\

DẠY CON LÀM GIÀUTẬP II

SỬ DỤNG NGUỒNVỐN ĐỂ ĐƯỢC THOẢI

MÁI VỀ TIỀN BẠCTHE CASHFLOWQUADARNT

Tác giả: Robert T.Kiyosaki & Sharon L.

LechterBiên dịch: Tạ Nguyễn

Tấn Trường (tái bản lần thứ11)

Đơn vị xuất bản: Nhàxuất bản Trẻ

Năm xuất bản: tháng5/2009

Số trang: 373Khổ: 14x20 cm in 3.000

cuốn.Giá bìa: 52.000 VND

Người type: vkbritney,biurua, daomai.

Soát chính tả: yendieu.Hình ảnh, bìa: haian,

namvan.

Biên tập: annsuri.

Chịu trách nhiệm:annsuri.

Ngày hoàn thành: Ebook miễn phí tại:

www.Sachvui.ComMỤC LỤC

LỜI NÓIĐẦU Ebook miễn phí tại :www.Sachvui.Com

PHẦN I:KIM TỨ

Chương 1:TẠI SAO ANH KHÔNG KIẾM

LẤY MỘT CÔNG VIỆC?

Chương 2:NHỮNG CON NGƯỜI KHÁC

NHAU THUỘC NHỮNG NHÓMKHÁC NHAU

Chương 3:TẠI SAO MỌI NGƯỜI CHỌN

SỰ AN TOÀN HƠN LÀ SỰ TỰDO

Chương 4:BA KIỂU HỆ THỐNG KINH

DOANH

Chương 5:BẢY CẤP BẬC ĐẦU TƯ

Chương 6:CON KHÔNG THỂ THẤY TIỀN

BẰNG MẮT CON ĐƯ̖

PHẦN II:KHAI THÁC NHỮNG GÌ

TÀI GIỎI NHẤT TRONG BẠNChương 7:TRỞ THÀNH NGƯỜI BẠN

MUỐN

Chương 8:TÔI LÀM GIÀU BẰNG CÁCH

NÀO?

Chương 9:HÃ Y LÀ NGÂN HÀNG, CHỨ

ĐỪNG LÀM KẺ LÀM CÔNG CHONGÂN HÀNG

PHẦN III:ĐỂ THÀNH CÔNG TRONG

NHÓM C VChương 10:BƯỚC NHỮNG BƯỚC NHỎ

BẢY BƯỚC TRÊN CONĐƯỜNG SANG BÊN PHẢI

CỦA KIM TỨ ĐỒChương 11:

BƯỚC 1: ĐÃ ĐẾN LÚC LOCHUYỆN CỦA MÌNH

Chương 12:BƯỚC 2: KIỂM SOÁT LƯU

LƯỢNG TIỀN MẶT CỦA MÌNH

Chương 13:BƯỚC 3: PHÂN BIỆT SỰ

KHÁC NHAU GIỮA RỦI RO VÀTÍNH RỦI RO

Chương 14:BƯỚC 4: XÁC ĐỊNH BẠN

M U Ố N TRỞ THÀNH KIỂUNGƯỜI ĐẦU TƯ NÀO?

Chương 15:BƯỚC 5: TÌM HIỂU NGƯỜI

ĐỠĐẦU

Chương 16:BƯỚC 6: BIẾN SỰ THẤT

VỌNGTHÀNH SỨC MẠNH CHO

CHÍNH MÌNH

Chương 17BƯỚC 7: SỨC MẠNH CỦA

NIỀM TIN

Chương 18:THAY LỜI KẾT

Lời nói đầu

BẠN THUỘC NHÓM NGƯỜI NÀ?NHÓM ẤY CÓ ĐÚNG VỚI

BẠN KHÔNG?

Bạn có tự do về tiền bạckhông? Khi bạn đang phải vậtlộn với tài chánh trong cuộc đờimình, cuốn sách này hoàn toàndành cho bạn. Nếu bạn muốnkiểm soát những gì bạn đanglàm hôm nay hầu như có thểthay đổi số phận và tiền bạc lậnđận của mình, cuốn sách này sẽgiúp cho bạn vạch được một lốithoát riêng mình.

Trong xã hội có bốn nhóm

người làm ra tiền bạc được thểhiện trong bảng sau:

L _nhóm ngườilàm cônglãnh lương

T _nhóm ngườilàm tư

C _nhóm chủdoanhnghiệp,công ty

D _nhóm nhà

đầu tư Mỗi người trong chúng ta

ít nhất cũng thuộc về một trongbốn nhóm người đó. Vị trí tồntại của chúng ta trong bốnnhóm người đó sẽ quyết địnhnguồn thu nhập đem lại chochúng ta. Nhiều người dựa vàođồng lương lãnh được mỗi thángvà cho đó trở thành nhữngngười làm công trong xã hội,trong khi đó số khác tự kinhdoanh làm ăn trong khuôn khổcá nhân hay gia đình. Nhữngngười làm công hay nhữngngười làm tư nằm phía bên tráibảng. Phía bên phải bảng là

những cá nhân kiếm tiền từdoanh nghiệp kinh doanh haycác khoản đầu tư của mình.

Hình vẽ trên tóm tắt bốnnhóm người trong xã hội làmnên thế giới kinh doanh này, họlà những ai và yếu tố nào hunđúc nên tính cách đặc thù củamỗi một nhóm người. Tứ đồ ấygiúp cho bạn thấy được mìnhđang thuộc nhóm người nào,mà nhờ đó bạn có thể tự vạchcho mình một hướng hành độngtheo những gì bạn mong muốntrong tương lai, một khi bạn tựchọn cho mình một con đườngriêng biệt có thể đưa bạn đến

sự tự do về tài chánh. Hẳnnhiên, sự tự do ấy có thể đạtđược trong cả bốn nhóm C hayĐ sẽ giúp bạn đạt được mụcđích nhanh chóng hơn. Mộtnhóm người L thành đạt đều cókhả năng trở thành một cánhân thành công thuộc nhómĐ.

BẠN MUỐN TRỞ THÀNH AIKHI BẠN TRƯỞNG THÀNH?

Quyển sách này vô hìnhtrung trở thành phần II tiếp nốivới quyển sách đầu của tôi, Dạycon làm giàu, tập I. Đối vớinhững độc giả chưa xem qua

Dạy con làm giàu, thì nội dungquyển sách ấy viết về nhữngbài học khách nhau do haingười bố truyền dạy lại cho tôivề chủ để tiền bạc và sự lựachọn cách sống trong đời. Mộtngười là bố ruột, còn người kialà bố người bạn thân nhất củatôi. Một người có một nền họcvấn rất cao trong khi người kiachỉ học tới trung học. Một ngườithì nghèo, còn người kia lại rấtgiàu.

Cứ mỗi khi người ta hỏitôi, “Cháu sẽ muốn trở thành aikhi cháu trưởng thành?”

Người bố nghèo có học

thức cao của tôi luôn khuyếnkhích, “Hãy đi đến trường ránghọ giỏi, và tìm một công việc ổnđịnh an toàn”.

Nói chư thế, ý chí củaNgười muốn đề nghị một hướngsống như hình dưới.

Người bố nghèo mongmuốn tôi trở thành một nhânviên nhóm L có mức lương cao,hoặc một chuyên gia làm tư cómức phí cao như bác sĩ, luật sưhay kế toán gia. Người bốnghèo của tôi luôn quan tâm vềmột công việc đều đặn, nhiềuphúc lợi và đảm bảo công việc.Điều đó giải thích tại sao Ngườiđã trở thành một công chứcchính phủ có mức lương cao, trởthành một nhân vật lãnh đạođầu ngành giáo dục của tiểubang Hawaii.

Trong khi đó người bố giàucó nhưng ít học thức lại đưa ra

một lời khuyên khác hẳn. Ngườikhuyến khích thế này, “Hãy điđến trường, tốt nghiệp đại học,sau đó tự kinh doanh và trởthành một nhà đầu tư thànhcông.”

Nói như thế, ý của Ngườimuốn đề nghị một hướng sốngnhư hình dưới.

Quyển sách này sẽ viếtvề một quá trình giáo dục, tâmlý và cảm xúc mà tôi đã trảiqua khi nghe theo lời khuyêncủa người bố giàu.

QUYỂN SÁCH NÀY DÀNH CHO

AI Quyển sách này được viết

dành cho những ai sẵn sàngmuốn thay đ̕ vị trí của mìnhhôm nay, đặc biệt cho những cánhân thuộc nhóm người L hay Tđang xem xét nhập hội vớinhững người thuộc nhóm C hayĐ. Quyển sách này dành chonhững người dám xé rào tưtưởng bảo đảm việc làm màhướng tới sự bảo đảm về tàichánh. Con đường đời đó tấtnhiên sẽ không dễ dàng chútnào nhưng phần thưởng ở cuốicon đường hoàn toàn xứngđáng. Con đường ấy chính là

nhắm tới một sự giải thoát tựdo về tài chánh.

Lúc đó tôi còn 12 tuổi,người bố giàu có đã kể cho tôinghe một câu chuyện giản dịnhưng đã hhướng dẫn tôi suốttrên con đường làm giàu và đạttới tự do về tiền bạc. Câuchuyện đó phản ánh lối giảithích của người bố giàu về sựkhác nhau giữa phía bên tráihình vẽ, tức là nhóm người Lhay T, với phía bên phải gồmnhóm người C hay D. Câuchuyện như thế này.

“Ngày xửa ngày xưa cómột ngôi làng nhỏ bé đáng yêu.

Ngôi làng ấy là một chỗ ở thậttuyệt vời nhưng tiếc thay lạigặp một vấn đề nghiêm trọng.Khi trời không mưa, làng chẳngcòn một ít nước nào. Nhằm giảiquyết vấn đề dứt điểm, các giàlàng quyết định gọi thầu cungcấp nguồn nước hàng ngày chodân làng. Có hai nhân vậy đứngra nhận thầu, và các già làngđều nhận ký hợp đồng với cảhai. Các già làng cho rằng mộtsự cạnh tranh nho nhỏ giữa haibên vừa có thể làm cho giá cảgiảm xuống, lại vừa đảm bảo cóđủ nước dự trữ cho làng.

Người thứ nhất trong hai

cá nhân đó tên là Ed, lập tứclên chợ mua hai thùng thiếc mạkẽm và ngược xuôi chở nước từhồ vào làng cách đó khoảngmột dặm. Với hai thùng nướcđó, anh ta làm việc từ sángsớm đến chiều tối và nhanhchóng kiếm ra tiền. Ed đổ nướctrong thùng vào một cái bềchứa nước đúc bê tông to đùngtrong làng. Cứ mỗi buổi sáng,anh ta là người thức dậy trướcnhất để đảm bảo lượng nước đủdùng cho cả làng. Công việcthật cực nhọc, nhưng anh tacảm thấy rất hạnh phúc khilàm ra tiền và đã thắng một

trong hai hợp đồng duy nhấtcủa làng.

