Embed Size (px)
Citation preview
Trung t©m khuyÕn n«ng tØnh yªn b¸i vµtr¹m khuyÕn n«ng huyÖn Lôc Yªn
Sæ tay khuyÕn n«ng
Nhµ xuÊt b¶n n«ng nghiÖp
Hµ Néi - 2001
2
Cuèn sæ tay nµy ®−îc xuÊt b¶n víi sù hç trî cñaViÖn Kinh tÕ Sinh Th¸i - Hµ Néi - ViÖt nam
****************
Tham gia biªn so¹n:
KS. CÇm Ai CËp
KS. Hoµng §øc Nghinh
KS. NguyÔn Huy B¸i
KS. Hoµng V¨n Thon
KS. Hoµng V¨n Sè
KS. L−¬ng Thanh Nghiªm
KS. §µo C«ng Tr×nh
KS. T¨ng ThÞ Kim Phi
Hoµng ThÞ MiÕn (C©u l¹c bé KhuyÕn n«ng x· Yªn Th¾ng)
Hoµng Gia Héi (C©u l¹c bé KhuyÕn n«ng x· VÜnh L¹c)
3
Môc lôc
LêI GIíI THIÖU................................................................................................................................................. 4
§Æc §IÓM N¤NG L¢M NGHIÖP HUYÖN LôC Y£N.................................................................................. 5
1- Kü THUËT TH¢M CANH GIèNG NÕP MïA §ÆC S¶N §ÞA PH−¬NG ............................................ 7
2- Kü THUËT TH¢M CANH LóA MïA, LóA XU¢N................................................................................. 8
3- Kü THUËT TH¢M CANH MéT Sè GIèNG LóA LAI TRUNG QUèC ............................................. 10
4- Kü THUËT TH¢M CANH C¢Y NG¤....................................................................................................... 12
5- Kü THUËT TH¢M CANH C¢Y S¾N ........................................................................................................ 13
6- Kü THUËT TH¢M CANH KHOAI T¢Y LAI Vô §¤NG....................................................................... 15
7- kü thuËt th©m canh c¢Y §ËU T−¬NG........................................................................................ 17
8- Kü THUËT TH¢M CANH C¢Y L¹C........................................................................................................ 18
9- Kü THUËT TH¢M CANH C¢Y CAM SµNH LôC Y£N........................................................................ 19
10- Kü THUËT TH¢M CANH C¢Y HåNG LôC Y£N ............................................................................... 21
11- Kü THUËT TH¢M CANH C¢Y NH·N, V¶i ........................................................................................ 23
12- Kü THUËT TRåNG C¢Y TAI CHUA..................................................................................................... 24
13- Kü THUËT TRåNG C¢Y TRE HèC ...................................................................................................... 25
14- Kü THUËT TRåNG C¢Y XOAN............................................................................................................. 26
15- Kü THUËT TRåNG C¢Y TR¸M TR¾NG ............................................................................................. 27
16- Kü THUËT NU¤I Gµ TRèNG THIÕN................................................................................................... 28
17. Giíi thiÖu mét sè bÖnh truyÒn nhiÔm nguy hiÓm ®èi víi tr©u - bß - lîn ....... 29
4
LêI GIíI THIÖU
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, hoµ nhËp víi sù ®æi míi ®i lªn cña ®Êt n−íc, s¶n xuÊt n«ng l©mnghiÖp cña tØnh Yªn B¸i nãi chung, cña huyÖn Lôc Yªn nãi riªng ®· cã b−íc ph¸t triÓn kh¸.Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n t¹o nªn th¾ng lîi trªn lµ nhiÒu tiÕn bé kü thuËt, ®Æc biÖt lµ c¸cgièng c©y trång vµ vËt nu«i cã triÓn väng ®−îc ¸p dông réng r·i trong s¶n xuÊt.
H−íng tíi §¹i héi huyÖn §¶ng bé Lôc Yªn lÇn thø 18 vµ §¹i héi §¶ng bé tØnh Yªn B¸i lÇnthø 15, gãp phÇn cïng toµn §¶ng, toµn d©n huyÖn Lôc Yªn tØnh Yªn B¸i phÊn ®©u thùc hiÖnc¸c môc tiªu kinh tÕ cña tØnh vµ cña huyÖn Lôc Yªn trong nh÷ng n¨m 2001 - 2005, trong ®ãcã ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp, ®−îc sù trî gióp cña ViÖn Kinh tÕ Sinh th¸i, Trungt©m KhuyÕn n«ng thuéc Së N«ng nghiÖp vµ PTNT Yªn B¸i vµ Tr¹m KhuyÕn n«ng Lôc Yªn®· so¹n th¶o cuèn "Sæ tay khuyÕn n«ng" ®Ó h−íng dÉn kü thuËt vµ quy tr×nh quy ph¹m vÒ c¸cc©y trång, vËt nu«i tíi n«ng d©n trong huyÖn Lôc Yªn. Cuèn s¸ch lµ tµi liÖu tham kh¶o tètcho n«ng d©n ®Þa ph−¬ng vµ c¸c c©u l¹c bé khuyÕn n«ng trong huyÖn.
§©y lµ cuèn s¸ch l−u hµnh néi bé, do tËp thÓ kü s− cña Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Yªn vµ Trungt©m KhuyÕn n«ng Yªn B¸i biªn so¹n cã sù tham gia ý kiÕn cña mét sè n«ng d©n ®Þa ph−¬ng.Ch¾c ch¾n cuèn s¸ch cßn nhiÒu khiÕm khuyÕt vµ ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu mong muèn cñan«ng d©n huyÖn Lôc Yªn. Song hy väng r»ng, cuèn s¸ch sÏ gãp mét phÇn nhá cho nhµ n«ngtrong viÖc thùc hiÖn vµ øng dông nh÷ng tiÕn bé kü thuËt thÝch hîp vµo s¶n xuÊt, t¹o nªn n¨ngsuÊt, s¶n l−îng c©y trång, vËt nu«i ngµy cµng t¨ng cao vµ bÒn v÷ng, gãp phÇn c¶i thiÖn ®êisèng vµ thùc hiÖn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®èi víi n«ng d©n huyÖn Lôc Yªn.
Chóng t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n ViÖn Kinh tÕ Sinh th¸i ë Hµ Néi ®· nhiÖt t×nh hç trî ®Ó incuèn s¸ch nµy phôc vô n«ng d©n huyÖn Lôc Yªn.
GI¸M §èC TRUNG T¢M KHUYÕN N¤NG Y£N B¸I
KS. CÇm Ai CËp
5
§Æc §IÓM N¤NG L¢M NGHIÖPHUYÖN LôC Y£N
Lôc Yªn lµ mét huyÖn miÒn nói cña tØnh Yªn B¸i, tiÕp gi¸p víi 3 tØnh: Hµ Giang, Lµo Cai vµTuyªn Quang. Tæng diÖn tÝch tù nhiªn: 807km2, trong ®ã ®Êt n«ng nghiÖp: 7965,3 ha, ®Êt l©mnghiÖp: 34362,44 ha, ®Êt ch−a sö dông 32857 ha. DiÖn tÝch ®Êt tiÒm n¨ng trång c©y ¨n qu¶,c©y c«ng nghiÖp 18.000 ha. Lôc Yªn lµ vïng rõng ®Çu nguån phßng hé quan träng cho s«ngCh¶y vµ vïng Hå Th¸c Bµ réng lín. B×nh qu©n diÖn tÝch tù nhiªn: 0,84 ha/ng−êi. B×nh qu©n®Êt n«ng nghiÖp 0,07 ha/ng−êi.
Lµ huyÖn miÒn nói cã quèc lé 70 ch¹y däc theo chiÒu dµi cña huyÖn, nèi liÒn Lôc Yªn víitØnh lþ Yªn B¸i vµ víi tØnh Lµo Cai. KhÝ hËu thêi tiÕt cã thÓ t¹m chia 2 mïa: mïa nãng vµmïa m−a. Mïa nãng tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 10, cã m−a nhiÒu. Mïa l¹nh th−êng Ýt m−a, kÐodµi tõ th¸ng 11 ®Õn hÕt th¸ng 4 n¨m sau. NhiÖt ®é trung b×nh 22 - 24oC l¹nh nhÊt lµ th¸ng 1vµ tuÇn ®Çu th¸ng 2 víi nhiÖt ®é b×nh qu©n th¸ng 15 - 17o, th¸ng nãng nhÊt lµ th¸ng 7 víinhiÖt ®é b×nh qu©n th¸ng 29 - 31oC.
HuyÖn Lôc Yªn cã 23 x· vµ 1 thÞ trÊn. D©n sè n¨m 1999 cã 95.736 ng−êi, trong ®ã 93,15%lµ d©n n«ng th«n, mËt ®é d©n c−: 118 ng−êi/km2. Cã 10 x· trong 23 x· cña toµn huyÖn thuécdiÖn c¸c x· khã kh¨n nhÊt toµn quèc. Cã 16 d©n téc anh em sinh sèng: ®«ng nhÊt lµ c¸c d©ntéc Tµy, Nïng, Dao, Kinh, Hoa, M−êng, Cao Lan...
