36
1 gmYZm : 6 {Sg|~a 2014

Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

Citation preview

Page 1: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

1gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

Page 2: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

2 gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

Page 3: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

3gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

AZwH«$‘

16{Zù`m S>moù`m§Mr ‘wbJr Am{U~m~mgmho~m§Mm Mî‘mAdYyV S>m|Jao

19"{dÚmnrR>' åhUOo H$m¶?X. Zm. YZmJao

28a‚mwMjy àH$ën‘wHw§$X Q>mH$gmio

31^moÝÐo JmdmVcm H$m¶©H«$‘haoe eoiHo$

4g§nmXH$s`

>>VrZ A§H$s ZmQ>H$

5OwZr XS>nemhr, Zdr Owcy‘emhr

{ed {dídZmWZ

9H$aPmBªZm

EoH$m¶cm Jocmo Voìhm...g§H$ën JwO©a

13E{cPm~oW EH$mXer

‘rZm H${U©H$

6 {S>g|~a 2014df© 67 / A§H$ 18g§nmXH$ :{dZmoX {eagmR>gh¶moJr g§nmXH$ ‘§S>i :A^¶ {Q>iH$AVwc XoD$iJmdH$a‘Zmoha OmYda{P¶m nQ>oc_wIn¥ð> _m§S>Ur> : {Jare ghò~wÕoA§H${Z{‘©Vr ì¶dñWmnH$ d AjaaMZm :gwaoe ‘mZo_w{ÐVemoYZ> : {_qcX ~moaH$a

(A§H$mV ì`º$ Pmcoë`m gd©M _Vm§er g§nmXH$ gh_V AgVrcM Ago Zmhr. A§H$mVrc N>m¶m{MÌoB§Q>aZoQ>dê$Z)

dm{f©H$ dJ©Ur :EH$ dfmªgmR>r : 600 én¶oXmoZ dfmªgmR>r : 1200 én¶oVrZ dfmªgmR>r : 1800 én¶oZmd, nÎmm, ’$moZ Z§ d B-‘oc B˶mXr VnercH$idyZ amoI/‘.Am°./S>r.S>r./MoH$"gmYZm gmám{hH$' ¶m ZmdmZo H$mTy>Z, a¸$‘gmYZm H$m¶m©c¶mH$S>o nmR>dmdr. qH$dm gmYZmgmám{hH$, ImVo H«$. 60025586634,IFSC MAHB - 0000001, ~±H$ Am°’$‘hmamï´>, ~mOramd amoS> emIm, nwUo ¶oWodJ©UrMr a¸$‘ O‘m H$amdr Am{U Zmd, nÎmm,’$moZ Z§. B˶mXr Vnerc gmYZm H$m¶m©c¶mcmB-‘oc/’$moZ H$ê$Z H$idmdoV.

ho gmám{hH$ _wÐH$, àH$meH$ho‘§V ZmB©H$Zdao m§Zr H$ënZm _pëQ>H$bg©>,nwUo, oWo N>mnyZ, gmYZm gmám{hH$,926 gXm{ed noR>, ~°.JmS>Jri añVm,nwUo 411030. oWo àH$m{eV Ho$co.Ph.: (020) 24451724Mob.: 7028257757

[email protected]

gmYZm ‘r{S>¶m g|Q>a (nwñVH${dH«$s {d^mJ)Ph.: (020) 24459635

Page 4: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

4 gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

ñWmnÊ`m g_Vm em§Vr R>odwZr ewÕ gmYZm§ & H$[aVr gmYZm Ë`m§Zm R>odmo CËñ\y$V© gmYZm

VrZ A§H$s ZmQ>H$Am°³Q>mo~a Am{U Zmoìh|~a ¶m XmoZ ‘{hݶm§Vrc ‘hmamï´>mMo amOH$maU ~aoM Ii~iOZH$ hmoVo. ¶m

H$mimV gd©M amOH$s¶ njm§Zr Á¶m àH$maMr dº$ì¶o Ho$cr, H$mocm§Q>CS>çm ‘maë¶m, Amamon-à˶mamonm§À¶m’¡$ar PmS>ë¶m, {‘ÌËd-eÌyËd ¶m§À¶m ì¶m»¶m Ho$ë¶m Am{U ‘hmamï´>mMr OZVm, ‘hmamï´>mMr Apñ‘Vm,‘hmamï´>mMm {dH$mg ¶m Zmdm§Imcr Á¶m Amamoù¶m R>moH$ë¶m, JO©Zm Ho$ë¶m Vmo gd© àH$ma ‘Zmoa§OH$, CX²~moYH$Va hmoVmM, nU gd© ñVamVrc OZVoMo à~moYZ H$aUmamhr hmoVm. ¶wVr Am{U AmKmS>r ¶m§Zr OmJmdmQ>nmgmR>rIc~Vo Ho$cr Am{U OZVoMr CËH§$R>m BVH$s {eJocm nmohmoMdcr H$s, Mmahr njm§Zr ñdV§Ì cT>m¶MmAZno{jV {ZU©¶ KoD$Z ZmQ>瑶VoMm H$ig JmR>cm; Voìhm ho H$moUmcmhr ‘mhrV ZìhVo H$s, ho ZmQ>H$VrZA§H$s hmoUma Amho. {ZdS>UwH$sMo gd© {ZH$mc hmVr ¶oʶmÀ¶m AmVM, amï´>dmXrZo mOncm nmqR>~m Kmo{fVH$ê$Z ZmQ>H$mMm Xþgam A§H$ gwê$ Ho$cm Am{U "g~go ~S>m {IcmS>r, {Icm{S>¶m| H$m {IcmS>r, ‘¡ {IcmS>rVy AZmS>r' hr gd© {deofUo eaXamd ndma ¶m§À¶mgmR>r {WQ>r nS>V Agë¶mMm à˶¶ ‘hmamï´>mÀ¶m OZVocmnwÝhm EH$Xm Amcm. Am{U H$m¶ AmíM¶© Amho nmhm, Z§Va ^mOnZohr ¶m gd© ZmQ>çmV BVHo$ a§J ^am¶cmgwédmV Ho$cr H$s, VhmMo ZmQ>H$ H$ê$Z {edgoZoMr A yVnyd© ZmM¸$s H$am¶Mr, Agm OUy {dS>mM CMccm.Xod|Ð ’$S>Udrg ‘§{Ì‘§S>imV {edgoZocm ñWmZ Z XoVm, gmjmV CÕd R>mH$ao ¶m§Zm enW{dYr g‘ma§ mcmCnpñWV amhʶmMr ZmM¸$s ^mOnZo KS>dyZ AmUcr Am{U Z§Va Za|Ð ‘moXr ¶m§À¶m ‘§{Ì‘§S>i {dñVmamÀ¶mdoirhr {edgoZoMr ’$a’$Q> Ho$cr; Voìhm ZmQ>H$mMm Xþgam A§H$ g§ncm. {dYmZg oV amÁ¶ gaH$maZo{dídmgXe©H$ R>amd ‘§Oya H$ê$Z KoVmZm {edgoZo~amo~aMm g‘oQ> Omhra Ho$cm OmUma qH$dm amï´>dmXr H$m±J«ogAZwnpñWV amhUma Aem eodQ>mÀ¶m AnojoV Agcoë¶m ‘hmamï´>mÀ¶m V‘m‘ OZVocm VrZ A§H$s ZmQ>H$mMmgdm}ƒ CËH$f©q~Xÿ nhmd¶mg {‘imcm. Xod§oÐ gaH$madarc {dídmgXe©H$ R>amd AmdmOr ‘VXmZmZo ‘§OyaPmë¶mMr KmofUm Pmcr Am{U ZmQ>H$mÀ¶m àojH$m§Zr M¸$ Vm|S>mV ~moQ>o KmVcr. BV³¶m CËH§$R>mdY©H$ZmQ>H$mVrc A{^Z¶mÀ¶m OwJc~§Xrcm XmX XoV CËgmh dmT>{dUmao àojH$, ZmQ>H$ g§në¶mda ~ohmofrVyZ ~mhoaAmco Am{U ‘J ^mOn d ‘w»¶‘§Ìr ¶m§À¶mda Or H$mhr eoao~mOr, {MIc’o$H$, N>r-Wy gwê$ Pmcr VrA yVnyd© hmoVr. gmjmV ‘w»¶‘§Í¶m§ZrM Ywaim Imcr ~gë¶mda Omhra Ho$co Amho H$s, "{dídmgXe©H$ R>amd‘§Oya Pmë¶mZ§VaÀ¶m VrZ {Xdgm§V ‘m¶mda Or Q>rH$m Pmcr VodT>r Joë¶m 21 dfmªÀ¶m amOH$s¶ OrdZmV{‘iyZhr Pmcocr Zmhr.' Amho H$s Zmhr H$~wcr, A yVnyd© ZmQ>H$ KS>dyZ AmUë¶mMr! AmVm ¶m ZmQ>H$mMocoIH$, {X½Xe©H$, nS>Úm‘mJMo gyÌYma, dof yfmH$ma, àH$me¶moOZm H$aUmao, a§J‘§MmdaMo H$cmH$ma ¶mgdmªÀ¶m H$m‘mMo ‘y붑mnZ ‘hmamï´>mVrc ‘m¶~mn àojH$OZ H$arV AmhoV. AmnU H$go ’$gdco Jocmo,AmnUmcm H$go C„z ~Zdco Joco, BWnmgyZÀ¶m g§Vá à{V{H«$¶m gwê$ Pmë¶m AmhoV Am{U ZmQ>H$ KS>dyZAmUUmao gd©OU ‘mÌ MmoamgmaIo XSy>Z ~gco AmhoV qH$dm Vm|S> cndrV {’$aV AmhoV. nU Iè¶m {dMmar‘mUgm§Zr {Zame hmoD$Z MmcUma Zmhr. Oo Pmco Vo ~aoM Pmco. Mohao Am{U ‘wIdQ>o Va nmhVm AmcoM, nUgdmªMo AmVco Am{U ~mhoaMo {H$Vr doJio Amho, ¶mMohr Xe©Z KS>co. cmoH$emhrV Ago Xe©Z ‘VXmaamOm§ZmKS>V amhUo Amdí¶H$hr AgVo; åhUyZ OZ‘mZg V¶ma hmoʶmgmR>r, «‘mMo ^monio ’$moS>Umar Aer ZmQ>Ho$amÁ¶H$˶mªZr AYyZ‘YyZ H$aV amhmdrV Aer AmnU ˶m§Zm {dZ§Vr H$ê$...

g§nmXH$s¶

Page 5: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

5gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

{ed {dídZmWZ & dV©‘mZ

{Xdg^amMo H$m‘ g§në¶mZ§Va, Q>rìhr ~§X Ho$ë¶mZ§VaAm{U dV©‘mZnÌohr ~mOycm gmê$Z R>odë¶mda AmnU{XdgmVrc KQ>Zm d H$m¶©H«$‘ S>moù¶m§g‘moa AmUyZ nwZ:nwÝhm em§VnUo {dMma H$ê$ cmJVmo. hm àH$ma åhUOo, ˶mKQ>Zm§À¶m g§H$cZmMr CÎm‘ Am{U H$m¶©j‘ nÕVr Amho.AmnU ˶m doir ˶m KQ>Zm§Mo àojH$ ZgVmo, Va g‘rjH$AgVmo. KQ>Zm§Mo ‘y붑mnZ H$ê$Z ˶m§Mm Imocdanañnag§~§Y VnmgV AgVmo Am{U ˶m§À¶m XÿaJm‘rn[aUm‘m§Mm {dMmahr H$arV AgVmo. ‘Zmda Vm~S>Vmo~N>mn nmSy>Z OmUmè¶m Jmoï>r ˶m§À¶m AmOy~mOyÀ¶m Jmoï>rYyga H$aVmV Am{U AMmZH$ C’$micocm AmemdmX EH$àH$maÀ¶m Añnï> d ‘yH$ qMVo‘ܶo g§H«${‘V hmoVmo.

‘r Ooìhm Za|Ð ‘moXtMo EH$ 춺$s Am{U EH$ {deofKQ>Zm ¶m Ñï>rZo AdcmoH$Z H$aVmo, Voìhm ‘mPr AdñWmAerM Jm|Yicocr hmoVo. ˶m ‘mUgm^modVr EH$ dc¶Amho. Vo Ag§»¶ Anojm§Zr ^acoco Amho. ^{dî¶mÀ¶mAmem cmoH$m§Zm ˶m§À¶m‘ܶo {XgVmV. {dH$mgmnmgyZàemgZmn¶ªVÀ¶m gd© {df¶m§g§~§Yr ˶m§Zr CƒmacocoAm{U cmoH${චHo$coco eãX ˶m§À¶m Vrd« BÀN>meº$sMoqH$dm ‘hÎdmH$m§joMo ÚmoVH$ AmhoV. {Z¶{‘VnUm,ñdÀN>Vm, dmgmh{VH$ gÎmoZo {Xcoë¶m H$m¶ÚmMr (AmnUÁ¶m§Zm AmO ^maVr¶ H$m¶Xo åhUVmo) gwYmaUm¶m§À¶m~ÔcMo ˶m§Zr AmIcoco H$m¶©H«$‘ OZVoÀ¶m AmemnmcdUmao AmhoV. nU Varhr nS>ÚmAmS> nm{hco, VayVH$mimVrc ^¶mdh KQ>Zm Am{U XS>nemhr ¶m§Mo Zì¶m

qhgmMmamÀ¶m nÕVtgh ~m§Ycoco JmR>moS>o ‘moXr ImocVmV;˶m doir A§JmVyZ ^rVrMr EH$ cha CR>ë¶m{edm¶ amhVZmhr.

gd©Y‘©-g‘^md Am{U ~hþg§»¶mH$^rVr hr ^mdZm Zoh‘rM {d{eï> {ZX}e H$aUmar ZgVo;

nU åhUyZ Vr ImoQ>r ZgVo. Xhm-~mam dfmªnyduÀ¶m JwOamVh˶mH$m§S>mÀ¶m AmamonmVyZ ‘moXr gM¡c ñZmZ H$ê$Z nmdZPmcoco AmhoV. AmO ˶mnojmhr A{YH$ ^¶mZH$ {MÌ{dMma H$aUmè¶m ‘m¶mgma»¶m H$mhr cmoH$m§À¶mS>moù¶m§g‘moa Amho. ‘cm ‘moXtMr ^rVr H$m dmQ>Vo, ¶mMrghm H$maUo dñVwpñWVrer g§~§{YV Aer AmhoV. hmÝg

^mOn Am{U am.ñd.g§K ¶m§Mm ^a amï>r¶eº$tMo AmYw{ZH$sH$aU H$aʶmda hmoVm. ˶m§ZmJm§Yr H$YrM ñdrH$mamh© dmQ>co ZmhrV. AmVm

gÎmoV Amë¶mda Jm§Yr nMZr nS>ʶmg {deofMOS> AmhoV; H$maU gwajoda ^a XoUmè¶m

AmYw{ZH$ gmYZnÕVr ¶m Jm§Yr {dMmam§À¶m WoQ>{damoYmV OmVmV. ‘J Jm§YtZm WmoS>o

‘mUgmidʶm(?)gmR>r ¶m ‘§S>itZr H$mT>cocr³c¥ár åhUOo ˶m§À¶m ì¶{º$‘ÎdmVrc

ñdÀN>Vmào‘r A§e cmoH$m§g‘moa R>iH$nUoAmUUo. ˶mgmR>r ñdÀN>Vm, gmd©O{ZH$ Amamo½¶

Am{U ‘¡cmnmUr {Z:gmaU AmXr {df¶m§darc˶m§Mo {dMma ‘YyZ-‘YyZ cmoH$m§Zm EoH$dUo-

(Jm§YtZr hmVmV PmSy> KoD$Z g’$mB© Ho$cr; ˶mMoAZwH$aU åhUyZ ¶m ‘§S>itZr cm§~ Xm§S>çmMoPmSy> hmVr KoD$Z {R>H${R>H$mUmÀ¶m Amnë¶m

g’$mB©H$m‘mMo ’$moQ>mo à{gÕ Ho$co) Aem VèhoZo˶m§Zr amOH$maUmVyZ Jm§YtZm ~mhoa H$aʶmMm

CÚmoJ Ama§ cm. ZmJ[aH$emó Am{Ug‘mOH$m¶© ¶m§À¶mnwaVoM nmR>çnwñVH$mV Jm§YramhVrc, Aem ì¶dñWoMr hr gwédmV Amho.

OwZr XS>nemhr, Zdr Owcy‘emhr

OmoZmg hm VÎdqMVH$ Á¶mcm øy[apñQ>³g (åhUOo OZVoZoñdV:À¶m AZw dmVyZ KoVcoco {ejU) Ago åhUVmo, ˶m^rVrÀ¶m AZw dm{df¶r hm coI Amho. Oo ~mocVm ¶oVZmhr, qH$~hþZm Á¶mMr H$ënZm H$aUohr Ae³¶ Amho;Aem AZw dmMm à˶¶ ¶m coImV KoʶmMm à¶ËZ Amho.

cmoH$emhr ¶m g§H$ënZo{df¶r Amncr Or H$mhr ImÌrhmoVr Vr H$Xm{MV MwH$sMr Agmdr, Ago AmVm ‘cm dmQy>

Page 6: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

6 gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

cmJco Amho. cmoH$emhr hr AmOhr ‘cm éMUmarì¶dñWm Agcr, Var {ZdS>UyH$àYmZ cmoH$emhr AmVm‘cm AVm{H©$H$ dmQy> cmJcr Amho. ~hþg§»¶mH$cmoH$emhrMr ì¶m»¶m Aer {XgVo H$s, OwZo VmU-VUmdqH$dm XS>nU ~oH$m¶Xm AmhoV Ago åhUV ˶m§Mo doJù¶meãXm§V g‘W©Z H$ê$Z ˶mVyZ Zdo g§Kf©, Owcy‘-O~aXñVr¶m§Zm OÝ‘ XoVm ¶oVmo. ‘moXtZr {ZdS>UwH$s‘ܶo {‘idcoë¶màM§S> ~hþ‘Vm‘mJo ¶mM àH$maMr Amho. AmO XoemVrc~hþg§»¶mH$m§Mr Aer ^mdZm Amho H$s- AZoH$ df}Aëng§»¶mH$m§Mo Oo H$m¡VwH$ Pmco, ˶m§Zm Oo PwH$Vo ‘mn{‘imco; ˶mMm ~Xcm KoʶmMr g§Yr Amcr Amho. AZoH$XeHo$ AmnU em§V am{hcmo; AmYw{ZH$ Y‘©{ZanojVoÀ¶mZmdmImcr Amncm Y‘©, ê$T>r-na§nam Xÿa gmaë¶m Joë¶m˶m‘wio AmO AmYw{ZH$Vm, Y‘©{ZanojVm B˶mXrg§H$ënZm§H$S>o OZVm CnojoZo nmhÿ cmJcr Amho.Y‘©{ZanojVoMo "T>m|J' ‘moXtZr ‘moS>rV H$mT>co Amho, ¶m~Ôc~hþg§»¶ OZVocm g‘mYmZ dmQ>Vo Amho. AmVm~hþg§»¶mH$m§Zm- åhUOoM qhXÿ§Zm Amnco dM©ñddmT>dm¶Mo Amho Am{U Joë¶m AZoH$ dfmªV AdmñVd‘hÎd dmT>dcoë¶m Aëng§»¶mH$m§Zm "gai' H$am¶MoAmho.

¶m n[apñWVrÀ¶m nmoQ>mV AZoH$ ñ’$moQ>H$ e³¶VmAmhoV. Am{’«$Ho$Vrc n[apñWVrMm gyú‘ Aä¶mg H$aUmao‘m¶Ho$c ‘mZ ¶m§Zr EH$m AhdmcmV Ago åhQ>co AmhoH$s- Am{’«$H$Z amï´>o {ZdS>UyH$àYmZ cmoH$emhrÀ¶mXþ~©cVo‘wio d§e{dÀN>oXmÀ¶m ‘mJm©da Mmccr AmhoV;Á¶m§À¶m‘ܶo EH$m njmcm {ZdS>UwH$sMr à{H«$¶m ’w$Q>H$idmQ>Vo Am{U ˶m‘wio Vmo XheVdmXmH$S>o PwH$Vmo.{damoYH$m§Mr g‘OyV KmcyZ ˶m§Mm H$S>donUm H$‘rH$aʶmEodOr ˶m§Mm g‘yi {Z:nmV H$aUo gmono, Aery{‘H$m {VWo KoVcr OmVo. {damoYr njmVrc ZoVm hm ‘w»¶

eÌy ‘mZcm Joë¶m‘wio ˶mcm Zï> H$aUo, ho gdmªÀ¶m JirCVadVm ¶oVo.

~hþ{dYVocm OmJm Zmhr{ZdS>UwH$m§da AmYm[aV cmoH$emhrMm gå¶H²$ {dMma

H$am¶Mm Agoc, Va qhXÿ-‘wpñc‘ g§~§Ym§Mr g§nyU©{M{H$Ëgm ˶mV A§V y©V H$amdr cmJoc. AmO ^maVmVrcAZoH$ ‘wpñc‘m§Zm hm Xoe Amncm dmQ>V Zmhr; H$maU˶m§Zm ‘mhrV Amho H$s, ¶oWrc ~hþg§»¶mH$ (qhXÿ) ˶m§Zm

¶m XoemMm ^mJ hmoD$ XoV ZmhrV. ¶m n[apñWVr‘wio XmoZhr~mOy§Zm nañnag§e¶ d ^¶ «‘ ¶m§Zr J«mgco Amho Am{Ug‘moaÀ¶m ~mOycm H$mhr Mm§Jco {dMma qH$dmg‘OyVXmanUm Agoc, ¶mda XmoÝhr ~mOy§Mm {dídmgZgVmo. ¶m ~m~VrV H$mí‘ra‘ܶo ¶oD$Z Jocoë¶m ‘hmnwamMoCXmhaU ~mocHo$ Amho. nyaJ«ñVm§À¶m gwQ>Ho$gmR>r Am{UnwZd©gZmgmR>r ^maVr¶ g¡Ý¶mZo A{dlm§V n[al‘ H$ê$Z˶m~Ôc gdmªMr àe§gm {‘i{dcr; Var ‘XVrgmR>rAmcoë¶m g¡Ý¶mcm VoWrc {d^mOZdmÚm§Zr AmH«$‘H$R>adco. AZoH$ df} AS>MUrÀ¶m n[apñWVrcm ‘wH$mQ>çmZoVm|S> XoUmè¶m H$mpí‘ar n§{S>Vm§Zr AmVm CXma‘VdmXramOH$maʶm§da H$moaS>o AmoT>V Amåhmcm ~mOycm gmaco H$goJoco Agm H$m§Jmdm gwê$ Ho$cm Amho. H$moUmMohr hmc, H$ï>qH$dm Aݶm¶ ¶m§Mm g‘Vmoc {dMma H$aʶmgmR>r cmJUmamAdH$me H$moR>ohr {e„H$M R>odʶmV Amcocm Zmhr.H$m±J«ogMm nam^d Pmcm Am{U cJoM AZoH$ XS>dcoë¶mEo{Vhm{gH$ àH$aUm§Mr Mm¡H$er gwê$ Pmcr. H$mí‘ra‘ܶoAmnë¶m g¡Ý¶mZo H$m¶ Ho$co? cmoH$m§er Vo H$go dmJco?‘{Unya‘Yco ˶m§Mo dV©Z gwg§ñH¥$VnUmcm emo ogo hmoVoH$m¶? ho gmao àíZ {dMmaco OmV AmhoV. gwa{jVVm Am{Uamï´>dmX ¶m§À¶m ZmdmImcr AmnU pìhEVZm‘Mr N>moQ>rAmd¥Îmr Va IamoIarM H$mT>V Zmhr Zm? Zì¶mZo Amcoë¶mamOdQ>rZo Amnë¶mg‘moa XmoZ àH$maMo àíZ C o Ho$coAmhoV. n{hcm Agm H$s- Aëng§»¶mH$m§Zm {ZdS>UyH${ZH$mcm‘mJMm VH©$ g§e¶mñnX dmQ>Vmo. Xþgam àíZ-{X„r‘ܶo H$m‘ H$aUmao Oo H$moU˶mhr amOH$s¶{dMmagaUrÀ¶m H$S>odaMo JQ> AmhoV, ˶m§Mo ^{dVì¶ ¶mZdrZ ‘moXràdmhmV H$m¶ AgUma, Aëng§»¶mH$ Am{Ugr‘odarc OZg‘yh ho ‘w»¶ àdmhmnmgyZ XÿaM amhUmaAgë¶m‘wio {dH$mgmMr Amem ˶m§Zm AgUma Zmhr;H$maU ˶m Ameocm ì¶dñWoMr Or Mm¡H$Q>- amOH$s¶ qH$dmAm{W©H$- {Xcr Jocr Amho, {VÀ¶mda {dídmg AgUoOéarMo Amho. Am{U ¶m XmoZhr àH$maÀ¶m OZg‘yhm§Zm XoVm¶oʶmgmaIo Amnë¶mH$S>o ’$maM WmoS>o Amho.

A-amOH$s¶rH$aUmÀ¶m H¥$VrEo{Vhm{gH$ KQ>Zm§Mr ‘moS>VmoS> Am{U B{VhmgmMo

nwZc}IZ ho H$m¶©H«$‘ ^maVr¶ OZVm njmZo hmVrKoVë¶m‘wio B{Vhmg hm {df¶ ’$ma ZmOyH$ ~Zcm Amho.H$moUVmhr CX¶moÝ‘wI nj Amnë¶mdarc Aݶm¶

Page 7: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

7gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

{ZdmaUmgmR>r qH$dm OwZo {hemo~ {‘Q>{dʶmgmR>rB{Vhmgmcm AmìhmZ XoD$ eH$Vmo, Vmo ˶mMm h¸$ Amho.nU B{VhmgmMo nwZc}IZ hm JwÝhm Amho. ‘hmË‘m Jm§YtÀ¶mZmdmZo Mmc{dcocr ñdÀN>Vm ‘mohr‘ hm AgmM EH$H$Q>mMm ^mJ Amho, ho EH$ g˶ Amho.