Người nhận thầu thứ haitên là Bill biến mất đi một dạo.Cả làng không nhìn thấy anh tatrong nhiều tháng, và điều đólàm cho Ed rất sung sướng vìkhông có cạnh tranh nên kiếmđược rất nhiều tiền.

Thay vì đi mua hai thùngnước cạnh tranh với Ed, Billphác thảo một kế hoạch kinhdoanh, thành lập công ty, tìmkiếm thêm bốn đối tác đầu tư,thuê một giám đốc quán xuyếncông việc và trở về với mộtnhóm thợ xây sau sáu tháng

mất biệt. Trong vòng một năm,nhóm thợ của Bill hoàn tấtcông trình lắp đặt một đườngống dẫn nước bằng i-nốc từ hồvào thẳng trong làng.

Vào buổi khai trương, Billtrịnh trọng tuyên bố nguồnnước cung cấp của mình sạchhơn của Ed. Trước đó, Bill đãnghe thấy nhiều phàn nàn củadân làng về bụi cặn trongnguồn nước do Ed cung cấp. Billcòn tuyên bố sẽ cung cấp nướcliên tục cho làng suốt 24 giờmỗi ngày, 7 ngày một tuần.Trong khi đó, Ed chỉ cung cấpnước vào những ngày trong

tuần mà thôi bởi vì anh ta nghỉlàm vào cuối tuần. Tiếp theo,Bill tuyên bố sẽ chỉ lấy giá bằng75% giá của Ed mà nguồn nướclại sạch hơn, có đều đặn hơn.Cả làng hoan hô Bill và ùn ùnxếp hàng trước vòi nước đườngống do Bill xây dựng.

Để cạnh tranh, Ed lập tứchạ giá xuống còn 75% so vớigiá trước đây mua thêm haithùng nước và nắp đậy, rồi bắtđầu tăng công suất lên bốnthùng cho mỗi chuyến đi. Nhằmcung cấp dịch vụ tốt hơn, anhta mướn hai người con củamình phụ giúp làm ca đêm và

cả vào những ngày nghỉ cuốiần.Khi hai đứa con lên tỉnh nhậphọc, anh ta nói với chúng, “Cáccon hãy nhanh chóng quay vềvì sự nghiệp kinh doanh này sẽthuộc về các con”.

Vì một lý do nào đó, haingười con của Ed sau khi tốtnghiệp đại học không chịu trởvề làng. Anh ta cuối cùng phảithuê mướn nhân công và từ đóbắt đầu gặp rắc rối với vấn đềcông đoàn lao động. Công đoànđòi tăng lương, chu cấp thêmphúc lợi và yêu sách mỗi nhâncông chỉ xách mỗi lần mộtthùng nước mà thôi.

Trong khi đó, Bill ý thứcrằng một khi ngôi làng này cầnnước thì các làng khác cũngphải có nhu cầu thiết yếu đó.Thế là anh ta phác thảo lại kếhoạch kinh doanh của mình đichu du xây dựng hệ thống cấpnước nhanh chóng, số lượnglớn, chi phí thấp và chất lượngcho mọi ngôi làng trên thế giới.Anh ta chỉ kiếm có mỗi một xucho mỗi thùng nước, thế nhưnganh ta lại cung cấp hàng tỷthùng nước mỗi ngày. Cho dùanh ta có làm việc hay không,hàng tỷ người vẫn tiêu dùnghàng ngày hàng tỷ thùng nước,

và mọi số tiền kiếm được đóđều chảy vào tài khoản ngânhàng của Bill. Bill đã phát kiếnmột đường ống không chỉ dẫnnước cho mọi làng mà còn dẫntiền chảy vào túi của mình.

Bill sống hoàn toàn hạnhphúc sau đó, trong khi Ed phảilàm việc cực nhọc suốt cả đờimà vẫn lận đận về tiền bạc.Chấm hết”.

Câu chuyện đó về Bill vàEd đã hướng dẫn cho tôi trongsuốt nhiều năm liền, giúp chotôi nhiều quyết định quan trọngtrong đời mình. Tôi thường tựhỏi:

“Tôi sẽ đi xây một đường ốngdẫn nước hay đi gánh nước?”

“Tôi sẽ lao động một cáchcực nhọc hay một cách khônngoan?”

Và trả lời cho những câuhỏi đó đã đưa tôi đến sự tự dovề tài chánh.

Đó chính là những gì màquyển sách này sẽ đề cập tới.Đó chính là cách làm thế nàotrở thành một người thuộcnhóm C hay Đ. Quyển sáchdành cho những ai đã quá mệtmỏi với công việc gánh nước vàsẵn sàng đi xây cho mình mộtđường ống dẫn tiền chảy vào

túi của mình chứ không phảichảy ra khỏi túi.

QUYỂN SÁCH ĐƯỢC CHIA LÀMBA PHẦN

Phần 1- Phần đầu quyểnsách sẽ nói về sự khác nhaucăn bản giữa bốn nhóm người,giải thích lý do tại sao một sốngười rơi vào một trong bốnnhóm và bị kẹt vào đó màkhông hay. Phần này sẽ giúpbạn xác định ví trí của mìnhhôm nay và gợi ý cho bạn mộthướng đi trong vòng năm nămtới.

Phần 2- Phần hai quyển

sách sẽ đề cập đến nhữngchuyển biến về cá tính. Phầnnày sẽ trình bày về con ngườimà bạn nên trở thành hơn lànhững gì bạn phải làm hômnay.

Phần 3- Phần cuối quyểnsách sẽ đi sâu chi tiết về 7 bướcđi trình tự mà bạn có thể thựchành theo nếu như bạn muốnhội nhập vào nhóm người nằmphía bên phải tứ đồ. Tôi sẽ chiasẻ với bạn về những bí mật kỹnăng của người bố giàu vốn rấtcần thiết để trở thành mộtngười thành đạt thuộc nhóm Chay Đ. Với những điều đó, tôi

hy vọnng có thể giúp bạn lựachọn một con đường đi chomình hướng tới sự tự do về tàichánh.

Xuyên suốt quyển sách,tôi luôn nhấn mạnh đến tầmquan trọng của sự thông minhvề tài chánh. Nếu bạn muốnsống và động ở nhóm bên phảicủa tứ đồ, tức là nhóm người Chay Đ, bạn cần phải thôngminh và nhạy bén hơn lúc bạnchọn ở lại bên trái của tứ đồnhư một người thuộc nhóm Lhay T.

Để trở thành một ngườithuộc nhóm C hay Đ, bạn phải

kiểm soát được hướng chảy tiềnbạc của mình. Quyển sách nàyđược viết với mục đích dànhcho những người sẵn sàng làmmột cú đột phá trong đời mình,dành cho những ai dám vượt xahơn sự bảo đảm về việc làmhướng tới sự giải thoát tự do vềtiền bạc.

Chúng ta đang ở trong giaiđoạn ban đầu của thời đạiThông tin, một thời đại sẽmang lại cơ hội tiền bạc vô giáhơn bao giờ hết. Chính nhữngcá nhân có kỹ năng của mộtngười thuộc nhóm C hay Đ mớicó khả năng nhận dạng và nắm

bắt cơ hội ngàn vàng đó. Đểthành đạt trong thời đại Thôngtin, bạn phải hiểu biết về bốnnhóm người đó trong xã hội.Một điều đáng tiếc là hệ thốnggiáo dục của chúng ta vẫn cònthuộc về thời đại công nghiệp,vẫn trang bị cho sinh viênnhững kỹ năng chỉ để trở thànhnhững con người thuộc nhómbên trái của tứ đồ.

Nếu bạn muốn tìm kiếmmột câu giải đáp mới cho mộthướng đi cuộc đời bạn trongthời đại Thông tin, quyển sáchnày hoàn toàn dành cho bạn.Nó sẽ giúp bạn trong suốt cuộc

hành trình ở kỷ nguyên mớinày. Dĩ nhiên, quyển sách nàykhông phải lúc nào cũng có mọicâu trả lời thỏa đáng, nhưng nósẽ chia sẻ với bạn về nhữngkinh nghiệm cá nhân sâu sắc,những khám phá đầy ích lợi vàthiết thực của chính tôi mà bảnthân đã trải qua cuộc phiêu lưuxuất phát từ phía bên nhóm Lhay T và về đích tới nhóm Chay Đ.

Nếu bạn thực sự sẵn sàngbắt đầu cuộc hành trình, hoặcnếu bạn đã đặt chân trên conđường tìm kiếm đến tự do vềtài chánh, tôi xin trân trọng

tặng riêng cho bạn

PHẦN I

KIM TỨ ĐỒ

CHƯƠNG 1

Tại sao anh khôngkiếm lấy một công

việc?

Vào năm 1985, Kim- vợ tôivà tôi không có nhà để ở.Chúng tôi đều bị thất nghiệp vàchẳng còn một đồng xu nàotrong tài khoản tiết kiệm củamình. Thẻ tín dụng đã bị xàihết mức. Chúng tôi phải ngủ

qua đêm trong một chiếc xeToyota sờn nâu cũ kỹ. Khi đếnngày cuối cùng của tuần nọ,chúng tôi bắt đầu thấm thíathực tế phũ phàng trước mắtmình, luôn bị dằn vặt bởinhững câu hỏi chúng tôi là ai,đang làm gì và cuộc đời củachúng tôi sẽ trôi về đâu.

Tình trạng vô gia cư củachúng tôi kéo dài thêm haituần. Cuối cùng, một người bạnthông cảm với tình hình tàichánh thê thảm của chúng tôiđã cho chúng tôi về ở trongmột căn phòng ở tầng hầm dướinhà cô. Chúng tôi cư trú ở đó

trong suốt chín tháng trời ròngrã.

Chúng tôi giữ kín chuyệncủa mình với mọi người. Vợ tôivà tôi cố giữ bề ngoài trôngthật bình thường. Cho đến khibạn bè và gia đình biết cảnhngộ khốn khổ của chúng tôi,câu hỏi đầu tiên của họ luôn là:”Tại sao anh không kiếm lấymột công việc?”

Lúc đầu tôi còn cố giảithích, nhưng riết rồi chúng tôithấy không đủ khả năng lý giảinguyên nhân của mình với mọingười. Đối với một người coitrọng công ăn việc làm, thật

khó lòng giải thích cho người ấyhiểu lý do tại sao mình khôngmuốn kiếm việc làm.