- VÒ n«ng nghiÖp: Nhê ¸p dông ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt nªn nhÞp ®é t¨ng tr−ëng b×nhqu©n hµng n¨m ®¹t kh¸. N¨m 2000 diÖn tÝch gieo trång c¶ huyÖn ®¹t: 11281,3 ha. Trong ®ãdiÖn tÝch gieo trång c©y l−¬ng thùc: 9797,6 ha gåm 6777 ha lóa ruéng æn ®Þnh, 552,6 ha lóat¨ng vô, c©y s¾n ®−îc trång trªn 862 ha, c©y ng«: 1081 ha, khoai lang: 432 ha. Lóa n−¬ngmé: 400 ha, §Ëu t−¬ng 350 ha. L¹c: 391 ha. Cµ phª: 300 ha, rau ®Ëu c¸c lo¹i: 460 ha, c©y ¨nqu¶: 823,1 ha.
KÕt qu¶ s¶n xuÊt ®· t¹o ra mét khèi l−îng s¶n phÈm hµng ho¸ lín: S¶n l−îng l−¬ng thùc quithãc (n¨m 2000) ®¹t 34.320 tÊn, ®Ëu t−¬ng: 420 tÊn, l¹c: 586 tÊn, gi¸ trÞ s¶n phÈm c©y ¨n qu¶®¹t: 13,1 tû ®ång, cµ phª ®¹t gÇn 1 tû ®ång.
- Ch¨n nu«i ph¸t triÓn kh¸. N¨m 2000 ®µn tr©u ®¹t 17.200 con, ®µn bß 762 con, ®µn lîn:38.350 con, gia cÇm: 284.200 con. Thuû s¶n võa ph¸t triÓn nu«i c¸ ao t¨ng s¶n, võa kÕt hîpkhai th¸c hîp lý nguån thuû s¶n (t«m, c¸) t¹i .hå Th¸c Bµ ®¹t gi¸ trÞ hµng ho¸ kho¶ng 1,2 tû®ång.
- VÒ l©m nghiÖp: Lôc Yªn lµ vïng rõng ®Çu nguån phßng hé cho hå Th¸c Bµ, huyÖn kÕt hîpkhoanh nu«i, trång míi, qu¶n lý chÆt chÏ kh©u khai th¸c l©m s¶n. DiÖn tÝch rõng trång ®¹t:13.647 ha, khoanh nu«i b¶o vÖ ®¹t: 18.193 ha, tØ lÖ rõng che phñ ®¹t: 45,6%. C¸c m« h×nhtrang tr¹i v−ên rõng s¶n xuÊt æn ®Þnh, bÒn v÷ng cã hiÖu qu¶ hiÖn ngµy cµng nhiÒu.
Cã thÓ nãi: huyÖn Lôc Yªn cã c¸c tiÒm n¨ng lín vÒ ph¸t triÓn n«ng l©m nghiÖp, vµ thùc tÕtrong nh÷ng n¨m qua cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc, ph¸t triÓn ®i lªn. C¬ cÊu kinh tÕ, c©y trångvËt nu«i ®ang chuyÓn dÞch theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ ®· ®i vµo ý thøc s¶n xuÊt tù gi¸c.HuyÖn ®· x©y dùng quy ho¹ch cã chÝnh s¸ch ®Çu t− vµo vïng s¶n xuÊt tËp trung quy m« lín®Ó t¹o khèi l−îng s¶n phÈm hµng ho¸ lín: Vïng lóa cao s¶n: 2000 ha; vïng c©y ¨n qu¶: 2000ha; vïng cµ phª: 700 ha; vïng ®Ëu t−¬ng: 500 ha; vïng s¶n xuÊt chÌ: 500 ha; vïng l¹c: 400ha.
Tuy nhiªn trong s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña céng ®ång ng−êi d©n Lôc Yªn vÉn cßn nh÷ng khãkh¨n nhÊt ®Þnh: Tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ vËn dông c¸c tiÕn bé kü thuËt n«ng l©m nghiÖp vµo s¶nxuÊt cßn nhiÒu h¹n chÕ, kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng, c¸c d©n téc. DiÖn tÝch ®Êt trång trät
6
ch−a chñ ®éng n−íc, hoÆc thiÕu n−íc cßn chiÕm trªn 30% tæng diÖn tÝch ®Êt trång lóa, do ®ãn¨ng suÊt lóa ch−a cao. M¹ng l−íi khuyÕn n«ng ®· cã h×nh thµnh ®Õn th«n b¶n nh−ng lùcl−îng qu¸ máng, kinh phÝ khuyÕn n«ng qu¸ Ýt nªn kÕt qu¶ ho¹t ®éng cßn nhiÒu h¹n chÕ. C¬së vËt chÊt, c¸c ho¹t ®éng dÞch vô: ®−êng giao th«ng, thuû lîi, c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng l©ms¶n, tiªu thô s¶n phÈm cho n«ng d©n... cßn rÊt nghÌo nµn.
Nguån lùc gióp ®ì, hç trî tõ bªn ngoµi th«ng qua c¸c ch−¬ng tr×nh dù ¸n ph¸t triÓn n«ngnghiÖp cßn Ýt. Tuy vËy huyÖn Lôc Yªn ®ang tõng b−íc kh¾c phôc khã kh¨n, khai th¸c tètnhÊt tiÒm n¨ng hiÖn cã, ph¸t huy néi lùc, tranh thñ c¸c nguån lùc gióp ®ì tõ bªn ngoµi. Víisù l·nh ®¹o trùc tiÕp cña huyÖn, sù nç lùc phÊn ®Êu cña c¸c d©n téc trong huyÖn tin t−ëngch¾c ch¾n r»ng trªn mÆt trËn n«ng l©m nghiÖp cña huyÖn Lôc Yªn sÏ cã b−íc ph¸t triÓn khëis¾c míi, thùc hiÖn thµnh c«ng môc tiªu mµ NghÞ quyÕt §¶ng bé huyÖn lÇn thø 18 ®Ò ra: X©ydùng quª h−¬ng Lôc Yªn "D©n giµu, huyÖn m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh".Trong qu¸ tr×nh phÊn ®Êu trªn, ngoµi sù nç lùc cña huyÖn, huyÖn Lôc Yªn rÊt cÇn sù hç trî vÒmäi mÆt tõ bªn ngoµi nh»m biÕn tiÒm n¨ng cña huyÖn thµnh hiÖn thùc.
7
1- Kü THUËT TH¢M CANHGIèNG NÕP MïA §ÆC S¶N §ÞA PH−¬NG
C¸c gièng nÕp mïa ®Æc s¶n ®Þa ph−¬ng, b¶n ®Þa vÉn gi÷ vai trß quan träng: Do chÊt l−îng g¹ongon, thuéc nhãm lóa ®Æc s¶n ë Lôc Yªn nªn nÕp ®−îc trång cÊy nhiÒu ë c¸c x· Yªn Th¾ng,VÜnh L¹c, L©m Th−îng, Kh¸nh ThiÖn... Cã nhiÒu gièng nÕp quý nh− nÕp kho¸i, nÕp laohång, nÕp trøng...
1. Kü THUËT S¶N XUÊT M¹
- §Êt m¹: Chän ®Êt c¸t pha thÞt nhÑ, chñ ®éng n−íc. Cµy bõa kü bãn lãt ®ñ ph©n. L−îngph©n chuång 3 - 4 t¹ + 15 - 18 kg l©n supe cho 1 sµo. Lªn luèng réng 1 ,5 m, bãn lãt mÆt: 5 gurª + 5 g kali/1m2 mÆt luèng. Dïng cµo trang vïi ph©n trén ®Òu víi bïn, t¹o luèng h×nh muiluyÖn.
- Xö lý h¹t gièng: Ph¬i l¹i h¹t d−íi n¾ng nhÑ 2 - 3 giê, ®·i lo¹i lÐp löng, ng©m h¹t trong n−ícthêi gian 2 ngµy ®ªm (48-50 giê). ngµy thay n−íc chua 2 lÇn. §em ñ, khi méng ®¹t tiªuchuÈn th× ®em gieo.
- Gieo m¹:
+ Thêi vô tèt nhÊt: 20 - 25/6 (d−¬ng lÞch).
+ Gieo th−a: 1 kg gieo 20 - 25 m2 mÆt luèng m¹.
Th−êng xuyªn gi÷ luèng m¹ ®ñ Èm. T−íi n−íc gi¶i hoÆc ph©n lîn pha lo·ng thêi kú m¹ 2,5 l¸vµ m¹ 4 l¸: ®Ó m¹ cã ng¹nh trª.
2. GIAI §O¹N LóA CÊY
* §Êt cµy bõa kü bãn ®ñ ph©n c©n ®èi. L−îng ph©n cho 1 sµo B¾c bé: 3 - 4 t¹ ph©n chuång +15-20 kg l©n + 20kg v«i + 7 kg ®¹m urª + 6 kg kali.
* C¸ch bãn:
+ Bãn lãt, Toµn bé ph©n chuång, v«i vµ l©n lóc bõa vì. Bãn 2 kg urª + 2 kg kali cho 1 sµosau ®ã trang ph¼ng cÊy.
+ Bãn thóc ®ît 1: Sau cÊy 7 - 8 ngµy, 4 kg urª/sµo kÕt hîp lµm cá sôc bïn.
+ Bãn thóc ®ît 2: Sau cÊy 40 - 45 ngµy, bãn hÕt sè ph©n cßn l¹i.
* CÊy: Tuæi m¹ cÊy 30 - 35 ngµy. CÊy n«ng tay th¼ng hµng
MËt ®é 40 khãm/m2, cÊy 2 - 3 d¶nh/khãm.