Jm§Yr ho ñnï>dºo$ Am{U Amnco ‘V oX R>m‘nUo 춺$H$aʶmg Z H$MaUmao hmoVo. ˶m§À¶m aº$mVM ~§S>ImoarhmoVr. doJdoJù¶m g‘mOnÕVtZm AmYw{ZH$VoÀ¶m EH$mM{ZH$fmZo ‘moOʶmÀ¶m nÕVrcm ˶m§Zr AmìhmZ {Xco.^mOn Am{U am.ñd.g§K ¶m§Mm ^a amï´>r¶ eº$tMoAmYw{ZH$sH$aU H$aʶmda hmoVm. ˶m§Zm Jm§Yr H$YrMñdrH$mamh© dmQ>co ZmhrV. AmVm gÎmoV Amë¶mda Jm§YrnMZr nS>ʶmg {deofM OS> AmhoV; H$maU gwajoda ^aXoUmè¶m AmYw{ZH$ gmYZnÕVr ¶m Jm§Yr {dMmam§À¶m WoQ>{damoYmV OmVmV. ‘J Jm§YtZm WmoS>o‘mUgmidʶm(?)gmR>r ¶m ‘§S>itZr H$mT>cocr ³c¥áråhUOo ˶m§À¶m ì¶{º$‘ÎdmVrc ñdÀN>Vmào‘r A§ecmoH$m§g‘moa R>iH$nUo AmUUo. ˶mgmR>r ñdÀN>Vm,gmd©O{ZH$ Amamo½¶ Am{U ‘¡cmnmUr {Z:gmaU AmXr{df¶m§darc ˶m§Mo {dMma ‘YyZ-‘YyZ cmoH$m§Zm EoH$dUo-(Jm§YtZr hmVmV PmSy> KoD$Z g’$mB© Ho$cr; ˶mMo AZwH$aUåhUyZ ¶m ‘§S>itZr cm§~ Xm§S>çmMo PmSy> hmVr KoD$Z{R>H${R>H$mUmÀ¶m Amnë¶m g’$mB©H$m‘mMo ’$moQ>mo à{gÕHo$co) Aem VèhoZo ˶m§Zr amOH$maUmVyZ Jm§YtZm ~mhoaH$aʶmMm CÚmoJ Ama§ cm. ZmJ[aH$emó Am{Ug‘mOH$m¶© ¶m§À¶mnwaVoM nmR>çnwñVH$mV Jm§Yr amhVrc,Aem ì¶dñWoMr hr gwédmV Amho. ˶m§À¶m‘YrcZr{V‘Îmm Am{U amOH$s¶ A§e dJicm Jocm. Jm§YtZmAmXe©dV² ‘mZUmè¶m Am‘ AmX‘r njmZo AcrH$S>o ˶m§MrEH$M PcH$ XmIdcr. Vr mOncm PmH$moiyZ Q>mH$ʶmgnwaoer Amho. àemgZmÀ¶m joÌmV Jm§YtZm EH$m gm‘mݶg‘mOgodH$mÀ¶m nmVirda AmUyZ R>odyZ mOnZo Amnë¶mH$Å>a {damoYH$m§Mm {heo~ MwH$Vm Ho$cm Agmdm. nU WmoS>m{dMma Ho$cm, Va "{OhmX'Mr VwcZm g˶mJ«hmer hmoD$eH$V Zmhr, hoM g˶ AYmoao{IV hmoVo.

AmO maVr¶ OZVm njmZo H$UIa ZoV¥Ëd Am{U gwajm¶m§Mr Or àVrHo$ g‘mOmV {‘adm¶cm gwédmV Ho$cr Amho,˶m§Mm {dMma Ho$cm Var H$m¶ hmoVo Amho ¶mMo ñnï> {MÌAmnë¶mg‘moa C o amhrc. gaXma nQ>ocm§Mo ‘moR>onU, ˶m§MmA‘o[aHo$Vrc ñdmV§Í¶XodVoÀ¶m nwVù¶mnojm ‘moR>m nwVim

gm~a‘VrÀ¶m Vramda C^mê$Z n§VàYmZ ‘moXr Amnë¶m‘hÎmoÀ¶m H$ënZm gd© Xoem§da- {deofV: àemgZmda cmXÿ>nmhV AmhoV. àemgZ Am{U gwajmì¶dñWm ¶m§À¶mg‘moanwéfmWm©Mo AdmOdr CXmhaU R>odco OmV Amho.Jm§Yr{dMma ¶m Jmoï>rÀ¶m WoQ> {damoYmV Amho. Jm§Yr EH$H$UIa ZoVo hmoVo, nU cmoH$m§Zm g‘OmdyZ {dídmgmV KoUo¶m ˶m§À¶m ZrVrV ˶m§À¶m ZoV¥ËdmMm Ame¶ hmoVm. ˶m§Zm~iH$Q> ZoV¥ËdmgmR>r àemgZmZo cdmO‘m Jmoim H$ê$ZàXe©Z ^a{dʶmMr Amdí¶H$Vm dmQ>V ZìhVr. gaXmanQ>ocm§Zm ˶m§À¶m amOH$s¶ y{‘Ho$nmgyZ AcJ H$ê$Z˶m§À¶m ZoV¥ËdmMm A yVnyd© JmOmdmOm H$aʶmMo ^mOnMoà¶ËZ {‘϶mM R>aUmao AmhoV. gaXmam§Mo ‘moR>onUñdV:À¶m Ah§H$mamcm H$m~yV R>odyZ Zohê§$Zm g§nyU© ghH$m¶©XoʶmÀ¶m ˶m§À¶m H¥$VrV Amho. Aem àH$maÀ¶m ZoV¥ËdmMoXe©Z KS>{dʶmMr ^mOnMr VmH$XM Zmhr. EImÚm[aH$må¶m hmo{S>ªJà‘mUo gaXma nQ>oc Am{U Jm§Yr ¶m§À¶mH$V¥©ËdmMo nQ> ˶m§À¶mg‘moa AmhoV. ^mOnMr hr gd©IQ>nQ> åhUOo B{Vhmg {’$a{dʶmMm à¶ËZ Amho, ho ‘cm¶oWo {ZjyZ gm§Jmdogo dmQ>Vo. gaXmam§Mr AamOH$s¶ à{V‘mC^r H$ê$Z XoemV {VMm {ZîH$maU JdJdm H$aUo,˶mM~amo~a Jm§Ytda EH$m ~mcdramMr y{‘H$m cmXÿZ˶m§Mr H$V©~Jmar IwOr XmIdUo ¶m‘wio AmnU A{YH$gX²JwUr {XgVmo Am{U Amnë¶m dmaemcm àíZm§{H$VH$aUmao n¶m©¶r {df¶ AmnmoAmnM gm¡å¶ hmoVmV, Agm˶m§Mm A§XmO Agmdm.

dM©ñdmMr JaOgܶm ^mOnZoVo àemgZm~Ôc Aem àH$maMr {dYmZo

H$arV AmhoV H$s, OUy H$mhr ˶m§À¶mH$S>o OmXÿMoì¶dñWmnZ Amho! Am{U VargwÕm ˶m§Mr àemgZnÕVcmoH$emhrer Q>¸$a KoVmZm {XgV Amho. cmoH$emhr åhUOoZmJ[aH$Ëd, ˶mMo A{YH$ma Am{U g§ñWm ¶m§Mo {dUcocoOmio. ^mOn H$m¶Úm§~m~V ‘Vo 춺$ H$arV Amho; nUg§KamÁ¶mË‘H$ ì¶dñWm Am{U cmoH$emhr‘ܶo A{^àoVAgcocr njnÕVt‘Yrc ~hþ{dYVm, ¶m XmoZ ‘hÎdmÀ¶m‘wÚm§da ˶m§À¶m‘ܶo ñnï>Vm Zmhr. dM©ñdmMr ˶m§Mr JaOhr EH$njr¶ dM©ñdmMr Amho, Oo dM©ñd H$m±J«ogZodfm©Zwdf} Mmc{dco Am{U am.ñd.g§KmMohr EH$njr¶amOdQ>rMo VoM ñdßZ Amho. ho cmoH$emhrcm IamoIaMKmVH$ Amho; {deofV: {damoYr nj Xþ~©c Am{U A§VJ©V

Page 8: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

8 gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

H$chmZo Xþ §Jcoco AgVmV Voìhm! njnÕVr {Q>Hy$ZamhʶmgmR>r n¶m©¶m§Mr JaO AgVo. mOnÀ¶m dM©ñddmXrAmH$m§jm§Zm AmVm Mm§JcoM Yw‘mao ’w$Qy> cmJco AmhoV.H$m±J«ogà‘mUo ^mOn hm nj AmKmS>çm§Zr (doJdoJù¶m{dMmagaUrÀ¶m JQ>m§Zr) ~Zcocm Zmhr Am{U H$YrhrZìhVm. ˶m‘wio g§KQ>Zo‘Yrc gmMo~§XnUm CnOVM Amho.¶m n[apñWVrV Amnë¶mg‘moa XmoZ YmoHo$ C o amhVmV.Am‘À¶m gm§{KH$ qH$dm nj{Zhm¶ g§KQ>Zm ¶mcm cJm‘Kmcʶmg Ag‘W© AmhoV. {ZfoYmMm AW© XoeÐmoh AgmH$ê$Z {H$‘mZ {damoYmMm ‘mJ©hr ˶m‘wio ~§X H$aʶmV ¶oVAmho. gmMo~§XnUmÀ¶m ^mOnÀ¶m ¶m à¶ËZm§Zm H$gyZ{damoY H$aUo, ho cmoH$emhr ‘mZUmè¶m§Mo àW‘ H$V©ì¶Amho.

AmOÀ¶m n[apñWVrV gd© amOH$s¶ nj ’$mQ>m’y$Q>Am{U {ZameoZo J«ñV hmoD$Z g¡a ¡a Pmco AmhoV, Va gd©‘mܶ‘o EH$OwQ>rZo ‘moXtÀ¶m ‘mJo C^r AmhoV. ¶mMm AW©,‘moXtZr CXmarH$aUmMr H$mg Yê$Z AZoH$ CÚmoJg‘yhm§da-Oo KamKamV ˶m§À¶m CËnm{XV dñVy§À¶m ê$nmZo nmohmoMcoAmhoV- {dídmg 춺$ Ho$cm Amho. ˶mMà‘mUo H$mhrCÚmoJg‘yhm§Mr à{g{Õ‘mܶ‘m§daMr nH$S>hr CKS> {XgycmJcr Amho. ˶mMmM n[aUm‘ åhUyZ, ‘moXr Am{UAaqdX gw~«÷ʶ‘ ho H$m‘Jma H$m¶Úm§Vrc gwYmaUm OmhraH$aVmV, ˶m doir ˶m§Mm CXmo-CXmo ¶mM ‘§S>itH$Sy>ZHo$cm OmVmo, nU H$m‘Jma AmKmS>rdarc {Z:eãXVoMmH$moUr C„oIhr H$arV Zmhr. ‘mܶ‘m§Mo ‘m¡Z ho XmoZ àH$maMoAgVo. H$mhr nÌH$ma gaH$mar ¶§ÌUm§nmgyZ Xÿa amhUoMng§V H$aVmV; H$maU ˶m ¶§ÌUm qH$dm Vo gaH$maAmYrÀ¶m gaH$ma~ÔcMo àdmX Am{U ˶m§MmH$‘Hw$dVnUm d YmoaUo ¶m§À¶m ~mîH$i MM}{dZm {Q>Hy$ZamhUo H$R>rU AgVo. Aem n[apñWVrV à{g{Õ‘mܶ‘oMMm©, {damoY B˶mXr Jmoï>tnmgyZ Xÿa amhVmV. H$maU ˶m§MoH$m°nm}aoQ> CÚmoJm§Vrc ‘mcH$ "gd©g§‘Vr'Mo Zdo dmVmdaUng§V H$aVmV- nU hr {XImD$ "gd©g§‘Vr' ’$ma {Q>H$mD$ZgVo. EH$ {Xdg Vmo ~waIm ’$mSy>Z {damoYmMr VmH$Xgdmªg‘moa C^r amhVo. am.ñd.g§K, CÚmoJg‘yh Am{U Zì¶mCOì¶m qhXÿ eº$s ¶m§Mo gm§ñH¥${VH$ gnmQ>rH$aU H$aʶmMoH$m‘ gwê$ Pmco Amho. gwédmVrcm hr H¥$Vr g§ñH¥$VrVrc{d{já qH$dm M‘ËH$m[aH$ ~m~tZm Amim KmcʶmgmR>rAmho, Ago mgdco OmVo; nU H$moU˶mhr àH$maMm ‘V oXqH$dm {damoY ghZ Ho$cm OmUma Zmhr, Agm Bemam ¶m

H¥$VrVyZ {‘iVmZm {XgVmo.^maVm~mhoaÀ¶m qhXr O‘mdmH$S>o ZOa Q>mH$cr, Va

VoWrc qhXÿ ~hþg§»¶mH$ AmYrÀ¶m gaH$maÀ¶m Xþ~©cYmoaUm§‘wio XS>nUmImcrM hmoVo, Ago OmUdVo. ^maVmMrà{V‘m {Vgè¶m OJmVrc EH$ Xþ~©c, AñdÀN> amï´> AerPmcocr AgyZ, naXoepñWV ^maVr¶m§H$S>o Agcocogm§ñH¥${VH$ ^mZ Am{U Amnë¶mg‘moarc H$m‘mcm{^S>ʶmMr VmH$X ¶mnmgyZ maVr¶ ZmJ[aH$ {H$Vr Var XÿaAmhoV Aer ea‘ A{Zdmgr ^maVr¶m§Zm dmQ>V AgVo.AmVm ‘moXtg‘doV ¶m ^maVr¶m§Zrhr ¶m XoemV Am{U~mhoahr ~møm gagmdë¶m AmhoV. ‘o{S>gZ ñ¹o$AaJmS>©Z‘Yrc H$m¶©H«$‘mV Ago {Xgco H$s, ho gd© ^maVr¶‘moXtÀ¶m EH$m{YH$maemhr YmoaUm§er gh‘V AgyZ ˶m§À¶mAmXoemZwgma H$m‘ H$aʶmMr ˶m§Mr V¶mar Amho EH§$XarVH$m¶ Va, gd©g‘mdoeH$VoMm ~waIm KoD$Z ^maVmMr EH$R>merd à{V‘m KS>{dʶmMm à¶ËZ Mmcy Amho; nU VrKS>{dUmè¶m§À¶m WmoS>o Odi Jocmo Va A{Zdmgr^maVr¶m§Mr Ohmc amï´>dmXr g§KQ>Zm, Xþ~©c PmcocramOH$s¶ njnÕVr, {Z:eãX ‘mܶ‘o, ~hþg§»¶mH$m§MrcmoH$emhr d Aëng§»¶mH$m§Mr Xþ~©cVm hr gd© dñVwpñWVrg‘moa ¶oVo Am{U maVr¶ cmoH$emhrcm AmVyZM Y o$ ~gVAgë¶mMo OmUdVo. ¶m n[apñWVrVrc {damoYm^mg Am{UCnhmg OmUdʶmBVH$s g§doXZercVm AmO ^maVr¶ZmJ[aH$m§H$S>o Amho H$m, hm àíZ {deof ‘hÎdmMm Amho.H$maU {dî¶H$mimV Amnë¶mcm ¶mM g‘ñ¶oer cT>m¶MoAmho.

(30 Am°³Q>mo~a 2014 À¶m "X qhXÿ'‘ܶo à{gÕPmcocm coI)

AZwdmX : Hw$‘wX H$aH$ao)

{ed {dídZmWZ

Page 9: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

9gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

"AmO g§Ü`mH$mir gmV dmOVm h‘rX H$aPmBªMo mfUAmho; oVmog H$m?' Ago Obmb ImZZo gmSo>Mmabm{dMmabo. H$aPmB© åhUOo A’$Jm{UñVmZMo ‘mOramï´>mÜ`j. Ë`m§Mr amï´>mÜ`jnXmMr Xþgar Q>‘© (2009-14) ZwH$VrM g§nbr Am{U A’$JmU B{VhmgmV bmoH$emhr‘mJm©Zo gÎmoMo hñVm§VaU n{hë`m§XmM Pmbo. Ago ho H$aPmB©{X„rVrb "B§{S>¶m h°{~Q>°Q> g|Q>a'‘Ü o ^mfU XoUma hmoVo.‘bm ImÌr ZìhVr H$s, ‘bm àdoe {‘iob H$m; H$maUAem hm`àmo’$mB©b H$m ©H«$‘m§Zm ~è`mMXm AmYr H$idmdobmJVo. åhUyZ ‘r Ë`m§Mr do~gmB©Q> MoH$ H$ê$Z ImÌr H$ê$ZKoVbr. Obmbbm Ë`m§À`m XÿVmdmgmVyZ H$Xm{MV H$iboAgmdo.

H$m ©H«$‘mbm Iyn JXu hmoB©b, Aer eŠ`Vm Agë`mZoAmåhr gìdmghmbmM nmoMbmo. ‘mÂ`m~amo~a VrZ A’$JmUhmoVo. Ë`m§n¡H$s Obmb ‘mPm {‘Ì. Vmo nR>mU Amho. Ë`mMoKamUo amOH$maUmV ‘wabobo. Ë`mMm Agm bmS>H$m {gÕm§VAmho H$s, "Aëng§»` g‘yhm§Zm amï´>r` {hVmer H$V©ì`ZgVo.' A’$Jm{UñVmZÀ`m g§X^m©V Aëng§»` åhUOoVm{OH$, CP~oH$ Am{U hOmam ho dm§{eH$ JQ>.(A’$Jm{UñVmZ‘Ü o àË oH$ Jmoï> dm§{eH$ Mîå`mVyZ~{KVbr OmVo.) ‘mÂ`m~amo~aMo VrZhr A’$JmU ho nR>mU`m ~hþg§»` g‘yhmMo hmoVo.

h°{~Q>°Q> g|Q>a‘Ü o ‘mPo ho A’$JmU {‘Ì n{hë`m§XmMAmbo hmoVo. {VWbo Am{H©$Q>oŠMa nmhÿZ Vo W¸$ Pmbo.H$m ©H«$‘ Á`m hm°b‘Ü o hmoUma hmoVm, Ë`mÀ`màdoeÛmamnmerM {X„r nm°{bgr J«wn (Á`m§Zr hm H$m ©H«$‘Am`mo{OV Ho$bm hmoVm)À`m S>m`aoŠQ>a OZab S>m°.amYmHw$‘ma (H$mí‘ra{df`H$ 2011 ‘Ü o Zo‘boë`m {ÌgXñ`r`g{‘VrÀ`m {Xbrn nmS>Jm§dH$a Am{U E‘.E‘.AÝgmar¶m§À¶m~amo~aÀ`m gXñ`) `m§Mm h°{~Q>°Q>À`m bmoH$m§er dmXMmbbm hmoVm. gwajoÀ`m H$maUmñVd àdoe ’$º$ AmYrH$idboë`m bmoH$m§ZmM Agmdm, Agm h°{~Q>°Q>À`mbmoH$m§Mm AmJ«h hmoVm; ‘mÌ amYm Hw$‘mam§Zr Ë`m§Zm {ZjyZgm§{JVbo H$s, "gdmªZm àdoe Úmdm bmJob. Vwåhmbm hdoAgob Va àË oH$mMo Zmd Am{U ’$moZ Z§~a {bhÿZ ¿`m.'‘mÂ`mg‘moaM Mmbbobo ho A½ w©‘|Q> EoHy$Z ‘bm dmQ>bo,Amnbr ^rVr Iar hmoVr Va!

H$aPmBªZmEoH$m¶cm Jocmo Voìhm...

g§H$ën JwO©a & d¥Îmm§V

AmV OmD$Z ‘mJÀ`m am§JoV OmJm nH$S>br. H$m ©H«$‘gwê$ ìhm¶bm AdH$me hmoVm; nU Am‘À`mgmaIoM BVa{dÚmnrR>m§Mo AZoH$ {dÚmWu Ambobo hmoVo, Ë`m‘wio OmJmbdH$a ^aUma ho ñnï> hmoVo. gmSo>ghmÀ`m gw‘mamgX¡.gH$miMo {dO` ZmB©H$ Ambo. BVa AZoH$ {Zd¥Îm amOXÿV,bîH$ar A{YH$mar, nÌH$ma oVmZm {XgV hmoVo. H$mhr MohaoZmdm{Zer ‘mhrV hmoVo. CXm. gÜ`m "X. qhXÿ'‘Ü oAgboë`m gwhm{gZr h¡Xa, A’$Jm{UñVmZ d Zonmibm^maVmMo amOXÿV am{hbobo O §V àgmX dJ¡ao.

gmVÀ`m R>moŠ`mbm H$m ©H«$‘ gwê$ Pmbm. ‘mOr

B§{S>`m h°{~Q>°Q> g|Q>a 1993 ‘ܶo {X„rVC^maÊ`mV Ambo. {d{dY àH$maMo H$bm-

g§ñH¥$Vr{df`H$ H$m ©H«$‘ Am{U AZoH$ ‘hÎdmMrì`m»`mZo {VWo hmoV AgVmV. Aem `m h°{~Q>°Q>g|Q>a‘Ü o, {X„r nm°{bgr J«wnZo A’$Jm{UñVmZMo‘mOr amï>mÜ`j h‘rX H$aPmB© `m§Mo ^mfU 19

Zmoìh|~a 2014 amoOr Am¶mo{OV Ho$co hmoVo. {X„rnm°{bgr J«wn 1994 nmgyZ H$m ©aV AgyZ AZoH$Zm‘m§{H$V ‘wËgÔr, nÌH$ma, BÝQ>oboŠMþAëg `m

J«wn ‘Ü o AmhoV. H$aPmBªMo ^mfU 'TheNeighbourhood Lecture Series' ‘Ü oR>odÊ`mV Ambo hmoVo. X{jU Am{U ‘Ü`

Am{e`m{df`H$ OmUrd-OmJ¥Vr ^maVmV dmT>mdrAgm `m ì¶m»¶mZ‘mcoMm hoVy Amho. H$aPmB© ho`m ‘m{cHo$Vrc n{hboM hm`àmo’$mB©b dºo$. Ë`m

H$m ©H«$‘mMm hm d¥Îmm§V.

Page 10: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

10 gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

n§VàYmZ S>m°.‘Z‘mohZqgJ H$m ©H«$‘mMo AÜ`j hmoVo. Ë`m§Zr‘moOyZ XmoZ {‘{ZQ>m§V AÜ`jr` àmñVm{dH$ H$aVmZm,H$aPmBªZm 'Nation Builder' Am{U 'Great Friend ofIndia' Ago g§~moYbo. A’$Jm{UñVmZMr OZVm,amÁ`g§ñWm Am{U AW©ì`dñWm `m§da H$aPmBªZr ‘moR>mà^md Q>mH$bm Amho, Ago Z‘yX H$ê$Z S>m°.qgJ ¶m§ZrA’$Jm{UñVmZmV gÜ`m Or H$mhr bmoH$emhr ì`dñWm,d¥ÎmnÌñdmV§Í`, Ý`m`g§ñWm {XgVo Ë`mMo lo H$aPmBªZm{Xbo.

S>m°.qgJ ¶m§Zr Amnë`m àmñVm{dH$mV `mMm AmdOy©ZC„oI Ho$bm H$s, A’$Jm{UñVmZmV gÜ`m 60 Q> o$ ‘wcoemioV OmVmV, hr ‘hÎdmMr Jmoï> Amho. AWm©V ho à‘mUdmT>m`bm hdo. H$aPmB© `m§À`mM H$mimV (2007 ‘Ü o)A’$Jm{UñVmZ hm X{jU Am{e`mB© Xoem§À`m "gmH©$'g§KQ>ZoMm gXñ` Pmbm. VgoM S>m°.‘Z‘mohZqgJ Am{UH$aPmB© m§Zr Jobr Xhm df} EH$Ì H$m‘ Ho$bobo Amho, mMrnU Ë`m§Zr CnpñWVm§Zm AmR>dU H$ê$Z {Xbr.

àmñVm{dH$mZ§Va ~mobm`bm H$aPmB© C o am{hbo. H$mhrjU Wm§~bo, g^mJ¥hmdê$Z ZOa {’$adbr. H$mù`mnmoemImda KoVbobr {hadr emb CVadyZ R>odbr, ‘mÌS>moŠ`mdaMr Q>monr VerM amhÿ {Xbr. ‘Ü`‘ C§MrMo Am{UgmYmaU eara`ï>rMo H$aPmB©. ‘ZmV {dMma Ambm hmM H$mVmo ‘mUyg, Á`mZo 2001 Z§Va Voam df} CX²ÜdñVA’$Jm{UñVmZmV gÎmm am~dbr, XoemÀ`m Zì`mdmQ>MmbrMr ‘whÿV©‘oT> amodbr.

H$aPmBªZm {Xbobm {df` hmoVm- 'Afghanistan andthe Neighbourhood'. {df` ñ’$moQ>H$ hmoVm. 2014‘Ü oM A‘o[aH$Zo Amnco g¡Ý` Q>ßß`mQ>ßß`mZo ‘mKmarZoÊ`mg gwédmV Ho$br Agë`mZo, BWyZ nwT>oA’$Jm{UñVmZÀ`m eoOmè`m§Mo ({deofV… nm{H$ñVmZ-gma»`m) ‘hÎd hiyhiy dmT>V OmUma Amho. maV Am{UA’$Jm{UñVmZ `m§Mr gr‘m AmVm WoQ> bmJyZ Zgbr Var,^maV hm A’$Jm{UñVmZÀ`m {dñVm[aV eoOmar amï´>m§‘Ü ooVmo.H$aPmBªMo ^mfU gwê$ Pmbo. Ë`m§Zr A’$Jm{UñVmZÀ`m

^m¡Jmo{bH$ ñWmZmnmgyZ gwédmV Ho$br. ""A’$Jm{UñVmZ hoX{jU-‘Ü` Am{U n{ü‘ Am{e`m `m§Zm OmoS>Umao amï´>Amho. Ë`mbm 'Great Eastern Highway' Am{U 'High-way of Conquest' Aer g§~moYZo dmnabr Jobr AmhoV.Joë`m VrZ eVH$m§V A’$Jm{UñVmZ‘Ü o {~«Q>Z, gmopìhEV

a{e`m Am{U A‘o[aH$m `m {VÝhr ‘hmgÎmm§Zr hñVjonHo$bm. 1979 ‘Ü o gmopìhEV hñVjon hmoÊ`mnyduA’$Jm{UñVmZ hm ^maVmà‘mUoM A{báVmdmXr,em§VVm{à` Xoe hmoVm. gmopìhEV hñVjon 1979 ‘Ü oPmë`mZ§Va Omo H$mhr A’$JmU-à{VH$ma C^m am{hbm,Ë`mbm nm{ü‘mË` Xoe Am{U eoOmar Xoe `m§Zr nm{R>§~m{Xbm. ‘mÌ `m à{VH$mamXaå`mZ H$å w{ZP‘ Am{U(Bñbm{‘H$) a°{S>H${cP‘ `m XmoZ naH$s`Am`{S>`m°bm°OrÀ`m g§Kfm©V A’$Jm{UñVmZMo An[a{‘VZwH$gmZ Pmbo. gmopìhEV a{e`mZo 1989 ‘Ü o ‘mKmaKoVë`mZ§Va A’$Jm{UñVmZda Nw>no AmH«$‘U Ho$bo Jobo.Ë`mVyZM nwT>o 11 gßQ>|~a 2001 ‘Yrb Ý y m°H©$da Ho$boboh„o CX² dbo. Amåhr A’$Jm{UñVmZÀ`m naamï´> YmoaUmV,eoOmar Am{U EHy$U OJmH$So> nmhÊ`mÀ`m Ñ{ï>H$moZmV2001 Z§Va Zdm A°àmoM AmUbm. Amåhr "~hþH|${ÐV'naamï´>ZrVr am~dbr; Ë`mZwgma nm{ü‘mË` Xoe, eoOmaramï´>o, ‘wpñc‘ Xoe Am{U BVa ‘hÎdmÀ`m gÎmm `m§À`merg§~§Y OwidÊ`mda ^a {Xbm. Ago H$aVmZmM naamï´>YmoaUm~m~V ñdV§Ì AgUo Am{U Oo oVrb Ë`m gdmªZm~amo~a KoD$Z OmUo, Aer XmoZ gyÌo g‘moa R>odbr.''

