SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM PROGRAMININ

SAĞLIK ORTAMINA ETKİSİ

Dr. Onur HamzaoğluKocaeli Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD

Türk Toraks Derneği 10. Yıllık Kongresi27 Nisan 2007, Belek -Antalya

Sağlık Tanımı

“fiziksel, zihinsel ve toplumsal açıdan tam iyilik durumu”(DSÖ 1946)

Sağlık için ne(ler) gerekir?

1970-Toplumsal MutabakatPatronlar Tarafından

Tek Taraflı OlarakBozuldu!!!!

• Sosyal Devlet Uygulaması Sınırlandırıldı

• Zaman İçerisinde Sonlandırıldı

• “Kamusal Hizmet Sunum Alanları” Yeniden Bölüşüm Alanları Olmaktan Çıkartıldı

• Hak(lar) Gereksinim Oldu

Washington Konsensusu “Yapısal Uyum Politikaları”

1. Piyasa/pazar ekonomisi mekanizmalarının ekonomiye hakim olması,

2. Kamunun mal ve hizmet sunumuna sonverilmesi,

3. Kamunun düzenleyici müdahale olanaklarının daraltılmasıdır.

Böylece, çevre kapitalist ülkelerden merkez kapitalist ülkelere kaynak akışının artırılması...

Araçlar

• Savaş,

• Devletin yeniden yapılandırılması,

• Emek gücü maliyetinin azaltılması,

• Emekçiyi işyerine ideolojik olarak bağlamak.

Sağlık Tanımı-2

“kendilerine sosyal ve ekonomik olarak üretken bir yaşam sürdürmeye olanak sağlayan sağlık düzeyi: 2000 yılında herkes için sağlık”(DSÖ 1981)

(üretebilene sağlık hizmeti)

Dünya Bankası :

• “Kamu hizmeti dayanışma kökenli. Kaldırılmalı, rekabet olmalı”

• “Sağlık özel bir sorundur ve sağlık hizmeti özel bir metadır”

• “Sağlığa Yatırım”

• Hastalık yükü ve “İşlev Kaybına Uyarlanmış Yaşam- Yaşam-Yıl (DALY)”

Sağlık Reformu-Sağlıkta DönüşümYalnızca Türkiye’de mi?

Sağlıkta Dönüşüm Programının Sahibi Kim?

Hangi Sağlık Bakanı???

Hangi Hükümet???

TÜRKİYE’DE SAĞLIKTA REFORM

SÜRECİ

18 Mart 1986

Türkiye Sağlık Sektörü Araştırması(DB Nüfus Sağlık ve Beslenme Bölümü)

15 Mayıs 1987 [ANAP]

“Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu,No: 3359”

1991

Türkiye Sağlık Master Planı (DPT)

1990-1991

SB SPGK Kuruluş ve Faaliyete Başlama

KAMU KURUM VE KURULUŞLARININ ÜRETTİKLERİ MAL VE HİZMET TARİFELERİ İLE BAZI KANUNLARDA

DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN

KANUN NO: 4736

Resmi Gazete : 19 Ocak 2002 - Sayı: 24645

MADDE 1. Genel bütçeye dahil daireler ile katma bütçeli idareler, bunlara bağlı döner

sermayeli kuruluşlar, ….. kamu kurum ve kuruluşlarınca üretilen mal ve hizmet bedellerinde işletmecilik gereği yapılması gereken ticari indirimler hariç herhangi bir kişi veya kuruma ücretsiz veya indirimli tarife uygulanmaz.

Bakanlar Kurulu birinci fıkra hükmünden muaf tutulacak kişi veya kurumları tespit etmeye yetkilidir.Bu Kanunun yayımı tarihinden önce üçüncü fıkrada belirtilen kanunlar dışında; kanun, kanun hükmünde kararname, tüzük, yönetmelik, genelge ve benzeri

düzenleyici işlemler ile diğer idari işlemlerle tesis edilmiş bulunan ücretsiz veya indirimli tarife uygulamalarına 31.12.2001 tarihinden itibaren son verilir.