Kho¶ng c¸ch: hµng x hµng = 20 cm;
khãm x khãm = 12 cm
* Gi÷ n−íc n«ng th−êng xuyªn 4 - 5 cm. Khi lóa ®á ®u«i th¸o kiÖt n−íc cho lóa cøng c©ychèng ®æ.
* Th−êng xuyªn kiÓm tra ®ång ruéng ph¸t hiÖn vµ phßng trõ s©u bÖnh kÞp thêi. Chó ý: Bä xÝt,s©u ®ôc th©n g©y hiÖn t−îng b«ng b¹c, tËp ®oµn rÇy.
8
2- Kü THUËT TH¢M CANHLóA MïA, LóA XU¢N
1. gièNG
* Vô mïa: Chñ lùc lµ gièng CR203, Khang d©n 18, Q5 v.v...
* Vô xu©n: Chñ lùc Khang D©n 18, Q5, kh«ng gieo cÊy CR203 vµo vïng nhiÔm bÖnh ®¹o «n.
2. Kü THUËT GIEO CÊY
Thêi vô:+ Vô mïa:
• Gieo m¹ tèt nhÊt tõ 15 - 20/6 (d−¬ng lÞch).
• CÊy tõ 5 - 10/7.
• Tuæi m¹: 15 - 20 ngµy. ¸p dông ph−¬ng thøc gieo m¹ dÇy sóc.
+ Vô xu©n:
• Gieo m¹ tõ 10/1 ®Õn hÕt th¸ng 1 (d−¬ng lÞch).
• CÊy trong th¸ng 2. Trµ dù phßng cÊy tr−íc 10/3.
• Tuæi m¹ cÊy tõ 3 - 4 l¸. Nªn øng dông c«ng nghÖ m¹ khay, m¹ dÇy xóc, cã m¸i che nil«ng, ®Ó chñ ®éng m¹ trong mäi thêi tiÕt.
Kü thuËt lµm m¹ (M¹ dÇy xóc):
* Chän ®Êt: Vô xu©n nªn chän n¬i thÊp khuÊt giã, vô mïa chän n¬i ®Êt cao vµ chñ ®éngn−íc. §Êt thÞt nhÑ, cµy bõa kü. Bãn lãt ®ñ ph©n: l−îng bãn: 3 t¹ ph©n chuång + 15 kg l©ncho 1 sµo. Lªn luèng réng: 1.2 - 1,5 m, sau ®ã bãn lãt tiÕp ph©n lªn mÆt luèng. L−îng ph©nbãn mÆt luèng (tÝnh cho 1 m2): 10 g ®¹m urª + 10 g kali clorua, sau ®ã dïng cµo trang hoÆc®ßn g¸nh g¹t mÆt luèng ®Ó ph©n trén ®Òu víi bïn vµ t¹o mÆt luèng h×nh mui luyÖn.
* Xö lý h¹t gièng: Ph¬i h¹t d−íi n¾ng nhÑ 2 - 3 giê. §·i lo¹i lÐp löng: ng©m h¹t trong n−ícnãng 54oC (3 phÇn n−íc s«i + 2 phÇn n−íc l¹nh). Thêi gian ng©m 2 ngµy ®ªm (48 - 50 giê),ngµy thay n−íc chua 2 lÇn. ñ cho mäc mÇm ®em gieo.
* Gieo h¹t:
+ Vô xu©n: gieo 5 - 6 l¹ng méng m¹/1 m2 mÆt luèng, gieo ch×m méng m¹.
+ Vô mïa: gieo 2 - 3 l¹ng méng m¹/1m2 mÆt luèng, gieo ch×m 1/3 h¹t.
+ L−îng gièng: 3 - 4 kg/1 sµo.
* Ch¨m sãc: Th−êng xuyªn gi÷ luèng m¹ ®ñ Èm. ¸p dông c¸c biÖn ph¸p phßng chèng rÐtcho m¹ xu©n : r¾c tro bÕp hoai, ®iÒu tiÕt n−íc... Tr−íc khi xóc m¹ cÊy mét tuÇn, nªn phunthuèc phßng trõ nÕu cã s©u bÖnh.
9
Giai ®o¹n lóa cÊy:* §Êt cÇn cµy bõa kü, bãn ph©n ®Çy ®ñ, c©n ®èi.
* L−îng ph©n tÝnh cho 1 sµo: 3 - 4 t¹ ph©n chuång + 15 - 20 kg v«i + 10 - 15 kg l©n + 4 - 5 kg®¹m urª + 3 - 4 kg kali.
Ph−¬ng ph¸p bãn:
+ Bãn lãt: Toµn bé ph©n chuång, v«i, l©n lóc cµy, bõa vì lÇn 1,2. Bãn 2 - 3 kg urª/sµo, trangph¼ng ruéng sau ®ã cÊy.
+ Bãn thóc lÇn 1: Sau cÊy 7 - 8 ngµy (vô mïa) vµ 10 - 12 ngµy (vô xu©n). L−îng bãn: 2 kgurª + 2 kg kali/sµo kÕt hîp lµm cá sôc bïn.
+ Bãn thóc lÇn 2: Sau cÊy 35 - 40 ngµy (vô mïa) vµ 45 - 50 ngµy (vô xu©n). Bãn hÕt sè ph©ncßn l¹i.
* MËt ®é cÊy: 55 - 60 khãm/m2, cÊy 2 - 3 d¶nh/khãm, cÊy thËt n«ng tay, th¼ng hµng. NªncÊy theo khung d©y.
* §iÒu tiÕt n−íc: Gi÷ n−íc n«ng th−êng xuyªn 5 - 10 cm. N¬i nµo thËt sù chñ ®éng n−ícmíi ¸p dông t−íi tiªu xen kÏ, theo sù h−íng dÉn trùc tiÕp cña c¸n bé khuyÕn n«ng.
* Th−êng xuyªn kiÓm tra ®ång ruéng, ph¸t hiÖn vµ phßng trõ kÞp thêi s©u bÖnh h¹i.
L−u ý: Vô xu©n: BÖnh ®¹o «n, kh« v»n. rÇy n©u...
Vô mïa: BÖnh kh« v»n, rÇy n©u, s©u cuèn l¸...
10
3- Kü THUËT TH¢M CANHMéT Sè GIèNG LóA LAI TRUNG QUèC
1. GIèNG LóA LAi
- Gièng lóa lai 3 dßng: Tiªn −u 63 (hay cßn gäi lµ S¸n −u 63 hoÆc T¹p giao 1), NhÞ −u 63,NhÞ −u 838...
- Gièng lai 2 dßng: Båi t¹p S¬n Thanh.
C¸c gièng lóa trªn gieo cÊy ®−îc c¶ 2 vô trong n¨m.
- Ngoµi ra cã c¸c gièng lai 3 dßng chØ gieo cÊy ë vô mïa nh− B¾c −u 64, B¾c −u 903...
2. Kü THUËT GIEO CÊY
Thêi vô:
+ Vô xu©n: Bè trÝ vµo trµ xu©n muén.
• Gieo m¹: Gi÷a ®Õn cuèi th¸ng 1, ®Çu th¸ng 2.
• CÊy: CÊy gän trong th¸ng 2
+ Vô mïa: Bè trÝ vµo trµ mïa sím: mïa trung.
• Gieo m¹: Tõ ®Çu ®Õn gi÷a th¸ng 6.
• CÊy: Cuèi th¸ng 6, ®Çu th¸ng 7 (kÕt thóc tr−íc 15/7, nh»m tr¸nh rÐt sím khi lóa trç).
- Lµm m¹ (d−îc):
+ Ng©m ñ: Tr−íc khi ng©m cÇn ph¬i l¹i h¹t gièng 1 - 2 giê d−íi n¾ng nhÑ.
• Vô xu©n ng©m 18 giê.
• Vô mïa ng©m 14 giê.
Ngµy thay n−íc 2 - 3 lÇn, ®·i röa n−íc chua tr−íc khi ñ. Chó ý: kh«ng vít bá h¹t löng.
+ Ruéng m¹: Muèn lóa lai ®¹t n¨ng suÊt cao ph¶i th©m canh m¹ cho thËt tèt.
Bãn lãt (cho 1 m2 m¹): 2 kg ph©n chuång hoai + 50 g l©n. Bãn thóc b»ng n−íc ph©n, n−ícgi¶i pha lo·ng khi m¹ cã 3,5 l¸ trë lªn.
+ Gieo m¹: Gieo th−a ®Ó m¹ cã ng¹nh trª. Trung b×nh 1 kg gièng gieo trªn 20 - 25 m2 mÆtluèng m¹. Gieo m¹ óp tay ®Ó méng ch×m d−íi bïn gióp m¹ chèng rÐt, chèng nãng.
Giai ®o¹n lóa cÊy:+ Bãn ph©n (tÝnh cho 1 sµo):
• Bãn lãt: 500 kg ph©n h÷u c¬ + 15 - 20 kg l©n (hoÆc N:P:K) + 3 - 4 kg ®¹m urª. Ruéngchua bãn 8 - 10 kg v«i.
Ruéng ch»m lÇy bãn l©n nung ch¶y V¨n §iÓn.
11
• Bãn thóc ®Î nh¸nh: Vô xu©n sau cÊy 10 - 12 ngµy, vô mïa sau cÊy 7 - 8 ngµy. Bãn 4kg urª + 2 kg kali, kÕt hîp lµm cá sôc bïn.