^mfUmbm gmYmaUV: gìdmeo ‘mUgo CnpñWV hmoVr.nU ^mfU Mmby AgVmZm g§nyU© g^mJ¥h nyU© bj XoD$ZEoH$V hmoVo. ’$moQ>mo H$mT>Umè`m H°$‘oè`m§Mm AmdmO H$m` VmooV hmoVm. d¥ÎmnÌm§Mo à{V{ZYr ^am^a ZmoQ²g KoV hmoVo,

Ë`m§À`m Q>m`qnJMm nU ‘YyZ‘YyZ AmdmO oV hmoVm.YraJ§ ra AmdmOmV Am{U nm°{cíS> A°Šg|Q>‘Ü o ~mobUmaoH$aPmB© lmoË`m§dê$Z ZOa {’$adyZ Amnco ‘wÔo em§VnUog‘OmdyZ gm§JV hmoVo. {X„rV H$mhr H$m‘m{Z{‘Îm Ambobonm{H$ñVmZMo ‘mOr naamï´>‘§Ìr (2002-07) H$gwar nUH$aPmBªMo ho ^mfU EoH$m`bm CnpñWV hmoVo.

Joë`m VrZ XeH$m§Vrb A’$Jm{UñVmZ{df`H$ Jw§VmJw§VWmoS>Š`mV CbJSy>Z XmIdyZ H$aPmB© eoOmar Xoem§H$So>dibo. ""^maV hm Am‘À`mgmR>r ‘hÎdmMm Xoe Amho. OarVrg df} g§~§Y Xþamdbobo hmoVo Var ^maV{df`H$ Am‘Mog§~§Y Ë`m OwÝ`m qhXr JmÊ`mà‘mUo AmhoV- " o ‘wbmH$mVVmo EH$ ~hmZm h¡, ß`ma H$m {gb{gbm nwamZm h¡'&'' ¶mdag^mJ¥hmV Q>mù`m§Mm H$S>H$S>mQ> Pmbm. nwT>o Vo åhUmco,""^maVmà‘mUoM BamU, MrZ m ‘hÎdmÀ`m Xoem§er Amåhrg§~§Y OmoS>bo. a{e`mer g§~§Y OmoS>Uo WmoSo> H$R>rU Jobo,H$maU A’$Jm{UñVmZ‘Ü o "(A‘o[aH$màUrV) ZoQ>mo'Mo g¡Ý`

Page 11: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

11gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

V¡ZmV hmoVo. nU Z§Va g§~§Y gwairV Pmbo. nm{H$ñVmZ hmAm‘Mm gdmªV ‘hÎdmMm eoOmar- ^mD$M åhUm Zm! nUnm{H$ñVmZ‘wio Amåhmbm ÌmgM Pmbm Amho. ‘mÂ`m VoamdfmªÀ`m (2001-14) H$mimV ‘r nm{H$ñVmZbm 20doim oQ> {Xbr. àË oH$ doir àM§S> AmemdmX KoD$Z Jobmo.nm{H$ñVmZbm ‘r ñnï>nUo gm§{JVbo H$s, ñdV§Ì naamï´>YmoaU Am{U gmd© m¡‘Ëd `m~m~V VS>OmoS> hmoUma Zmhr.nU ‘mÂ`m nXar `e Ambo Zmhr. Ë`mMr H$maUo AWm©VMAmnë`mbm ‘mhrV AmhoV... Á¶m§Zr gmnmcm à{ejU {Xco˶m§ZmM AmVm VmoM gmn Mmdm¶cm cmJcm Amho.A’$Jm{UñVmZbm ^{dî`H$mimV EH$ em§VVm{à` Am{UpñWa Xoe åhUyZ C o amhm`Mo Amho. gmH©$ Am{U (‘Ü`Am{e`mB© Xoe Am{U MrZ d a{e`m g^mgX Agboë`m)em§Km` ghH$m © g§KQ>ZoV ‘hÎdmMr y{‘H$m ~Omdm`MrAmho. "A‘¥Vga‘Ü o ~«oH$’$mñQ>, bmhmoa‘Ü o XþnmaMo OodUAm{U H$m~wb‘Ü o amÌrMo OodU' `m S>m°.‘Z‘mohZqgJm§Zrì`º$ Ho$boë`m AmemdmXmbm gdm©{YH$ YmoH$mXheVdmXmMm Amho. AWm©V, Amnë`mM àXoemVbr H$mhramï´>o (dmMm : nm{H$ñVmZ) XheVdmXmMm amï´>r` YmoaUåhUyZ dmna H$arV AmhoV... Oa XheVdmXmMm YmoH$m

Q>ibm; Va Amnë`m (X{jU Am{U ‘Ü` Am{e`mB©)àXoemV bmoH$m§Mr, dñVy§Mr XodmU-KodmU gwb^ hmoB©bM.{edm¶, "ZoQ>mo'Mo g¡Ý` BWo H$mhr H$m`‘ñdê$nr amhUmaZmhr o. Ë`m‘wio maV, nm{H$ñVmZ, BamU, MrZ, a{e`m mXoem§Zm ñdV§ÌnUo Am{U gmH©$, em§Km` ghH$m © B˶mXrg§KQ>Zm§À`m ‘mÜ`‘mVyZ ‘hÎdmMr y{‘H$m ~OmdmdrbmJob. gmH©$bm A{YH$ H$m ©aV amhmdo bmJob Am{U[aPëQ²g Úmdo bmJVrb. hr ^{dî`m~m~VMr pìhOZAmho. Vmon ªV {‘.H$gwar, AmnU XheVdmXmMm ZmeH$aÊ`mMm à`ËZ H$aV amhÿ `m.''

drg {‘{ZQ>m§Mo ^mfU g§nbo. H$aPmBªZr eodQ>Mo dmŠ`CƒmaVmZm S>moio {‘MH$mdV H$gwatH$So> nm{hbo hmoVo. mfUg§nyZgwÕm H$aPmB© nmo{S>`‘g‘moa C oM hmoVo. Ë`m§Zr ‘wÔm‘àýmoÎmamgmR>r OmñV doi R>odbm hmoVm. àýmoÎmam§À`mgÌmgmR>r Ë`m‘wio Vã~b nñVrg {‘{ZQ>o {‘iUma hmoVr.àýmoÎmao H$mo-Am°{S>©ZoQ> H$aÊ`mgmR>r Zoh‘r AÜ`j gyÌo hmVrKoVmV, nU BWo ‘mÌ amYm Hw$‘ma ì`mgnrR>mda Amë`m.H$maU S>m°.‘Z‘mohZqgJ ¶m§Mm A{YH$ma bjmV KoVm Ë`m§ZmVgo H$am`bm gm§JUo `mo½`hr ZìhVo.

H$aPmB© ¶m§Zr ^mfUmV ‘w»`V… ‘wÔoM ‘m§S>bo hmoVo.

Page 12: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

12 gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

H$moUË`mhr ‘wÚmMo ImobmV OmD$Z ñnï>rH$aU {XboboZìhVo. A’$Jm{UñVmZ{df`r ~aoM H$mhr d¥ÎmnÌm§VyZ ¶oVAgVo, Ago Ë`m§Zr J¥hrV Yabo Agmdo Am{U g‘moaMo lmoVoV`marMo hmoVo, Ë`m‘wio ’$ma Vnerb XoÊ`mV AW©hr ZìhVm.

A’$Jm{UñVmZbm ^maVmH$Sy>Z Ho$bm OmUmameónwadR>m, ^maVmbm Zì`m amï´>mÜ`jm§H$Sy>Z MrZ dnm{H$ñVmZÀ`m VwbZoV {‘iUmao ‘hÎd,A’$Jm{UñVmZÀ`m nm{H$ñVmZ{df`H$ YmoaUm~m~V AgyeH$Umao n`m© , H$mí‘ra‘Yrb gr‘maofm,A’$Jm{UñVmZMr gm‘Ï ©ñWio d Xþ~©bVm, ‘wea©’$ `m§Modº$ì`, A’$Jm{UñVmZMr nm{H$ñVmZ~amo~aMr gr‘maofm(S>çwa§S> bmB©Z), ^maVr` Q>r.ìhr. M°ZoëgMo àjonU,^maVmVbo A’$JmU {dÚmWu, H$aPmBªMo AmË‘M[aÌ,{Zd¥ÎmrZ§VaMo gm‘m{OH$ H$m‘, {ó`m§Mo àý B˶mXt~m~VH$aPmBªZm àý {dMmabo Jobo.

H$mhr àým§Zm H$aPmBªZr ì`dpñWV CÎmao {Xbr. H$mhràým§Zm ~Jb XoD$Z Ë`m àýmÀ`m {Z{‘ÎmmZo ñdV:bm hdo Vo‘wÔo ‘m§S>bo. maVmbm mnwT>ohr ‘hÎd {‘iV amhrb Am{UA’$Jm{UñVmZMo ñdV§Ì naamï´> YmoaU H$m`‘ amhrb, hm‘wÔm Ë`m§Zr R>mgyZ ‘m§S>bm. ^maVmMo A’$Jm{UñVmZ‘YrbMmahr XÿVmdmg nmH$À`m X~mdmImbr ~§X Ho$bo OmUmaZmhrV Aer ½dmhr {Xbr. A’$Jm{UñVmZ‘Ü o maV H$arVAgboë`m ({ejU, drOnwadR>m, añVo~m§YUr) H$m‘m~ÔbYÝ`dmXhr {Xbo.

A’$JmU {dÚmÏ`mªÀ`m àýmbm CÎmao XoVmZm, ˶m§Zr^maVmH$Sy>Z {‘iUmè`m ñH$m°ba{eßgMm Am{U Ë`mMmamï´>C^maUrV à{e{jV ‘Zwî`~i {‘iÊ`mg H$gm hmV^mabmJbm Amho `mMm AmdOy©Z C„oI Ho$bm. Ë`m§Zr Ë`mA’$JmU {dÚmÏ`m©À¶m àýmMo CÎma {Xë`mda EH$ Zo‘H$mnm°O KoD$Z "‘ohZV H$a' Agohr Img {ejH$s WmQ>mVEoH$dbo. A’$JmU ‘{hbm§À`m n[apñWVr‘Ü o gwYmaUm hmoVAgyZ, BWyZ nwT>o {ejUm‘wio Vr gwYmaUm AmUIr hmoVMOmUma Amho, Agm {dœmghr ì`º$ Ho$bm.

nm{H$ñVmZ~amo~a gr‘maofo~m~V dmX Agbo Var AmåhrnmH$gmo~V wÕ H$Yrhr Ho$bobo Zmhr, Ago gm§JyZ H$aPmB©åhUmbo, ""’«$mÝg Am{U O‘©Zrà‘mUo gr‘maofm g§X ©hrZìhm`bm hì`mV. nU {~«Q>ZZo AmIbobr S>çwa§S> aofm AmåhrH$Yrhr ‘mÝ` H$aUma Zmhr.'' A’$Jm{UñVmZ~m~VMrMMm© ~hþVm§e doim nmH$nmgyZ gwê$ hmoVo Am{U nmH$daMg§nVo. H$aPmBªZr ‘mÌ A’$Jm{UñVmZgmR>r AgUmao BamUMo

‘hÎd AYmoaopIV Ho$bo. Ë`m§Zr S>m°.‘Z‘mohZqgJ ¶m§À`mAmemdmXmbm Aer nwñVr OmoS>br H$s, "amÌrMo OodUH$m~wb‘Ü o H$ê$Z nwT>rb ~«oH$’$mñQ> H$Xm{MV VohamZ‘Ü oH$aVm oB©b.'

H$aPmB©Mo EH$m àýmMo CÎma g§në`mda ‘YoM H$gwar~mobm`bm C o am{hbo. Ë`m§Zr S>m°.‘Z‘mohZqgJ ¶m§Zm 'Manof Peace' Ago g§~moYbo Am{U ""‘mPo AmË‘M[aÌàH$m{eV hmoUma AgyZ Ë`mV ‘r H$aPmBªMo Am°ãOop³Q>ìh‘yë`‘mnZ Ho$bo Amho, Ago gm§{JVbo. ‘r ‘ybV…AmemdmXr AgyZ A’$Jm{UñVmZ‘Ü o em§VVm Zgob, Vanm{H$ñVmZhr Aem§VM amhrb,'' Agm ‘wÔm ‘m§S>bm.

~amo~a AmR> dmOVm H$m ©H«$‘ g§nbm, H$maUS>m°.‘Z‘mohZqgJ Am{U H$aPmBªZm ^maVr` amï´>nVr àUd‘wIOvH$So> Oodm`bm Om`Mo hmoVo. hm°bÀ`m ~mhoa nS>VmZmH$aPmBªer hñVm§XmobZ H$am`bm A’$JmU {dÚmWu ’$maCËgwH$ hmoVo. AZoH$m§Zm ˶m§À¶mer hñVm§XmobZ H$aVm Ambo,Ë`mV ‘mPm {‘Ì Obmbhr hmoVm. Vmo Iao Va H$aPmBªÀ`mYmoaUm§Mm Q>rH$mH$ma Amho; nU hmV {‘idm`bm ‘mÌ nwT>ohmoVm.

H$aPmB© ~mhoa nS>VmM ‘mÜ`‘m§À`m à{V{ZYtMr WoQ>[anmo{Qª>J H$aÊ`mgmR>r Ym§Xb gwê$ Pmbr. Q>r.ìhr.dmboMm§Jbr OmJm emoYyZ Amnbo ‘mB©H$ Am{U H°$‘oao bmdybmJbo. Amåhr Imbr Ambmo. H$aPmBªZm {Zamon XoÊ`mgmR>rnm{Hª$J bm°Q>‘Ü o Odinmg gd© A’$JmU ‘wbo Am{U H$mhr‘wbr Cä`m hmoË`m. Ë`m§Mr JmS>r {ZKyZ Jobr Am{U JXunm§Jm`bm gwédmV Pmbr. H$aPmB© AmVm ñdV…À`mamï´>mÜ`jnXmÀ`m AñdñW Am{U Ii~iOZH$ H$mimH$So>H$go nmhV AgVrb, Agm {dMma ‘ZmV KmoidV ‘r‘mKmar dibmo.

g§H$ën JwO©[email protected]

Mob.: 08826629034

Page 13: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

13gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

{WEQ>a‘ܶo {Mëbr-{nëbr JO~OmQ> H$aV hmoVr.e{ZdmaMr g§Ü¶mH$mi hmoVr Am{U nmbH$m§~amo~a {gZo‘m~Km¶bm Amboë¶m ˶m bhmZ-bhmZ ‘wbm§‘ܶoE³gmBQ>‘|Q> OmUdV hmoVr. Iyn-Iyn nydu ~mbZmQ>çnmhm¶bm ¶oUmè¶m ‘wbm§‘ܶo {Xgm¶Mr, VerM. H$Xm{MVQ>rìhrÀ¶m nS>Úmdê$Z {gZo‘mVbo kmZm, P|Sy> Am{U ˶m§Mo{‘Ì ¶m ‘wbm§À¶m AmoiIrMo Pmbo AgmdoV. ˶m§Mo H$maZm‘onmhm¶bm hr ~ÀMoH§$nZr gÁO Pmbobr hmoVr. {gZo‘mnmhVmZm Q>mù¶m dmOdV hmoVr. XmX XoV hmoVr. hgV hmoVr.kmZm Am{U P|Sy>À¶m gwI-Xþ:ImV nyU©nUo a‘yZ Jobr hmoVr.

{X½Xe©H$ naoe ‘moH$mer ¶m§À¶m "E{bPm~oW EH$mXer'¶m {gZo‘mZo gܶm bhmZ ‘wbm§À¶m ^md{dídmda H$ãOmHo$bobm Agmdm. EH$ gmV dfmªMm bhmZ ‘wbJm {gZo‘mnm{hë¶mZ§Va Amnë¶m AmB©bm åhUmbm, "Vw¶mda AgmH$mhr àg§J Ambm, Va ‘rgwÕm kmZmgmaI§ H$m‘ H$aoZ; VyH$miOr ZH$mo H$ê$g.' ho CXmhaU gm§JVmZm naoe åhUVmo,"˶m AmB©Zo ‘bm ho gm§{JVb§ Am{U ‘mPo S>moio nmUmdbo.‘wbm§À¶m ‘ZmVbr Hw$R>Mr Vma N>oS>br OmB©b, H$mhr gm§JVm¶oV Zmhr.'

{gZo‘m hmD$g’w$ëb Mmby Amho. ‘wbm§Mr JXu{Xdg|{Xdg dmT>Vo Amho. nU åhUyZ hm {gZo‘m ’$³V bhmZ‘wbm§MmM Amho H$m? hr JmoîQ> bhmZ ‘wbm§À¶m^md{dídmnwaVrM ‘¶m©{XV Amho H$m; ˶mVb§ ‘moR>çm§M§ OJAmnë¶mbm H$m¶ gm§JV§? hr ’$³V ñdJ©dmgr d{S>bm§ZrAmnë¶m hmVmZo ~Zdbobr E{bPm~oW hr gm¶H$bdmMdʶmgmR>r ‘wbm§Zr Am{U ˶m§À¶m {‘Ì‘§S>itZrHo$bobr YS>nS> Amho H$m; H$s ˶mhr nbrH$S>o OmD$Z hm{gZo‘m Amnë¶mbm H$mhr gm§Jy nmhVmo¶?

g˶{OV ao åhUmbo hmoVo, "{gZo‘m BO A°Z AmQ>© Am°’$qgnb ñQ>moar Q>oqbJ.' BWohr EH$ gmYr-gai JmoîQ>gm§{JVbr Amho. A˶§V n[aUm‘H$maH$VoZo gm§{JVbr Amho.nU Ho$di VodT>r JmoîQ> gm§JyZ bo{IH$m ‘YwJ§Ym Hw$bH$UuAm{U {X½Xe©H$ naoe ‘moH$mer Wm§~bobo ZmhrV."E{bPm~oW EH$mXer'bm AZoH$ nXa AmhoV. VoEH$‘oH$m§‘ܶo Jw§Vbobo AmhoV. dada nmhVmZm ˶mVë¶mN>moQ>çm-N>moQ>çm JmoîQ>r OmUdUma ZmhrV H$Xm{MV; nU~maH$mB©Zo {dMma Ho$bm, Va ˶m {H$Vr ‘hÎdmÀ¶m AmhoV

¶mMr OmUrd Pmë¶mdmMyZ amhUma Zmhr. AJXr n{hë¶mMÑí¶mV {dR>mo~mbm XþYmZo KmVcobr OmUmar A§Kmoi Am{UE{bPm~oWMr hmoUmar ñdÀN>Vm AmbQy>Z-nmbQy>ZAmnë¶mbm {XgVo. EH$m àH$mao E{bPm~oW hrhr{dR>mo~mM§M àVrH$ ~ZyZ OmVo Am{U {dR>mo~mMr EH$mXerE{bPm~oW EH$mXer hmoVo.

{gZo‘m Z nm{hboë¶m§gmR>r WmoS>³¶mV- {gZo‘mÀ¶mH|$ÐñWmZr AWm©VM bhmZ ‘wb§ AmhoV. kmZoe Am{U ‘w³VmåhUOoM kmZm Am{U P|Sy> ¶m§Mo dS>rb dmaë¶m‘wio KamVAm{W©H$ MUMU Amho. AmOr dmVr dim¶M§ H$m‘ H$aVo.AmB© ñdoQ>a {dUyZ n¡go H$‘mdVo. nU H$O© H$mTy>ZAmUboë¶m ‘{eZMo hßVo WH$VmV. "H$m{V©H$sEH$mXern¶ªV nmM hOma én¶o ê$Z ‘erZ KoD$Z Om' Ag§~±Ho$Mm ‘mUyg gm§JVmo Am{U n¡go O‘dm¶Mr AmB©Mr YS>nS>gwê$ hmoVo. ZmhrM O‘bo n¡go, Va kmZmÀ¶m d{S>bm§Zr

E{cPm~oW EH$mXer

‘rZm H${U©H$ & Zdm {gZo‘m

"E{bPm~oW EH$mXer' hm {X½Xe©H$naoe ‘moH$mer ¶m§Mm ‘amR>r {gZo‘mgܶm Iyn JmOVmo Amho. {gZo‘mbm

bhmZ ‘wbm§Mr Vmo~m JXu hmoVo¶.¶mVë¶m ~mbH$bmH$mam§M§ àM§S> H$m¡VwH$

hmoV§¶. Am{U Vo ¶om½¶hr Amho. nUåhUyZ hm {gZo‘m ’$³V bhmZ

‘wbm§gmR>r Amho H$m? ‘moR>çm§Zmhr¶mVyZ {eH$ʶmgmaI§ H$m¶ Amho?

˶m{df¶r hm boI-

Page 14: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

14 gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

ñdV:À¶m hmVmZo ~Zdbobr gm¶H$b- E{bPm~oW{dH$ʶmMr doi ¶oUma, hr H$mù¶m XJS>mdaMr aoK Amho.H$m{V©H$s EH$mXerÀ¶m {Z{‘ÎmmZo n§T>anwamVbr dX©idmT>Vo¶. {~S>r-H$mS>r, Mhm, ~m§JS>çm, dS>m-nmd AgoAZoH$ ñQ>m°ëg Q>mH$bo JoboV. ‘§{XamÀ¶m ~mhoa bm§~M bm§~am§Jm bmJë¶mV. AmnUhr Agm EImXm N>moQ>m Y§Xm H$amdm,Agm {dMma kmZmÀ¶m ‘ZmV ¶oVmo. AmB©À¶m ZH$iV Vmo~m§JS>çm§Mm ñQ>m°b Q>mH$Vmo. H$moU˶mhr n[apñWVrVE{bPm~oW dmMdm¶Mr, hm ‘wbm§Mm {ZYm©a Amho.

JmoîQ> hr EdT>rM. nU kmZmbm d{S>bm§H$Sy>Z gm¶ÝgMm{‘imbobm dmagm, ݶyQ>Z Am{U AmBÝñQ>mB©Z ¶m§Mo ¶oUmaoCëboI Am{U JmS>Jo~m~m§M§ H$sV©Z ¶m§M§ ApñVËd gVVOmUdV amhV§. ‘wb§ JmS>Jo~m~m§Mr ñdÀN>Vm {eH$VmV VoìhmVr A‘bmVhr AmUVmV. {dkmZmMm g§~§Y Ho$di nwñVH$mV{eH$ʶmnwaVmM ZgVmo. ‘moR>r ‘mUg§ AJXr ˶mÀ¶m CbQ>.kmZm H$sV©Z N>mZ H$aVmo åhUyZ ˶mbm JmS>Jo~m~m§M§ H$sV©ZH$am¶bm EH$ H$mH$m gm§JVmV, Vo Pmë¶mda ˶mÀ¶mJiçmV ’w$bm§Mr ‘mi KmbVmV Am{U kmZmZo {Xboë¶mñdoQ>aMo nmMeo én¶o Z XoVmM {ZKyZ OmVmV. {ha‘wgbmkmZm Jù¶mVbr ’w$bm§Mr ‘mi H$mT>Vmo, XodimV

gm’$g’$mB© H$aUmè¶m ‘mdetÀ¶m Vmã¶mV XoVmo Am{U {ZKyZOmVmo.

gwZobm ‘yb ìhmd§ åhUyZ Zdg ~mobboë¶m ‘mderH$moUVm Xod nmdbm ho H$g§ H$iUma, ¶mgmR>r n§T>anwamVë¶mgJiçm Xodm§g‘moa Zdg ’o$S>VmV. kmZm ˶m§Zm B§½b§S>À¶mg§V ݶyQ>ZMr ‘m{hVr XoVmo Voìhm {VWo Om¶bm {H$Vr IM©¶oB©b Ag§ ˶m {dMmaVmV.

nmM hOma én¶m§gmR>r EH$m Hw$Qw>§~mMr hmoUmar dUdUAmnë¶mbm {XgVo, VoìhmM ‘§{XamV Xodmg‘moa nS>boë¶mZmʶm§Mm Am{U ZmoQ>m§Mm T>rJhr {XgVmo.

hm gJim {damoYm^mg ‘moR>çm§gmR>r; ‘wbm§gmR>r Zmhr.{X½Xe©H$ naoe åhUVmo, ""emioV AgVmZm Amnb§ {díd{MÌ{d{MÌ JmoîQ>tZr doT>bob§ AgV§. ˶mVë¶m{damoYm^mgm§gH$Q> AmnU Vo ñdrH$mabob§ AgV§. H$maUAmnU nmaXeu AgVmo. OgOgo ‘moR>o hmoVmo VgVgo AmnU{gbop³Q>ìh hmoVmo. Amnë¶m gmoB©M§ Am{U hd§ VodT>§ KoVmo,~mH$s ~mOybm Q>mHy$Z XoVmo.''

Aer ‘moR>r ‘mUg§ Amnë¶mbm ¶m JmoîQ>rV oQ>VmV,˶mMà‘mUo kmZmÀ¶m narjoMr ’$s aUmao H$m§~io ‘mñVahr{XgVmV. ˶mÀ¶m AmB©bm ñd¡nmH$M§ H$m‘ {‘idyZ XoUmè¶m

Page 15: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

15gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

KamÀ¶m ‘mbH$sU~mB©hr {XgVmV Am{U A»I§ n§T>anyahrAmnë¶mbm oQ>V§. EImX§ eha Am{U ˶m ehamMrIm{g¶V XmIdVmZm {X½Xe©H$ OmUrdnyd©H$ H$emdaM’$moH$g R>odV Zmhr. ˶mMm ’$moH$g Ho$di Amnë¶mJmoîQ>rda Amho. nU åhUyZM JmoîQ>rÀ¶m AmOy~mOybm{XgUmar g§ñH¥$Vr, ‘mUg§ Amnë¶mbm gVV OmUdVamhVmV. EH$m JÀMrdê$Z Xþgè¶m JÀMrda YmdUmao Am{UdoJù¶mM Kam§‘YyZ Imbr CVaUmao kmZm d P|Sy> nmhVmZm¶m ehamVë¶m {~pëS>¨½OMr aMZm AmnmoAmn Amnë¶mܶmZmV ¶oVo. gJir Ka§ EH$‘oH$m§Zm OmoS>bobr. H$Xm{MV‘mUg§hr.

