»یاسای جگه ره كێشانیش ڕه هه ندی نیشتمانیی

هه یه «

به‌یان.‌هه‌ولێر

ب��اس��ك��ردن‌ل���ه‌و‌ی��اس��ای��ان��ه‌ی‌ڕە‌هه‌ندی‌نیشتیامنییان‌هه‌یه‌،‌یه‌كێكه‌‌به‌رده‌وامی‌ گفتوگۆی‌ باسانه‌ی‌ له‌و‌ئۆپۆزسیۆن‌ نێوان‌ له‌‌ له‌سه‌ر‌ده‌كرێت‌لێدوانیشدا،‌ نوێرتین‌ له‌‌ و‌ده‌سه‌اڵتدا،‌فراكسیۆنی‌ س���ه‌رۆك���ی‌ ج��ێ��گ��ری‌»ئێمه‌‌ ڕایده‌گه‌یه‌نێت‌ كوردستانی‌ڕە‌زام���ه‌ن���دی���ی���امن‌ل��ه‌س��ه‌ر‌ئ��ه‌وه‌‌پێشرت‌ یاسایانه‌ی‌ ئه‌و‌ كه‌‌ ده‌رنه‌بڕیوه‌‌به‌ڵكو‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌،‌ ك��راون‌ په‌سه‌ند‌

قسه‌مان‌بۆ‌له‌مه‌ودوایه‌«.ع��وم��ه‌ر‌ن��وره‌دی��ن��ی،‌ل��ه‌ب��اره‌ی‌سەبارەت‌ ئۆپوزسیۆنەوە‌ ڕە‌خنه‌كانی‌یاسایانه‌ی‌ڕە‌هه‌ندی‌نیشتامنییان‌ بەو‌ڕە‌هه‌ندی‌ به‌‌ »ئ��ه‌گ��ه‌ر‌ وت��ی‌ هه‌یه‌‌نیشتامنی‌بێت‌یاسای‌جگه‌ره‌كێشانیش‌بۆیه‌‌ هه‌یه‌،‌ نیشتامنیی‌ ڕە‌هه‌ندی‌به‌ڵكو‌ هه‌ڵه‌یه‌،‌ ده‌سته‌واژە‌یه‌‌ ئه‌و‌خیالفی‌ كه‌‌ هه‌یه‌‌ یاسا‌ كۆمه‌ڵێك‌له‌گه‌ڵ‌ ئه‌گه‌ر‌ ل��ه‌س��ه‌ره،‌‌ سیاسییان‌ئه‌وا‌ ته‌وافوق،‌ نه‌گه‌ینه‌‌ ئۆپۆزسیۆن‌زۆرینه‌‌و‌كه‌مینه‌‌یه‌كالیی‌ده‌كاته‌وه‌«.

بڕوانە‌الپەڕەى‌پەیجوور

Tuesday, No, 16که‌رکوک‌‌‌دهۆک‌‌‌سلێمانی‌‌‌هه‌ولێر‌‌‌که‌ش‌و‌هه‌واFirst Year, Jan. 1, 2013

www.bayanpress.net رۆژنامەیەکى‌سیاسیى‌گشتیى‌ئەهلییە،‌‌ژماره‌‌)16(،‌سێشەممە‌2013/1/1،‌ساڵی‌یەکەم

2013 پیرۆزبێتنوێى‌ ساڵى‌ بەبۆنەى‌ بەیان‌ ڕۆژنامەى‌خوینەران‌ لە‌ پیرۆزبایی‌ زاینییەوە‌بە‌ دەک��ات،‌ کوردستان‌ هاواڵتییاىن‌ و‌

هیواى‌ساڵێکى‌پڕ‌لە‌خێروخۆىش.

نێچیرڤان‌بارزانی‌نێوانگیریی‌په‌كه‌كه‌‌و‌توركیا‌ده‌كات

سوپای توركیا دوای رووخانی ئه سه د دێته ناوچەى زەرد

به‌یان.‌تایبه‌ت

زانیارییه‌كی‌ چه‌ند‌ به‌پێی‌ت��ای��ب��ه‌ت‌ك��ه‌‌ده‌س���ت‌)ب��ه‌ی��ان(‌و‌ توركیا‌ حكومه‌تی‌ ك��ه‌وت��وون،‌نێچیرڤان‌ نێوانگیریی‌ به‌‌ په‌كه‌كه‌‌بارزانی،‌له‌‌كۆبوونه‌وه‌‌و‌دانوستانی‌به‌رده‌وامدان‌به‌‌مه‌به‌ستی‌گه‌یشنت‌به‌‌رێكه‌وتننامه‌یه‌ك‌بۆ‌كۆتاییهێنان‌نێوانیان.‌ پێكدادانه‌كانی‌ و‌ به‌‌شه‌ڕ‌كه‌‌ زانیویشیه‌تی‌ )به‌یان(‌ هه‌روه‌ك‌توركیا‌ پارتی،‌سوپای‌ داوای‌ له‌سه‌ر‌دوابه‌دوای‌رووخانی‌رژێمی‌به‌شار‌

ئه‌سه‌د،‌دێته‌‌ناو‌هه‌رێمه‌وه‌‌و‌له‌‌ناوچه‌ی‌ژێرده‌سه‌اڵتی‌پارتیدا‌ده‌مێنێته‌وه‌.

به‌رپرس،‌ سیاسیی‌ سه‌رچاوه‌یه‌كی‌به‌‌ بكرێت،‌ ئاشكرا‌ ناوی‌ نه‌یویست‌ كه‌‌كۆبوونه‌وه‌كانی‌ كه‌‌ راگه‌یاند‌ )به‌یان(ی‌حكومه‌تی‌ نێوان‌ دانوستانی‌ به‌‌ تایبه‌ت‌كوردستان،‌ كرێكارانی‌ پارتی‌ و‌ توركیا‌ئه‌نقه‌ره‌‌ و‌ كوردستان‌ هه‌رێمی‌ له‌‌ئه‌و‌ ئێستاش‌ ت��ا‌ و‌ ئ��ه‌ن��ج��ام��دراون‌هه‌یه‌،‌ ب��ه‌رده‌وام��ی��ی��ان‌ كۆبوونه‌وانه‌‌دانوستانه‌كه‌ش‌ ته‌وه‌ره‌كانی‌ له‌‌ به‌شێك‌بریتین‌له‌:‌چه‌كدانانی‌په‌كه‌كه‌‌و‌بوونی‌به‌‌حزبێكی‌سیاسی‌و‌كاركردنێتی‌له‌ژێر‌

ناوێكی‌تردا.‌ده‌ركردنی‌لێبوردنی‌گشتی‌ئازادكردنی‌ په‌كه‌كه‌.‌ چه‌كدارانی‌ بۆ‌س��ه‌رج��ه‌م‌زی��ن��دان��ی��ی��ان.‌ك��ردن��ه‌وه‌ی‌گرنگیدانی‌ و‌ كوردی‌ زمانی‌ سه‌نته‌ری‌زیاتر‌به‌‌رۆشنبیریی‌كوردی.‌ئازادكردنی‌توركیا‌ حكومه‌تی‌ ئاالن،‌ ئۆچ‌ عه‌بدوڵاڵ‌ده‌توانن‌ ته‌نها‌ ئ��ه‌وان‌ رایگه‌یاندووه‌‌ژێر‌ بیخه‌ینه‌‌ و‌ ده‌ریبهێنین‌ زیندان‌ له‌‌

ئیقامه‌ی‌جه‌برییه‌وه‌.نه‌زانی‌ دووریشی‌ به‌‌ سه‌رچاوه‌كه‌‌ك��ه‌‌ئ��ۆچ‌ئ��االن‌ب��ه‌‌دان��ان��ی‌چ��ه‌ك‌له‌‌چونكه‌‌ ببێت،‌ رازی‌ په‌كه‌كه‌وه‌‌ الیه‌ن‌رازی‌ فیدراڵییه‌ت‌ به‌‌ پێشرتیش‌ ناوبراو‌

ب��وو.‌س��ه‌رچ��اوه‌ك��ه‌‌ه��اوك��ات‌به‌‌كۆماری‌ راگه‌یاند‌ )به‌یان(یشی‌بۆ‌ هه‌وڵدایه‌‌ له‌‌ ئێران‌ ئیسالمیی‌دانوستانه‌‌ ئ��ه‌و‌ شكستپێهێنانی‌كۆمه‌كی‌ نیشانداوه‌‌ ئاماده‌یی‌ و‌ته‌واوی‌ماددی‌و‌سه‌ربازیی‌په‌كه‌كه‌‌به‌‌مه‌رجی‌ده‌ستبه‌رداربوون‌ بكات‌له‌و‌رێكه‌وتنه‌ی‌پێشبینی‌ده‌كرێت.‌ترسی‌ پێشیوابوو‌ س��ه‌رچ��اوه‌ك��ه‌‌په‌كه‌كه‌‌له‌‌قۆناغی‌دوای‌رووخانی‌هه‌ربۆیه‌‌ ئ��ه‌س��ه‌ده‌،‌ رژێمه‌كه‌ی‌دانوستانه‌‌ و‌ گفتوگۆ‌ ئ��ام��اده‌ی‌

له‌گه‌ڵ‌توركیا.‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بۆ‌ل2

ترسی‌په‌كه‌كه‌‌له‌‌قۆناغی‌دوای‌رووخانی‌رژێمه‌كه‌ی‌ئه‌سه‌ده.‌‌فۆتۆگۆاف:‌وەرگیراوە

چاوى‌تۆ‌لەسەر‌ڕووداوەکان

ئاییناسى

14

هیگواین‌گه‌ڕایه‌وه‌

وەرزش

8

شێرپەنجەى‌مەمک‌ڕوو‌لە‌زیادبوونە

کۆمەاڵیەتى

10

ساڵی نوێ خۆراك به قوتابیانی

سه ره تایی ده درێت

به‌یان.‌تایبه‌ت

‌،)2013( نوێدا‌ ساڵی‌ له‌‌ بڕیاره‌‌به‌رنامه‌ی‌پێدانی‌خۆراك‌به‌‌قوتابخانه‌‌كوردستان‌ هه‌رێمی‌ له‌‌ سه‌ره‌تاییه‌كان‌عیسمه‌ت‌ دك��ت��ۆر‌ ده‌ستپێبكات،‌م��ح��ه‌م��ه‌د،‌وه‌زی����ری‌پ����ه‌روه‌رده‌ی‌به‌‌ كوردستان‌ هه‌رێمی‌ حكومه‌تی‌)به‌یان(ی‌راگه‌یاند‌»له‌گه‌ڵ‌رێكخراوی‌گفتوگۆمان‌ ج��ی��ه��ان��ی‌ خ���ۆراك���ی‌نیوه‌ی‌ دوای‌ له‌‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ بۆ‌ ك��ردووه‌‌به‌‌ خۆراك‌ پێدانی‌ به‌رنامه‌ی‌ ساڵه‌وه‌‌

قوتابخانه‌كان‌ده‌ست‌پێبكات«‌.)به‌یان(‌ زانیارییه‌كانی‌ به‌پێی‌و‌ پ����ه‌روه‌رده‌‌ وه‌زاره‌ت����ی‌ ئێستا‌ ل��ه‌‌نه‌گه‌یشتوونه‌ته‌‌ ناوبراو‌ رێكخراوی‌بڕی‌ و‌ جۆر‌ له‌سه‌ر‌ كۆتایی‌ ئه‌نجامی‌

خۆراكه‌كان.

کەرکووک: 168 كه س بە رووداوی هاتووچۆ گیان له ده ست دەدەن شڤان‌جه‌باری.‌كه‌ركووك

ڕووداوه‌ك��ان��ی‌ ئاماری‌ پێی‌ به‌‌هاتووچۆ،‌گه‌وره‌ترین‌مه‌ترسی‌له‌سه‌ر‌ژیانی‌هاوواڵتیانی‌كه‌ركووك‌هه‌یه‌،‌كه‌‌له‌‌ماوه‌ی‌ساڵی‌رابردوودا‌‌644كه‌س‌

كوژراو‌و‌بریندار‌بوون.ع��ه‌م��ی��د‌ع��وم��ه‌ر‌ج��ه‌ع��ف��ه‌ر،‌هاتووچۆی‌ پۆلیسی‌ ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌ری‌كه‌ركووك‌ئاماره‌كانی‌تایبه‌ت‌به‌‌بواری‌)به‌یان(‌ بۆ‌ هاتووچۆی‌ساڵی‌2012ی‌خسته‌‌ڕوو،‌ناوبراو‌وتی‌»كۆی‌گشتیی‌كه‌ركووك‌ هاتووچۆی‌ ڕووداوه‌كانی‌‌226رووداوه‌،‌تیایدا‌‌168كه‌س‌گیانیان‌كه‌سی‌ ‌128 ك��ه‌‌ داوه‌،‌ ده‌س��ت‌ ل��ه‌‌له‌‌ كه‌سیشی‌ و‌40 نێره‌‌ ڕه‌گ��ه‌زی‌ له‌‌ڕە‌گه‌زی‌مێیه‌،‌هه‌روه‌ها‌‌476بریندار‌و‌ نێر‌ ڕە‌گ��ه‌زی‌ له‌‌ ‌368 كه‌‌ هه‌بووه‌،‌له‌‌ڕە‌گه‌زی‌مێینه‌«.‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ‌108كرد‌ له‌وه‌ش‌ باسی‌ هاتووچۆ‌ پۆلیسی‌تایبه‌ت‌ مۆڵه‌تی‌ كه‌س‌ هه‌زار‌ ‌48 كه‌‌مۆڵه‌تی‌ شۆفێر‌ ‌24 و‌ ه��ه‌زار‌ ‌10 و‌گشتییان‌وه‌رگرتووه‌»،‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌وه‌شدا‌هه‌یه‌،‌ پۆلیسییان‌ بێ‌ زۆری‌ گرفتێكی‌عه‌مید‌عومه‌ر‌ئاماژە‌‌به‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌پۆلیسیان‌ و‌ كارمه‌ند‌ هه‌زار‌ له‌‌ زیاتر‌

پێویسته‌.

5/شەممە4/شەممە3/شەممە5/شەممە4/شەممە3/شەممە5/شەممە4/شەممە3/شەممە5/شەممە4/شەممە3/شەممە 137 16 1513817 1613817 163 ـ4ـ2 5ـ202 3ـ302 3

بایی‌)750(‌دینارە

به‌یان.‌تایبه‌ت

له‌‌كۆی‌نزیكه‌ی‌‌220هه‌زار‌فۆڕمی‌كوردستان‌ هه‌رێمی‌ له‌‌ ‌2012 ساڵی‌دامه‌زراندنی‌ لیژنه‌ی‌ پڕكراونه‌ته‌وه‌،‌ كه‌‌دامه‌زراندنی‌ پله‌ی‌ ‌577 ناوی‌ سلێامنی‌ده‌كرێت‌ چ��اوه‌ڕوان��ی��ش‌ و‌ راگ��ه‌ی��ان��د‌بۆ‌ وه‌زی��ف��ی‌ پله‌ی‌ دیكه‌‌ ژم��اره‌ی��ه‌ك��ی‌پله‌ی‌ ‌160 رابگه‌یه‌نرێت،‌ گه‌رمیان‌

به‌ره‌و‌ و‌ ئاماده‌یی‌ ده‌رچووانی‌ وه‌زیفی‌خوارتریش‌داده‌مه‌زرێن.

به‌رێوه‌به‌ری‌ عوسامن،‌ مه‌حمود‌‌87« وتی‌ )به‌یان(‌ بۆ‌ سلێامنی‌ ئاماری‌بڕوانامه‌ی‌ خاوه‌ن‌ فۆڕمی‌ كه‌س‌ هه‌زار‌ئاماده‌یی‌و‌به‌ره‌وخواریان‌پڕكردووه‌ته‌وه‌،‌ده‌كرێت،‌ تێدا‌ ئیشیان‌ ئێستاشدا‌ له‌‌

ژماره‌یه‌كیش‌له‌وانه‌‌داده‌مه‌زرێن«.ئه‌ندامی‌ عه‌بدوڵاڵ،‌ قه‌ده‌مخێر‌

له‌‌ دام���ه‌زران���دن‌ وردبینیی‌ لیژنه‌ی‌به‌‌ سلێامنی،‌ پ��ارێ��زگ��ای‌ ئه‌نجومه‌نی‌ده‌رچ��ووان��ی‌ »ل��ه‌‌ راگه‌یاند‌ )ب��ه‌ی��ان(ی‌كه‌سی‌ ‌160 ته‌نیا‌ خوارتر‌ و‌ ئاماده‌یی‌داده‌م���ه‌زرێ���ن،‌ سلێامنی‌ س��ن��ووری‌ده‌رچ��ووان��ی‌ ل��ه‌‌ ژم��اره‌ی��ه‌ك‌ وتیشیان‌گه‌رمیان‌ سنووری‌ په‌یامنگاكانی‌ و‌ زانكۆ‌جارێ‌‌ نین،‌ دڵنیا‌ ب��ه‌اڵم‌ داده‌م��ه‌زرێ��ن،‌ئه‌وانه‌ی‌گه‌رمیان‌زیاد‌ده‌كرێن‌یان‌نا؟«.

ل���ه‌گ���ه‌ڵ‌راگ���ه‌ی���ان���دن���ی‌ن���اوی‌دامه‌زراواندا،‌ژماره‌یه‌ك‌له‌و‌ده‌رچووانه‌ی‌له‌‌ ناگه‌ڕێته‌وه‌،‌ شوێنێك‌ هیچ‌ له‌‌ ناویان‌ده‌ست‌ كوردستان‌ شارۆچكه‌كانی‌ و‌ شار‌ده‌رچووه‌‌ ئه‌و‌ خۆپیشاندان،‌ به‌‌ ده‌كه‌ن‌كه‌‌ ده‌كه‌ن‌ ئه‌وه‌‌ گله‌یی‌ دانه‌مه‌زراوانه‌‌فۆڕمه‌كاندا‌ له‌گه‌ڵ‌ مامه‌ڵه‌‌ یه‌كسانی‌ به‌‌به‌رپرسانی‌ ب��ه‌رده‌وام��ی��ش‌ و‌ ناكرێت‌

الیه‌نی‌په‌یوه‌ندیدار‌ڕە‌تی‌ده‌كه‌نه‌وه‌.

له 78 هه زار، ته نیا 160 دەرچووى ئاماده یی و خوارتر داده مه زرێن

بەرەو‌دەسەاڵت

وه‌زیری‌كۆچى‌عێراق‌بۆ‌به‌یان:

رێكه وتن له نێوان كورد و )عێراقیه (دا نییه بۆ كشانه وه

له حكومه ت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ل.‌عێراق

www.bayanpress.netژماره )16(، سێشه ممه 2013/1/1، ساڵی یەکەم

3

ئا: محەمەد جەمال

رۆژنامه نووسانی فیدراسیۆىن نێوده وڵه تی رایگه یاند »ساڵی 2012 خوێناوییه كان ساڵه له یه كێكه ئ��ه وه ش رۆژن��ام��ه ن��ووس��ان، الی پێوانه یی ژم��اره ی شكاندنی دوای كوشتنیان، كه له مساڵدا گه یشتووه ته

121 رۆژنامه نووس«.ن���اوب���راو له ف��ی��دراس��ی��ۆىن به وه ئ��ام��اژەی راگه یه نراوێكیدا نیشانده ری ژم��اره ی��ه داوه »ئ��ه م و یه كگرتووه كان نه ته وه شكستی نین پابه ند كه حكومه تانه یه ئه و به رانبه ر له به ڵێنه كانیانه وه به رۆژنامه نووسان«. مافی پاراستنی بومه لحه ی سه رۆكی هه روه ك جیم »پێویسته وتوویه تی یه كێتییه كه كه بكرێن ئیدانه ده وڵه تانه ئه و ژماره ی زیادبوونی هۆی بوونه ته رۆژن��ام��ه ن��ووس��ه ك��وژراوه ك��ان له

2012دا«.رۆژنامه نووسانی فیدراسیۆىن

جیهانی له راگه یرناوی كۆتایی ساڵیدا له له كاتێكدا ك��ردووه ، له وه باسی رۆژنامه نووس 107 2011دا ساڵی )2012( ئه مساڵ به اڵم ك��وژراون، بۆ 121 به رزبووه ته وه ژماره یه ئه و هێرشی هۆی به كه رۆژنامه نووس بۆمب و تیرۆرستییه كان رێكخراوه له ده ست گیانیان فیشه كەوە و كه ن��اوب��راو ف��ی��دراس��ی��ۆىن داوه ، له باسی برۆكسله ، له باره گاكه ی 30 رۆژنامه نووسی دیكه ش كردووە گیانیان نه خۆشییه وه هۆی به کە

سپاردووه .راپ��ۆرت��ه ئ��ه و به پێی ه��ه ر واڵتانی و ناوه ڕاست رۆژهه اڵتی ناوچه خ��وێ��ن��اوی��ری��ن ع��ه ره ب��ی 47 كه رۆژنامه نووسان بۆ ب��وون ك��وژراوه تێدا رۆژنامه نووسیان سووریادا له ته نیا كه سیان 36 و له سۆماڵ 18 ك��وژراون، ه��ه روه ك و 10 مه كسیك و 10 پاكستان و هه ریه ك له عێراق و فلیپینیش پێنج

رۆژنامه نووسیان تیادا كوژراوه .

رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست مه ترسیدارترین شوێنه بۆ ڕۆژنامه نووسان

121 رۆژنامه نووس كوژراون

خۆپیشاندانی سێپته مبه ر 11ی �واڵته پایته ختی له ژماره یه ك له تووڕەیی درێژ كه بینی به خۆوه ئیسالمییه كانی سه فاره ته كانی له ژماره یه ك بۆ ب��ووه وه فیلمێكی باڵوبوونه وه ی دژی له ئه مریكا، به ب��وو بێڕێزیكردن ك��ه ئه مریكی، خوای )دروودی موحه ممه د پێغه مبه ر ك��رده وه ی چه ندین كه بێت(، له سه ر

ئا: وریا عه لی

ساڵی 2012 له سه ر گۆڕەپانی جیهانی بینیوه ، به خۆیه وه زۆری گرنگی رووداوی

كه گرنگرینیان ده خه ینه روو:پۆتین، ڤالدیمێر مارسدا، 4ی له �جار سێیه م بۆ رووسیای سه رۆكایه تیی تۆمه تباریان ئۆپۆزسیۆنیش به ده ستهێنا، ئه نجامیشیدا له و ساخته كاری به كرد

چه ندین خۆپیشاندان ئه نجامدران.ئه سانجی جولیان یۆنیۆ، 19ی له �پێگه ی دام��ه زرێ��ن��ه ری ئ��ۆس��ت��ورال��ی، )ویكیلیكس(، مافی په نابه ریی سیاسیی له

باڵیۆزخانه ی ئیكوادۆر له به ریتانیا پێدرا.له یه كێك له ناو یۆلیۆ، 20ی له �هۆڵه كانی منایشی سینه مایی له ویالیه تی ك��وژران كه س 14 ئه مریكا ك��ول��ۆرادۆی دوو كه ب��وون، بریندار تریش 50ی و له ناو ته قه كردن به هه ستان چه كدار

هۆڵی سینه ماكه دا.توندوتیژیی كرده وه ی ئاب مانگی �دژی له پێكرد ده ستی میامنار له تائیفی كه )روهینگا(، هه رێمی له موسڵامنان ه��ه زار له زیاتر ك��وژران��ی ه��ۆی ب��ووه الیه ن له موسڵامن كه مینه ی له كه س سه د له زیاتر هه اڵتنی و بوزییه كانه وه

قاهیره له بینی به خۆیه وه توندوتیژی كوژرانی هۆی بووه و لیبیا و خەرتوم و

باڵیۆزی ئه مریكا له به نغازی.� له هه مان مانگدا ئه و كه سه ی فیلمه كردبوو، دروست ئیسالم به بێڕێزییه كه ی ده ستگیر كرا، كه ناوی نقوال باسیلی نقوال بوو، گوازرایه وه بۆ گرتووخانه ی ئیتیحادی

له لۆس ئه نجلۆس.

هه زار موسڵامن.توانی )ناسا( ئاژانسی ئابدا له 6ی �هه نگاوێكی مێژوویی بنێت به دابه زاندنی له سه ر )كاریستوری( ده ستكردی مانگی رووی مه ریخ كه ماوه ی 7 ده قه ی خایاند، ئه وه ش به هه نگاوێكی جیاواز داده نرێت بۆ زانستییه كان هه وڵه ئاستی له سه ر

دۆزینه وه ی ئه م هه ساره یه .

فلیكس ئ��ۆك��ت��ۆب��ه ر، 14ی ل��ه �چ��ووه ن��اوی ن��ه م��س��اوی، بومگارترنی له ناو خۆهه ڵدانێك، ب��ه م��ێ��ژووه وه كه پسوله یه كی داخراودا به په ڕەشووتێكی كیلۆمه تر 38.6 به رزیی له هیلیۆم له پڕ نیومه كسیكۆی ویالیه تی س��ه روو له ئه مریكییه وه ، له هه وای ده ره وه بۆ زه وی،

خۆی هه ڵدا.گه رده لوولی ئۆكتۆبه ردا 30ی له �)ساندی(ی تێكشكێنه ری ویالیه ته كان دای یه كگرتووه كانی ویالیه ته رۆژهه اڵتی له له زیاتر مردنی هۆی بووه كه ئه مریكا، كه مه وه . هه روه ها به الیه نی سه د كه س هه ڵبژاردنه له سه ر هه بوو كاریگه ریی

سه رۆكایه تییه كه ی ئه مریكا. ئۆبامای باراك نۆڤه مبه ردا، 7ی له �ب��ووه وه دووه م ج��اری بۆ دیموكراتی و یه كگرتووه كان ویالیه ته سه رۆكی به )میت ڕكابه ره كه ی به سه ر سه ركه وتنی

رۆمنی(دا هێنا.وازهێنانی نۆڤه مبه ر، مانگی له �ئاژانسی به ڕێوه به ری پرایۆسی، دیڤید )سی ئه مریكا ناوه ندی ئیستیخباراتی ئ��ه وه ی ده رك��ه وت كه ئ��ه ی(، دوای ئای له و هه بووه خۆشه ویستیی په یوه ندیی هاوسه رگیرییدا چوارچێوه ی ده ره وه ی

ئه م كه دا، رودویل باوال نووسه ر له گه ڵ نووسینه وه ی له به شداره نووسه ره كچه

ژیانی پرایۆسدا.دادگ��ای نۆڤه مبه ردا، مانگی له �به رهه مهێنه ری دادگ��ای��ی ئه مریكا كرد، ئیسالم به بێڕێزییه كه ی فیلمه له یه كێك له ساڵێك، زیندانیكردنی به

گرتووخانه فیدراڵییه كان.قوتابخانه ی دیسه مبه ردا 4ی له �ویالیه تی له سه ره تایی هوك(ی )ساندی رووداوی ڕووبه ڕووی ئه مریكا كونیتیكتی رووداو خراپرین كه بووه وه ته قه كردن بوو له مێژووی ئه مریكادا، كه ئاده م النزای 26 كوشتنی به هه ستا ساڵ 20 ته مه ن كه س و له نێوانیاندا بیست منداڵ، دواتر

خۆیشی كوشت.گۆڤاری دیسه مبه ردا 19ی ل��ه �به هه ڵبژارد ئۆبامای ئه مریكی )تایم(ی هه مانكاتدا له ،2012 ساڵی كه سایه تیی له مورسی موحه ممه د میرسی، سه رۆكی

پله ی چواره مدا بوو.كه راگه یه نرا رۆژدا هه مان له �سه رۆكایه تیی كۆریای باكوور به ویراسه ت مردنی دوای ئون، جۆنگ كیم به دراوه دیسه مبه ری 19ی له باوكی جونگی كیم

.2011

محەمەد مورىس بە چوارەم کەسایەتیى ساڵ دانرا

گرنگترین رووداوه جیهانییه كانی ساڵی 2012

به یان � ئاژانسه كان

ڕێگه ی ئه مریكا پیرانی ئه نجومه نی بتوانێت حكومه ت كه یاسایه ك به دا له و بێگانه كانه وه به سه ر سیخوڕیی واڵته دا بكات، به بێ بوونی بڕیاری دادگا، ده نگی و 23 به ڵێ ده نگی تیایدا 73 كه نه خێری هێنا، ئه م یاسایه ش بۆ پێنج ساڵی

به یان. ئاژانسه كان

بزووتنه وه ی و حزب 17 میرس له دروستكردنی س��ه ره ڕێ��ی له ئیسالمی به شداریی تا هاوپه یامنیه تییه كدان بكه ن، میرس په رله مانی هه ڵبژاردنی ڕكابه ری و هاوبه ش لیستێكی وه ك كه

به یان. ئاژانسه كان

ئ��ه وه ی دوای ڕاب����ردوو س��اڵ��ی فه ره نسی ئیدۆر(ی )شارلی رۆژنامه ی به رامبه ر بێڕێزیی كاریكاتێری وێنه ی خوای )دروودی خوا پێغه مبه ری به له سه ر بێت( باڵوكرده وه ، به نیازه رۆژی تایبه تی ژماره یه كی 1/2 چوارشه ممه وێنه یی ده ربكات تایبه ت بێت به ژیانی خوای )دروودی پێغه مبه ر موحه ممه د وێنه ، تیایدا سه ره ڕای كه بێت(، له سه ر چه ند وتارێک بۆ نووسه ره مسوڵامنه كان

داهاتوو په یڕەو ده كرێت.رایده گه یه نن واڵته ئه و به رپرسانی سیخوڕییه كانیانه وه ك��اره ڕێ��ی له كه توانیویانه چه ندین »پیالن« ئاشكرا بكه ن، به اڵم چاالكوانانی مافه كانی مرۆڤ ڕەخنه له م یاسایه ده گرن و به »پێشیڵكردنی مافی فینیشتاین، دیان ب��ردووه . ناویان تاك« به رپرسی و دیموكراته كان سیناتۆری

حزبی )ئازادی و دادپه روه ری( و )نوور(ی سه له فی، به شداریی له هه ڵبژاردندا بكه ن.سه رچاوه كان بۆ ئاژانسی هه واڵنێری كوتالنه ئه م كه كرد ئاشكرایان ئه نادۆڵ ده ت���وان���ن ل��ه گ��ه ڵ ح��زب��ی ئ����ازادی و دادپه روه ری و نوور ته نسیق بكه ن له سه ر ئه و كورسییانه ی كه سیین، وه ك گرنتییه ك

ته رخان بكات.رۆژنامه كه به ڕێوه به ری ش��ارب، كه باڵوده كاته وه چیرۆكێك رایگه یاند فه ڕەنسی كۆمه اڵیه تیی توێژەرێكی به ئایینه كان، ل��ه پسپۆڕ تونسی پێشه كییه كی )زه ی��ب��ن��ه ب(ە وه ن��اوی ڕوانگه ی له چیرۆكه كه نووسیوه ، بۆ ئیسالمه وه دروسته و ویسراوه ، چونكه كۆكه ره وه ی و موسڵامنن نووسه ره كانی ژیاننامه ی كتێبانه ی ئ��ه و ه��ه م��وو كردوومانه ته نیا ئێمه پێغه مبه ره ، ناكه م ب��اوه ڕ ئ��ه وه له به ر وێنه ، به

پیران، ئه نجومه نی له هه واڵگری لیژنه ی ده ڵێت كردووه ، پرۆژەكه ی پشتگیری كه ده بێته زانیارییانه ئه و »به ده ستهێنانی له واڵت له پارێزگاری ژیانه وه ی هۆی

ده ستی تیرۆری نێوده وڵه تی«.رێگه بڕیارلێدراوه یاسا ئه و به پێی ئای )س��ی هه واڵگرییه كانی ده زگ��ا به ئێس )ئێن نیشتیامنی ئاسایشی و ئه ی(

ده درێن ده نگانه ی ئه و نه فه وتانی بۆ چاوه ڕوان واش ئیسالمییه كان، هێزه به ده كرێت هه ڵبژاردنی په رله مانی داهاتووی میرس له دوای دوو مانگ ئه نجام بدرێت.

سه رچاوه یه كیش كه ناسنامه ی خۆی »به مزوانه ڕایگه یاند نه كردبوو، ئاشكرا ڕاده گ��ه ی��ه ن��رێ��ت، هاوپه یامنێتییه كه

به رامبه ر مسوڵامنان زانایه كی هیچ ره خنه مان كاره كه مان جه وهه ری به

لێبگرێت.ئ���ه و ك��ه س��ه ش ك��ه ه��ه س��ت��اوه بڕیاره و ك��اره ئ��ه و ئه نجامدانی به كه ده نێت به وه دا دان باڵوبكرێته وه ، بیرۆكه ی ئاماده كردنی ئه م كتێبه وێنه ییه له ساڵی 2006ە وه بووه ته خولیای، هه ر ئه و كاته ش كه بابه تی وێنه كاریكاتێرییه ب��اڵوب��ووه وه ، دان��ی��امرك نارشینه كانی ئ���ه وه ی راگ��ه ی��ان��د ل��ه س��ه ره ت��اوه به مه سه له كاندا له گه ڵ هه ڵگه ڕاوه یی

بخه نه ورد چاودێریی ده درێ��ت ئ��ه ی( به بێ وه رگرتنی بێگانه ، سه ر هاوواڵتیانی ئه مه ش دادوه ری��ی، الیه نی ره زامه ندیی مسوڵامنانی دوودڵیی هۆكاری بووه ته ئه و واڵته و تێكچوونی په یوه ندییه كانیان مسوڵامنان كه ئ��ای( بی )ئێف له گه ڵ بۆ بێت هۆكارێك ئه مه ده كه ن گومان

سنورداركردنی ئازادییه كانیان.

بزووتنه وه ی و ح��زب 17 له زیاتر كه سه اڵح حازم ده گرێت، له خۆ ئیسالمی سه له فی، سه ركرده ی ئیسامعیل، ئه بو سه ركردایه تی ده كات و حزبی )ئه لوه ته ن( ك��ه س��ه رب��ه خ��ۆك��ان��ی ح��زب��ی )ال��ن��ور( دروستیان كردووه، به سه ركردایه تی عیامد

عه بدولغه فوور«.

سه ره تادا له و ك��رد هه ڵسوكه ومتان ئ��ه وه ی ئ��ه ن��دازه ی به بۆیه ب��ووی��ن، محه ممه دمان ناسیوه ، مه سیحامن ژیاننامه ی باڵوكردنه وه ی و نه ناسیوه ئێمه له الی نه ریتێك له پێغه مبه ر جگه هیچ قورئانیشدا له نییه ، حه رام هیچ نه هاتووه حه رامكردنی له سه ر ده قێك هیچ و نییه گاڵته كردن ئامانجیشامن و كتێب ئه و خوێندنه وه ی بۆ پاساوێك چیرۆكی هه روه كو نابینم، نامیلكانه و په روه رده ییه كانی كتێبه له یەوسوع

مه سیحییه كاندا ده خوێرنێت.