Dĩ nhiên, chúng tôi cũngphải làm thêm một vài côngviệc tạp nhạp đây đó, nhưngnhững đồng tiền cỏn con đó chỉcốt để làm no lòng bao tử củamình và đổ xăng đi lại. Nhữngđồng lương ít ỏi ấy chúng tôicoi chúng chẳng khác nào nhưnhững lít xăng đẩy chúng tôitheo đuổi mục tiêu duy nhấtcủa mình. Tôi phải thừa nhậnrằng trong những tháng nămđầy hoài nghi dằn vặt đó, ýtưởng về một việc làm ổn định,

an toàn với một đồng lươngkhấm khá thật hết sức cám dỗvới chúng tôi. Nhưng bởi vì sựbảo đảm việc làm không phải lànhững gì chúng tôi tìm kiếm,nên chúng tôi phải vật lộn hàngngày trên bờ vực tiền bạc giannan đó.

Năm đó, năm 1985 là nămkhốn khó nhất trong cuộc đờicủa chúng tôi, và dai dẳng nhưcả thế kỷ. Người nào nói tiềnbạc không quan trọng chắcchắn người ấy chưa bao giờnếm mùi không có tiền bạctrong một khoảng thời gian dài.Kim và tôi cứ liên tục cãi vã và

tranh luận. Sợ hãi, lo âu vềmột tương lai mờ mịt và cái đóigặm nhấm hợp lại càng làmtăng kịch tính cảm xúc của conngười, khiến chúng ta thườngxuyên gây gổ với người thươngyêu chúng ta nhiều nhất. Thếnhưng, tình yêu mãnh liệt đãkết nối hai đứa chúng tôi lại vớinhau, làm cho chúng tôi cànghắn chặt nhau hơn để đươngđầu trước nghịch cảnh. Chúngtôi thừa biết đi theo hướng nào,nhưng chỉ có điều chúng tôikhông biết mình có thể đí đếnđích được hay không.

Chúng tôi biết rõ mình lúc

nào cũng có thể xin được mộtviệc làm đảm bảo mức lươnghậu hĩ. Cả hai đứa chúng tôiđều tốt nghiệp đại học, cóchuyên môn vững và thái độlàm việc rất nghiêm túc. Nhưngchúng tôi không nhắm tới sựbảo đảm việc làm đó. Điều màchúng tôi nhắm tới chính là sựtự do về tài chánh cho bản thânmình.

Vào khoảng năm 1989,chúng tôi trở thành triệu phú.Mặc dù chúng tôi giàu có trongcon mắt của nhiều người,nhưng bản thân chúng tôi vẫnchưa thỏa mãn vì chưa đạt

được giấc mơ của mình. Chúngtôi vẫn chưa đạt được sự tự dothực sự về tiền bạc. Mãi đếnnăm 1994, giấc mơ ấy mới trònhiện thực. Từ đó đến cuối cuộcđời, chúng tôi sẽ không phảilàm công cho ai nữa. Ngoại trừmột thảm họa tài chánh bấtngờ ụp xuống, cho đến naychúng tôi hoàn toàn được giảiphóng về mặt tiền bạc. Lúc ấy,Kim tròn 37 tuổi và tôi được 47tuổi.

KHÔNG PHẢI CÓ TIỀN MỚI LÀMRA TIỀN

Sở dĩ tôi bắt đầu quyển

sách này về tình trạng khôngnhà cửa và nghèo túng củamình bởi vì tôi thường nghemọi người nói, “Phải có tiền mớilàm ra tiền”.

Tôi không đồng ý với quanđiểm đó. Từ tình trạng vô giacư vào năm 1985 cho tới lúc tôitrở nên giàu có vào năm 1989và sau đó thực sự được tự do vềtài chámh vào năm 1995,quátrình ấy không hề bắt đầu vớitiền bạc. Khi chúng tôi khởi sự,chúng tôi làm gì có tiền màcòn Cũng không phải cần cómột nền học vấn chính quy đỗđạt mới làm ra tiền. Tôi tốt

nghiệp đại học, nhưng tôi dámnói thẳng rằng sự tự do về tiềnbạc mà tôi đạt được chẳng ănmơ rễ má đến những gì tôiđược học ở địa học. Tôi chằnghề sử dụng một tí gì từ nhữngmôn tôi được dạy về tích phân,lượng giác, hóa học, vật lý, vănchương Pháp, hay văn chươngAnh.

Nhiều người thành côngtrong đời thường bỏ ngang đạihọc. Những nhân vật nhưThomas Edison, người sáng lậptập đoàn General Electric;Henry Ford, chủ tập đoàn hãngxe Ford; Bill Gates, cha đẻ tập

đoàn Microsoft; Ted Turner chađẻ hãng thông tấn xã CNN;Micheal Dell, người sáng lập tậpđoàn máy vi tính DellComputer; Steve Jobs, ngườisáng lập tập đoàn máy vi tínhApple Computer; và RalphLauren, người sáng lập hãngmay mặc Polo. Bằng cấp đạihọc chỉ quan trọng đối vớinhững chuyên ngành cổ điểnchứ không ích lợi gì đối với việcnhững nhân vật đó làm cáchnào trở thành tỷ phú. Nhữngcon người đó đã tự tạo rangành kinh doanh thành côngriêng cho mình, và đó chính là

điều mà Kim và tôi hằng khátkhao đạt đến.

VẬY THÌ CÁI GÌ MỚI LÀM RATIỀN?

Nhiều người thường hỏitôi, ”Nếu không cần phải cótiền để làm ra tiền, và trườnghọc không dạy anh cách đạtđược sự tự do về tài chánh, thếthì những điều gì mới làm ratiền”.

Câu trả lời của tôi là: Cầnphải có một giấc mơ khaokhát, một ý chí quyết địnhdứt khoát, một khả năng họchỏi nhanh nhạy, biết sử

dụng những thiên phú sẵncó trong mình, và phần nàotrong Kim tứ đồ tạo ra thunhập cho mình.

K TỨ ĐỒ LÀ GÌ?Sơ đồ dưới đây chính là Kim

Tứ đồ

L- nhóm người làm cônglãnh lương

T- nhóm người làm tưC- nhóm chủ doanh

nghiệp, công tyD- nhóm nhà đầu tư

VỊ TRÍ NÀO TRONG KIM TỨ ĐỒĐEM LẠI THU NHẬP CHO

BẠN? Kim Tứ đồ thể hiện bốn

cách khác nhau tạo ra tiền bạccho mọi người. Chẳng hạn, mộtngười làm công kiếm tiền nhờlàm thuê cho một người nào đóhay một công ty. Những ngườilàm tư kiếm tiền bằng cách tự

làm việc cho chính mình. Mộtdoanh nhân kiếm tiền từ côngviệc kinh doanh của mình, vàcác nhà đầu tư kiếm tiền từnhiều hình thức đầu tư đa dạngmà nói khác đi chính là từ việcsử dụng tiền để tạo ra thêmnhiều tiền hơn.

Những phương pháp kiếmtiền khác nhau đó đòi hỏinhững kiểu suy nghĩ, lối sống,kỹ năng chuyên môn, đường lốihấp thu giáo dục, và những cátính tương thích. Những hạngngười khác nhau sẽ bị lôi kéovào những khu khác nhautrong align="justify"> Trong

khi tiền bạc là đối tượng chung,những cách kiếm tiền thì lạithiên hình vạn trạng. Giả nhưbạn bắt đầu lưu tâm đến sựphân chia trên tứ đồ, có lẽ bạnsẽ tự hỏi mình câu này, “Tôikiếm được tiền chủ yếu từ phầnnào trong Kim Tứ đồ ấy?”

Mỗi phần của tứ đồ đềukhác nhau. Để kiếm được tiềntừ những phần khác nhau cầnphải có những kỹ năng và cátính khác nhau, cho dù mộtngười có thể ở cùng lúc nhữngphần khác nhau đó.

BẠN CÓ THỂ KIẾM TIỀN TỪ

BỐN NHÓM TRÊN TỨ ĐỒ Hầu hết chúng ta đều có

khả năng kiếm tiền từ cả bốnnhóm trên tứ đồ. Nhóm ngườinào mà bạn hay tôi thuộc về đóvà chủ yếu kiếm thu nhập từđó không phải được quyết địnhbởi những gì chúng ta được họcở trường, mà chính là những gìthuộc về bản thân chúng ta- đólà những quan điểm về giá trị,những ưu điểm, khuyết điểmvà sở thích cá nhân. Chínhnhững sự khác nhau gốc rễ đóđã thu hút hay làm chúng tadội ngược với những nhóm đótrong tứ đồ.

Tuy nhiên, cho dù chúngta có làm một ngành nghềchuyên môn nào đi nữa, chúngta vẫn có thể tồn tại và làmviệc trong cả bốn nhóm. Chẳnghạn, một bác sĩ có thể chọn lựacách kiếm tiền như một ngườilàm công- thuộc nhóm L, bằngcách gia nhập vào đội ngũ bácsĩ trong một bệnh viện lớn,hoặc làm việc cho chính phủtrong những dự án chăm sóc ytế cộng đồng hay trở thành bácsĩ quân y, hoặc làm việc chomột công ty bảo hiểm sức khoẻvà nhân thọ.

ị bác sĩ ấy cũng có thể

chọn lựa cách kiếm tiền nhưmột người làm tư- thuộc nhómT, mở một phòng mạch tư, thuêmướn một vài y tá và lôi kéomột số bệnh nhân cho riêngmình.

Hoặc vị ấy có thể quyếtđịnh trở thành một doanh nhânthuộc nhóm C, làm chủ mộtbệnh viện tư và thuê mướn cácbác sĩ khác làm việc trong bệnhviện đó của mình. Vị bác sĩ cóthể xem xét khả năng mướnmột vị quản lý điều hành côngty- bệnh viện của mình, và nhưvậy trong trường hợp đó vị bácsĩ làm chủ một công việc kinh

doanh nhưng không phải làmviệc trong đó. Vị bác sĩ cũng cóthể quyết định làm chủ mộtngành nghề kinh doanh nào đóchả liên quan gì đến ngành y,nhưng vẫn thực hành nghề ycủa mình ở một nơi nào đó.Trong trường hợp ấy, vị bác sĩcó thể tạo ra thu nhập vừa nhưngười thuộc nhóm L, vừa nhưngười thuộc nhóm C.

Còn đối với nhóm Đ, vịbác sĩ có thể kiếm tiền bằngcách trở thành cổ đông hùn vốnvào một chuyện kinh doanhcủa người khác hay bằng nhữngcông cụ đầu tư như thị trường

chứng khoán, thị trường tráiphiếu, thị trường bất động sản.

Những từ quan trọng nhấtchính là những từ ”kiếm tiềntừ”. Không phải ngành nghềchúng ta đang làm là quantrọng, mà chính cách chúngta kiếm tiền mới quan trọnghơn hết.