IwÔ kmZmÀ¶m Hw$Qw>§~mVë¶m ì¶p³VaoImhr Img AmhoV.kmZmÀ¶m AmB©bm Yra XoVmZm AmOr åhUVo, "H$miOr ZH$moH$ê$g, {dR>mo~m gJi§ ZrQ> H$aob.' AmB©M§ CÎma, "XJS>Vmo; Vmo H$m¶ ZrQ> H$aVmo¶.' ‘mÌ, KamÀ¶m ‘mbH$sU~mB©hrYra XoVmZm {dR>mo~mMm XmIbm XoVmV, Voìhm AmB© em§VnUoEoHy$Z KoVo. H$R>rU àg§Jr Hw$Ur Var Amnë¶mgmo~V Amho,hm {dídmg Amdí¶H$ AgVmo H$m?

kmZmMo {‘Ì doJdoJù¶m gm‘m{OH$ ñVam§VyZ AmboboAmhoV. EH$mÀ¶m d{S>bm§M§ {dS>rH$mS>rM§ XþH$mZ Amho.ñdm^m{dH$M ~mnmà‘mUo Vmohr bhmZ d¶mV {eì¶m Úm¶bmbmJbm¶. Xþgam gYZ, ì¶mnmar Hw$Qw>§~mVbm. EImÚmMÑí¶mV ˶mÀ¶m d{S>bm§M§ XþH$mZ {XgV§ Am{U ¶m ‘wbmÀ¶mAm{W©H$ pñWVr{df¶r {X½Xe©H$ Amnë¶mbm gm§JVmo. EH$Va WoQ> doí¶oMm ‘wbJm. (emioVë¶m {e{jH$m§Mm˶mÀ¶mH$S>o nmhʶmMm ÑpîQ>H$moZhr ~a§M H$mhr ~mobyZOmVmo). H$mÝhmonmÌm hr J{UH$m hmoVr. åhUOo H$moU, Ag§{dMmaë¶mda- H$moU OmUo, nU Vr J{UVmV hþema AgUmaAg§ CÎma kmZm XoVmo. narjoV nmg ìhm¶M§ VaH$mÝhmonmÌoÀ¶m PmS>mdaM§ nmZ Vm|S>mV R>odVmV åhUOoAg§M H$mhr Var AgUma Zm! ‘mÌ ¶m MM}V nmZ Vm|S>mVR>odyZ nmg hmoVm ¶oV Zmhr, Agohr g§dmX ¶oVmVM.

‘w»¶ åhUOo, hr doí¶m ¶m gJù¶m JmoîQ>rV EH$‘hÎdmMr y{‘H$m ~OmdVo. Am{U {VÀ¶m Vm|S>r Ambob§,"¶m doiMr dmar Am‘À¶mgmR>r Mm§Jbr Jobr,' ho dm³¶hrdmarda ‘moR>§ ^mî¶ H$ê$Z OmV§.

{gZo‘mV Amboë¶m Aem AZoH$ N>moQ>çm-‘moR>çmJmoîQ>t{df¶r ~mobVmZm naoe gm§JVmo, ""˶mVë¶m AZoH$Jmoï>r AWm©VM OmUrdnyd©H$ Ho$boë¶m AmhoV. H$mhrAmnmoAmn Pmë¶m AmhoV. CXmhaUmW©- S>m°. Za|Ð

Xm^mobH$am§À¶m A§YlÕm{damoYr {dYo¶H$mMr nmíd© y‘r ¶mdmarbm Amho. hm C„oI {dMmanyd©H$ Ho$bm¶. nU H$mhrJmoîQ>r nQ>H$Wm {b{hVm-{b{hVm ghOJ˶m Amboë¶mAmhoV. ‘wimV hr JmoîQ> ‘YwJ§YmMr Amho. bhmZ AgVmZm{VZo Am{U {VÀ¶m ^mdmZo AmB©bm Am{W©H$ ‘XV ìhmdråhUyZ Ago N>moQ>o ñQ>m°b Q>mH$bo hmoVo. {VZo ho gm§{JVb§ Am{U˶mV {gZo‘mÀ¶m JmoîQ>rMo gd© E{b‘|Q²>g AmhoV, Ag§Amåhmbm dmQ>b§. Jobr XmoZ dfª Amåhr ¶m JmoîQ>rda H$m‘Ho$b§ Am{U ˶mVyZ hm {gZo‘m V¶ma Pmbm.''

bhmZ ‘wbm§Mm bhmZm§Zm ^mdUmam {gZo‘m,‘moR>çm§gmR>rhr Iyn H$mhr gm§JUmam {gZo‘m. gm‘m{OH$^mî¶ H$aUmam {gZo‘m. {X½Xe©H$mZo Amnb§ åhUU§ R>m‘nUo‘m§S>b§¶, Agm {gZo‘m. "h[aíM§ÐmMr ’°$³Q>ar'Z§Va naoeMmhm Xþgam {gZo‘m Vã~b Mma dfmªZ§Va Ambm¶. ‘mÌ"E{bPm~oW EH$mXer' nm{hë¶mda ho dmQ> nmhU§ H$maUrbmJb§, Ag§ dmQ>V§. qH$~hþZm, ¶m {gZo‘mÛmao naoeZo EH$nmD$b nwT>o Q>mH$b§¶, Ag§ {ZpíMVM åhUVm ¶oB©b.

‘rZm H${U©[email protected]

Mob.: 9819767518

nwT>rc A§H$mV...

"BZ A ~oQ>a dëS>©' ¶m S>°{Ze ^mfoVrc{gZo‘m{df¶r g§O¶ ^mñH$a Omoer ¶m§Mm coI...(gyS> Am{U j‘m ¶mVcm g§Kf© {X½X{e©Ho$ZoAà{V‘ a§Jdcm Amho. ‘w»¶ åhUOo ¶mVrc ‘wcohr ‘wcoM dmQ>VmV. {¼pñQ>¶Z Am{U E{c¶mg¶m§À¶m y{‘H$m§V {d붑 ZoëgZ Am{U ‘mH©$g²am¶JmS>©Zo H$‘mc Ho$cr Amho.)

Page 16: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

16 gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

EH$CëH$m MmiHo$ H$moU Amho? {VMr ñQ>moar H$m` Amho? m

àým§Mr CÎma§ hdr AgVrb, Va {eënm H$m§~io `m§Zr{b{hbobr {Z JmoXm àH$meZmZ§ àH$m{eV Ho$bobr "{Zù`mS>moù`m§Mr ‘wbJr' hr H$mX§~ar dmMmdr bmJob. hr H$mX§~aråhUOo CëH$m MmiHo$ m ~m¡Õ ‘wbrMr Jmoï> Amho.

BW§ gwédmVrbm WmoS§> doJi§ ~moby. Jm¡V‘ ~wÕ ZmdmÀ`m‘mUgmZ§ Amnb§ åhUU§ doJdoJù`m Jmoï>r gm§JyZM ‘m§S>b§.åhUOo ‘wÔm‘ Agm H$mhr {gÕm§V ‘m§S>bm`, Ag§ Ho$b§ Zmhr;Va Jmoï>r gm§JV Jobm. Ë`mVyZ g‘moaÀ`mZ§ ~moY H$ê$Z ¿`mdm.åhUOo Jmoï> gm§JÊ`mM§ ‘hÎd BVH§$ Amho! {gÕm§Vm§Zm ‘hÎdZmhr Ag§ Zmhr, nU Jmoï> H$er- {H$Vr Imobdag‘moaÀ`mn ªV nmoMVo `mMm EH$ XmIbm ~wÕmZ§ XmIdyZ{Xbm. Agm XmIbm Amnmnë`m narZ§ boIH$ KS>dVAgVmV. gm{hË` hr Aer Jmoï> Amho; Vr Amnë`mbmAmnë`m n[agam~Ôb, g‘mOm~Ôb Ag§ H$mhr Vargm§JVo- Oo EImXm H$mQ>oH$moa Aä`mg-Ahdmb gm§Jy eH$V

Zmhr. ho åhUU§ ‘mÝ` Ho$b§, Va ‘J "{Zù`m S>moù`m§Mr‘wbJr' hr H$mX§~ar Amnë`mbm H$m` gm§JVo?

CëH$m MmiHo$ `m ‘wbrMr emiH$ar d`mnmgyZ Vob¾mÀ`m d`mMr VéUr hmoB©n ªVMr Jmoï> hr H$mX§~ar gm§JVo.`m ‘wbrMm ~mn Xmê$~mOrV H$m‘mVyZ Jobobm. m Zdè`mMrXmê$ Ë`mÀ`m ~m`H$moÀ`m, åhUOo CëH$mÀ`m AmB©À`mOrdmda CR>br, Voìhm AmB©Z§ nmoarbm KoD$Z ‘w§~B© JmR>br.BWyZ CëH$mMr Jmoï> gwê$ hmoVo..

ghmdrV Agboë`m CëH$mbm {VÀ`m emioVë`m T>Jo~mB©"S>m`ar Am°’$ A°Z ’«±$H$' ho nwñVH$ dmMm`bm XoVmV. Ë`mnwñVH$mZ§ à^m{dV hmoD$Z CëH$mgwÕm amoO{Zer {bhm`M§R>adVo {Z Amnë`m amoO{Zerbm "gw~r' Ag§ Zmd XoVo.Amnë`m AmB©À`m d{S>bm§À`m KamV amhV Agbobr CëH$mAmnbr gJir Xþ…I§, gwI§ gw~rbm gm§JV amhVo.emioVë`m, KaÀ`m, BVa ~mhoaÀ`m KS>m‘moS>r Ag§ gJi§Ë`mV oV§. CXmhaU åhUyZ 6 {S>g|~a 1987 amoOrMr {VÀ`mamoO{ZerVbr hr Zm|X nmhm :

{à` gw~r,H$mb Am‘À`m H$m°bZr‘Ü o S>m°. ~m~mgmho~

Am§~oS>H$am§Mm ‘hm{Zdm©U{XZmMm H$m ©H«$‘ hmoVm.gH$minmgyZM KamVrb ‘mUgo {H$MZ‘Ü o IwS>~yS> H$arV~gbr hmoVr. EH$m ‘moR>çm nmVoë`mV ~ogZ ~Zdbo hmoVo.EH$m JmoUrV ^mH$ar ~m§YyZ R>odë`m hmoË`m. amÌr ho OodUQ>oånmo‘Ü o ê$Z XmXabm nmR>dbo. {~pëS§>J‘Yë`m gJù`mbmoH$m§Zr OodU nmR>dbo hmoVo. ‘¡WbrZo {VMm {~ñH$sQ>MmS>~m Amåhmbm {Xbm. {VÀ`m KamVyZ Hw$Ur OodU nmR>dboZmhr. AmO AmOr, ^mD$, ‘ o Amåhr gJio OU QoZZoXmXabm Jobmo. {VH$S>À`m JXubm ~KyZ ‘r Iyn Km~abo.‘bm ‘ oZo QoZ‘YyZ Imbr AmoT>bo. Ë`mV ‘mÂ`m SogMrAmoT>Ur QoZ‘Ü o am{hbr. Amåhr Xe©Z ¿`m`bm Mm¡nmQ>rdaJobmo. {VH$So> Va QoZnojm OmñV ‘mUgo hmoVr. BVŠ`m‘mUgm§Zm emioV AJ{UV åhQ>bo AgVo. g‘wÐ BVH$m ‘moR>mAgVmo, ‘bm n{hë`m§XmM H$imbo. gd© {H$Zmè`mda IynbmoH$m§Zr er Ho$br hmoVr. g‘wÐmMo nmUr A§Jmda oB©b Am{UAmnë`m nmoQ>mV KmU OmB©b, Ago ‘bm dmQ>Vo. ‘r ‘å‘rbm{dMmabo, ""AmnU BWo H$embm Ambmo?'' ‘å‘r S>moionwgrV åhUmbr, ""AmOÀ`m {Xder ~m~m Jobo. Ë`m§Mr nyOm

{Zù`m S>moù`m§Mr ‘wbJr Am{U~m~mgmho~m§Mm Mî‘m

Zdo nwñVH$ & AdYyV S>m|Jao

CëH$m MmiHo$ {VÀ`mnwaVm hm Omo {ZîH$f© H$mT>Vo,Vmo Vgm gm‘mÝ` ‘mUg§ H$mT>Vrb Agm.{gÕm§Vm§nojm Amnë`m OJÊ`mVyZ, ì`dhmamVyZ{Vbm Oo H$mhr dmQ>b§; Ë`mVyZ H$mT>bobm hm{ZîH$f©. hr H$mX§~ar Amnë`mbm Aemgd©gm‘mÝ`m§À`m OJÊ`mVyZ {ZKmbobo {ZîH$f©gm§JVo. Ago gd©gm‘mÝ`m§Mo {ZîH$f© ñnï>nUogm§JU§ ho H$m‘ gm{hË`/Jmoï>rVyZ BVŠ`m ghOnUohmoV Agob, Va ‘J Vo {H$‘mZ g‘OyZ ¿`m`bmH$m ©H$V}, {dMmad§V, ZoVo Am{U gd©gm‘mÝ`JUbo OmUmao Amnë`mgmaIo bmoH$ Aem H$moUrhrhr H$mX§~ar dmMm`bm haH$V Zmhr.

Page 17: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

17gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

H$am`bm Ambmo.'' ‘ obm aS>VmZm ~KyZ ‘bm nU IynaS>m`bm Ambo. åhUyZ AmO S>m°. ~m~mgmho~ Am§~oS>H$am§Mm’$moQ>mo ‘r m S>m`arÀ`m nmZmda bmdbm Amho.

- VwPr CëH$mCëH$mÀ`m AmB©À`m S>moù`m§V Ambob§ nmUr H$em‘wi§

hmoV§? `m àýmÀ`m CÎmamMm Vnmg H$am`Mm Agob, VaH$mX§~ar ‘wimVyZ dmMmdr bmJob. CëH$mMr AmB©Hw$R>Hw$R>ë`m n[apñWVrV ‘wbrbm bhmZmM§ ‘moR>§ H$aVo,{eH$dVo, KS>dVo- hm mJ H$mX§~arV AmhoM. Ë`m Xþ…ImZ§AmB©À`m S>moù`m§V nmUr oV AgobM. nU Ë`m{edm`hrS>moù`m§V nmUr C § amhV§. Amnë`m Xþ…ImV H$moUr VarAmYmambm gVV Amho, `m Om{UdoVyZhr Vo oV Agob.~m~mgmho~m§Zr {Xboë`m `m Om{UdoZ§ J{hdê$Zhr Vo hmoVAgob. hm AmYma H$mQ>oH$moa ñnï>rH$aU H$ê$Z gm§JVm oVZmhr. AmB©À`m S>moù`m§V nmUr oÊ`mEdT>m Vmo ‘mobmMmAmho, mM§ AmUIr H$m` ñnï>rH$aU Úm`bm hd§?

AmB©M§ Xþ…I hm EH$ mJ Pmbm, {edm` CëH$m hrgwÕm EH$~mB© Amho. EH$m ~mB©bm OJVmZm ‘w§~B©gma»`m ehamVH$emH$embm gm‘moa§ Omd§ bmJV§, Vr Amnë`m AmgnmgÀ`mOJmbm H$g§ g‘OyZ KoVo, hohr `m H$mX§~arV Amho. `mVào‘àH$aUm§‘ܶoM Jw§VV amhÿZ {^a{^aV Jobobr {Z nmoQ>nmS>Umar OdiMr ‘¡ÌrU Amho, gmgy-Zdè`mZ§ J © nmS>m`bmbmdë`m‘wi§ CñH$Qy>Z Jobobr eoOmaMr ~mB© Amho, ~mB© ZgyZhrnwéfm§Zm ào‘mV nmSy>Z n¡go H$‘mdUmar V¥Vr`n§Wr` gw‘Z Amho.`m H$mX§~arVë`m ~m`H$m EH$m gmÀ`mVë`m ZmhrV. àË oH$sM§Amnmnb§ OJ Amho. H$moUr AmË‘{dœmgmZ§ OJV§ , VaH$moUmMm OJÊ`mdaMmM {dœmg CS>mbm`. H$moUr ‘ramZmdmMr ‘wbJr Amnë`m dm`m OmÊ`mM§ Imna Amnë`m niyZJoboë`m AmB©da ’$moS>Vo {Z åhUVo, "AmB©Z§ ‘ê$Z Omd§, nUniyZ OmD$ Z o.' H$moUr EH$ ^æ`rU Xþ…Imbm H$moiyZß`m¶bobr- {à`H$amZ§ XJm {Xë`m‘wi§ Ë`mbm {dgam`Mmà`ËZ H$aUmè`m CëH$mbm EH$Xm hr ¡æ`rU åhUVo, "AJbybZm BVZm AmgmZ hmoVm Vmo `mX Zm‘H$m H$moB© eãXhr Z

hmoVm.' H$moUr EH$ amUr Amho- "‘°S> °‘, ‘r nU ~mobVo ~Km.°- °, ~r, er, S>r, B© ‘bm~r {eH$dm B§½bre. ‘r~r n¡go XoB©Z

Vwåhmbm', Ag§ åhUV CëH$mH$So> B§J«Or {eH$m`bm oUmar.{edm` Á`m dmVmdaUmV CëH$m dmT>Vo , Ë`m dmVmdaUmM§dU©Z H$aUmao eãX nU H$go AmhoV nmhm- "g§Ü`mH$miMrbmoH$b nH$S>Umè`m {dMmahrZ àH$memgmaIm' KS>çmimMmH$mQ>m, "{Jbmdm {Xboë`m {g‘|Q>À`m AmoQ>çmgmaIr' KÅ> ‘¡Ìr,

Hw$Ry>ZM ‘XV {‘imbr Zmhr Va "{~Z{eQ>rÀ`m Hw$H$agmaI§'Pmbob§ Am wî`, "H$m°bg|Q>a' Pmbobr Pmon,"eoAa‘mHo$©Q>gmaIm nS>bobm' Ya‘eoR>Mm Moham... Ag§gJi§ {OdmMr ‘w§~B© H$aUma§ dmVmdaU CëH$mÀ`mAmOy~mOybm Amho. Am{U `m dmVmdaUmV CëH$mbmgm§ miUmar, Xhm ~m` XhmÀ`m ImobrV ‘wbrbmB§{O{ZA[aJn ªV {ejU ¿`m`bm nmqR>~m XoV amhUmar,Q>r.~r. hmoD$Zhr VJUmar AmB© Amho- d¡O §Vm. m d¡O §VoMrAmB© AmVm Xÿa JmdrM Amho. {VWyZ {~Mmar gmaIr Amnë`mnmoarbm ņ nmR>dV amhVo. Vrhr `m H$mX§~arV ‘Yo ‘Yo oVamhVmV. CXmhaUmW©, ho eodQ>M§ nÌ nmhm :

dO §Vm,Iyn {Xdg nÌ Q>mH$b§ Zmhr åhUyZ H$miOr H$ê$ ZH$mog.

‘mÁ`m XmoÝhr S>moë`mV ’y$b nS>b§ . Var ‘bm A§YyH$ A§YyH${XgV§ . Pmb§ Ag§- Á`m nmaÜ`mÀ`m nmoamH$Sy>Z ‘r nÌ{bdyZ ¿`m`Mo, Vmo XodmKar Jobm. Ë`mM§ Zmd {edmOr.nmQ>bmÀ`m dmdamV Mmoar Pmbr, Ver nmaÜ`m§Mr Am{U‘amR>çm§Mr JmdmV Ow§nbr. nmoam§Zr {edmOrbm T>H$bbm. VmoXJS>mbm S>moH§$ bmJyZ ‘obm. JmdmV nmobrg Orn AmbrhmoVr. nU nmaÜ`m§Zm H$m` Ý`md {‘imbm Zm`. AmVm hmHw$§ maUrMm mMm gwÅ>rV Ambm`, Ë`mÀ`mH$Sy>Z nÌ {bdyZKoVo. VwÂ`m Vã oVrbm Amam‘ nS>mdm åhUyZ gmo‘mÀ`mnwVUrH$Sy>Z PmS>nmbm nmR>dVo. Vmo amoO AZemnmoQ>r Im.CëH$mbm gm§J, nm`arZ§ amhV Om. eoOmarnmOmè`m§er JmoS>~mobV Om. O‘mZm Iyn CbQ>m Ambm`. ‘mUgmÀ`m OrdmMmHw$Umbm Aàÿn am`b§ Zmhr.

- VwPr AmB©Va Aem AmOrMr ZmV CëH$m CbQ>çm O‘mÝ`mVhr

OJVo . OmVr‘wi§ Am{U ~mB© AgÊ`m‘wi§ g‘mOmVOJVmZm nS>bobr ~§YZ§ VmoSy> nmhVo . {VMr Jmoï> `mH$mX§~arV Amho.

XmoZCëH$m MmiHo$ Á`m ~§YZm§‘YyZ ~mhoa `m`Mm à`ËZ

H$aVo , Ë`m ~§YZm§M§ AmH$bZ H$ê$Z ¿`m`bm {Vbm S>m°.~m~mgmho~ Am§~oS>H$am§Mm Mî‘m- Ë`m§Zr {Xbobr Ñï>r-‘hÎdmMr dmQ>Vo . `m Ñï>rVyZM {VMm EH$m gm‘m{OH$g§KQ>Zoerhr g§~§Y oVmo. Am§~oS>H$amBQ> nrnb ’$m°a OpñQ>gAem g§ñWoMr emIm Agbobr "AmH«$moe' hr Vr g§KQ>Zm.`m g§KQ>ZoÀ`m {Z{‘ÎmmZ§ CëH$mbm AmUIr EH$m

Page 18: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

18 gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

AZw d{dœmMr AmoiI hmoVo. BW§hr nwéfr dM©ñd Amho,N>moQ>r-‘moR>r amOH$maU§ AmhoV, Varhr CëH$m AmVm~mhoaÀ`m OJmV {eHy$Z ‘O~yV Pmbobr Amho. Vr gJi§nmhVo, Q>mim`M§ Vo Q>miVo, Q>rH$m H$am`Mr Ë`mda Q>rH$mH$aVo, ñdV…M ñdV…bm VnmgV amhVo. `mV EH$Xm {Vbm"X{bV ~«m÷U' åhUyZ {hUdUmam EH$ ‘mŠg©dmXr wdH$oQ>Vmo. `mAmYr {VZ§ ’$s-‘m’$sMm ’$m°‘© ^aVmZm "gaH$mar

~«m÷U' hr qZXm EoH$bobr AgVo; nU ho AmUIr EH$ ZdrZH$m`, åhUyZ Vr Ë`m VéUmM§ EoHy$Z KoVo. Vmo Amnb§ kmZnmOiV {Vbm ñdV…À`m kmZm~Ôb H$‘rnUm dmQ>m`bmbmdVmo. Am{U ‘J Kar Joë`mda CëH$mbm EH$ H${dVmgwMVo, Ë`mMr gwédmV Aer-

{à` ‘mŠg©,Vy ‘bm AmoiIV ZmhrgnU ‘r Vwbm AmoiIVoVwPm OÝ‘ O‘©ZrMmd§emZo Á yOoZr ~m`H$moE§Oëg {‘ÌAm{U hoJob Jwê$hr VwPr OwO~r ‘m{hVrAmVm ‘mÂ`m~Ôb EoH$

‘r Hw$. CëH$m ~m. MmiHo$.d` dfª ~mdrg.Y‘m©Zo ~m¡Õ, nyduMr ‘hma, T>moa, Mm§ ma, T>¸$bdmaqH$dm H$moir, Ýhmdr, H$moï>r, Jm{dV, H$mVH$ar, dS>maqH$dm dmUr, Jmogmdr, OmoereodQ>r YZJa, ~m‘Z, gmoZmahr ‘mPr OwO~r ‘m{hVr.‘mŠg©bm Amnë`m Xþ…ImMr Imobda H$ënZm Zgë`mMr

^mdZm CëH$m m H${dVoV Z§Va ‘m§S>Vo. nU Ë`mV VH«$marMmgya Zmhr. ‘mŠg© maVmnmgyZ EdT>m Xÿa amhV hmoVm, Ë`m‘wi§Ë`mbm BWb§ AmH$bZ nyU©nUo Pmb§ Zmhr, Ag§ {VbmdmQ>V§. Y‘m©~ÔbM§ ‘mŠg©M§ ‘Vhr nQ>V Zmhr, Vohr VrH${dVoV gm§JyZ Q>mH$Vo. ~m~mgmho~m§Zm "~wÕ H$s H$mb©‘mŠg©' Ag§ åhUm`M§ hmoV§ H$s "~wÕ d H$mb© ‘mŠg©' Ag§åhUm`M§ hmoV§- `mda {dMmad§V ‘§S>ir dmX KmbVamhVrb. CëH$m nS>br gm‘mÝ` ‘wbJr. Vr {VÀ`m ñVamdahm àý gmoS>dyZ Q>mH$Vo, {Z H${dVoÀ`m eodQ>r åhUVo :

{à` ‘mŠg©,

Vy ~m~m§Zm oQ>m`bm hd§ hmoV§gZH$mo ao,H$mR>‘m§Sy>À`m ^mfUmbm BVH§$‘Zmbm bmdyZ KoD$ ZH$mog.Ë`m§Zmhr WoQ> VwÂ`mgmaI§ dmQ>m`M§ñdmV§Í`, bmoH$emhr, ‘mZd‘wº$s, g‘VmË`m§Zrhr Q>mH$br hmoVr,nmoao~mio VwÂ`mgmaIr Cnmer-Vmnmer VÎdmgmR>rnU ‘mŠg©,VwPr-Ë`m§Mr oQ> Pmbr AgVråhUOo gwQ>m~wQ>mVbo ~m~mgmho~hmVmV nwñVH$ KoVboboYmaXma AmdmOmMoAñgb B§p½be ~mobUmaogSo>VmoS> ‘wÔo ‘m§S>Umao ~m~m,Ia§ gm§JVo Vwbmhr B§àog H$ê$Z Jobo AgVo.S>moù`mdaMm Mî‘m H$mT>VVwÂ`m Im§Úmda hmV R>odVhgV hgV ~mobbo AgVo,"{‘. ‘mŠg©, Vy BWo OÝ‘bm AgVmgVa WoQ> ‘mÂ`mgmaIm dmJbm AgVmg.‘r O‘©ZrV OÝ‘bmo AgVmoVa WoQ> VwÂ`mgmaIm dmJbmo AgVmo.'CëH$m MmiHo$ {VÀ`mnwaVm hm Omo {ZîH$f© H$mT>Vo, Vmo

Vgm gm‘mÝ` ‘mUg§ H$mT>Vrb Agm. {gÕm§Vm§nojm Amnë`mOJÊ`mVyZ, ì`dhmamVyZ {Vbm Oo H$mhr dmQ>b§; Ë`mVyZH$mT>bobm hm {ZîH$f©. hr H$mX§~ar Amnë`mbm Aemgd©gm‘mÝ`m§À`m OJÊ`mVyZ {ZKmbobo {ZîH$f© gm§JVo. Agogd©gm‘mÝ`m§Mo {ZîH$f© ñnï>nUo gm§JU§ ho H$m‘ gm{hË`/Jmoï>rVyZ BVŠ`m ghOnUo hmoV Agob, Va ‘J Vo {H$‘mZg‘OyZ ¿`m`bm H$m ©H$V}, {dMmad§V, ZoVo Am{Ugd©gm‘mÝ` JUbo OmUmao Amnë`mgmaIo bmoH$ AemH$moUrhr hr H$mX§~ar dmMm`bm haH$V Zmhr.