• Bãn thóc ®ßng, nu«i ®ßng: Vô xu©n sau cÊy 50 ngµy, vô mïa sau cÊy 45 ngµy. Bãn 1 -2 kg urª + 3 - 4 kg kali.
* Chó ý: Vô mïa cÇn bãn ®Çy ®ñ ph©n kali gióp lóa lai h¹n chÕ bÖnh b¹c l¸ vi khuÈn.
- MËt ®é cÊy 45 - 50 khãm/ m2, hµng x hµng 20 cm; khãm x khãm: 10 - 12 cm. Riªng giènglóa lai 2 dßng cÊy dÇy h¬n, 1 - 2 d¶nh/khãm. CÊy n«ng tay.
- §iÒu tiÕt n−íc: chÕ ®é n−íc ®èi víi lóa lai lµ rÊt quan träng.
+ Tõ khi cÊy ®Õn ®Î nh¸nh: Gi÷ n−íc n«ng 3 - 5 cm.
+ KÕt thóc ®Î nh¸nh, th¸o c¹n n−íc ph¬i ruéng 7 ngµy ®Õn khi ®Êt ruéng nÎ ch©n chimmíi cho n−íc vµo. Sau ®ã t−íi, th¸o n−íc xen kÏ ®Õn khi lóa ®á ®u«i th× th¸o c¹n.
Phßng trõ s©u bÖnh:+ RÇy n©u: Phun thuèc Bassa kÕt hîp víi Padan hoÆc Butyl.
+ S©u ®ôc th©n: Chó ý nhæ d¶nh hÐo b«ng b¹c, b¾t giÕt b»ng tay khi mËt ®é s©u cßn thÊp. CÇnthiÕt th× sö dông thuèc ho¸ häc nh− Padan.
+ BÖnh kh« v»n (do nÊm): Dïng thuèc Validacin phun theo chØ dÉn.
+ BÖnh b¹c l¸, säc vi khuÈn: Vô mïa kh«ng cÊy lóa lai vµo ch©n ruéng bÞ ngËp óng, lò quÐt.Bãn ®ñ ph©n kali theo khuyÕn c¸o. Phun thuèc Sara, Satarner phßng bÖnh.
12
4- Kü THUËT TH¢M CANH C¢Y NG¤
ë n−íc ta c©y ng« ®−îc, xÕp vµo hµng c©y l−¬ng thùc thø 2 sau lóa. V× vËy cÇn t¹o ®iÒu kiÖnt¨ng n¨ng suÊt vµ më réng diÖn tÝch trång ng«.
1. GIèNG NG¤
Mét sè gièng ng« ®ang ®−îc n«ng d©n huyÖn Lôc Yªn −a thÝch vµ gieo trång phæ biÕn nh−Ganga 5, gièng ng« ®á r¨ng ngùa, mét sè gièng ng« nÕp. Chóng cã −u ®iÓm lµ chÞu ®−îc ®ÊtxÊu, chÞu h¹n, thêi gian sinh tr−ëng trung b×nh, ®Ó ®−îc gièng cho vô sau.
Ngoµi ra, mét sè gièng ng« lai (Bioseed, Pacific) còng ®ang ®−îc chó ý ph¸t triÓn, n¨ng suÊtcao nh−ng kh«ng ®Ó ®−îc gièng.
§èi víi gièng ng« thuÇn, c¸ch gi÷ h¹t gièng nh− sau: Chän nh÷ng b¾p giµ, ®Çy h¹t, kh«ng s©ubÖnh, kh«ng lÉn gièng (H¹t cïng mµu s¾c, cïng d¹ng h¹t) ®Ó lµm gièng. B¾p ®−îc bãc trÇn l¸bi, tóm l¸ bi l¹i thµnh tóm treo lªn sµn bÕp cã bå hãng sÏ b¶o vÖ h¹t tèt.
2. Kü THUËT GIEO TRåNG
- §Êt trång ng«: Chän ®Êt t¬i xèp, tho¸t n−íc nh−ng l¹i ®ñ Èm. §Êt b·i, ®Êt v−ên nªn cµybõa.
- Ph©n bãn: §Ó ®¹t n¨ng suÊt 130 kg/sµo trë lªn cÇn bãn ph©n cho ng« nh− sau:
+ Bãn lãt: Ph©n chuång 300 kg. ph©n l©n 10 kg
+ Bãn thóc ®ît 1: Khi ng« cã 5- 6 l¸ bãn 3 kg ®¹m + 1,5 kg kali.
+ Bãn thóc ®ît 2: Khi ng« cã 7 - 9 l¸ bãn 3 kg ®¹m + 1,5 kg kali, kÕt hîp vun cao.
+ Khi s¾p træ cê, bãn: 1 kg ®¹m + 1,5 kg kali.
NÕu ng« bÞ huyÕt dô (®á tÝm l¸, tÝm th©n) dïng 5 kg supe l©n/sµo pha lo·ng víi n−íc gi¶i t−íicho ng«.
- Phßng trõ s©u bÖnh:
- Phun Vofatox hoÆc Padan nång ®é 2 phÇn ngh×n (0,2%) ®Ó trõ s©u ¨n l¸ vµ s©u ®ôc th©n.
- Phun Dipterex nång ®é 2 phÇn ngh×n (0,2%) trõ rÖp h¹i cê.
- Phun Validacin nång ®é 3 - 5 phÇn ngh×n (0,3% - 0,5%) phun tõ gèc trë lªn ®Ó trõ bÖnh kh«v»n.
* T−íi n−íc: C©y ng« cÇn nhiÒu n−íc, nhÊt lµ khi trç cê. CÇn t−íi ®ñ n−íc theo sinh tr−ëngcña c©y.
* C©y ng« cã thÓ trång xen víi l¹c, ®Ëu t−¬ng ®Ó t¨ng thªm thu nhËp vµ n©ng cao ®é ph× cho®Êt.
1 hµng ng« xen 3 - 4 hµng l¹c.
1 hµng ng« xen 2 - 3 hµng ®Ëu t−¬ng.
13
5- Kü THUËT TH¢M CANH C¢Y S¾N
S¾n lµ c©y trång dïng lµm l−¬ng thùc cho ng−êi, thøc ¨n cho gia sóc, lµm nguyªn liÖu choc«ng nghiÖp. ë Lôc Yªn, c¸c x· cã diÖn tÝch ®Êt n−¬ng ®åi trång s¾n nhiÒu lµ: Minh TiÕn,Phóc Lîi, An Phó, Mai S¬n, Trung T©m, T©n LËp, Kh¸nh ThiÖn.
1. CHUÈN BÞ §ÊT Vµ PH¢N BãN
- §Êt trång s¾n: N¬i b·i cao, ®Êt n−¬ng dèc d−íi 20 ®é, tÇng ®Êt dµy trªn 0,5m. §Êt cµy s©ubõa kü, lªn luèng cao 20 cm, luèng réng 1,2 - 1,5 m. DiÖn tÝch ®Êt dèc kh«ng cµy bõa ®−îcth× lµm s¹ch cá cuèc bæ hèc s©u 20 cm, réng 40 cm, lÊp ®Êt mÆt dµy 10 cm sau ®ã cho ph©n.
- Ph©n bãn: Chñ yÕu ph©n h÷u c¬: 400 - 500 kg/sµo + 15 - 20 kg NPK/sµo. Bãn lãt toµn bétr−íc khi trång.
2. THêI Vô
Tèt nhÊt trång 10/2 - 10/3 (d−¬ng lÞch).
3. CHäN GIèNG
Chän gièng cã n¨ng suÊt cao. tinh bét nhiÒu, chÞu h¹n tèt.
- Chän hom tèt: Tõ nh÷ng n−¬ng s¾n tèt, c©y mËp ®Òu kh«ng bÞ ®æ, ruét bÊc nhá mµu tr¾ng,®o¹n hom b¸nh tÎ.
- Dïng dao s¾c chÆt hom dµi 15 - 20 cm (cã 4 - 5 m¾t) ®−êng kÝnh 2 - 3 cm.
4. MËT §é
Tõ 8000 - 10.000 gèc/ha (tøc kho¶ng c¸ch 1m x 1m): Tuú tõng lo¹i ®Êt cã thÓ 1m x 0,8m.
5. CH¡M SãC
+ GiÆm tØa: Sau trång kho¶ng 20 - 25 ngµy tiÕn hµnh giÆm nh÷ng c©y mÊt kho¶ng. Sau trång40 - 45 ngµy th× tØa mÇm, mçi gèc chØ ®Ó l¹i mét mÇm khoÎ nhÊt.
+ Sau trång 50 - 60 ngµy lµm cá ®ît 1, kÕt hîp bãn thóc tõ 10 - 12 kg ®¹m sunph¸t/sµo. Bãnxa gèc tõ 15 - 20 cm, kÕt hîp vun gèc lÊp ph©n.
+ Sau trång 80 - 90 ngµy, khi c©y cao 0,6 - 0,7 m tiÕn hµnh lµm cá ®ît 2, kÕt hîp bãn thóc: 10- 12 kg sunph¸t/sµo. Bãn xa gèc 25 cm, tiÕn hµnh vun cao vµ to luèng. C©y s¾n cao kho¶ng 1m tiÕn hµnh bÊm ngän.