ئه مریكا به یاسا سیخوڕی به سه ر هاوواڵتیانه وه ده كات

17 حزب و بزاڤی ئیسالمیی میسر هاوپه یمانی ده به ستن

ئه و رۆژنامه فه ره نسییه ی پێشتر بێڕێزیی كردبوو، ژیاننامه ی پێغه مبه ر به وێنه باڵوده كاته وه

www.bayanpress.net ژماره )16(، سێشه ممه 2013/1/1، ساڵی یەکەم

2

ڕاپۆرت: زریان جه وهه ر

خۆپیشاندانه كانی ل��ه گ��ه ڵ ئۆپۆزسیۆنه كان الیه نه ن��اوه ن��د، ت��ه ئ��ك��ی��د ل���ه ج��ێ��ب��ه ج��ێ��ك��ردن��ی پێیانوایه ده كه نه وه ، پاكێجه كانیان ڕووب��ه ڕووی ده توانێ به وه هه رێم و ن��اوخ��ۆ مه ترسییه كی ه��ه م��وو له وه ش جگه بوه ستێته وه ، ده ره كی كورد یه كگرتوویی له باس هه موان

ده كه ن له م قۆناغه دا.ئه ندامی عه بدولعه زیز، عومه ر یه كگرتووی سیاسیی مه كته بی »ده بێت وتی )به یان( بۆ ئیسالمی كوردستان له بنه ڕەتی چاكسازیی ب��ك��رێ��ت، ئ���ه وی���ش خ����ۆی له

سوننه كانیش ئه وه تا ده كرد، شه ڕی نییه فراوانبوونی هه یه ، داواكارییان هه مان عێراق بۆ زۆری سوودی ن��اڕازی به ره ی

هه یه «.دك���ت���ۆر م��ه ح��م��ود ع���وس���ان، ئه ندامی و كوردستان سیاسه مته داری هیچ »به پێیوایه نوێنه ران، ئه نجومه نی به سوننه كان پشت نابێ كورد شێوه یه ك وه ختێ بینیان ئێمه چونكه ببه ستێ ، ئه وان هه بوو، كێشه مان مالیكی له گه ڵ ئێستا له وه ش جگه نه بوو، گرفتیان هیچ رژێمی ئااڵی ده بینین خۆپیشاندان له كورد بۆیه به رزكردووه ته وه ، به عسیان بكات، گفتوگۆ ته نیا به نابێت ئه مجاره نه ته وه كه سێیه م الیه نی ده بێت به ڵكو یه كگرتووه كانن، به شدار بێ له كۆبوونه وه

بكات«.ئ���ارێ���ز ع���ه ب���دوڵ���ا، ئ��ه ن��دام��ی وتی نیشتیانی یه كێتیی سه ركرادایه تیی بخه ینه فشار و بده ین هه وڵ »ده بێت بۆ بگه ڕێینه وه ئه وه ی بۆ به غداد سه ر ده ستوور، جێبه جێبوونی به ده ستوور دادگای و ده بێت جێبه جێ 140 ماده ی هه رێمی و بێت دروس���ت ف��ی��دراڵ��ی جێبه جێ گرفته كان %98 پێكبێت، دیكه تازه ده توانێت نه سوننه ده بێت، چونكه نه ج���اران، ده س��ه اڵت��ی بۆ بگه ڕێته وه ساڵ 80 ت��ۆڵ��ه ی ده ت��وان��ێ��ت شیعه ش ده بێت بكه نه وه ، خۆیان بێده سه اڵتیی بۆ ب���ه وه دا بنێن دان ه��ه م��ووالی��ه ك له بكه ن«. گفتوگۆ ده بێت پێكه وه ژیان »ئه گه ر وتی ئۆپۆزسیۆنیشدا، وه اڵم��ی

ئۆپۆزسیۆندا پاكێجه كانی جێبه جێكردنی ده بینێته وه كه ئه ركی سه ره كیی ده سه اڵت و ئۆپۆزسیۆن و رێكخراوه مه ده نییه كان و بنه ڕەتییانه ی چاكسازییه ئه و په رله مانه جێبه جێ ه��ات��ووه ، پاكێجه كان ل��ه هه ر بۆ چه كه باشرتین ئه وه ش بكرێن، هه رێم ڕووب����ه ڕووی كه مه ترسییه ك ده كات به وه ش ئاماژە ناوبراو ببێته وه «. باسی هه رێم سه رۆكایه تیی كه »ئه مڕۆ ده كات، سوننه خۆپیشاندانی پشتگیریی خه ڵك پرسیاری ئه وه ی ال دروست ده بێت كردووه كوردستان چیت هه رێمی له كه تا تۆ پشتگیری له خوارووی عێراق بكه ی، ده توانی بیت، یه كهه ڵویست ئه گه ر له گه ڵ سوننه فشاری زیاتر بكه یت و ئه و كورد هه ر كه به وه ی بقۆزیته وه هه له

»ئه گه ر هه ڵبژاردن له كاتی خۆیدا ئه نجام نه درێت، شه رعیه ت له ده ست ده دات«

ئۆپۆزسیۆن‌داوای‌په‌له‌كردن‌له‌‌جێبه‌جێكردنی‌پاكێجه‌كان‌ده‌كات

شڤان جه باری. كه ركووك

پارێزگای ئه نجوومه نی ئه وه ی دوای له بڕیاریاندا ده نگ كۆی به كه ركووك ته رخان ملیار 10 پ��رتۆدۆالر بودجه ی قوتابیانی ده رماڵه ی پێدانی بۆ بكرێت ملیاریش 10 و په یانگاكان و زانكۆ ده ره وه ی له كه نه خۆشانه ی ئ��ه و بۆ 750 و ده كرێت بۆ چاره سه ریان واڵت به دواتر كه ركووك، یانه ی بۆ ملیۆنیش لێ عێراقیان داری��ی وه زاره ت��ی ن��وورساو نوورساوه كان كۆپیی كه كرده وه ئاگادار ب��ه رده س��ت��ی )ب��ه ی��ان( ك���ه وت���وون، له وه اڵمیشدا وه زاره تی دارایی به نوورساوێك كه ركووكی پارێزگای ئه نجوومه نی به

عومه ر ئاواره

و مووچه كانیان دواكه وتنی به هۆی حكومه تی الیه ن له نه كردنیان هاوكاری هێزه كانی ئه ندامی 750 ع��ێ��راق��ه وه ، به سه ر )حه ویجه (ی قه زای له سه حوه وازهێنان هه ڕەشه ی كه ركووك، پارێزگای

ده كه ن.سه حوه هێزه كانی له سه رچاوه یه ك له و قه زایه به )به یان(ی ڕاگه یاند »به هۆی

)به یان( تریشه وه ، الیه كی له زانیویه تی سه رچاوه وه هه مان له كه له دوای رووخانی رژێمی به شار ئه سه د و به هۆی مه ترسیی هاتنی نێوان سنووری بۆ عێراق سوپای ده ڤه ری له نزیك عێراقی و سوریا پ��ارت��ی دی��م��وك��رات��ی ك��وردس��ت��ان، له داوای نهێنی ب��ه حزبه ئ��ه م سوپای ك��ردووه توركیا حكومه تی به و زه رد ناوچه ی له واڵته كه ی پارتی كردنی پشتگیریی مه به ستی مالیكی به رانبه ر هێز پیشاندانی و و میحوه ری شیعه ، جێگیر بكات، بۆ دواب��ه دوای توركیا سوپای ئه مه ش

بەیان. هەولێر

رۆژنامه نووسییدا كۆنگره یه كی له هه ولێر پارێزگاری هادی، نه وزاد له ڕوویان گه شتیار 200 هه زار و ملیۆن دوو 2012دا ساڵی »له رایگه یاند هه رێمی كوردستان كردووه ، له كاتێكدا ساڵی رابردوو ملیۆنێك و 200 هه زار گه شتیار بوون، به م شێوه یه له مساڵدا به به راورد به ساڵی رابردوو، 500 هه زار

گه شتیار زیادی كردووه «.پارێزگاری هه ولێر ئاماژە شی به وه دا كه »پارێزگاكه یان رێژە یه كی زۆری ئه و ژماره یه ی به ركه وتووه به به راورد به پارێزگاكانی دیكه كه ملیۆنێك و 450

هه زار گه شتیاره ، ئه مه ش ده كاته 65,9%ی گه شتیاران«.

ئه سه د، به شار رژێمی رووخانی ناوچه ی له و هه رێمه وه ناو دێته

ژێرده سه اڵتی پارتیدا ده مێنێته وه .رۆژن��ام��ه ی »ح��وڕی��ی��ه ت«ی توركیاش له ژماره ی دوێنێیدا باوی به رپرسێكی چه ند ك��ه ك���رده وه رۆژی ل��ه ت��ورك��ی��ا ه��ه واڵ��گ��ری��ی له ئاالن ئۆچ له گه ڵ 2012/12/23كۆبوونه ته وه )ئیمراڵی( زیندانی په كه كه چه كداماڵینی له باسیان و حزبه ئه و كادرانی چاره نووسی و كردووه ، توركیاش داوای كردووه ئه و واڵتێكی ره وانه ی كادرانه و ئه ندام

دوور له عێراق بكرێن.

و پێبگات ه��ه ڵ��ب��ژادمن��ان ی��اس��ای بكه ن یاساكه ده ستكاریی نه یانه وێت رۆژی ل��ه پێبگات، ب��ودج��ه ش��ان و گه یشتنی یاسا و بودجه وە 180 رۆژمان ناوبراو ئاماده كارییه كان«. بۆ پێویسته دا »ئه گه ر هه ڵبژاردن به وه ش ئاماژەی له كاتی ئاسایی خۆیدا ئه نجام نه درێت، خوله كه ی راسته قینه ی شه رعیه تی به پێی ئه وه له به ر ده دات، له ده ست یه كه م رۆژی له ساڵه ، چوار بۆ یاسا كۆتایی بۆ ده ستپێده كات دانیشتنیه وه

به یان. سلێانی

حكومه تی سه رۆكایه تیی تائێستا ئه و وه اڵم���ی ك��وردس��ت��ان هه رێمی ن��ام��ه ی��ه ی ح��ك��وم��ه ت��ی ه��ه رێ��م��ی ن����ه داوه ت����ه وه ك��ه س���ه ب���اره ت به هه ڵبژاردنه كانی واده ی دیاریكردنی ئاراسته ی په رله مان و سه رۆكی هه رێم

كردووه .ده سته ی سه رۆكی ق��ادر، عه لی )به یان( به هه رێم هه ڵبژاردنه كانی

قوتابی كۆمه ڵێك نابین، ڕازیی شێوه یه ك به كه ركووكیش پ���ه روه رده ی كۆلێژی )به یان(یان ڕاگه یاند كه ساڵی پار چه ندین به ده رماڵه بۆ ك��ردووه خۆپیشاندانیان ئه نجوومه نی سه رۆكی جێگری به ڵێنی پارێزگای كه ركووك وازمان له خۆپیشاندان بۆ نییه سه اڵحیاتیاندا له ئه گه ر هێنا،

به ڵێن ده ده ن«.سه رۆكی جێگری تاڵه بانی، ڕێبوار ئه نجوومه نی پارێزگای كه ركووكیش ئاماژە الیه ن له هاوكارییه »ئه و ده كات به وه بریكاری وه زیره وه به ربه ست و ته گه ره ی هه ڵویستی ئێمه ش و كراوه دروست بۆ له ده ده ین و هه وڵیش وه رده گرین توند

2013دا ڕێگاچاره یه كی بۆ بدۆزینه وه «.

ده كه ین«.سه حوه ئه ندامانه ی ئه م وازهێنانی خه ڵكی رۆژبه ڕۆژ مالیكی كاتێكدایه له به كاریان و ده ك��ڕێ��ت زی��ات��ر ئه منی و تائیفییه كان پشێوییه بۆ ده هێنێت به كاریان سووننه دا و كورد به رانبه ر له ناڕەزایی جێی بووه ته ئه مه ش دێنێت،

په رله مانتاران و هاوواڵتیان.سووننییانە هێزە ئ��ەو س��ەح��وە، بۆ ک��ردن دروستى حکومەت کە ب��وون

توندڕەوییەکان«، کارە »کەمکردنەوەى تەقینەوەکاىن زیادبووىن دواى لە ئەوەش بەغدا و ناوچەکاىن دیکەى عێراق، چونکە عێراقى هاوواڵتیاىن زۆرى ژمارەیەکى ئەو دەک��را گومان و ب��ووب��وون بێکار کەسانە بن کە هەڵدەسنت بە ئەنجامداىن چاودێران وتەى بە بەاڵم تەقینەوەکان، »ئێستا مالیکى کارى بەو کەسانە نەماوە، بۆیە دەیەوێت بێزاریان بکات و ناچاریان

بکات وازبهێنن«.

نامه یه ی سه رۆكی ئه و هه ڵبژاردنه كان، سه رۆكایه تیی ئاراسته ی په رله مان سه رۆكایه تیی و كوردستان هه رێمی بۆ ك���ردووه وه زی��ران��ی ئه نجومه نی واده ی هه ڵبژاردنه كان كه ئه وه یه تاریق بدرێت«. ئه نجام خۆیدا یاسایی هیچ »تائێستا راشیگه یاند جه وهه ر، یاسای ئ��ه وه ی بۆ نه كراوه قسه یه ك

هه ڵبژاردنه كان هه موار بكرێته وه «.هه رێم وه زی��ری خالید، سه عد )به یان(ی به په رله مان كاروباری بۆ

بڕیاری‌هاوكاریكردنیان‌له‌‌بودجه‌ی‌پترۆدۆالر‌هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه‌قوتابیان و یانه ی وه رزشی كه ركووك نیگه رانی ده رده بڕن

‌750ئه‌ندامی‌هێزەکانى‌سه‌حوه‌‌وازده‌هێنن

نێچیرڤان بارزانی نێوانگیریی... پاشاوە

دوو ملیۆن و 200 هه زار گه شتیار

ڕوویان له كوردستان كردووه

تا‌ئێستا‌حكومه‌ت‌وه‌اڵمی‌نامه‌كه‌ی‌په‌رله‌مانی‌نه‌داوه‌ته‌وه‌ »ئه گه ر هه ڵبژاردن له كاتی خۆیدا ئه نجام نه درێت، شه رعیه ت له ده ست ده دات«

ئه و شێوه یه ك هیچ به ڕاگ��ه ی��ان��دووه نه كرێت خه رج دیاریكراوانه پاره بڕە الیه نی با داواكارییانه له و هه ریه ك و په یوه ندیداری خۆیان به ده میانه وه بچن. ئه مه ش نیگه رانییه كی زۆری الی قوتابیان چونكه كرد، دروست كه ركووك یانه ی و و ده كه ن ساڵه خۆپیشاندان دوو ماوه ی هاوكارییان پێداون به ڵێنی ئه نجومه نیش

بكات.سیروان نه جمه دین، به پرسی دارایی )به یان( به كه ركووك وه رزش��ی یانه ی

پاره كه مان له بڕێك »ئێمه ڕاگه یاند ی چاوه ڕێی و ملیۆنه 131 كه وه رگرتووه گ��ه وره ت��ری��ن و دووه م��ی��ن مینحه ی هیچ به و بووه دروس��ت بۆ كێشه مان

وا جاری كه مووچه كامنانه وه دواكه وتنی هه یه چوار مانگ جارێك سه رف ده كرێت و هاوكاری نه كردمنان له الیه ن حكومه تی عێراقه وه ، بڕیاری وازهێنامنان له ریزه كانی

سه حوه داوه «.ئه و سه رچاوه یه گوتیشی »چه نده ها حكومه تی فه رمی ن���وورساوی به ج��ار تا به اڵم ئاگاداركردووه ته وه ، عێراقان ن��ه دراوه ت��ه وه ، وه اڵمێكان هیچ ئێستا بۆیه ئێستا بێزارین و هه ڕەشه ی وازهێنان

دوابكه وێت ئه گه ر ساڵه كه ، چ��وار بربێت، به ڕێوه ئه نجومه ن به ده بێت س��ه رۆك��ی ه��ه رێ��م��ی��ش ه��ه روای��ه ، شه رعیه ت له ده ست ده دات، ئه گه ر له كاتی ئاسایی خۆیدا هه ڵبژاردن ئه نجام

نه درێت«.ت��اری��ق ج��ه وه��ه ر، راوێ��ژك��اری كوردستان په رله مانی راگه یاندنی حكومه ت »تائێستا رایده گه یه نێت وه اڵم����ی ن��ام��ه ك��ه ی پ��ه رل��ه م��ان��ی واده ی دیاریكردنی بۆ ن��ه داوه ت��ه وه

كوردستان »په رله مانی راگه یاند ی سه رۆكایه تیی ئاڕاسته ی نامه یه كی هه رێم سه رۆكایه تی و حكومه ت ئه وه ی پێش ئ��ه وه ی له به ر ك��ردووه ، په رله مان خولی هه ڵبژاردنه كان واده ی ئاماده كاری پێبێت، كۆتایی ئه مساڵ هه ڵبژاردنی ئه نجامدانی بۆ بكرێت دروس��ت بۆشایی و داه��ات��وو خولی بڕیارێكی هیچ ئێستا تا به اڵم نه بێت،

كۆتایی نه دراوه له و باره یه وه «.»ئ��ه گ��ه ر وتیشی ق���ادر ع��ه ل��ی

په رله مان نامه كه ی »وه اڵمی راگه یاند ماوه ته وه هه ڵبژاردنه كان به سه باره ت حكومه ت س���اڵ، س���ه ری دوای ب��ۆ بۆ ده ك��ات قسه كۆمسیۆن له گه ڵ ئه وه ی به فه رمی وه اڵمیان بداته وه بۆ ئه گه ری ناوبراو رۆژەكه «. دیاریكردنی دۆخه »ئه گه ر كه كرد باس ئه وه شی سیاسییه كه ئاسایی ببێته وه و ئه و گرژی به غدا و هه رێم نێوان ئاڵۆزییه ی و ورده وره ده خاو ببێته وه ، پێده چێت له

كاتی ئاسایی خۆیدا ئه نجام بدرێت«.

كۆبوونه وه ی ن��ه ك دانوستانه كان، و ده بێت ل��ه وه ش جگه بكات، دووقۆڵی یه گكرتوو بین و به یه كگرتوویی ده توانین

مافی خۆمان به ده ست بهێنین«.م��ح��ه م��ه د ت��ۆف��ی��ق ره ح���ی���م، له هه رێم »نابێت وتی گۆڕان بزووتنه وه ی الیه ك هیچ له به شێك ببێته ئه مجاره بۆ نییه ، تیادا ئه وی به رژەوه ندیی كه و ئابوری ده بێت بێت، به هێز ئ��ه وه ی ده بێت هه بێت، به هێزی سووپایه كی به رێته دام��وده زگ��اك��ان له حزبایه تی چاكسازی هه تا كوردستان له ده ره وه ، ده بێت، به هێزتر بكات، زووتر و زیاتر ئه گه رنا زوو ده كه ویته بن ده ست و پێوه ، كردووه پێوستی زیاتر پێشهاتا نه ش ئه و ئێمه جێبه جێ پاكێجه كانی كه ده سه اڵت

جێبه جێ ئۆپۆزسیۆن پاكێجی ئێمه ده س��ت��ب��ه رداری ده ب��ێ��ت نه كه ین، ئه گه ر به غداد، له بین مافه كامنان چاكسازی به ئێمه پێیانوایه ئه وان له و راس��ت��ه ئ��ه وه ده ب��ی��ن، به هێز له كێشانه ی ئ��ه و ب��ه اڵم ڕووه وه ، الیه نێكی كێشه ی ه��ه ن، عێراقدا سیاسی نین، به ڵكو دوو كێشه هه یه ، كێشه ی حكومه تی هه رێم و به غداد له گه ڵ كێشه ی ناوچه دابڕێندراوه كان ناكرێت نیشتانیین، كێشه ی كه له به ر بێت، ده ستبه رداریان كه س الیه نێكی دیكه ، ئێمه ی كورد مارانگاز دیجله ، درووستبوونی دوای بووین، راستیه ی ئه و گه یشتینه هه موومان

ده بێت یه كده نگ بین«.

نوورساوى ڕەتکردنەوەى خەرجکردنەکە

‌بڕیارده‌ری‌لیژنه‌ی‌پاراستنی‌مافی‌به‌كاربه‌ر‌له‌‌په‌رله‌مان،‌بۆ‌)به‌یان(‌ده‌دوێت

»مافی‌به‌كاربه‌ر‌مه‌ترسیی‌له‌‌ئۆپه‌راسیۆنی‌دیجله‌‌زیاتره‌«

په‌رله‌مانتارێك:‌سه‌رۆكی‌په‌رله‌مان،‌سه‌رۆكی‌ئێمه‌‌نییه‌

‌»لێپێچینه‌وه‌‌نه‌مێنێت‌حكومه‌ت‌ملهوڕانه‌‌مامه‌ڵه‌‌ده‌كات«

www.bayanpress.netژماره‌‌)16(،‌سێشه‌ممه‌‌2013/1/1،‌ساڵی‌یەکەم

5

دیدار:‌سه‌ید‌نامی

لیژنه‌ی‌ بڕیارده‌ری‌ حه‌سه‌ن،‌ فازڵ‌په‌رله‌مانی‌ له‌‌ به‌كاربه‌ر،‌ مافی‌ پاراستنی‌به‌‌ )به‌یان(دا‌ دیامنه‌یه‌كی‌ له‌‌ كوردستان،‌ڕوونی‌تیشك‌ده‌خاته‌‌سه‌ر‌مافی‌به‌ركار‌له‌‌قسه‌ی‌ راشكاوانه‌‌ و‌ كوردستاندا‌ هه‌رێمی‌

له‌سه‌ر‌ده‌كات.ب����ه‌ی����ان:‌وه‌ك�����و‌ل��ی��ژن��ه‌ك��ه‌ت��ان‌مافی‌ ب��ۆ‌ ه��ه‌ب��ووه‌‌ ب��ه‌دواداچ��وون��ت��ان‌

به‌كاربه‌ر‌له‌‌هه‌رێمی‌كوردستاندا؟سێهه‌می‌ خولی‌ له‌‌ حه‌سه‌ن:‌ ف��ازڵ‌په‌رله‌مان،‌لیژنه‌ی‌پاراستنی‌مافی‌به‌كاربه‌ر‌ئه‌و‌ رۆژب���ه‌رۆژ‌ دواییه‌شدا‌ ل��ه‌م‌ دان��را،‌كه‌لوپه‌ل‌و‌خۆراك‌و‌ده‌رمانانه‌ی‌خه‌ڵكی‌خراپرت‌ به‌ره‌و‌ ده‌هێنن‌ به‌كاری‌ كوردستان‌ده‌ڕۆیشت،‌سه‌ره‌تا‌به‌دواداچوونی‌باشامن‌شوێنه‌كامنان‌ هه‌موو‌ س��ه‌ردان��ی‌ و‌ ك��رد‌

دیدار:‌شڤان‌عه‌لی

په‌رله‌مانتاری‌ ع��وس��امن،‌ ع��ه‌دن��ان‌بزوتنه‌وه‌ی‌گۆڕان‌له‌‌په‌رله‌مانی‌كوردستان،‌ده‌خاته‌‌ تیشك‌ )به‌یان(دا‌ دیامنه‌یه‌كی‌ له‌‌په‌یوه‌ست‌ گرنگی‌ ته‌وه‌رێكی‌ چه‌ند‌ سه‌ر‌و‌ په‌رله‌ماندا‌ له‌ناو‌ ئۆپۆزسیۆن‌ رۆڵی‌ به‌‌په‌رله‌مان،‌ سه‌رۆكی‌ رایشیده‌گه‌یه‌نێت‌

هیچ‌ده‌سه‌اڵتێكی‌به‌سه‌ر‌ئه‌واندا‌نییه‌.

پێیانوایه‌‌ ك��ه‌س‌ هه‌ندێك‌ ب��ه‌ی��ان:‌ده‌سه‌اڵت‌ته‌نیا‌بۆ‌جوانكردنی‌ڕووی‌خۆی‌ده‌وێت،‌ په‌رله‌ماندا‌ له‌ناو‌ ئۆپۆزسیۆنی‌

ئەمە‌تاچەند‌وایە؟پێم‌ من‌ نه‌خێر‌ عوسامن:‌ عه‌دنان‌له‌‌ ئۆپۆزسیۆن‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ له‌به‌ر‌ وانییه‌،‌له‌‌ ئۆپۆزسیۆن‌ نه‌هاتووه‌،‌ ده‌سه‌اڵته‌وه‌‌ده‌نگی‌خه‌ڵكه‌وه‌‌هاتووه‌،‌كاری‌هه‌ڵبژاردن‌ئه‌وانه‌یه‌. و‌ رك��اب��ه‌ر‌ لیستی‌ بوونی‌ و‌

خۆی‌ كاری‌ په‌رله‌ماندا‌ له‌‌ ئۆپۆزسیۆنیش‌دی��اره‌‌ داوه‌.‌ خ��ۆی‌ هه‌وڵی‌ و‌ ك���ردووه‌‌ئه‌ویش‌ زۆرینه‌یه‌،‌ لیستی‌ ده‌سه‌اڵتیش‌ئێمه‌‌ بۆیه‌‌ هه‌یه‌.‌ خۆی‌ كاری‌ و‌ به‌رنامه‌‌له‌‌سایه‌ی‌ نه‌‌ نه‌‌زه‌خره‌فه‌ی‌دیموكراسین،‌بۆ‌ په‌رله‌مان،‌ بۆ‌ ده‌سه‌اڵتیشه‌وه‌‌هاتووین‌

ئه‌وه‌ی‌ئه‌وان‌ئێمه‌‌ئیستغالل‌بكه‌ن.

‌20 راپۆرتێكی‌ له‌‌ تێبینیه‌كامنان‌ ك��رد،‌ڕێگه‌ی‌ ل��ه‌‌ و‌ ك��رد‌ ئ��ام��اده‌‌ الپ��ه‌ڕەی��ی��دا‌بۆ‌ ن��اردم��ان‌ هه‌رێمه‌وه‌‌ سه‌رۆكایه‌تیی‌جێبه‌جێكردن،‌ بۆ‌ وه‌زی��ران‌ ئه‌نجومه‌نی‌پێویستامن‌ ئه‌وه‌ی‌ گه‌یشتینه‌‌ دواجاریش‌یاسایه‌ی‌ ئه‌و‌ چونكه‌‌ هه‌یه‌،‌ یاسایه‌ك‌ به‌‌زیاتره‌‌ دووس��اڵ‌ ده‌رم��ان��ك��ردووه‌،‌ ئێمه‌‌عێراقیشه‌‌ په‌رله‌مانی‌ یاسای‌ و‌ ده‌رچووه‌‌به‌اڵم‌ ده‌كرێت،‌ په‌یڕەو‌ لێره‌‌ هێناومانه‌‌پاراستنی‌ ناكرێت.‌ یاسایه‌ش‌ ب��ه‌و‌ ك��ار‌به‌‌چه‌ندین‌ په‌یوه‌ندیداره‌‌ به‌كاربه‌ر‌ مافی‌وه‌زاره‌ت،‌بۆ‌منوونه‌‌وه‌زاره‌تی‌ته‌ندروستی‌په‌یوه‌ندیی‌به‌‌ده‌رمانه‌وه‌‌هه‌یه‌‌و‌به‌شێك‌الی‌ ه��ه‌ر‌ خۆراكه‌كانیش‌ پشكنینی‌ له‌‌وه‌زاره‌تی‌ته‌ندروستییه‌،‌به‌شێكیان‌به‌‌یاسا‌كۆنه‌كان‌ئیش‌ده‌كه‌ن،‌كه‌‌به‌‌كه‌ڵكی‌ئه‌م‌ماوه‌ی‌ هه‌ر‌ راستی‌ به‌‌ نایه‌ن،‌ سه‌رده‌مه‌‌تائێستاش‌ ئه‌نجومه‌نه‌‌ ئه‌و‌ پاساوێك‌ به‌‌

به‌یان:‌تاچه‌ند‌متامنه‌ت‌به‌‌به‌ڵێنه‌كانی‌حكومه‌ت‌هه‌یه‌‌بۆ‌چاكسازی؟

به‌ڵێنی‌ حكومه‌ت‌ عوسامن:‌ عه‌دنان‌بۆ‌چییه‌؟!‌ئه‌گه‌ر‌حكومه‌ت‌هه‌ست‌ده‌كات‌موبادر‌ خۆی‌ پێویسته‌‌ هه‌یه‌،‌ كه‌موكورتی‌ئه‌گه‌ر‌ بكات،‌ چاكسازی‌ ئه‌وه‌ی‌ بۆ‌ بێت‌حكومه‌ت‌خۆی‌ئیعرتاف‌ده‌كات‌گه‌نده‌ڵی‌و‌كاری‌خراپه‌‌هه‌یه‌،‌پێویسته‌‌خۆی‌چاكی‌بكات،‌چ‌پێویستی‌به‌‌به‌ڵێندان‌و‌دانیشنت‌به‌اڵم‌ هه‌یه‌.‌ چه‌ندقۆڵی‌ كۆبوونه‌وه‌ی‌ و‌ئه‌م‌ ئێستا‌ حكومه‌ته‌ی‌ ئه‌م‌ به‌دڵنیاییه‌وه‌‌ئیدامه‌دانی‌ و‌ قازانجیه‌تی‌ له‌‌ بارودۆخه‌‌گیانی‌خۆیه‌تی،‌بۆیه‌‌هه‌موو‌ئه‌وانه‌ی‌پێی‌شتی‌ هه‌موو‌ ئه‌وانه‌،‌ و‌ به‌ڵێن‌ ده‌وترێت‌هیچی‌ ناشتوانێ‌‌ نادروسنت،‌ و‌ ناڕاست‌

جێبه‌جێ‌بكات.توڕەبووندا‌ كاتی‌ له‌‌ وایه‌‌ پێت‌ به‌یان:‌خۆی‌ راسته‌قینه‌ی‌ ڕووی‌ ده‌س���ه‌اڵت‌په‌رله‌مان‌ سه‌رۆكی‌ له‌‌ وه‌ك‌ ده‌رده‌خ��ات،‌

بینیامن؟عه‌دنان‌عوسامن:‌له‌‌كاتی‌توڕەبووندا‌هه‌موو‌مرۆڤێك‌ده‌گاته‌‌حاڵه‌تی‌نائاسایی،‌به‌رپرسن‌ كه‌سانه‌ی‌ ئه‌و‌ پێویسته‌‌ به‌اڵم‌هێمنی،‌ له‌‌ جۆرێك‌ بن،‌ دیكه‌‌ شێوازێكی‌سه‌رۆكی‌ له‌گه‌ڵ‌ ئێمه‌‌ كێشه‌ی‌ ب��ه‌اڵم‌داوای‌ و‌ توڕەبوونه‌كه‌ی‌ له‌سه‌ر‌ په‌رله‌مان‌

دانه‌مه‌زراوه‌،‌تائێستا‌‌35بۆ‌‌40یاسا‌هه‌یه‌‌جێبه‌جێ‌ و‌ خ��راوه‌‌ په‌كیان‌ شێوه‌یه‌‌ به‌م‌

نه‌كراون‌له‌‌په‌رله‌مان.ئه‌و‌ نایه‌وێت‌ خۆی‌ حكومه‌ت‌ به‌یان:‌یاسایه‌‌جێبه‌جێ‌بكات‌یان‌له‌‌به‌رژەوه‌ندیی‌

خه‌ڵكدا‌نییه‌؟ف����ازڵ‌ح���ه‌س���ه‌ن:‌ئ���ه‌گ���ه‌ر‌ئ��ه‌و‌ك��ه‌م‌ ب��ه‌‌ ب��ك��رێ��ت‌ جێبه‌جێ‌ ی��اس��ای��ه‌‌له‌و‌ به‌شێك‌ ك��ورت��ی��ه‌ك��ان��ی��ش��ی��ه‌وه‌،‌ و‌له‌‌ منوونه‌‌ بۆ‌ كه‌مده‌بێته‌وه‌،‌ ف��ه‌وزای��ه‌‌له‌‌ پرسیارم‌ خۆمدا‌ به‌دواداچوونێكی‌لیژنه‌ی‌تایبه‌ت‌به‌‌مه‌سه‌له‌ی‌خۆراك‌كرد،‌گۆشتی‌ كیلۆ‌ یه‌ك‌ دوكاندارێك‌ ئه‌گه‌ر‌غه‌رامه‌كه‌ی‌ بفرۆشێت،‌ ب��ه‌س��ه‌رچ��وو‌)1500(‌دیناری‌ئه‌م‌پاره‌یه‌ی‌ئێستایه‌،‌یانی‌كه‌سێك‌یه‌ك‌كیلۆ‌گۆشتی‌تێكچوو‌كه‌‌وه‌كو‌ژەهرێكت‌به‌‌خه‌ڵك‌دابێت‌وایه‌،‌له‌وانه‌یه‌‌چه‌ند‌ یان‌ كه‌سێك‌ مردنی‌ هۆی‌ ببێته‌‌

نییه‌‌ له‌توانایدا‌ چونكه‌‌ نه‌بووه‌،‌ پۆلیسه‌كه‌‌په‌رله‌مان‌ و‌ بكات‌ بۆ‌ پۆلیسامن‌ داوای‌ئێمه‌‌ وه‌ك��و‌ ئه‌ویش‌ نییه‌،‌ ئ��ه‌و‌ موڵكی‌ئێمه‌‌ كوردستانه‌،‌ په‌رله‌مانی‌ ئه‌ندامی‌له‌‌ ناكه‌ین‌ كه‌سانه‌‌ ئه‌و‌ بۆ‌ حسابێك‌ هیچ‌ئێمه‌دا‌ به‌سه‌ر‌ توانایان‌ كه‌‌ ئه‌وه‌وه‌‌ ڕووی‌بانگ‌ بۆ‌ پۆلیسامن‌ بتوانن‌ و‌ هه‌بێت‌په‌رله‌ماندا،‌ له‌‌ ده‌رمانبكه‌ن‌ یان‌ بكه‌ن،‌سه‌رۆكی‌ له‌گه‌ڵ‌ ئێمه‌یه‌‌ كێشه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌په‌رله‌ماندا،‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ و‌ په‌رله‌مان‌په‌رله‌مانه‌‌ په‌راوێزخستنی‌ و‌ الوازك��ردن‌و‌ دی��ك��ه‌دا‌ ده‌س��ه‌اڵت��ه‌ك��ان��ی‌ ئاستی‌ ل��ه‌‌بچووكبوونه‌وه‌ی‌خۆیان‌و‌بچوككردنه‌وه‌ی‌په‌رله‌مانه‌،‌ئه‌وه‌‌كێشه‌ی‌سه‌ره‌كیی‌ئێمه‌یه‌‌توڕە‌ و‌ توڕەده‌بێت‌ په‌رله‌ماندا،‌ له‌گه‌ڵ‌ئێمه‌‌ كێشه‌ی‌ خۆیه‌تی،‌ كه‌یفی‌ نابێت‌به‌سه‌ر‌ ده‌سه‌اڵتێكی‌ هیچ‌ چونكه‌‌ نییه‌،‌وه‌كو‌ نییه‌‌ ئێمه‌‌ سه‌رۆكی‌ و‌ نییه‌‌ ئێمه‌دا‌له‌‌ په‌رله‌مانه‌‌ سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانتاران،‌

ڕووی‌ئیدارییه‌وه‌.به‌یان:‌ئێوه‌‌تاكه‌ی‌ئاماده‌ن‌له‌و‌دۆخه‌دا‌

به‌و‌شێوه‌یه‌‌مبێننه‌وه‌‌له‌ناو‌په‌رله‌ماندا؟په‌یوه‌سته‌‌ ئه‌وه‌‌ عوسامن:‌ عه‌دنان‌كوردستاندا،‌ له‌‌ سیاسییەوە‌ پرۆسه‌ی‌ به‌‌ده‌كه‌ن،‌ دیاریی‌ سیاسییه‌كان‌ الیه‌نه‌‌ كه‌‌به‌شێكین‌ ئۆپۆزسیۆن،‌ له‌‌ به‌شێكین‌ ئێمه‌‌

چوارچێوه‌یه‌كی‌ له‌‌ غه‌رامه‌كه‌ی‌ كه‌سێك،‌یاسا‌ كۆنه‌كه‌،‌ یاسا‌ به‌پێی‌ بچووكدایه‌،‌نوێكه‌ش‌غه‌رامه‌كه‌ی‌ئه‌وه‌نده‌‌نییه‌،‌به‌اڵم‌الیەنی‌كه‌م‌نزیكه‌ی‌ملیۆنێك‌دیناره‌،‌به‌اڵم‌كاریگه‌ریی‌خۆی‌ده‌بێت،‌ ئه‌م‌غه‌رامه‌یان‌كه‌‌ نییه‌‌ به‌وه‌وه‌‌ په‌یوه‌ندیی‌ خۆ‌ چونكه‌‌بڕەكه‌ی‌چه‌نده‌؟‌گرنگ‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌كه‌سێك‌پێویسته‌‌ ئه‌نجامدا،‌ ئاوه‌های‌ كارێكی‌جارێكی‌ بكه‌یت،‌ به‌شێوه‌یه‌ك‌ غه‌رامه‌ی‌

دیكه‌‌ئاسان‌نه‌بێت‌بیكاته‌وه‌.به‌یان:‌بۆ‌ئه‌و‌یاسایه‌‌جێبه‌جێ‌ناكرێت،‌له‌‌به‌رامبه‌ر‌جێبه‌جێنه‌كردنی‌چیتان‌وه‌اڵم‌

ده‌ده‌نه‌وه‌؟فازڵ‌حه‌سه‌ن:‌په‌یوه‌ندی‌به‌‌ناكارایی‌په‌رله‌مان‌ هه‌یه‌،‌ په‌رله‌مانه‌وه‌‌ بێتوانایی‌ و‌چاودێریكردنی‌ و‌ ب��ه‌دواداچ��وون‌ ئیشی‌ئ��ی��ش��ه‌ك��ان��ی‌ح��ك��وم��ه‌ت��ه‌‌ب��ه‌‌ه��ه‌م��وو‌له‌‌ خه‌له‌لێك‌ هاتوو‌ ئه‌گه‌ر‌ به‌شه‌كانیه‌وه‌،‌

گۆڕان‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان،‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ له‌‌بڕیاری‌چی‌بێت‌له‌وه‌ی‌به‌شدار‌ده‌بێت‌له‌‌پەیوەستین‌ ئێمە‌ نا،‌ یان‌ پرۆسه‌ی‌سیاسی‌هه‌وڵی‌ په‌رله‌ماندا‌ له‌‌ ئێمه‌‌ ب���ەوەوە،‌ك��ردووە،‌ گه‌وره‌مان‌ كاری‌ و‌ گه‌وره‌مان‌شێوازێكی‌ پێیوابێت‌ ئۆپۆزسیۆن‌ ئه‌گه‌ر‌دیكه‌ی‌خه‌بات‌بگرینه‌به‌ر،‌ئه‌وكاته‌‌ده‌بێت‌پرۆسه‌ی‌ له‌‌ و‌ بكشێینه‌وه‌‌ په‌رله‌مان‌ له‌‌سیاسی‌و‌په‌یوه‌ندییه‌كان‌له‌گه‌ڵ‌حكومه‌ت‌دانیشتنه‌‌ و‌ هه‌رێم‌ سه‌رۆكایه‌تيی‌ و‌ده‌بێت‌ ئه‌وانه‌‌ هه‌موو‌ و‌ چه‌ندقۆڵیيه‌كان‌

سه‌حب‌بكرێن،‌ئه‌گه‌ریش‌به‌رده‌وام‌بین،‌كاری‌ ماوه‌یه‌دا‌ له‌م‌ ئۆپۆزسیۆن‌ پێموایه‌‌ئاینده‌شدا‌ له‌‌ ده‌كرێ�ت‌ و‌ كردووه‌‌ باشی‌

كاری‌گه‌وره‌تر‌و‌گرنگرت‌بكات.حكومه‌ت‌ ب��ودج��ه‌‌ ل��ه‌س��ه‌ر‌ ب��ه‌ی��ان:‌زانیاريی‌هه‌ڵه‌ی‌به‌‌په‌رله‌مانتاران‌دا،‌ئه‌مه‌‌

چی‌لێده‌خوێرنێته‌وه‌؟ع���ه‌دن���ان‌ع���وس���امن:‌ئ����ه‌وه‌ی‌په‌یوه‌ندییه‌كی‌ ك��ه‌‌ لێده‌خوێرنێته‌وه‌‌ت��ه‌ن��دروس��ت‌ل��ه‌‌ن��ێ��وان‌ح��ك��وم��ه‌ت‌و‌توانای‌ په‌رله‌مانیش‌ و‌ نییه‌‌ په‌رله‌ماندا‌

هه‌ڵه‌،‌ زانیاریی‌ له‌سه‌ر‌ نییه‌‌ لێپرسینه‌وه‌ی‌به‌‌ ورد‌ زانیاریی‌ ن��ه‌دان��ی‌ له‌سه‌ر‌ ی��ان‌په‌رله‌مان‌یان‌حسابنه‌كردن‌بۆ‌بڕیاره‌كانی‌توانای‌ په‌رله‌مان‌ پێویسته‌‌ په‌رله‌مان،‌روح‌ هه‌بێت،‌ حكومه‌تی‌ لێپرسینه‌وه‌ی‌لێپێچینه‌وه‌‌ و‌ چاودێریكردن‌ توانای‌ و‌الی��ه‌ن‌ ل��ه‌‌ نه‌مێنێت‌ لێپرسینه‌وه‌‌ و‌به‌وشێوه‌یه‌‌ حكومه‌ت‌ پ��ه‌رل��ه‌م��ان��ه‌وه‌،‌ملهوڕانه‌‌مامه‌ڵه‌‌ده‌كات،‌ئه‌وه‌‌ئاماژەیه‌كه‌‌نه‌یتوانیوه‌‌ قه‌ت‌ په‌رله‌مان‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ بۆ‌

تواناكانی‌خۆی‌به‌كار‌بهێنێت.