Tedavi Giderleri

Hiçbir kamu sektörü ya da sağlık sigorta sistemi piyasada bulunan tüm ilaçları tedarik etmeyi ya da geri ödeme yapmayı karşılayamaz.

DSÖ, 2003; TÜSİAD, 2004

2005 Nisan(Bakanlar Kurulu)2006 Nisan(TBMM Genel Kurulu)

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasa Tasarısı-Yasası

Sağlıkta Dönüşüm Ne Getirecek?

A. Sağlık Bakanlığı(Devlet) Kural Koyucu

B. Finansman GSS olacak– Genel Bütçe yerine,

– Sağlık vergisi(zorunlu sigorta/prim)

[Vergi gelirlerinin %70’i dolaylı vergi]

– Katkı payı(muayene ve tetkik için)

– Tamamlayıcı özel sigorta-Cepten ödeme

[TEMİNAT PAKETİ:hizmet kapsamında sınırlılık]

GSS Konusundaki Sorularımız

• GSS Nedir? – Prim ödemeye dayalı bir sistem

Sağlık sigortacılığı

Kamu?? Özel??

• Prim toplamada başarılı olunabilir mi?– Düzenli / sürekli prim toplamak olanaksız

• Kim, ne kadar prim ödeyecek?– Prim ödemesi gelire göre, gelirin % 12.5’i– Emekliler bile prim ödeyecekler

GSS Herkesi Kapsayacak mı?

• Prim ödemeyenler• Prim borcu olanlar• Yeni girip 90 gün prim ödememiş olanlar

hizmetten yararlanamayacaklar

GSS’nin Düşündürdükleri!!!

• Katkı payı ödenecek mi?– Hekim muayenesi– Ayaktan tedavide verilen ilaçlar– Ayaktan tedavide sağlanan ortez, protez ve

iyileştirme araç ve gereçleri

• Katkı payının miktarı ne olacak?– Toplam bedelin % 30 - % 50’si

Katkı Payının Oranı Nasıl Belirlenecek?

• Sorunun yaşamsal önemi

• Sevk zincirine uyma

• Kişisel koruyucu hizmet kullanımı

• Tedavi uyumu

• Önceki yılın sağlık giderleri

Katkı Payı

İnsanlar ne kadar• Eğitimsiz• Yaşlı• Hastalıklı• Güçsüz• Tıbbi bakıma muhtaç

iseler

O kadar çok katkı payı

ödeyecekler

Temel Teminat Paketi Tüm Hastalıkları Kapsayacak mı?

Genel Sağlık Sigortasında sadece teminat paketinde yer alan hizmetlerden yararlanmak söz konusu olacaktır

Temel Teminat Paketinin İçeriği Neye Göre Belirlenecek?

Yararlanılan hizmet paketi “Temel Teminat Paketi” ile daraltılmaktadır !– Hizmet primle orantılı olacak– Hizmetin tamamı kapsansa bile ilaçlar için

katkı payı alınacak

İddialar ve Örnekler Var

Kanser, böbrek hastalığı, şeker hastalığı, hipertansiyon, beyin kanamasına bağlı felç gibi sorunların paket dışı kalma olasılığı var…

Teminat Paketleri…

1. Sınırlı kapsam : bir sağlık hizmeti paketi her şeyi kapsayamaz ve kapsamayacaktır

2. Öncelikleri belirlenmiş içerik : pakete dahil olacak müdahaleler öncelik sürecinden geçirilecektir

Dünya Bankası, 1993

Dünya Bankası Paket Oluşturmayı Avantajlı Buluyor !

• Müdahale konularının tümünü maliyet-etkililik açısından gözden geçirmek

• Maliyet-etkin olan müdahaleleri paket kapsamına almak

Dünya Bankası, 1993

Peki Maliyet Etkililiğe Nasıl Karar Veriliyor?