AdYyV S>m|[email protected]

Mob.: 9421229251

{Zù`m S>moù`m§Mr ‘wbJr-{eënm H$m§~io, JmoXm àH$meZ,nmZo- 188, qH$‘V- 250 én o.

Page 19: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

19gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

{dÚmnrR>r¶ Cƒ {ejUmMr ‘yi g§H$ënZm ^maVmVéOcr Vr ñWyc‘mZmZo {~«{Q>e amOdQ>r‘ܶo. ßcmgrMo ¶wÕ1767 Vo 1857 Mo ñdmV§Í¶¶wÕ ¶m ZìdX-e§ a dfmªVB©ñQ> B§{S>¶m H§$nZrÀ¶m hmVr ^maVmMm àemgH$s¶ H$ma^mahmoVm. Am¶mV-{Z¶m©V d ~mOmanoR>oV ‘ºo$Xmar ¶m ‘mJmªZr^maVr¶ dgmhVr‘YyZ A{YH$m{YH$ g§nÎmr {‘idm¶MrAm{U B§½c§S>cm nmR>dm¶Mr, ¶mcm B©ñQ> B§{S>¶m H§$nZrMràmYmݶVm hmoVr. ˶m‘wio ‘hm{dÚmc¶o qH$dm {dÚmnrR>oñWmnZ H$ê$Z Cƒ {ejUmMm àgma H$aUo Am{U ˶mMmcm^ ^maVr¶ cmoH$m§Zm XoUo hr H$ënZm H§$nZrÀ¶mCƒnXñWm§À¶m ‘Zmcm {edcr Zmhr. ¶m {dYmZmcm H$mhrAndmX {ZpíMVM hmoVo. CXm. 1842 ‘ܶo nwʶmV S>o $ZH$m°coOMr ñWmnZm Pmcr, hm AndmX hmoVm. nU ¶mMoH$maU doJio hmoVo. H§$nZrÀ¶m àemgZmcm àm‘w»¶mZoAS>MU OmUdcr Vr EVÔoer¶ ^mfm§Mr. ‘hgyc ¶§ÌUm,H$m¶Xo-ݶm¶ì¶dñWm ¶m§À¶m H$m‘H$mOmV AZoH$ eãXm§MoAW© Zo‘Ho$ H$m¶ AmhoV, ho OmUyZ KoVë¶m{edm¶àemgZmMo KmoS>o nwT>o OmV Zgo. åhUyZ ^mfmä¶mg, g§ñH¥$V^mfoer BVa ^maVr¶ ^mfm^{JZtMm g§~§Y, ^mfmemó,dmH²$àMma ho H$iUo d WmoS>³¶mV ^mfm§Va ¶mgmR>reãXH$moe V¶ma H$aUo ’$ma Amdí¶H$ hmoVo. S>o $ZH$m°coOÀ¶m ñWmnZo‘mJo hm à‘wI CÔoe hmoVm.

{dÚmnrR> ñWmnZonydu^maVmVrc cmoH$g§ñH¥$Vr, na§nam, ~mocr^mfm, cmoH$arVr,

{d{dY g§ñWm, dU©-Om{Vì¶dñWm, Y‘© ¶m§Mm Aä¶mgåhUOo ‘mZdd§eemóm (Anthropology) Mm Aä¶mggwÕm{~«{Q>e emgZmcm A˶mdí¶H$ dmQ>V hmoVm. ‘mÌ hm {df¶nwʶmÀ¶m S>o $Z H$m°coO‘ܶo ’$ma C{eam (1936 ‘ܶo) gwê$H$aʶmV Amcm. VmËn¶©- {dÚmnrR>o ñWmnZ H$ê$Z AmYw{ZH${dkmZmMm, {d{dY kmZemIm§Mm Aä¶mg Cƒ {ejUmÀ¶mnmVirda gwê$ H$aʶmMm {dMma àm‘w»¶mZo 1857 Z§VaMm.ñdmV§Í¶-¶wÕmZ§Va H§$nZrH$Sy>Z ^maVr¶ dgmhVrMmàemgH$s¶ H$ma^ma {~«{Q>e amOgÎmoH$S>o Amë¶mZ§VaM-åhUOo 1857 À¶m Am°³Q>mo-Zmoìh|~aÀ¶m gw‘mamg ‘w§~B©,‘Ðmg Am{U H$cH$Îmm BWo VrZ {dÚmnrR>o ñWmnZ Ho$cr Jocr.(˶m doir ho VrZ ‘w»¶ àm§V hmoVo.)

"{dÚmnrR>' åhUOo H$m¶?

X. Zm. YZmJao & WoQ> g^mJ¥hmVyZ

AWm©V, ˶mAmYr cm°S>© ‘oH$m°co ¶m§Zr 1835 ‘ܶo{c{hcoco "{ejU{df¶H$ YmoaU/H$m¶©H«$‘ H$m¶AgmdoV?' ¶mg§~§YrÀ¶m VËH$mcrZ cmoH${ejUg{‘VrÀ¶m AhdmcmdaMo à{Vd¥Îm (Minute) à{gÕ Amho.‘oH$m°coÀ¶m à{Vd¥ÎmmMm AmOhr ~hþVoH$ MMm©gÌm§‘ܶoC„oI hmoVmo Am{U ˶mda àIa Q>rH$m{Q>ßnUr Ho$cr OmVo.¶m à{Vd¥Îmmda EdT>o dmX§J CR>ʶmMo ‘w»¶ H$maU,à{Vd¥ÎmmÀ¶m eodQ>À¶m mJmV ‘oH$m°coZo {Xcocm A{^àm¶.Vmo Agm :

"...Amnë¶mOdi Agcoë¶m ‘¶m©{XV gm‘J«rMm{dMma H$aVm, gd© g‘mOmcm gw{e{jV H$aUo Amnë¶mcmAe³¶ Amho. VyV© AmnU Agm dJ© {ZdS>mdm, Omo AmnUAm{U Amnë¶mcm Á¶m§À¶mda emgZ H$amd¶mMo Amho Ago

Á¶mà‘mUo cmc, {hadm, {Zim, {ndim,H$mim, nm§T>am ho a§J EH$‘oH$m§V {‘giyZOmVmV- ˶mZ§Va An[a{MV Aem Zì¶m

a§JÀN>Q>m ˶mVyZM C‘cy cmJVmV;˶mMà‘mUo kmZ-{dkmZ Am{U {d{dY

{df¶m§À¶m gr‘maofm EH$‘oH$m§er{‘imë¶mZ§Va Iè¶m AWm©Zo kmZd¥Õr hmoVo,

Zdo kmZ {Z‘m©U hmoVo. hr n[aÑ¥ï>r R>odyZ{eH$co-{eH${dco Joco nm{hOo Am{U Vo Cƒ

{ejU {dÚmnrR> nmVirdaM e³¶ Amho.Om°Z ݶy‘Z Va åhUVmV H$s- "Ho$di EH$mM

{df¶mV {dÚmWu dmMZ H$ê$ cmJcm Va˶mMo ‘Z, J«hUeº$s AmHw§$MZ nmdoc.EImÚm ‘¶m©{XV {df¶mV {deof àmdrʶ

{‘i{dë¶mZo ‘Zwî¶ {dÛmZ-{dMmad§V hmoVmo,hm Ho$di J¡ag‘O Amho.

Page 20: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

20 gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

cjmdYr cmoH$ ¶m§À¶m‘ܶo Xþ mfmMo H$m‘ H$arc. Vmo dJ©aº$mZo d a§JmZo ^maVr¶ Agoc nU A{^éMr (Tastes) ,A{^‘V (Opinion), amhUr d Zr{V‘Îmm (Life style andmorals) Am{U ~wÕr (Intellect) ¶m§V ‘mÌ B§J«Or Agoc.'(nmhm- àkmcmoH$ ‘m{gH$mVrc ‘yi à{Vd¥ÎmmMm AZwdmX,Omo ‘r ‘m¶m coImV CX²Y¥V Ho$cm Amho. nmhm-X.Zm.YZmJao, "‘oH$m°coMo e¡j{UH$ YmoaU : nwZ{d©Mma',(g§nm. em§Vm ‘mcoJmdH$a/dgwYm nam§Ono, {ejUdoY (nwUo: amOh§g àH$meZ, 2003, n¥ð> 32.)

‘oH$m°coÀ¶m à{Vd¥ÎmmVrc Ohmc Am{U Hw$pËgVeãXm§‘wio Amåhm ^maVr¶m§Mr ‘Zo ñdm^m{dH$M XþImdcrJocr. ˶m‘wio ˶mda Vrd« à{V{H«$¶m C‘Q>Uo 19 ì¶meVH$mÀ¶m CÎmamYm©V Ano{jVM hmoVo, nU AmOhr åhUOo21 ì¶m eVH$mÀ¶m Ama§ rgwÕm ˶m Vrd« ^mdZm§Mm CÐoH$AYyZ-‘YyZ hmoV amhVmo. ‘mÌ Zì¶mZo g§Yr CncãYHo$coë¶m nmíMmζ kmZ-{dkmZmMm ’$m¶Xm àW‘CƒdUu¶m§Zr KoVcm; B§J«Or mfm, J{UV, {dkmZ JaOoMoAmho ho ܶmZmV ¶oVmM, AmYr ˶m {ejUmcm {damoYH$aUmè¶m ~«÷d¥§XmZoM "dm{KUrÀ¶m XþYmMo' AmH§$R> àmeZHo$co! gmh{OH$M gaH$mar ZmoH$è¶m, H$m¶m©c¶o, ݶm¶mc¶oAm{U ì¶mdgm{¶H$ (Professional) dJm©V CƒdUu¶m§ModM©ñd àñWm{nV Pmco. ˶m‘wio A{^OZdJ© (Elites)Am{U ~hþOZ g‘mO (Masses) ¶m§À¶mVrc Xar A{YH$ é§XPmcr. ˶mÀ¶m {damoYmV ‘hmË‘m ’w$co, N>ÌnVremhÿ‘hmamO ¶m§À¶mnmgyZ S>m°.~m~mgmho~ Am§~oS>H$a-n¶ªVÀ¶m AZoH$m§Zr Midi C^r Ho$cr. Am{U AmYw{ZH${ejUmMr "kmZJ§Jm' VimJmimV nmoM{dʶmgmR>r g§K{Q>Và¶ËZ Pmco. Ago AgyZhr "{ejU' ¶m {df¶mdarcHw$R>ë¶mhr MMm©gÌmV AmOhr cm°S>© ‘oH$m°co ¶m§À¶mà{Vd¥Îmmdarc ^mdZmoÐoH$ gmMo~§X nR>S>rVë¶m eãXm§‘ܶohmoVM amhVmo. CXm. "{~«{Q>e gm‘«mÁ¶emhrcm nyaH$ ìhmdrAer {ejUZrVr d ¶§ÌUm AmOhr maVmV H$m¶‘ Amho',"emgH$s¶ H$m¶m©c¶m§Zm cmJUmao H$maHy$Z KS>{dʶmMoH$m‘ Am‘Mr emim-‘hm{dÚmc¶o Am{U {dÚmnrR>oAmOhr H$aVmhoV', "B§J«Om§Zr B§J«Or ^mfmä¶mgAm‘À¶mda cmXcm. ‘mV¥ mfoMm, ‘m¶‘amR>rMm {dH$mgHw§${R>V Pmcm. ˶mVyZ ‘mZ{gH$ Jwcm‘{Jar BWo (^maVmV)H$m¶‘Mr amhrc ¶mMr VOdrO H$ê$Z R>odcr¶,' "~hþOZg‘mOmcm Cƒ {ejUmnmgyZ d§{MV R>odʶmgmR>r ‘oH$m°coMoEH$mo{Ugmì¶m eVH$mVco B§J«OrYm{O©Uo e¡j{UH$ YmoaU

AmOhr am~{dco OmVo¶'- Aem ñdê$nmMr Q>rH$m d~è¶mM A§er gd§JVoH$S>o PwH$Umè¶m à{V{H«$¶m AmOhrEoH$m¶cm {‘iVmV. (YZmJao, nydm}„o{IV, 2003, n¥ð>32-33).

‘mÌ cm°S>© ‘oH$m°co ¶m§À¶m à{Vd¥ÎmmZ§Va 180 df}CcQ>ë¶mZ§Vahr VQ>ñWnUo {dMma H$aʶmÀ¶m ‘Z:pñWVrVAmnU Zmhr, ¶mMo AmíM¶© dmQ>Vo. ˶mg§~§Yr XmoZ ‘wÔoWmoS>³¶mV CnpñWV H$aVm ¶oVrc. EH$ åhUOo-àemgZmH$S>o ‘¶m©{XV gmYZo CncãY AgVmZm H$m¶{eH$dm¶Mo? g§ñH¥$V-gm{h˶- àmH¥$V, nmcr, nm{UZrì¶mH$aU, ݶm¶-‘r‘m§gm Am{U IJmocemómda AmYm[aVÁ¶mo{Vf{dÚm, em§H$a^mî¶, àñWmZ̶r, B. {eH$dm¶Mo?H$s AmYw{ZH$ kmZ{dkmZ- B§J«Or mfm, J{UV, m¡{VH$-agm¶Z B˶mXr emóo, g‘mO{dkmZ {eH$dm¶Mo? åhUOo{Û^mOH$s¶ n¶m©¶ AgVmZm àmYmݶ Zo‘Ho$ H$emcmÚm¶Mo? ¶m àíZmÀ¶m g§X^m©V ‘oH$m°coZo Vo à{Vd¥Îm {c{hcohmoVo. ˶mV dmnacocr ^mfm qZXZr¶ hmoVrM; nUamÁ¶g§ñWoH$S>o A‘¶m©X g§gmYZo CncãY ZgVmV Voìhm "ho'H$s "Vo' Agm n¶m©¶ AgVmo. (gd© àH$maÀ¶mkmZemIm§‘ܶo e¡j{UH$ gw{dYm amÁ¶ emgZmZo CncãYH$ê$Z Úmì¶mV, {Xë¶m nm{hOoV qH$dm gmYZo ‘¶m©{XVAgVmZmgwÕm XmoÝhr àH$maÀ¶m {ejUmMm gwdU©‘ܶ H$gmgmYVm ¶oB©c; hm AmO H$irMm ‘wÔm Amho.) Xþgao åhUOo-"Á¶m B§J«Or Cƒ {ejUì¶dñWocm "H$maHy$Z V¶ma H$aUmar¶§ÌUm' åhQ>co Joco; ˶mM ì¶dñWoVyZ amZS>o, AmJaH$a,Voc§J, cmo.{Q>iH$, ~§{H$‘M§Ð, Q>mJmoa, Xoe~§Yy XmgJwám,{edm¶ ‘.’w$c|nmgyZ S>m°.Am§~oS>H$am§n¶ªV gd©M OUVmdyZ-gwcmIyZ {ZKmcoco hmoVo. (h§Q>a H${‘eZcmÁ¶mo{Vamd ’w$ë¶m§Zr gmXa Ho$coco àXrK© {ZdoXZ B§J«OrVyZM{c{hco hmoVo.) ho H$go Pmco, ¶m àíZmMm Amnë¶mcm {dganS>Vmo.

Iam ‘wÔm Amho Vmo {dÚmnrR>r¶ Cƒ {ejUmMo C{Ôï>H$m¶, ˶mMo à¶moOZ H$m¶, ˶m {ejUmMm Ame¶ H$m¶Agmdm Am{U Vmo H$moUr R>adm¶Mm? ¶m àíZm§Mr CÎmaoH$mcgmnoj AgVmV. g‘mOmV ~Xc KS>V AgVmV,g‘mOmÀ¶m JaOm Am{U g‘ñ¶m H$mimZwgma ~XcVAgVmV. ˶m‘wio e¡j{UH$ YmoaU, à¶moOZ Am{U ˶mMmAme¶ ¶mg§~§YtÀ¶m g§H$ënZmgwÕm H$mcgwg§JV Agmì¶mcmJVmV, ˶mhr ~XcV OmVmV. ˶m§Mm WmoS>³¶mV AmT>mdmKoUo Cn¶wº$ R>aoc.

Page 21: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

21gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

{dÚmnrR> : ‘yi g§H$ënZm{dÚmnrR>r¶ Cƒ {ejUì¶dñWm Am{U ˶mMo àmê$n

^maVmZo (àmYmݶmZo) {~«{Q>e {dÚmnrR>r¶ nÕVr‘YyZKoVco¶, Agm ‘r C„oI Ho$cm. B§½c§S>‘ܶo {dÚmnrR>m§ZmOdinmg 700-800 dfmªMm C‚dc B{Vhmg Amho. {VWogwédmVrÀ¶m H$mimV {¼íMZ Y‘©g§ñWm d Y‘m}nXoeH$m§Mr{dÚmnrR>mÀ¶m ñWmnZoV ‘moR>r y{‘H$m hmoVr. AZoH${dÚmnrR>o Am{U ˶m§Vrc ñdm¶Îm ‘hm{dÚmc¶m§À¶mñWmnZo‘ܶo Am{U Cƒ {ejUmMo à¶moOZ R>a{dʶm‘mJo{¼íMZ Y‘©àoaUm ‘hÎdmMr hmoVr. Am°³g’$S>©‘Yrc Am°cgmoëg H$m°coO Agmo, {Q´>{ZQ>r qH$dm H$m°n²©g {¼ñVr H$m°coOAgmo, goÝQ> A°ÝS´>>çyO ho ñH$m°Q>c§S>‘Yrc {dÚmnrR> Agmo;hr Aem àoaUoMr R>iH$ CXmhaUo XoVm ¶oVrc. gwX¡dmZo^maVmVrc Cƒ {ejU- joÌmV- {deofV: {dÚmnrR>oAm{U ‘hm{dÚmc¶m§À¶m {Z{‘©VrV- Aem Y‘© mdZm§Moàm~ë¶ ’$mago AmT>iV Zmhr. ‘Ðmg d B§XÿaMo {¼íMZH$m°coO qH$dm ZmJnyaMo {hñcm°n H$m°coO, ‘w§~B©Mo g|Q>Po{dAg© Aer H$mhr AndmXmË‘H$ CXmhaUo XoVm ¶oVrc.˶m§À¶m ñWmnZoV MM©-g§ñWoZo nwT>mH$ma KoVcm hmoVm.1907 Z§Va A{cJT> ‘wpñc‘ {dÚmnrR> Am{U ~Zmag qhXÿ{díd{dÚmc¶ (1916) ¶m§À¶m {Z{‘©Vr‘mJo Ym{‘©H$àgmamMr àoaUm hmoVr, Ago gH¥$Ôe©Zr dmQ>Vo; nU ˶mV

Ym{‘©H$ Apñ‘VoMo amOH$maU A{YH$ hmoVo, Ago {Xg>Vo.{VénVrÀ¶m lr ~mcmOr XodñWmZ Q´>ñQ>Zo {VénVr {dÚmnrR>ñWmnZ Ho$co; ‘mÌ Ë¶m‘mJo Y‘©g§ñWoZo O‘dcoë¶m {ZYrMmCn¶moJ cmoH$H$ë¶mUH$mar H$m¶m©gmR>r H$amdm, hmM CÔoeA{YH$ àH$fm©Zo OmUdVmo. (‘hmamï´>mVrc lr gmB© ‘§{Xa-{eS>u qH$dm lr {dÇ>c ‘§{Xa- n§T>anya qH$dm lrJOmZZ‘hmamO ‘§{Xa- eoJmd ¶m§À¶m {dídñVm§Zr Agm{ZU©¶ KoVcm AgVm Va emgZ{ZYr Z KoVm, XmoZ-VrZ Zdr{dÚmnrR>o amÁ¶mV ghO ñWmnZ H$aVm Amcr AgVr.)

VmËn¶©- maVmVrc {dÚmnrR>m§Zr {ZXmZ n{hë¶m 80-90 dfmªV ñdV:Mo àmê$n, C{Ôï>o R>a{dVmZm {~«{Q>e Cƒ{ejUnÕVrMm ñdrH$ma Ho$cm; Vmo OmUVonUmZo Ho$cm.^maVmVrc n{hcr VrZ {dÚmnrR>o ñWmnZ Pmcr ˶mÀ¶mVrZ-Mma df} AmYr, Om°Z hoÝar ݶy‘Z ¶m H°$Wm°{cH$n§WmÀ¶m H$m{S>©Zc nXmdarc Y‘©Jwê$cm (Am¶cªS>‘YrcS>pãcZ ¶oWo) H°$Wm°{cH$ ¶w{Zìh{g©Q>rV 1854 ‘ܶo H$mhrì¶m»¶mZo Úm¶cm {Z‘§ÌU {Xco hmoVo. ˶m ì¶m»¶mZm§daAmYm[aV 'The Idea of a University' hm J«§W à{gÕPmcm. {dÚmnrR> åhUOo H$m¶, Cƒ {ejU H$emgmR>r,˶mMo Zo‘Ho$ à¶moOZ H$m¶ Am{U ˶mV Aܶ¶Z-AܶmnZ-g§emoYZ H$go Pmco nm{hOo, ¶m àíZm§da hoÝarݶy‘ZÀ¶m J«§WmVrc nmMì¶m Vo gmVì¶m àH$aUm§V MMm©

Wm°‘g ‘oH$m°co Om°Z ݶy‘Z

Page 22: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

22 gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

AmT>iVo. (øm VrZ àH$aUm§Mm g‘mdoe AgcocoN>moQ>oImZr nwñVH$ ^maVmV 1925 ‘ܶo Acmhm~mX ¶oWyZà{gÕ H$aʶmV Amco. ho nwñVH$ 1927-29 ¶m Xaå¶mZZmJnya {dÚmnrR>mV ~r.E. Aä¶mgH«$‘mV nmR>çnwñVH$åhUyZ Zo‘co hmoVo.)

{dÚmnrR>r¶ Cƒ {ejUm~ÔcMr Om°Z ݶy‘Z ¶m§Mrg§H$ënZm ~arMer AmXe©dmXr Amho, nU AmYr VrWmoS>³¶mV g‘OyZ KoD$ ¶m. "{dÚmnrR> åhQ>co H$s,Aä¶mgmV ‘¾ Agcoco {dÚmWu, àmܶmnH$,‘hm{dÚmc¶m§Mo àmMm¶© Am{U ¶m gdmªMr gwê$ AgcocrkmZmonmgZm S>moù¶m§g‘moa ¶oVo. kmZ-{dkmZmMm àgma,{dñVma Am{U Zdr kmZ{Z{‘©Vr øm Jmoï>r {d{dY kmZ-emIm§‘ܶo, åhUOo {df¶ Am{U faculties ‘ܶo Oar hmoVAgë¶m Varhr kmZ (Knowledge) ho Vgo EH$mË‘-EH$g§Y AgoM AgVo. Aä¶mgdñVy {^Þ Agcr, {VÀ¶mAä¶mgmgmR>rMo emó d Aä¶mgnÕVr doJdoJù¶mAgë¶m Var AIoa Vr emóo, nÕVr Am{U kmZmO©Z-à{H«$¶m ‘wimV EH$M AgVo. EH$m emIoMm Xþgarer, EH$m{dkmZmMm Xþgè¶mer, EH$m Aä¶mg{df¶mMm Xþgè¶merg|Ðr¶ g§~§Y AgVmoM! ݶy‘ZÀ¶m ‘Vo 'Unity of knowl-edge' ho gyÌ "A°³Q> Am°’$ ’o$W' {eamoYm¶© ‘mZyZ kmZmÀ¶mJwhoV {eaco nm{hOo.' CXm.- H¥${f{dkmZ Am{U J[a~raofo~m~VMo AW©emór¶ g§emoYZ EH$‘oH$m§V Jw§VcocoAmhoV. VgoM Amhmaemó, hdm‘mZemó (meteorology)d¡ÚH$emó (medical sciences) d Am¡fYremó (phar-macology) Am{U Am¶wd}X ho nañnam§er g§~§{YV AmhoV.VgoM nXmW©{dkmZ (physics), IJmocemó (As-tronomy- Astro-physics) øm§daÀ¶m Aä¶mgmcmVÎdkmZ-Xe©ZemómnmgyZ qH$dm g¥ï>r{dkmZm (cosmol-ogy) nmgyZ doJio H$aVm ¶oV Zmhr. O‘©Zr, A‘o[aH$mB˶mXr àJV Xoem§Vrc H$mhr {dÚmnrR>m§‘ܶo {dkmZmMoVÎdkmZ (Philosophy of Science), {dkmZmMm B{Vhmg(History of Science) qH$dm B{VhmgcoIZmMo VÎdkmZ(Philosophy of History) Aem {df¶m§gmR>r Á¶oð>àmܶmnH$m§À¶m Zo‘UwH$m Ho$ë¶m OmVmV. Om°Z ݶy‘Z VaåhUVmV H$s, "EH$m {df¶mcm AdmñVd ‘hÎd Xoʶm‘wio(CXm. B§{O{ZA[a¨J, ì¶dñWmnZ) BVa {df¶m§da Aݶm¶hmoV AgVmo. åhUyZM kmZ-{dkmZmÀ¶m emIm§‘Yrc{df¶m§À¶m gr‘maofm nwT>o nwgQ> hmoV OmVmV; ˶m EH$‘oH$m§V{‘giyZ OmVmV, ho ܶmZmV KoVco nm{hOo.' AmO ‘mÌ

kmZjoÌ AmHw§$MZ nmdcoë¶m ñdê$nmV {dÚm϶mªZm H$goXoVm ¶oB©c, Agm à¶ËZ hmoVmZm {XgVmo.