و‌ ده‌كرێت‌ به‌دواداچوون‌ بوو،‌ شوێنێك‌وه‌اڵمه‌كه‌ت‌ ئه‌گه‌ر‌ ده‌نێردرێت،‌ پرسیار‌ده‌ك��ه‌ی‌ وه‌زی��ر‌ داوای‌ ن��ه‌ب��وو،‌ دڵ‌ به‌‌ده‌ك��ه‌ی،‌ وه‌زی���ران‌ داوای‌س��ه‌رۆك‌ ی��ان‌دیكه‌ی‌ پرسیاری‌ په‌رله‌مان،‌ بێته‌‌ ده‌بێت‌به‌‌ په‌یوه‌ندیی‌ ئه‌مه‌‌ چونكه‌‌ لێبكرێت،‌پاراستنی‌ژیانی‌خه‌ڵكه‌وه‌‌هه‌یه‌،‌به‌راستی‌ده‌رمان‌ له‌‌ هه‌ر‌ ده‌كرێت‌ ئه‌وه‌ی‌ ئێستا‌ده‌رزیلێدانه‌وه‌‌ رێگه‌ی‌ له‌‌ ئه‌وانه‌ی‌ و‌خۆراكه‌كه‌‌ ب��وو،‌ به‌قوربانی‌ گیانیان‌خه‌ڵكه‌‌ ئ��ه‌و‌ له‌سه‌رخۆتره‌،‌ مردنێكی‌نه‌خۆشی‌ چه‌ندان‌ و‌ شێرپه‌نجه‌‌ تووشی‌دیكه‌‌ده‌بێت،‌مردنێكی‌له‌سه‌رخۆیه‌،‌ئه‌مه‌‌له‌سه‌رخۆ‌ ژەهرێكی‌ تۆ‌ وایه‌‌ ئه‌وه‌‌ وه‌كو‌ناكارایی‌ ب���ده‌ی،‌ خه‌ڵك‌ ده‌رخ����واردی‌په‌رله‌مان‌له‌وه‌دایه‌‌نه‌یتوانیوه‌‌به‌شێوه‌یه‌ك‌مامه‌ڵه‌‌بكات،‌حكومه‌ت‌ناچار‌بكات‌به‌م‌

شێوه‌یه‌‌نه‌ڕوات.

ب��ۆ‌من��وون��ه‌‌ل��ه‌‌م���اوه‌ی‌راب���ردوودا‌كۆمپانیای‌دروستكردنی‌تیۆتا‌له‌‌ئه‌نجامی‌كردوون،‌ دروستی‌ خراپ‌ سه‌یارانه‌ی‌ ئه‌و‌ئێمه‌‌ كه‌چی‌ دا،‌ غه‌رامه‌ی‌ زۆر‌ پاره‌یه‌كی‌كۆمپانیاكانیش‌ له‌سه‌ر‌ سكااڵ‌ ناتوانین‌بكه‌ین،‌چونكه‌‌هه‌رێمی‌كوردستان‌ تۆمار‌به‌‌ كه‌سێك‌ نییه‌،‌ سه‌ربه‌خۆ‌ واڵتیكی‌تۆ‌ ده‌ربچێت،‌ گیانی‌ خراپ‌ سه‌یاره‌یه‌كی‌كۆمپانیایه‌،‌ ئه‌و‌ له‌گه‌ڵ‌ پێناكرێت‌ هیچت‌له‌‌ ئێمه‌‌ ب��ۆ‌ ب��ه‌ك��ارب��ه‌ر‌ م��اف��ی‌ ئ��ه‌م��ڕۆ‌زیاتری‌ مه‌ترسیی‌ دیجله‌‌ ئۆپه‌راسیۆنی‌هه‌یه‌،‌به‌اڵم‌ئێمه‌‌رۆژانه‌‌ئه‌و‌شته‌‌خراپانه‌‌هاوواڵتیانی‌ گیانی‌ و‌ به‌كارده‌هێنین‌كه‌لوپه‌ل‌ ئه‌و‌ قوربانی،‌ ده‌كه‌ینه‌‌ خۆمان‌به‌كاریان‌ ك��ورد‌ خه‌ڵكی‌ خۆراكانه‌ی‌ و‌ش��اراوه‌،‌ مه‌رگێكی‌ بوونه‌ته‌‌ ده‌هێنن،‌واڵته‌‌ ئه‌م‌ رۆڵه‌كانی‌ دروێنه‌ی‌ ب��ه‌رده‌وام‌

ده‌كات،‌به‌بێ‌‌ئه‌وه‌ی‌بە‌خۆمان‌بزانین.

گه شبین نیم به م گفتوگۆیانه

مالیكی و تاككردنه وه ی هاوبه شه كانی

دیندار دۆسكی، وه زیری كۆچ و كۆچبه رانی عێراق بۆ به یان:

پاش ده ستگیركردنی پاسه وانه كانی رافع عیساویی

وه زیری دارایی عێراق، قه یرانێكی دیكه و درزێكی دیكه كه وته نێوان مالیكی و هاوبه شێكی

سه ره كیی خۆی، كه باڵی سوننه مه زهه بی لیستی )العراقیة (

یه . له هه موو قه یرانه كاندا مالیكی خوڵقێنه ریان بووه ، چاوه ڕوانی به رئه نجامه كانیشیانی كردووه ،

به اڵم ئه مجاره یان به رئه نجامێكی لێكه وته وه ، كه خه وی له مالیكی

زڕاند و قه یرانێكی دیكه ی بۆ دروست كرد. وه ك ده ڵێن؛ مالیكی وه ستای دروستكردنی قه یرانه كانه ،

به اڵم ئه مجاره قه یرانێكی قورس و ره زاگران به رۆكی خۆی گرتووه و ناچاری كردووه كه رازی بێت

ده سته یه كی قه زایی شاری ره مادی سه یری دۆسیه ی پاسه وانه كانی

رافیعی بكات!رسوشتی ئه م قه یرانه ی ئێستا

درێژكراوه ی تێڕوانینی خودی مالیكییه بۆ ركابه ره سیاسییه كانی

خۆی، كه پێیوایه هێزه سیاسییه كانی دیكه هاوبه شی راسته قینه نین،

به كوردیشه وه ، ئه ویش خه ریكی گێڕانه وه ی ئیستیحقاقێكی مێژوویی

خۆیانه بۆ خاوه نی بنه ڕە تیی ئه و مافه ، كه ماڵی شیعه یه . له

به رانبه ریشدا ركابه ره سیاسییه كانی مالیكی به ته نها شه ریكیی

مالیكییان پێناكرێت، ئه وه نده ش پێكه وه دانه نیشتوون كه پرۆژە یه كی

سیاسیی چاره دۆزیان هه بێت بۆ البردنی مالیكی و گۆڕینی

ده سه اڵته كه ی.ئه وه سێ ساڵه مالیكی

تانوپۆی سوننه ده كات، كه چی ئێستا خۆپیشاندان ده كه ن! نه ك له به ر مافه له ده ستچووه كانیان،

یان مافی به شدارییان له ده سه اڵتدا، به ڵكو له سه ر

كێشه یه كی الواز كه به پێوه ری مافه كانی سوننه ، هیچ سه نگێكی نییه . بۆیه پێموایه له جیاتی ئه و خۆپیشاندانانه ، پێویسته داوای ده ستله كاركێشانه وه ی مالیكی بكرێت، هه رچی كوردیشه ، تا

ئێستا نه یتوانیوه سوود له و خاڵی الوازییه ی مالیكی وه ربگرێت، كه

به هۆی گوشاری سوننه كانه وه بۆی دروستبووه .

كورد له نێوان بۆشایی دیارنه مانی تاڵه بانیی سه رۆك

كۆمار و تێكچوونی هاوسه نگیی قورساییه وه له سه ر ئاستی عێراق،

هه ڵوێستی سه یركردن و چاودێریی ره وشه كه ی هه ڵبژاردووه ،

كه ئه مه ش له م بارودۆخه دا هه ڵوێستێكی سلبییه و كورد هیچ

شتێك له پاڵیدا ناچنێته وه .مالیكی ناگۆڕێت، به متامنه وه ركابه ره سیاسییه كانی خۆی له قاڵب

ده دات و الوازیان ده كات، چیرت شتێكی دیكه نه ماوه كورد وه كو

كارتی گوشار به كاری بهێنێت!

* ئەندامى ئەنجومەىن نوێنەراىن عێراق.

www.bayanpress.net ژماره )16(، سێشه ممه 2013/1/1، ساڵی یەکەم

4

به كر حه مه صدیق*

گفتوگۆ: به یان

دۆسكی، نه جامن دیندار مامۆستا حكومه تی كۆچبه رانی و كۆچ وه زی��ری یه كگرتووی لیستی ل��ه س��ه ر عێراقه گفتوگۆ ل��ه م ك��وردس��ت��ان، ئیسالمیی تیشك ناوبراو )به یان(، له گه ڵ تایبه ته دا ده خاته سه ر بنه ڕەتی كێشه و ته نگژەكانی عێراق و كاریگه ریی ئه و قه یرانه یه ك له حكومه ت ئ��ه دای له سه ر یه كانه دوای ده وڵه تی دامه زراوه كانی و په رله مان و

عێراقی فیدراڵ.

له روو ع��ێ��راق م��اوه ی��ه ك��ه ب��ه ی��ان: ت��ه ن��گ��ژەی��ه ، ج��ارێ��ك ل��ه گ��ه ڵ ه��ه رێ��م، به بڕوای له گه ڵ سوننه كان. به مدواییه ش ئێوه كێشه ی بنه ڕەتیی ئه م واڵته چییه وا

ئیستیقرار به خۆیه وه نابینێت؟خوای ن��اوی به دۆس��ك��ی: دی��ن��دار گه وره ی میهره بان. ئه م قه یرانه قه یرانێكی سیاسییه ، هه روه ها قه یرانێكی قانوونیشه . له به عسه وه رژێمی رووخانی دوای له تا ئێستا عێراق نه له رووی ساڵی 2003، سیاسی و نه له رووی قانوونییه وه جێگیر ده نگیان هه موان كه ده ستوور نه بووه . و نییه رازی پێی هه یه الی��ه ن پێداوه ، داوای هه مواركردنه وه ی ده كات، هه روه ك له گه ڵ مامه ڵه ئینتیقائیش شێوه یه كی به تایبه تیش به ده كرێت، ده ستووره دا ئه م ل��ه الی��ه ن ئ��ه و ح��زب��ان��ه وه ك��ه له سه ر چ ده كات سه یر هه رالیه كیان حوكمن، به رژەوه ندیی له ده ستوور مادده یه كی ئه وانی و ده دات به وه گرنگی خۆیه تی،

تری پشتگوێ ده خات.سیاسیشه وه ، ئیستیقراری الیه نی له و فره نه ته وه و فره الیه ن واڵتێكی عێراق فره مه زهه به ، پێویست بوو ئه م حكومه ته كه له دوای 2003 وه دامه زراوه ، تا ئێستا حكومه تی و ته وافوق بنه مای له سه ر و فیعلی ب��ه ش��داری��ی و ئیئتیالفی ده وڵه تدا دامه زراوه كانی له هاوسه نگی ئه وه راستی به كه بكرایه ، دروس��ت الیه نه كان ئێستا، تا ب��ووه سست زۆر هه یه . گله ییان و ره خنه له وباره یه وه سیاسییه كانیش حزبه بونیه ی هاوكات كێشه ی تێدایه ، به شێك له م حزبانه وه كو دیموكراسی له باس قۆناغه كه دروشمی ناوخۆی له به اڵم ده ك��ه ن، شتانه ئه م و

خۆیاندا زۆر بڕوایان پێی نییه .به هه یه ، كێشه ی هه مووی عێراق به وه ی تۆمه تباره پێكهاته یه ك تایبه تیش ته نها له الی ئه و تیرۆر و ئیرهاب هه یه ، و شێوه كان له شێوه یه ك به هه ربۆیه ده وڵه تدا دامه زراوه كانی له بیانووه ، به و ئێمه شه راكه ته ی ئه و پ��ه راوێ��زخ��راون. باسی سوننه ش هه روه ها و كورد وه كو

لێی گله ییان الیه ن هه ندێك ده كه ین، تا ئێستا شه راكه تێكی حه قیقی هه یه كه وه كو كێشه كانی به س��ه ب��اره ت نییه . خزمه تگوزاری و مادده ی )140( و ناوچه دابڕاوه كانیش، ئێمه جددییه ت له ناو ئه م چاره سه ركردنیان، بۆ نابینین حكومه ته دا شێوه یه كی به كه نییه پێی حه زیان ده ستووری ئه نجام بدرێن. هه موو ئه مانه ره نگدانه وه یان له سه ر بارودۆخی گشتیی

عێراق هه یه .و مالیكی سوننه ، و ك��ورد ب��ه ی��ان: تۆمه تبار شیعه سیاسییه كانی مه رجه عه و ته نگژە ئه م دروستكردنی به ده كه ن ئێوه پێچه وانه وه . به ئه وانیش قه یرانانه ،

بۆ ئه مه چی ده ڵێن؟مالیكی بێگومان دۆسكی: دیندار حكومه ته ، سه رۆكی ئه وه ی حوكمی به سیاسییه ی قه یرانه ل��ه م به رپرسیاره دروستبووه ، هه موو ئه و كێشانه ی باسیان وه كو به رپرسیاره لێیان ئه و ده كه ین، سه رۆك وه زیران، به رپرسیارێتیی سه ره كی جا فیدراڵییه ، حكومه تی ئه ستۆی له مالیكی بێت یان غه یری مالیكی. به اڵم به هه موو به رپرسه ، تریش خه ڵكی راستی په رله مان و حكومه ت له الیه نانه ی ئه و ئه ندازه ی به هه ریه كه یان به شدارن، ئه م دروستبوونی له به رپرسیاره خۆی ب��ارودۆخ��ه . ب��ه اڵم س��ه رۆك��ی وه زی��ران ده كرێت تۆمه تبار و سه رۆكی حكومه ته شه راكه ت. ره تكردنه وه ی و تاكڕەوی به شیعه ش هاوپه یامنیی ناو له هه روه ها خه ڵكی گله ییان هه یه كه په راوێزخراون، حه قیقی شه راكه تێكی به هه ست یان

ناكه ن له گه ڵیان.چاره سەرنه بوونی ئه گه ری له به یان: ئه م كێشه و قه یرانانه دا، پێشبینی ده كه ن له سوننه و ك��ورد پێكهاته ی ه��ه ردوو هیچ ئایا بكشێنه وه ؟ سیاسی پرۆسه ی

هه وڵێك به و ئاڕاسته یه دا هه یه ؟سیاسی پرۆسه ی دۆسكی: دیندار ساڵێك نزیكه ی نه ماوه ، زۆری بۆخۆی ئه و ئێستا تا نازانم ماوه ، مانگی سێ و یان هه یه س��وودی چه ندێك هه نگاوه

عێراق باری به وه ره نگه نا؟ پێی ب��ه ب��ێ��ت. ئ��اڵ��ۆزت��ر تا منیش، زانیارییه كانی ئێستا رێكه وتنێك نییه له

كوتله ئیئتیالفی نێوان و كوردستانییه كان عێراقیه ، لیستی ب��ۆ ك��ش��ان��ه وه له من ح��ك��وم��ه ت،

ن���اڵ���ێ���م ك���ورد و سوننه ، ده ڵێم

ب���ه ع��ی��ن��وان��ی ئ��ی��ئ��ت��ی��الف��ی ك��وت��ل��ه من عێراقیه . لیستی و كوردستانییه كان پێموایه نه مان له ناو حكومه ت و پرۆسه ی ره نگه ده كات، ئاڵۆزتر كێشه كه سیاسیدا، به بتوانن تا هه بێت تر فشاری كارتی وه كو بكه ن، دروس��ت فشار ه��ۆی��ه وه مه ده نی عیصیانی و خۆپیشاندانانه ئه م و حیوار رێگای به هه روه ها هتد.. و دانوستان. هه رچه نده من گه شبینیش نیم به م گفتوگۆ و حیوارانه ، چونكه ئه وه دوو و حیوار ئه م سه رقاڵی هێزانه ئه م ساڵه دانوستانانه ن و شتێكی ئه وتۆش نه بووه كه مرۆڤ پێی گه شبین بێت به رانبه ر ئاینده ی قه ده رمان ئێمه به اڵم عێراق. سیاسیی حیوار رێگه ی به كێشه كان ده بێت وایه مامه ڵه ئاشتییانه به و بكه ین چاره سه ر

بكه ین، بۆئه وه ی كێشه كان ئاڵۆزتر نه بن.و كوردستانییه كان كوتله ئیئتیالفی مافی خۆیانه هه ڕەشه ی عێراقیه، لیستی سیاسی، پرۆسه ی له بكه ن كشانه وه بۆئه وه ی فشارێك له سه ر الیه نی به رانبه ر ئه و من بڕوای به به اڵم بكه ن، دروست ئاڵۆزتر عێراق بارودۆخی كشانه وه یه

ده كات.له وه داكۆكی زۆر مالیكی به یان: به نابێت پابه ند ك���ورد ك��ه ده ك���ات وه زیرێكی وه ك��و ئێوه ده س��ت��ووره وه .. به كورد پابه ندنه بوونی به غدا، له كورد

ده ستووره وه له چیدا ده بینن؟شتی ده س��ت��وور دۆسكی: دیندار مرونه تیان مادده كانی تێدایه ، گشتيی چه ندین ئ����ه وه ن قابیلی ت��ێ��دای��ه ، تێگه یشتنی جیایان بۆ بكرێت. له به رئه وه كوردستان له مومكینه ئه وان دیدی به ته جاوه زی هه ندێك له به ند و مادده كانی ده ستوور كرابێت، یان كاریان پێنه كرابێت. هه یه تێبینيی هه رێم به رانبه ریشدا له به سه باره ت فیدراڵی، حكومه تی له سه ر چه ندین جێبه جێنه كردنی به رژەوه ندیی كه م��ادده خ��ه ڵ��ك��ان��ی ع���ێ���راق و یان تێدایه ، كوردستانیان حكومه تی ك��ه ئ����ه وه ی مامه ڵه یه كی فیدراڵی و ئینتیقائی

به اڵم ده كات. له گه ڵ ده ستووردا الوه كی دیسان ئه مه ش ده بێت له رێگای دانوستان و گفتوگۆوه چاره سه ر بكرێت، یان نابێت ده ستوور ته فسیری بۆخۆی هه ركه س موكه لله فه خۆی فیدراڵی دادگای بكات. ئێمه به اڵم بكات، ده ستوور ته فسیری نییه ، فیدراڵییامن دادگایه كی ئێستا تا خه ڵكه ئه و ئێستا هه یه ، كێشه له وێش كه نه ماوه عێراقی ق��ه زای به متامنه ی

سه ربه خۆ بێت.بێگومان گله یی له نێوان هه ردووالدا هه رێم حكومه تی ده ڵێن ئه وان هه یه ، هه یه ، ده س��ت��وور له سه ر ته جاوه زاتی ناتوانرێت هه بێت، ئ���ه وه ش ره ن��گ��ه ناشتوانین هه روه ك بكرێت، ئینكاریش بڵێین هه موو ده عوا و كه یسه كان ته واون، هه رێمیش حكومه تی به رانبه ریشدا له زۆر شتی هه یه له سه ر حكومه تی ناوه ند، نه بوون په یوه ست ده ستووره وه به كه له گه ڵیدا ئینتیقائییان مامه ڵه یه كی و

كردووه ، ئه وه ش هه ر راسته .به یان: به رای به ڕێزتان غیابی تاڵه بانی مه شهه دی له سه ر ده بێت كاریگه ریی سیاسی له عێراق به گشتی و واقیعی كورد

له ناوه ند به تایبه ت؟غیابی بێگومان دۆسكی: دیندار هه ستیاره دا كاته له م جه الل مام به ڕێز كاریگه ریی خۆی هه یه ، به حوكمی ئه وه ی سه رۆك كۆمار بووه و خۆی هه وڵی باشی بۆ لێكنزیككردنه وه ی الیه نه كان هه بووه . بارودۆخی له سه ر كاریگه ریی بێگومان داوای هه یه ، عێراق كۆی و كوردستان شیفای له خوای گه وره بۆ ده كه ین. به اڵم پرۆسه ی سیاسییش نابێت له سه ر كه سێك به كه سه ش ئه و هه رچه ند بووه ستێت، بێت، كۆمار فه خامه تی سه رۆك قه باره ی بۆ نه خشه ڕێگا هه بن كه سانێك ده بێت

چاره سه ركردنی ئه م كێشانه دابنێن.به یان: ئه م كێشه و ته نگژانه ی ئێستا، ئایا كاریگه رییان له سه ر كاری حكومه ت و

ئه دای وه زاره ته كانی ناوه ند داناوه ؟دیندار دۆسكی: بێگومان، ئێستا ئێمه وه كو حكومه ت دوو هه فته یه دانیشتنامن نه كردووه ، كاریگه ریی ده روونیشی له سه ر رووی له ته نانه ت هه یه ، وه زی��ره ك��ان

ده روونییه وه ره غبه تیان له سه ر كاره كانیان هه یه كشانه وه رۆژێك هه موو نامێنێت. و ئه و هه موو ناجێگیرییه هه یه ، بێگومان هه موو ئه دای له سه ر كاریگه ریی ئه وه به نه ك هه یه ، ده وڵه ت دامه زراوه كانی ته نها حكومه ت، كاریگه ریی سلبی له سه ر

په رله مان و كۆی ژیانی سیاسیش هه یه .و قۆناغ ئ��ه م كۆتایی ئێوه ب��ه ی��ان:

بارودۆخه قه یراناوییه چۆن ده بینن؟ره شبینیش دیندار دۆسكی: من زۆر دوای له عێراق بارودۆخی چونكه نیم، عێراق له ئێستا وابووه ، هه ر گۆڕینیه وه من هه یه ، سیاسییه الیه نه هه موو ئه م رسوشتییه ، شتێكی بارودۆخه ئه م ناڵێم به رنامه هه ركه س پێشبینیكراوه ، به اڵم ده ستێوه ردانی هه یه ، خ��ۆی پالنی و ده ره ك��ی��ش ه��ه ی��ه ، ده س��ت��ێ��وه ردان��ی هه یه ، هه روه ها نێوده وڵه تی و هه رێمی ناوچه كه دا هه یه ، له ملمالنێیه كی گشتی جه مسه رێكی و ئێرانی جه مسه ری كه موقابیلی ئێرانی هه یه ، هه روه ها به هاری عه ره بی هه یه و خه ڵكی داوای ئازادی و كاریگه رییان ئه مانه ده كه ن، دادگه ریی به ڵكو عێراق، بارودۆخی له سه ر نه ك رۆژهه اڵتی و ده وروب��ه ر واڵتانی له سه ر

ناوه ڕاست هه یه .یه كگرتوومان دیدێكی ئه گه ر ئێمه عێراق، ئاینده ی به سه باره ت هه بێت ئه م هه موو كه ده بم گه شبین من ئه وا ئه وه ی به اڵم ده كه ین، ته جاوه ز شتانه دیدمان ئێمه ئه وه یه ، مه ترسییه جێگه ی بۆ ئاینده ی عێراق وه كو یه ك نییه ، ئێستا خۆی دی��دی ده ی��ه وێ��ت الیه نێك ه��ه ر سه باره ت به ئاینده ی عێراق فه رز بكات، ه��ه روه ك مه ترسیداره ، كارێكی ئ��ه وه بكه وێته عێراق كه مه ترسیداره ئه وه ش له دوور هه رێمیی ملمالنێیه كی ن��او

به رژەوه ندییه كانی میلله تی عێراقه وه .ئێمه ده بێت ه��ه ر دواج��ار ب��ه اڵم كێشانه له م هێزانه ئه م بین، گه شبین قۆناغێكی وه ك��و و ببێت ده رب��ازی��ان له گه ڵ بكه ن، له گه ڵ مامه ڵه ی ئینتیقالی ئه وه یان ئیراده ی كێشانه دا، ئه م بوونی و دیموكراتی و نوێ عێراقێكی هه بێت

فره الیه نی بونیات بنێن.

ـ تا ئێستا رێكه وتن له نێوان كورد و )عێراقیه (دا نییه بۆ كشانه وه له حكومه ت

ـ ئه م قه یرانه كاریگه ریی ده روونیشی له سه ر وه زیره كان هه یه

www.bayanpress.netژماره )16(، سێشه ممه 2013/1/1، ساڵی یەکەم

7

هه‌واڵ‌یاری‌به‌‌زه‌ویوزار‌ده‌كاتخاوه ن نووسینگه یه ك: كه مالیكی زه وییه كه ی له هه ولێر فرۆشت عه ره به كانیش ده یفرۆشنه وه

دوابه دوای ئاڵۆزبوونی كێشه كانی نێوان هه ولێر و به غدا نرخی زه ویوزار له هه رێمی كوردستان نزمترین ئاستی به خۆیه و بینیوه ، چاودێرێكی ئابوورییش ڕایده گه یه نێت هه ر نا ئارامییه كی سیاسی نا ئارامییه كی ئابووری به دوای خۆیدا ده هێنێت

و ده بێته هۆی ئه وه ی كه خواست له سه ر خانوو و زه وی كه مبێته وه ، كڕیار كه م و له به رانبه ردا فرۆشیار زۆر بێت.

په یجور: ئاكار شیره یی ـ هه ولێر

سامان مه ده نی

چوونه بایكۆتكردنی دیـــارده ی و ــۆ ــك زان ــنــدنــی وانــه خــوێ ژووری خوێندكاراندا ناو له كه په یانگاكان به تایبه تیش و ــارساوه ن »لێدان« به ساڵێكه چه ند به كۆمه ڵ شێوه ی به كوردستان هه رێمی له خه ستی به زانكۆ خوێندكارانی سه ندووه ، په ره ی خراپی دیــارده یــه كــی به به شێكیان ده زانن و پێیان وایه له چاولێكه رییه وه تر به شێكی ــووه ، ــرت گ ــاوه ی ــه رچ سوایه پێیان و بۆده هێننه وه پاساوی ناوخۆییه كان به شه و زانكۆكان كه شی هه ست كــردووه خوێندكاران له وای ده رفه ت له و نه كه ن ئاسووده یی به ــك رۆژێ چه ند ئـــه وه ی بــۆ بگه ڕێن گرووپێكی ئه ندامێكی نه كه ن. ده وام رێكخراوه ده ڵێت خوێندكارانیش فراوان دیارده یه یان ئه و حیزبیه كان

كردووه .كۆلێژی خوێندكاری فارس بیالل پێی سه اڵحه دیین زانكۆی ئه ندازیاری لێداكانه كان به رچاوی به شێكی وایه لــه ده وامـــی زانــكــۆ پــه یــوه نــدی به الساییكردنه وه هه یه ، ئه و بۆ ڕۆژنامه ی ناوخۆییه كان به شه »له وتی به یان ــێــك خــوێــنــدكــاران ده بــیــنــیــن ــات كئیرت ڕاگرتووه ده وامیان هاوڕێكانیان كۆلێژه كان هه موو و ده كات ته شه نه

ده گرێته وه ».

وتی هه روه ها خوێندكاره ئه و زانــكــۆكــان كــه شــی هه ندێكجار «خوێندكار ئه وه ی بۆ ترن هۆكارێكی لێی دووربێت چونكه هه ست هه وڵدا

به ئاسووده ی ناكات«.خوێندكاری سلێامن مـــه رسوور ئه و زانكۆ په روه رده ی هه مان كۆلێژی وتی هاوكات نازانێت، به باش دیارده به هۆی و ناوخۆییم به شی له »من ئه وتۆی خزمه تگوزاری هیچ ئــه وه ی بێزاری به نییه خوێندكار هه ست تێدا

ــاز ده رب لێی خۆشه پێی و ــات ده كنه شارده وه ئه وه شی ناوبراو بێت«. خوێندكارانی جاره كان زۆرینه ی كه ده ستپێشخه ری ناوخۆییه كان به شه

لێدانه كان ده كه ن.خوێندكاری ئه حمه د ئــه ویــن له لێدان هۆكاری ئه ندازیاری كۆلێژی ده گێڕێته وه ئه وه بۆ زانكۆ ده وامــی خوێندكاران ئامانجی ئه وه ی هۆی به ئه وه ــه ده رچــوون فێربوون له جێی ئه و ڕێگای له هه وڵبدات ــات واده ك

به تا وانه بخوێنێت، لێدانانه كه مرتین ئاسانی ده رچێت, ئه وین هه روه ها وتی »به شێكی تر له به ر ئه وه یه خوێندكاران ته مه نیانه وه هه میشه حه زیان به هۆی و پێچه وانه یه كاری و سه ركێشی له

چێژی لێده بینن«.حامید دیــــدار ــر ت ــه كــی ــه الی لزانست كۆلێژی خوێندكاری كچه پێی و هه یه جــیــاوازی بۆچوونێكی لێپێچینه وه ی ــه وه ی ئ به هۆی ــه وایزانكۆ ئیداره ی و مامۆستا و نییه توند

دیارده یه ئه م له گه ڵ ڕاهاتوون لێی خوێندكارانیش نییه لێپێچینه وه و ــان قــۆســتــووه تــه وه . ــه ی ــه ت ــه و ده رف ئبه قوتابیان زانكۆش مامۆستایه كی كه مته رخه م ده زانێت بۆیه ئه م دیارده خدر سیروان ده بێت، زیاتر به رده وام به لــه وبــاره یــه وه زانكۆ مامۆستای خوێندكاران ــێ »ده ب وت )بــه یــان(ی ئه و ئاماده ن بچنه وه ، چۆن به خۆیاندا بده ن به فیڕۆ خوێندن كاته ی هه موو سووربن خۆیان پێویسته له كاتێكدا

ئه و چونكه ده وامـــكـــردن، لــه ســه ر دروستده كات پچڕان ده وامنه كردنه مامۆستا پێویست وه ك ــات واده ك و ئه و بگه یه نێت«. وانه كه ی نه توانێت پێویسته گوتی هه روه ها مامۆستایه لێپێچینه وه ی زانكۆكان سه رۆكایه تی بایكۆتی نه چوونه له بكه ن زیاتر

به كۆمه ڵی خوێندكاران.خوێندكاریش گرووپێكی ئه ندامی گه وره ن به شێكی حیزبه كان وایه پێی ــه . ــارده ی دی ــه و ئ ته شه نه كردنی لــه چاوی گروپی ئه ندامی عه زیز كــازم ئه وه ی »به هۆی وتی به یان بۆ زانكۆ جار چه ندین ده ســه اڵت حیزبه كانی ڕاده گرن ده وام ترسه وه له و بۆنه به له گه ڵیان، ناكرێت لێپێچینه وه و خوێندكارانیش له وانه وه ترسیان شكاوه بكرێت«. له گه ڵ لێپێچینه وه یان له ــز داخــســتــنــی زانــكــۆی ــه زی ـــازم ع كسه اڵحه دیین له كاتی ڕووداوه كانی 17 شوبات به منوونه ده هێنێته وه كه هیچ لێپێچینه وه له گه ڵ ئه و ڕێكخراوه نه كرا، زانكۆ چاوی گرووپی ئه ندامه ی ئه و جه ختی له سه ر ئه وه كرده وه له كاتێكدا به گوێره ی پێوه ره جیهانییه كان پێویسته له هه ر وه رزێكی خوێندنی زانكۆ 150 هۆی به ــه اڵم ب بكرێت، ده وام رۆژ زانكۆ خوێندكارانی به كۆمه ڵی لێدانی ته نها سااڵنه هه رێم په یامنگاكانی و

نزیكه ی 100 رۆژ ده وام ده كرێت.

تایبه ت فرۆشیار زۆر بێت و كڕیار كه م به مالیكی نووری ئه وه ی دوای عه ره به كان، له فرۆشت هه ولێر له خۆی زه وییه كه ی

ئێستادا عه ره به كانیش ده یفرۆشن«.مامۆستای سامقه یی ئه یوب مامۆستا زانكۆ و ئابوورییناس سه باره ت به دابه زینی زه وی ڕایده گه یه نێت كه »هه ر نائارامییه كی خۆی به دوای ئابووری نائارامیه كی سیاسی

هــه ژار، یان ناوه ند، ئاست خه ڵكی نه ك ده وڵه مه نده كان له نێوان خۆیان ده كڕن و ده فرۆشنه وه ، بۆیه ئه وه هۆكاری ئه وه نییه ».

نووسینگه ی خــاوه ن حسێنی ڕێبوار ئه و ئه وه ی »له به ر ده ڵێت حه سارۆكیش نییه پێشكه وتوو شێوه یه كی به یه كانه له به ر ده كه وێته وه ، دوور لێی خه ڵك بۆیه و ده كرێت دروســت خێرایی به ــه وه ی ئ

زوو سه ره كه ی ئاو ، بۆیه خه ڵك زۆر پشتی بكڕێت زه وی ده كات حه ز نابه ستێت، پێ زیاتر شوێنانه ئه و خانوو، بیكاته خۆی و یان تێدكات، ڕووی و ده یكرێت عــه ره ب به كرێی دواتر و كڕیویانه ده وڵه مه نده كان

ده ده نه وه ».زۆیان گاریگه ری ڕووداوه سیاسییه كان زه وی نرخی هه ستانی و دابه زین به سه ر

نووسینگه ی خاوه ن وه ك هه یه ، خانوو و سیاسی هه واڵی »به یه ك ده ڵێت سێبه ردان خۆش بێت، یان ناخۆش، كاریگه ری به سه ر هه یه ، زه ویــیــه وه دابه زینی و هه ستان به غدا و نێوان هه رێم له دانوستانێك هه ر به و زه وی به رزبونه وه ی هۆی ده بێته خۆی پاره كانی خه ڵك پێچه وانه شه وه . ئه وه ی هۆی ده بێته ئه مه ش ده كێشێته وه

له وباره یه وه ڕێبوار حسێن خاوه ن و كڕین بۆ )سێبه ردان( نووسینگه ی وتی له شاری هه ولێر زه وی فرۆشتنی »له گه ڵ ئه و كێشه و بارگرژییه ی نێوان هه ولێر و به غدا نرخی زه وی و خانووی دابه زیووه ، هه مووی تاپۆ بێ و تاپۆ هه یه واش هی ده فته رێك، هه یه جا دوو بازرگانییه زه وییه كه ی شوێنی شوێنه كه ی ئه گه ر دابه زیووه ، ده فته ر نزیكه ی بێت نیشته جێبوون جێگه ی 50 وه رقه دابه زینی به خۆیه وه بینیووه . هه ندێك دوای ئێستادا لــه بــه اڵم نرخی كێشه كان هــێــوربــوونــه وه ی نه دابه زینه دایه ، له نه زه وی جێگیره ، كێشه سه ره تای وه ك به رزبوونه وه ، ناوه ند و هه رێم نێوان سیاسییه كانی نییه ، كه ئه و كات دابه زینی زۆرخێرای

به خۆیه وه بینی«.نووسینگه ی خاوه نی هه روه ها زه وی »ئه گه ر ده ڵێت )سیشار(یش ئێستا كردبایه ــه ی وه رق 350 پێشرت سه رجه م دابه زینه ئه و ده كات، 250شاره كان جیاوازی به بێ كوردستانی زۆر سیاسی وه زعــی گــرتــووه تــه وه ، هه یه ، زه ویوزاره وه به سه ر كاریگه ری ئه و ناسه قامگیرییه وای كردووه نرخی

زه وی زۆر ڕوو له كه می بكات«.دروستكردنی بــه وه ی سه باره ت ئه و یه كه نیشته جێیانه هۆكارێك نییه بۆ دابه زینی نرخی زه وی و خانوو؟ ناوبراو نیشته جێبوونانه یه كه »ئه و ده ڵێت ســه رجــه مــی بــۆ ده وڵــه مــه نــده كــانــه ،

بارگرژییه ی و تێكچوون ئه و دێنێت، خۆی له گه ڵ ناوه ند و هه رێم نێوان بێمتامنه یی جۆرێك وایكردووه ئه وانه ئه و دوای تایبه تی به بێت، دروســت بڕیاره ی حكومه تی هه رێمی كوردستان عــه ره بــه وه بــه نــاوی تاپۆ نابێت كــه نیشته جێیانه ی یه كه له و بكرێت، جگه ـــه وه ی تر ــت، ئ ــرێ كــه دروســـت ده كبه شێكی چونكه نــاكــرێــت ــاو ــه ن بناوه ڕاستی و خوار ده وڵه مه نده كانی ــوزاری زه وی سه ر له خواستیان عێراق ــا، ئـــه وان ــن ــان پــێــك ده هــێ ــت ــوردس كله كه مبوونه وه دان ئه و كه مبوونه وه یه ش وای كردووه جۆره دڵه ڕاوكێیه ك له نێوان ئه وانه ی كه جامبازی ده كه ن، كه خاوه ن كه خــانــوون، زه وی نووسینگه كانی ئیشیان ته نها كڕین و فرۆشتنه ئه وانیش جۆره بێمتامنه یی له نێوانیاندا دروست وایــكــردووه بێمتامنه ییه ئــه و ــووه ، بو زه وه ی له سه ر كه مببێته وه خواست زه وی، له سه ر تایبه تی به خانووبه ره ، جامبازیكردن بۆ زیاتر زه وی چونكه ئه و به كاردێت، فرۆشنت و كڕین و به دیار ڕۆژبـــه رۆژ كه مبوونه وه یه ش به هۆی خه ڵك هه وه ها ده كــه ویــت، كه ــاره یــه ی پ ــه و ئ سیاسی نائارامی له بكات سه رفی نایه وێت هه یه تی له وانه یه بچێت كڕینی زه وی و خانوو، زێڕ چونكه بدات، زێڕ به پاره یه ئه و له یان ده بێته وه ، به رز كاتانه دا له و جۆره نرخێك ڕاده وه ستێ و وه ك زه وی

نییه كه ».