14
6. THU HO¹CH
C¨n cø vµo thêi gian chÝn cña tõng gièng, kÕt hîp víi yªu cÇu sö dông ®Ó ®Þnh thêi gian thuho¹ch phï hîp. Nh×n chung thêi gian thu ho¹ch tõ th¸ng 10 ®Õn th¸ng 3 n¨m sau, khi 1/3 sèl¸ gèc chuyÓn vµng vµ hÐo rò.
15
6- Kü THUËT TH¢M CANHKHOAI T¢Y LAI Vô §¤NG
TËp ®oµn khoai t©y lai vô ®«ng gåm cã c¸c gièng KT3, gièng Trung Quèc, khoai t©y h¹t lai,khoai t©y §øc, khoai t©y Hµ Lan.
1. §ÆC §IÓM CñA C¸C GIèNG LAI
- Cã thêi gian sinh tr−ëng ng¾n 80 - 90 ngµy, ph¸t triÓn khoÎ, cho n¨ng suÊt cao tõ 20 - 30tÊn (700 - 1.000 kg/1 sµo B¾c bé). TØ lÖ cñ to trªn 40 gam ®¹t 60%.
- Chèng chÞu bÖnh virót vµ hÐo xanh tèt. NhiÔm bÖnh mèc s−¬ng vµ hÐo vµng trung b×nh.
Riªng gièng KT3 cã thêi gian ngñ dµi trªn 160 ngµy, mÇm trÎ vµ khoÎ.
2. NH÷NG BIÖN PH¸P Kü THUËT CHñ YÕU
- Thêi vô trång: Vïng thÊp trång tõ 10 - 30/10, chËm nhÊt ®Õn 5/11
- Lµm ®Êt vµ chuÈn bÞ gièng:
+ Lµm ®Êt: Sau khi gÆt lóa mïa, c¾t vµ v¬ s¹ch gèc r¹, lµm ®Êt nhá, lªn luèng kÐp réng l,2 m®Õn l,4 m.
+ ChuÈn bÞ gièng: Tr−íc khi trång 1 - 2 ngµy, nÕu cñ gièng to, cã nhiÒu mÇm, nªn bæ thµnhmiÕng, mçi miÕng ®¶m b¶o cã 1 - 2 mÇm, bæ cñ b»ng dao s¾c cÇn nhóng dao vµo n−íc xµphßng ®Æc sau mçi lÇn bæ 1 - 2 cñ ®Ó tr¸nh l©y bÖnh tõ cñ nµy sang cñ kh¸c, chÊm mÆt c¾tmiÕng khoai gièng vµo bét xi m¨ng kh« ®Ó khái bÞ ch¶y nhùa, råi xÕp mét l−ît lªn giµn.
- C¸ch trång:
• R¹ch 2 hµng lªn luèng ®· chuÈn bÞ, hµng c¸ch nhau 35 - 40 cm.
• R¶i ph©n chuång hoai môc vµ l©n vµo r·nh hµng.
• §Æt cñ gièng hoÆc miÕng gièng c¾t (kh«ng cho tiÕp xóc víi ph©n) víi kho¶ng c¸ch 25 -30 cm. §¶m b¶o mËt ®é trång 5 khãm/m2.
- Ph©n bãn:
L−îng ph©n bãn tÝnh cho 1 sµo B¾c bé (360 m2) nh− sau:
• Ph©n chuång: 8 - 10 t¹
• §¹m urª: 10 kg
• L©n supe: 15 - 20 kg
• Kali sunph¸t: 12 kg
• V«i bét: 10 - 12 kg (nÕu cã).
16
C¸ch bãn:
+ §èi víi cñ gièng bæ: Bãn lãt toµn bé ph©n chuång, l©n vµ v«i.
- Bãn thóc ®ît 1: Sau mäc 15 ngµy bãn 1/2 l−îng ®¹m vµ 1/2 l−îng kali.
- Bãn thóc ®ît 2: Sau ®ît 1 10 ngµy: bãn 1/2 l−îng ®¹m vµ 1/2 l−îng kali .
+ §èi víi cñ gièng nguyªn (kh«ng bæ)
- Bãn lãt toµn bé ph©n chuång vµ l©n cïng víi 1/2 l−îng ®¹m vµ 1/2 l−îng kali.
- Bãn thóc sau mäc 25 ngµy: bãn nèt l−îng ®¹m vµ kali cßn l¹i.
- Ch¨m sãc vµ phßng trõ bÖnh:
• Sau trång 10 - 15 ngµy, ®Êt ®ñ Èm khoai t©y sÏ mäc ®Òu. NÕu ®Êt kh« nªn t−íi r·nh ®Ókhoai mäc nhanh (§èi víi cñ gièng kh«ng bæ).
• Vun xíi: Vun xíi 2 lÇn kÕt hîp víi bãn thóc, vun luèng cao.
• Lu«n gi÷ ®é Èm ®Êt 80% b»ng c¸ch t−íi r·nh tõ 2 - 3 lÇn/vô.
• Phßng bÖnh mèc s−¬ng b»ng c¸ch phun Zineb 0,3% (3 phÇn ngh×n) khi cã s−¬ng mï.
- Thu ho¹ch:
• Khi 2/3 th©n l¸ ng¶ mµu vµng th× cã thÓ thu ho¹ch. Chó ý lo¹i bá c©y bÖnh tr−íc khi thuho¹ch. Thu vµo ngµy kh«ng m−a.
• Ph©n lo¹i cñ: Lo¹i bá cñ bÖnh vµ søt s¸t.
• §−a lªn giµn b¶o qu¶n n¬i tho¸ng cã ¸nh s¸ng nhÑ.
17
7- kü thuËt th©m canhc¢Y §ËU T−¬NG
1. GIèNG §ËU T¦¥NG
Mét sè gièng tèt ®ang ®−îc gieo trång nhiÒu ë ®Þa ph−¬ng huyÖn Lôc Yªn:
- V74 (§T 74) phï hîp víi vô xu©n vµ vô ®«ng do chÞu rÐt tèt. C©y cao 70 - 80 cm. H¹tvµng, rèn h¹t mµu n©u thÉm. Thêi gian sinh tr−ëng: 120 ngµy (vô xu©n), 95 ngµy (vô ®«ng),n¨ng suÊt: 40 - 65 kg/sµo, cao nhÊt lµ 90 kg/sµo.
- DT84: §−îc Tr¹m KhuyÕn n«ng phæ biÕn tõ vô xu©n 1995 ®Õn nay ®· trë thµnh gièng chñlùc cña huyÖn. C©y cao 50 - 60 cm, Ýt ph©n cµnh. Thêi gian sinh tr−ëng 85 - 90 ngµy. H¹t tomµu vµng, s¸ng, hoa mµu tÝm. Gièng gieo ®−îc c¶ 3 vô, n¨ng suÊt: 60 - 70 kg/sµo, th©m canhtèt ®¹t trªn 90 kg/sµo.
2. Kü THUËT GIEO TRåNG
- Thêi vô gieo:
• Vô xu©n: Gieo tõ 5 - 20/2 (d−¬ng lÞch).
• Vô hÌ: Gieo tõ 20/5 - 20/6 (vô chÝnh).
• Vô ®«ng: Gieo chËm nhÊt lµ 30/9.
- Trång:
• Chän ®Êt: §Êt tho¸t n−íc, tèt nhÊt lµ ®Êt thÞt nhÑ cã c¸t pha t¬i xèp.
• MËt ®é vµ kho¶ng c¸ch: Vô xu©n vµ vô đ«ng gieo hµng c¸ch hµng: 30 - 35 cm, c©y c¸chc©y: 8 - 10 cm. Vô hÌ kho¶ng c¸ch réng h¬n: hµng c¸ch hµng 35 - 40 cm, c©y c¸ch c©y:10 - 12 cm. gieo 2 - 3 h¹t trªn 1 hèc.
• L−îng gièng: 2,2 - 2,4 kg/sµo.
- Ph©n bãn: (TÝnh cho 1 sµo)
• Bãn lãt: 150 - 200 kg ph©n chuång + 10 kg l©n supe.
• Bãn thóc: Khi c©y cã 3 - 4 l¸ kÐp, l−îng bãn: 2 - 3 kg ®¹m urª: 1 - 2 kg kali.
- Ch¨m sãc:
Khi bãn thóc th× ®ång thêi vun gèc. Phun thuèc ®Þnh kú 7 - 10 ngµy/lÇn. B¾t ®Çu phun khic©y cã 2 l¸ sß, ®Ó trõ dßi ®ôc nân, l¸.
18
8- Kü THUËT TH¢M CANH C¢Y L¹C
1. GIèNG L¹C
- §á B¾c Giang, gièng Tr¹m Xuyªn. Tõ n¨m 1997 Tr¹m KhuyÕn n«ng Lôc Yªn ®−a vµo thönghiÖm gièng l¹c Q1 cña Trung Quèc, lµ gièng thÊp c©y t¸n gän cho n¨ng suÊt cao rÊt thÝchhîp ®ång ®Êt Lôc Yªn. N¨ng suÊt ®¹t 80 - 90 kg/sµo.
2. Kü THUËT GIEO TRåNG
- Thêi vô gieo:
• Vô xu©n gieo th¸ng 2 (vô chÝnh).
• Vô hÌ thu gieo th¸ng 6.
• Vô thu ®«ng gieo th¸ng 8.
- Kü thuËt trång.
• Yªu cÇu ®Êt: ThÞt nhÑ, c¸t pha t¬i xèp, tho¸t n−íc.