{dÚmnrR>m§À¶m ñWmnZo‘mJMm ܶo¶dmXÁ¶mà‘mUo cmc, {hadm, {Zim, {ndim, H$mim, nm§T>am

ho a§J EH$‘oH$m§V {‘giyZ OmVmV- ˶mZ§Va An[a{MVAem Zì¶m a§JÀN>Q>m ˶mVyZM C‘cy cmJVmV; ˶mMà‘mUokmZ-{dkmZ Am{U {d{dY {df¶m§À¶m gr‘maofmEH$‘oH$m§er {‘imë¶mZ§Va Iè¶m AWm©Zo kmZd¥Õr hmoVo, ZdokmZ {Z‘m©U hmoVo. hr n[aÑ¥ï>r R>odyZ {eH$co-{eH${dco Joconm{hOo Am{U Vo Cƒ {ejU {dÚmnrR> nmVirdaM e³¶Amho. Om°Z ݶy‘Z Va åhUVmV H$s- "Ho$di EH$mM{df¶mV {dÚmWu dmMZ H$ê$ cmJcm Va ˶mMo ‘Z,J«hUeº$s AmHw§$MZ nmdoc. EImÚm ‘¶m©{XV {df¶mV{deof àmdrʶ {‘i{dë¶mZo ‘Zwî¶ {dÛmZ-{dMmad§VhmoVmo, hm Ho$di J¡ag‘O Amho. ˶m J¡ag‘OmVyZM^m¡{VH$emó Am{U nmacm¡{H$H$emó (Physics & Meta-physics) qH$dm {dkmZ-J{UV Am{U Y‘© ¶m§V A§V{d©amoYAmho, Ago Ang‘O {Z‘m©U hmoVmV. nU kmZjoÌ EH$g§Y(Unity of Knowledge) Amho, ¶mMm AW© kmZmMo{ZH$f-{Z¶‘ Ogo agm¶Zemómcm cmJy AmhoV; VgoM Vogm¢X¶©emó, gm{h˶g‘rjm, H$mì¶, ZmQ>çemó ¶m joÌm§ZmcmJy AmhoV. (nwT>o EH$m eVH$mZ§Va Om°Z ݶy‘ZMm hmM{dMma H$mc© nm°naZo ˶m§À¶m "nm°ìhQ>u Am°’$ {hñQ>m°[a{gP‘'¶m J«§WmV A{YH$ ImocmV OmD$Z ‘m§S>cm¶.) H$maU hr gd©joÌo åhUOo kmZmMr {d{dY ê$no, nU A{d^mÁ¶ A§JAmhoV; {dÚmnrR>r¶ Cƒ {ejUmÀ¶m joÌmV àmܶmnH$,{dÚmWu d g§emoYH$m§Zr ¶m Om{UdoZo dmdaco nm{hOo! hrg§H$ënZm Om°Z ݶy‘Z ¶m§Zr 1854 ‘ܶo, åhUOo^maVmVrc n{hcr VrZ AmYw{ZH$ {dÚmnrR>o ñWmnZhmoʶmÀ¶m VrZ df} AmYr ‘m§S>cr hmoVr. ¶mMm AW©, AemAmXe© g§H$ënZoMm nJS>m ^maVr¶ {dÚmnrR> ì¶dñWodahmoVm, Ago åhUVm ¶oUma Zmhr. ‘mÌ {dÚmnrR>m§À¶m{Z{‘©Vr‘mJo Or à‘wI C{Ôï>o EH$mo{Ugmì¶m eVH$mÀ¶m‘ܶmV {dMmamV hmoVr, ˶m§V Om°Z ݶy‘Z ¶m§Mm{dMmaàdmh ‘mZUmam EH$ ~w{ÕOrdr dJ© hmoVm EdT>o ‘mݶH$aVm ¶oB©c.

øm {dMmaàdmhmV "Cƒ {ejU ho CXma‘VdmXr (Lib-eral) Agmdo' hm ܶo¶dmX J{ ©V hmoVm, AZwñ¶yV hmoVm. ho{ejU Ago Agmdo H$s, Á¶mÛmao {dÚmWr© Aï>mdYmZr

Page 23: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

23gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

ìhmdm. dmMZ-ì¶mg§J OmonmgʶmMr gd¶ ‘mUgmÀ¶m,{dÚm϶mªÀ¶m ‘Zmcm cmJmdr (habit of mind) Or gd¶-YmaUm 춺$sÀ¶m OrdZmÀ¶m AIoaÀ¶m jUmn¶ªV H$m¶‘amhrc; Á¶mÛmao ‘mUyg em§V, g‘Vmoc {dMma H$aUmamAm{U {ddoH$erc ~Zoc, ˶mÀ¶mV g‘Vm ho ‘yë¶ éOdcoOmB©c, àíZmÀ¶m qH$dm {df¶mÀ¶m gd© ~mOy g‘OyZ KoD$ZVmaVå¶mZo Amnco {dMma àH$Q> H$aʶmMr d¥Îmr OmonmgcrOmB©c. VmËn¶©- Oo Cƒ {ejU ì¶mg§J, {dÛÎmm Am{UnXì¶m§~amo~aM ‘mUgmV àJë^Vm (Wisdom) {Z‘m©UH$aoc, Aem {ejUmcm AmnU CXma‘VdmXr Cƒ {ejUåhUy eHy$. {dÚmnrR>r¶ Cƒ {ejUmÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ{dÚmWu g˶mMm/V϶m§Mm {Za§VanUo emoY KoV amhrc,Aem àH$mao ˶mMr ‘mZ{gH$ OS>UKS>U hmoB©c Aer VrAnojm hmoVr. Agm ‘mUyg KS>{dUo, ‘mZ{gH$Vm KS>{dUohmM Cƒ {ejU, Aܶ¶Z-AܶmnZ ¶mMm Iam CÔoeAmho. Am{U kmZàmár hmM kmZmMm CÔoe Agcm nm{hOo;(Knowledge as an end in itself) ˶mcm A{YH$ModoJio àm‘mʶ dm g‘W©Z Amdí¶H$ Zmhr. kmZàmár hoMEH$ ~jrg (reward) Amho, Ago ‘mZco Joco nm{hOo;åhUOo Eo{hH$ OrdZmVco gwI {‘i{dʶmMo EH$ gmYZ

(means to an end) Aem y{‘Ho$VyZ kmZmO©ZmH$S>o nm{hcoOmD$ Z¶o. Vgo nmhUo hm ˶m kmZmMm Ad‘mZ H$aUo qH$dmAd‘yë¶Z H$aUo hmoB©c Ago ¶m H$mhrem AmXe©dmXrXme©{ZH$ g§H$ënZoV A{^àoV hmoVo.

‘mÌ "kmZ ho ñd¶§ y Amho, ˶mÀ¶m àmárVyZkmZmncrH$S>o H$mhr àmá hmoV ZgVo qH$dm H$am¶Mo ZgVo, VokmZjoÌ Amnë¶mM nm¶mda ^¸$‘nUo C o AgVo, ˶mMmܶmg {Z‘m©U H$aUo hoM {dÚmnrR>r¶ Cƒ {ejUmMo IaoC{Ôï> dm à¶moOZ Agco nm{hOo; ¶m g§H$ënZocm EH$n¶m©¶r Am{U A{YH$ à^mdr {dMmaàdmh EH$mo{Ugmì¶meVH$mÀ¶m CÎmamYm©V àg¥V hmoV Jocm. CXma‘VdmXr{ejUmVyZ AmXe© Aer kmZcmcgm ~miJUmar‘mZ{gH$Vm V¶ma H$aʶmMm VéU {nT>rcm Cn¶moJ H$m¶?‘mUgmÀ¶m X¡Z§{XZ OrdZmV Á¶m g‘ñ¶m d àíZ ¶oVmV,˶m§V ‘w»¶ËdoH$ê$Z CnOr{dHo$Mm àíZ AgVmo- VmogmoS>{dʶmMo gmYZ ˶m kmZàmárVyZ {‘iVo qH$dm Zmhr?WmoS>³¶mV- kmZmÀ¶m EH$g§YVo/qH$dm EH$mË‘VonojmkmZmÀ¶m Cn¶wº$VoMm {dMma, EH$ n¶m©¶r g§H$ënZm åhUyZàmYmݶmZo g‘moa Amcm. åhUOo {dÚmnrR>r¶ Cƒ{ejUmÀ¶m à¶moOZmH$S>o 'Unity of Knowledge' nojm

Page 24: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

24 gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

'Utility of knowledge' ¶m n[aàoú¶mVyZ nmhUo gwê$ Pmco.ho àmê$n-n[adV©Z (Paradigm shift) ^maVr¶ Cƒ

{ejUì¶dñWoV hmoʶmAmYr B§½c§S>, ¶wamon Am{UA‘o[aHo$V Pmco hmoVo. {VWo Va {dÚmnrR>o AZoH$ eVHo$pñWamdcocr hmoVr. ˶mV Cƒ {ejUm‘mJrc ‘yig§H$ënZm, CÔoe Am{U à¶moOZ ¶m~m~V Agm Zdm{dMmaàdmh Amcm, ˶mcm ˶m§Zr AZw dcocr Am¡Úmo{JH$H«$m§Vr H$maUr yV hmoVr. CËnmXZmVyZ, ~mOma-ì¶mnmamVyZZ’$m {‘i{dUo Am{U ^m§S>dc g§M¶mMr nwZJwªVdUyH$H$ê$Z Zdr CËnmXZV§Ìo, CËnmXZ-àmê$n (product de-sign) V¶ma H$aUo ho Ano{jV hmoVo. ^m§S>dcr Jw§VdUyH$Ho$ë¶mZ§Va ˶mVyZ hmoUmam A{YH$Mm cm^ Ñí¶ ñdê$nmV(Tangible) {XgUo Amdí¶H$ Amho. Vmo ’$m¶Xm Pmcm ZmhrVa Vo V§ÌkmZ {Zén¶moJr Amho; Oo CËnmXZ Pmco Vo~mOmamV {dH$co Joco Zmhr Va Vo ì¶W© Amho, åhUyZ ˶mOmJr ~mOmamV H$emcm ‘mJUr Amho, H$m¶ {dH$co OmVo,¶mMm {dMma Ho$cm OmD$ cmJcm. EdT>oM Zmhr, Va{ejU¶§ÌUm ˶mgmR>r H$er am~{dVm ¶oB©c, Agm Ñ{ï>H$moZ{dH${gV Pmcm. ¶mVyZM CXma‘VdmXr {ejU{dMmamnmgyZ(Liberal education) Cn¶wº$VmdmXr {ejU ho g§H«$‘UPmco. åhUOo "~mOmanoR>m§Zr MmcZm {Xcoco Cƒ{ejU' hm{dMma ~imdcm.

g‘mOOrdZmV JaOm dmT>ë¶m, AR>amì¶m eVH$mÀ¶mAIoa Am{U EH$mo{Ugmì¶m eVH$mÀ¶m n{hë¶m VrZXeH$m§V B§½c§S>‘ܶo nmd {‘i{dʶmgmR>r (bread riots)X§Jcr Pmë¶m. H$m‘JmadJ© ‘moR>çm à‘mUmV dmT>cm,˶m‘mZmZo ~oH$è¶m§Mr g§»¶m dmT>cr Zmhr; ˶m‘wio~mOmamV CncãY Agcoco ~«oS> {‘i{dʶmgmR>r‘mam‘mè¶m Pmë¶m. H$moigm Am{U cmoI§S>/I{ZOmÀ¶mImUrV yJ^m©V XrS>-XmoZeo ’y$Q> Imoc Oo CËIZZ MmcVo,{VWyZ {ZKUmam H$ƒm ‘mc yn¥ð>mda H$gm AmUm¶Mm? VmoàW‘ H$m‘Jma nmR>rdê$Z AmUm¶Mo. ˶mgmR>r ‘J Miningengineer, Metallurgical engineer ¶m§Mr JaO ^mgycmJcr. Vo l{‘H$m§Zr H$aʶmnojm ¶§ÌmZo- åhUOo Q´>m°crOV¶ma H$ê$Z ˶m§Zm {dÚwV àdmhmZo MmcUmè¶m nQ²>Q>çmdê$ZgaH${dco Joco Va l‘ dmMVrc d doihr; åhUyZ ‘JA{^¶m§{ÌH$sV {deofrH$aU gwê$ Pmco, Z§Va Vo à˶oH$joÌmV gwê$ Pmco. VoM H$m¶ÚmÀ¶m joÌmV Pmco. ‘hgyc,{XdmUr, ’$m¡OXmar ‘J H$a{df¶H$ H$m¶Xo (Tax acts),H§$nZr{df¶H$ H$m¶Xo; {ddmh, KQ>ñ’$moQ>, Hw$Qw>§~mÀ¶m

g§nÎmrMr dmQ>Ur (domestic law) B˶mXtMo H$m¶Xo. ‘JH$m‘Jma{df¶H$ H$m¶Xo (Labour laws) Am{U AmVm‘mZdm{YH$ma (Human Rights) H$m¶Xo. Agoñnoecm¶PoeZ gwê$ Pmco Voìhm ˶mgmR>r doJdoJioAä¶mgH«$‘ V¶ma H$aUo, d¡‘m{ZH$m§gmR>r EamoZm°{Q>H$cB§{O{ZA[a¨J, ~m§YH$m‘ (Civil), Ago Cn{df¶,Aä¶mgH«$‘ Amco Am{U specialization Mo ¶wJApñVËdmV Amco.

gm‘m{OH$ emóogwÕm ¶m Unity to Unility øm para-digm shift nmgyZ A{cßV amhUo Ae³¶ hmoVo. ‘J‘mZgemómV ‘mZgmonMma H$aUmao, gm‘m{OH$ H$m¶© (So-cial work) Aä¶mgH«$‘mV H$maImݶmVë¶m H$m‘Jmam§gmR>r(Labour welfare) l‘H$ë¶mU doJio, J«m‘rU ^mJmVdoJio, BpñnVimV é½Um§gmR>rMo gmoec-dH©$ doJio ho{dH${gV Pmco. VoM AW©emómV Am{U ì¶dñWmnZemómVgwê$ Pmco. H$maImݶmVrc ì¶dñWmnZ doJio Am{U{dÎmr¶ ì¶dñWmnZ, ‘mZd-{dH$mg (HRD) ì¶dñWmnZdoJio, Hotel, Hospital, event... B. AmVm Va A[aï>,g§H$Q>o, ˶mV ËgwZm‘r, {Zcmo’$a-hþS>hþS> dmXio,{H$„margmaIm yH§$n, nya qH$dm Adf©U ¶m g§H$Q>m§Mmgm‘Zm H$aʶmgmR>r cmJUmao ì¶dñWmnZ (Disaster man-agement) Ago {deofrH$aU gwê$ Pmco. ¶mZoM AmO{dÚmnrR>r¶ Cƒ {ejU ì¶mnco Amho. (‘m¶m ‘Vo-ì¶dñWmnZ {ejU hoM EH$ AmO disaster Amho!)

^maVmVrc àmê$n n[adV©Z^maVmVrc Cƒ {ejUjoÌmV hr Cn¶wº$VmdmXr cmQ>

WmoS>çm’$ma à‘mUmV 1920-30 À¶m XeH$mV Amcr.ImUH$m‘ Ogo {dH${gV Pmco, VerM H$mnS> (dómoÚmoJ){Z{‘©Vr ‘moR>çm à‘mUmV gwê$ Pmcr. ‘J ‘w§~B©V(ìhrOoQ>rAm¶) Q>o³ñQ>mB©c B§{O{ZA[a¨J, YZ~mXcm‘mBqZJ B§{O{ZA[a¨J B˶mXr gwê$ Pmco. l{‘H$m§Mo OgoemofU ^m§S>dcXmam§H$Sy>Z gwê$ Pmco, Vgm H$m‘Jmam§À¶mOI‘m§da ‘c‘nÅ>r H$aUmam gm‘m{OH$ H$m¶© (Socialwork) Aä¶mgH«$‘ Q>mQ>m BpÝñQ>Q>çyQ> Am°’$ gmoecgm¶Ýgog ‘w§~B© ¶oWo 1936 ‘ܶo gwê$ Pmcm. (åhUOo^m§S>dcXmam§Zr àW‘ g‘ñ¶m {Z‘m©U H$am¶À¶m Am{U˶mda VmoS>Jm emoYʶmgmR>r {dÚmnrR>o d ‘hm{dÚmc¶m§VAä¶mgH«$‘ gwê$ H$am¶Mo, ˶mcm "{deofrH$aU' ho Jm|S>gZmd Úm¶Mo!) ˶m Aä¶mgH«$‘m§Zm ZmoH$ar-ì¶dgm¶mÀ¶m

Page 25: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

25gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

~mOmamV ‘mJUr Amho åhUyZ PQ>nQ> Aä¶mgH«$‘hr V¶maH$am¶Mo Am{U nm¶m yV gw{dYm ZgVmZm ‘hm{dÚmc¶o,{dÚmnrR>o gwê$ H$am¶Mr; hm àH$ma gwê$ Pmcm. åhUOoMarket-driven higher education gwê$ Pmco.

Aem àH$mao Cƒ {ejUmMm PnmQ>çmZo {dñVma PmcmVmo H$moR>mar Am¶moJmÀ¶m AhdmcmnmgyZ. H$maUAm¶moJmÀ¶m AhdmcmMo erf©H$M ‘ycV: "EÁ¶wHo$eZ A±S>S>oìhcn‘|Q>' Ago hmoVo. åhUOo {ejU ho gmYZ, {dH$mg hoC{Ôï>. gmYZ Am{U gmܶ (Means & Ends) ¶m§À¶mg§~§Ym§Mr ˶m AhdmcmV nwZ‘mªS>Ur Pmcr, Ago ‘mPo ‘VAmho. åhUOo Om°Z ݶy‘ZÀ¶m AmXe©dmXmnmgyZ,ܶo¶dmXmnmgyZ Cn¶wº$VmdmXr {ejUmn¶ªV d¡Mm[aH$pñW˶§Va ìhm¶cm maVmV 110 df} cmJcr. {dÚmnrR>o d‘hm{dÚmc¶o ¶m§Mr dmT> 1964 Z§Va PnmQ>çmZo Pmcr.1857 Vo 1951 ¶m 95 dfmªV maVmV ’$º$ 26 {dÚmnrR>ohmoVr. S>m°.amYmH¥$îUZ Am¶moJ 1948 ‘ܶo Zo‘cm, Voìhm23 {dÚmnrR>o hmoVr. EImÚm ZXrda ‘moR>o YaU ~m§Ymdo, nyaAmcm åhUOo YaUmMo Mma XadmOo Iwco H$amdoV, Am{U˶mZ§Va Ogm nmʶmMm Ymo Ymo àdmh doJmZo gwê$ hmoVmo, VgoCƒ {ejUmÀ¶m ~m~VrV ^maVmV Pmco. Vo Amdí¶H$hmoVo, ho ‘mݶ H$ê$Zhr ˶mMr Cn¶wº$Vm Zo‘H$s H$moUmcmAmho- ˶mMm cm^ H$moUmcm {‘iVmo¶, hm àíZ AmOCnpñWV H$aUo g§¶w{º$H$ R>aoc.

{deofV: 1983-84 Z§Va Cƒ {ejUmÀ¶mImgJrH$aUmMr cmQ> Amcr. 1991 ‘ܶoOmJ{VH$sH$aU, CXmarH$aU Am{U ImgJrH$aU ømEcnrOrZo ˶m cmQ>oMo ê$nm§Va gwZm‘rV Ho$co, Ago åhUVm¶oB©c! {deofV: A{^‘V {dÚmnrR>m§Mm gwigwimQ> 1991Z§Va Pmcm. 1995-96 n¶ªV ^maVmV Oo‘Vo‘ 35A{^‘V {dÚmnrR>o hmoVr. 2009-10 n¶ªV, åhUOo 15dfmªV ˶m§Mr g§»¶m {VßnQ> Pmcr. 2009 ‘ܶoàmo.¶enmc ¶m§À¶m AܶjVoImcr ¶yOrgrZo 27 gXñ¶r¶g{‘Vr Zo‘cr. {VÀ¶m AhdmcmV g{‘VrZo "AmVm ¶yOrgrA°³Q>À¶m H$c‘ : 3 AYrZ amhÿZ A{^‘V {dÚmnrR>m§Zm‘mݶVm XoUo ¶yOrgrZo ~§X H$amdo,' Aer ñnï> {e’$magHo$cr hmoVr. ‘mÌ hm àH$ma AÚmn Wm§~cocm Zmhr (XQ>mBåg Am°’$ B§{S>¶m, nwUo, 11 ‘mM© 2009, n¥.10) ¶màH$maÀ¶m A{^‘V {dÚmnrR>m§Zm (¶yOrgrZo) KmB©Zo ‘mݶVmXoʶmMo EH$M CXmhaU nwaogo ìhmdo. {h‘mMc àXoemV amÁ¶emgZmÀ¶m AI˶marV EH$M {dÚmnrR> {e‘cm ¶oWo Amho.

‘mÌ gmocZ ¶m EH$m ehamV gmV A{^‘V {dÚmnrR>oAmhoV, {e‘ë¶mV AmUIr VrZ AmhoV. ¶yOrgr{Z¶‘m§à‘mUo ¶m {dÚmnrR>m§Zm XoIrc ñWmnZoZ§Va VrZdfmªÀ¶m AmV "Z°H$' (NAAC) H$Sy>Z à‘mUrH$aU (ac-creditation) H$adyZ KoD$Z ñdV:À¶m JwUdÎmoÀ¶mXOm©~Ôc à‘mUnÌ {‘idyZ KoUo ~§YZH$maH$ AgVo. ‘mÌVo Q>mimQ>mi H$aVmV, Cera cmdVmV, B˶mXr Ymo³¶m§MmBemam ¶enmc g{‘VrÀ¶m AhdmcmVM {Xcm hmoVm.(YZmJao, 2011, n¥.44).

‘mÌ AZw d Agm Amho H$s Z°H$Zo nmR>{dcoë¶m VÁkg{‘Vrcm H$go "‘°ZoO' H$am¶Mo, ho ImgJrg§ñWmMmcH$m§Zm BVHo$ Mm§Jco H$iyZ MwH$co¶ H$s, ¶mg{‘VrV gXñ¶ åhUyZ Zo‘UyH$ {‘imdr ¶mgmR>r à¶ËZH$aUmè¶m àmܶmnH$ VÁkm§Mr ^cr ‘moR>r am§J V¶maPmcr¶! Á¶m A{^‘V {dÚmnrR>m§da {dÚmnrR>m§Zr H$madmB©Ho$cr Amho, ˶m§À¶m g§ñWmMmcH$-{ejUg‘«mQ>m§Zm EH$mdfu nÙlr {H$Vm~ {Xcm OmVmo; ˶m§Vë¶m åhUOo 135‘Yë¶m 40-45 A{^‘V {dÚmnrR>m§Zm "Vw‘À¶m g§ñWocm{Xcocr ‘mݶVm ¶yOrgrZo H$m H$mTy>Z KoD$ Z¶o' Aer ZmoQ>rgnmR>{dcr OmVo; qH$dm R>amdrH$ gwYmaUm nwT>rc VrZ dfmªVZ Ho$ë¶mg Vw‘À¶m g§ñWoda H$madmB© Ho$cr OmB©c, AerVmH$sX 28-30 OUm§Zm {Xcr OmVo; ˶m§Zm cJoM nwT>À¶mdfm©V "nÙ yfU' {H$Vm~ ~hmc Ho$cm OmVmo! ˶mVrcMHw$ʶm EH$m {ejUg‘«mQ>mcm Va amÁ¶nmc åhUyZgwÕm{Z¶wº$ Ho$co OmVo! Am{U K¥UmñnX, «ï>mMmamcmhrcmOdoc Agm hm àH$ma Xoe^a Cƒ {ejUjoÌmV Vwåhm-Amåhmcm hV~c hmoD$Z nmhmdm cmJVmo, Amho.AcrH$S>oM (‘o 2014 ‘ܶo) H|$Ð gaH$mamV ~XcPmë¶mZ§VaMr EH$ KQ>Zm. ¶yOrgr {Z¶‘mZwgma A{^‘V{dÚmnrR>mÀ¶m M°Ýgcacm ˶m nXmda 10 dfmªhÿZ A{YH$H$mi amhVm ¶oV Zmhr. ¶yOrgrZo AmJ«h Yaë¶mZ§VaS>r.dm¶.nmQ>rc Am{U ^maVr {dÚmnrR> B˶mXr A{^‘V{dÚmnrR>m§Zr Zì¶m M°ÝgcaÀ¶m Zo‘UwH$m Ho$ë¶m. ‘mÌ Jocr27-28 df} EH$M M°Ýgca Agcoë¶m EH$m{ejUg‘«mQ>mZo ¶yOrgrÀ¶m {ZU©¶m{déÕ gdm}ƒÝ¶m¶mc¶mV Ymd KoVcr Amho. ˶mda ݶm¶mc¶mMmA§{V‘ {ZU©¶ AÚmn ìhm¶Mm Amho. Aem AdñWoVAmnë¶m EMAmaS>r ‘§Ìmc¶mÀ¶m ‘§ÌrU~mBªZm (EH$mH$m¶©H«$‘mÀ¶m {Z{‘ÎmmZo ˶m ehamV Xþgè¶m EH$m g§ñWoÀ¶mH$m¶©H«$‘mgmR>r Amcoë¶m AgVmZm) hm¶O°H$ H$ê$Z ˶m

Page 26: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

26 gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

A{^‘V {dÚmnrR>mZo Amnë¶m H$m¶©H«$‘mV AmoTy>Z Zoco.¶yOrgr hr g§ñWm EMAmaS>r ‘§Ìmc¶mÀ¶m H$m¶©H$joV{Z¶§ÌUmImcr H$m‘ H$aVo. {VÀ¶m {ZU©¶m{déÕ gwàr‘H$moQ>m©V Jocoë¶m A{^‘V {dÚmnrR>mÀ¶m g§ñWmMmcH$m§Zm‘§ÌrU~mBªZr Iao Va IS>gmdyZ ZH$ma Úm¶cm hdm hmoVm;nU ˶m g§ñWoMr g§nyU© ‘m{hVr Z KoVm ˶m {VWo CnpñWVam{hë¶m. ˶m§Zm- åhUOo à‘wI nmhþʶm§Zm- g§~§{YV{ejUg‘«mQ>m§Zr H$m¶ H$m¶ oQ>dñVy {Xë¶m AgVrc,¶m~Ôc OZVoZo A§XmOM Ho$coco ~ao!

¶yOrgrÀ¶m EH$m ‘mOr Aܶjm§Zr AcrH$S>oM Ago{dYmZ Ho$ë¶mMo dmMZmV Amco H$s, XoemV Cƒ{ejUmÀ¶m ImgJrH$aUmcm n¶m©¶ Zmhr. Vo hmoUo AQ>iAmho ho ‘mݶ H$am¶cm haH$V Zmhr. XoemV AmUIr 800-900 {dÚmnrR>m§Mr (S>m°.‘Z‘mohZqgJ ¶m§À¶m ‘Vo 1500{dÚmnrR>m§Mr) JaO Amho. Agm Cƒ {ejUmMm {dñVmahmoUo Amdí¶H$ Amho. ‘mÌ Cƒ {ejUmMm {dñVma Am{UJwUdÎmm ¶m§Mr ’$maH$V H$aVm ¶oUma Zmhr. H$moU˶mg§ñWm§Zm/g§ñWmMmcH$m§Zm Aer {dÚmnrR>o gwê$ H$aʶmcm‘mݶVm Úmdr? Á¶m§Zm Cƒ {ejU åhUOo H$m¶; ˶mMr‘yi g§H$ënZm, à¶moOZ, JwUdÎmoMm XOm© {Q>H${dʶmgmR>rH$m¶ à¶mg H$amdo cmJVmV Am{U nXdrÀ¶m{dídmgmh©VogmR>r H$go JraW à¶ËZ H$amdo cmJVmV ¶mMo^mZ Amho, Á¶m§Zm ˶m~Ôc H$iH$i Amho; ˶m§ZmM Aemg§ñWm H$mTy> Úm¶cm nadmZJr Úmdr.