»لێدان«ی‌به‌كۆمه‌ڵی‌خوێندكاران‌له‌‌هه‌ڵكشاندایه‌»حیزبه كان به شێكی گه وره ن له ته شه نه كردنی ئه و دیارده یه »

www.bayanpress.net ژماره )16(، سێشه ممه 2013/1/1، ساڵی یەکەم

6

ده گوترێ »ئه گه رچی وتی ئێستادا له گه رمانه ی موناقه شه ئ��ه و ب��ه ه��ۆی ه��ه ف��ت��ه ی ڕاب������وردووی پ��ه رل��ه م��ان به اڵم ب��ووه ، دروس��ت دووركه وتنه وه ئۆپۆزسیۆن له گه ڵ ئێمه نییه ڕاس��ت و كۆبوینه وه ڕابوردوو ڕۆژی چه ند له كۆمه ڵێك له باره ی گفتوگۆ بڕیارمانداوه كۆمسیۆنی نێویاندا له بكه ین یاسا تا هه ڵبژاردنه كان سه ربه خۆی ب��ااڵی له باره ی هاوبه ش«. ڕێككه وتنی بگه ینه یاسای هه ندێ و ده ستوور گه ڕانه وه ی په سه ندی په رله مانی پێشرت كه تر »ئێمه ڕایگه یاند ن��اوب��راو ك���ردووه ، ڕه زامه ندییامن له سه ر ئه وه ده رنه بڕیوه په سه ند پێشرت یاسایانه ی ئ��ه و ك��ه

نوره دینی عومه ر ل��ه وب��اره ی��ه وه جێگری سه رۆكی فراكسیۆنی كوردستانی هه موو »ل��ه ڕاگه یاند )ب��ه ی��ان(ی به ئاساییه شتیكی دنیا په رله مانه كانی یه كرت له گه ڵ په رله مان فراكسیۆنه كانی یاسایه ك له باره ی ئه گه ر داده نیشن، ته وافوق ئ��ه وا ڕێككه وتن گه یشتنه ده كه ن، ئه گه ریش نا له هۆڵی په رله مان به كه مینه و زۆرینه یه كالی ده كه نه وه ». نزیكبوونه وه ی ب���اره ی ل��ه ن��اوب��راو زۆرینه و ئۆپۆزسیۆن فراكسیۆنه كانی

بۆ قسه مان به ڵكو بگه ڕێنه وه ك��راون له مه ودوایه ».

سه رۆكی عه بدولعه زیز عومه ر ئیسالمی ی��ه ك��گ��رت��ووی فراكسیۆنی داوه هه وڵی ئۆپۆزسیۆن ڕایده گه یه نێت له سه ر ته وافوق بۆ ڕێككه وتن بگاته ده ك��ات پێویست كه یاسا كۆمه ڵێك ڕه زامه ندی هه موو الیه كی له سه ر بێت، جار هه ندێ ئ��ه وه ی س���ه ره ڕای ب��ه اڵم به ڵێنیش ده ده ن، به اڵم دواجار زۆرینه به خواستی خۆی یاساكان په سه ند ده كات«.

په رله مانتاری عه بدوڵاڵ مه ال نووری »عه قاڵیه تی ده ڵێت گۆڕان فراكسیۆنی سه ر به كێشاوه باڵی ت��ه واو زۆرینه په رله مان و ڕێز له سه رنج و خواسته كانی

له باره ی ناوبراو ناگرن«. ئۆپۆزسیۆنش له دوای په رله مان كه بایكۆتی خواستی ساڵی كۆتایی ژمێره ی په سه ندكردنی 2011 و دانانی سه رۆكی ده سته ی مافی به شێك له الیه ن ئ��اراوه هاته م��رۆڤ وتی ئۆپۆزسیۆنه وه ج��ه م��اوه ری ل��ه بایكۆتی جارێك چه ند پێشرت »ئێمه به اڵم ك��ردووه ، په رله مامنان دانیشتنی یاساكانی هه ر زۆرینه نه بووه ، سوودی بۆیه تێپه ڕاندووه ، خۆی خواستی به پێویستیامن وای��ه پێم من ئه گه رچی وه رگرین، توند هه ڵوێستی هه یه به وه هۆی نه بێته ئه گه ر هه ڵوێسته كه به اڵم هه ڵوه شانه وه ی په ڕله مان به هێز نابێت«.

یه كگرتووی فراكسیۆنی سه رۆكی

»ئۆپۆزسیۆن وتی له وباره یه وه ئیسالمی خۆی پیشه یی ئه ركی په رله مان له په رله مان جێهێشتنی ده كات، جێبه جێ په رله مامنان كه ئێمه نییه ، چاره سه ر كه مینه به بڕوامان ده بێ قبوڵكردووه هه روه ها هه بێت«. زۆرینه كه شی و »ده بێ ڕایگه یاند عه بدولعه زیز عومه ر هه بێت قسه ی ئ��ه وه له سه ر خه ڵك زۆرینه ی ده كاته كێ تر جارێكی كه پ��ه ڕل��ه م��ان، ئ���ه وان ب��ه رپ��رس��ی��ارن كه خۆی ئ���اره زووی به یاساكان زۆرینه

تێده په ڕێنێت«. هاوكات عه بدوڵاڵ مه ال نووری پێی وایه ده بێت خه ڵك بۆ هه ڵبژاردنی ئایینده هاوكێشه كانی بدات ئه وه له سه ر بڕیار

بۆ بێت، شێوه یه ك چ به په ڕله مان نێو خۆی خواستی نه توانێ الیه نێك ئه وه ی

به سه ر خواستی گشتی بسه پێنێت.سه رۆكی جێگری خۆیه وه ل��ه الی ل��ه ب��اره ی ك��وردس��ت��ان��ی فراكسیۆنی ئه و له باره ی ئۆپوزسیۆن ڕه خنه كانی یاسایانه ی ڕه هه ندی نیشتامنییان هه یه نیشتامنی ڕه هه ندی به »ئه گه ر وتی ڕه هه ندی یاسای جگه ره كێشانیش بێت نیشتامنی هه یه ، بۆیه ئه و ده سته واژه یه هه یه یاسا كۆمه ڵێك به ڵكو هه ڵه یه ، ئه گه ر له سه ره سیاسییان خیالفی كه ته وافوق نه گه ینه ئۆپۆزسیۆن له گه ڵ ئه وا زۆرینه و كه مینه ی هۆڵی په ڕله مان

یه كالی ده كاته وه ».

په یجور: فه رمان ڕه شاد

هه زاری به ده رچوانی زانكۆ و په یامنگاكان و بڕ گۆڕانی ئه گه ری ب��اره ی له داوه ، »تا وتی ئه كره م عه باس بیمه كه شێوازی بڵێن ئه وه ی بۆ نییه بڕیارێك هیچ ئێستا ده كرێت، ئێستا شێوازه ی ئه و ده ستكاری ڕوون زیاتر ڕێنامییه كه ش ده رچوونی به

ده بێته وه كه بۆ ئه مساڵ چۆن ده بێت«. ئه و له الیه ن بێكاری بیمه ی پێدانی گرتووه دووچاری وه ریان پێشرت كه سانه ی بڕه ئه و به وپێیه ی بوونه ته وه ، ڕه خنه هه ر مانگیش شه ش ته نیا و كه مه پاره یه ده رچووێك شموولی ده كات وه ریبگرێت.

كۆلێژی ده رچ����ووی ك��ه )ش��ی��الن( بێكاری ب��ی��م��ه ی پێشرت ش��ه ری��ع��ه ی��ه ئه و ڕاگه یاند )به یان(ی به وه رگرتووه ، به بێكاری بیمه ی ناوی به پاره یه بڕه نه بینی، لێ ئه وتۆمان س��وودی ئێمه درا چونكه له الیه ك بڕه كه ی كه م و له الیه كی زرار زانا بوو«. مانگ شه ش ته نها تریش كه یه كێكی دیكه یه له ده رچوانی زانكۆ و بێكاری سوودمه ندوو بیمه ی له پار ساڵی »پێویسته حكومه ت گۆڕانكاری بووه وتی بكات، زی��ات��ری و بیمه یه ل��ه و بكات پێشم نه بێت، مانگیش شه ش بۆ ته نیا ته نها مبێنێته وه به وشێوه یه ئه گه ر وایه

به یان � هه ولێر

ب��ه رپ��رس��ێ��ك��ی وه زاره ت������ی ك����اروك����اروب����اری ك��ۆم��ه اڵی��ه ت��ی ده رنه چوونی به هۆی ڕایده گه یه نێت بێكاری بیمه ی پێدانی نوێوه رێنامیی پێنه كردووه ، ده ستی ب��ه ده رچ��وان په یامنگاكانیش و زانكۆ ده رچوانی

ناڕازین له شێواز و بڕی بیمه كه .وه زاره ت������ی ك���اروك���اروب���اری كۆمه اڵیه تی تاكو ئێستا بیمه ی بێكاری � 2011 ساڵی ده رچ��وان��ی ب��ه س��ه ر 2012ی دانه مه زراو دابه ش نه كردووه ، واده یه كیش دیاریی نه كراوه بۆ ئه وه ی له وباره یه وه بكرێت، داب��ه ش ف��ۆرم وه زاره ت��ی وته بێژی ئه كره م عه باس )به یان( به كۆمه اڵیه تی كاروكاروباری

وه زاره ت��ی ئێستا »تاكو ڕاگه یاند ی ڕێنامیی دارای���ی وه زاره ت���ی و ك��ار باره ی له ده رن��ه ك��ردووه پێویستیان پێدانی بیمه ی بێكاری، تاكو ڕێنامییش بیمه ناتوانین ئێمه ده رن��ه چ��ێ��ت پێشرت له باسه جێی بكه ین«. دابه ش كۆمه اڵیه تی كاروكاروباری وه زاره تی بۆ ماوه ی شه ش مانگ بیمه یه كی 150

سوودی و ده رچوانه هه ڵخه ڵه تاندنی نییه ».

ئ��ه وه ی ب��ه ه��ۆی ب��اس��ه جێی ئه مساڵ 17 هه زار كه س ده مه زرێندرا، زۆری ڕێژه یه كی ده ك��رێ چ��اوه ڕێ په یامنگاكان و زان��ك��ۆ ده رچ��وان��ی پڕ بێكاری بیمه ی وه رگرتنی فۆرمی بۆ ئاماژه ده رچوانیش بكه نه وه . گۆڕانكاری پێویسته ده ك��ه ن ئ��ه وه دوا و بكرێت بیمه پ��ێ��دان��ی ل��ه كه ئه بووبه كر زه ینه ب نه خرێت. ئه مساڵ دامه زراندنی پڕۆسه ی له پڕكردبووه وه مامۆستایی بۆ فۆرمی رۆژنامه ی به نه گه ڕاوه ته وه ، ناوی و ه��ه زار 150« ڕاگه یاند )ب��ه ی��ان(ی ئێمه به ئه وتۆ سوودێكی هیچ دینار چ��اوه ڕێ له كاتێكدا ناگه یه نێت، ده رچووه ئه و دامبه زرێین«. بووین بڕیاره دا به و حكومه ت داواده ك��ات كه بێت شێوه یه ك به و بچێته وه بگونجێت له گه ڵ پێویستی ده رچووان.

بڕیاره به یان زانیاری به گوێره ی بودجه ی په سه ندكردنی دواب��ه دوای بۆ ده رچ��ێ��ت ن��وێ ڕێنامیی 2013

پێدانی بیمه ی بێكاری به ده رچوان.

ده‌رچوان‌داوای‌زیادكردنی‌بیمه‌ی‌بێكاری‌ده‌كه‌نخوێندكارێك: به وشێوه یه ی ئێستا ته نیا بۆ خه ڵه تاندنی ده رچوانه و سوودی نییه

جێگری سه رۆكی فراكسیۆنی كوردستانی:

یاسای‌جگه‌ره‌كێشانیش‌ڕە‌هه‌ندی‌نیشتمانی‌هه‌یه‌

دوابه دوای دانانی سه رۆكی ده سته ی مافی مرۆڤ له هه رێمی كوردستان به بێ ڕه زامه ندی ئۆپۆزسیۆن و په سندكردنی

ژمێره ی كۆتایی بودجه ی ساڵی 2011 گرژییه كانی فراكسیۆنه كانی زۆرینه و ئۆپۆزسیۆن له په رله مان زیادی كرده وه ، كه پێشتر چه ند كۆبونه وه یه ك له نێوان سه رۆكی

فراكسیۆنه كانی ئۆپۆزسیۆن و كوردستانی به مه ستی نزیكبوونه وه ئه نجامدران، جێگری سه رۆكی فراكسیۆنی كوردستانیش ڕایده گه یه نێت هه وڵه كانی نزیك بوونه وه

به رده وامه و سه رۆكی فراكسیۆنی یه كگرتووش پێی وایه فراكسیۆنی زۆرینه سووره له سه ر ئه وه ی هه موو یاساكان به

خواستی خۆی په سه ند بكات.

ب

ژماره )16(، سێشه ممه 2013/1/1، ساڵی یەکەم

9

دوو پشیله یه ك له یه ك ناچن.سه دانجار له ئێمه هه ریه ك ـ رۆیشتووه، به رده میدا به پشیله هه یه سه یر تێبینییه كی ره نگه به اڵم له كاتی ئه ویش: كردبێت، نه مان الی په لی هه ردوو سه ره تا ڕۆشتندا ده چێته ئینجا ده جوڵێێنێت راستی ڕاستی ده ســتــی یانی ــه پ، چ الی ڕاستی، قاچی پاشان ده جوڵێنێت

له وه یان زیاتر ئه و كه چی پێده ده ن، نادات، پێ گوێی كه ده بێته وه نزیك هه ست كه ئه وه یه له به ر ئــه وه ش و ده ترسێت لێی ئه وه یان ده كــات الی و نادات ئازاری كه واتێده گات

ئه وه یان ئه مین ده بێت.به وێنه ی لووتی پشیله ـ سه ری هه ریه كه مرۆڤ، په نجه كانی سه ری و خاوه نی نه خشێكی تایبه ته و هیچ

دواتر ده ستی چه پی و قاچی چه پی، ئه وان تر، ئاژە ڵه کانی پێچه وانه ی ده ستی راست له گه ڵ قاچی چه پ و ده ڕۆن. شێوه یه به و پێچه وانه وه، به له دونیای ئاژە ڵه كاندا ته نیا حوشرت و پشیله به شێوه ی زه رافــە

رێده كه ن.

ـ له %30 ی ته مه نی خۆی له پاككردنه وه ی خۆی و شوێنه كه یدا

به سه ر ده بات. 30 پشیله دا گــوێــی ــه ل ـ هۆیه وه بــه و هه یه ، ماسولكه پله 180 گوێكانی ده توانێت

بسوڕێنێت.ده چێته وه ختێ پشیله ـ ــه كــه ســێــكــه وه ، ـــاو كــۆمــه ڵ نو ده كه ن ته ماشای هه موویان ده ستی بۆ راده دێرن و گرنگیی

سەرى لووتى پشیلە و شتى تریش..

ته نك و سوكن و فه تحه یان تیایه پێدا قاچی گــه وره ی په نجه ی و دوده ووترێت پێیان كه ده كرێت

ده بێت كه بۆق)الضفدعة ( بــۆ مــاوه یــه كــی كــه م وه ك

پــــیــــاســــه كــــردن ــاخــدا لـــه نـــاو ب

به كاربهێرنێن.زیــاده ـ

ڕۆیــــــــی

پێاڵوی پێكردنی له له ــردن كته سك و پاژنه به رزدا مه ترسیداره گرفت و كێشه هۆی ده بێته و به رزیی پێویسته په نجه كان، بۆ ــاڵو لـــــه )3,5( ــێ ـــه ی پ ـــاژن پنتیمه تر ساتێپه ڕنه كات.

ـ له به رچاوگرتنی پێاڵوی هه ڵبژاردنی نه ك باش و گونجاو زۆرێك چونكه مۆدێل، تازه ترین

به شێوه یه ك تازانه پێاڵوه له و ڕۆژانه ناتوانرێت كراون دیزاین

به به رده وامی به كاربهێرنێن.ـ ده بێت له باری پانی و درێژی له سانتیمه تر یه ك ئه ندازه ی به

پێ گه وره تر بن .له مادده یه كی پێویسته ـ ـــه رز ب ــی ــی ــت ــێ ــوال ك و ــــاش بهه موو ڕە چاوی و دروستكرابن له كرابێت پێودانگێك و پێوه ر

دروستكردنیدا.

دڵەڕاوكێ تووشی هه موومان بووین له كاتی كڕینی پێاڵودا، چی بكه ین تا هه ندێك له و دڵه ڕاوكێیه كه مبكه ینه وه له كاتێكدا هه ندێك ــێــاڵو زیــانــی ــی پ ــان ــۆره ك ــه ج ل

ته ندروستیشیان هه یه ، ـ پسپۆڕانی)پزیشكی پێ ( ئه و جۆره پێاڵوانه به خراپ ده زانن كه

ئه و باڵوكردنه وه ی به ئه مریكا یه كگرتووه كانی واڵته سوپای

به كۆتایی بڵێ: ویستی جیهان، و عێراق سه رانسه ری له وێنه یه

سه دام حسێن و كوشت و بڕ هات. له و رۆژە وه تا ئێستا چه ندین ساڵ

ده گوزه رێ و خه ڵكی زۆر له شاره كانی عێراق هێشتا ده بنه قوربانی

تیرۆر و نا ئه منی له عێراقی نوێدا.

وێنە جیهانییەکان

شه تاو پێنجوێنی

رووخانی په یكه ری سه دام حسێن له ساڵی 2003

سەریاس محەمەد

جولی له پێش كامێراوه بۆ پشت كامێرا

ئه نجیلیا جولی دووباره ده ستی دایه وه كاركردن، پشت ده چێته و ده رهێنه ر ده بێته ئه مجاره به اڵم كامێرا و هونه رمنایی ده كات، ئه م ئه كته ره كه چه ندین جارێكیش و ئۆسكار خه اڵتی بۆ بووه پاڵێوراو جار به ده ستی هێناوه ، ساڵی پار بۆ یه كه مجار ده رهێنه ری فیلمێكی له ئه ستۆ گرت، كه ناوی )سه رزه ویی خوێن

و هه نگوین( بوو.بڕیاره ئه مجاره جولی بۆ سۆراخی فیلمنامه یه كی ئیقتباسی بڕوات كه له الیه ن )الرا هیلنربد( نوورساوه ،

چیرۆكه كه شی تایبه ته به جه نگی جیهانیی دووه م.ئه م خامنه هونه رمه نده هێشتا ناوی فیلمه كه ی له الیه ن سه ره تاییه كه ی فیلمه نامه هه ڵنه بژاردووه ، كاری چه ندین كه ــوورساوه ن نیكسۆنه وه ویلیام

به ناوبانگی هه یه .له گرنگییه كانی تر له الیه كی تره وه ، یه كێكی ئه م فیلمه ئه وه یه كه ئه و ستۆدیۆی ئاماده كاری بۆ یه كێكه كه پیكچه رز(ە ، )یونیورسال ناوی ده كات له فیلم به رهه مهێنه ره كه ی گه وره له سێ ستۆدیۆ

جیهاندا.

جهانگیر ئه حمه د

دڕەندەتر لە کەمتیار..!

ئه رێ تۆش ڕاڕای له پێاڵوكڕیندا..؟!

گرانترین ته اڵقی مێژوویی ئیتالیاو. نوها

و. مەتین

له گه ڵ ساڵ 22 نزیكه ی ته له فزیۆن، و وه زیرانی ســه رۆك برلسكۆنیی سلڤیۆ له به اڵم هاوسه ربوو، ئیتالیا پێشووی ئه خالقییه ی ریسواییه ئه و ئه نجامی سێكســـی )په یوه ندیی برلسكۆنی ته اڵقی داوای ساڵه ( 17 كچێكی له گه ڵ

كرد.

دڕنده ترینه، كه متیار ئاژە اڵندا له ناو هه ر ــرت گ نێچیره كه ی كــه چونكه به ده كـــات، له توپه تی زیندوویی به تا كــه پڵنگه وه و شێر پــێــچــه وانــه ی

نه یخنكێنن نایخۆن.بوو خاڵی ــی ــاوه ڕۆك ن ــرۆڤ م كه له جگه ئیدی مرۆڤایه تی، هه ستی له چی ده بێت زیاتر، پێ دوو ئاژە ڵێكی

بێت؟!

و )بیرلسكۆنی جیابوونه وه كه ی به گرانرتیت بوو هاوسه ری الریو(ی دوای ئیتالیادا، مێژووی له تــه اڵق ئه وه ی بیرلسكۆنی ڕازی بوو به پێدانی بڕی 100 هه زار یۆر و به هاوسه ره كه ی

به رانبه ر جیابوونه وەکە ، سینه ما شانۆ، ئه كته ری الریــو،

ـــه و گــرتــه ـــه وه ی ئ ـــوون ـــاڵوب بمنداڵێكی كۆیه، شاری له ڤیدیۆییه ی كه سوكاره كه یه وه ــه ن الی لــه ــاوا سئه و بــوو، دڵته زێن زۆر ئـــازاردراوه ، ــه نــووســیــن گــوزراشــتــی دیــمــه نــه بلێناكرێت، قه ڵه می كۆڵ كردووه . ئاخر به و کەوا هه یه تاوانێىك چ مندڵێك بریندار هه موو جه سته ی دڕە نده ییه

كراوه ؟

www.bayanpress.netژماره )16(، سێشه ممه 2013/1/1، ساڵی یەکەم

8

دوور پێكانه وه هۆی به بوو هه فته یه ك چه ند ئه وه ی پاش ریزی گ��ه ڕای��ه وه هیگواین گۆنزالۆ تر جارێكی كه وتبوویه وه ، چه ند له ده كرێت بینی پێش و مه درید ریاڵ یانه ی راهێنانه كانی یاریی كردن بێت و ئاماده ی رۆژی داهاتوودا به شێوه یه كی ته واو

به رامبه ر سۆسیداد له پێكهاته ی تیپه كه دا بێت.هێڵی له سه ر هه بوو كاریگه ری هیگواین كه وتنه وه ی دوور هێرشربدنی یانه ی ریاڵ مه درید و چه ند یارییه كی دۆراند و یه كسان بوو، به گه ڕانه وه ی ئه و یاریزانه ش چه كێكی نوێ ده چێته وه ده ستی

مۆرینۆی كه له م چه ند یارییه دا بنزیمه وه ك پێویست نه بوو.

ئیتاڵی میالنی یانه ی ریزیه كانی به رازیلی پاتۆی ئه لیكسانده ر ئه و یانه ی كۆره نتیانز و گه ڕایه وه به په یوه ندی كرد و به جێهێشت

واڵته ی كه لێوه ی هاتبوو، به اڵم نه چوویه وه یانه ی ئینته ر ناسیۆنال.بۆ پاتۆی رۆیشتنی فه رمی به یاریزانه ئه م بریكاره كه ی كۆره نتیانز ئاشكرا كرد و وتی »پاتۆ بڕیاریداوه ئه زموونێكی نوێ تاقی بكاته وه جگه له میالن، چوونیشی به كۆره نتیانز چه ند ورده كارییه كی

كه می ماوه ».پێكان به اڵم میالنه وه به كرد په یوه ندی 2007 ساڵی پاتۆ زۆرینه ی كات رێگر بوو له یاریی كردنی، ئه وه یش كاریگه ری هه بوو

له سه ر ئاسستی.

موحه ممه د فه ره حی بریتانی به ره گه ز سۆماڵی كه خاوه نی دوو مه دالیای زێره له ئۆڵمپیادی له نده ن تا ئێستا له ئه مریكا چه ند جارێك تیرۆره وه به په یوه ندی بیانوی به بۆ ته وه لێكۆڵینه وه رووبه ڕووی

به هۆی ئه وه ی به ره گه ز سۆماڵییه .له كۆتا جاردا پێی رایگه یاندوون هه رچه ند موحه ممه د فه ره ح كه ئه و خاوه نی دوو مه دالیای زێری راكردنی 10 هه زار مه تر و پێنج هه زار مه تره له ئۆڵۆمپیاددا و مه دالیاكانیشی پیشانداون، به اڵم دوای به ئه مریكا بۆ سه ردانیكردنی له گه ڵ له گه ڵیدا ته واو لێكۆڵینه وه ی مه به ستی راهێنان و مه شق كردن به زه حمه ت رێگه ی چوونه واڵتیان

پێداوه .

هیگویان گه ڕایه وه الى ئه مریكا موحه ممه د فه ره ح تیرۆریستەپاتۆ به چووه كۆره نتیانز

هه فته ی پێشوو نۆ داوه ر سزا دراون

به هۆی الوازیی ئاستیانه وه، داوه رانی خولی كوردستان رووبه ڕووی ره خنه ده بنه وه

یاری و ئاستی سه ر كردۆته كاریگه ری ئه نجامه كه ی«.

راهێنه ر و قسه كانی له به رامبه ر كه خالید حه مید سه رپه رشتیاراندا سه رۆكی پۆستی رۆژێكه چه ند ته نها وه رگ��رت��ووه كوردستانی ناوبژیوانانی ئه و ڕۆژێكه چه ند »من وتی به یان بۆ له الیه ن پۆستێك كه وه رگرتووه، پۆسته م ئاماده م بدرێت پێم پێوه تۆپێ یه كێتی ئیشه كه له به رئه وه ی بكه م، به جێی جێ ناوبژیوانان و كه نییه ئاسان ئه وه نه ی��اری��زان��ان و ه��ان��ده ران راه��ێ��ن��ه ران و ته نها ناوبژیوانان هه ڵه ی بكه یت ڕازی له هه موو به ڵكو نیه ، كوردستاندا له جیهاندا هه یه بۆیه ناوبژیوانیش به ده رنیه ڕە خنه كه ڕاهێنه رانه ی ئه و هه ڵه ، له له كاتی بۆ ده گ���رن، له ناوبژیوانه كان بردنه وه كاندا، ئه گه ر ناوبژیوان هه ڵه شیان

هه بێت، قسه ناكه ن؟«.وتیشی ناوبژیوانان سه رۆكه كه ی كه ئه وه یه كوردستان »ناوبژیوانانی له یارییه كاندا ئه وه شدا له گه ڵ ده یبینین، هه ڵه یاریزانه كان یان ڕاهێنه ران ئه گه ر شێوه به هه مان ناوبژیوانیش بكه ن، م��ه رج ب��ه اڵم ده ب��ێ��ت، هه ڵه ت��ووش��ی ئه وه یه كه هه ڵه كان به ئه نقه ست نه بێت، له كوردستاندا ناوبژیوانێك هیچ دڵنیاشم

هه ڵه ی به ئه نقه ست ئه نجام نادات«.

خ��ۆش��م پ��ێ��م ب��اش��ب��وو ك���ه ده س���ت له كاربكێشمه وه ».

ئاستی ب��ه ك��ێ��ش��ه و س���ه ب���اره ت جیهاندا هه موو »له وتی ناوبژیوانیش به اڵم هه یه ، ناوبژیوان هه ڵه ی كێشه و هه ندێ له ڕاهێنه ر و یاریزانان و هانده ران ناوبژیوانان خۆیان دڵی به ده یانه وێت بڕیاربده ن بۆیه ئه و بڕیاره ی كه ناوبژیوان بێت ئه گه ر یارییه كاندا، له كاتی ده یدات به ڤیدیۆ دوای ئێمه ئه وا كێشه، ببێته و به پێی ده كه ینه وه و حاڵه ته كان سه یری

هه ڵه كان سزای ناوبژیوانه كان ده ده ین«.زۆرجار هه یه ، كێشه یه كامن ئێمه راسنت، بڕیاره كانیان ناوبژیوانه كامنان له الیه ن لێده كرێت، گله ییان هه ر به اڵم كاری پێشرت كه خه ڵكیشه وه له هه ندێ هانده ران و ك��ردووه، ناوبژیوانیه تیان راهێنه ر و یاریزانان هانده ده ن بۆ ئه وه ی ڕە خنه له ناوبژیوان بگرن كێشه دروست

بكه ن.كه نییه »ب��ه وش��ێ��وه ی��ه وتیشی باسی س��ه رپ��ه رش��ت��ی��اران راه��ێ��ن��ه ر و جامی یارییه كانی له به رئه وه ی ده كه ن، كۆتایی، یاریی گه یشتۆته كوردستامنان خولی له 10هه فته به ڕێوه چونی دوای نایاب و خولی پله یه ك و الوانی یانه كانی له وه ی كه مرتن هه ڵه كان كوردستان،

باسی ده كرێت.«.

دەک���ەن و مه شغوڵ ب��ه ته له فونه وه ئاگایان له یارییه كه نامێنێت، تایبه ت كه سه رپه رشتیاری زێره ڤانیدا له یاریه كه ی له یاریه كه ی ئاگای به ته واوی یارییه كه

نه مابوو به ته له فونه وه مه شغول بوو«.وایه ب��ڕوای سلێامنی راهێنه ری ب��ه ت��ه واوی ئه مساڵ ن��اوب��ژی��وان��ی ك��ه ئه نجامی سه ر كردووەته كاریگه رییان ناوه ندی یه كێتیی له داوای یارییه كان، تۆپی پێی كوردستان كۆر كه چۆن سزای له سه ر ده ده ن یاریزانان ڕاهێنه ر و به وشێوه یه ش هه ڵه كانیان، چۆنیه تی جۆری هه ڵه كانی ناوبژیوانان دیاری بكه ن

كه سزا بدرێن.یانه ی پێی تۆپی سه رپه رشتیاری سیروانی نوێش به مشێوه یه سه باره ت به به یانی به ناوبژیوانانی كوردستان ئاستی راگه یاند »وه ك سه رپه رشتیاری تۆپی پێی یانه ی سیروانی نوێ له هه موو یاریه كاندا ئه گه ر بردومانه ته وه ، دۆڕاندومانه و كه قسه م كردبێت ه��ه ڵ��ه ی ن��اوب��ژی��وان كردووه ، ئه مه ش ئه وه ده گه یه نێت كه بۆ له كوردستان وه رزشه ئاستی پێشخستنی كوردستان، خولی ن��اوب��ژی��وان��ان و و هیواداریشم ناوبژیوانان ئاستێكی نزمیان

نه بێت له خوله كاندا«.هه ڵه كانی »به دڵنیاییه وه وتیشی 60 ل��ه س��ه دا ن��اوب��ژی��وان��ان ئه مساڵی

كوردستانیش ناوبژیوانانی سه رۆكی ناوبژیوانان سه باره ت به سزای هه ڵه كانی ی��اری��ه ك��ان��ی خولی ل��ه »ئ��ێ��م��ه وت���ی كوردستاندا سه رپه رشتیاری یاریامن هه یه به ئاماژە ی خۆیدا ڕاپۆرىت له هه ركاتێك به پێی ئێمه ش دابوو ناوبژیوان هه ڵه ی جۆری هه ڵه كان سزایان ده ده ین،كه ته نها له هه فته ی پێشووی خولی كوردستاندا 9 پێچه وانه شه وه به سزادراون، ناوبژیوان ده ست هه یه ناوبژیوانیش هه ندێ بڵێم ناتوانم بۆیه لێده كرێت، خۆشیی له سه دا كوردستان ناوبژیوانانی ئاستی

سه د باشه «.ده ست سه رۆكی خۆیه وه ل��ه الی كوردستان، ناوبژیوانانی له كاركێشاوه ی به یانی ب��ه گله ییانه ب��ه م س��ه ب��اره ت له »ده ستله كاركێشانه وه م ڕاگه یاند كوردستان ناوبژیوانانی سه رۆكی پۆستی یه كێك هۆكارێك، چه ند بۆ ده گه ڕێته وه كاره كانی ن��او ده ستخستنه ل��ه وان��ه ناوبژیوانێك هه روه ها یه كێتییه كه وه ، به نابێت ناوبژیوانیه تی هه فته یه ك ناوبژیوانانی سه رۆكی جێگری ته له فون ئه ویش ده كرێته وه ئاگادار كوردستان ده ست ده خاته ناو كاره كانی یه كێتیه كه وه کە س��ه رك��ار ك��اك پێشووش هه فته ی پێی سلێامنییه سنوری پۆستی سه رۆكی ده ستله كاربكێشمه وه و كه ڕاگه یاندم

خۆیان و دۆڕاندنی ڕاهێنه ران بۆ ڕێزم ناوبژیوانان، ئه ستۆی ده خه ن هه ڵه كانیان به اڵم ناڵێم ناوبژیوانان هه ڵه ناكه ن هه ڵه به ئه نقه ست هه ڵه كانیان به اڵم ده كه ن، نیه هه روه ك له خولی عێراقیدا ئه بینین كه یاریه كان ئه نجامی به پاره ناوبژیوانه كان ده گۆڕن، به اڵم خۆشبه ختانه له كوردستاندا

ئه م حاڵەته نیه«.ئێستا ناوبژیوانانه ی ئه و وتیشی« له كوردستاندا ئه وه نه ن ته نها هه مانن نه كه ین هاوكارییان ئێمه ئه گه ر بۆیه بڕۆن و خراپرتدا به حاڵه تێكی له وانه یه بڕۆن، كه مبوونه وه به ره و رۆژبه رۆژیش به كێشه ی خۆمان ئێمه ئه وه نه ی بۆیه ناوبژیوانانه وه خه ریكبین خۆمان به ئیشی

خۆمانه و خه ریك بین باشرته «.ڕزگ��ار قسه كانی پێچه وانه ی به خولی ڕاهێنه ری ساڵح سه ردار عه لیه وه له وباره یه وه سلێامنی، یانه ی نایابی هه ڵه ی به »ئێمه راگه یاند به یانی به ن��اوب��ژی��وان خ��اڵ��امن ل��ه ده س��ت��داوه زێره ڤانی و یانه كانی سێمێڵ و به رامبه ر یارییانه دا له و كه سلێامنی، پێشمه رگه ی دراون ناوبژیوانان و سه رپه رشتیاران سزا

به هۆی كه مته رخه مییانه وه «.زۆریش »گله یه كی وتیشی سه ردار له هه ندێ له سه رپه رشتیارانی یارییه كان خۆیان یارییه كاندا كاتی له كه ده كه م

ئه رده الن موحه ممه د

س������ه ره ڕای ك����ردن����ه وه ی خ��ول��ی به هێزكردنی ئاستی ناوبژیوانان له ده ره وه ی به ڕێوه بردىن بۆ به هێزكردنیان واڵت و به اڵم كوردستان، خوله كانی یاریه كانی قۆناغی یارییه كانی ته واوبوونی پێش تۆپی ناوه ندی یه كێتی یه كه می خوله كان، خوله كان ناوبژیوانانی كوردستان پێی زۆری گله ییه كی ڕە خنه و ڕووب���ه ڕووی یانه كان س��ه رپ��ه رش��ت��ی��اری و راه��ێ��ن��ه ر مه وبه ر له هه فته یه ك چه ند بونه ته وه ، پله خولی له خانه قین یانه ی راهێنه ری یه كدا به توندی هێرشی كرده سه ر داوه ری شاری یانه یه كی به رامبه ر یارییه كه یان ته واوی كردنی پشتیوانی به و هه ولێر ئه و یانه یه داوه ره كه ی تۆمه تبار كرد، جگه یاریزانان و راهێنه ران له له وه ی هه ندێك سوودمه ندن یانه یه ك چه ند وایه بڕوایان یانه یه كیش چه ند و داوه ر هه ڵه كانی له

زه ره رمه ندی گه وره ن.رزگار عه لی، ڕاهێنه ری یانه ی نه ورۆز، سه باره ت به ئاستی ناوبژیوانانی ئه مساڵی به به مشێوه یه كوردستان، خوله كه انی چه ندین م��اوه ی »من راگه یاند به یانی ساڵه له خولی كوردستاندا راهێنه ری یانه ی راهێنه ری ئێستاش بووم، نوێ سیروانی له گه ڵ یاریدا زۆر له ن���ه ورۆزم یانه ی

خێزانێكی دروس��ت��ك��ردن��ی ب��ۆ و كێشه له بێت دوور كه به خته وه ر، ه��اوس��ه ران ده ك��ات پێویست گرفت، هاوڕا و هاوكاری یه كرتبن بۆ ئه وه ی ببنه خێزانێكی دروستبوونی بناغه ی به ردی ئه گه ر هاوسه ران هاوڕانه بوون، منونه یی. تا دوا ئه وا ئه گه ر له یه كیش جیانه بنه وه ژیانی له چێژ و تام ژیانیان ساته كانی به داخیشه وه وه رن��اگ��رن، هاوسه رێتی ئه وه ی جیاتی له هاوسه ران له هه ندێ ته شه نه نێوانیان كێشه كانی نه هێڵن یه كرتی به رانبه ر له قین و ڕق بكات، ده وه ستنه وه ، یه كرتی دژی و هه ڵده گرن به و هۆیه شه وه چێژ له ژیان وه رناگرن و زیاد ڕۆژ دوای له ڕۆژ نێوانیان ناكۆكی ته نانه ت كاریگه ریشی له سه ر ده كات و