• Ph©n bãn cho 1 sµo: 200 - 250 kg ph©n chuång, 10 - 15 kg l©n, v«i bét 10 - 20 kg l©n.
• Bãn thóc lÇn 1: Khi c©y cã 3 l¸, bãn 1,5 kg ®¹m + 1,5 kg kali kÕt hîp víi xíi nhÑlµm tho¸ng gèc.
• Bãn thóc lÇn 2 (bãn v«i): Khi c©y ra hoa ré.
- MËt ®é: Trung b×nh 30 - 33 c©y/ m2. Hµng c¸ch hµng 35 cm, c©y c¸ch c©y 10 - 12cm.
+ T−íi n−íc vµ phßng trõ s©u bÖnh: CÇn t−íi n−íc cho l¹c xu©n vµ l¹c thu ®«ng, ®Ó t¹o ®iÒukiÖn ®¹t n¨ng suÊt cao. Th−êng xuyªn kiÓm tra, ph¸t hiÖn ®Ó phßng trõ s©u bÖnh kÞp thêi.
19
9- Kü THUËT TH¢M CANH C¢Y CAM SµNH LôC Y£N
Cam sµnh Lôc Yªn tõ l©u ®· trë thµnh mÆt hµng ®Æc s¶n cña ®Þa ph−¬ng ®−îc thÞ tr−êng −athÝch. §−îc trång nhiÒu ë c¸c x·: T©n LÜnh, M−êng Lai...
1. LµM §ÊT
- §Êt trång cam: Lµ ®Êt dèc tô, ®Êt ®åi, ®Êt v−ên nhiÒu mïn: tho¸t n−íc, tÇng ®Êt dµy trªn1m lµ ®Êt d−íi ch©n nói ®¸ v«i.
§µo hè kÝch th−íc: 60 x 60 x 60 cm.
- Ph©n bãn lãt (cho 1 hè)
Ph©n chuång: 30 kg, ph©n l©n nung ch¶y: 1 kg, v«i 0,5kg. Ph©n ®−îc ñ ®Òu d−íi hè tr−íc khitrång 1 - 2 th¸ng.
2. Kü THUËT TRåNG
- Gièng: Dïng gièng cam sµnh ngay t¹i Lôc Yªn b»ng cµnh chiÕt hoÆc c©y ghÐp. Chän c©ykhoÎ m¹nh kh«ng s©u bÖnh ®Ó lµm gièng.
- Kho¶ng c¸ch: Hµng c¸ch hµng 5 - 6 m, c©y c¸ch c©y 4 - 5m.
- Thêi vô: Vô xu©n trång th¸ng 2 - 3. Vô thu trång th¸ng 8, 9.
- C¸ch trång: Tr−íc khi trång bãn lãt 0,2 - 0,3 kg kali/1 hè trén ®Òu víi ph©n ®· ñ, dïngcuèc moi mét lç gi÷a hè, xÐ bá tói bÇu, ®Æt bÇu gi÷ cho c©y ®øng th¼ng vun ®Êt nhÑ trªn mÆtbÇu, nÐn chÆt dÇn xung quanh. C¾m cäc buéc d©y mÒm gi÷ c©y khái bÞ lung lay. T−íi n−íc,tñ gèc gi÷ Èm cho c©y.
3. CH¡M SãC V¦êN C¢Y
- Khi c©y ch−a khÐp t¸n nªn trång xen ®Ëu ®ç, trång c©y ph©n xanh.
- Ph©n bãn cÇn cung cÊp ®ñ l−îng, ®ñ lo¹i.
L−îng ph©n bãn cho 1 c©y trªn 1 n¨m
Tuæi cam Ph©n h÷uc¬ (kg)
L©n (g) Kali (g) §¹m (g)
1 - 3 n¨m 30 250 120 200
4 - 6 n¨m 50 500 200 400
Trªn 7 n¨m 80 1.500 500 500
20
C¸ch bãn:
Vô xu©n tr−íc khi c©y ra hoa: 1/3 l−îng ®¹m.
Vô hÌ: Khi qu¶ nhá bãn 1/3 l−îng ®¹m + 1/2 l−îng kali.
Vô thu: Tr−íc khi thu qu¶ 1 th¸ng bãn 1/2 l−îng kali. Sau khi thu ho¹ch qu¶ bãn hÕt l−îngph©n h÷u c¬ ph©n l©n vµ ®¹m cßn l¹i.
- C¾t tØa t¹o t¸n: Th−êng xuyªn c¾t tØa cµnh v−ît, cµnh t¨m h−¬ng, s©u bÖnh, cµnh khuÊttrong t¸n.
- Phßng trõ s©u bÖnh: Phßng trõ rÇy chổng c¸nh, s©u ®ôc th©n, ®ôc cµnh.
21
10- Kü THUËT TH¢M CANHC¢Y HåNG LôC Y£N
1. GIèNG HåNG
Nªn trång gièng hång chïm d©y Lôc Yªn lµ gièng hång ng©m kh«ng h¹t, thÝch hîp víi ®iÒukiÖn ®Êt ®ai, khÝ hËu Lôc Yªn, ®−îc thÞ tr−êng −a chuéng ®ang ®−îc trång nhiÒu ë c¸c x·:VÜnh L¹c, Yªn Th¾ng, Mai S¬n, LiÔu §«, Minh TiÕn...
2. Kü THUËT TRåNG
- §Êt trång: Hång thÝch hîp víi nhiÒu lo¹i ®Êt, ®Êt tho¸t n−íc, cã tÇng ®Êt dÇy.
§µo hè: KÝch th−íc: 70 x 70 x 70 cm.
Bãn lãt (cho l hè) ph©n h÷u c¬ 30 kg, ph©n l©n nung ch¶y 1 kg, v«i 1 kg trén ®Òu ph©n, v«ivíi líp ®Êt mÆt ñ tr−íc khi trång 1 - 2 th¸ng.
- Trång vµ ch¨m sãc:
- C©y gièng: Trång b»ng c©y ghÐp: hoÆc −¬m tõ rÔ tuú tõng lo¹i ®Êt.
- Thêi vô: Vô thu trång th¸ng 7, 8, 9; Vô ®«ng trång th¸ng 11, 12 (khi c©y hång rông l¸).
- Kho¶ng c¸ch: C©y c¸ch c©y: 6 - 7 m; hµng c¸ch hµng: 5 - 6 m.
Trång xong t−íi ®Ém n−íc ñ gèc b»ng r¬m r¹.
- Nh÷ng n¨m ®Çu c©y cßn nhá nªn trång xen c©y hä ®Ëu ®Ó c¶i t¹o ®Êt
Sau khi trång 2 - 3 n¨m tiÕn hµnh c¾t tØa t¹o h×nh, nªn ®Ó 1 th©n chÝnh cao 0,8 - 1 m. Trªnth©n chÝnh ®Ó 3 - 4 cµnh cÊp 1 , trªn cµnh cÊp 1 ®Ó 3 - 4 cµnh cÊp 2. T¹o cho c¸c cµnh ph¸ttriÓn ®Òu vÒ c¸c h−íng, c©y hång ®· cho thu qu¶ th× c¾t bá nh÷ng cµnh yÕu: cµnh t¨m h−¬ng...®Ó cho trong t¸n tho¸ng, ngoµi t¸n kÝn.
Bãn ph©n:
L−îng ph©n cÇn thiÕt cho 1 c©y trªn 1 n¨m
Tuæi c©y Ph©nchuång (kg)
Ph©n l©n(g)
Ph©nkali (g)
Ph©n®¹m (g)
1 - 2 n¨m 10 - 20 100 100 150
Tõ 3 n¨m trë lªn 30 - 40 400 300 300
22
Bãn lµm 3 thêi kú mçi n¨m:
Vô xu©n (th¸ng 2, 3): 50% l−îng ®¹m + 30% kali.
Vô hÌ thu (th¸ng 6, 7): 50% ®¹m + 40% kali.
Vô ®«ng (th¸ng 11, 12) bãn toµn bé ph©n chuång vµ kali cßn l¹i.
- Phßng trõ s©u bÖnh: ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tæng hîp: Ch¨m sãc, tØa cµnh, th¶ gµ trongv−ên, quÐt v«i vµo gèc. Sö dông ®óng thuèc, ®óng lóc, ®óng liÒu l−îng khi cã s©u bÖnh h¹i.
23
11- Kü THUËT TH¢M CANHC¢Y NH·N, V¶i
1. GIèNG NH·N, V¶i
- Nh·n lång: Qu¶ trßn, h¹t nhá, cïi dµy ¨n gißn, th¬m ngät, n¨ng suÊt cao, cã nguån gèc tõH−ng Yªn.
- V¶i thiÒu Thanh Hµ - H¶i D−¬ng: Lµ gièng tèt nhÊt hiÖn nay, n¨ng suÊt kh¸, chÊt l−îng tèt.
- Nh©n gièng: B»ng ph−¬ng ph¸p chiÕt cµnh, ghÐp tõ nh÷ng c©y trªn 10 n¨m nhiÒu qu¶, chÊtl−îng cao, kh«ng ra qu¶ c¸ch n¨m.
2. Kü THUËT TRåNG
- Lµm ®Êt: V¶i, nh·n thÝch hîp víi nhiÒu lo¹i ®Êt cã tÇng dµy, tho¸t n−íc.