NHỮNG PHƯƠNG CÁCH KHÁCNHAU

TẠO RA THU NHẬP Chính sự khác nhau gốc rễ

về quan điểm giá trị, ưu điểm,khuyết điểm và sở thích mớiảnh hưởng chúng ta chọn lựa

phương cách tạo ra thu nhập từnhóm nào. Nhiều người chỉthích làm công, trong khi khốingười khác lại rất ghét chuyệnấy. Nhiều người say mê làmchủ một công ty nhưng lạikhông ều hành nó, nhưng cũngbiết bao nhiêu người vừa thíchlàm chủ công ty lại vừa thích tựquản lý điều hành công ty củamình. Nhiều người rất ưa thíchcông việc đầu tư, trong khitrong con mắt của nhiều ngườikhác chỉ thấy nguy cơ bị mấttiền. Hầu hết chúng ta đều ítnhiều có hết những tính cáchđó. Để có thể thành công trong

bốn nhóm thường đòi hỏi phảicó sự định hướng thích nghinhững giá trị gốc rễ tương ứngtrong con người chúng ta.

BẠN CÓ THỂ GIÀU HOẶCNGHÈO Ở CẢ BỐN NHÓM Một điều không kém quan

trọng cần lưu ý là chúng ta cóthể giàu hay ngheo ở cả bốnnhóm. Trong mỗi nhóm, nhiềungười có thể kiếm tiền đượchàng triệu đô nhưng cũng có vôsố người bị khánh kiệt. Thuộcvào nhóm này hay nhóm kháckhông nhất thiết đảm bảothành công về tài chánh.

KHÔNG PHẢI BỐN NHÓM ĐỀUNHƯ NHAU

Hiểu được những đặc thùcủa bốn nhóm trong tứ đồ, bạnsẽ nhận định được nhóm nàothích hợp nhất với bạn.

Chẳng hạn, một trongnhiều lý do khiến tôi chủ yếuhành động như người C hay Dlà do những lợi thế về thuế. Đốivới những người làm việc ởphần bên trái tứ đồ, có rất ítkhả năng giảm thuế hợp pháp,không như đối với phần bênphải của tứ đồ. Khi làm việc tạora thu nhập thuộc nhóm người

C hay D, tôi có thể kiếm tiềnnhanh hơn và bắt đồng tiền đólàm việc cho tôi lâu hơn màkhông phải trả thuế quá mức.

NHỮNG CÁCH TIỀN KHÁCNHAU

Tứ đồ phân biệt rõ nhữngcách khác nhau mà còn ngườisử dụng để tạo ra tiền chomình. Có những cách tạo tiềnđầy ý thức trách nhiệm hơn làphải làm lụng vì nó.

HAI NGƯỜI BỐ KHÁC NHAU VÀNHỮNG QUAN ĐIỂM

KHÁC NHAU VỀ TIỀN BẠC

Người bố có học thức caocủa tôi có niềm tin sâu sắc chorằng sự đam mê tiền bạc là tộilỗi. Việc kiếm lợi quá mức chỉbiểu hiện sự tham lam. Ngườiđã rất ngượng nghịu khi báo chíđăng tải mức lương của Người,chỉ bởi vì Người cảm thấy đãđược trả lương quá mức trongkhi những giáo viên khác đanglàm việc cho Người đang lãnhmột đồng lương ít ỏi. Bố tôi làmột con người trung hậu, thựcthà và cần mẫn, lúc nào cũngbảo vệ hết lòng cho quan điểmcủa mình tiền bạc không phảivấn đề quan trọng đối với cuộc

đời mình. Người bố có học thức cao

nhưng nghèo của tôi luôn nói: “Ta không quan tâm đến

tiền bạc” “Ta sẽ không bao giờ giàu” “Ta không đủ sức mua vật

ấy” “Đầu tư là rủi ro” “Tiền không phải là mọi

thứ

TIỀN BẠC HỖ TRỢ CHO CUỘCSỐNG

Người bố giàu có của tôilại có quan điểm khác hẳn.Người cho rằng thật là khờ dại

khi phải bỏ cả cuộc đời làm việcvì tiền và giả vờ coi tiền làkhông quan trọng. Người bốgiàu tin rằng cuộc sống quantrọng hơn tiền rất nhiều, nhưngtiền lại quan trọng trong việchỗ trợ cuộc sống. Người thườngnói, “Con chỉ có bấy nhiêu giờtrong một ngày, vậy mà con lạilàm việc thật là cực nhọc. Vậylý gì phải làm việc cực nhọc vìtiền? Hãy học cách điều khiểntiền bạc và nhân sự làm việc lạicho con, và khi ấy con có thểrảnh rỗi làm những chuyệnquan trọng của đời con.

Đối với người bố giàu,

những gì quan trọng sẽ là:1. Có nhiều thời gian để

nuôi con mình.2. Có tiền làm việc từ

thiện và tài trợ những côngtrình cần thiết.

3. Tạo ra công ăn việc làmvà sự ổn định về tài chánh chocộng đồng.

4. Có thời gian và tiền bạcchăm sóc sức khỏe cho chínhbản thân mình.

5. Có thể du lịch vòngquanh thế giới cùng với ngườithân.

“Những chuyện đó phảicần tiền”, người bố giàu bảo.

“Đó chính là lý do tại sao tiềnbạc trở nên quan trọng đối vớita. Tiền bạc quan trọng nhưngta không muốn bỏ cả đời mìnhlàm việc cho nó”.

CHỌN LOA VỊ TRÍ Một nguyên nhân tại sao

hai vợ chồng tôi luôn tập trungvào những nhóm C và D giữalúc chúng tôi không có nhà đểở, là bởi vì chúng tôi đã đượctiếp thu kinh nghiệm và đượcdạy dỗ rất nhiều về nhữngnhóm người ấy. Chính nhờ sựhướng dẫn của người bố giàuđã giúp tôi hiểu rõ các ưu thế

về tài chánh và chuyên nghiệpkhác nhau giữa mỗi nhóm. Đốivới tôi, những nhóm nằm bênphải tứ đồ, tức là nhóm C hayD, mới đem lại những cơ hội tốtnhất cho sự thành đạt về tàichánh và sự tự do về tiền bạc.

Ở ngưỡng cửa 37 tuổi đời,tôi đã từng trải qua biết baothành công và thất bại ở cả bốnnhóm, mà nhờ đó đã giúp tôithấu rõ được phần nào vềnhững tính cách cá nhân củabản thân mình, những sở thích,cái hay và cái dở. Và tôi đã biếtđược nhóm nào tôi sẽ thànhcông khi hành động trong đó.

CÁC BẬC CHA MẸ LÀ THẦYGIÁO

Ngay từ khi tôi còn nhỏ,người bố giàu đã thường xuyênđề cập đến Kim Tứ đồ. Người đãgiải thích với tôi về sự khácnhau giữa một người thành đạtở phía bên trái và bên phải củatứ đồ. Thế nhưng lúc đó vì quánhỏ, tôi chưa lĩnh hội hếtnhững gì Người nói. Tôi khônghiểu được sự khác nhau trongcách suy nghĩ, lập luận giữamột người làm công và mộtngười làm chủ. Đơn giản, tôichỉ lo làm sao có thể tồn tại

được trong trường và lên lớp. Thế nhưng, tôi đã nghe

những gì Người nói và nhữngđiều đó chẳng bao lâu trở nêncó ý nghĩa đối với tôi. Có haingười năng động và thành côngở quanh tôi đã giúp cho tôi cóthể đối chiếu và hiểu đ nhữnglời nói của mỗi người. Chínhnhững gì hai người bố đang làmvà hành động đã minh họa rõnét nhất sự khác nhau giữaphía L-T và phía C-D của tứ đồ.Lúc đầu, những sự khác nhauđó mờ nhạt nhưng dần chúngcàng trở nên rõ nét.

Chẳng hạn một kinh

nghiệm đau khổ nhất đối với tôikhi còn nhỏ là khoảng thời gianmà người bố này đã chơi với tôiso với người bố kia. Khi cả haingười bố mỗi lúc một thànhcông và nổi tiếng, tôi nhậnthấy rõ một trong hai ngườicàng có ít thời gian bên cạnh vợvà bốn đứa con nhỏ của mình.Người bố ruột của tôi lúc nàocũng ở ngoài đường, bận rộnvới các buổi họp liên miên,hoặc vội vã chạy ra phi trườngbắt kịp chuyến bay đến nhữngbuổi họp khác. Người càngthành công chừng nào thì lạicàng ít ăn cơm tối với gia đình

chừng ấy. Vào những ngày nghỉcuối tuần ở nhà, Người lại vùiđầu vào hàng đống giấy tờ côngviệc trong căn phòng nhỏ bécủa Người.

Trong khi đó, người bốgiàu càng có nhiều thời gianrảnh rỗi hơn khi Người càngthành công hơn. Một trongnhững lý do khiến tôi đã đượchọc thật nhiều về tiền bạc, tàichánh, chuyện kinh doanh vàsự đời chỉ vì người bố giàu mỗilúc có nhiều thời gian hơn nóichuyện với con của Người vàvới tôi.

Một kinh nghiệm khác là

cả hai người bố khi càng thànhcông càng kiếm ra được nhiềutiền, thế nhưng người bố ruộthọc thức của tôi lại càng lúnsâu vào nợ. Và vì thế, Ngườicàng làm việc cật lực hơn để rồinhận ra mình càng bị đánhthuế thu nhập nhiều hơn. Chủngân hàng và kế toán củaNgưởi khuyên Người đi muamột căn nhà to hơn để giảm

thuế[1]. Và thế là Người nghetheo, mua một căn nhà to hơn,nhưng cũng vì thế Người càngphải ra sức làm việc để có đủtiền trả căn nhà mới, và những

điều đó càng làm cho Người mỗilúc một xa với tổ ấm của mình

Người bố giàu lại kháchẳn. Người làm ra thật nhiềutiền, nhưng lại trả ít thuế hơn.Người cũng có chủ ngân hàngvà kế toán viên riêng của mình,nhưng Người không nghe theolời tư vấn như người bố ruộthọc thức của tôi.

NGUYÊN NHÂN CHÍNH Thế nhưng, động cơ chính

thúc đẩy tôi vượt rào từ phíabến trái sang bên phải của tứđồ lại là những gì đã ụp xuốngcuộc đời người bố nghèo có học

thức cao của tôi, giữa lúc Ngườiđang đứng trên đỉnh cao sựnghiệp.