منداڵه كانیان ده بێت.بده ینه سه رنج وردی به ئه گه ر نێوان له كه كێشانه له و هه ندێك سه ر له ه��اوس��ه ره ك��ان دروس���ت ده ب���ن و بۆ ئه نجامێك هیچ ناگه نه به رانبه ردا جۆره ئ��ه و ده بینین چ��اره س��ه رك��ردن��ی، به وه پێویست س��اده ن هێنده كێشانه پێویسته به ڵكو بكرێن ، گه وره كه ناكات بكرێت، چاره سه ر دروستبوونیدا له گه ڵ له هه ندێ كه ب��ه داخ��ه وه زۆر ب��ه اڵم به رانبه ر له زوو هه ڵده چن هاوسه ره كان قه بوڵ یه كدی له شتێك هیچ و یه كدی

كاریگه ری درام��اك��ان زنجیره و شه ونشینی نه ریتی له گه وره یان داناوه . خه ڵكدا شه وانه ی سه ردانی پڕە ش��ه وان��ه سه ردانكردنی ئێستا زنجیره ی و ته له فزۆیۆن بابه تی له و حیكایه ت له خاڵییشه و دراماكان ده رده دڵ، و دیوه خان به سه رهاتی هه موو ماڵه كان وه ك یه ك بێده نگن و كه س ئاگای له كه س نییه . ئه مڕۆ ئیرت له بزانن ئه وه ن هه مووان چاوه ڕوانی ده دات، ڕوو چی ته له فزیۆنه كانه وه

نه ك له و ماڵه ی تیایدا میوانن.زنجیره س���ه رده م���ه دا »ل���ه م حیكایه تی ته نها ن��ه ك درام��اك��ان به ڵكو كپكردووه ته وه ، دیوه خانه كانی جلوبه رگ شێوازی له سه ر كاریگه ريی ش��ێ��وازی و خ����واردن ت��ه ن��ان��ه ت و جێهێشتووه «، تاكه كانیش ئاخاوتنی وه ك ب��وو ب��ه ه��ره بۆچوونی ئه مه سلێامنی، زان��ك��ۆی خوێندكارێكی هه رچه نده واب��وو پێی ئه و هاوكات زۆریان ژماره یه كی دراماكان زنجیره به اڵم هه یه ، نێگه تیڤیان كاریگه ری له وه ی به ده ر درامایانه له و هه ندێك چێژی تایبه تی له سه یركردنیاندا هه یه ، هه روه ها فێری چه ندین وانه ی جوانی

ژیانت ده كه ن.كاك حه مه سه عیدی ته مه ن په نجا و پێنج ساڵ، كه پیاوێكی قسه خۆشه ، كات »هیچ ده ڵێت: ب��اره ی��ه وه ل��ه و زنجیره سه یری نه بووه ئه وه م تاقه تی و دراما و هیچ فیلمێكی تریش بكه م، جاران هه روه كو شه وانه م كاته كانی

بۆ هه وڵ ئه وه ی پێچه وانه ی به ناكه ن، كه ب��ده ن كێشانه ئه و چاره سه ركردنی ده ده ن هه وڵ ڕووده ده ن، نێوانیاندا له دیكه دا ئ��ه وی به سه ر یه كدی قسه ی ده بێته خۆی بۆ ئه مه ش كه بكه ن، زاڵ ژیانی شكستهێنانی بۆ خۆشكه ر ڕێگا

هاوسه رێتی.ئ��ه گ��ه ر ه��اوس��ه ره ك��ان ل��ه ه��ه ر هه نگاوێك له ژیانیاندا ته بابن و به قسه ی ده ست كه نه هێڵن و نه كه ن ئه و و ئه م ئه وا هاوسه رێتییان ژیانی نێو بخانه و كێشه به سه ر ده بن زاڵ و سه ركه وتوو ئاسووده ژیانێكی و ژیانیان گرفته كانی

به ب��راده ره ك��امن��دا و دۆس��ت له گه ڵ یادگارییه گێڕانه وه ی و خۆش قسه ی گه نجیامن س��ه رده م��ی خۆشه كانی شه وه كان زۆرب��ه ی به سه رده به ین. م��ن م��ی��وان��م ه��ه ی��ه و زۆرج��اری��ش له كاتی ته نیا شه ونشینی، ده چمه هه شت كاتژمێر ده نگووباسه كانی

هێمنی و وریایی كاتدا هه مان له ئه وه ی بۆ هاوسه ران، بۆ پێویسته زۆر کات زووترین به نێوانیان كێشه كانی نه هێڵن و بكه ن چاره سه ر په له به و بێت، زۆر جار ڕەفتارێكی بچووك فراوان كه لێده كه وێته وه گ��ه وره ی كێشه یه كی

زۆر به قورسی چاره سه ر ده كرێت.پێكه وه و هاوڕا هاوسه ران ئه گه ر به گوێ و كێشه كانیان بۆ نه ده ن هه وڵ ڕۆژ و نه ده ن كێشه كانیان به و یه كدی بكه ن گه وره كێشه كانیان ڕۆژ دوای له بژین، ناله باردا دۆخێكی له هه میشه و بكه ن تومه تبار به وه یه كرتی ته نانه ت و

ئه گه ر به اڵم ده ب��ه ن. به سه ر ڕوون��اك و یه كدی وه ستانه وه و بوون و دژی ناته با هیچیان و كرد ئه ویان و ئه م قسه ی به ژیانی ئ��ه وا نه كرد، قه بوڵ یه كدی له تێدا كه نابێت ژیانه ئه و هاوسه رێتییان سوودی و بحه سێنه وه مێرد و ژن وه ك لێوه رگرن، به ڵکو درز ده كه وێته نێوانیان و له جیاتی خۆشی و خۆشه ویستی ناخۆشی ژیانی به رنامه ی ببێته دووب��ه ره ك��ی و

ڕۆژانه یان.دروستكردنی له په له كردن زۆر جار له تایبه ت ب��ه ه��اوس��ه رێ��ت��ی، ژی��ان��ی ك��اردان��ه وه ی خراپی الی��ه ن ك��وڕان��ه وه ،

گوێ له ته له فزیۆن ده گرم«.پێی كه گه نجێكه عه لی هۆگر سه یری هه یه ماڵ كه م ئێستا وای��ه به تایبه تی نه كەن، دراماكان زنجیره بیانییه كان »منیش سه یری هه ندێكیان نه رێنییان كاریگه ری ئێستا ده ك��ه م، به سه ركردنه وه ی و شه ونشینی له سه ر

كه هۆكاری سه ره كی دروستبوونی ئاژاوه و كێشه كانی نێوانیانه ، له جیاتی به سه ر له شكست به خته وه ر ژیانێكی بردنی

ژیانی هاوسه رێتیدا ده هێنن.ئه گه ر هاوسه ران بیانه وێت به ئامانج بگه ن و زاڵ بن به سه ر كێشه و گرفته كانی تێكبچێت، لێ ژیانیان نه هێڵن و ژیانیان له ڕێز شتێكه وه هه موو پێش له ده بێت نارشین قسه ی له دوور و بگرن یه كرتی ته نانه ت و یه كرتی به وهه ڵبه سرتاو بۆ و هه بێت یه كدی به متامنه شیان ئه نجامدانی هه ر كارێك هاوڕا و هاوكاری یه كدی بن و هه میشه هه وڵی ئه وه بده ن ژیانێكی كامه ران و به خته وه ر بۆ خۆیان و منداڵه كانیان دروست بكه ن كه پڕ بێت له مانای جوانی و له گه ڵ یه كدیدا ڕاستگۆبن به رامبه ر و نه شارنه وه یه كرتی له و شت یه ك خ��اوه ن و نه بێت نهێنییان ی��ه ك بڕیاربن، نه ك هه ریه كه و بۆ خۆی بڕیاریك راستی به ڕێنامییانه ئه م ئه گه ر ب��دات، ئه وا جێبه جێكرا، هاوسه رانه وه الیه ن له هاوسه رگیرییاندا ژیانی له سه د سه دا له هاوڕا ئه گه ریش و ده ب��ن سه ركه وتوو گه ڵ له نه بوون ڕاستگۆش و هاوكار و و بۆڵه بۆڵ خه ریكی ه��ه ر و ی��ه ك��دی شه ڕبوون، ئه وا نه ك به ته نها هه ردووكیان، هیچ له سود منداڵه كانیشیان ته نانه ت شتێك له گه ڵ ئه واندا وه رناگرن و هه میشه و ده ژین داخ��راودا و تاریك ژیانێكی له ژیانی هاوسه رگیرییان شكست ده هێنێت.

گه یشنت پێش ده بێت لێده كه وێته وه ، و ك��وڕ ئ��ه و هاوسه رێتی قۆناغی ب��ه و بكه ن ڕاوێ��ژ و دانیشن پێكه وه كچه و بكه ن ب��اس یه كدی بۆ خاڵه كانییان ڕوونی بكه نه وه تاكو پێش گه یشنت به یەك هاوسه رگیرییان دوای له ئه نجام بگه نه زاڵ بن به سه ر ئه و كێشه و گرفتانه ی كه له نێوانیاندا ڕوو ده دات و ژیانێكی پڕ له ئاسوده یی به سه ر به رن و نه هێڵن ژیانی به كه بهێنێت، هاوسه رگیرییان شكست ئه و بۆ ڕێگایه باشرتین ئه مه یان من ڕای كوڕ و كچانه ی كه ده یانه وێت بچنه ژیانی

هاوسه رگیرییه وه و به یه كرت بگه ن.

جێهێشتووه ، وك��ه س��وك��اری��ش خ��زم خاوه ن شه ونشینی، ده چیته كاتێك دراماكاندا ده ستپێكردنی له كاتی ماڵ بێده نگ ده بێت، هیچ قسه یه ك ناكات،

هه تا ئه ڵقه كه ته واو نه بێت«.نه زمه مه جید ژنێكی به سااڵچووه ، ئێمه گه نجی »س��ه رده م��ی ده ڵێت

یه كرتمان سه ردانی شه وه كان زۆربه ی ده كرد، به قسه ی خۆش و به سه رهاتی پێشینان باسی ژیانی ڕۆژانه ی خۆمان ده كرد، به اڵم ئێستا هیچ ڕەحم نه ماوه ، سه رباری ئه وه ی كه ژیان خۆش بووه ، ئه وانه شی كه س، ماڵی ناچێته كه س ئه ڵقه كانه وه به دیار بێده نگ ده چن

به هۆی ه��ه م��ووی ك��ه ڕاده م��ێ��ن��ن، زۆرب��ه ی بیانییانه وه یه . فلیمه ئه و گه نجه كامنان عاقیبه ت شه ڕبوون، هیچ

متامنه نه ماوه «.جۆره به م ئایینی مامۆستایه كی »ده كرێت دووا بابه ته كه وه له باره ی به پێی سه رده مه جیاوازه كان گۆڕانكاری به سه ر كه لتوور و هه ڵسوكه وتی ژیانی ڕۆژانه ی خه ڵكیشدا بێت«. سه باره ت ته له فزیۆن و گشتی به ڕاگه یاندن به له مڕۆدا بڵێین ده توانین به تایبه تی، به ده سته وه یه ، كۆمه ڵگه ی جڵه وی ناو و حیكایه تی شه وانه ی شه ونشینی به بووه دڵنیاییه وه به دیوه خانیش مێژوو، زۆربه ی دراماكانیش كاریگه ری به نامۆن چوونكه زیاتره ، نه رێنییان

فه رهه نگی كوردی. توێژە رێكی كه ئه سعه د ئ��ارام »كاریگه ری پێیوایه كۆمه اڵیه تییه، زۆره ، ڕووه وه ل��ه م ت��ه ل��ه ف��زی��ۆن كه م كۆمه اڵیه تی په یوه ندی چونكه ده كاته وه ». ئارام ئه وه شی ئاشكرا كرد پێویسته ماڵێك، هه ر بچیته ئێستا كه ئه ڵقه یه چونكه دابنیشیت، بێده نگ هاتنه وه یه . كاتی ده بێت، ته واو تا و نه ماوه مانایه كی شه ونشینی به مه ش ته ماشاكردنی ب��ووه ت��ه ه��ه م��ووی و شوێنی تر شتی و ته له فزیۆن و دراما

گرتووه ته وه .كه واته ئه مڕۆ باشرته كه مرت بچینه بیر پێویسته دراماییه وه ، شه ونشینی میوان ژووری كه بكه ینه وه ل��ه وه شتی و ت��ه ل��ه ف��زی��ۆن ب��ه پێویستی و خ��ۆش ق��س��ه ی ده ره وه ی ل��ه ت��ر

نییه . حیكایه ته كانه وه

komalayati.bayan@yahoo.comژماره )16(، سێشه ممه 2013/1/1، ساڵی یەکەم

11

هۆكاری‌شكستهێنانی‌ژیانی‌هاوسه‌رێتی

دراماكان‌قسه‌یه‌كیان‌بۆ‌وتن‌نه‌هێشتووه‌ته‌وه‌» ئه وسا شه ونشینی هه مووی په ندی پێشینان و قسه ی خۆش بوو، به اڵم ئێستا چی؟«

شیالن حه مید گه رمكی

ڕاپۆرت : ئاراس ڕە فیق

دكتۆره‌‌نه‌رمین‌ته‌ها،‌پسپۆری‌نه‌خۆشییه‌كانی‌مه‌مك:

شێرپه نجه ی مه مك به شێوەیەکى ترسناك له زیادبووندایە

ژیانێكی ناكام

دكتۆره‌‌نه‌رمین‌ته‌ها،‌پزیشكی‌پسپۆڕ‌نه‌خۆشخانه‌ی‌ له‌‌ مه‌مك‌ ڕاوێ��ژك��اری‌ و‌دیدارێكی‌ له‌‌ هه‌ولێر،‌ له‌‌ له‌دایكبوون‌ڕۆژنامه‌ی‌)به‌یان(دا‌ئاماژە‌‌به‌‌هۆكاره‌كانی‌نه‌خۆشیی‌شێرپه‌نجه‌ی‌مه‌مك‌له‌‌ئافره‌تاندا‌ده‌كات‌و‌ڕایده‌گه‌یه‌نێت‌له‌‌ئێستادا‌ڕێژە‌ی‌هه‌رێمی‌ له‌‌ نه‌خۆشییه‌‌ به‌و‌ تووشبووان‌

كوردستان،‌ڕوو‌له‌‌هه‌ڵكشانه‌.زیاتر‌ نه‌خۆشیی‌شێرپه‌نجه‌‌ بۆچی‌ ‌ به‌یان:‌هۆكاره‌كانی‌ ده‌بێت؟‌ ئافره‌تان‌ دووچاری‌

چین؟هۆكاری‌ ئ��ه‌وه‌‌ ن��ه‌رم��ی��ن:‌ دك��ت��ۆره‌‌ئه‌جهیزه‌ی‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ له‌به‌ر‌ فیسیۆلۆژییه،‌‌له‌وه‌ی‌ پێشكه‌وتووتره‌‌ ئافره‌ت‌ مه‌مكی‌پیاو‌كه‌‌پوكاوه‌یه‌،‌هی‌ئافره‌ت‌گۆڕانكاریی‌ه��ه‌رزه‌ك��اری،‌ كاتی‌ له‌‌ دێ��ت‌ ب��ه‌س��ه‌ردا‌شیردان‌ كاتی‌ له‌‌ دووگ��ی��ان��ی،‌ كاتی‌ له‌‌گۆڕانكارییه‌‌ ئ��ه‌و‌ مانگانه‌ی.‌ س��وڕی‌ و‌بێت،‌ ئه‌كتیڤ‌ زۆر‌ واده‌كات‌ هۆرمۆنییانه‌‌زۆربوونی‌ ومتان‌ كه‌‌ گۆڕانكارییانه‌ش‌ ئه‌و‌له‌‌ شێرپه‌نجه‌یه،‌‌ ئه‌سڵی‌ كه‌‌ خانه‌كان‌و‌ ئیشه‌‌ بێ‌ و‌ پوكاوه‌یه‌‌ خانه‌یه‌كی‌ پیاودا‌تووشی‌ زیاتر‌ ئافره‌ت‌ بۆیه‌‌ ناكات،‌ ئیش‌سه‌باره‌ت‌ ئه‌وه‌‌ ده‌بێت،‌ نه‌خۆشییه‌‌ ئه‌و‌چونكه‌‌ ته‌مه‌نه‌،‌ تر‌ هۆكارێكی‌ ڕەگه‌ز.‌ به‌‌ل��ه‌گ��ه‌ڵ‌زی��ادب��وون��ی‌ت��ه‌م��ه‌ن‌ئ��ه‌گ��ه‌ری‌

نه‌وتووه‌‌ و‌خوێندنیان‌ كچ‌ وازبێنه‌‌ ده‌یوت‌)كاڵێ‌(‌گیان،‌ئه‌گه‌ر‌ڕۆژێك‌زانكۆشت‌ته‌واو‌كرد‌من‌ناهێڵم‌ده‌وام‌بكه‌یت،‌چونكه‌‌من‌بێت،‌ ده‌ره‌وه‌‌ له‌‌ ژنه‌كه‌م‌ حه‌زناكه‌م‌ پیاوم‌كاتێك‌من‌له‌‌كار‌گه‌ڕامه‌وه‌‌ماڵه‌كه‌م‌سارد‌له‌به‌ر‌ نه‌خۆم،‌ گه‌رم‌ خواردنێكی‌ و‌ بێت‌پێدام‌ به‌ڵێنی‌ ‌ بۆم‌ خۆشه‌ویستی‌ زۆریی‌كه‌‌به‌‌دڵم‌بكات،‌ئۆژین‌ڕۆژ‌له‌‌دوای‌ڕۆژ‌لێپرسینه‌وه‌ی‌زیاتری‌ده‌كرد،‌جله‌كانت‌وایه‌،‌ڕۆیشتنه‌كه‌ت‌وایه،‌‌قسه‌كردنتم‌به‌دڵ‌نییه‌،‌پێبكه‌م‌كه‌‌ هه‌تاوه‌كو‌وایلێكردم‌قه‌ناعه‌تی‌شێوه‌یه‌ی‌ به‌و‌ بگۆڕم‌ خۆم‌ ژیانی‌ شێوازی‌

ئۆژین‌به‌‌دڵیه‌تی.‌‌ئۆژین‌ تێپه‌ڕیبایه‌‌ زیاتر‌ ڕۆژێك‌ هه‌ر‌ته‌نانه‌ت‌ به‌سه‌رمدا،‌ ده‌ب��وو‌ زاڵ‌ زیاتر‌تاڵ‌ لێ‌ زانكۆشی‌ ناو‌ خۆشه‌كانی‌ ساته‌‌

من‌ كه‌‌ نه‌ده‌كرد‌ به‌وه‌‌ بڕوای‌ جار‌ هه‌ندێ‌‌له‌‌ ڕۆژ‌ هه‌رحاڵ‌ به‌‌ خۆشده‌وێت،‌ زۆرم‌ئۆژین‌ و‌ من‌ خۆشه‌ویستی‌ ڕۆژ‌ دوای‌هه‌ركه‌س‌ كه‌‌ لێهات‌ وای‌ تا‌ ده‌بوو،‌ زیاتر‌منی‌ده‌بینی‌هه‌واڵی‌ئه‌وی‌لێ‌ده‌پرسیم‌و‌

به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌.له‌گه‌ڵ‌ دواناوه‌ندییم‌ قۆناغه‌كانی‌زانكۆ‌ له‌‌ تا‌ كرد‌ به‌ڕێ‌‌ ئه‌و‌ خۆشه‌ویستی‌ده‌ستی‌ لێره‌وه‌‌ گرفته‌كان‌ ئیرت‌ وه‌رگیرام،‌كوڕێكی‌ ئ��ۆژی��ن‌ ل��ه‌ب��ه‌رئ��ه‌وه‌ی‌ پێكرد،‌بڵێی‌ تا‌ كچێكی‌ منیش‌ بوو،‌ نه‌خوێنده‌وار‌بووم،‌زۆرجار‌ ساده‌‌و‌كراوه‌‌و‌خوێنده‌وار‌له‌‌ بیركردنه‌وه‌كامنان‌دووره‌‌ هه‌ستم‌ده‌كرد‌یه‌كرتی،‌هه‌ستم‌به‌‌غیره‌كانی‌ده‌كرد‌كاتێك‌باسی‌زانكۆ‌و‌ده‌رس‌و‌كۆلێژ‌و‌ئه‌و‌بابه‌تانه‌م‌بۆ‌ده‌كرد،‌ئه‌و‌خێرا‌بابه‌ته‌كه‌ی‌ده‌گۆڕی‌و‌

من‌گوڵێكی‌سپی‌بووم،‌هه‌موو‌كاتێك‌ڕە‌شه‌بایه‌ك‌ به‌‌ ڕۆژێ��ك‌ ل��ه‌وه‌ی‌ ده‌ترسام‌بژاكێم‌و‌هه‌ڵوه‌رم،‌‌به‌اڵم‌هه‌رگیز‌بیرم‌له‌وه‌‌نه‌كردبووه‌وه‌‌كه‌‌شنه‌بای‌ناو‌ده‌روونی‌خۆم‌پارچه‌‌ و‌ ده‌وه‌رێنێ‌‌ هه‌ڵم‌ و‌ ده‌مژاكێنێ‌پارچه‌‌ نه‌توانم‌ كات‌ كه‌‌هیچ‌ ده‌بم،‌ پارچه‌‌

ونبووه‌كانی‌خۆم‌بدۆزمه‌وه‌.‌ده‌ستی‌ كاته‌وه‌‌ ل��ه‌و‌ من‌ چیرۆكی‌یه‌كرتمان‌ )ئ��ۆژی��ن(دا‌ له‌گه‌ڵ‌ كه‌‌ پێكرد‌ناسی،‌)ئۆژین(‌تا‌بڵێی‌كوڕێكی‌خوێنگه‌رم‌به‌‌ بوو،‌به‌اڵم‌مێشكی‌زۆر‌وشك‌بوو،‌زۆر‌ته‌نانه‌ت‌ ده‌گه‌یشت،‌ بابه‌ته‌كان‌ له‌‌ گران‌

بۆ‌ زیاتره‌،‌ زۆر‌ نه‌خۆشییه‌‌ به‌و‌ تووشبوون‌سی‌ یان‌ ساڵ،‌ بیست‌ ئافره‌تێكی‌ منوونه‌‌ته‌مه‌ىن‌ ‌ لە‌ زیاتر‌ ساڵ‌ ده‌‌ له‌وانه‌یه‌‌ ساڵ،‌تێبپه‌ڕێ‌ئه‌گه‌ری‌تووشبوون‌دوو‌ئه‌وه‌نده‌‌دێنه‌‌ نه‌خۆشانه‌ی‌ ئ��ه‌و‌ چونكه‌‌ هه‌یه‌،‌ئه‌وانه‌ن‌ زیاتر‌ ئێمه‌،‌ الی‌ و‌ سه‌نته‌ره‌كان‌له‌‌ هه‌شیانه‌‌ ساڵییه‌وه‌ن،‌ ‌45 پاش‌ له‌‌ كه‌‌ڕێژەكه‌یان‌ به‌اڵم‌ دێن،‌ بچووكرت‌ ته‌مه‌نی‌الوازت��ره‌.‌ زۆر‌ ئه‌گه‌ره‌كه‌یان‌ و‌ كه‌مرتە‌هۆكارێكی‌تر‌سووڕی‌مانگانه‌یه‌‌كه‌‌به‌سه‌ر‌ئافره‌تدا‌دێت،‌هۆكارێكی‌زۆر‌زۆر‌گرنگه‌،‌كردووه‌،‌ زۆریان‌ حه‌ملی‌ ئافره‌تانه‌ی‌ ئه‌و‌حه‌ملێك‌ جارێك‌ مانگ‌ ‌9 هەر‌‌ منوونه‌ بۆ‌ڕاده‌وه‌س��ت��ێ،‌ بێنوێژییه‌كه‌ی‌ ده‌ك���ات،‌تووش‌ كه‌مرت‌ زۆر‌ ئه‌وانه‌‌ شیرپێدان،‌ یان‌كه‌مكردووه‌،‌ حه‌ملیان‌ كه‌‌ له‌وانه‌ی‌ ده‌بن‌به‌‌ شیری‌ یان‌ ك��ردووه‌،‌ نه‌یان‌ هه‌ر‌ یان‌به‌‌ شیردان‌ ته‌بعه‌ن‌ ن��ه‌داوه‌،‌ منداڵه‌كه‌ی‌دوو‌سه‌ر‌سوودی‌هه‌یه‌‌بۆ‌پارێزگاریكردن‌ئه‌وه‌یه‌‌ یه‌كێكیان‌ مه‌مك،‌ شێرپه‌نجه‌ی‌ له‌‌هۆرمۆنی‌ و‌ ڕاده‌وستێ‌ مانگانه‌ی‌ سووڕی‌ناو‌ بۆ‌ ده‌بێت‌ پ��ارێ��زراو‌ ئافره‌تانه‌‌ ئه‌و‌ده‌پارێزێت،‌ مه‌مكه‌كان‌ غ��وده‌ی‌ خ��ۆی‌به‌‌منداڵه‌كانیان‌ ئافره‌تانه‌ی‌كه‌‌شیری‌ له‌و‌

ناده‌ن.ئافره‌تدا‌ له‌‌ حه‌مل‌ یه‌كه‌م‌ بوونی‌ساڵی‌ ‌30 پێش‌ ئه‌گه‌ر‌ گرنگه‌،‌ زۆر‌ زۆر‌شێرپه‌نجه‌ی‌ له‌‌ ده‌بێت‌ پارێزراوتر‌ بێت‌‌30 پاش‌ ئه‌گه‌ر‌ پێچه‌وانه‌وه‌‌ به‌‌ مه‌مك،‌گه‌وره‌یی‌ به‌‌ ئافره‌تانه‌ی‌ ئه‌و‌ بێت،‌ ساڵی‌

كردبووم،‌هه‌موو‌كات‌و‌له‌‌هه‌موو‌شوێنێك‌بچووكرتین‌ ئه‌وه‌ی‌ بۆ‌ ‌ ده‌كردم‌ چاودێریی‌و‌ ڕۆیشت‌ كات‌ بدۆزێته‌وه‌،‌ لێ‌ هه‌ڵه‌م‌به‌ڵێنه‌ش‌ ئه‌و‌ به‌پێی‌ و‌ كرد‌ ته‌واو‌ زانكۆم‌هاته‌‌ ئۆژین‌ زانكۆ‌ ت��ه‌واوك��ردن��ی‌ دوای‌بیانوویه‌كی‌ ڕۆژەی‌ هه‌ر‌ به‌اڵم‌ خوازبێنیم،‌دروست‌ده‌كرد،‌‌به‌‌هۆی‌سۆزی‌زۆرمه‌وه‌‌و‌ دڵپاكی‌ ن��ه‌ده‌ب��ووم،‌ ت��ووڕە‌ ئۆژین‌ بۆ‌سادەیی‌منی‌بێ‌گوناهیش‌ئاواتێكی‌ته‌نها‌نه‌خوێنده‌وارییه‌وه‌،‌ هۆی‌ به‌‌ ئه‌ویش‌ بوو،‌به‌‌هۆی‌نه‌بوونی‌سێبه‌ری‌باوكی‌له‌سه‌ری،‌نابێت‌ ك��ه‌‌ ب��وو‌ وه‌ه���ا‌ ب��ی��رك��ردن��ه‌وه‌ی‌مبخوازێت،‌چونكه‌‌خوێندنم‌ته‌واو‌كردووه‌،‌ژیانی‌ من‌ هۆشیاریی‌ و‌ ڕۆشنبیری‌ دوایی‌ئۆژین‌ تێپه‌ڕی‌ ساڵ‌ سێ‌ ده‌دات،‌ تێك‌ لێ‌له‌‌ ‌ هێشتا‌ به‌اڵم‌ هێنایه‌وه‌،‌ بیانووی‌ هه‌ر‌

داوی‌خۆشه‌ویستی‌ئه‌و‌‌ڕزگارم‌نه‌بووبوو،‌‌ئه‌وه‌یش‌چ‌ هێناوه‌،‌ ژنی‌ بۆ‌هات‌ هه‌واڵم‌ژنێك؟‌ئه‌وه‌ی‌خه‌یاڵی‌خۆی،‌كه‌‌ده‌یویست‌یه‌ك‌ ته‌نها‌ نه‌خوێنده‌وار،‌ وه‌هابم،‌ ‌ منیش‌خۆی‌ ئاواته‌كه‌ی‌ ئۆژین‌ نه‌ده‌زانی.‌ وشه‌ی‌به‌‌ هه‌ر‌ منیشی‌ ئاواته‌كانی‌ و‌ به‌دیهێنا‌منیش‌ كرد،‌ خاك‌ ئه‌سپارده‌ی‌ زیندوویی‌و‌ بكه‌م‌ ڕۆشنبیر‌ زیاتر‌خۆم‌ كه‌‌ دا‌ به‌ڵێنم‌ئه‌وه‌ی‌ئه‌و‌به‌‌هه‌ڵه‌ی‌داده‌نا‌و‌بۆ‌ئافره‌تی‌هه‌موو‌ خوێندنه،‌‌ كه‌‌ ده‌زان��ی،‌ زی��اده‌‌ به‌‌

ئاواتم‌بێت.ئێستا‌من‌و‌ئۆژینیش‌خه‌ریكی‌ژیانی‌بیركردنه‌وه‌‌ هۆی‌ به‌‌ ده‌رده‌سه‌رین‌ له‌‌ پڕ‌و‌ خوێندن‌ )ئافره‌ت،‌ ئ��ه‌وه‌وه‌‌ هه‌ڵه‌كانی‌

ڕۆشنبیری(!‌*‌توێژە‌ری‌كۆمه‌اڵیه‌تی.

تووشبوون‌ ئه‌گه‌ری‌ ده‌بێت،‌ منداڵیان‌هۆكارانه‌‌ ئه‌و‌ زیاتره‌.‌ نه‌خۆشییه‌یان‌ به‌و‌سه‌دییه‌،‌ له‌‌ سه‌د‌ بڵێین‌ ناتوانین‌ هیچیان‌نوێ‌ زانستی‌ كه‌‌ هه‌یه‌‌ هۆكارێكامن‌ ته‌نیا‌هۆكاری‌ ئه‌ویش‌ ك��ردووه،‌‌ ده‌ستنیشانی‌له‌‌ كه‌مه‌‌ زۆر‌ زۆر‌ ئ��ه‌وه‌ش‌ بۆماوه‌ییه‌،‌كه‌‌ مه‌مك،‌ شێرپه‌نجه‌ی‌ نه‌خۆشی‌ ن��او‌شێرپه‌نجه‌ی‌ نه‌خۆشییه‌كانی‌ 5%ی‌له‌به‌ر‌ ه��ه‌ی��ه‌،‌ جینه‌یان‌ ئ��ه‌و‌ م��ه‌م��ك‌له‌‌ ئه‌وانه‌ی‌ ده‌ڵێن‌ پزیشكه‌كان‌ ئ��ه‌وه‌ی‌هه‌یه،‌‌ نه‌خۆشییه‌یان‌ ئه‌و‌ خێزانەکانیاندا‌خۆیان‌ بۆ‌ ب��ه‌دواداچ��وون‌ زیاتر‌ ده‌بێت‌هۆكاره‌كانی‌ له‌‌ یه‌كێک‌ هه‌روه‌ها‌ بكه‌ن،‌له‌‌ بریتییه‌‌ نه‌خۆشییه‌‌ ئه‌و‌ ئاماده‌باشیی‌پێی‌ كه‌‌ ده‌وڵه‌مه‌ندبوون،‌ و‌ پێشكه‌وتن‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌ ئاستی‌ به‌رزیی‌ ده‌گوترێت‌و‌ پ��اره‌‌ بوونی‌ وه‌ك‌ خۆشگوزه‌رانی،‌ و‌خواردنی‌چه‌ور‌و‌ته‌كنه‌لۆژیای‌پێشكه‌وتوو‌له‌‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ ئاستی‌ به‌رزبوونه‌وه‌ی‌ و‌بواری‌ماددی،‌بۆ‌منوونه‌‌واڵتێكی‌پێشكوتوو‌واڵتێكی‌ له‌‌ زیاتره‌‌ زۆر‌ نه‌خۆشییه‌ی‌ ئه‌و‌زۆر‌ هه‌ژار‌ خه‌ڵكانێكی‌ یان‌ نشین،‌ هه‌ژار‌كه‌مرت‌له‌‌كه‌سانی‌ده‌وڵه‌مه‌ند‌تووشی‌ئه‌و‌به‌رزبوونه‌وه‌ی‌ ته‌بعه‌ن‌ ده‌بن.‌ نه‌خۆشییه‌‌گوزه‌رانیش‌له‌‌كوردستاندا‌له‌م‌چه‌ند‌ساڵه‌ی‌ڕۆیشتووه‌،‌ به‌رزبوونه‌وه‌‌ به‌ره‌و‌ دواییدا‌ئه‌و‌ به‌رزبوونه‌وه‌ی‌ بۆ‌ هۆكارێكه‌‌ ئه‌وه‌ش‌

نه‌خۆشییه‌‌له‌‌كوردستاندا.‌له‌وه‌‌الوازترمان‌هه‌یه،‌‌وه‌ك‌ هۆكاری‌وه‌ك‌ له‌پێش،‌ له‌‌خزمانی‌ نه‌خۆشی‌ بوونی‌

دایك،‌ وه‌ك‌ دوو،‌ منره‌‌ و‌ یه‌ك‌ منره‌‌ خزمی‌هه‌روه‌ها‌ ئامۆزا.‌ و‌ )پوور(‌ پلك‌ خوشك،‌هه‌ندێك‌ خ��واردن��ی‌ و‌ ق��ه‌ڵ��ه‌وی‌ بوونی‌حه‌ب‌و‌ده‌رمان‌وه‌ك‌حه‌بی‌منداڵنه‌بوون‌)مه‌نه‌ع(‌له‌‌ده‌ساڵ‌له‌سه‌ریه‌ك.‌ئیشی‌زۆر‌پشتى‌ له‌‌ ئه‌وانه‌ی‌ وه‌ك‌ دانیشتنه‌وه،‌‌ به‌‌مێزەوەن،‌فه‌رمانبه‌ره‌كان‌زیاتر‌تووش‌ده‌بن‌‌

له‌وانه‌ی‌ده‌جووڵێن‌و‌وه‌رزش‌ده‌كه‌ن.‌مه‌مك‌ شێرپه‌نجه‌ی‌ نیشانه‌كانی‌ به‌یان:‌

چین؟گرنگرتین‌ ل��ه‌‌ ن��ه‌رم��ی��ن:‌ دك��ت��ۆره‌‌مه‌مكدا.‌ له‌‌ گرێیه‌‌ بوونی‌ نیشانه‌كانی‌ته‌بعه‌ن‌هه‌ركه‌سێك‌گرێی‌له‌‌مه‌مك‌هه‌بوو‌نه‌خۆشیی‌ ئه‌وه‌‌ بڵێت‌ و‌ بشڵه‌ژێت‌ نابێت‌گرێكانی‌ %80ی‌ له‌‌ چونكه‌‌ شێرپه‌نجه‌یه‌،‌%20ی��ان‌ ل��ه‌‌ ته‌نیا‌ س��ه‌الم��ه‌ت��ن،‌ مه‌مك‌مه‌ترسیدار‌و‌پیسن،‌بۆیه‌‌ده‌بێت‌نه‌خۆش‌پشكنینی‌خۆی‌ و‌ بكات‌ پزیشك‌ سه‌ردانی‌كه‌‌ هه‌یه‌‌ تر‌ نیشانه‌ی‌ هه‌ندێك‌ بكات.‌خوێن‌ وه‌ك‌ ده‌كه‌وێت،‌ به‌دیار‌ گرێ‌ به‌بێ‌له‌‌ گۆڕانكاری‌ یان‌ مه‌مك،‌ گۆی‌ له‌‌ لێهاتن‌شێوه‌ی‌مه‌مك،‌وه‌ك‌خواربوونی‌یان‌جۆره‌‌ده‌بێت،‌ پێسته‌كه‌یدا‌ له‌‌ قوپانه‌وه‌یه‌ك‌ئه‌ستووربوونی‌پێستی‌مه‌مك،‌وه‌ك‌توێكڵی‌هه‌روه‌ها‌ ده‌بێت،‌ خ��اڵ‌ خ��اڵ‌ پرته‌قاڵ‌كۆتا‌ له‌‌ ژانكردنی‌ به‌اڵم‌ زۆر،‌ ژانی‌ بوونی‌

قۆناغیدایه‌،‌نه‌ك‌سه‌ره‌تای‌تووشبوون.له‌‌ نه‌خۆشییه‌‌ ئ���ه‌و‌ ڕێ����ژە‌ی‌ ب��ه‌ی��ان:‌له‌‌ ك��وردس��ت��ان،‌ ل��ه‌‌ ئ��اس��ت��ێ��ك��دا‌ی��ه‌‌ چ‌

به‌رزبوونه‌وه‌دایه‌،‌یان‌نزمبوونه‌وه‌؟

زۆر‌ داخ���ه‌وه‌‌ به‌‌ نه‌رمین:‌ دكتۆره‌‌زیادبووندایه‌،‌ له‌‌ ترسناك‌ شێوه‌یه‌كی‌ به‌‌نه‌خۆشخانه‌كانی‌ و‌ نۆرینگه‌‌ له‌‌ ڕۆژان��ه‌‌ده‌بن،‌ زیاتر‌ تووشبوو‌ خه‌ڵكی‌ خۆمان‌ده‌ستدا‌ له‌ژێر‌ وردم��ان‌ ئامارێكی‌ ب��ه‌اڵم‌نییه‌،‌بۆ‌منوونه‌‌له‌‌ئه‌مه‌ریكا‌به‌پێی‌ئامارێك‌تووشی‌ یه‌كێكیان‌ ئافره‌ت‌ هه‌شت‌ له‌‌ڕێژە‌یه‌كی‌ كه‌‌ ب��ووه‌،‌ نه‌خۆششییه‌‌ ئ��ه‌و‌

مه‌ترسیداره‌.به‌یان:‌چی‌باشه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌ئافره‌تان‌خۆیان‌

له‌و‌نه‌خۆشییه‌‌بپارێزن؟سێ‌ خۆپاراسنت‌ نه‌رمین:‌ دك��ت��ۆره‌‌زووزوو‌ ئافره‌ت‌ یه‌كه‌م:‌ هه‌یه‌،‌ خاڵی‌له‌‌ مانگانه‌‌ یان‌ بكات،‌ خۆی‌ پشكنینی‌ئاوێنه‌دا‌ له‌‌ ماڵه‌وه‌‌ له‌‌ تایبه‌ت،‌ شوێنێكی‌بزانێت‌ بكات‌ خۆی‌ مه‌مكه‌كانی‌ سه‌یری‌یان‌ گرێیه‌ك،‌ یاخود‌ ڕەقییه‌ك،‌ هیچ‌ ئایا‌لێهاتن،‌ خوێن‌ یان‌ سووربوونه‌وه‌یه‌ك،‌یان‌ مه‌مكه‌كانی،‌ له‌‌ گۆڕانكارییه‌ك‌ یان‌دووه‌م:‌ ن��ا.‌ ی��ان‌ هه‌یه‌‌ باڵه‌كانیدا‌ ژێ��ر‌به‌دواداچون،‌بۆ‌منوونه‌‌له‌‌واڵتانی‌ده‌ره‌وه‌‌كه‌‌سااڵنه‌‌ ده‌كرێت،‌ بانگ‌ نه‌خۆش‌ به‌زۆر‌ئه‌وه‌ش‌ بكات.‌ خۆی‌ پشكنینی‌ ده‌بێت‌ئه‌وه‌‌ده‌رده‌خات‌كه‌‌نه‌خۆش‌زوو‌به‌خۆی‌ده‌زانێت‌و‌چاره‌سه‌ره‌كه‌ی‌ئاسانرت‌ده‌بێت،‌الی‌ دێته‌‌ قۆناغدا‌ كۆتا‌ له‌‌ ئێمه‌‌ الی‌ به‌اڵم‌ئه‌وه‌ی‌ دوای‌ نه‌خۆش‌ سێیه‌میش:‌ دكتۆر.‌زۆر‌ چاره‌سه‌ری‌ زانی‌ نه‌خۆشییه‌كه‌ی‌ به‌‌نه‌خۆشییه‌ی‌ ئه‌و‌ له‌وه‌ی‌ ده‌كرێت‌ ئاسانرت‌

له‌مێژەوە‌هه‌یبێت‌و‌نه‌یزانیبێت.