§µo hè: KÝch th−íc 70 x 70 x 70 cm, mçi hè bãn lãt 20 - 30 kg ph©n h÷u c¬ + 1 kg ph©n l©nnung ch¶y trén ®Òu ñ víi ®Êt mÆt tr−íc khi trång 20 ngµy.
Kho¶ng c¸ch: Hµng c¸ch hµng 7 - 8 m, c©y c¸ch c©y 6 - 7 m.
- Trång vµ ch¨m sãc:
+ Thêi vô: Vô xu©n trång th¸ng 2 - 3. Vô thu trång th¸ng 8 - 9. Chó ý trång n«ng, trångxong t−íi ®Ém n−íc. Sau 2 - 3 th¸ng bãn thóc b»ng ph©n chuång + ph©n ho¸ häc. Nh÷ngn¨m ®Çu c©y ch−a t¹o t¸n nªn trång xen c©y hä ®Ëu ®Ó c¶i t¹o ®Êt. Th−êng xuyªn ®èn tØa t¹ot¸n cho c©y tho¸ng.
+ Bãn ph©n: C©y 1 - 6 tuæi l−îng ph©n mét c©y/n¨m: ph©n h÷u c¬ 30 - 50 kg kali 0,5 - 1 kgl©n nung ch¶y 1 - 1,5 kg, ®¹m 1 - 1,2 kg. Ph©n h÷u c¬ + l©n bãn 1 lÇn vµo th¸ng 11 - 12, ph©n®¹m vµ kali nªn bãn vµo vô xu©n vµ thu.
- Phßng trõ s©u bÖnh: Mét sè ®èi t−îng s©u chÝnh: NhÖn l«ng nhung, bÖnh s−¬ng mai... södông thuèc theo h−íng dÉn cña c¸n bé b¶o vÖ thùc vËt.
24
12- Kü THUËT TRåNG C¢Y TAI CHUA(TiÕng Tµy: M¸c Thèng)
Tai chua lµ c©y b¶n ®Þa ®−îc ph©n bè ë c¸c x·: VÜnh L¹c, LiÔu §«, Yªn Th¾ng, Mai S¬n...võa lµ c©y lÊy qu¶ võa lµ c©y lÊy gç.
1. T¹O GIèNG
Cã thÓ nh©n gièng b»ng h¹t, b»ng chiÕt cµnh, bËt rÔ.
* C¸ch bËt rÔ ®ãng bÇu: Vµo cuèi vô thu ®µo xung quanh gèc 1m, lÊy rÔ cã ®−êng kÝnh tõ 1- 2 cm, chÆt tõng ®o¹n dµi tõ 10 - 15 cm chÊm v«i vµo vÕt c¾t cho vµo bÇu ®· ®ãng s½n ®Êt ®ÆtrÔ th¼ng ®øng vµo gi÷a bÇu, lÌn chÆt ®Êt ®Õn kÝn b»ng ®Çu rÔ, xÕp thµnh luèng vµo v−ên −¬mcã giµn che. Gi©m sau 1 th¸ng rÔ sÏ bËt mÇm, th−êng xuyªn t−íi n−íc gi÷ Èm cho bÇu c©yThêi gian −¬m: 6 -8 th¸ng sÏ ®−îc c©y ®¹t tiªu chuÈn mang trång.
2. Kü THUËT TRåNG
- Thêi vô: Trång vµo vô xu©n (th¸ng 2, 3) vµ vô thu (th¸ng 9 - 10).
- MËt ®é: 200 c©y/ha. Hµng c¸ch hµng 8 m. C©y c¸ch c©y 6 m. Cã thÓ trång xen vµo v−ênrõng, hoÆc rõng t¸i sinh.
- Kü thuËt trång: §µo hè: 50 x 50 x 50 cm lÊp ®Çy ®Êt mÆt + l©n + ph©n chuång tr−íc khitrång 15 - 20 ngµy. Chän ngµy r©m m¸t lÊy nh÷ng c©y khoÎ m¹nh, th©n th¼ng cao trªn 25 cmtrong bÇu ®em trång.
- Ch¨m sãc: 3 n¨m ®Çu xíi cá, ph¸t d©y leo lµm quang gèc, ph¸t hiÖn vµ phßng trõ s©u bÖnhkÞp thêi.
25
13- Kü THUËT TRåNG C¢Y TRE HèC(TiÕng Tµy: M¹y Hèc)
Tre hèc mäc tËp trung ë c¸c x· Minh Xu©n, Yªn Th¾ng, Mai S¬n, Kh¸nh ThiÖn.... trång hècvõa lÊy c©y, võa lÊy m¨ng.
1. NH¢N GIèNG
- T¹o gièng b»ng chÐt: Sau khi chÆt c©y b¸nh tÎ, hoÆc m¨ng ®Çu mïa ®¾p lªn gèc mét líp ®Êtxèp vµ tñ r¸c tõ gèc ®ã sÏ mäc lªn 1, 2 chÐt ®Õn vô xu©n n¨m sau ta chän nh÷ng chÐt b¸nh tÎcã ®−êng kÝnh tõ 2 - 4 cm dïng dao chÆt s¸t gèc mÑ, tØa bít gèc xung quanh nhóng gèc vµobïn lo·ng ®Ó ®Õn lóc bïn se th× ®em ®i trång.
2. Kü THUËT TRåNG
Trång vô xu©n (th¸ng 2, 3): MËt ®é trång thuÇn 120 khãm/ha cã thÓ trång xen vµo rõngkhoanh nu«i hoÆc ch©n nói ®¸ hay khe hñm.
* Kü thuËt trång: §µo hè: 40 x 40 x 40 cm, trén ®Êt mÆt vµ ph©n chuång lÊp 1/3 hè. §ÆtchÐt vµo gi÷a hè lÊp ®Êt kÝn hÕt phÇn cñ, lÌn ®Êt thËt chÆt, tñ r¸c xung quanh t−íi ®Ém n−íc.
* Ch¨m sãc: 3 n¨m ®Çu mçi n¨m lµm cá xíi quanh gèc, chÆt bá c©y bôi d©y leo tõ 1 - 2lÇn/n¨m. §Õn n¨m thø 4 chÆt bít c©y giµ, nhá ë gi÷a bôi ®Ó kÝch thÝch m¨ng ph¸t triÓn, chØ ®Óm¨ng ®Çu mïa, chÆt hÕt m¨ng gi÷a vµ cuèi mïa.
26
14- Kü THUËT TRåNG C¢Y XOAN
1. THU H¸I H¹T GIèNG
Thu qu¶ chÝn vµo th¸ng 10, 11 tõ nh÷ng c©y trªn 10 n¨m. Qu¶ lÊy vÒ ñ cho chÝn nhòn thÞtqu¶, x¸t s¹ch råi röa kü, ph¬i h¹t trong r©m cho kh« h¹t ®Õn vô xu©n th¸ng 2, 3 ®em gieo.
2. Kü THUËT TRåNG
+ Trång xoan b»ng h¹t: Tr−íc khi trång, h¹t ph¶i ®−îc xö lý b»ng c¸ch ng©m h¹t trong n−íc3 s«i 2 l¹nh (n−íc Êm tay) trong 24 giê, vít ra ñ 3 - 4 ngµy råi ®em gieo, hoÆc ng©m trongn−íc l· 18 - 20 giê ®em gieo ngay. MËt ®é 2000 - 3000 c©y/ha. Hµng c¸ch hµng: 1,5 - 2,5m.C©y c¸ch c©y: 1,5 - 2m. KÝch th−íc hè 30 x 30 x 30 cm. Gieo mçi hè 2 - 3 h¹t ®· xö lý. LÊpkÝn h¹t b»ng ®Êt xèp, phñ Ýt r¬m r¸c xung quanh ®Ó gi÷ Èm.
+ Ch¨m sãc: Lµm cá xíi xung quanh gèc 2 n¨m ®Çu: Mçi n¨m 1 lÇn. KÕt hîp tØa bít c©ycong queo s©u bÖnh, ®Õn n¨m thø 3 tØa cµnh nu«i th©n, tØa vµo cuèi vô xu©n.
27
15- Kü THUËT TRåNG C¢Y TR¸M TR¾NG(TiÕng Tµy: M¸c C−ím)
1. CHäN GIèNG
Cã nhiÒu loµi Tr¸m: Tr¸m tr¾ng, Tr¸m ®en, Tr¸m hång, Tr¸m chim, Tr¸m ®inh. Tr¸m tr¾ngcã gi¸ trÞ cao h¬n c¶. LÊy qu¶ ¨n sèng hoÆc muèi. Gç mÒm nhÑ, mµu vµng tr¾ng, chÊt l−înggç kh¸ tèt.
2. NH¢N GIèNG
Thu qu¶ tõ nh÷ng c©y sai qu¶, chÊt l−îng ngon. Chän qu¶ mËp, ng©m n−íc, vít ra dïng daoc¾t däc qu¶ ®Ó t¸ch h¹t. H¹t ®em ng©m n−íc 2 giê, vít ra, ñ h¹t nøt nanh ®em −¬m vµo tóibÇu.
- BÇu −¬m tr¸m cã kÝch th−íc 8 cm x 18 cm, ®Ýt bÇu trén thªm 15% ph©n chuång hoai môc.Gieo xong th−êng xuyªn t−íi n−íc ®ñ Èm. Lµm giµn che 50% ¸nh s¸ng. Sau ba th¸ng bá h¼ngiµn che.
Thêi gian −¬m c©y con 6 - 8 th¸ng, c©y cao 50 - 70 cm ®em trång.