¶mg§X^m©V XmoZ C„oI ‘cm ‘hÎdmMo dmQ>VmV.~miemór Om§ oH$a ho 1820-30 À¶m XeH$mV H§$nZrgaH$maÀ¶m {ejU {d^mJmV ñHy$c BÝñno³Q>a Aem H$mhrnXmda hmoVo. ˶m§Zm EH$m ‘{hݶmV ˶m§À¶m ˶m doiÀ¶mnJmamV emgZmZo EH$ én¶m OmñV {Xcm. ˶m§Zr cJoMM{ejU g{Mdmc¶mg H$idyZ Vmo én¶m nwT>rc nJmamVemgZmZo H$mnyZ ¿¶mdm, Ago H$i{dco. ‘mÌ nwT>o XmoZ ‘{hZoOmñVrMm EH$ én¶m ˶m§Zm nJmamgmo~V {Xcm Jocm. ‘JOm§ oH$am§Zr {Zdm©UrMm Bemam {Xcm- "nwT>rc ‘{hݶmV Oahm én¶m H$mnyZ KoVcm Jocm Zmhr, Va ‘r g§nyU© nJma naVnmR>drZ d nJma KoUohr Wm§~drZ.' (ho CXmhaU lr.{dO¶Hw$dioH$am§Zr nwʶmVrc EH$m H$m¶©H«$‘mV ˶m§À¶m mfUmV{Xco hmoVo; ˶mdê$Z CX²²Y¥V Ho$co Amho.) ho Mm[aͶ,{dídmgmh©Vm Hw$R>o Am{U AmOMr pñWVr Hw$R>o? XþgaoCXmhaU- nwʶmVë¶m S>o $Z EÁ¶wHo$eZ gmogm¶Q>rÀ¶m’$½¶w©gZ ‘hm{dÚmc¶mVco. VoWo a±½ca nam§Ono àmMm¶©

AgVmZm "Y‘m©Z§X H$mog§~tgma»¶m {dÛmZmcm nmcr-àmH¥$V {df¶mMo àmܶmnH$ åhUyZ Zo‘m¶Mo Agoc Va, JaOnS>ë¶mg ‘m¶mnojm (àmMm¶m©nojm) A{YH$ nJma Úm',Ago a±½ca nam§O߶m§Zr gwM{dco hmoVo. Aer OmU Am{U{dídmgmh©Vm AgUmao AmO {H$Vr g§ñWmMmcH$ Cƒ{ejUjoÌmV AmhoV?

"Cƒ {ejU g§ñWm Mmc{dUo hm EH$ ì¶dgm¶ ‘mZcmnm{hOo Am{U Oo ˶mV {ZYr Jw§V{dVmV, ˶m§Zm ˶mVyZdmOdr Z’$m (reasonable profit) {‘idm¶cm haH$VZgmdr' Agm 2002-03 ‘ܶo {Zdm©im XoVmZm gdm}ƒÝ¶m¶mc¶mZo "‘mÌ Ë¶m§Zr Z’o$Imoar (profiteering) H$aVmH$m‘m Z¶o' Ago gy{MV Ho$co hmoVo. nU "Z’$m Am{UZ’o$Imoar' ¶mVcr gr‘maofm Z¸$s H$moUVr, Vr H$moUrR>adm¶Mr, ¶m~Ôc H$mhr C„oI ZìhVm. 2003 ‘ܶoEgE’$Am¶Zo EH$ V϶emoYZ g{‘Vr Zo‘cr hmoVr Am{Uì¶mdgm{¶H$ Cƒ {ejU XoUmè¶m ‘hm{dÚmc¶m§Zm{‘iUmao ewëH$, ˶m§Mm hmoUmam IM© Am{U Cacocm Z’$m{H$Vr, ho ˶m g{‘Vrcm emoYm¶Mo hmoVo. àm.g˶a§OZ gmR>o,‘r Am{U àm.Eg.Or.nmQ>rc, (H$moëhmnya) Ago {VKo ˶mg{‘VrMo gXñ¶ hmoVmo. g{‘VrÀ¶m AhdmcmMr àV ‘w§~B©Ý¶m¶mc¶mVgwÕm EH$m àH$aUmV gmXa Ho$cr hmoVr. ˶mg{‘Vrcm AmT>iyZ Amco H$s- ^maVr {dÚmnrR>,S>r.dm¶.nmQ>rc, "E‘Am¶Q>r' B˶mXr B§{O{ZA[a¨J dd¡ÚH$s¶ ‘hm{dÚmc¶m§Zm à{Vdfu EHy$U é.380 H$moQ>rEdT>m Z’$m hmoVmo. nwT>o 2006 ‘ܶo ¶m§Vrc H$mhr g§ñWm§daàm{áH$a Im˶mZo N>mno Q>mH$co. ˶mV é.320 H$moQ>r EdT>ra¸$‘ ({OMm {heo~ {Xcm OmV Zmhr, Á¶mda àm{áH$a^acm OmV Zmhr) ˶m§Zm AmT>icr. nwʶmVrc EH$mA{^‘V {dÚmnrR> g§ñWoMo dm{f©H$ CËnÞ 329 H$moQ>r EdT>oAmho. ‘mÌ {VMm dm{f©H$ IM© ’$º$ é.30 H$moQ>r EdT>mMAmho. ‘J ¶mcm Z’o$Imoar åhUm¶Mo H$s Zmhr? Z’o$ImoarH$aUmè¶m Aem ‘hm{dÚmc¶m§À¶m g§ñWmMmcH$m§‘ܶoH$‘c{H$emoa H$X‘, XÎmm ‘oKo, ‘YwH$aamd Mm¡Yar,{dídZmWamd H$amS> AmXr gJù¶m§Mr Zmdo gwàr‘ H$moQ>m©À¶m{ZH$mcnÌmV hmoVr, Ago åhUVmV. "Amåhr Z’o$Imoar H$arVZmhr; ewëH$aMZm g{‘VrZo {ZYm©[aV Ho$coco ewëH$ VodT>oMAmåhr KoVmo,' Ago Cƒ {ejU ImgJr g§ñWm§Mog§ñWmMmcH$ åhUVmV. Va ‘J ¶oUmao ewëH$ Am{U hmoUmamIM© ¶m§V EdT>r V’$mdV H$m? ¶mg§~§YrMr ~arM ~mocH$sCXmhaUo, AmH$S>odmar ‘r gmám{hH$ gmYZm‘Yrc EH$m

Page 27: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

27gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

coImV ¶mAmYr {Xcr Amho. 50 Q> o$ ‘hm{dÚmc¶m§VàmMm¶©M Z Zo‘Uo, Zo‘coë¶m àmܶmnH$m§Zm {ZYm©[aVdoVZloUrnojm ’$ma H$‘r nJma XoUo (é. 1500-1800 hmàmMm¶m©Mm nJma!), H°${nQ>oeZ ’$sMm ì¶dhma EO§Q>m§‘m’©$Vg§ñWoÀ¶m ~mhoa H$adyZ KoUo Am{U nmcH$m§À¶m {IemVyZM1.60 cmI a¸$‘ AmJmD$ KoD$Z E‘.~r.E. qH$dmE‘.gr.E. Pmcoë¶m {dÚm϶mªZm ZmoH$arg cmdco¶ Agmplacement Ho$ë¶mMm Am^mg {Z‘m©U H$aUo- ho àH$ma gwê$AmhoV. ‘mo’$V c°nQ>m°n Am{U {dXoer {dÚmnrR>mÀ¶m oQ>rMoAm{‘f XmI{dco OmVo; ‘mÌ Ë¶mgmR>r nmcH$m§H$Sy>ZMAmJmD$ a¸$‘ dgyc Ho$cr OmVo.

{dÚm϶mª~Ôc {ejUg‘«mQ>m§Zm/g§ñWmMmcH$m§Zm {H$VrH$idim Amho, ho XmI{dʶmMr Am¶Vr gmo¶ AcrH$S>oemgZmZo "e¡j{UH$ H$Om©'Ûmao Ho$cocr Amho. "{dÚm϶mªÀ¶m

nmcH$m§da Amåhr Am{W©H$ ^ma nSy> XoV Zmhr, ˶m§À¶mnmë¶m§Mo Cƒ {ejU nyU© ìhmdo åhUyZ H$Om©Mr gmo¶ Ho$crJocr Amho.' ho åhUm¶cm AmVm g§ñWmMmcH$ ‘moH$io!¶mVrc {d{dY J¡aì¶dhma, Úmdo cmJUmao H${‘eZ,ì¶mOXa, naV’o$S>, {H$VtZr cm^ KoVcm, {H$VtZrH$O©a¸$‘ ’o$S>cr Zmhr, ˶mVco {H$Vr {dXoemV Joco Am{U{H$Vr AmOhr ~oH$ma AmhoV; ¶m àíZm§Mr CÎmaoemoYʶmgmR>r EImXm g§emoYZ àH$ënM hmVr ¿¶mdmcmJoc! 1997 nmgyZ AmOn¶ªV AS>rM cmIeoVH$è¶m§À¶m AmË‘h˶m Pmë¶m AmhoV. AmVm e¡j{UH$"H$O© KoD$Z Vo {’$Q>co Zmhr Am{U {dÚm϶m©cm ZmoH$arhr{‘imcr Zmhr' åhUyZ {dÚmWu qH$dm nmcH$m§Zr AmË‘h˶mH$aʶmMo àH$ma nwT>rc H$mimV dmT>ë¶mg AmíM¶© dmQy>Z¶o.

Page 28: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

28 gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

EH$ Xþc©{jV à¶moOZ¶m gd© àH$mam§V {dÚmnrR>mÀ¶m EH$ A˶§V ‘hÎdmÀ¶m

à¶moOZmH$S>o Joë¶m VrZ XeH$m§V ^maVmVrc gd©{dÚmnrR>r¶ {ejU¶§ÌUoMo Xþc©j Pmco¶. Vo åhUOo"g§emoYZ' kmZ{Z{‘©Vr hr g‘rjoVyZ, Zì¶m V϶m§Mm emoYKoD$Z, Zdo XñVmdoO emoYyZ qH$dm Zdm AÝd¶mW© cmdyZH$am¶Mr AgVo; na§Vw gܶm Mmccoë¶m g§emoYZmÀ¶mXOm©~m~V ~mocmdo VodT>o WmoS>oM, Ago åhUʶmOmoJrn[apñWVr Amho! g§emoYZmV Zì¶mZo H$m¶ gmnS>co?H$moU˶m g¡Õm§{VH$ n[aàoú¶mV g§emoYZ Ho$co? ˶mMrXIc H$moUr KoVcr? ˶m g§emoYZmMm g§X © Hw$R>o {XcmJocm Amho? H$moU˶m g§emoYZna {Z¶VH$m{cH$mV ˶mg§emoYZmda AmYmacoco {Z~§Y à{gÕ PmcoV? ho gd© àíZJ¡agmoB©Mo dmQ>Umao Pmcoco AmhoV. ˶mcm ¶yOrgrhrVodT>rM O~m~Xma Amho. E.nr.Am¶.gmaIo {ZH$f R>adyZ¶yOrgrZo g§emoYZmMm ZwgVm IoiI§S>mo~m gwê$ Ho$cm¶.AZoH$ {hVg§~§{YVm§Zr ñWm{ZH$ nmVirda Aer{Z¶VH$m{cHo$ gwê$ H$ê$Z, ˶m§V {Z~§YmÀ¶m XOm©Mo,Hw$R>cohr narjU Z H$aVm Vo g§emoYZna {Z~§Y N>mnyZAmUyZ AW©àmárMm Zdm CÚmoJ H$mhr ‘mJ©Xe©Z H$aUmè¶màmܶmnH$m§ZrM AcrH$S>o gwê$ Ho$cm¶. H|$Ð emgZhr˶mcm O~m~Xma Amho. {deofV: n§.Zohê§$À¶m H$mimVM{ejU d g§emoYZ ¶m§Mr ’$maH$V H$aʶmV Amcr Am{U26-28 emór¶ à¶moJemim (C.S.I.R.) ñWmnZ Ho$ë¶mJoë¶m. H|$Ðr¶ {dÚmnrR>o Am¶Am¶Q>r, B˶mXr g§ñWmñWmnyZ {dÚmnrR>m§Mr g§emoYZmÀ¶m joÌmV EH$ Zdr CVa§S>{Z‘m©U Ho$cr Jocr. ‘w»¶ åhUOo, g§emoYZmgmR>r Amdí¶H$Aer {Z‘m©Uj‘Vm (Creativity) Ver ‘Zmod¥Îmr V¶maH$aUmar, kmZcmcgm- ܶmg KS>{dUmar {ejUà{H«$¶mAmnU Omonmgcr Zmhr. ˶m‘wio H$go Var H$ê$Z nrEM.S>r.{‘idm¶Mr, Aer ‘mZ{gH$Vm V¶ma Pmcr. ˶mV Ho$dig§H$cZ, ’$º$ AmH$S>odmar Jmoim H$ê$Z dmL²>‘¶Mm¡¶m©Zo,g§emoYZmMm {XImdm H$aʶmÀ¶m àd¥Îmrcm Zì¶m Am¶.Q>r.V§ÌkmZmZo IVnmUr KmVco, ho gd© AmoKmZo AmcoM.

¶mda Cnm¶ H$m¶? Va, {dÚmnrR> g§H$ënZoMm Jm^mAgcoë¶m CXma‘VdmXr {ejUmMm nm¶m àW‘ ^¸$‘H$am¶cm hdm. ‘yc yV ^mfm, {dkmZo {eH${dcr Jocrnm{hOoV. Ho$di Cn¶wº$VoMm {dMma nwaogm Zmhr, ˶mMmA{VaoH$ Q>micm nm{hOo. V§Ì{ejU, ì¶dgm¶m{^‘wI{ejUmMr aMZm Am{U {dñVma XoemÀ¶m AW©ì¶dñWocm

nyaH$ Agmdm. g§~§{YV ì¶dgm¶joÌmV {H$Vr ‘Zwî¶~imMrJaO (Manpower requirement) Amho ¶mMm AmT>mdmKoD$ZM {H$Vr A{^¶m§{ÌH$s, d¡ÚH$s¶, ì¶dñWmnZ,X§Vd¡ÚH$, Am{H©$Q>o³Ma VÁkm§Mr JaO Amho ho AmYrR>a{dco nm{hOo. ‘hmamï´>mV 2002 nmgyZ hOmam|À¶m g§»¶oZoàdoe-OmJm {e„H$ amhVmV. àdoe KoUmao {dÚmWu ZmhrVAer AdñWm AgVmZm Zì¶m ‘hm{dÚmc¶m§Zm nadmZJr{Xcr OmVo. Am{U EdT>oM Zìho, Va Agcocr (‘mݶ)àdoeg§»¶m g§ñWmMmcH$ nañna dmT>dyZ KoVmV qH$dm Vo‘°ZoO H$aVmV! ho gd© Wm§~co nm{hOo. ¶mVyZ amOH$maUrAgcoë¶m g§ñWmMmcH$m§MmM ’$m¶Xm hmoVmo. {ZdS>UyH$cT>{dʶmgmR>r cmJUmam {ZYr ì¶mdgm{¶H$‘hm{dÚmc¶m§À¶m ‘mܶ‘mVyZ Jmoim H$aʶmMr ¶§ÌUm ’$º$"{dÚmnrR>' ¶m ZmdmVyZ C^r Ho$cr OmVo, ¶m~m~V gd©ZmJ[aH$m§Zr OmJê$H$ AgUo A˶§V Amdí¶H$ Amho.

g§X ©-1. Om°Z hoÝar H$m{S>©Zc ݶy‘Z, The Idea of a University(àH$aU 5 Vo 7, g§{já Amd¥Îmr) g§nmXZ- EZ.gr.‘wIOu,Acmhm~mX : am‘X¶mc AmJadmc àH$meZ, 1925.2. em§Vm ‘mcoJmdH$a Am{U dgwYm nam§Ono (g§nm{XH$m),{ejUdoY- ~Xc˶m {ejUàdmhmMm ‘mJmodm, nwUo : {dÚmWughm¶H$ g{‘Vr Am{U amOh§g àH$meZ.3. X.Zm.YZmJao "Cƒ {ejUmMr JwUdÎmm : gÚ:pñWVr', gmYZmgmám{hH$, (19 ’o$~«wdmar 2011). df© 63, A§H$ : 28, n¥ð>o23-28.

X. Zm. YZmJao~r/7, {Xì¶Hw§$O AnmQ>©‘|Q>²g,

1076, JmoIco amoS>, ‘m°S>oc H$m°cZr nmo.Am°.nwUo 411016.

‘mo~m. : [email protected]

("‘amR>dmS>m' X¡{ZH$mMo g§nmXH$ am{hcoë¶m AZ§Vamd^mcoamd ¶m§À¶m ñ‘¥{V{Z{‘Îm Xadfu EH$ nwañH$ma {XcmOmVmo. {X. 9 Zmoìh|~a 2014 amoOr 23 dm nwañH$ma,H$moëhmnya ¶oWrc {edmOr {dÚmnrR>mMo ‘mOr Hw$cJwéS>m°.X.Zm.YZmJao ¶m§Zm {Xcm Jocm, Vmo ñdrH$maVmZm ˶m§ZrAm¡a§Jm~mX ¶oWo Ho$coco ho g§nyU© ^mfU.)

Page 29: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

29gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

a‚mwMjy àH$ën. hr gmo¶ AJXr "‘ñQ>' hmoVr. Am{UÁ¶m§Zr hr gmo¶ "d¡Hw§$R>' ñ‘emZ y‘rV CnbãY H$ê$Z{Xbr, ˶m "{ZZmX' ¶m g§ñWoMo ‘mZmdoV VodT>o Am^maWmooS>oM AmhoV. ¶m~Ôb nwUoH$a ZmJ[aH$ ˶m§Mo OÝ‘^aMH$m¶, nU ‘oë¶mdagwÕm F$Ur amhVrb.

gܶm nwʶmV KaQ>r EH$ OU naXoemV Amho. Vmo (qH$dmVr) "EH$ OU' ~è¶mMXm AmOÀ¶m gw{e{jV nÕVrà‘mUoEHw$bVm EH$ (qH$dm EHw$bVr EH$) AgVmo (qH$dmAgVo). BH$S>o ^maVmV åhUOo nwʶmV åhmVmam-åhmVmarEH$Q>o (qH$dm XþH$Q>o) amhV AgVmV. IoS>çmVë¶m nÕVrZo"åhmVmam-åhmVmar' åhQ>b§ Var Vo Mm§Jbo Qw>UQw>UrVAgVmV. hmñ¶ ³b~, gdmB© J§Yd©, {’$ë‘’o$pñQ>ìhb‘Yë¶m {’$ë‘m dJ¡ao Jmoï>tV ˶m§Zr ‘Z a‘dyZKoVbob§ AgV§. {VH$S>o A‘o[aHo$V ZmVd§S> Pmbo VaH§$߶wQ>aÀ¶m ñH«$rZdê$Z ˶mMo amoOÀ¶m amoO Xe©Z hmoVAgVo. ˶m ZmVd§S>mMr amoO>Mr I~a~mV KoVbr OmVo.I~a~mVrMm hm "Vmg' Vgm XmoÝhr nmQ>çmªZm H§$nbgarAgVmo. ‘wb§ ^maVmVM am{hbr AgVr, Va ho e³¶ Pmb§AgV§ H$m? ˶m§Zr AmB©-d{S>bm§gmR>r Agm amoOMm EH$"Vmg' ~mOybm H$mT>bm AgVm H$m? Voìhm H§$߶wQ>aÀ¶mH°$‘oè¶mZo AmB©-~mnm§Zm ‘wbm§À¶m A{YH$ Odi AmUb§, hog˶ ZmH$mê$Z MmbUma Zmhr.

¶m H§$߶wQ>aÀ¶m H°$‘oè¶mÀ¶m H$am‘VrZo AmOH$mb^maVr¶ (Ia§ Va qhXÿM) g§ñH¥$Vr amIU§gwÕm ’$ma gmon§Pmbob§ Amho. CXmhaUmW©- A‘o[aHo$Vë¶m ZmVdmbm^maVr¶ g§ñH¥$VrMr AmoiI ìhmdr åhUyZ {VH$S>o JUnVr~gdbobm AgVmo, nU ˶m§À¶mn¡H$s Hw$UmbmM AmaVr nmR>ZgVo; Va BH$Sy>Z AmOr-AmOmo~m AmaVr JmV AgVmVAm{U {VH$S>o Zdam-~m¶H$mo {Za§OZ¶wº$ VmåhU^{º$^mdmZo {’$adV AgVmV. ZmVd§S> ho AX² wV Ñí¶S>moù¶m§V gmR>dyZ KoV AgV§. ¶m nÕVrZo gmIanwS>mgwÕmhmoVmo. gmIanwS>çmVrb "gmIa' ZmdmbmM. ‘wbJm ‘wbrbmEÝJoO‘oÝQ>Mr [a¨J åhUOo A§JR>r KmbV AgVmo Am{U^maVmVyZ EH$ Q>Or ¶m {dYrbm gmOogo ‘§Ì åhUV AgVmo.XmoKm§Mo XoemoXoetMo ZmVodmB©H$ Amnmnë¶m H§$߶wQ>ada ho Ñí¶nmhÿZ ˶m XmoKm§M§ Q>mù¶m dmOdyZ A{^Z§XZ H$aV AgVmV.N>moQ>m ZmVy ˶mÀ¶m dmT>{Xdgmbm {VH$S>o Ho$H$ H$mnyZ

a‚mwMjy àH$ën

‘wHw§$X Q>mH$gmio & ‘wH$m åhUo

H$nmimda {Q>im{~im bmdyZ ’°$~ B§{S>¶mÀ¶m Pãã¶mVAm¡jUmgmR>r gmoâ¶mda ~gbobm AgVmo Am{U ^maVmVyZ˶mMr AmOr ˶mbm (åhUOo ñH«$rZbm) AmodmiV AgVo."qb~bmoU CVê$ H$er Ager Xÿa bm§~ Vy' hr AmOrMrAS>MU ‘amR>r H$drZo OmUbr hmoVr Am{U ˶mM§ CÎmahrnwT>o {Xbob§ hmoV§- "BWyZ Ñï> H$mT>Vo {Z{‘f EH$ Wm§~ Vy!'bjmV ¿¶m- Á¶m H$mimV H§$߶wQ>a ZìhVm, ˶m H$mimVH${damOm§Zr ho CÎma {Xbob§ hmoV§, "~mim, {VW§M EH$jU^a Wm§~. ‘r VwPr Ñï> H§$߶wQ>ag‘moaÀ¶m N>moQ>çmnS>Úmg‘moa C § amhÿZM H$mT>Vo'. Ho$dT>o ho Ðï>onU! ½bmo~bpìhboOMr H$ënZm à˶jmV Amë¶mda gmarM "pìhboOa'‘§S>ir AmZ§XmV AgVmV.

‘ܶ§Var nwʶmVë¶m S>o $Z {O‘Imݶmda amhUmar EH$‘m°S>Z© ‘mVm {dbjU YݶVoZ§ Amnë¶m ‘wbmM§ H$m¡VwH$gm§JV hmoVr, ""Am‘À¶m amohZbm Q>mB‘ ñ¹o$AadaÀ¶m(Z‘moé½Um§À¶m) JXuV "‘moXr', "‘moXr' Ag§ AmoaS>VZmMVmZm nm{hb§. EH$Xm Va... H$moU Vmo ‘obm B§J«Or Q>rìhrOZ©{bñQ>... H$m¶ ~a§ ˶mM§ Zmd... A§... AmR>db§...amOXrn gaXogmB©... ˶mbm Am‘Mm amohZ Y¸$m~w $sH$aVmZmhr {Xgbm.'' Hw$R>>§ nwU§ Am{U Hw$R>§ Q>mB‘ ñ¹o$Aa!nU AmB© Amnë¶m A‘o[aHo$Vë¶m bmS>³¶m boH$mMm namH«$‘Ka~gë¶m nmhÿ eH$Vo.

EdT>§ gma§ AgyZhr AOyZ B§{S>¶mV ~mn ‘am¶bm bmJbmVa gmVmg‘wÐmnë¶mS>hÿZ ‘wbmbm à˶j XohmZ§ ˶mbmnmhm¶bm ¶md§ bmJV§. gmYmaUnUo n[apñWVr S>m°³Q>am§À¶mhmVm~mhoa Om¶bm bmJbr H$s, g°Z hmoOo‘YyZ ‘wbmMmS>m°³Q>am§Zm Mm¡H$erMm ’$moZ OmVmo. S>m°³Q>a "AmVm H$mhr Ia§Zmhr' Ag§ åhUmbo H$s, ‘moR>çm ‘wpíH$brZo Mma {Xdgm§MraOm Q>mHy$Z ‘wbJm, EoZdoir {VH$sQ> H$mT>ë¶mZo àM§S> ‘hmJnS>boë¶m {d‘mZàdmgmMo {Xì¶ H$ê$Z, Xþ…Ir A§V…H$aUmZo

Page 30: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

30 gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

‘wHw§$X Q>mH$gmiomob.: 9850817210

[email protected]

"OoQ> b°J'boë¶m AdñWoV nwʶmVë¶m hm°pñnQ>bmV hOahmoVmo. ~mnmMr pñWVr IamoIaM XþX£dmMr AgVo. Eadr^mdZoda OJUmam ‘wbJm Joë¶m-Joë¶m EH$X‘ ~w{Õ{Zð>y{‘H$m KoD$Z S>m°³Q>am§Zm ñnï> gm§JVmo, ""AmVm ˶m§Zm ’$ma

H$mi ¶mVZm XoʶmV AW© Zmhr. ˶m§Zm "gnmoQ>© {gñQ>r‘'daOJdʶmV AW© Zmhr''. AmVm ’$º$ "dmQ> nmhUo' ‘wbmÀ¶mhmVmV AgVo. {Z¶VrMm H«y$anUm nmhm. ‘wbJm ào‘mnmoQ>rEdT>çm Xÿadê$Z Ambm, ho nmhÿZ ~mnmMr Vã¶oV AMmZH$gwYmam¶bm bmJVo. Xa {XdgmJ{UH$ hmoUmar hr gwYmaUmnmhÿZ ‘wbJm AñdñW hmoD$ bmJVmo. S>m°³Q>am§Zm VmoXþImdë¶m ñdamV {dMmaVmo, ""nU Vwåhr Va åhUmbmhmoVmV...?''

""{‘a°H$b KSy> eH$V§.'' S>m°³Q>a CÎma XoVmV. Amnë¶mMZ{e~r ho "{‘a°H$b' ¶md§, ¶mM§ ‘wbmbm dmB©Q> dmQ>V amhV§.AmUIr VrZ {Xdgm§Mr aOm Vmo ‘moR>çm ‘w{íH$brZo dmT>dyZKoVmo. ‘mobH$aUrZ§ ‘¶VmM§ H$maU gm§JyZ Xm§S>r ‘mabr H$sKaÀ¶m ‘mb{H$UrMm Moham Ogm hmoVmo, Vgm Moham ¶m doir˶mÀ¶m A‘o[aHo$Vë¶m ~m°gMm hmoV Agmdm. {VH$S>o‘wbm§À¶m emioM§ {Z{‘Îm H$ê$Z am{hboë¶m ~m¶H$moMm amoO’$moZ ¶oV AgVmo- "Jobo H$m?' AIoa hg˶m-Ioi˶m~mnmMm {Zamon KoD$Z ‘wbJm naV Om¶bm {d‘mZmV ~gVmo.ݶy¶m°H©$À¶m Oo.E’$. Ho$ZoS>r {d‘mZVimda CVaë¶m-CVaë¶m ˶mMm ‘mo~mB©b IUIUVmo, "dS>rb Jobo!'