Vào đầu những năm 70,tôi đã tốt nghiệp xong đại họcvà gia nhập một khóa đào tạophi công lái máy bay ởPensacola thuộc tiểu bangFlorida để chuẩn bị tham chiếnở Việt Nam. Người bố học thứccủa tôi lúc ấy đang nhiệm chứcTổng Thanh tra ngành giáo dụccủa tiểu bang Hawaii và là mộtthành viên trong Ban Tư vấncho Thống đốc Tiểu bang. Saucuộc bầu cử Thống đốc tiểubang, vị thống đốc được tái

nhiệm – tức giận vì bố tôi đãtham gia vận động tranh cử chođối thủ của mình - đã âm thầmchỉ thị không cho phép bố tôiđược làm lại trong chính phủ ởtiểu bang Hawaii. Và người đãkhông bao giờ kiếm được việclàm như cũ. Ở tuổi 54, bố tôiphải chạy đi xin việc làm, còntôi thì trên đường tòng quânđến Việt Nam.

Ở lứa tuổi ngũ tuần ấy, bốtôi đành đi kiếm một việc làmmới. Người làm hết từ chỗ nàyđến chỗ khác với chức danhnghe thật kêu nhưng lươngthấp. Đại loại như chức quản lý

điều hành cho một cơ quan philợi nhuận XYZ, hoặc giám đốcmột tổ cức ABC cũng phi lợinhuận.

Bố tôi là một người đànông cao ráo, thông minh vànăng động, nhưng người khôngbao giờ còn được chào đóntrong thế giới mà Người đã làmviệc hơn nửa cuộc đời, thế giớicủa những công chức chínhphủ. Người xoay ra làm ăn, bắtđầu với một vài chuyện kinhdoanh nhỏ. Có một dạo Ngườilàm tư vấn, và còn mua mộtthương quyền kinh doanh nổitiếng, nhưng tất cả đều thất

bại. Khi Người càng lớn tuổi,bầu nhiệt huyết trong Ngườicàng giảm, và sự dũng cảmdám bắt đầu lại từ đầu cũngsuy yếu dần. Ý chí của Ngườicàng giảm bớt đi sau mỗi vụkinh doanh thất bại. Người đãtừng là một người làm côngthành đạt trong nhóm I, nay cótồn tại trong nhóm T mà Ngườikhông hề có kinh nghiệm và sựđam mê của chính mình. Ngườiyêu thích giáo dục công cộngvô cùng, nhưng chẳng có cáchnào quay trở lại với thế giới ấy.Chính quyền tiểu bang đãngầm chỉ đạo cấm ngành giáo

dục được phép tuyển dụngNgười, mà trên một khía cạnhnào đó ta có thể coi Người đã bịliệt vào “sổ bìa đen”.

Nếu không có bảo hiểm xãhội và y tế, có lẽ những nămtháng cuối đời Người đã bịnghèo túng khốn khổ. Ngườiqua đời với tâm trạng cực kỳnản chí và phẫn nộ, nhưnglương tâm của Người hoàn toànan ổn và trong sạch.

Như vậy điều gì đã khiếntôi cam tâm chịu đựng nhữngnăm tháng đen tối ấy vào năm1985? Đó chính là ký ức khủngkhiếp dày vò về một người bố

có học thức phải ngồi ở nhà chờtừng tiếng điện thoại reo, và cốthành công trong thế giới kinhdoanh mà thế giới đó Ngườichẳng biết một tí gì.

Chính điều đó, và chính kýức êm đềm khi chứng kiếnngười bố giàu mỗi lúc một hạnhphúc và thành công khi Ngườicàng lớn tuổi đã đem lại cho tôimột khao khát đầy cảm hứng.Thay vì lụn bại ở tuổi 54, ngườibố giàu đã ngoài sức tưởngtượng. Từ nhiều năm Người đãgiàu rồi, nhưng đến lúc đóNgười lại càng giàu hơn gấptrăm ngàn lần. Người thường

xuyên xuất hiện trên mặt báonhư một doanh nhân đã muađứt vùng Waikiki và Maui.Những năm tháng miệt mài xâydựng kinh doanh và đầu tư cóphương pháp đã gặt hái choNgười những mùa bội thu, vàlàm cho Người trở thành mộttrong những tỷ phú giàu nhất ởquần đảo Hawaii.

SỰ KHÁC NHAU NHỎ BÉCÓ THỂ DẪN ĐẾN SỰ KHÁC

NHAU TO LỚN Vì người bố giàu đã giải

thích cặn kẽ Kim Tứ đồ cho tôi,nên tôi có thể thấy rõ những sự

khác nhau nhỏ bé mỗi lúc mộtlớn theo thời gian làm việc củacon người. Nhờ có Tứ đồ, tôi cóthể tập trung vào việc chọn lựanhóm người mà tôi muốn gianhập, hơn là chọn lựa những gìtôi muốn làm. Trong nhữngnăm tháng thê thảm nhất củađời mình, chính sự hiểu biếtsâu sắc và những kinh nghiệmrút ra từ cuộc đời của hai ngườibố có tác động mạnh mẽ, đãgiúp tôi chịu đựng và vượt qua.

NHƯNG CÂU CHUYỆN KHÔNGCHỈ DỪNG LẠI Ở KIM TỨ ĐỒ Kim Tứ đồ chẳng qua chỉ

là những nét gạch và một vàiký tự trong đó.

Nếubạn quan sát bên dưới bề mặtcủa hình vẽ đơn giản ấy bạn sẽnhìn thấy được những thế giớihoàn toàn khác nhau cũng nhưnhững phương diện khác nhaunhìn về thế giới. Khi một người

nhìn xã hội bằng cặp mắt củacả nhóm bên trái lẫn bên phảitứ đồ, tôi có thể thú thật là thếgiới sẽ rất khác nhau tùy theovị trí người ấy đang đứng và

tồn tại trong xã hội. Và nhữngsự khác nhau ấy chính là đề tài

chủ yếu của quyển sách. Sau khi đọc xong quyển

sách này, sẽ có bạn muốn thayđổi ngay cách kiếm tiền củamình, nhưng cũng có bạn hoàntoàn hạnh phúc tiếp tục thếđứng của mình trong xã hội.Bạn có thể chọn hành độngcùng lúc trong nhiều nhóm,thậm chí ở cả bốn nhóm. Tất cả

chúng ta đều rất khác nhau, vàmột nhóm này không chắcquan trọng hay tốt hơn nhómkhác. Trên mỗi ngôi làng, thịtứ, thành phố hay mỗi quốc giatrên thế giới, vẫn rất cần cómọi người hoạt động ở bốnnhóm nhằm đảm bảo sự ổnđịnh về tài chánh trong cộngđồng.

Hơn thế nữa, khi chúng tagià đi và tích lũy nhiều kinhnghiệm khác nhau, sở thích củachúng ta sẽ thay đổi. Chẳnghạn, tôi nhận thấy nhiều thanhniên thiếu nữ sau khi ra trườngthường hài lòng khi kiếm được

một việc làm. Thế nhưng saumột vài năm, nhiều người trongsố ấy sẽ không còn hứng thúleo từng bậc thang chức vịtrong công sở, hoặc hết đammê với lĩnh vực kinh doanh màmình đang hoạt động. Nhữngthay đổi về tuổi tác và kinhnghiệm thường khiến mộtngười đi tìm những cái đích mớiđể phát triển, đuợc thách thức,kiếm nhiều tiền hơn và nhiềuhạnh phúc cá nhân hơn. Tôi hyvọng với quyển sách này sẽ cóthể đem lại cho bạn một vài độtphá trong tư duy và ý tưởng đểđạt được những mục tiêu đó.

Nói tóm lại, quyển sáchnày không viết về chuyện vôgia cư, mà là chuyện tìm kiếmmột ngôi nhà trú ẩn, mộtnnhóm hay cả bốn nhóm ngườicủa xã hội.

CHƯƠNG 2

Những con ngườikhác nhau

thuộc những nhómkhác nhau

“Không thể một con chó giànhững trò chơi mới được”,người bố có học thức cao của

tôi hay nói câu ấy.Tôi đã từng ngồi trò chuyện

với Người nhiều lần, cố gắnggiải thích cho Người hiểu Kimtứ đồ mà tôi hy vọng có thểnhờ đó giúp cho Người lóe lênnhững hướng đi mới trong vấnđề tiền bạc. Khi gần đến tuổi60, Người mới nhận ra nhiềugiấc mơ của mình sẽ không baogiờ thực hiện được.

“Ta đã thử nhưng nó khôngthành công con ạ”, Người nóithế.

Bố tôi muốn ám chỉ đếnnhững nỗ lực của mình cốthành công trong nhóm T như

một chuyên viên tư vấn làm tư,và trong nhóm C khi Người đãđem hết toàn bộ số tiền dànhdụm được để làm vốn kinhdoanh một thương quyền hãngkem nổi tiếng, nhưng rồi đã bịthất bại hoàn toàn.

Vốn thông minh, Người hiểuđược về mặt lý thuyết là cầnphải có những kỹ năng khácnhau cho mỗi nhóm khác nhau.Người biết có thể học chúng rấtmau nếu như Người muốn. Thếnhưng vẫn có điều gì đó kềmhãm Người lại.

Một bữa nọ sau khi ăn trưaxong, tôi trò chuyện với người

bố giàu về bố ruột của tôi.“Bố con và ta không giống

nhau từ gốc rễ con ạ”, người bốgiàu nói. “Trong khi chúng tađều là con người cùng có nhữngcảm giác sợ hãi, lo âu, niềmtin, ưu điểm và khuyết điểm,cách chúng ta phản ứng và xửlý những điều đó lại khác nhauvô cùng”.

“Bố có thể cho con biết sựkhác nhau không?”, tôi hỏi.

“Không thể nói hết trong mộtbữa ăn trưa đâu”, người bố giàunói. “Như cách chúng ta phảnứng trước những sự khác nhauđó chính là nguyên nhân khiến

cho chúng ta cứ bám lại vớinhóm này hay nhóm khác. Khibố con cố gắng đi từ nhóm Lsang nhóm C, ông có thể hiểuđược quá trình ấy về mặt lý trí,nhưng lại không thể thực hiệnđược về mặt cảm tính. Khi sựviệc bắt đầu trục trặc và ông bịlỗ, ông không biết cách làm thếnào giải quyết vấn đề, và thế làbố coi lại quay về với nhómngười mà ông cảm thấy thoảimái nhất”.

“Trở lại nhóm L và thỉnhthoảng nhóm T”, tôi nói.

Người bố giàu gật đầu. “Khinỗi sợ bị mất tiền và thất bại

trở nên quá mức đến cào xétrong lòng, nỗi sợ mà cả ta vàbố con đều có, bố con liền chọngiải pháp bảo đảm trong khi tachọn giải pháp tự do”.

“Và đó chính là sự khác nhaucăn bản”, tôi vừa nói vừa vẫytay cho bồi bàn tính tiền.