‌‌‌كۆمه‌ڵناسیی‌‌‌‌‌‌خۆمانە

یاساشكێنیی‌ئێمه‌رۆژانه‌‌لێره‌وله‌وێ‌‌‌ئێمه‌‌چاومان‌

به‌وانه‌‌ده‌كه‌وێت‌كه‌‌یاساشكێنی‌ده‌كه‌ن‌و‌له‌‌هه‌مانكاتیشدا‌بۆیان‌گرنگه‌‌سووربن‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌ی‌كه‌‌

هه‌ڵه‌یان‌ئه‌نجام‌نه‌داوه‌‌و‌وه‌ك‌كارێكی‌چێژبه‌خشیش‌لێی‌ده‌ڕوانن.‌

ئێمه‌‌ده‌بێت‌له‌‌چییه‌وه‌‌ده‌ست‌پێبكه‌ین‌كه‌‌تاك‌له‌م‌واڵته‌دا‌وه‌ها‌تێڕوانینێكی‌بۆ‌یاسا‌و‌ڕێكخستنی‌

سه‌رجه‌م‌كایه‌كانی‌ژیانی‌خۆی‌هه‌یه‌؟‌یاساكان‌هه‌میشه‌‌ئه‌وانه‌ن‌كه‌‌

ئێمه‌‌وه‌ك‌گشتێك‌ده‌بینن‌نه‌ك‌ته‌نیا‌كه‌سێك،‌ئه‌مه‌یه‌‌ئه‌و‌شته‌ی‌كه‌‌ئاگایی‌

گشتی‌پێی‌گرنگه‌‌یاسا‌سه‌روه‌ریی‌خۆی‌هه‌بێت‌و‌پێویسته‌‌بۆی‌

بگه‌ڕێینه‌وه‌.‌پاساوی‌یاساشكێنه‌كان‌هه‌میشه‌‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌گه‌وره‌كان‌و‌

ئه‌وانه‌ی‌كه‌‌خۆیان‌باسی‌سه‌روه‌ریی‌یاسا‌ده‌كه‌ن،‌به‌ر‌له‌‌هه‌مووان‌پابه‌ندی‌

ڕێوشوێنه‌كانی‌نابن.‌ئایا‌ده‌بێت‌ئێمه‌‌بۆ‌پابه‌ندبوون‌

چاو‌له‌وانه‌‌بكه‌ین‌كه‌‌ڕێزی‌یاسا‌ناگرن؟‌ئه‌مه‌‌ئێستا‌وه‌ك‌هوشیارییه‌كی‌

جێگیر‌له‌ناو‌ئێمه‌دا‌كاری‌خۆی‌ده‌كات،‌ئێمه‌‌به‌م‌پاساوانه‌‌ڕۆژانه‌‌

خه‌ریكین‌به‌رانبه‌ر‌یاسا‌بێحورمه‌تیی‌گه‌وره‌‌ده‌كه‌ین،‌یاساشكێنی‌خه‌ریكه‌‌

له‌م‌‌واڵته‌دا‌وه‌ك‌نه‌ریتێكی‌بێوێنه‌‌ته‌ماشا‌ده‌كرێ‌و‌ئه‌وانه‌ی‌كه‌‌

یاساشكێنن،‌بێئه‌ندازه‌‌وه‌ك‌كرده‌یه‌كی‌چێژبه‌خش‌سه‌یری‌ده‌كه‌ن‌،‌بگره‌‌ڕێزیشیان‌كه‌مرت‌نییه‌‌له‌وانه‌ی‌كه‌‌

پابه‌ندن‌به‌‌یاساسه‌روه‌رییه‌وه‌.‌كێشه‌ی‌ئه‌م‌كۆمه‌ڵگایه‌‌ئه‌وه‌یه‌‌

كه‌‌توانای‌ئه‌وه‌ی‌نییه‌‌ئه‌م‌دوو‌بكه‌ره‌‌له‌یه‌ك‌جیابكاته‌وه‌،‌خودی‌

یاساش‌چونكه‌‌له‌‌خزمه‌تی‌كه‌مینه‌‌و‌ده‌سه‌اڵتێكدایه‌،‌توانای‌چاودێریی‌

نییه‌،‌ئێمه‌‌به‌‌دوو‌شێوه‌‌ده‌توانین‌یاسا‌بكه‌ینه‌‌هێزی‌یه‌كه‌م‌له‌‌واڵتدا،‌یان‌

ئه‌وه‌یه‌‌جڤات‌ناچار‌بكرێ‌‌یاساپارێزی‌بكات،‌ئه‌ویش‌به‌كارخستنی‌هۆ‌و‌

پێناو‌و‌سزاكانه‌‌كه‌‌تاك‌ناچار‌ده‌كه‌ن‌بیر‌له‌‌الدان‌و‌خۆسه‌پێنی‌نه‌كاته‌وه‌.‌یاخود‌ده‌بێت‌یاسا‌نه‌خرێته‌‌خزمه‌ت‌چینێك‌و‌بۆ‌ئه‌وانی‌تر‌بایه‌خی‌خۆی‌

له‌ده‌ست‌بدات.‌ئه‌مڕۆ‌ئێمه‌‌زیاتر‌له‌‌به‌رده‌م‌‌ڕێگای‌دووه‌مداین،‌كه‌‌یاسا‌توانای‌چاودێریكردنی‌لێ‌سه‌نراوه‌ته‌وه‌‌و‌

نوێنه‌رایه‌تی‌یه‌كسانی‌له‌‌كۆمه‌ڵگادا‌ون‌كردووه‌،‌ئه‌مه‌‌بۆخۆی‌یه‌كێكه‌‌له‌و‌بنه‌مایانه‌ی‌كه‌‌بۆ‌پشتكردنه‌‌

یاسا‌له‌الیه‌ن‌چینه‌كانی‌خواره‌وه‌ی‌خه‌ڵكه‌وه‌‌الی‌ئێمه‌‌هه‌ستی‌

پێده‌كرێت.‌كه‌واته‌‌خودی‌یاساش‌ئه‌گه‌ر‌

توانای‌چاودێریكردنی‌‌گشتیی‌نه‌بێت،‌ده‌كه‌وێته‌‌ژێر‌پرسیاره‌وه‌،‌ده‌بێت‌له‌‌

خۆمان‌بپرسین،‌ئه‌گه‌ر‌گه‌وره‌كان‌یاساشكێنن‌بۆچی‌ئێمه‌ش‌خه‌ریكین‌

هه‌مان‌بێحورمه‌تییه‌كانی‌ئه‌وان‌دووباره‌‌ده‌كه‌ینه‌وه‌؟‌یاساش‌له‌م‌

واڵته‌دا‌پێویسته‌‌بیر‌له‌‌وه‌زیفه‌ی‌خۆی‌بكاته‌وه‌،‌چونكه‌‌تا‌هه‌نووكه‌‌ته‌نیا‌

بچووك‌و‌بێپاكان‌ده‌بینێت.

komalayati.bayan@yahoo.com ژماره‌‌)16(،‌سێشه‌ممه‌‌2013/1/1،‌ساڵی‌یەکەم

10

تسێ

ووەین

‌دامن

وس‌ع

انڕای

دیدار:‌ئاكار‌شیره‌یی‌�‌هه‌ولێر

داڕشتنه‌وه‌ی:‌نیان‌جه‌مال‌*

birura_bayan@yahoo.comژماره )16(، سێشه ممه 2013/1/1، ساڵی یەکەم

13

وردی به و ژیرانه به رپرسان ده بێت بده نه وه چاندییه كان پرسه له ئاوڕ شاره زایانی ت��وان��ای په ره پێدانی و گه شی سبه ی بۆ چاندییه كان ب��واره به رنامه و تێبكۆشن كۆمه ڵگه كه مان و فه رهه نگی ڕوون��ی سیاسه تێكی و چاندیی دابڕێژن، پاراستنی دابونه ریتی ڕەسه ن و ده وڵه مه ندی كوردی و به ها دژایه تی له كاتێك تا كوردییه كان نه ك نه بن، مرۆییەکاندا به ها له گه ڵ كوردیش ئێمه ی بگره پێویسته ، ته نیا له ب��ای��ه خ��ان��ه وه و به ها ب��ه و ه��ه ر و كولتوور ده نارسێین. جیهاندا ئاستی ئه وه نده خاوه نی كوردی فه رهه نگی كه به بایه خه و گرنگ تایبه مته ندی داب��ی زۆر ج��ار ه��ه ن��دێ داخ��ه ك��ه م ناو خێڵكه ییانه ی و ع��ه ش��ی��ره ت��ی كۆمه ڵگه زیانی ئه وتۆی پێ ده گه ێنێت زۆر له هێشتا نایه ت، قه ره بوو له كه له ناو بگره و كوردستاندا شوێنی به هه نده رانیش دانیشتووی كوردی »ش��ه ره ف«ە وه پاراستنی پرسی ناوی كه ده دات، ڕوو ك��اره س��ات ده ی��ان كورد سیامی پرسه ئ��ه م ه��ه ر دی��اره دابونه ریت ده ك��ات، لێڵ جیهان الی بره وپێدانی له به رده م بێت ڕێگر گه ر ده بێت ته نیا نه ك مرۆییه كان، به ها ده بێت به ڵكو بین، ده س��ت��ب��ه رداری ه���ه وڵ ب��ۆ ب��ه ره ن��گ��ارب��وون��ه وه و بنبڕكردنی له ناو كۆمه ڵگه شدا بده ین و ئه و كۆت و به نده ناشارستانییه له ملی

خۆمان داكه نین.

سه ركه وتنه كه تری هۆكارێكی �6بوو، موشه كه كان ته قاندنی ته كنیكی كردین باس بۆی له سه ركرده كان یه كێك به دڵ��ی زۆر جوله كه »ق���ه واره ی وت��ی خۆش ئاسنین( )كاڵوی دژەموشه كه كانی بوو، به اڵم ئه و پیالنه شیان سه ری نه گرت و پوچه ڵامن كرده وه ، ئه ویش به وه ی بۆمان روون بووه وه ئه گه ر موشه كه كامنان یه ك یه ك بهاویشتایه لێیان ده دا و ده یانخست، بۆیه ئێمه ش سرتاتیجامن گۆڕى و به ڕەتڵ 15 – 20 موشه كامن پێكه وه هه ڵ ده دا، ئه وان شپرزه ده بوون و فریا نه ده كه وتن، بۆ موشه كیان سێ یان دوان یان یه كێك

په كده خراو ده یان ته قانده وه .ئه لیكرتۆنی، ده روون��ی جه نگی �7وه ك سه ركه وتنه كه ت��ری هۆكارێكی س���ه رك���رده ی���ه ك ب���ۆی ب���اس ك��ردی��ن، جه نگی ل��ه ح��ه م��اس��ه پێشكه وتنی ده روونیدا، ئه و سه ركرده یه وتی »جوله كه و پروپاگه نده له تایبه ت به جه نگدا له به اڵم هه یه ، بااڵیان ده ستی تۆقاندندا باشامن رۆڵێكی جه نگه دا له م ئێمه ش راگه یاندندا، بواری له تایبه ت به بینی، و چ��ه ك��داران مه عنه ویاتی ل��ه الی��ه ك ج��ه م��اوره ی خ��ۆم��ان ب���ه رزده ك���رده وه ، تۆقاندنی ترساندن و تریشه وه له الیه كی فه رمی كه ناڵًی له به مشێوه یه ئ��ه وان، به یانی موقاوه مه سه ركرده ی جوله كه دا ده خوێنده وه، ئه مه كاریگه رییه كی زۆری

ده روونی هه بوو له سه ر جوله كه «.رێ��ڕەوی وااڵكردنی كرانه وه و �8رێره وه ئه م پێشوودا جه نگی له ره فه ح، رژێمی رووخانی دوای به اڵم داخرابوو، كرایه وه ده وروازه یه ئه م میرس پێشووی به رووی كه رتی غه ززه و دانیشتوانه كه یدا.

* ئه ندامی ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق

و الق��ه ك��ردن ڤیدیۆیی گرته یه كی له گه نجیك سه ر ده ستدرێژیكردنه یان بێت )بانه كوردستان ڕۆژهه اڵتی كۆمه اڵیه تییه كانه وه ، تۆڕە له خانێ(، و دڵ��ه��ه ژێ��ن��ه گه لێك ڕووداوێ���ك���ی بۆ نیشانه یه كیشه داخ��ه ، جێی زۆر تێنه په ڕینی كۆمه ڵگه و جڤاكی كوردی قۆناغی بۆ نه ریتییه وه قۆناغی له كورد مۆدێرنیته . و پێشكه وتنخوازی و دێرین و كۆن دیرۆكی به هه میشه خۆی زه نگینی شارستانییه تی و ژیار فاكته رێك وه ك پرسه ئه م ده ن��ازێ، ڕەوای م��اف��ی ده س��ت��خ��س��ت��ن��ی ب��ۆ خ��ۆی و دام��ه زران��دن��ی ده وڵ���ه ت و مه به ست هه مان به كوردی كیانێكی نكۆڵی و حاشا كه سیش به كاردێنێت، ئه مه بێگومان و ناكات گرنگیيه له م و نه ته وه ه��ه ر مافی سه ره تایرتین نییه مانایه به و ئه مه به اڵم گه لێكه ، چه وت دیارده ی زۆر به رامبه ر له كه و نزمانه ڕەوش��ت و تاڵ ڕووداوی و له خۆ كۆمه ڵگه ، ناو دژەمرۆییانه ی په رده پۆشیان و بده ین گێلی نه بانی و هه ر به ك��وردى كۆمه ڵگه ی بكه ین. گیرۆده ی هێشتا پارچه كه یه وه، چوار له كه نه ریتییه و دیارده ی كرێت زۆر هه ر ناوچه و ده ڤه رێك به شتێك ناودێر ده كرێ، هێشتا ئافره ت خاوه نی ده نگ له نییه ، خۆی ڕاستینه ی بۆچوونی و زۆر شوينى كوردستاندا به دیدێكی تر ته نانه ت ده بێت كه ده كرێت، سه یر بڕوانامه ی بااڵترین وه رگرتنی پاش

1� هۆكاری سه ره كی ئه م سه ركه وتنه خ��وای ف��ه زڵ��ی و یارمه تی و ك��ۆم��ه ك چونكه موسڵامنانه وه ، به سه ر گه وره یه سه ربازی و ژی��ری پێوه رێكی هیچ به ئاستی له هێزه دوو ئه و مه یدانی، و مه یدانی كه تایبه ت به نین، یه كدا ده چیته ئه و شوێنه ، ده بینیت رووبه رێكی لوله ی له ژێر به رچاو و ته خت و كه م جوله كه دان، هێزه كانی سه ربازه كانی

سه رت سوڕده مێنێ له و سه ركه وتنه .ده ڤه ره ئه و خه ڵكی خۆڕاگريی �2و پیر و ژن و بێچه ك و چ��ه ك��دار به جوگرافيی سنوورێكی له منداڵیه وه ، سندوقێكی وه كو رێك كه ئاوادا كه می وایه ، چونكه سنووری رۆژهه اڵت داخراو باكووری سنووری جوله كه یه ، سنووری و ناوه ڕاسته ، سپيی ده ری���ای رۆژئ���اوای و ميرس سنووری خ��واره وه ی سنووری

ناو بخزێته وه هه ر دیسان زانستی، چه ند به خۆى و ماڵ چوارچێوه كه ی و بكات سه رقاڵ الوه كییه وه پرسی چه مه ڕا مبێنێته وه تا داواكاری بۆ په یدا

بێت و شوو بكات.به گه نج، به ئیزنه ئه و هێشتا بۆ ناده ین مێینه ڕەگ��ه زی تایبه ت ژیانی چاره نووسی له سه ر بڕیار خۆی و ده سبه رداربوون بدات، داهاتووی فه رهه نگی و دابونه ریت له وازهێنان ته نێ ن���ه ك س���ه ق���ه ت، و چ���ه وت فه رهه نگی پشتكردنه و دژایه تیكردن به ڵكو نییه ، ك��وردی ده وڵ��ه م��ه ن��دی كولتووری پاكژكردنه وه ی و سڕینه وه له ك���ورده بایه خی خ���ودان و دارا ئه مڕۆ ك��ورد دژەمرۆییه كان. به ها و جیهانگیری دی���ارده ی سایه ی له خاوه نی سه رده مه وه شارستانییه تی میدیاییه ، و ڕاگه یاندن كه ناڵی ده یان كه چی هێشتا زۆربه ی هه ره زۆری ئه و و قازانج له خزمه ت كه نااڵنه یش هه ر بنه ماڵه یی و خێڵه كییانه به رژەوه ندی و عه شیره تی و حیزبیدان، جار جاره بۆ

رێڕەوی ره فه حه ، له شه ڕی پێشوودا ئه و له م و شێوه یه به م داخرابوو. رێڕەوه ش رووبه ره كه م و داخراوه و ئابڵوقه دراوه دا، بتوانن جوامێری و خۆڕاگری به مه گه ر دڕنده ترین و سه ربازی هێزی پێنجه مین

سوپا تێك بشكێنن. رووی له غ��ه ززه پێشكه وتنی �3چۆنێتی و جۆری چه ك و جبه خانه وه ، له سه ركرده كان له یه كێك سه ردانه كه ماندا »له م وت��ی و ك��رد ب��اس شانده كه ی بۆ ش���ه ڕەی دوای��ی��دا ق����ه واره ی زای��ۆن��ی چه ند له كه سازدابوو خۆی به جۆرێك رۆژێكی كه مدا غه ززه ده گرێت و ته واوی پێش رۆژێ��ك چه ند چونكه ده ك���ات، هێرشه كه رژێمی جوله كه شاره وانییه كانی و هاوسنوور شارۆچكه كانی هه موو و كۆكردبووه وه غه ززه ی كه رتی نزیكی پێیان وتبوون مه ترسن و خۆڕاگربن، ته نها

ڕێناس جاف

»مه كلۆهان« كه سه رده مێكدا له ناو جیهانیی گوندی س��ه رده م��ی به و به جیهانیبوون به هەروەها دەبات، ناودێره زانیاری و ته كنۆلۆژیا شۆڕشی له كورترتین سات و خێراترین كاتدا و الیه كی ه��ه ر له هه واڵێك هه موو جیهانه وه روویدا بیت، به سه رانسه ری دن��ی��ادا ب��اڵوده ب��ێ��ت��ه وه و ه��ه م��ووان رووداوی بۆیه ده ب��ن��ه وه ، ئ��اگ��اداری ناسه رده مییانه و دوور له شارستانییه ت كۆمه ڵگه ی له ناو مرۆیی ڕەوشتی و بۆ هه نگاوێك چه ند ك��ورده واری��ی��دا زیانێكی ده گه ڕێنێته وه ، دواوه م���ان ئاستی له سەر كورد پێگه ی له زۆریش كورد ته نیا ئه مه ده دات.دیاره جیهان، جیهانێكدا له هێشتا و ناگرێته وه هه ر سێیه م«، »جیهانی ن��اوی ب��ه ئه مریكای و ئه فریقا تا ئاسیاوه له دابونه ریتی له به ر واڵت گه لێك التین، به ده ست عه شیره تی و خێڵه كییانه ده یان و بگره سه دان كێشه و ئاريشه ی دواك��ه وت��ووه وه و ناسه رده مییانه

ده ناڵێنن. هه ستیاری ساته وه ختێكی له سه ملاندنی بۆ ك��ورد كه ئێستا وه ك خۆی كوردستانيی ناسنامه ی و بوون قۆناغێكی و سه رده م هه موو له زێرت ده نگی به ده سخستنی پێویستی تر ج��ی��ه��ان��ی ه��ه ی��ه ، ب��اڵوب��وون��ه وه ی

شێخ فاتیح داراغایی*

ك��ه رت��ی غ���ه ززه ب��ه ن���اوی ش��اری غه ززه وه ناونراوه كه گه وره ترین شارێتی، (یه )360ك��م2 غه ززه كه رتی رووب��ه ری فه له ستینه ، خاكی )1.3%(ی رێژەی كه غ��ه ززه ك��ه رت��ی دانیشتوانی ژم���اره ی رووی له که سه ، )1.800.000( نزیكه ی دانیشتوانه وه چڕترین شاری سه رزه وییه ، پێكهاتووه : بچووك پارێزگای چوار له غه ززه . دێربه له ح، یونس، خان ره فه ح، پایته ختی و گه وره ترینیانه غه ززه شاری

هه رێمه كه یه .دوای )2006(ە وه س��اڵ��ی ل��ه له ئ��ی��س��الم��ی��ی��ه ك��ان س��ه رك��ه وت��ن��ی له ژێر غه ززه كه رتی هه ڵبژاتردنه كاندا، گه مارۆیه كی زۆر بێبه زه ییانه و دڕندانه ی شه ڕەكه ی دوای زایۆنیدایه ، ق��ه واره ی زایۆنی ق���ه واره ی ك��ه )2008( ساڵی هێنا، شكستی نه بوو، سه ركه وتوو تیایدا هێرشێكی دیسان راب��ردوودا مانگی له به دڕاندنه ی كرده وه سه ر كه رتی غه ززه ئاسامن و ده ریاوه و له زه وی شێوه یه ك و ئاسنێك و ئاگر ج��ۆره ه��ه م��وو ب��ه له م سه ربازی، ئامێری پێشكه وتووترین

هه رێمه بچووكه چڕ دانیشتوانه ی ده دا.رۆژی هه شت جه نگه كه ئه وه بوو خایاند، له ئاكامدا قه واره ی جووله كه رازی بۆ ملیشیدا جه نگ، وه ستاندنی به بوو مه رجه كانی حه ماس، واته له م جه نگه شدا بیكات ویستی ئه وه ی و هێنا شكستی به پێمخۆشه ل��ێ��ره دا جا ن��ه ك��را. ب��ۆی كورتی و له به ر رۆشنایی سه ردانه كه م بۆ كه رتی غه ززه، له چوارچێوه ی شانده كه ی باسی عێراق، نوێنه رانی ئه نجومه نی به سه ر غه ززه سه ركه وتنی هۆكاره كانی

جوله كه دا بكه م:

تام و گه ر زه ره ری بۆ په زه كان نه بێت، نووزه یه كیان لێوه به رگوێ ده كه وێت.

به بۆیه ئه مڕۆكه ڕاگ��ه ی��ان��دن دیموكراسی چ��واره م��ی ك��ۆڵ��ه ك��ه ی داده نرێت، چونكه زۆرترین كارتێكه ری له ته نانه ت هه یه ، كۆمه ڵ له سه ر ناوچه كانی و گوند دوره ده سترتین پێ ماڵێكت ك��ه م��رت كوردستانیش میدیادا كاریگه ريی له ژێر دێت شك تا ك��وردی ڕاگه یاندنی باشه نه بێت. جه ماوه ر وشیاركردنه وه ی بۆ ئێستا و ك��راوه پێ چيی پێوه ندییه دا له و وه اڵمدانه وه ی بووه ؟ چه نده كاریگه ر ئه م پرسیاره و ده یان پرسیاری تری له و ڕاپرسیی و داتا به پێویستی چه شنه ، ورد هه یه ، به اڵم سه یركردنی به رنامه ی ئه و ك��وردی ڕاگه یاندنی كه ناڵه كانی كه ده رده خ���ات ال تاڵه مان ڕاستییه به رنامانه ی ئه و ده گمه نن و كه م زۆر الیه نی و ڕەهه ند و په یام هه ڵگری حاڵێكدایه له ئه وه بن، ڕۆشنگه ری ب���ه الی ك��ۆم��ه ڵ��ن��اس و گ���ه وره ك��ه ڕاگه یاندن، و میدیا ب��واری ش��اره زای

له ناویان چه ند رۆژێك غه ززه ده گرین و ده به ین« ئه و سه ركرده یه وتیشی »كاتێك به زه مینه وه له پێكرد ده ستی ش��ه ڕ كه شتی به ده ری��اوه له ده بابه ، و تۆپ لێامن فڕۆكه به ئاسامنه وه له جه نگی، ئه و هه موو به رپه رچی ئێمه ش ده درا، به كه به شێوه یه ك دای��ه وه ، هێزانه مان ده خست فڕۆكه مان ئاسامنییه كامنان دژە ك��ه ن��اره وه ك��ان ل��ه كه شتییه كامنان و شار موشه كه كامنان به دوورده خسته وه ، به ئه مه كه ده كوتا«. شارۆچكه كامنان و و پێشكه وتنێك سه ركرده یه ئه و وته ی به رگری له بوو گه وره گۆڕانكارییه كی

خه ڵكی فه له ستین.به ته لئه بیب، موشه كبارانی �4فه زڵی و كۆمه ك پاش به نده بۆچوونی هۆكاری سه ره كیرتین گ���ه وره، خ��وای و ته لئه بیب لێدانی جوله كه ، شكستی

و په یامه »میدیا هه مان مه كلۆهانه وه په یامیش هه مان میدیایه«.

ڕاس���ت���ه ی����ه ك ل���ه ك���ارك���رده سه ره كییه كانی ڕاگه یاندن سه رقاڵكردنی جه ماوه ره ، به اڵم له هه مان حاڵدا گه ر ته له ڤزیۆنی و ڕادیۆیی به رنامه یه كی نه بێت، ڕوون په یامێكی هه ڵگری سوودمه ند كۆمه ڵ حاڵی به ئه وه نده ناوه نده كانی هه موو له ئه مڕۆ نابێت، و ده زگا ئاستی جیهاندا، له راگه یاندن له ناو ڕاپرسی بۆ دان��راوه سه نته رێك ڕادیۆ به رنامه كانی له سه ر كۆمه ڵدا، كارتێكه رییان، ڕاده ی و ته له ڤزیۆن و سه رقاڵی ئ��ه وه ن��ده ئێمه هێشتا پرسه له م ئاوڕێكامن الوه كین، پرسی هه رچی پێویسته نه داوه ته وه ، گرنگه بیر میدیا ب��واری به رپرسانی زووت��رە با بكه نه وه ، هه ستیاره پرسه ل��ه م و بۆچوون و دید به سبه ی ن��ه وه ی جیهان سه یری كراوه تره وه چاوێكی ئه وه نده و بكات خۆی ده روب��ه ری و ڕاسته نه بێت. نامۆ سبه ی دونیای به ئابوورییه كان پرسه بۆ پالنداڕشنت به هێز كۆمه ڵگه كه مان ژێ��رخ��ان��ی ده كات و توانا به كۆمه ڵ ده به خشێت، به رامبه ر كه مته رخه می له والوه به اڵم داهاتوویەکى چاندییه كان، پرسه به رده م ده خاته ناڕوومنان و ته ماوی ده بێت ق��ه ره ب��ووك��ردن��ه وه ی بۆ كه مرۆیی زۆری سامانێكی و سه رمایه بۆ بۆیه بێنین، ب��ه ك��ار م��اددی��ی و كوردی، كۆمه ڵگه ی و تاك هه نووكه ی

موشه كبارانكردنی بوو،و نزیك شارۆچكه و شار جوله كه بیری به اڵم كردبوو، قایم سنووره كانی فه له ستین موشه كی نه ده چوو ئه وه بۆ ده گاته ته لئه بیب و شاره دووره كانی تر، تووشی ئه و شارانه لێدانی به بۆیه هه ر و تێكردن رووی شڵه ژان و بوون شۆك

چۆكیان دادا.عه ره بی، به هاری شۆڕشه كانی �5بوو، سه ركه وتنه ئه م تری هۆكارێكی گۆڕانی و عه ره بی به هاری شۆڕشه كانی راماڵینی و ناوچه كه سیاسی نه خشه ی میرس واڵتانی دیكتاتۆری ده سه اڵتدارانی و لیبیا و توونس بوو، هه روه كو له وتاری به خێرهاتنی شانده كه دا ئیسامعیل هه نیه دووب��اره ی جار چه ند و لێوه كرد باسی كرده وه و سوپاس و پێزانینی ده ربڕی بۆ

حكومه ت و جه ماوه ری ئه و واڵتانه .

كورد، به جیهانیبوون و دابونه ریت

پاراستنی دابونه ریتی ڕه سه ن و به ها كوردییه كان تا كاتێك دژایه تی له گه ڵ به هاكانی مرۆییدا نه بێت، نه ك ته نیا پێویسته ، بگره كورد هه ر به و به هایانه وه له ئاستی

جیهاندا ده ناسرێت

له په راوێزی سه ردانەکەی غه ززه دا

سێیه م جیهانی جه نگی »ده هۆڵی ئه وه كه ڕە« نایبیستێ ئه وه ی لێده دا، وه زی��ری كیسنجه ری هیرنی قسه ی له كه ئه مریكایه پێشوتری ده ره وه ی »ده یلی رۆژنامه ی له گه ڵ دیدارێكدا داب��وو، س��ازی ئه مریكیدا سكیب«ی وت��ب��ووی دی����داره دا ل��ه و كیسنجه ر سێیه م جیهانی شه ڕی ته قه ی »یه كه م

له ئێرانه وه ده ستپێده كات« .

ئه گه ر گرووپه كانی فشار پردی نێوان ده سه اڵت و شه قام بن، ئه گه ر گرووپه كانی فشار پردی گه یاندنی داواكاری توێژەكانی به رووی ده سه اڵتدا، بن جه ماوه ره كه یان مافی سه دای فشار گرووپه كانی ئه گه ر بێده سه اڵترین ئ��ه وه ب��ن، م��اف��داران رێكخراوه كانی لێره رێكخراو و گرووپ كوردستان، هه رێمی له ته ندروستكارانن سه ندیكای هه ڵبژاردنی سه روبه ندی له لیست چه ندین ته ندروستی، كارمه ندانی به س��ه ر كه یه كرتی رك��اب��ه ری كه وتنه ده سه اڵت و ئۆپۆزسیۆن بوون، ئه و لیستانه لیسته كه ی و سه ندیكا بوو مه به ستیان خۆیان بكه نه سایه و چه تر بۆ كارمه ندی ته ندروستی، چه ندین خه ونی ئه رخه وانی

كورد له جه نگی جیهانیی سێیه مدا

سەندیکاى تەندروستکاران؛ گرووپی فشار یان ده سته مۆ؟!

ئێران ده رده خه ن ئه وه ئاماژەكان گ��وێ ب��ه گ��ه م��ارۆی ئ��اب��وری ن��ادات، چه كی تا و هاوردویه تی و سه رێكه نادات، كۆڵ نه هێنێ به رهه م ئه تۆمی ده یانه وێت ئیرسائیلیش و ئه مریكا ئاواته ی ئه و بێت شێوه یه ك هه ر به ده یانه وێت به اڵم بنێن، گۆڕ له ئێران واڵتان جه نگه كه ، هه ڵگیرسانی پێش ئێران دژی له ناوچه كه گه النی و

بوروژێنن.ئێستاش تا ئێرانییه كان ئاشكرایه ده ره وه ی ل��ه شه ڕەكانیان ه��ه م��وو سنوره كانی واڵته كه یاندا به ڕێوه بردووه ، ئاینده دا مانگی چه ند له پێده چێت ه��ه ره س س��ووری��ا له جه نگ ب��ه ره ی نزیكرتین ببێته ع��ێ��راق و بهێنێت ئێران، سنوره كانی ئه ودیو گۆڕەپانی هه وڵی ل��ه ئێستاوه ل��ه ه��ه ر بۆیه عێراق سیاسییه كانی هێزه ئ��ه وه دان بكه ن و شوێن په لكێش بۆ الی خۆیان

ئامانج و گێزله مه و ره نگاوڕەنگیان كرده مه دالیای ده یانكرده و كارمه ندان بۆ شانازی و ئه گه ر ده ربچن، له سه ر سینه ی كارمه ندی بده ن، به اڵم هه ر له ناو كۆنگره بوونه كارمه ندان و لێوه هات زیكه ی به ره كه ش دوو به رهه م، بێ دووب��ه ره ی هاوشێوه ی گۆڕەپانی سیاسی هه رێم بووه ده سه اڵت و ئۆپۆزسیۆن، لیستی هاوبه ش كه خۆی بینیه وه له به ره ی ئۆپۆزسیۆن و كۆپی سه ندیكاش ده رچوو، ئه وان كۆپی لیستی و سه ندیكا ده بێت ده س��ه اڵت، و رووه كام ته ندروستكاران هاوبه شی مه ده نی و پیشه یی هه ڵوێستانه یان كام كۆمه ڵگه ی ریكخراوه كانی وه كو بووبێت بوونه ئامانجه كان مه خابن مه ده نی، هه ردووالیه نی سیاسی مه رامی بۆ په یژە كارمه ندیش ئۆپۆزسیۆن، و ده س��ه اڵت و خه رمانان مانگی ترێی ده نكه وه كو

ره زبه ر فلیقێرنانه وه .یه كه م، رۆژی و سه ره تا له هه ر كۆنگره یان بایكۆتی هاوبه ش لیستی لیستی ئه وه ی بیانووی به ئه مه ش كرد، ئه ندام كردووه ته كه سی سی ده سه اڵت پێچه وانه ی و هێناونی الب��ه ال كۆنگره لیسته كانی بێ سه ندیكا بووه ، كارنامه

تاریق پاسه وانه كانی ده ستگیركردنی ناوبراو غیابی دادگاییكردنی هاشمی و بۆی، له سێداره دان سزای ده ركردنی و ئه مجاره یان ب��ه اڵم ك��رد، ت��وڕە سوننه ی بێده نگ پێشوو ج��اری وه ك��و سوننه نه بوون، هه ر زوو هاتنه ده نگ و له ئه نبار به خۆپیشاندان وه اڵمی مالیكییان دایه وه ، خۆپیشاندان و ناڕەزایی زۆرێك له پارێزگا سوننه نشینه كانی گرته وه و به رده وامیشی

هه یه .پێیدا عێراق ئاڵۆزه ی بارودۆخه ئه و بۆ زۆری خوێندنه وه ی تێدەپه ڕێت، ده كرێت و زۆرینه ش له سه ر ئه و بۆچوونه ن لێڵه ئاڵۆزییه كان خاوبوونه وه ی ئاسۆی ملمالنێكان توندتربوونی پێشبینی و ده كرێت، به تایبه ت كه رژێمه كه ی به شار به ئه مه ش مه رگدایه ، كه ناری له ئه سه د ئاماژە یه ك بۆ گواستنه وه ی ملمالنێی سوننه ناوده برێت، عێراق گۆڕەپانی بۆ شیعه و

عێراق دۆخ��ی رۆژ ل��ه دوای رۆژ ملمالنێكانی هێشتا ده بێت، ئاڵۆزتر نه هاتبوو، كۆتا هه ولێر له گه ڵ ناوه ند رافیع پاسه وانی ژم��اره ی��ه ك مالیكی عیساوی ده ستگیر كرد، به مه ش جارێكی سوننه له گه ڵ خۆی ناكۆكییه كانی تر به پێشرتیش هه رچه نده نوێكرده وه ،

بكه ن، قایم شێوه یه ك به خۆیان پێی به الی كه مه وه تا ده گه نه مه رامه كانیان

شه ڕەكه نه چێته خاكه كه یانه وه .عێراق سوننه ی و شیعه عه ره بی دی��اری خۆیانیان ب���ه ره ی ده مێكه ئه وه دیكه واتایه كی به ك���ردووه ، ده نگ یه ك كه كوردین ئێمه ی ته نها به رژەوه ندییه كانی و ب��ه ره و نین خ��ۆم��امن��ان ل��ێ ت��ێ��ك��چ��ووه ، ب��ه الی له ته نها كێشه كه ئێرانییه كانیشه وه كه ك��ورددای��ه سیاسییه كانی هێزه بۆ ساغكه نه وه ، خۆیان نه یانتوانیوه حه یاتییه ، مه سه له یه كی ئه وه ئه وان درێژیان دوور و سنورێكی چونكه له گه ڵ هه رێمی كوردستان هه یه ، بۆیه ده كه ن، بێالیه نكردنیان بۆ كار نه ك گه ڕ ده خه نه توانایان ئه وپه ڕی به ڵكو خۆیانه وه ، به ره كه ی بهێننه كورد تا له و به شێكن مالكی گوشارانه ی ئه و هه واڵنه ی ئێران بۆ ناچاركردنی كورد بۆ