AmVm CbQ>çmMmH$s naV maVmV OmU§ Va e³¶ ZgV§.˶m‘wio {Od§VnUr KS>bob§ ~mnmM§ Xe©Z hoM "A§Ë¶Xe©Z'‘mZyZ ‘ZmMr g‘OyV nQ>dmdr bmJVo. A§Ë¶Xe©Z Zmhr,A§Ë¶{dYrbm hOa amhVm ¶oV Zmhr- Ag§ XméU Xþ…I Á¶mA‘o[aHo$Vë¶m ZmVodmBH$m§À¶m dmQ>çmbm ¶oV AgV§, ˶m§Mrgmo¶ "{ZZmX' g§ñWoZo Amnë¶m "a‚mwMjy' ¶m àH$ënmZoHo$bobr Amho. ¶m àH$ënmM§ CX²KmQ>Z gm‘m{OH$ ݶm¶amÁ¶‘§Ìr {Xbrn H$m§~io ¶m§Zr Ho$b§. ˶mbm amï´>r¶ñd¶§godH$ g§KmÀ¶m H$g~m {d^mJmÀ¶m ghg§KMmbH$m§-nmgyZ ^mOnÀ¶m AmOr-‘mOr ZJagodH$-go{dH$m§n¶ªVPmSyZ gmè¶m§Mr CnpñWVr hmoVr. ¶m CX²KmQ>Zmbmgm‘m{OH$ ݶm¶‘§Í¶m§Zr hOa amhÿZ EH$ doJimM nm¶§S>mnmS>bm, ¶mV e§H$m Zmhr. AmVmn¶ªV "gm‘m{OH$ ݶm¶'åhQ>bm H$s, Vmo ’$º$ X{bVm§Zm Am{U Cno{jVm§ZmM XoʶmMr^mfm H$m±J«ogMo qH$dm amï´>dmXrMo ZoVo H$am¶Mo. (ZwgVr mfmH$am¶Mo, "gm‘m{OH$ ݶm¶' XoʶmÀ¶m ^mZJS>rV VohrnS>m¶Mo ZmhrVM.) nU ’$º$ JmdHw$gmÀ¶mM Zmhr Va

XoeHw$gmÀ¶mhr ~mhoa amhUmè¶m Cno{jV EZ.Ama.Am¶.dJm©Mr XIb H$moUrM KoV ZìhV§. ¶m "a‚mwMjy àH$ënm'Zo˶m§Zm n{hë¶m§XmM gm‘m{OH$ ݶm¶ {‘imbm Amho. AmVmnaXoemVco ZmVodmB©H$ ~gë¶m OmJoda {~Aa dJ¡ao nrV hmgmohim nmhÿZ eH$Vrc Am{U Amnc§ Xþ:I JS>X H$ê$eH$Vrc. ¶m àH$ënmVrb EH$ CUrd OmVm-OmVmgm§{JVbr nm{hOo. ‘mOr ZJagodH$ CX¶ Omoer åhUmbo,""...¶m ‘mܶ‘mVyZ {dÚwV²Xm{hZrMm dmna dmT>Uma AgyZbmH$S>mMm dmna H$‘r Pmë¶mZo n¶m©daU g§VwbZ amIʶmg‘XV hmoUma Amho.'' ˶m§À¶m ¶m dº$ì¶mZo nwamoJm‘r‘§S>itMr ~mOy ~iH$Q> hmoʶmMr XmQ> e³¶Vm Amho. hmàH$ën AmUʶmnydu "J§Jm‘§Ìr' C‘m maVr qH$dm "gZmVZà^mV'dmë¶m ‘§S>itn¡H$s Hw$Ur H${‘Q>rda KoVb§ AgV§ Va"n¶m©daUmMr H$miOr H$aʶmnojm {MVoda OmiU§ qhXÿY‘m©À¶m Ñï>rZo H$g§ ‘hÎdmM§ Amho', ho ˶m§Zr nQ>dyZ {Xb§AgV§. WmoS>³¶mV H$m¶, Va AmVm arVga {MVodaOiUmè¶m qhXÿ nm{W©dmÀ¶m Z{e~r naXoeñW ‘wbm~mim§ZmAmnb§ A§Ë¶Xe©Z KS>dU§ Zmhr, hoM Ia§. Voìhm {MVmnoQ>dVmV, ˶m OmJrhr VmVS>rZo H°$‘oam ~gdyZ KoUoAJ˶mM§ Amho. AmUIr EH$- AbrH$S>o hm°pñnQ>b‘ܶohrS>m°³Q>am§À¶m gm|JmV Mmoa {eê$Z noe§Q>bm bw~mS>VmV, åhUyZgwajoÀ¶m H$maUmZo H°$‘oao ~gdbo AgVmV. VmoM {g¾bg°Q>obmBQ>da Q>mHy$Z {Xbm, Va ~mnmMr Vã¶oVhr hiyhiy{~KS>VmZm naXoemVë¶m ZmVodmBH$m§Zm nmhVm ¶oB©b. åhUOoVodT>çm H$maUmgmR>r {d‘mZ^mS>çmMr Am{U aOoMr ZmgmS>rZH$mo.

AmVm "a‚mwMjy' ¶m g§ñH¥$V eãXmMm AW© "H|$Ðr¶g§ñH¥$V‘§Ìr' ñ‘¥Vr BamUr ¶m§Zm Var nQ²>H$Z gm§JVm ¶oB©bH$s Zmhr, hr e§H$mM Amho. ~hþYm "a‚my' åhUOo "Ho$~b'Agm AW© AgUma. "Ho$~b'À¶m "Mjy§'Ûmao- åhUOoS>moù¶m§Ûmao naXoemVë¶m bmoH$m§Zr KoVboboo "A§Ë¶Xe©Z'."a‚my'Mm AW© "YmJm' Agmhr hmoVmo. ào‘mÀ¶m "Ym½¶m'Zo~m§Yboë¶m ZmVodmBH$m§Zm A§Ë¶Xe©ZmgmR>r Img nwadbobo"S>moio' Agmhr AW© H$mT>Vm ¶oD$ eH$Vmo. g§ñH¥$VMr VrMJ§‘V Amho. Hw$UmbmM H$mhr H$iV Zgë¶mZo H$mhrhr AW©H$mT>bm Var Vmo YHy$Z OmVmo.

Page 31: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

31gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

à{VgmX

^moÝÐo JmdmVcm H$m¶©H«$‘15 Am°³Q>mo~a 2014 hm {dYmZg^m {ZdS>UwH$sMm ‘VXmZmMm {Xdg. ˶m {Xder {Xdg^a ‘r H$mhr

{‘Ì‘§S>itgmo~V Jßnm ‘maV hmoVmo. Xþnmar 4 dmOVm S>m°.~miH¥$îU eoiHo$, J«m‘godH$ mD$gmho~ XþYmS>o Am{UH$mhr {‘Ì, CÎm‘ H$m§~io ¶m§À¶m gáa§J‘Yrc coIm§da ~mocV hmoVmo. gm{dÌr~mB© ’w$co nwUo {dÚmnrR>mVrc{OdmOr a§JZmW dmK‘mao ¶m {dÚm϶m©da "A§Yma^aë¶m S>moù¶mV cmc {Xì¶mM§ ñdßZ§' ¶m erf©H$mMm Vmo coIhmoVm. Jßnm gáa§Jdê$Z gmYZm gmám{hH$mH$S>o dië¶m. ‘r ~mcHw$‘ma d ¶wdm {Xdmir A§H$ ¶m{df¶rgm§Jʶmg gwédmV Ho$cr Am{U gmYZm ~mcHw$‘ma d ¶wdm {Xdmir A§H$ {dVaU g‘ma§ JmdmV Am¶mo{OVH$aʶmMo R>aco. ‘VXmZmMr doi g§në¶mZ§Va Kar Amcmo. H$mhrhr Pmc§ Var hm H$m¶©H«$‘ Am¶mo{OV H$am¶MmM,¶m CËgmhmZo AmZ§XÿZ Jocmo hmoVmo. amÌr ZD$ dmOVm Ah‘XZJa {Oëhm ‘amR>m {dÚm àgmaH$ g§ñWoMo gXñ¶amhþc Pmdaogmho~m§Zm ’$moZ Ho$cm. Vo åhUmco, hr H$ënZm ’$maM gw§Xa Amho. ¶m {Z{‘ÎmmZo JmdmV {dMmam§Mr{Xdmir gmOar H$aVm ¶oB©c. ‘m¶m CËgmhmV A{YH$M a nS>cr. nU amÌr EH$ Á¶oð> ZmJ[aH$ åhUmco, ""hmH$m¶©H«$‘ KoD$Z H$mhr Cn¶moJ hmoB©c Ag§ dmQ>V Zmhr. H$maU JmdmVrc VéU ‘wc§ Amdm³¶m~mhoa JococrAmhoV.'' ‘r åhUmcmo, ""^mD$, AmnU noam¶M§ H$m‘ H$am¶M§, Oo CJdoc Vo CJdoc.''

Xþgè¶m {Xder g§Ü¶mH$mir, gm{dÌr~mB© ’w$co nwUo {dÚmnrR>mVrc ‘mPo ‘mJ©Xe©H$ S>m°.‘Zmoha OmYdga¶m§Zm ’$moZ Ho$cm. ""ga, Am‘À¶m moÝÐo ¶m chmZem JmdmV doJù¶m àH$maMr {Xdmir gmOar H$am¶Mr R>adcrAmho. Vwåhr H$m¶©H«$‘mcm AmcmV Va ~ao hmoB©c. Vw‘Mo {dMma cmoH$m§Zm EoH$Vm Amco Va Vr JmdmgmR>r ‘moR>rnd©Ur> Agoc.'' gam§Zr VmËH$mi hmoH$ma {Xcm. ‘cm A{YH$M àmoËgmhZ {‘imco. ‘J ‘r Am‘Mo àmMm¶©S>m°.^mñH$a Pmdao ¶m§Zm ’$moZ Ho$cm. Vo åhUmco, ""OmYdga ¶oVmhoV, hr Amnë¶mgmR>r Iyn Mm§Jcr Jmoï> Amho.JmdmVrc gd© cmoH$ ¶oVrc ¶mMr H$miOr ¿¶m. gan§M, Cngan§M ¶m§À¶mer MMm© H$am d H$m¶©H«$‘ R>adm, ‘r¶oVmo.'' àM§S> CËgmh KoD$Z ‘r H$m‘mcm cmJcmo. Xaå¶mZ, {dÚmnrR>mÀ¶m ‘amR>r {d^mJmVrc ‘mPm {‘Ì^rH$M§X cm§S>o d chmZ ^mD$Z {‘WwZ ¶m§Zm ’$moZ H$ê$Z gm§{JVco H$s, gmYZm ‘r{S>¶m g|Q>a‘YyZ ~mcHw$‘maA§H$ 90 d ¶wdm A§H$ 30 Ago 120 A§H$ KoD$Z ¶m. (ho XmoKohr {Xdmir{Z{‘Îm Jmdr ¶oUma hmoVo.)

24 Am°³Q>mo~acm gH$mir gmV dmOVm gan§M ~~Zamd Pmdao, Cngan§M àH$me Pmdao d {demc Pmdao¶m§Zm oQy>Z H$m¶©H«$‘mg§X^m©V MMm© Ho$cr. ˶m§Zr H$m¶©H«$‘mgmR>r cmJoc Vo gm{h˶ CncãY H$ê$Z XoʶmMrO~m~Xmar KoVcr. åhUmco, ""H$miOr H$ê$ ZH$m. H$m¶©H«$‘ Mm§Jë¶m nÕVrZo nma nmSy>. ‘mݶdam§er MMm©H$ê$Z 29 VmarI R>adm.''

{XdmirMo XmoZ {Xdg g§në¶mZ§Va 26 VmaIocm ‘mPo {ejH$ àm.cú‘U H$moR>mdio ¶m§À¶mH$S>o Q>mH$irT>moHo$ída ¶oWo Jocmo, H$m¶©H«$‘n{ÌH$m V¶ma Ho$cr. H$m¶©H«$‘mMo {ZdoXZhr {chÿZ H$mT>co. Z§Va àm.H$moR>mdioAm{U ‘r S>m°.~miH¥$îU eoiHo$ ¶m§Mr oQ> KoʶmgmR>r newd¡ÚH$s¶ XdmImݶmV nmohmoMcmo. VoWo AmåhrH$m¶©H«$‘mMo {Z¶moOZ H$go Agmdo ¶mg§X^m©V g{dñVa MMm© Ho$cr. VoWyZ ~mhoa nS>cmo Am{U âco³g~Z{dʶmgmR>r gmoZmdio ¶m§À¶m XþH$mZmV Jocmo. Vo åhUmco, ""S>m°.Za|Ð Xm^mocH$am§À¶m A§{Zg MidirVrcAmåhr H$m¶©H$V} AmhmoV. ‘rgwÕm ¶m H$m¶©H«$‘mcm ¶oUma Amho.'' Amåhmcm oQ>oc Vmo à˶oH$OU H$m¶©H«$‘mcm¶oUma Ag§M åhUV hmoVm. 27 VmaIocm H$m¶©H«$‘ n{ÌH$m Am{U {ZdoXZ Q>mB©n H$ê$Z KoVco. ˶mÀ¶m 100Poam°³g àVr H$mT>ë¶m.

28 VmaIocm gH$mir A.{O.‘.{d.àgmaH$ g‘mO g§ñWoMo Cnmܶj Z§XHw$‘ma Pmdaogmho~ d g§ñWoMo

Page 32: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

32 gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

gXñ¶ amhþc Pmdao ¶m§Zm oQ>ʶmgmR>r Ah‘XZJacm Jocmo. VoWo amhþc Pmdaogmho~ åhUmco, "Amnë¶m nR>ma mJmda XþîH$miAmho, J[a~r Amho. na§Vw cmoH$m§‘ܶo O~m~XmarMr OmUrd Iyn Amho. cmoH$ AmË‘gÝ‘mZmZo OJy nmhVmhoV. hm AmË‘gÝ‘mZA{YH$ VmH$XrZo C^m H$aʶmgmR>r Ago CnH«$‘ am~dmdoM cmJVrc. ˶mMr gwédmV gmYZmÀ¶m ¶wdm d ~mcHw$‘ma {XdmirA§H$mÀ¶m g‘ma§ mnmgyZ H$ê$ ¶m.'' Z§XHw$‘ma Pmdaogmho~ åhUmco, ""nmaZoa Vmcw³¶mcm EH$ d¡Mm[aH$ na§nam Amho, hr na§namnwT>o KoD$Z OmʶmgmR>r Vwåhr VéUm§Zr Ago CnH«$‘ gmV˶ R>odyZ am~dm¶cm hdoV.''

EH$ O~m~XmarMr OUrd KoD$Z ‘r ˶m§À¶m Ho${~Z‘YyZ ~mhoa nS>cmo. naV Q>mH$ir T>moHo$ídacm Amë¶mdaH$moR>mdiogam§Zm gmo~V KoD$Z n{ÌH$m dmQ>m¶cm gwédmV Ho$cr. JmdmVrc àmW{‘H$ {ejH$ AemoH$ AmJio d amdgmho~ JmoaS>o¶m§Zm oQy>Z, "emioVrc gd© ‘wco CnpñWV amhVrc ¶mgmR>r AmnU à¶ËZ H$amdoV' Aer {dZ§Vr Ho$cr. ˶m§Zr ‘ZmnmgyZhmoH$ma {Xcm. gm¶§H$mir ~m~y Pmdao ¶m {‘Ìmcm gmo~V KoD$Z JmdmVrc à˶oH$ KamV {ZdoXZ nmohmoM{dʶmg gwédmV Ho$cr.J«m‘n§Mm¶V H$m¶m©c¶mg‘moarc ’$ù¶mdahr gyMZm {c{hcr. VéU, chmZ ‘wco, eoVH$ar ‘§S>ir ¶m§Zm H$m¶©H«$‘m~Ôc gm§JVhmoVmo. H$mhr cmoH$ ~maH$mB©Zo {dMmaV hmoVo, H$mhr e§Ho$Zo nmhmV hmoVo. H$m¶©H«$‘mcm ¶oʶmgmR>r Cera hmoB©c Ago H$mhrOUgm§JV hmoVo. "Vwåhr H$m¶©H«$‘mcm ¶mM' Aer {dZ§Vr ‘r à˶oH$mcm H$aV hmoVmo.

29 VmaIocm gH$mirM Q>mH$ir T>moHo$ídacm Jocmo. àm.H$moR>mdio gmo~V hmoVo. âco³g, nmUr~m°³g, emc, lr’$i dXrnàÁdcZmMo gm{h˶ KoD$Z JmdmV Amcmo. ‘§S>ndmco H$mH$m§Zm cdH$a ¶oʶmg gm§{JVco. {Xdg^a gd© ‘mݶda, {‘Ì,ghH$mar ¶m§Zm ’$moZ H$ê$Z H$m¶©H«$‘m~Ôc ‘m{hVr XoV hmoVmo. amh˶mdê$Z {‘Ì rH$M§X cm§S>o Kar Amcm. {‘Ìm§Zm H$m‘o dmQy>Z{Xcr.

‘§S>ndmco ZmJdS>oH$mH$m doioAmYrM nmohmoMco hmoVo. gwédmVrcm âco³g cmdyZ KoVcm. VodT>çmV Odù¶mhÿZ ‘mPo{dÚmWu{‘Ì ‘h|Ð nR>mao d A{ZHo$V gmcHo$ hohr Amco. Z§Va gan§M, Cngan§M, J«m‘ñW hiyhiy ¶oʶmg gwédmV Pmcr.gm¶§H$mir gmS>onmM dmOVm S>m°.‘Zmoha OmYd, àm.Jm¡V‘ ~ZgmoS>o, hohr CnpñWV Pmco. Z§Va àmMm¶© S>m°.^mñH$a Pmdao damhþc Pmdaogmho~ Amco. àm.cú‘U H$moR>mdio, àm.‘moao, S>m°.{Xcrn Rw>~o, nÌH$ma XmXm ^mcoH$a, em{ha ~c^r‘ qeXo,

Page 33: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

33gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

S>m°.~miH¥$îU eoiHo$ B. ‘mݶda H$m¶©H«$‘mAJmoaM CnpñWV Pmco. nmhþʶm§À¶m MhmnmZmMr gmo¶ gwXm‘ Pmdao ¶m§Zr Ho$cr.gan§M ~~Zamd Pmdao d ~mimgmho~ PmdaoJwéOr ¶m§À¶mda nmhþʶm§Zm H$m¶©H«$‘mÀ¶m ñWir AmUʶmMr O~m~Xmargmon{dcr. ~amo~a gm¶§H$mir gmV dmOVm XrnàÁdcZ H$ê$Z H$m¶©H«$‘mcm gwédmV Pmcr.

àmñVm{dH$mV ‘r åhUmcmo, ""AmOÀ¶m VéUm§Zm {dMmac§ OmV§ Vwcm ZmoH$ar H$Yr cmJUma, VwP§ {ejU H$m¶ Pmc§ Amho,Vwcm nJma {H$Vr, VwPr ZmoH$ar n¸$s H$s VmËnwaVr B˶mXr. ho gd© àíZ AmcQy>Z nmcQy>Z gd©OU {dMmaVmV. na§Vw Vy H$m¶dmMVmo, H$m¶ {eH$dVmo, {dMma H$gm H$aVmo ¶m~Ôc H$moUrhr {dMmaV Zmhr. Aem Q>ß߶mda VéUm§‘ܶo Zdr ‘yë¶o, Zdo{dMma éOmdoV, ˶m§Zr {dMma H$am¶cm àd¥Îm ìhmd§ ¶m CÔoemZo hm H$m¶©H«$‘ Am¶mo{OV Ho$cocm Amho.''

àmMm¶© S>m°.^mñH$a Pmdao åhUmco, ""J«m‘rU ^mJmVrc VéUm§Zr dmMZmH$S>o A{YH$m{YH$ cj {Xco Va ñnYm©Ë‘H$¶wJmVrc g§YrMm ghOnUo ’$m¶Xm KoVm ¶oB©c. ˶m Ñï>rZo gmYZm ¶wdm {deofm§H$ {deof àoaUm XoUmam Amho.''

S>m°.‘Zmoha OmYd åhUmco, ""{dÚm϶mªZr {dMma H$am¶cm àd¥Îm hmoU§ Iyn ‘hÎdmM§ Amho, H$maU Omo {dMma H$aVmo˶mcmM àíZ nS>VmV. Amnë¶mcm àíZ nS>ʶmgmR>r doJdoJù¶m àH$maMo dmMZ H$aUo Amdí¶H$ Amho. J«m‘rU ^mJmVrcOJʶmMo àíZ gwQ>ʶmgmR>r d¡Mm[aH$ à~moYZ hr H$mimMr JaO Amho. H$maU Omo g‘mO {dMma AmË‘gmV H$aʶmH$S>o cjXoVmo Vmo ~Xcmcm cdH$a gm‘moam OmVmo.''

Aܶjr¶ g‘mamon H$aVmZm amhþc Pmdaogmho~ åhUmco, ""Am‘M§ Jmd N>moQ>§ Agc§ Var Am‘Mo {dMma ‘moR>o AmhoV. AmOJmdmVrc VéUm§À¶m Am{U chmZ ‘wcm§À¶m hmVmV gmYZmMm {Xdmir A§H$ Amho, hr AmZ§XmMr ~m~ Amho. ¶oWyZ nwT>o{dMmam§Mr Zdr {Xdmir AmnU Xadfu gmOar H$arV amhÿ.'' H$m¶©H«$‘ g§në¶mZ§Va chmZ ‘wco, VéU, AmB©-dS>rc A§H$KoʶmgmR>r YmdV Amco. gdmªZm {dZ§Vr Ho$cr, CÚm g§Ü¶mH$mir à˶oH$ Kar A§H$ nmohmoMdcm OmB©c. na§Vw JXu H$mhr H$‘rhmoV ZìhVr.

Xþgè¶m {Xder gm¶§H$mir ghm dmOVm ~m~y Pmdao ¶m {‘Ìmgh A§H$mMo dmQ>n H$aʶmgmR>r JmdmV {ZKmcmo. chmZ ‘wc§A§H$mMr dmQ> nhmV hmoVr. H$mhr ‘wco "amÌr Amåhmcm A§H$ H$m {‘imcm Zmhr' åhUyZ amJmÀ¶m gwamV {dMmaV hmoVr. H$mhrcmoH$ åhUV hmoVo, "OmYdgam§Mo mfU IamoIaM {dMma H$am¶cm cmdUmao hmoVo," H$mhr åhUV hmoVo, "‘wcm-‘wct‘ܶo oXH$am¶Mm Zmhr, ‘wcrcmhr Iyn {eH$dm¶Mo hm ˶m§Mm {dMma Iyn nQ>cm.' H$mhr ‘wc§ cmB©Q> Zgë¶m‘wio {M‘Ur, H§${XcmÀ¶màH$memV A§H$ cJoM dmMm¶cm cmJcr hmoVr. H$mhr AmB©-dS>rc A{^‘mZmZo Vo Ñí¶ Amåhmcm XmIdV hmoVo. H$mhrcmoH$m§Zm Iyn ~mocmd§g§ dmQ>V hmoV§, na§Vw Wm§~U§ e³¶ ZìhV§. amÌr ZD$ dmOVm cjmV Amc§, A§H$ nwaUma ZmhrV. AmåhrCd©[aV Hw$Qw>§~m§Zm "CÚm g§Ü¶mH$mir A§H$ XoD$' Ago gm§JyZ Kar Amcmo.

amÌr cJoM {dÚmnrR>mVrc rH$M§X cm§S>o ¶m {‘Ìmcm ’$moZ Ho$cm H$s, gmYZmMo ~mcHw$‘ma d ¶wdm A§H$ CÚm nmaZoacmnwUo-nier ¶m ~g‘ܶo nmR>dyZ Xo. hm ’$moZ R>odë¶m~amo~a Odù¶mdê$Z ‘h|Ð nR>mao ¶m {dÚm϶m©Mm ’$moZ Amcm H$s, "gaVw‘À¶m JmdmVrc H$m¶©H«$‘ nmhÿZ ‘r ‘m¶mhr JmdmV H$m¶©H«$‘ Am¶mo{OV H$aʶmMo R>a{dco Amho. A§H$ CncãY hmoVrcH$m?' ‘r Vm~S>Vmo~ gmYZmÀ¶m ~mcHw$‘ma d ¶wdm A§H$mMo ì¶dñWmnH$ Jmonmi Zodo ¶m§Zm ’$moZ Ho$cm. Am{U ‘J ‘h|Ðcmgm§{JVco, ""H$m¶©H«$‘mMr V¶mar gwê$ H$a, A§H$ AmUʶmMr ì¶dñWm H$aVmo.''

^rH$M§X d {‘Wwcm Xþgè¶m {Xder 100 ~mcwH$‘ma d 30 ¶wdm A§H$ {edmOrZJa ~gñWmZH$mdê$Z nwUo-nier ¶m~g‘ܶo nmR>dyZ Xoʶmg gm§{JVco. {‘WwZZo ~g‘ܶo hoiH$agam§H$S>o Vo A§H$ nmR>dyZ {Xco. gm¶§H$mir ghm dmOVm nmaZoa~gñWmZH$mdê$Z hoiH$a gam§H$Sy>Z A§H$ Vmã¶mV KoVco. Kar ¶oʶmg Cera Pmë¶m‘wio "gH$mir A§H$mM§ dmQ>n H$ê$' Ag§R>adc§. gH$mir H$mhr A§H$m§M§ dmQ>n d{S>cm§Zr Ho$c§. gm¶§H$mir XmXm ndma ¶m {‘Ìmcm gmo~V KoD$Z Cd©[aV gd© Hw$Qw>§~mn¶ªVA§H$ nmohmoMdco.

1 Zmoìh|~acm gH$mir ‘§S>ndmco ZmJdS>oH$mH$m oQ>co Voìhm Vo åhUmco, "¶m H$m¶©H«$‘mVyZ nmM VéU C o am{hco Var ¶mH$m¶©H«$‘mMo gmW©H$ hmoB©c. H$maU hoM nmM VéU Z§Va 50 VéU C o H$aVrc.'

haoe eoiHo$‘w.nmo. ^moÝÐo, Vm. nmaZoa,{O. Ah‘XZJa,

[email protected] / Mob. : 9767176651

Page 34: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

34 gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

Page 35: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

35gmYZm : 6 {S>g|~a 2014

Page 36: Sadhana Weekly - 06 Dec 2014

36 gmYZm : 6 {S>g|~a 2014