“Mặc dù chúng ta đều là conngười", người bố giàu lặp lại,“khi đụng đến tiền bạc vànhững cảm xúc dính đến tiềnbạc, tất cả chúng ta đều phảnứng khác nhau. Và chính cáchchúng ta phản ứng trước nhữngcảm xúc ấy thường quyết địnhcách chúng ta chọn lựa cách

kiếm tiền”.“Những con người khác nhau

thuộc những nhóm khác nhau”,tôi nói.

“Đúng vậy”, người bố tiếp tụcnói khi chúng tôi đứng dậy vàbước ra cửa. “Nếu con muốnthành công trong bất kỳ nhómnào, con cần phải biết nhiềuthứ khác chứ không chỉ lànhững kỹ năng cần có. Concũng cần phải biết những sựkhác nhau gốc rễ đã khiến chomọi người đóng chốt ở nhữngnhóm khác nhau. Nắm đượcđiều đó, cuộc đời sẽ trở nên dễdàng hơn với con rất nhiều”.

Tôi bắt tay ười bố giàu và nóilời từ biệt khi người tùy tùng láichiếc xe của Người lại gần.

“Ồ bố à, còn một điều cuốicùng”, tôi nói vội vã. “Bố con cóthay đổi được không?”.

“Dĩ nhiên là được”, người bốgiàu nói. “Ai cũng có thể thayđổi được cả. Nhưng thay đổinhóm người mình theo khônggiống như chuyện đổi việc hayđổi nghề đâu. Thay đổi nhómngười thường là một sự thayđổi cách mạng về con người củacon, cách suy nghĩ và cách nhìnvề xã hội, thế giới. Sự thay đổiđó có thể dễ dàng với số người

này hơn số người khác chỉ vì cónhiều người thích sự thay đổi,trong khi cũng có khối ngườikhác rất bảo thủ. Đổi nhómthường là một kinh nghiệm đổiđời. Sự thay đổi ấy thật mãnhliệt và triệt để y như sự thayđổi thoát lốt của con nhộngthành con bướm. Không nhữngbản thân con thay đổi mà bạnbè con cũng sẽ thay đổi. Trongkhi con vẫn giao hảo tốt vớinhững người bạn cũ, nhưng sựthay đổi của con sẽ ảnh hưởngđến sự giao hảo đó, giống nhưnhững con bướm thật khó lòngsinh hoạt giống như những con

nhộng. Do đó, sự thay đổi ấy làmột cuộc cách mạng thực sự,và không có nhiều người dámđương đầu và chấp nhận sựthay đổi ấy đâu”.

ĐÂU LÀ SỰ KHÁC NHAU?Làm sao tôi có thể nhận ra

người nào thuộc nhóm L, T, Chay Đ mà không biết nhiều vềhọ? Một trong nhiều cách làlắng nghe những gì họ nói.

Người bố giàu thường nói,"Nếu ta lắng nghe một ngườinào đó nói, ta đang bắt đầu dòhiểu và cảm nhận linh hồn củangười ấy" align="justify">CÂU

NÓI CỦA NGƯỜI NHÓM LNgười thuộc nhóm L, tức là

người làm công, thường haynói, "Tôi đang tìm một côngviệc ổn định, bảo đảm có mứclương cao và nhiều phúc lợi".

CÂU NÓI CỦA NGƯỜI NHÓMT

Người nhóm T, gồm nhữngngười làm tư, hay nói:

"Mức giá của tôi là 35 đô mộtgiờ"

"Mức hoa hồng bình thườngcủa tôi là 6% giá bán".

“Dường như tôi chẳng baogiờ kiếm được một người siêngnăng và làm giỏi”.

“Tôi đã làm hơn 20 tiếng chodự án này”.

CÂU NÓI CỦA NGƯỜI NHÓMC

Người nhóm C tức là chủcông ty thường nói, “Tôi đangtìm một giám đốc điều hànhmới cho công ty mình”.

CÂU NÓI CỦA NGƯỜI NHÓMĐ

Người nhóm Đ, gồm nhữngnhà đầu tư, hay nói, “Mức lờicủa tôi tính trên tỷ lệ lợi nhuậnròng hay gộp”

CÔNG CỤ LỜI NÓI Một khi người bố giàu biết

người được phỏng vấn về mặtbản chất thuộc nhóm nào, tốithiểu lúc ấy Người cũng biếtđược người ấy muốn gì, có thểra điều kiện gì với anh ta, vànói với anh ta bằng cách nào.Người luôn nói, “Ngôn ngữ làmột công cụ đáng sợ”.

Người thường xuyên nhắcnhở chúng tôi điều này. “Nếucon muốn trở thành mộtngười lao động, con cần phảilà một bậc thầy về ngônngữ”.

Như vậy, một trong nhữngkỹ năng cần thiết để trở thànhmột người nhóm C thành đạt

phải là một người biết làm chủlời nói, sử dụng lời nói đúngchỗ tùy theo từng đối tượngkhác nhau. Người đã dạy chúngtôi trước hết tập lắng nghe cẩnthận những gì một người nói,và tiếp sau đó là biết cáchnhững lời nói nào nên dùng,trong ngữ cảnh nào dùng chúngđể tạo hiệu quả ấn tượng nhấtđối với người nghe.

Người bố giàu giải thích, “Mộtlời nói có thể làm hứng khởi ýchí của một người, nhưng cũngcó thể làm người khác sợ hãi vàné tránh”.

Chẳng hạn như từ “rủi ro” có

thể làm một nhà đầu tư rấtphấn khởi trong khi có thểkhiến cho một người làm cônglãnh lương hoảng hốt và sợ đếnco vòi.

Để trở thành những nhà lãnhđạo tài ba, người bố giàu đãnhấn mạnh trước hết chúng tôiphải là những người biết lắngnghe, bởi vì nếu không bạn sẽchẳng thể nào cảm nhận đượccảm xúc và linh hồn của ngườiđối thoại. Và n bạn không cảmnhận và thấu hiểu được conngười của họ, bạn sẽ không baogiờ biết được mình đang nóichuyện với hạng người nào.

NHỮNG SỰ KHÁC NHAU GỐCRỄ

Nguyên nhân khiến chongười bố giàu nói, “Hãy lắngnghe lời họ và cảm nhận linhhồn họ”, là bởi vì tiềm ẩn phíabên dưới những lời nói ấy chínhlà những bản chất khác nhau từgốc rễ của mỗi cá nhân. Dướiđây là một số điểm khái quátnhằm phân biệt một nhómngười này với một nhóm ngườikhác.

LNHÓM NGƯỜI LÀM CÔNG

– Khi tôi nghe những từ như“bảo đảm” hay “phúc lợi”, tôi cóthể cảm nhận được người đangnói chuyện với mình là ai. Từ“bảo đảm” vốn thường đượcdùng khi đối phó với cảm giácsợ hãi. Nếu một người cảm thấysợ, và người ấy xuất thân từnhóm L, người ấy sẽ luôn đềcập đến từ đó như một biểuhiện của nhu cầu cần được bảođảm. Khi đả động đến tiền bạcvà công ăn việc làm, có khốingười rất ghét nỗi sợ ám ảnhthường đi kèm theo với sự bấtổn của nền kinh tế, và chính vìvậy đã khiến họ cảm thấy nhu

cầu được bảo đảm là thiết yếu.Từ “phúc lợi” ám chỉ đến việc

bàn bạc rõ ràng những phầnthưởng ngoài lương, một kếhoạch tưởng thưởng chắc chắn,chẳng hạn như bảo hiểm y tếhay chế độ về hưu. Điều mấuchốt là họ muốn cuộc sốngtương lai của họ được bảo đảmbằng những cam kết trênănbản hẳn hoi. Họ không cảmthấy hạnh phúc khi gặp sự bấtổn. Chỉ có sự ổn định, chắcchắn mới làm họ thấy thoải máitrong cuộc sống. Tận sâu tronglòng họ luôn nhắc nhở, “Tôi chobạn điều này, bạn phải cho tôi

lại điều khác”.Để có thể trấn áp và chế ngự

nỗi sợ, họ đi tìm sự bảo đảm vànhững thỏa thuận chắc chắntrong việc làm. Điều đó giảithích tại sao họ có lý riêng củahọ khi phát biểu như vậy, “Tôikhông quan tâm chú trọng đếntiền bạc”.

Đối với những người thuộcnhóm này, ý niệm về sự bảođảm và ổn định còn quan trọnghơn cả tiền bạc.

Người làm công có thể trởthành chủ tịch công ty hayquản lý tập đoàn. Vấn đề quantrọng đối với những người này

không phải là phạm vi công việchay trách nhiệm mà chính lànhững thỏa thuận hợp đồng họký với công ty hay tập đoànthuê mướn họ.

T NHÓM NGƯỜI LÀM TƯ –

Có những người muốn “làm xếp cho chính mình”, hoặc “tựmình làm việc lấy”.

Tôi gọi nhóm người này lànhóm “tự làm lấy”.

Thông thường, khi đụng đếnvấn đề tiền bạc, một ngườithuộc nhóm T không thíchnguồn thu nhập của mình bị lệ

thuộc vào người khác. Nói cáchkhác, nếu một người nhóm Tlàm việc cật lực, họ sẽ đòi hỏiđược trảáng với công sức mà họbỏ ra. Những người thuộc nhómnày không thích nguồn thunhập của mình bị quyết định bởimột cá nhân hay một nhómngười nào khác không làm việccật lực ở mức độ như họ. Dĩnhiên, họ cũng hiểu rất rõ mộtkhi họ không bỏ công nhiều, họsẽ không được trả nhiều. Đốivới tiền bạc, những người thuộcnhóm này rất có cá tính độc lậpý thức.

CẢM GIÁC SỢ HÃI

Như vậy khi một người nhómL thường phản ứng với nỗi sợkhông có tiền bằng cách đi tìmsự bảo đảm, người thuộc nhómT lại phản ứng một cách kháchẳn. Những người thuộc nhómT phản ứng với cảm xúc đókhông phải bằng cách đi tìm sựbảo đảm, mà họ sẽ cố kiểmsoát và làm chủ tình huống đểxử lý và hành động theo cáchriêng của mình. Điều đó giảithích tại sao tôi gọi nhóm ngườiT là nhóm “tự làm lấy”. Khiđương đầu với nỗi sợ và rủi rovề tài chánh, họ muốn “nắm lấysừng trâu và điều khiển nó theo

ý mình”.Trong nhóm này bạn sẽ dễ

nhận thấy nhiều chuyên gia trithức đã bỏ nhiều năm trongtrường đại học như bác sĩ, luậtsư và nha sĩ.