به كرا پاكساز كرد، گوزه ری ئۆپۆزسیۆن زمانی سیاسی نه وه ك مه ده نی، هه ردووال ئه م كارەیان به دڵ بوو، چونكه مه به ستیان نه بوو، مه ده نی كۆمه ڵگه ی رێكخراوی یه كرتی به رامبه ر له بوو نفوز نواندنی بۆ ئه وه ی هه ر الیه نه بڵێت من هێنده م ناكامی به هێنده تر ئه وانی و هێناوه هاوبه ش لیستی بۆیه ب��رد، له باریان له سه ر دادگ���ا ل��ه یاسایی داوای��ه ك��ی كرد، تۆمار و سه ندیكا ده سه اڵت لیستی كۆنگره ی به ناشه رعی دانا، داواكه یان به پێده چێت دادگا، بۆ نارد پشتی كیسه ڵدا له كۆنگره ی بیست و یه كه م بگاته دادگا، تیانه چێت، كیسه ڵه كه ئه گه ر ئه مه ش وه اڵمی ئه گه ر م��رۆڤ خه ڵكینه ئ��ه رێ یا نییه دادپه روه ر دادگا ئه وا نه درایه وه كارا هاوبه ش لیستی یا ناڕەوایه داوه كه چه ند له هاوبه ش لیستی به اڵم نییه ؟ تری هیچی زیاتر شه رمنانه به یاننامه ی له م نه بوون ئه وان بڵێی نه كردووه ، وه ك

پرۆسه یه ئه وەیان كرد. و ئ��ام��ان��ج س��ه ن��دی��ك��اش مخابن ته ندروستی كارمه ندانی به ڵێنه كانی په راوێز خستووه ، ئه وه ساڵێك زیاتره به ڵێن درا كه ده رماڵه ی ترسناكی وه كو پزیشكانی

له ئ��ازاد سوپای دروستكردنی ده نگۆی ناوچه له كۆنه به عسی هه ندێك الیه ن سوننه نشینه كان، هێنده ی تر ئه و بۆچوونه سه رباری ئه مه ده ك��ات��ه وه ، پشتڕاست ئه وه ی هه ندێك له واڵتانی هه رێمی خه ون به رۆژێكی وه ك ئه مڕۆوه ده بینن تا تۆڵه ی ده ستوپێوه نده كانی ئێران و له خۆیان

بكه نه وه .عێراق شیعه كانی نێوه نده دا له م كردووه ، دۆخه كه مه ترسی به هه ستیان ده زان����ن ب��ا پ��ێ��چ��ه وان��ه ی ئ��اراس��ت��ه ی هه وڵدان له بۆیه ئه وانه ، كه شتییه كه ی كه مه وه ب��ه الی ت��ا ب��ك��ه ن، گ��ه م��ه ی��ه ك نه بن، بارودۆخه كه سوودمه ندی ئه گه ر به ده ستیان كه نه ده ك له ده ست ئه وه ش یاری په تێك له زیاتر له سه ر هێناوه ، به ته نگی مالیكی كاتێكدا له ده ك��ه ن، موقته دا هه ڵچنیوه ، سوننه كان وه زی��ره ب��ه ش��داری و راسته وخۆ ره وت��ه ك��ه ی و

هاتنه ژێربار.كورددا سیاسییه كانی هێزه ناو له ئه وه ته نها پارتی دیموكراتی كوردستانه له به ر و داخ����راوه وه چ��اوی ب��ه ك��ه به رژەوه ندی خۆیان ده چنه به ره یه كه وه دێرینه كه ی )دوژمنه )توركه كان كه سه ری موسلمین ئیخوان و ك��وردان پارتی ئه وه یه »چار رمه كه یین، پاساوی به ره یه دا له و ده بێت هه ر و ناچاره هێزه سه ر ده خه نه گوشاریش بین«، بۆ كوردستان دیكه ی سیاسییه كانی ئه وه ی نه ك هه ر ته سلیمی ئه و به ره یه له خه باتی چه كداریش واز به ڵكو بنب،

بهێنن.به كاته دا له م جه الل مام غیابی زیان بۆ ئێرانییه كان ته واو بوو، چونكه تاڵه بانی راب���ردودا ساڵی چه ند له بپارێزێت هاوسه نگییه كان توانیبووی هیچ ب��ه س��ه ر حزبه كه ی و خ��ۆی و ئێران بۆیه ساغنه كاته وه ، به ره یه كدا

گشتی به رێوه به رایه تییه كی و لێبكرێت دوور وه زاره ت، له هه بێت كارمه ندان له مه حسوبیه ت و مه نسوبیه ت، وه سفی وه زیفی ته ندروستی به سیسته م بكرێت، نوێ سیسته می به ته ندروستی كه رتی هیچ و نه بیرنا هیچ ب��ه اڵم بكرێت، بكات، خ��ۆش كارمه ند دڵ��ی كه نه كرا سه ندیكای و ج��ه م��اوه ر له ده پرسین هه ژار. هاوبه شی لیستی و كارمه ندان دكتۆره كان ڤایرۆسه كان و به كرتیا ئه گه ر ئه وه بخەن، نه خۆش س��ه د س��ه دا له حال زمانی به ڤایرۆسه كان و به كرتیا كارمه ندانی داوه لیسته كان به به ڵێنیان بۆیه ن��ه خ��ه ن، ن��ه خ��ۆش ته ندروستی له م كرد پاشه كشه یان لیست ه��ه ردوو بوو، مه ترسی ده رماڵه ی كه داواكارییه ده بێت كتێبی گینس ئه م به ڵێنه ی به كرتیا بكات تۆمار كوردستان زیانبه خشه كانی بۆیه ناخه ن، نه خۆش كارمه ند ئیرت كه ئێستا سه ندیكای كارمه ندانی ته ندروستی نووستوون، لێی ه��اوب��ه ش لیستی و لیستی جوامێرانه ی تری هه ڵوێستێكی شه رعی ب��ه سه ندیكا ك��ه ه��اوب��ه ش به رژەوه ندییه خ��اوه ن ب��ه اڵم ن��ازان��ن، رێگاپێدانی مۆڵه تی تایبه تییه كان

ده كه ن، سوننه خۆپیشاندانی پشتیوانی سه در و ئه نجومه نی بااڵ و چه ند گروپێكی خۆیان نیگه رانی راشكاوی به شیعه تری ده رده ب��ڕن و مالیكی سیاسه ته كانی له دووپات كورد له گه ڵ هاوپه یامنی خۆیان ئێران بااڵتریش ئاستی له سه ر ده كه نه وه ، له هه مووان زیاتر به خه م ئاینده ی خۆی دیداری له بۆیه دۆسته كانیه وه یه تی، و ئاشكرا به كورد له گه ڵ ئێران به رپرسانی له بكرێن سه رپشك »ئه گه ر وتوویانه ئه وا مالیكی، كورد و دۆستایه تی نێوان مالیكی هه ڵده بژێرین و دۆستایه تییه كه په یامێكی ئه مه ش قوربانی«، ده كه ینه ئاشكرای ئێرانه كه له الیه كه وه له مه ترسی دۆخه كه تێگه یشتووه ، به دیوێكی تریشدا به ده ستی عێراق له ئ��ه وه ی نایهه وێت

هێناوه له ده ستی بدات.له ده یكات، شیعه كه یارییە دا له م ده كه ن، سوننه كورد و پشتیوانی الیه ك

یه كێتی الوازیی پارتی ده ترسێت له وه به ره كه ی خۆی په لكێشی و بقۆزیته وه ناچار ئێرانییه كان كاته دا له و بكات، هه رێمی ته ماشای چ��اوه به و ده ب��ن و ئه نبار ته ماشای كه بكه ن كوردستان

تكریت و نه ینه وای پێده كه ن. ده مه وێ كوردی، به و كورتی به چ��اوه ڕان��ك��راوه دا جه نگه ل��ه و بڵێم له وه دا به رژەوه ندییه كی هیچ كورد به ره یه كدا هیچ به سه ر خ��ۆی نییه بیانوی گه ر تایبه تی به ساغبكاته وه ، شیعه نیوان ملمالنێی جه نگه كه ش هۆی ده بێته چونكه بێت، سوننه و ره وایه تی له ده ستدانی و به تاڵكردنه وه به نه ته وه ییه كه مان و داپۆشینی كێشه یه كێك راستیدا له مه زهه ب، به رگی چ��اوه ڕوان گه ورانه ی مه ترسییه له و بكه وێته وه جه نگه ل��ه و ده ك��رێ��ت ئه وه یه داگیر و دابه شكردنی كوردستان

بۆ هه تا هه تایه بكاته ئه مری واقیع.

وه رگ��رت��ووه ، سه ندیكا له كاركردنیان نه بوو، شه رعی دوێنێ تا سه ندیكایه ك كرد، تۆمار دادگا له له سه ری داواكاریت بووه وه شه رعی زووییه به م چۆن ئه رێ له ئ��ه رێ لێده كه ن؟ مۆڵه تی داوای و لیستانه ئه م ده نگده ری و كاندیده كان به رێزتان تایبه تی به رژەندی بۆ ده پرسم: شه رعییه ، سه ندیكا تایبه تی، سوودی و و دادگا له نووسی داواكاریتان بۆ به اڵم ته رشیفتان كۆنگره له هاتنه ده ره وه تان چییه ؟ پۆزشتان پاساو و و ده ڵێن چ بۆ هه وا دوو و بانێكه ده پرسین ئه رێ بۆ به اڵم شه رعین، گیرفان خزمه تكردنی پۆست و كورسی كه نه درا ناشه رعین، كام هه ڵوێستتان، كام فشاری مه ده نیتان دڵی بۆ پرد كام بوونه كرد؟ كارمه ندی خۆش

كارمه ندان؟ بنێین راستییه دا به و دان ده بێت لیستی كایه دا له و یه كه م زه ره رمه ندی ئێستا هه ڵه وه ، كه وته كه بوو هاوبه ش كارمه ندان به چاوی گومان ته ماشای ئه م لیسته ش ده كه ن، ده نگده ر كه كارمه ندی به م بوو الواز متامنه ی ته ندروستییه، پاشه كشەیه كی له بۆیه ه��ه ر لیسته ،

خێرادایه .

سیاسه ته كانی به الیه كیشه وه له كورد ده ك��ه ن، ته نگه تاویان مالیكی نازانێت چی ده وێت و چ هه نگاوێك بنێت، ئه وه ی به سه ر كۆی په یوه ندییه ك��ورددا به رپرسانی سیاسییه كانی نه ك تایبه تییه ب��ه رژە وه ن��دی زاڵ��ه، نه ته وه یی، هاوپه یامنێتییه كانی له سه ر تا به رته سكن، به رژە وه ندی بنه مای بۆ نییه روونی سرتاتیژیه تێكی ئێستا په یوه ندییه كانی مامه ڵه و شێوازی هێشتا بۆیه عێراق، دۆخ��ی له گه ڵ یان مالیكین مانه وه ی له گه ڵ نازانن البردنی، روون نییه ئاینده ی هه رێمی گۆڕانكارییه ئه و كوێی له كوردستان ده كرێت پێشبینی كه ئ��اڵ��ۆزه دای��ه ئه م بۆیه رووب��دات، ناوچه كه دا له جاره ش وه كو جارەکانی تر دۆزی كورد یارییه كانی په راوێزی گۆڕانكاری و له

شیعه دایه .

له گه ڵ دابه شكردن و لكاندنی به شێكی كوردستان به عێراقی تازه دروستكراوەوە،

ده وترێت گوایه ئه و عێراقه به نیشتامن و ده وڵه ته وه له الیه ن عێراقییه كانەوە

دروست كراوه ، بۆنه شیان بۆ داناوه و كوردی هه ژاریش ناچار ئه و یادانه

ده كاته وه ! كه چی له راستیدا ئه و یادانه هه ر هه مووی له الیه ن به ریتانیاوە

دروستكراوه .چه ند رۆژێكی تر به ره و یادی سوپای عێراق ده چین، گوایه دامه زراندنی ئه و سوپایه له 6 كانوونی دووه می 1921دا

بووە، به اڵم ڕاستیه كه ی وانییه ، هه ر له گه ڵ داگیركردنی ئه و ناوچه یه له )1914 �

1918(، به ریتانیا میلیشیای جاشی به ناوی )شه بانه ( و )لیڤی( له عه ره ب دروستكرد،

له )1919(دا )900( كه س له و شه بانه یه به فه رمی تۆماركران و چوونه ناو لیڤی، بڕیاری دروستكردنی له په ره گرافی )30(

ى كۆنگره ی قاهیره شدا هاتووه ، به اڵم به شێوه ی ڕەسمی یه كه م نوورساو به ژماره )9314 له 1921/5/26( له الیه ن مه ندوبی

سامی به ریتانی بۆ ئه نجومه نی وه زیران هاتووه، فه رمان ده دات به چه ك و تفاقی به ریتانی سوپا دروست بكه ن بۆ پاراستنی

ئاسایشی ناوخۆ. له 1921 یه كه م فه وج به ناوی ئیامم كازم دروستكرا، دووه میش

به ناوی كه تیبه ی خاتوون )واته مس بیل(، دووباره له ماده ی 7ی ڕێكه وتننامه ی

به ریتانی � عێراقی 1922 بڕیاردرا به ریتانیا ئه و سوپایه پڕچه ك بكات و به كاریشی

بهێنێ بۆ لێدانی هه ر سه رهه ڵدانێك، ئه و سوپایه ش به سه رۆكایه تی )ئه ی، سی،

دیلی( به ریتانی بوو، پله به رزكردنه وه ش له ژێر ده ستی )ئه رشیبۆلدكالرك(

بوو، ئه و ڕۆژە واته 6ی كانوون، ته نها كۆبوونه وه یه كی ده سته ی ئه ركان كرا كه پیكهاتبوو له چوارده ئه فسه ر به

سه ركردایه تی جه عفه ر عه سكەری به ره گه ز كورد، زۆربه ی ئه فسه رانیش كورد

و توركامن بوون، دوای ڕۆیشتنی به ریتانیا ئه و بیرۆكه ی یادی دامه زراندنی سوپای

عێراق بۆ ئه و رۆژە گێڕدراوه تەوە تا مۆركێكی نیشتامنی پێ بده ن.

ئه وكات زانایانی ئایینی ناڕەزاییان ده ربڕی له دروستكردنی سوپا و وتیان

ئه وه ده بێته هۆی براكوژی، ڕاستیش ده رچوو، هه ر له سه ره تاوه هێزه كانی سوپا و لیڤی له گه ڵ سوپای به ریتانی

په الماری میلله تیان دا له دژی هه ردوو شۆڕشی كورد لە ساڵى 1919 و شۆڕشی 1920، یه كه م به كارهێنانی ره سمی ئه و

سوپایه ش له دژی عێراق، له )1921/8/31( بوو به فه رمانی برسی كۆكس، له وكاته وه

تا ساڵی 2003 ئه و سوپایه بۆ پاراستنی دیكتاتۆریه ت و به رژە وه ندی تایفی

و ره گه زی خه ریكی كوشتاری گه النی عێراق بووه ، هه روه ك )حه نا په تاتۆ( له

كتێبی )العراق(دا ده ڵێت »كورد و شیعه هه ستیان كرد ئه و سوپایه ده بێته به اڵ

بۆیان«. كورد ته قه الی دا به اڵم سه ركه وتوو نه بوو، دوای ڕاپه ڕینه كه ی به كر سدقی

له 1936 و تیرۆركردنی، به یه كجاری رۆڵی كورد له ناو سوپا الواز بوو، ڕەوتی عروبیه كه به ته واوی زاڵ بوو، سوپا بووه ده رده سه ری، تا ئه و ساته ش گه وره ترین

هه ڕەشه ی سه ر ئاسایشی نه ته وه یی كوردستانه ، دڕنده ترین سوپا و ترسنۆكرتینه

له جیهان، هه رگیز نه یتوانیوه به رگری له سنووری واڵت بكات، به اڵم دڕنده بووه بۆ

ژن و منداڵ و ژینگه و رسوشت.

birura_bayan@yahoo.com ژماره )16(، سێشه ممه 2013/1/1، ساڵی یەکەم

12

مه جید ساڵح

جه عفه ر سه روكانی

یارییه كه ی شیعه!

ئیدریس سیوه یلی

سوپای عێراق له 6ى كانوون

دانه مه زراوهمه سعود عه بدولخالق

‌‌گفتوگۆ:‌فازیڵ‌ئه‌حمه‌د

به‌یان:‌له‌و‌پڕۆژە‌میدیاییه‌وه‌‌ده‌ست‌به‌‌ كه‌‌ تریبیۆن(‌ )كوردستان‌ پێده‌كه‌م‌ده‌كه‌ن.‌ له‌سه‌ر‌ كاری‌ ئینگلیزی‌ زمانی‌جیاوازیی‌ئه‌م‌كاره‌ی‌ئێوه‌‌له‌گه‌ڵ‌پڕۆژە‌

میدیاییه‌كانی‌تردا‌چییه‌؟هه‌رێم‌كه‌ریم:‌ئێمه‌‌له‌‌كوردستان‌پێگه‌یه‌كی‌ كه‌‌ ت��ی(،‌ )ك��ه‌ی‌ تریبیون‌مۆڵه‌تپێدراوه‌‌ ڕۆشنبیریی‌ و‌ ڕامیاری‌ئینگلیزی‌ زمانی‌ به‌‌ و‌ به‌ریتانیا‌ له‌‌ساڵه‌‌ دوو‌ ن��زی��ك��ه‌ی‌ ده‌رده‌چ���ێ���ت،‌دروستكردنی‌ مه‌به‌ستی‌ به‌‌ كارده‌كه‌ین‌خه‌ڵكی‌ كۆمه‌اڵنی‌ نێوان‌ له‌‌ پردێك‌نێوده‌وڵه‌تی.‌ كۆمه‌ڵگای‌ و‌ كوردستان‌باشامن‌ كاریگه‌ریی‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ وێ��ڕای‌بێگانه‌كان‌ تێڕوانینی‌ و‌ دید‌ له‌سه‌ر‌كورد‌ شوناسی‌ به‌‌ سه‌باره‌ت‌ دان��اوه‌،‌له‌‌ زۆرم��ان‌ كۆششی‌ ڕووداوه‌ك���ان.‌ و‌خه‌ڵكی‌ خواستی‌ گه‌یاندنی‌ پێناوی‌ڕێگایه‌وه‌‌ له‌‌ تاكو‌ كردووه‌،‌ كوردساندا‌له‌گه‌ڵ‌بێگانه‌كاندا،‌لێكتێگه‌یشنت‌بێنینه‌‌به‌رهه‌م‌و‌وێڕای‌تێفكرینه‌‌جیاوازه‌كان،‌گه‌لی‌ ج��وان��ی‌ و‌ ڕوون‌ وێنه‌یه‌كی‌

كوردستامنان‌بۆ‌كێشاون.ك���ه‌ی‌ت���ی،‌ڕاس��ت��گ��ۆی��ان��ه‌‌ئ��ه‌و‌كوردستان‌ ب��ۆ‌ ك��ه‌‌ هه‌لومه‌رجانه‌ی‌ه��ات��وون��ه‌ت��ه‌‌پ��ێ��ش،‌وه‌ك���و‌خ��ۆی��ان‌كه‌‌ ئه‌وانه‌ی‌ به‌رچاوی‌ ده‌یانگه‌یه‌نێته‌‌و‌ سیاسی‌ ب��اری‌ چاودێریی‌ خواستی‌كوردستان‌ فه‌رهه‌نگیی‌ و‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌له‌‌ خۆمان‌ ئه‌مه‌ش،‌ وێ��ڕای‌ ده‌ك��ه‌ن.‌ڕۆژنامه‌وانی‌ ڕێكخراوی‌ ده‌ی��ان‌ ناو‌به‌ریتانیا‌ له‌‌ مه‌ده‌نیدا‌ كۆمه‌ڵگای‌ و‌به‌رده‌وام‌ كوردستانییانه‌،‌ و‌ ئه‌ندامین‌هه‌وڵ‌بۆ‌چاالكرتكردنی‌بواری‌نه‌ته‌وه‌یی‌

خۆمان‌ده‌ده‌ین.كاره‌كانتاندا‌ له‌‌ به‌ڕێزتان‌ به‌یان:‌ئه‌ڵامنی‌ فه‌یله‌سوفی‌ ب��ه‌‌ گرنگی‌پێامن‌ ده‌ك��رێ��ت‌ ده‌ده‌ن.‌ هابرماس‌بڵێن‌گرنگیی‌ئه‌م‌فه‌یله‌سوفه‌‌له‌‌بواری‌

میدیادا‌له‌‌كوێدایه‌؟هه‌رێم‌كه‌ریم:‌هه‌ڵبه‌ت‌یه‌كێك‌له‌‌میدیا‌ هابرماس‌ گرنگه‌كانی‌ كاره‌‌ هه‌ره‌‌توێژینه‌وه‌ی‌ به‌وپێیه‌ی‌ دیموكراسییه‌.‌ و‌دكتۆراكه‌م‌له‌دیموكراسیدایه‌‌و‌هاوكات‌دووجار‌ ڕاگه‌یاندنم،‌ كۆلێژی‌ وانه‌بێژی‌سوود‌له‌‌كاره‌كانی‌هابرماس‌وه‌رده‌گرم.‌گشتی‌ به‌‌ میدیای‌ مێژووی‌ هابرماس‌ڕێگای‌ له‌‌ هاوكات‌ ك��ردووه‌،‌ هه‌اڵوێر‌قووڵه‌وه‌‌ فه‌لسه‌فیی‌ خوێندنه‌وه‌یه‌كی‌ده‌سته‌به‌ر‌ بۆ‌ زانیاری‌ له‌‌ گه‌نجینه‌یه‌ك‌كردووین‌سه‌باره‌ت‌به‌‌شێواز‌و‌چه‌ندێتی‌و‌چۆنێتی‌و‌گه‌شه‌سه‌ندنی‌میدیا،‌جگه‌‌له‌مانه‌ش،‌ئاماژە‌به‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌میدیا‌له‌‌ هه‌بووه‌‌ گرنگی‌ ئێجگار‌ ڕۆڵێكی‌پڕۆسه‌ی‌دیموكراتیزه‌كردندا‌له‌‌سه‌ده‌ی‌تایبه‌تی‌ به‌‌ ژوور،‌ ب��ه‌ره‌و‌ حه‌ڤده‌وه‌‌ئه‌مه‌ریكا،‌ و‌ فه‌ڕەنسا‌ شۆڕشه‌كانی‌نه‌مساوی،‌ ئیمپڕاتۆریه‌ته‌كانی‌ داڕمانی‌جه‌نگی‌ عوسامنییه‌كان،‌ و‌ هه‌نگاری‌شه‌پۆلی‌ و‌ دووه‌م‌ و‌ یه‌كه‌م‌ جیهانیی‌دیموكراتیزه‌كردن‌ پڕۆسه‌ی‌ سێهه‌می‌

دیواری‌ ڕووخانی‌ و‌ 1974دا‌ ساڵی‌ له‌‌هتد.‌ و‌ 1989دا‌ ساڵی‌ ل��ه‌‌ به‌رلین‌كاره‌كانی‌هابرماس‌هاوكاریامن‌ده‌كه‌ن‌سه‌رهه‌ڵدانی‌ له‌‌ تێگه‌شنت‌ زیاتر‌ بۆ‌مشتومڕی‌ یان‌ وتووێژ،‌ گواستنه‌وه‌ی‌ئه‌مڕۆی‌ كێشه‌كانی‌ به‌‌ سه‌باره‌ت‌ گه‌ل‌كۆمه‌ڵ‌له‌‌شه‌قامه‌وه‌‌بۆ‌سه‌ر‌ئینته‌رنێت‌سه‌ده‌ی‌ دووه‌می‌ و‌ یه‌كه‌م‌ ده‌یه‌ی‌ له‌‌پڕۆسه‌یه‌كی‌ ئه‌مه‌‌ كه‌‌ بیستویه‌كدا،‌مێژوویی‌گرنگه‌‌ئێمه‌‌پیایدا‌تێپه‌ڕده‌بین.

ئێوه‌‌ خ��وێ��ن��دن��ه‌وه‌ی‌ ب��ه‌‌ ب��ه‌ی��ان:‌باشووری‌ له‌‌ گشتی‌ شێوه‌كی‌ به‌‌ میدیا‌كۆمه‌ڵگا‌ نه‌یتوانیوه‌‌ بۆچی‌ كوردستان‌

به‌شدار‌بكات‌له‌‌گفتوگۆكاندا؟هه‌رێم‌كه‌ریم:‌هاوشێوه‌ی‌زۆرێك‌له‌‌ میدیا‌ گشتی‌ به‌‌ تر،‌ شته‌كانی‌ له‌‌باشووری‌كوردستان‌له‌‌الیه‌ن‌پارتێك،‌یان‌قۆرخكراوه‌‌ سه‌رمایه‌دارێكه‌وه‌‌هه‌میشه‌‌بۆ‌ ب��ه‌ك��اره��ات��ووه‌‌ ئ��ام��ڕازێ��ك‌ وه‌ك‌ و‌له‌‌ دوور‌ تایبه‌تی‌ مه‌رامێكی‌ چه‌ند‌پێشووشدا‌ له‌‌ گشتی.‌ به‌رژەوه‌ندیی‌و‌ ناوخۆ‌ ش��ه‌ڕی‌ بۆ‌ ك��وردی‌ میدیای‌بۆ‌ به‌كارهاتووه‌،‌ سه‌ریه‌كرت‌ هێرشكردنه‌‌به‌كارهاتووه‌،‌ كه‌سایه‌تییه‌كان‌ شكاندنی‌ل��ه‌م��ان��ه‌ش‌خ��راپ��رت‌ب��ۆ‌گ��ه‌وج��ان��دن‌كاتی‌ له‌‌ تایبه‌تی‌ به‌‌ هاتووه‌،‌ به‌كار‌وێ��ڕای‌ هه‌ڵبژاردنه‌كاندا.‌ پ��رۆس��ه‌ی‌تا‌ ڕۆژن��ام��ه‌وان��ی‌ پیشه‌ی‌ ئه‌مانه‌ش‌ڕادده‌یه‌كی‌زۆر‌به‌‌خراپ‌به‌كارهاتووه‌،‌و‌ لێهاتوو‌ میدیاكاری‌ ن��ه‌ت��وان��راوه‌‌ڕۆژنامه‌وانی‌ پێبگه‌یه‌نرێت،‌ زمانزان‌بڕبڕەی‌ كه‌‌ پێبگه‌یه‌نرێت‌ لێكۆڵه‌ر‌پێویست‌ به‌پێی‌ ڕۆژنامه‌وانییه‌،‌ پشتی‌نه‌بوونی‌ ئه‌نجامنه‌دراوه‌،‌ توێژینه‌وه‌‌سه‌ندیكا‌و‌ڕێكخراوی‌چاالك‌و‌بێالیه‌ن‌ڕۆژنامه‌وانیی‌ ك��اری‌ ڕێكخستنی‌ بۆ‌سه‌ربه‌خۆیانه‌ی‌دوور‌له‌‌ده‌ستێوه‌ردانی‌ئه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ پارته‌كان.‌ یان‌ ده‌وڵه‌ت،‌به‌ربه‌ست‌ بوونه‌ته‌‌ هه‌موویان‌ ئه‌مانه‌‌

بۆ‌ مه‌ترسی‌ یان‌ نه‌ته‌وه‌یی،‌ ئاسایشی‌)سه‌رچاوه‌كه‌(‌ كه‌سێك‌ ژیانی‌ س��ه‌ر‌بكرێت.‌ ئاشكرا‌ ئه‌گه‌ر‌ بكات‌ دروست‌جۆره‌‌ له‌م‌ بابه‌تێكی‌ ئه‌گه‌ر‌ كاتێكدا‌ له‌‌ده‌كرێت‌ لێكه‌وته‌وه‌،‌ ك��اردان��ه‌وه‌ی‌نادیاره‌كه‌‌ س��ه‌رچ��اوه‌‌ به‌كارهێنه‌ری‌بسه‌ملێنێت‌ دادوه‌ری‌ بۆ‌ نهێنی‌ به‌‌ب��ه‌ب��ێ‌ئ����ه‌وه‌ی‌م��ه‌ت��رس��ی‌دروس���ت‌داخه‌وه‌‌ به‌‌ سه‌رچاوه‌كه‌ی.‌ بۆ‌ بكات‌بووه‌ته‌‌ ئێستا‌ نادیاره‌‌ سه‌رچاوه‌‌ ئه‌م‌میدیاكارانی‌ سه‌رزمانی‌ بنێشته‌خۆشه‌ی‌ك���ورد،‌ب��ه‌م‌ده‌س��ت‌و‌ب��ه‌و‌ده‌س��ت‌و‌ بێدایك‌ زانیارییه‌‌ پاشكۆی‌ ده‌یكه‌نه‌‌و‌ مه‌یدانی‌ كاری‌ له‌بری‌ باوكه‌كانیان،‌به‌دواداگه‌ڕانی‌ڕاستییه‌كان،‌لێكۆڵینه‌وه‌،‌ك��ۆك��ردن��ه‌وه‌ی‌زان��ی��اری،‌ئ��ه‌م��ان‌له‌‌ئۆفیسه‌كانی‌خۆیانه‌وه‌‌چه‌ند‌زانیارییه‌ك‌پێكه‌وه‌ده‌لكێنن‌و‌سه‌رچاوه‌یه‌كی‌نادیار‌به‌ردیدی‌ ده‌یخه‌نه‌‌ و‌ خاوه‌نی‌ ده‌كه‌نه‌‌دووره‌‌ ڕەفتاره‌‌ جۆره‌‌ ئه‌م‌ خوێنه‌رانیان.‌له‌‌ئه‌ته‌كێتی‌میدیاییه‌وه‌،‌جێی‌خۆیه‌تی‌نه‌ك‌ پڕۆفیشیناڵ‌ میدیاكارێكی‌ هه‌موو‌به‌ڵكو‌ بگرێت،‌ به‌دوور‌ لێ‌ خۆی‌ هه‌ر‌

سه‌ركۆنه‌شی‌بكات.)بی‌ و‌ )گاردیان(‌ ڕۆڵه‌ی‌ ئه‌و‌ به‌یان:‌بی‌سی(‌له‌‌هاندانی‌هاوواڵتیان‌له‌‌پڕۆژە‌كه‌موكوڕییه‌كانی‌ ده‌یگێڕن،‌ سیاسیدا‌ ی‌میدیای‌ئێمه‌‌له‌م‌باره‌یه‌وه‌‌له‌‌كوێدایه‌؟

هه‌رێم‌كه‌ریم:‌به‌‌گشتی‌ئه‌م‌دوو‌گرنگیان‌ سه‌رچاوه‌ی‌ كۆمه‌ڵێك‌ میدیایه‌‌سیاسیی‌ سیسته‌می‌ و‌ له‌به‌رده‌ستدایه‌‌بۆ‌ له‌باری‌ بارودۆخێكی‌ واڵته‌كه‌یان‌گرنگیان‌ ڕۆڵێكی‌ كه‌‌ ڕەخساندوون‌ئ��ه‌وان‌ ئ��ه‌م��ان��ه‌ش،‌ وێ���ڕای‌ هه‌بێت.‌مامه‌ڵه‌‌له‌گه‌ڵ‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ڕۆشنبیردا‌ده‌كه‌ن‌كه‌‌تاك‌خاوه‌نی‌هزرێكی‌ئازاده‌،‌به‌‌ به‌رامبه‌ر‌ به‌رپرسیارێتیی‌ هه‌ستی‌زۆره‌،‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كان‌ و‌ سیاسی‌ پرسه‌‌زیاده‌وه‌‌ به‌‌ هاوواڵتیبوون‌ ئه‌ركه‌كانی‌جێبه‌جێ‌ده‌كرێن‌و‌هه‌ستی‌نه‌ته‌وه‌یی‌تا‌ڕادده‌یه‌كی‌زۆر‌تۆخه‌.‌ئه‌م‌سه‌رچاوانه‌‌و‌سیستمی‌سیاسیی‌هه‌رێم‌و‌رسوشتی‌ناده‌ن‌میدیای‌ بوار‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌كوردی،‌به‌‌ به‌اڵم‌ كوردی‌هه‌مان‌ڕۆڵی‌هه‌بێت.‌و‌ گرنگه‌كان‌ پرسه‌‌ هه‌ڵبژاردنی‌ گشتی‌به‌شداریكردن‌ بۆ‌ هاندانی‌خوێنه‌رانیان‌شێوازی‌ له‌‌ له‌سه‌ری‌ وتووێژكردن‌ له‌‌ماڵپه‌ڕەكانیان،‌ له‌سه‌ر‌ كۆمێنتكردندا‌به‌و‌ئاڕاسته‌یه‌دا‌ده‌ڕوات‌و‌خزمه‌ت‌به‌‌كۆمه‌ڵگه‌،‌ میدیا،‌ ده‌كات؛‌ هه‌رسێكیان‌وتووێژی‌ هاوكات‌ سیاسی.‌ پڕۆسه‌ی‌ڕادیۆ‌ به‌رنامه‌ی‌ ڕێگای‌ له‌‌ هاوواڵتیان‌گرنگه‌‌ ته‌له‌ڤزیۆنییەوە،‌ مێزگردی‌ و‌

بایه‌خی‌پێبدرێت.ب��ه‌ی��ان:‌ه��اوواڵت��ی��ی‌ڕۆژن��ام��ه‌وان‌ع��ه‌ره‌ب��ی��ی��ه‌وه‌‌ ب��ه‌ه��اری‌ دوای‌ ل��ه‌‌دیارده‌یه‌‌ ئه‌م‌ چۆن‌ پێدراوه‌،‌ گرنگیی‌ئێمه‌‌ ده‌كرێت‌ چۆن‌ ده‌خوێنیته‌وه‌؟‌

كاری‌له‌سه‌ر‌بكه‌ین؟ه���ه‌رێ���م‌ك����ه‌ری����م:‌ل��ه‌گ��ه‌ڵ‌سه‌رهه‌ڵدانی‌شۆڕشی‌ئیسالمی‌)به‌هاری‌داگیركردنی‌ جوواڵنه‌وه‌ی‌ عه‌ره‌بی(،‌موڤمه‌نت(،‌ )ئۆكیپای‌ شه‌قامه‌كان‌ئابووری‌ قه‌یرانی‌ خۆپیشاندانه‌كانی‌

ژیانی‌ بۆسه‌ر‌ مه‌ترسی‌ دروستكردنی‌له‌كه‌داركردنی‌ هۆی‌ ده‌بێته‌‌ خه‌ڵك،‌هۆی‌ ده‌بێته‌‌ كۆمه‌اڵیه‌تی،‌ پێگه‌ی‌ج��وواڵن��ه‌وه‌ی��ه‌ك‌ و‌ خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان‌ده‌خ��ات��ه‌‌ ن��ه‌ت��ه‌وه‌ی��ی‌ ئاسایشی‌ ك��ه‌‌مه‌ترسییه‌وه‌.‌جگه‌‌له‌مانه‌ش،‌هاوواڵتیی‌ڕۆژنامه‌وان‌كاریگه‌رییه‌كی‌زۆری‌هه‌یه‌‌ڕۆژنامه‌وانی‌ كاری‌ كه‌مكردنی‌ له‌سه‌ر‌ده‌كرێت‌ گشتی.‌ به‌‌ میدیا‌ داهاتی‌ و‌الیه‌نه‌‌ له‌‌ س��وود‌ ئێمه‌‌ هاوواڵتیانی‌كاتێك‌ تایبه‌تی‌ به‌‌ وه‌ربگرن،‌ باشه‌كانی‌كه‌مته‌رخه‌می‌ جیهانییه‌كان‌ میدیا‌ كه‌‌به‌‌ كورد‌ پرسی‌ گه‌یاندنی‌ له‌‌ ده‌ك��ه‌ن‌ده‌كرێت‌ نێوده‌وڵه‌تی،‌ كۆمه‌ڵگای‌زمانه‌‌ ڕێگای‌ له‌‌ ك��ورد‌ هاوواڵتیانی‌زانیاری‌ گه‌یه‌نه‌ری‌ ببنه‌‌ بیانییه‌كانه‌وه‌‌له‌سه‌ر‌ماڵپه‌ڕە‌كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی‌وه‌ك‌

تویته‌ر‌و‌گوگڵ‌پڵه‌س،‌یان‌بلۆگكردن.