3. C¸CH TRåNG
- Thêi vô: Trång th¸ng 2 - 3 hoÆc th¸ng 8 - 9.
- Cã thÓ trång thuÇn: §Êt ph¸t dän hÕt c©y cá. Cuèc hè.
• MËt ®é: 1000 - 2000 c©y/ha (2 m x 2,5 m).
• §µo hè: 30 x 30 x 30 cm.
- HoÆc cã thÓ trång xen ë rõng t¸i sinh, hoÆc v−ên tr¹i víi c©y ¨n qu¶ kh¸c.
• MËt ®é: 400 - 500 c©y/ha (4 m x 5 m).
• §µo hè: 40 x 40 x 40 cm.
Bãn lãt ph©n chuång, ph©n xanh vµo hè cho hoai môc míi trång.
4. CH¡M SãC B¶O VÖ
- Ba n¨m ®Çu sau khi trång: Th−êng xuyªn nhæ cá xung quanh gèc, ph¸t dän c©y con, c©y bôinhá c¸ch gèc tr¸m tõ 1 - 2 m.
- Tõ n¨m thø 4 trë ®i mçi n¨m bãn thªm cho mçi c©y tõ 5 - 7 kg ph©n chuång vµ 100 - 200gph©n NPK. C©y cµng lín bãn cµng t¨ng l−îng ph©n.
28
16- Kü THUËT NU¤I Gµ TRèNG THIÕN
Nu«i gµ trèng thiÕn lµ ph−¬ng thøc ch¨n nu«i truyÒn thèng b¶n ®Þa cña ®ång bµo c¸c d©n téchuyÖn Lôc Yªn cßn ph¸t triÓn ®Õn ngµy h«m nay. Gµ thiÕn võa lµ nguån thùc phÈm th¬mngon, ngo¹i h×nh gµ rÊt ®Ñp nªn ®−îc bµ con dïng lµm lÔ vËt cho c¸c ngµy tÕt, lÔ, ®¸m c−íi...HiÖn nay gµ thiÕn ®−îc nu«i nhiÒu ë c¸c x·: L©m Th−îng, Kh¸nh ThiÖn, Vĩnh L¹c, Mai S¬n,M−êng Lai...
1. CHäN Gµ §Ó THIÕN
- Dïng gµ ®Þa ph−¬ng cã träng l−îng 0,8 - 1,0 kg, gµ khoÎ m¹nh: thÓ h×nh ®Ñp, thÓ hiÖn râtÝnh ®ùc.
- X¸c ®Þnh thêi ®iÓm thiÕn thÝch hîp: Gµ biÕt ®¹p m¸i, yÕm gµ b¾t ®Çu trßn bÇu, cùa gµ tob»ng mét nöa ®Õn b»ng 1 h¹t g¹o (tuú tõng gièng gµ).
2. PH¦¥NG PH¸P THIÕN Gµ
- Nªn thiÕn gµ vµo lóc trêi m¸t.
- N«ng d©n Lôc Yªn cho ¨n h¹n chÕ tr−íc khi thiÕn tõ 12 - 13 giê. Dïng d©y l¹t mÒm buéc 2ch©n, ngöa bông gµ, nhæ s¹ch l«ng ë phÇn bông réng 5 - 6 cm2, sau ®ã dïng dao s¾c r¹ch mét®−êng dµi 4 - 5 cm, dïng ngãn tay t¸ch nhÑ lÊy 2 tinh hoµn ra, sau ®ã chÊm thuèc kh¸ng sinhvµ kh©u l¹i vÕt r¹ch.
3. Kü THUËT NU¤I D¦ìNG, CH¡M SãC
- Gµ thiÕn ®−îc 10 - 15 ngµy cÇn tiªm phßng dÞch nh−: Niucatx¬n, Tô huyÕt trïng gµ.
- Gµ chñ yÕu ®−îc nu«i theo ph−¬ng thøc th¶ v−ên, tù kiÕm ¨n. Ng−êi nu«i gµ chØ cÇn bæsung thªm thøc ¨n ®¶m b¶o ®ñ l−îng, chÊt: thãc, ng«, s¾n kh«... vµo 2 thêi ®iÓm trong ngµy:s¸ng tr−íc khi th¶ vµ chiÒu tr−íc khi vµo chuång.
- Gµ thiÕn sau thêi gian nu«i 4 - 5 th¸ng, ®¹t 2 - 3 kg/con cã thÓ xuÊt b¸n. Nu«i cµng l©u gµcµng bÐo, nh−ng t¨ng träng chËm dÇn.
29
17. Giíi thiÖu mét sè bÖnh truyÒn nhiÔmnguy hiÓm ®èi víi tr©u - bß - lîn
I. Tô huyÕt trïng ë tr©u, bß
1. BiÓu hiÖn ë thÓ qu¸ cÊp tÝnh: Tr©u, bß cã biÓu hiÖn triÖu chøng thÇn kinh hung d÷, långlén råi chÕt.
2. BiÓu hiÖn ë thÓ cÊp tÝnh: §©y lµ thÓ hay gÆp nhÊt, tr©u bß sèt cao, niªm m¹c m¾t ®á öng,ch¶y n−íc m¾t, n−íc d·i nhiÒu cã thÓ lÉn m¸u, n−íc mòi ch¶y ®Æc lÉn mñ. Lóc ®Çu ®i ph©nt¸o, sau ®ã ®i th¸o cã lÉn m¸u, bông ch−íng to, s−ng h¹ch hÇu, nãng, ®á, ®au, l−ìi cã thÓ bÞthß ra ngoµi.
3. BiÓu hiÖn ë thÓ m·n tÝnh: BÖnh kÐo dµi tr©u bß cã thÓ tù khái.
4. Phßng vµ ®iÒu trÞ
- CÇn ph¶i tiªm phßng ®Çy ®ñ theo ®Þnh kú 2 lÇn/n¨m.
- §iÒu trÞ: Dïng StrÐp-t«-mi-xin tiªm b¾p kÕt hîp víi tiªm trî lùc tim.
(CÇn theo h−íng dÉn cña c¸n bé thó y).
II. BÖnh dÞch t¶ lîn
§©y lµ bÖnh l©y lan nhanh, tØ lÖ chÕt cao, ch−a cã thuèc ®iÒu trÞ ®Æc hiÖu.
1. BiÓu hiÖn ë thÓ cÊp tÝnh: Lîn ñ rò, bá ¨n, kh¸t n−íc, hay n»m chç tèi, sèt cao. Sau 4 - 5ngµy trªn da bÞ xuÊt huyÕt lÊm tÊm nh− muçi ®èt cã khi tËp trung thµnh tõng m¶ng ®á ë cæ vµm«ng, m¾t cã dö dÝnh 2 mi m¾t, cã thÓ g©y mï m¾t, n«n möa, ®i ph©n t¸o sau ®ã chuyÓn sangØa ch¶y, cã mïi kh¾m ®Æc biÖt, ch¶y n−íc mòi khã thë.
2. BiÓu hiÖn ë thÓ m·n tÝnh: Lîn gÇy yÕu, lóc th× ph©n t¸o nh− ph©n dª cã mµng nhÇy, lócth× Øa ch¶y, da bong thµnh m¶ng.
3. Phßng bÖnh: Do bÖnh ch−a cã thuèc ®iÒu trÞ ®Æc hiÖu, nªn tiªm v¾c xin ®Þnh kú 2 lÇn/n¨mvÉn lµ biÖn ph¸p chñ yÕu.
III. BÖnh tô huyÕt trïng ë lîn
1. BiÓu hiÖn ë thÓ qu¸ cÊp tÝnh: Lîn chÕt rÊt nhanh, cã thÓ ®ang khoÎ b×nh th−êng sau ®ãkªu lªn mét tiÕng l¨n ra chÕt ngay.
2. ThÓ cÊp tÝnh: Lîn sèt cao, n−íc mòi ch¶y ra cã thÓ lÉn c¶ mñ vµ m¸u, lîn ch¶y n−íc m¾t,trªn da chñ yÕu ë vïng bông vµ bÑn cã nhiÒu chÊm ®á, cæ s−ng thuû thòng, ®i t¸o sau ®ã ®ith¸o, ph©n cã thÓ lÉn m¸u.
3. ThÓ m·n tÝnh: Lîn th−êng ho lóc vËn ®éng, Øa ch¶y liªn miªn, da ®á tõng m¶ng, bongvÈy.
4. Phßng vµ ®iÒu trÞ:
- Phßng bÖnh: Tiªm phßng v¾c xin 2 lÇn/n¨m.
- §iÒu trÞ: Dïng thuèc StrÐp-t«-mi-xin kÕt hîp tiªm trî lùc tim.
(CÇn theo h−íng dÉn cña c¸n bé thó y)
30
NHµ XUÊT B¶N N¤NG NGHIÖP
D14 - Ph−¬ng Mai - §èng §a - Hµ Néi
§T: (04)8523887 - 8521940 - 85224506
Fax: 04.5.760.748
CHI NH¸NH NHµ XUÊT B¶N N¤NG NGHIÖP58 NguyÔn BØnh Khiªm - Q1 T.P. Hå ChÝ Minh
§T: (08) 8297157 - 8299521
Fax: 08.9.101036
ChÞu tr¸ch nhiÖm xuÊt b¶n
L£ V¡N THÞNH
Biªn tËp:
§ç T¦
B×a
L£ TH¦