Sakatlığa Ayarlanmış Yaşam Yılı kayıpları ile

Kaybedilen Yaşam Yılı

Beklenen yaşam süresi 69 yıl olan bir erkek 55 yaşında prostat kanseri tanısı alsa ve bu nedenle 59 yaşında

yaşamını yitirse…

Bu Adamı Kurtarmaya Değer mi?

Bu adamı bir yıl daha yaşatmanın maliyeti 576.49 $

Kurtarılan yaşam yılı (DALY) başına maliyet

UHY-ME Çalışması, 2000

Rahim Ağzı ve Yumurtalık Kanseri

• Beklenen yaşam süresi 69 yıl olan kadın 56 yaşında rahim ağzı kanseri tanısı alsa ve bu nedenle 61 yaşında ölse…

• Beklenen yaşam süresi 66 yıl olan kadın 45 yaşında yumurtalık kanseri tanısı alsa ve bu nedenle 48 yaşında ölse…

Hangisinin Hastalığını Tedavi Etmek Daha Maliyet Etkin?

Bu kadını bir yıl daha yaşatmanın maliyeti 340,23 $ Bu kadını bir yıl daha

yaşatmanın maliyeti 4.054,27 $

UHY-ME Çalışması, 2000

Bu Adam Tüberküloz Olsa?

Beklenen yaşam süresi 70 yıl ve işsiz olan bu adam 50 yaşında tüberküloz tanısı alsa ve bu nedenle 56

yaşında yaşamını yitirse…

Tüberküloz da Öldürür mü?

• Sağlıklı yaşam yılı kaybına yol açan ilk 20 hastalık içinde yer almakta

• Bu adamı bir yıl daha yaşatmanın maliyeti 165,03 $• Verem hastaları artıyor ama yatak sayıları azaltılıyor

UHY-ME Çalışması, 2000

C. Hizmet üreten kurumlar REKABET edecek!!!![Maliyet Artacak-Verimlilik Düşecek(prim ödeme de

başvuruyu artıracak bu da verimliliği düşürecek]

D. Hastaneler işletme[Hastalar müşteri]

[Tedavi edici(para getiren) hizmetlerin sunumu artacak-Koruyucu hizmetlerin sunumu azalacak]

E. Tedavi edici sağlık hizmetleriyle birinci basamağın entegrasyonu Aile Hekimliği Sistemi ile sağlanacak– [İşletme

– İşveren/patron hekim

– Ekip yok-aile hekimliği elemanı

– Kişiye yönelik hizmet

– Tedavi öncelikli ve ağırlıklı hizmet

– Kronik hastalığı(kanserli,hipertansiyonlu vb.) olanlar??

– Ailenin üyeleri farklı hekime-hekim seçme özgürlüğü]

F. Sağlık Emekçileri

– [Sözleşmeli çalışma

– İş güvencesiz

– Yarı zamanlı

– Parça başı ücretlendirme

– Performansa dayalı ücretlendirme

– Meslekler arası ve meslek içi rekabet

– Emekliliğe yansımayan özlük hakları– Sağlık hizmeti için prim, katkı payı,

tamamlayıcı özel sigorta primi ödeme……….]

Özetlersek…Sağlıkta Dönüşüm Programı Ne

Demek ?• Genel bütçeden sağlığa ayrılan pay

– Bütçe yerine döner sermaye

• Sigorta ve cepten ödemenin payı – Hastalar müşteri

• Aktif ve pasif özelleştirme

• Eşitsizliklerin

Bizi Neler Bekliyor ?

1. Sağlık sorunları

2. Yataklı bakım / ayaktan bakım

3. Tedaviye erişim

4. Temel Teminat Paketi kapsamı

5. Kişisel sağlık harcalamaları 6. Körüklenen hastalıklar 7. İlaç satışları

Sağlık hizmetlerinin sunumu toplumsal bölüşümün yeniden

düzenlendiği alan olmaktan çıkarılıyor…

Ne ve Nasıl

Yapmalıyız?