Cũng thuộc về nhóm này còngồm những người đi theo mộtlối giáo dục khác hẳn hoặc bổsung cho nền giáo dục truyềnthống. Đó là những người bánhàng kiếm hoa hồng trực tiếpnhư môi giới bất động sảnchẳng hạn, cũng như nhữngchủ kinh doanh nhỏ thuộc dạnghộ cá thể hay đối tác như chủshop, chủ thầu quét dọn, chủ

nhà hàng, chuyên viên tư vấn,bác sĩ chuyên khoa, đại lý dulịch, thợ sửa xe, thợ sửa ốngnước, thợ mộc, thợ điện, thợlàm tóc, nhà diễn thuyết và cácnghệ sĩ.

Câu điệp khúc ư nhất củanhóm này luôn là: “Không ailàm chuyện đó hay hơn tôi”,hoặc như: “Tôi sẽ làm theo cáchcủa tôi”.

Những người làm tư thuộcnhóm này thường là nhữngngười theo trường phái “toànhảo”. Họ luôn muốn làm mộtđiều gì đó đặc biệt và xuất sắchơn người. Trong tâm tư của

họ, họ không bao giờ nghĩ rằngsẽ có ai đó làm tốt hơn họ, chonên họ thực sự không tin vàokhả năng của ai đó có thể làmtốt theo cách mà họ thích, cáicách mà họ cho là “đi đúngđường”. Trên một vài khía cạnhnào đó, họ chính là nhữngngười nghệ sĩ thực thụ theophong cách và phương pháplàm việc do chính họ đề xướng.

Và đó là lý do tại sao mà xãhội đã thuê mướn những conngười như vậy. Nếu bạn cần tớimột bác sĩ giải phẫu não, bạnmuốn vị bác sĩ đó phải có nhiềunăm kinh nghiệm và trình độ,

nhưng điều quan trọng hơn hếtlà bạn muốn vị bác sĩ ấy phải làmột nhà “toàn hảo”. Và quanđiểm đó cũng đồng thời áp dụngcho nha sĩ, thợ làm tóc, chuyênviên tư vấn về tiếp thị, thợ sửaống nước, thợ điện, thầy bói,luật sư hay một chuyên viên tưvấn về công ty. Khi thuê mướnnhững người như vậy, bạn làkhách hàng dĩ nhiên luôn mongmuốn người mình tìm là ngườigiỏi nhất. Đối với nhóm này,tiền bạc sẽ không quan trọngbằng công việc. Sự độc lậptrong suy nghĩ, sự tự do trongcách làm, và sự được nể trọng

như một bậc thầy trong lĩnhvực chuyên ngành, đối với họcòn quan trọng hơn nhiều sovới tiền bạc. Cho nên khi thuêmướn họ, cách hay nhất là bạnnên bảo họ những gì bạn muốnlàm và cứ để mặc họ tự lo liệu.Họ không muốn mà cũng chẳngcần bất kỳ sự giám sát nào.Nếu bạn can thiệp vào quánhiều, họ sẽ bỏ đi ngay và bảobạn mướn người khác. Tiền bạcthực sự không phải là vấn đềhàng đầu, mà chính yếu là sựđộc lập làm việc của họ.

Nhóm người này thườngảikhó khăn khi đi thuê mướn

người khác làm cho họ, chỉ bởivì trong đầu họ luôn cho rằngkhông ai có thể đảm đươngcông việc của họ. Và điều đó đãkhiến cho nhóm này hay thanphiền, “Thời nay thật khó màkiếm được người giúp việc giỏi”.

Một trở ngại khác là khinhóm người này đào tạo chomột ai đó làm những gì mà họđang làm, người mới vào nghềtập sự đó lại thường trở thànhgiống như họ, tức là “làm theocách của mình, “làm chủ lấymình”, và “có cơ hội biểu lộ bảnsắc tài ba của mình”.

Chính vì lý do đó, nhiều

người thuộc nhóm T rất miễncưỡng khi tuyển dụng và huấnluyện người khác chỉ vì họ sẽ bịcạnh tranh hơn nữa một khinhững kẻ tập sự ấy đã rànhnghề và rời bỏ họ. Tình huốngđó lại càng đẩy họ làm việc cậtlực hơn và đơn độc hơn.

C NHÓM CHỦ DOANH

NGHIỆP HAY CÔNG TY –Nhóm người này hầu như hoàntoàn đối lập với nhóm T. Nhữngngười thực sự thuộc nhóm Cthích bao quanh mình nhữngngười thông minh khác từ cả

bốn nhóm L, T, C và Đ. Khônggiống như những người thuộcnhóm T vốn không thích chia sẻcông việc (vì không ai có thểlàm tốt hơn họ), người nhóm Clại thích phân chia công việc.Câu tâm niệm của một ngườinhóm C chính là: “Tại sao lạigánh lấy công việc trong khi tacó thể mướn người khác làmviệc cho ta, nhiều khi còn giỏihơn cả mình”.

Henry Ford là một điển hìnhcủa nhóm này. Có một câuchuyện truyền khẩu về nhânvật ly kỳ như sau. Một nhóm tríthức lớn tiếng chỉ trích và chê

bai Ford là ngu dốt, không biếtmột tí gì. Ford mời họ vào vănphòng làm việc của mình vàthách thức những người này cóthể đặt bất kỳ câu hỏi nào màFord không trả lời được. Thế lànhóm trí thức đó vây quanhmột trong những nhà côngnghiệp có quyền lực nhất củanước Mỹ, và liên tiếp chất vấn.Ford lắng nghe hết mọi câu hỏi,và khi mọi người không còn hỏinữa, ông chỉ nhấc máy điệnthoại lên và triệu vào một vàitrợ lý giỏi của ông, yêu cầu họtrả lời tất cả những câu hỏi chấtvấn của nhóm trí thức đó. Ông

đã kết thúc buổi họp mặt bằngmột câu tuyên bố với nhóm tríthức rằng, chẳng thà ông mướnnhững người thông minh có họcthức tìm ra câu trả lời để ông cóthể dành trí óc sáng suốt chonhững công việc quan trọngkhác, những công việc chẳnghạn như “suy nghĩ”.

Một trong những câu nói nổitiếng của Ford: “Suy nghĩ làmột công việc khó khăn nhất.Đó chính là lý do tại sao rất ítngười muốn làm điều đó”.

LÃNH ĐẠO LÀ KHẢ NĂNG SỬDỤNG NHỮNG SỞ TRƯỜNG ƯUTHẾ CỦA MỌI NGƯỜI

Thần tượng của người bố giàulà Henry Ford. Người đã bắt tôiđọc những quyển sách về cácnhân vật như Ford, hoặc JohnD.Rockefeller – vua dầu hỏa.Người thường xuyên khuyếnkhích tôi và con trai của Ngườitrau dồi những kỹ năng lãnhđạo mấu chốt và thuật kinhdoanh. Giờ đây khi hồi tưởnglại, tôi có thể hiểu được nhiềungười có được kỹ năng nàyhoặc kỹ năng kia, nhưng để trởthành một người thành côngtrong nhóm C, người ấy cầnphải có hai loại kỹ năng đó. Tôicũng nhận ra rằng hai loại kỹ

năng ấy có thể học hỏi và tựtrau dồi. Đối với thuật kinhdoanh và khả năng lãnh đạo, cảhai đều có khía cạnh của khoahọc và xã hội. Và cả hai đềucần phải học hỏi suốt cả đời.

Lãnh đạo, như người bố giàuđã nói, chính là “khả năng sửdụng những sở trường ưu thếcủa con người”. Chính vì vậy,mà Người đã rèn luyện tôi vàcon của Người những thủ thuậtchuyên môn cần thiết để thànhcông trong kinh doanh, chẳnghạn như khả năng đọc hiểu cácbản tóm tắt tài chánh, khảnăng tiếp thị, kỹ năng bán

hàng, kế toán, quản trị, sảnxuất và điều đình. Người rấtnhấn mạnh đến việc học cáchlàm việc chung cũng như cáchlãnh đạo người khác. Người luônnói, “Những thủ thuật kinhdoanh học không khó, màkhó chính là ở chỗ làm việcchung với mọi người”.

CÁC KIỂU TRỞ THÀNHDOANH NHÂN

Tôi thường nghe mọi ngườinói, “Tôi sẽ khởi sự kinh doanhcho chính mình”.

Nhiều người có khuynhhướng cho rằng con đường đạtđến sự bảo đảm về tiền bạc và

hạnh phúc chính là “tự làmnhững điều anh thích”, hoặc“tung ra một sản phẩm màchưa ai làm”. Vì thế, họ vội vãđổ xô vào kinh doanh. Trongtrường hợp này, họ đã đi theolối này.

Nhiều người cuối cùng trởthành một doanh nhân thuộcnhóm T chứ không phải nhómC. Hẳn nhiên, không nhất thiếtnhóm này phải tốt hơn nhómkia, cả hai nhóm đều có nhữngđiểm yếu cũng như những điểmmạnh riêng, có mức độ rủi rovà phần thưởng đền bù khácnhau. Thế nhưng, rất nhiềungười muốn bắt đầu ngay từnhóm C nhưng lại kết thúc vớinhóm T và bị kẹt dính vàotrong đó trên con đường chinhphục vào th giới bên phải của tứđồ.

Lại cũng có nhiều người bắtđầu sự nghiệp kinh doanh củamình theo lối này. Thế nhưngrốt cuộc cũng bị vướng vàonhóm T và bị kẹt ở đó.

Nhiều người khác lại thử sựkinh doanh theo hướng này.

Nhưng chỉ có một vài ngườicó đủ khả năng đứng vào hàngngũ những người nhóm C. Tạisao vậy? Bởi vì những kỹ năngchuyên môn cũng như nhữngbản tính con người cần đểthành công cho mỗi nhóm lại

thường khác nhau vô cùng.Chính vì vậy, muốn thành côngthực sự trong một nhóm, bạncần phải có những kỹ năng vàlối suy nghĩ thích hợp của nhómđó.

SỰ KHÁC NHAU GIỮA CÁCHKINH DOANH CỦA NHÓM T VỚICÁCH KINH DOANH CỦA NHÓMC

Có những người nhóm C thựcthụ có thể bỏ mặc việc kinhdoanh của họ hơn cả năm trời,để rồi quay lại thấy chuyệnkinh doanh của mình ngày càngcó lời và hoạt động càng có hiệuquả hơn lúc họ bỏ đi. Trong khi

đó, đối với một người thuộcnhóm T, nếu người ấy bỏ đi hơncả năm trời, chắc chắn chuyệnkinh doanh của họ sẽ chẳngcòn ra thể thống gì nữa cả.

Thế thì điều gì đã tạo ra sựkhác nhau đó? Nói theo cáchđơn giản, người nhóm T làmchủ công việc. Trong khi đó,người nhóm C làm chủ hệthống, quy trình và sau đómướn những ngư̖ khả năng điềuhành hệ thống đó. Hay nói mộtcách khác, trong phần lớntrường hợp, bản thân ngườinhóm T đã chính là một “hệthống”, cho nên họ không thể

nào bỏ mặc chuyện kinh doanhcủa mình.