سه‌رانی‌ ئه‌مڕۆ‌ له‌وانه‌یه‌‌ میدیاكاندا.‌به‌‌ بخوێنن‌ ت��ر‌ ئ��اوازێ��ك��ی‌ ل��ه‌‌ ك��ورد‌به‌اڵم‌ ڕابردوو،‌ ده‌یه‌ی‌ دوو‌ به‌‌ به‌راورد‌میدیای‌كوردی‌هه‌تا‌ئه‌مڕۆش‌به‌‌گشتی‌‌دی��اره‌.‌ پێوه‌ ناوچه‌گه‌ریی‌ مۆركێكی‌كاری‌پێویست‌نه‌كراوه‌‌بۆ‌تێكشكاندنی‌

ئه‌و‌به‌ربه‌ستانه‌.»سه‌رچاوه‌یه‌ك‌ ده‌سته‌واژەی‌ به‌یان:‌له‌‌ بكات«،‌ ئاشكرا‌ ناوی‌ نه‌یویست‌ كه‌‌ئایا‌ به‌كارده‌برێت،‌ زۆر‌ ئێمه‌دا‌ میدیای‌ڕێگای‌ یان‌ ئاساییه‌،‌ به‌كاربردنه‌‌ ئه‌م‌ده‌ربڕینه‌‌ ب��ه‌م‌ میدیا‌ خ��ۆش��ك��ردووه‌‌بكه‌وێته‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌ئیتیكی‌میدیاییه‌وه‌؟

من‌ بۆچوونی‌ به‌‌ كه‌ریم:‌ هه‌رێم‌سه‌رچاوه‌ی‌نادیار‌ته‌نها‌كاتێك‌به‌كاردێت‌وه‌ك‌ هه‌ستیاربێت،‌ زۆر‌ بابه‌ته‌كه‌‌ كه‌‌

بوون.‌ هه‌رێم‌ ئابووریی‌ سه‌رچاوه‌ی‌هاوكات‌به‌شێك‌له‌م‌هاوواڵتییه‌‌كوردانه‌‌خاوه‌نی‌ بوونه‌‌ خۆرئاوادا‌ واڵتانی‌ له‌‌بڕوانامه‌‌و‌فێری‌چه‌ندین‌زمانی‌جیاواز‌دوای‌ ل��ه‌‌ ب���وون.‌ گرنگ‌ ب��ه‌ه��ره‌ی‌ و‌ڕێژەیه‌كی‌ عێراقیش‌ ئازادیی‌ پڕۆسه‌ی‌گه‌ڕانه‌وه‌‌ ك��وردی‌ ڕەوه‌ن���دی‌ له‌‌ زۆر‌پڕۆسه‌یه‌‌ ئه‌م‌ كه‌‌ باشوور،‌ كوردستانی‌میدیای‌ بۆیه‌‌ به‌رده‌وامه‌.‌ هه‌نووكه‌‌ تا‌ڕابردوودا‌ ساڵی‌ ده‌‌ ماوه‌ی‌ له‌‌ كوردی‌بووه‌‌ به‌رده‌مدا‌ له‌‌ ده‌رفه‌تێكی‌ هه‌موو‌مرۆییه‌‌ سامانه‌‌ له‌و‌ سوودوه‌رگرتن‌ بۆ‌گرنگه‌‌و‌دروستكردنی‌په‌یوه‌ندی‌له‌گه‌ڵ‌ڕادده‌یه‌كی‌ تا‌ به‌اڵم‌ بیانییه‌كاندا،‌ زمانه‌‌هه‌ر‌ نه‌ك‌ كردووه‌.‌ كه‌مته‌رخه‌می‌ زۆر‌كه‌مته‌رخه‌مبوون،‌به‌ڵكو‌كاتێك‌كه‌سانی‌هاوكارامنان‌ و‌ ه��اوڕێ‌ و‌ ئێمه‌‌ وه‌ك‌هه‌ڵده‌ستین‌به‌‌پڕۆژەیه‌كی‌خۆبه‌خشی‌ئینگلیزی‌ زمانی‌ به‌‌ تی(‌ )ك��ه‌ی‌ وه‌ك‌ك��وردی،‌ میدیای‌ به‌‌ خزمه‌تكردن‌ بۆ‌ده‌ستی‌هه‌ماهە‌نگیامن‌بۆ‌درێژ‌ناكه‌ن‌بۆیه‌‌ دوورده‌گ����رن.‌ لێ‌ خۆیامنان‌ و‌ده‌كرێت‌ژیرانه‌تر‌مامه‌ڵه‌‌بكه‌ن‌و‌هه‌ر‌كۆمه‌ڵگای‌ ئاشناكردنی‌ بۆ‌ نه‌بێت‌ هیچ‌كوردستان‌ كێشه‌كانی‌ به‌‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ڕاگ��ه‌ی��ان��دن��ی��ش��ه‌وه‌،‌ كێشه‌ی‌ ب��ه‌‌ ‌–پێگه‌‌ بۆ‌ بكه‌ن‌ زیاد‌ ئینگلیزی‌ زمانی‌

ئه‌لكرتۆنییه‌كانیان.سنووری‌ له‌‌ ئ��ازاد‌ میدیای‌ به‌یان:‌و‌ ماوه‌‌ قه‌تیس‌ ناوچه‌یه‌كدا‌ و‌ شارێك‌ناوچه‌كانی‌ ڕووماڵكردنی‌ له‌‌ زۆرج��ار‌ڕێگریی‌ ئایا‌ ده‌سته‌وسانه‌.‌ دیكه‌دا‌و‌ توانا‌ ئ��ازاد‌ میدیای‌ یان‌ سیاسییه‌،‌

ئیراده‌ی‌ئه‌و‌تێپه‌ڕاندنه‌ی‌نییه‌؟نیگه‌رانییه‌‌ جێی‌ كه‌ریم:‌ هه‌رێم‌كه‌‌كاڵفامیی‌سه‌رانی‌كورد‌و‌سیاسه‌تی‌چاندنی‌ و‌ ناوچه‌گه‌رێتی‌ و‌ ناكامڵ‌كۆمه‌ڵگه‌دا،‌ له‌ناو‌ دووبه‌ره‌كی‌ تۆوی‌له‌‌ ڕەنگیداوه‌ته‌وه‌‌ زۆر‌ ڕادده‌یه‌كی‌ تا‌

ڕۆژنامه‌وان‌ هاوواڵتیی‌ ئه‌وروپا،‌ له‌‌بینیوه‌.‌ كاریگه‌ری‌ ڕۆڵێكی‌ گشتی‌ به‌‌بۆ‌ خوێندنه‌وه‌‌ جۆر‌ دوو‌ به‌‌ ده‌كرێت‌یه‌كه‌م:‌ بكه‌ین.‌ ڕۆژنامه‌وان‌ هاوواڵتیی‌و‌ ه��ه‌واڵ‌ خاوه‌ندارێتیی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ڕاسته‌قینه‌كه‌ی‌ خاوه‌نه‌‌ بۆ‌ زانیاری‌چه‌ندین‌ ماوه‌ی‌ بۆ‌ چونكه‌‌ گه‌له‌،‌ كه‌‌زانیارییانه‌‌ و‌ ه��ه‌واڵ‌ ئ��ه‌م‌ ده‌ی��ه‌ی��ه‌‌ل��ه‌‌ڕێ��گ��ای‌م��ی��دی��ا‌گ��ه‌وره‌ك��ان��ه‌وه‌‌خۆیان‌ ئ��اره‌زووی‌ به‌‌ و‌ ك��راون‌ قۆرخ‌بێگومان‌ پ��ێ��وه‌ده‌ك��ه‌ن.‌ مامه‌ڵه‌یان‌الی��ه‌ن‌ ل��ه‌‌ میدیایانه‌‌ ل��ه‌م‌ هه‌ندێك‌بزوێنه‌رێكی‌ وه‌ك‌ س��ه‌رم��ای��ه‌داره‌وه‌‌دووه‌م:‌ به‌كارهاتوون.‌ پاره‌په‌یداكه‌ر‌ده‌گوازرێته‌وه‌‌ خراپ‌ و‌ باش‌ هه‌واڵی‌كه‌‌ چ��رك��ه‌ی��ه‌ك��دا،‌ چه‌ند‌ م���اوه‌ی‌ ل��ه‌‌زۆری‌ كه‌موكورتییه‌كی‌ و‌ په‌رده‌وازه‌یی‌هۆی‌ ده‌بێته‌‌ جار‌ هه‌ندێك‌ پێوه‌دیاره‌،‌

كۆمه‌ڵگا‌ به‌شداریپێكردنی‌ به‌رده‌م‌ له‌‌متامنه‌ی‌ هاوكات‌ وتووێژەكاندا،‌ له‌‌تا‌ ك���وردی‌ میدیای‌ ب��ه‌‌ كۆمه‌ڵگاش‌

ڕادده‌یه‌كی‌زۆر‌كاڵبووەته‌وه‌.گه‌وره‌كانی‌ كێشه‌‌ له‌‌ یه‌كێك‌ به‌یان:‌نه‌یتوانیوه‌‌ ئه‌وه‌یه‌‌ ك��وردی‌ میدیای‌په‌یوه‌ندی‌دروست‌بكات‌له‌گه‌ڵ‌زمانێك‌له‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌زمانی‌خۆی.‌هۆكاری‌ئه‌مه‌‌بتوانرێت‌ چۆن‌ ده‌گه‌ڕێنیته‌وه‌؟‌ بۆچی‌

ئه‌و‌په‌یوه‌ندییه‌‌بونیات‌برنێت؟له‌‌دوای‌ به‌‌گشتی‌ هه‌رێم‌كه‌ریم:‌بۆ‌ كۆچكردن‌ پڕۆسه‌ی‌ ده‌ستپێكردنی‌بووه‌‌ باشوور‌ كوردستانی‌ هه‌نده‌ران،‌گرنگی‌ ئێجگار‌ سه‌رمایه‌یه‌كی‌ خاوه‌نی‌له‌‌هه‌نده‌ران،‌ڕەوه‌ندی‌كوردی‌ مرۆیی‌ته‌نها‌ ده‌ی��ه‌ی��ه‌ك‌ نزیكه‌ی‌ م��اوه‌ی‌ بۆ‌

كاڵفامیی سه رانی كورد و ناوچه گه رێتی له میدیاكاندا ڕەنگیداوه ته وه

www.bayanpress.netژماره‌‌)16(،‌سێشه‌ممه‌‌2013/1/1،‌ساڵی‌یەکەم

15

‌خاوەىن‌ئیمتیاز‌و‌سەرنووسەر:‌هاوژین‌عومەر‌کەریم

hawzheenk@yahoo.com07701543488

بەڕێوەبەرى‌هونەرى:ڕەوشت‌محەمەد

rawshtmail@yahoo.com07501112083

بەڕێوەبەرى‌کارگێڕى:جیهانگیر‌ئەحمەد

bayanreklam@yahoo.com07702455504

ناونیشاىن‌بەیان‌لە‌ئینتەرنێت:www.bayanpress.net

E.mail:‌bayanpress@yahoo.comwww.facebook.com/bayanpres

ئەنداماىن‌بۆرد:سەاڵح‌ساالر

ئیدریس‌سیوەیىلمحەمەد‌جەمال

‌ناونیشان:‌سلێامىن‌-‌شەقامى‌ئیرباهیم‌پاشا‌-‌تەالرى‌بنار‌نهۆمى‌پێنجەم‌-‌شوقەى‌ژمارە‌3.‌‌تەلەفۆن:‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌07480605181بایی‌)750(‌دینارە

‌رۆژنامەیەکى‌سیاسیى‌گشتیى‌ئەهلییە

میدیا‌له‌‌كوردستان‌بۆ‌مه‌رامی‌تایبه‌تی‌به‌كارهاتووه‌هه‌رێم‌كه‌ریم،‌مامۆستای‌زانكۆی‌ساوسامنت‌بۆ‌به‌یان:

هه رێم كه ریم، له دایكبووی شاری سلێمانییه و نیشته جێی شانشینی به ریتانیایه . هاودامه زرێنه ر و سه رنووسه ری ماڵپه ڕی كوردستان تریبیونه ، وانه بێژی كۆلێژی

ڕاگه یاندنه له زانكۆی ساوسامتن، توێژینه وه ی دكتۆراكه ی له بواری

دیموكراسیدایه .

ڕەت��ك��ردن��ه وه ی ی��ان قبوڵكردن، و )ب��ه و ش��ه ری��ع��ه ت جێبه جێكردنی نابێت یه كسان نادروسته (، تێڕوانینه ڕەت��ك��ردن��ه وه ی ی��ان قبوڵكردن ب��ه ئه و پێویسته ل��ێ��ره دا ش��ه ری��ع��ه ت، ڕاستییه له به رچاو بگرین كه خواستی مه به ستیان و موسڵامنه كان كۆمه ڵگه بریتی شه ریعه ت كردنی جێبه جێ له و كۆت هه ندێ سه پاندنی له نییه كۆمه ڵگه دا، به سه ر فیقهی پێوه ندی جێبه جێكردنی له باس كاتێك به ڵكو لێی مه به ست ده كرێت، شه ریعه ت یه كسانی و دادپه روه ری به رپابوونی سه رجه م ل��ه ت���ه واوه ڕێزگرتنی و خاكیبوونی و كۆمه ڵگه تاكه كانی كه مكردنه وه ی و ده س���ه اڵت���داران ده سه اڵتداران نێوان له جیاوازییه كانه و هه ست له چونكه هاوواڵتیاندا. و ئه و موسڵامنه كاندا كۆمه ڵگه نه ستی ژیانی باره ی له چه سپیوه مه سه النه

ڕاشیدینه وه . خه لیفه كانی هه ر له م دیدگایه وه وه ك چۆن له سیاسی سیستمی دیاریكردنی بواری ده سه اڵتداراندا هه ڵبژاردنی و واڵت گ����ه ل، ی����ان ن���ه ت���ه وه خ��اوه ن��ی شه رعیه تپێدانی مافی و مه رجه عیه ته گه ل به ڕەزامه ندی پێویسته و هه یه ب��واری ل��ه شێوه ه��ه م��ان ب��ه بێت، شه ریعه ت به حوكمڕانیكردن چۆنێتی شه ریعه تدا، جێبه جێكردنی چۆنێتی و به موسڵامنه ك��ۆم��ه ڵ��گ��ه ی ئ���ه وه پێكهاته كانیه وه ، و ئاراسته هه موو و ڕاسته قینه یه خاوه نی سه روه ری كه له سه ر چۆنێتی بڕیاردانی هه یه مافی دیاره مه سه له یه ، ئه و دابه زاندنی ڕاسته قینه كانی نوێنه ره ڕێگه ی له و ده س����ت����وری دام���������ه زراوه و و الی��ه ن هیچ شه رعییه كانیه وه ، ئه و نییه بۆی سیاسی ده سه اڵتێكی بسه پێنێت. ب��ه س��ه ردا مه سه له یه ی له و یه كێكه مه سه له یه ئه م چونكه له ب��اش ئاستێكی كه مه سه النه ی كۆده نگی و كۆمه اڵیه تی س��ازان��ی له ڕێگرتن بۆ ده خوازێت، نیشتیامنی و كۆمه ڵگه په رته وازه بوونی ئه گه ری ئاشتی باری سه قامگیری و تێكچوونی

كۆمه اڵیه تی.

الی��ه ن��ه ئ���ه و پ��ێ��وی��س��ت��ه �3ئۆپۆزسیۆن ئێستا تا ئیسالميیانه ی بوون، ئێستا ده بنه ده سه اڵتبه ده ست، به ب��ه ران��ب��ه ر هه بێت لێبوردنیان به دژ ئه مان چونكه نه یاره كانیان، وه س��ت��اون، حوكمڕانی سیسته می خ���ۆ دوژم��ن��ای��ه ت��ی��ي��ان ل��ه گ��ه ڵ تۆڵه ش باشرتین نه بووه ، كه سه كان دادپه روه ری سیسته می پیاده كردنی بنه بڕكردنی و ئ��ازادی سازاندنی و س��ت��ه م و زۆرداری���ی���ه ، ه��ه روه ك��و له سه ر خ��وای )درودی پێغه مبه ر به كرد مه ككه ی فه تحی كه بێت( »ئێوه وت ئه وێی حوكمڕانه كانی ئازادن«. تۆڵه ی له كه س نه سه نده وه.

پێویسته ئه وان له هه موو كه س زۆرتر بن، یاساكان و ده ستوور وابه سته ی یه ك خۆشیان به رژەوه ندی له گه ڵ با نه گرێته وه ، دادگایی و تۆڵه سه ندنه وه پێشێلی كه بگرێته وه ئه وانه ته نها ب��ه رژەوه ن��دی خه ڵك مافی و یاسا

گشتییان كردووه .

birura_bayan@yahoo.com ژماره )16(، سێشه ممه 2013/1/1، ساڵی یەکەم

14

الیه نه و ئایینی زانایانی له به شێك سه له فییه كاندا ئاراسته ئیسالمییه بووه تێكه ڵ كه داوه ت���ه وه ، ڕەنگی كۆمه ڵگه ڕۆشنبیری و كولتوور له گه ڵ م��وس��ڵ��امن��ه ك��ان. ل��ه و ڕوان��گ��ه ی��ه وه جێبه جێ وات��ه گرنگه مه سه له ئه و ك��ردن��ی ش��ه ری��ع��ه ت، ب��ه داخ��ه وه و سزاكان یاسای له كورتكراوه ته وه دیارده ی هه ندێ و ئافره ت پۆشاكی ئامانجه حسابی له سه ر ڕواڵه تی، تری په یوه سنت كه شه ریعه ت گه وره كانی ب��ه پ��اراس��ت��ن��ی م��اف و ك��ه رام��ه ت��ی یه كسانی، دابینكردنی مرۆڤه كان، دادپ���ه روه ری���ی، ب��ه گ��ژاچ��وون��ه وه ی ئاوه دانكردنه وه ی ناڕەوایی، سته م، من��وون��ه ی پێشكه شكردنی واڵت، هه موو له پێشكه وتوو و شارستانیانه له به تایبه تی ژی��ان��ه وه ، ڕووی��ه ك��ی به دیهێنانی و حوكمڕانیكردن بواری

دادپه روه ریدا.به رته سكه وه تێڕوانینه ل��ه و سیستمێكی یان ده وڵه تێك، ئه گه ر شه رعییه كانی سزا له هه ندێ سیاسی كه م كه سانێكی به سه ر جێبه جێكرد ئافره تی یان چاره دا، بێ و ده سه اڵت جۆرێكی پۆشینی ب��ه ن��اچ��ارك��رد و فشار ی��ان پۆشاك، له دیاریكراو هه ڵسوكه وت هه ندێ له كرد ڕێگری كۆمه ڵگه ، تاكه كانی ئاستی له سه ر ئیرت ئه و ده وڵه ته شه ریعه تی جێبه جێ ئیسالمی ده وڵه تێكی به و ك��ردووه جۆره هیچ نابێ ق��ه ڵ��ه م، ده درێ��ت��ه به رامبه ردا له ناڕەزایه تیه كی و ڕەخنه بكرێ ، ته نانه ت ئه گه ر - كه به داخه وه ده سه اڵتێكی - وای���ه زۆرج��اری��ش هیچ و بێت گ��ه ن��ده ڵ و سته مكار یه كسانی، دابینكردنی بۆ حسابێك سه روماڵ پاراستنی دادپ����ه روه ری، نه كات، ه��اوواڵت��ی��ان ك��ه رام��ه ت��ی و زۆربه ی له بكات، پێشێل مافه كانیان بواره كانی تری ژیاندا واڵت له حاڵه تی دواكه وتن و هه ژاری و نه زانیندا بێت.ب��ه پ��ێ��چ��ه وان��ه ش��ه وه ئ��ه گ��ه ر سیاسی ده سه اڵتێكی و ده وڵه تێك كۆمه اڵیه تی دادپ���ه روه ری بتوانێت و ماف له یه كسانی و ئازادییه كان و هاوواڵتیان سه رجه م بۆ ئه ركه كاندا

پێده گرێت، ڕاسته له ڕووی په روه رده و بانگه واز و وه ستان له ڕووی ڕژێمه ئیسالمی ته وژمی سته مكاره كاندا هه یه ، درێژیان و دور مێژوویه كی ئه زموونی و پراكتیك ڕووی له به اڵم له ئ��ه زم��ون��ن، ك��ه م حوكمڕانیەوە ئه وه ی چاوه ڕوانی خه ڵكیش ئێستادا ده سه اڵتی ئ��اس��ه واری هه یه ل��ه وان ڕژێ��م��ه ك��ان��ی پ��ێ��ش��وو ب��س��ڕن��ه وه ، ئابووريی و قه راربكه ن به ر ئاسایش مامه ڵه یه كی ببوژێننه وه ، واڵت جیاوازه كان ڕا له گه ڵ سه رنجڕاكێشانه ب��ده ن، ئه نجام نه یاره كانیاندا و به ئیسالميیه كه خه ڵكه بۆ ده بێت عه ملانیيه كان ته وژمه پێش گشتی قه ناعه تپێكه ریان پ��رۆژەی و پ��الن له وه بیر گشتی به شه قام هه بێت، ناكه نه وه حوكمڕانه كان چ بیروباوه ڕ و به ڵكو هه ڵگرتووه ، ئایدۆلۆژیایه كیان باوه ڕن، و بیر و ڕێباز نوخبه خولیای خه ڵك ژیانی و ئاسایش بتوانێت كێ شه قام بكات مسۆگه ر دادگ��ه ری و

د. هادی عه لی

ده وڵ��ه ت��ی ل��ه ب��اس هه ركاتێك ل��ه وه ب��اس ی��ان ب��ك��رێ ، ئیسالمی الیه نه و ئیسالمی ڕەوتی كه بكرێت حوكم، س��ه ر دێنه ئیسالمییه كان حوكمكردن مه سه له ی ڕاسته وخۆ جێبه جێكردنی و ش��ه ری��ع��ه ت ب��ه مشتومڕ جێگای ده بێته شه ریعه ت سه رهه ڵدانی و جیاجیا تێڕوانینی و دڵه ڕاوكێ و گرفت و كێشه چه ندین نوخبه و كۆمه ڵگه به شێكی الی

تایبه تی. عه ملانییه كان به ڕاسته كۆڵه كه ی یه كه می ده وڵه ت له بریتییه ئیسالمه وه ڕوانگه ی له له شه ریعه ت س��ه روه ری به داننان ڕووی له ب��ه اڵم یاساداناندا، ب��واری ئه مڕۆ مه سه له یه ئه م پراكتیكیه وه كێشه یه كی دروستبوونی بووه ته هۆی له سیاسی و ڕۆشنبیری و فیكری ئیسالمی و عه ملانیه كاندا، نێوان ڕەوته احمد )دكتور ڕای به هۆكاره كه شی ئیسالمی زانایه كی كه الریسونی( مقاصدی( )فیقهی له هاوچه رخه

تێكه ڵكردنێكی بۆ ده گه ڕێته وه دا، چه مكی ن���ێ���وان ل���ه ن���ادروس���ت جێبه جێكردنی چه مكی و شه ریعه ت تێكه ڵكردنه شه ئه م هه ر شه ریعه تدا، و كێشه دروستبوونی هۆی بووەته ده كرێ كه سیاسی، و فیكری گرفتی بكرێت، چاره سه ر پێویسته به ڵكو له دروست و ڕاست تێگه یشتنی به

هه ردوو چه مكه كه .س���ه رچ���اوه ی س���ه ره ك���ی ئ��ه م له تێگه یشتنه خراپ و تێكه ڵكردن شه ریعه تدا، جێبه جێكردنی چه مكی ده گه ڕێته وه بۆ ئه و دید و بۆچوونه ی ئایینی و ئیسالمی گ��وت��اری له كه

نازم عه بدوڵاڵ

ده س���ه اڵت���ی ئ��ی��س��الم��ی وات��ه ئیسالمی ، مه نهه جێكی پیشاندانی ك���ه وا ل��ه چ��وارچ��ێ��وه ی ق��ورئ��ان و خوای )درودی پێغه مبه ردا سوننه تی الیه نه ك���راوه ، ب��اس بێت( ل��ه س��ه ر عه ره بی جیهانی ئیسالمییه كانی گۆڕانكارییه كانی س��ه ره ت��ای له كه پێشه وه ، هاتوونه ته عه ره بی به هاری تێده په ڕن، حوكمڕانیدا ئه زمونێكی به قۆناغێكی پێده نێنه ئه وه ی به هۆی تازه ی دونیای سیاسه تكردن، كۆمه ڵێك ڕێگه یان گه وره ئاسته نگی و له مپه ڕ

ده سته به ر بكات، بێ هیچ جیاوازییه كی و تایفی یان ڕەگ��ه زی، یان ئایینی، سیاسی، یاسا سه روه ر بێت و له سه روو تایبه مته ندێتیه كانی بێت، هه موانه وه پارێزراوبێت، كۆمه ڵگه ئه ندامانی ده سه اڵتێكی سیاسیه كه ده س��ه اڵت��ه به رپرسێك، هیچ بێت، هه ڵبژێردراو له نه توانێت ده س��ه اڵت��دارێ��ك ی��ان ببێت، ده رب��از یاسا و لێپرسینه وه بێت، پێشكه وتوو و ئ��اوه دان واڵت ڕێزلێگیراو و ئازاد ئایینداری و ئایین له باش ئاستێكی هه موان، بۆ بێت بۆ خۆشگوزه رانی و كه رامه ت و ڕێز تێكڕای هاوواڵتیان ده سته به ر كرابێت، ب��ه اڵم ل��ه س��ای��ه ی ئ��ه و ده وڵ��ه ت��ه دا والحدود( )العقوبات سزاكان یاسای

نه كرێت، جێبه جێ ئیسالمی ی پۆشینی به نه كرێت ناچار ئافره ت و ب��ه رگ له دی��اری��ك��راو شێوازێكی پ��ۆش��اك. ئ��ه و ده وڵ��ه ت��ه ل��ه دی��دی ئیسالمییه كانه وه له زۆر به شێكی و ئیسالمی ده وڵه تی به به داخه وه قه ڵه م له شه ریعه ت جێبه جێكاری دید ئه م سه ره كی هۆكاری نادرێت، وه ك ناڕاسته و نادروست تێڕوانینه و ومتان، ده گه ڕێته وه بۆ ئه و تێڕوانین و تێكه ڵكردنه ی كه له دید و تێگه یشتنی شێوه یه كی به موسڵامناندا له زۆرێك

پێموایه بۆیه الیه نه دایه ، ئه و له گه ڵ ئیسالميیانه ی الیه نه ئه و پێویسته ئه م ده س���نت، ب��ه ده س���ه اڵت ئێستا

هه نگاوانه ڕەچاو بكه ن:پیاده كردنی له نه كه ن په له �1جومگه كانی گشت له گۆڕانكاریی گۆڕانكارییه كانی چونكه ده سه اڵتدا، و گ��ه رم��اوگ��ه رم ع��ه ره ب��ی جیهانی نه یتوانیوه ئیسالمی ته وژمی خێران، ئ��ام��اده ب��ۆ خ��ۆی پێویست وه ك���و گشتی به جه ماوه ر متامنه ی و بكات شۆڕشه كان چونكه بهێنێت، به ده ست له پێشوو، ڕژێمه كانی له بوو بێزاری

نادروست چه سپیوه له باره ی چه مكی جێبه جێكردنی چه مكی و شه ریعه ت

شه ریعه ته وه .شه ریعه ت چه مكی له ڕاستیدا و شه رعیه كان ئه حكامه ته نها به ناگرێته وه ، عه مه لیه كان ته كالیفه به ئه گرێته وه ئیسالم هه موو به ڵكو و معامه الت و عیبادات و عه قائید به و شه رعیه كان، ته كالیفه تێكڕای مه ودایه كی شه ریعه ت چه مكی پێیه هه موو ئه ندازه ی به هه یه فراوانرتی و سوننه ت و ق��ورئ��ان ب��ه ئیسالم، ئیسالمییه كانه وه ، دروشمه هه موو ئیامن له سه ریان پێویسته موسڵامنان و بڕوای ته واویان پێی هه بێ و هه وڵ به پێی كۆمه ڵ و تاك ژیانی له بده ن

توانا جێبه جێی بكه ن.زۆر شه ریعه ت حاڵه ته دا ل��ه م بتوانین تا گشتگیرتره و فراوانرت له وه پێنه كردنی ك��ار ی��ان كارپێكردنی، و ده وڵ���ه ت ب��ه بكه ین په یوه ست به و ی��ان سیاسییه وه ، ده س��ه اڵت��ی سیاسی ده س��ه اڵت��ی ك��ه الی��ه ن��ه ی ده گرێته ده ست، چونكه له م حاڵه ته دا كۆمه ڵگه ی موسڵامن به گشتی خاوه نی به رپرسیاره و شه ریعه ته و ئیسالم له ش��ه ری��ع��ه ت، جێبه جێكردنی ل��ه خواسته كانی به بوون پابه ند ڕێگای

ئه و له ماوه مه ترسی خه ڵكی الیه ك دژی عه ملانیيه كان پڕوپاگه ندانه ی ڕاب��وردودا له ئیسالمییه كان الیه نه ك��ردوی��ان��ه ، ل��ه الی��ه ك��ی دی��ك��ه ش كه مئه زمونن ئیسالميیه كان الیه نه ل��ه ده س�����ه اڵت ب��ه ڕێ��وه ب��ردن��دا، یه كجار ب��ه گ��ۆڕان��ك��اري��ی��ه ك هیچ هه موو نابێ ناكرێت، به سه ریه كه وه به بكرێت پ��ی��رۆزه ك��ان ئامانجه قوربانی هه ندێك دروشم و چاكسازی له بكرێت پله به ندی ماوه ، كاتی كه هه نگاونان به ره و گۆڕانكاريیه كان، كه پێغه مبه ر ئیسالمییه ، بنه مایه كی ئه مه

و تاك ئاستی له سه ر شه ریعه ته وه خێزان و كۆمه ڵگه له بواره كانی ژیاندا، له ڕێگای زانایان و مزگه وت و تێكڕای تریه وه . كۆمه اڵیه تییه كانی دامه زراوه سیاسی ده س��ه اڵت��ی ی��ان ده وڵ���ه ت یه كسان نییه به گه ل، یان به كۆمه ڵگه ، به شێك و كۆمه ڵگه له به شێكه به ڵكو و ئیسالم جێبه جێكردنی ئه ركی له نه ك ت��ێ��ده ك��ات، ڕووی شه ریعه ت

هه موو ئیسالم و هه موو شه ریعه ت.موسڵامنه ك��ۆم��ه ڵ��گ��ه ی ئ���ه وه سیاسی ده س��ه اڵت��ی و ده وڵ���ه ت كه پێچه وانه وه ، به نه ك به رهه م، دێنێته ده سه اڵتی یان ده وڵ��ه ت، ئه گه رچی ئه توانێت و توانایدایه له سیاسی له هه بێ سه لبی یان ئیجابی، ڕۆڵی گونجاو، كه شوهه وای ئاماده كردنی بۆ كۆمه ڵگه ، ب��ۆ نه گونجاو ی��ان خۆی به خواستی و ئازادی به ئه وه ی ڕەوشت و به ها و ناسنامه له ته عبیر ئامانجه و ب��ه رژەوه ن��دی��ی��ه ك��ان��ی و

ڕەواكانی بكات.سه رنج ڕوانگه یه وه له م ئه گه ر گه وره جیاوازییه كی ده بینین بده ین، و شه ریعه ت چه مكی نێوان له هه یه شه ریعه تدا، جێبه جێكردنی چه مكی بریتییه له ڕاستیدا شه ریعه ت چونكه )الوحی خوایی رسوشی كه )دین( له )معصوم خواییه و كرداری و االلهی( و ك��ات سنووره كانی و وم��ق��دس(ە نایگرێته وه واملكان( )الزمان شوێن و هه لومه رج بۆ نابێت ملكه چ و به اڵم مێژوو، پێوه نده كانی و كۆت شه ریعه ت )جێبه جێكردنی چه مكی و مرۆڤه كرداری الرشيعه ( تطبيق -و )معصوم و مێژووییه ئیجتیهادێكی مقدس( نییه و به سرتاوه به هه لومه رج و كۆت و پێوه نده كانی كات و شوێنه وه ، هاوشان نابێت له گه ڵ كۆی شه ریعه ت به رهه می به ڵكو خوایه ، دینی كه مرۆڤه كانه توانای و لێزانین و عه قڵ و دی��اری��ك��راودا هه لومه رجێكی له به شێوه یه كی ج��ار هه ندێ ڕەنگه ن���ادروس���ت ج��ێ��ب��ه ج��ێ ب��ك��رێ��ت و ئامانجه كانی له گه ڵ بێت پێچه وانه جێبه جێكردنی كه واته شه ریعه تدا. شه ریعه ت یه كسان نییه به شه ریعه ت

بێت( چه ندین له سه ر )درودی خوای پێویستی گۆڕانكاريی و هه نگاو له به ر دواخستووه خ��ۆی كاتی له دوای بۆیه ڕایگشتی ، توڕەنه كردنی ئیسالمی ته وژمی پێشه وه ی هاتنه پێویستی شه قام عه ره بی ، جیهانی له و دڵ��ه ڕاوك��ێ تا هه یه پشویه ك به ئاشنا خه ڵكی و نه مێنێت مه ترسيیان

بنب به سیسته می حوكمڕانی تازه . 2� په له نه كه ن له دورخستنه وه ی پێ ب��ه ش��داری��ي��ان ت��ر، الیه نه كانی تایبه ت به گۆڕانكاريیه كان، له بكه ن پێكه وه ژیان به باوه ڕیان ئه وانه ی ناو و ش��ه ق��ام ل��ه هێشتا و هه یه جێگه ی و دی��اره پێگه یان جه ماوه ر پێامن هه نگاوه ش ئه م كه متامنه ن، ته ماشای یه كچاو به نابێت ده ڵێت، بكه ین، عه ملانیه كان الیه نه هه موو ئۆپۆزسیۆن هه یه تیایاندا ئه وانیش ب���ووه و زه ب��روزه ن��گ��ی ده س��ه اڵت��ی سه نگه ری وایه حیكمه تیش بینیوه ،

به رانبه رت به هێز نه كه یت.

له‌‌نێوان‌چه‌مكی‌شه‌ریعه‌ت‌و‌چه‌مكی‌جێبه‌جێكردنی‌شه‌ریعه‌تدا

به‌ره‌و‌ده‌سه‌اڵت

ده بێت ئیسالمییه كان ئه و راستییه بزانن كه كێ ئاسایش و ژیانی خه ڵك و دادگه ری

مسۆگه ر بكات شه قام له گه ڵ ئه و الیه نه دایه

تێڕوانین و تێكه ڵكردن له دید و تێگه یشتنی زۆرێك له موسڵماناندا به شێوه یه كی نادروست چه سپیوه له باره ی چه مكی شه ریعه ت و چه مكی جێبه جێكردنی شه ریعه ته وه

جێی نیگه رانییه جێبه جێكردنی شه ریعه ت كورتكراوه ته وه له یاسای سزاكان و پۆشاكی

ئافره ت و هه ندێ دیارده ی تری ڕواڵه تی

www.bayanpress.net

www.facebook.com/bayanpres

www.twitter/bayan2press

Tuesday, No.16 irst Year,

Jan. 1, 2013political general Newspaper

با‌شه‌شی‌كانوون‌بایكۆت‌بكه‌ینهه موو ساڵێك له عێراقدا ڕۆژی شه شی كانوونی دووه م ده كرێته پشوو، ئه م پشووه ش تایبه ته به ڕۆژی سوپای عێراقه وه ، كام سوپای عێراق؟ ئه و سوپایه ی له تا چه وساندووه ته وه ، كوردی عێراقدا دوایه كه كانی له یه ك حكومه ته سه رده می گه شته ئه وه ی كیامییباران و جینۆسایدی به ناوی ئه نفاله وه به رانبه ر به كورد ئه نجام دا، ئێستاش پاش ڕاپه ڕین و دوای ڕووخاندنی ده سته اڵتدارێتی به عس، هه مان سوپا به رۆكی كوردستانی گرتووه و چاومان لێ سوور ده كاته وه و هه ڕه شه ی جددیامن

لێده كات.ئه مه له كاتێكدایه سه رۆك كۆمار و سوپاساالری عێراقیش كوردن و ئه و هه موو مانگی و ڕۆژ له عێراق سوپاكه ی كه چی هه ن, به غدا له وه زیره شامن و نوێنه ر

خۆیدا هێرشامن بۆ ده هێنێت.بۆیه من دوو سه رنجم له سه ر پشووی ڕۆژی سوپای عێراق هه یه :

سه ر بۆ مه ترسییه و نییه ئێمه دۆستی و داگیركه ره عێراق سوپای یه كه م: ئه و دروستبوونی ڕۆژی ئێمه نییه ماقووڵ هیچ ئیدی نه ته وه ییامن، ئاسایشی سوپایه بكه ینه پشووی فه رمی و بیخه ینه بازنه ی ڕۆژه شادمانی و سه روه رییه كانی

خۆمانه وه .دووه م: به بۆچوونی من هیچ پێویست ناكات ڕۆژی دروستبوونی سوپا بكرێته یان هه رێمی بێت، عێراق ئه گه ر سوپای كاتێكدا له ئه مه فه رمیی واڵت، پشووی كوردستان. چونكه خۆ له و ده وڵه ته دا ته نیا دامه زراوه ی سوپا گرنگ و پیرۆز نییه ، فه زڵی بۆچی ئیرت هه یه ، خۆیان تایبه تیی بایه خی واڵت دامه زراوه كانی هه موو سوپا و هێزی چه كداری بدرێت به سه ر ئه وانی دیكه دا؟! ئه گه ر به پێوه ری گرنگیی بێت، ده بێت هه ریه كێك له ده زگا و دامه زراوه كانی واڵت ڕۆژێكی بۆ بكرێته پشوو، سه رده می ئه مڕۆش نییه . گونجاو و ناكات قه بووڵی عه قڵێك هیچ ئه مه ش خۆ مه ده نییه ، كۆمه ڵی ڕێكخراوه كانی ده ركه وتنی و ده وڵ��ه ت به مه ده نیكردنی

زه قكردنه وه ی ئه م دیوه سه ربازییه ، له گه ڵ سه رده مه كه شدا ناگونجێت.جا له هه ردوو ڕوانگه كه وه ئه وه مان بۆ ده رده كه وێت كه ئیرت پێویست ناكات بایه خێكی ئێمه هیچ بۆ ڕۆژه ئه م پشوو، و ئاهه نگ بكرێته ناخۆشه ڕۆژه ئه م نییه ، له زیان و ماڵوێرانی زیاتر، هیچ به خششێكی بۆ كورد نه بووه ، هه ر له به ر ئه و هۆیانه ، من وای به باش ده زانم به هه موو الیه كامنه وه بایكۆتی بكه ین و نه یكه ینه

پشووی فه رمی.ئه م كۆمێنتانه ی له سه ر ئه و یاده كه ڵه كه ده بن، ئه وه ده خوازن كه په رله مان هه روه ها بگرن، وه ری هه ند به وه زی��ران ئه نجومه نی و هه رێم سه رۆكی و ڕۆشنبیرانیش ڕای خۆیانی له سه ر یه ك بخه ن، دڵنیام شه قامی كوردییش چاوه ڕێی

بڕیارێكی جددییه .

سه اڵح ساالر

Reklam