Thử lấy ví dụ của một nha sĩ.Vị nha sĩ bỏ hàng năm trời miệtmài trong trường lớp để trởthành một hệ thống độc lập.Bạn trên tư cách là thân chủ bịđau răng. Thế là bạn đi khám ởphòng mạch vị nha sĩ đó. Vị nhasĩ sẽ chữa răng cho bạn, và bạntrả tiền rồi đi về. Bạn cảm thấysung sướng và truyền miệngvới bạn bè về vị nha sĩ tuyệt vờicủa bạn. Hầu hết trong mọitrường hợp, vị nha sĩ ấy chínhmình làm tất cả mọi chuyện.Vấn đề ở chỗ một khi vị nha sĩ

ấy làm và đi du lịch, thu nhậpcủa anh ta cũng “nghỉ” ngay.

Trái lại, những người chủkinh doanh nhóm C có thể đi dulịch suốt đời bởi vì họ làm chủmột hệ thống, một quy trìnhchứ không phải một công việc.Khi người nhóm C đi du lịch,tiền bạc vẫn chảy vào túi ngườiấy đều đều.

Như vậy để trở thành mộtngười nhóm C thành công cầnphải có:

A. Quyền sở hữu hay quyềnkiểm soát hệ thống, quy trình;và

B. Khả năng lãnh đạo người

khác.Với những người nhóm T

muốn trở thành nhóm C, họcần phải tự chuyển biến conngười của mình và những gì họbiết về cách vận hành một hệthống. Đáng tiếc thay, nhiềungười không thể làm đượcchuyện đó, hoặc họ quá say mêvới chính hệ thống của mình.

CÓ THỂ LÀM MỘT Ổ BÁNH MÌKẸP THỊT NGON HƠN TIỆMMcDONALD KHÔNG?

Nhiều người đến xin tôi lờikhuyên làm thế nào khởi sựmột công ty, hoặc làm thế nàogọi vốn cho một sản phẩm hay

một ý tưởng kinh doanh mới.Thường thường, tôi ngồi im

lắng nghe trong khoảng mườiphút, và trong thời gian ấy, tôicó thể nhận ra mức độ quantâm của họ. Họ quan tâm đếnsản phẩm hay hệ thống kinhdoanh? Tôi thường nghe nhữngcâu nói thế này (hãy nhớ khôngcó gì quan trọng bằng lắngnghe và xem xét bản chất gốcrễ của người đối thoại từ nhữnglời họ nói với bạn):

“Sản phẩm này tốt hơn hẳnloại sản phẩm mà công ty đólàm ra”.

“Tôi đã thăm dò nhiều nơi,

nhưng chưa thấy ai bán loại sảnphẩm đó”.

“Tôi sẽ chia sẻ với anh ýtưởng về sản phẩm này, nhưnganh phải chia cho tôi 25 phầntrăm lợi nhuận”.

“Tôi đã từng có kinh nghiệmhàng năm trời về sản phẩmnày”.

Đó chính là những câu nóicủa một người bắt rễ từ phầnbên trái của tứ đồ, nhóm L hayT.

Những lúc ấy, tôi phải thật tếnhị vô cùng bởi vị tôi đang đốithoại với những giá trị, nhữngtư tưởng mà người ấy đang khư

khư bám chặt lấy trong nhiềunăm, thậm chí qua nhiều thếhệ. Nếu tôi không tế nhị hoặckhông kiên nhẫn, tôi có thể làmvỡ tan ngay sự háo hức củangười ấy với ý tưởng kinhdoanh thật nhạy c cũng thậtbấp bênh, và nhất là tôi có thểlàm thui chột ý chí của mộtngười đang muốn vượt rào từnhóm này sang nhóm khác.

Ổ BÁNH MÌ KẸP THỊT VÀCHUYỆN LÀM ĂN

Vì tôi cần phải cẩn trọng tếnhị, khi trò chuyện đến đây, tôithường dùng ví dụ về ổ bánh mìkẹp thịt McDonald để phân tích.

Sau khi lắng nghe mọi nỗi niềmcủa họ, tôi chậm rãi hỏi. “Bạncó thể tự mình làm một ổ bánhmì kẹp thịt ngon hơn của tiệmMcDonald được không?”

Cho tới nay, tất cả nhữngngười mà tôi đã gặp qua khiđưa ra ý tưởng về một sảnphẩm mới, khi được hỏi câu hỏiđó đều nói “có”. Tất cả họ đềucó thể xuống bếp và làm một ổbánh mì kẹp thịt có chất lượngvượt xa tiệm McDonald.

Và khi ấy, tôi liền hỏi họ câutiếp theo, “Vậy bạn có thể tựmình xây dựng một hệ thốngkinh doanh tốt hơn McDonald

không?”Vài người nhìn thấy sự khác

nhau ngay lập tức, còn số khácthì không. Và tôi có thể nói sựkhác nhau đó tùy thuộc vào vịtrí của người ấy trên tứ đồ -phía bên trái tứ đồ, chỉ biếtquan tâm đến ý tưởng một ổbánh mì ngon hơn, hoặc phíabên phải của tứ đồ, có thể đặthết quan tâm vào hệ thốngkinh doanh.

Tôi đã cố gắng mọi cách đểgiải thích có biết bao doanh giangoài kia đang cung cấp nhữnghàng hóa và dịch vụ có chấtlượng vượt xa hơn những tập

đoàn đa quốc gia đồ sộ, cũngnhư trên thế giới hiện có hàngtỷ ng có thể làm một ổ bánh mìkẹp thịt ngon hơn McDonald.Vậy mà chỉ có mỗi một tiệmMcDonald lại có một hệ thốngcó thể phục vụ hàng tỷ ổ bánhmì kẹp thịt cho mọi người trênthế giới.

HÃY NHÌN VỀ NHỮNG NHÓMBÊN KIA

Khi mọi người có thể bắt đầunhìn thấy những nhóm bên kia(tức là nhóm C hoặc Đ), tôi liềnđề nghị họ thử đi đến tiệmMcDonald, mua một ổ bánh mìkẹp thịt và vừa ăn vừa quan sát

hệ thống đã làm ra ổ bánh đó.Hãy ghi chú những chuyến xetải chở đến những ổ bánh mìbột còn sống, những chủ trạinuôi bò, kẻ đi đặt mua thịt bòvà mẫu quảng cáo trên ti-vi vớiRonald McDonald. Hãy quan sátviệc huấn luyện những thanhthiếu niên đang tập tễnh bánhàng cùng nói câu chào vớikhách “Xin chào bạn, rất hoannghênh bạn đến tiệmMcDonald”. Hãy để ý đến trangtrí trong các cửa tiệmMcDonald, phạm vi địa bàn mỗitiệm, các lò nướng bánh mì, vàhàng triệu ký khoai tây chiên ở

khắp thế giới đều có cùng mộtvị y hệt như nhau. Và đừngquên những nhà môi giới cổphiếu đang gọi vốn choMcDonald ở phố Wall. Một khihọ có thể hiểu được toàn bộ bứctranh hoạt động của hệ thốngMcDonald, họ sẽ có nhiều cơ hộihơn để đi vào nhóm C và Đ trêntứ đồ.

Thực tế là trong khi có vôvàn những ý tưởng mới, cóhàng tỷ người cung cấp hànghóa và dịch vụ, và có hàng tỷsản phẩm khác nhau, lại có rấtít người biết cách xây dựngnhững hệ thống kinh doanh

tuyệt vời cho chính họ.Bill Gates của Microsoft

không làm ra một sản phẩm vĩđại, mà chính ông đã mua nó lạitừ tay người khác và thiập nênmột hệ thống toàn cầu vĩ đạixung quanh sản phẩm đó.

Đ NHÓM NGƯỜI ĐẦU TƯ –

Những người đầu tư làm ra tiềntừ tiền. Những người này khôngcần phải làm việc bởi vì đồngtiền đã làm việc lại cho họ.Nhóm Đ chính là sân chơi củangười giàu. Bất kể người nàođang kiếm tiền từ nhóm nào,

nếu người ấy muốn giàu có,người ấy phải đạt tới đích sânchơi của nhóm Đ. Chính tạinhóm Đ này, tiền bạc đượcchuyển đổi thành của cải và sựgiàu có.

KIM TỨ ĐỒ

Đó chính là Kim tứ đồ. Tứ đồchỉ đơn giản đưa ra sự khácnhau về cách tạo ra thu nhậpcủa người thuộc nhóm L, T, C,hay Đ. Sự khác nhau ấy có thểđược tóm tắt trong hình sau.

THỜI GIAN VÀ TIỀN BẠC CỦANGƯỜI KHÁC

Phần lớn chúng ta đều nghevề những bí mật làm giàu trởthành tỷ phú như thế này:

1. Thời gian2. Tiền bạc của người khácHai điều này có thể thấy

ngay ở phía bên phải của tứ đồ,trong khi đó những người làm

việc ở phía bên trái tứ đồ lại lànhững người mà thời gian vàtiền bạc của họ bị nhóm bênkia sử dụng.

Nguyên nhân chủ yếu đãkhiến hai vợ chồng tôi bỏ thờigian để ra sức xây dựng một hệthống kinh doanh kiểu nhóm Chơn là kiểu nhóm T, là bởi vìchúng tôi đã nhận ra ích lợi vềlâu về dài trong việc sử dụng“thời gian của người khác”. Mộttrong những yếu điểm của mộtngười thuộc nhóm T là sự thànhcông của người ấy phải đổi lấybằng cái giá làm việc cực nhọc.Nói cách khác, càng thành công

chừng nào người ấy lại càngphải làm việc nhiều giờ hơn,cần mẫn hơn.

Khi thiết kế mô hình kinhdoanh kiểu nhóm C, sự thànhcông chứng tỏ sự mở rộng vàkhuếch trương của hệ thống,dẫn đến việc sẽ thuê mướncàng nhiều nhân công. Nói cáchkhác, bạn sẽ làm việc ít hơn màvẫn kiếm nhiều tiền và cónhiều thời giờ rảnh rỗi hơn.

Phần còn lại của quyển sáchnày sẽ đi sâu vào những kỹnăng cũng như cách suy nghĩcần có của một người thuộcphía bên phải tứ đồ. Kinh

nghiệm bản thân của tôi chothấy để có thể thành côngtrong nhóm bên phải, cần phảicó một lối suy nghĩ và nhữngthủ thuật kinh doanh khácnhau. Nếu bạn có đủ khả năngsẵn sàng thay đổi cách suy nghĩcủa mình, tôi tin chắc bạn sẽthấy con đường đi đến sự tự dovà bảo đảm về tiền bạc khá dễdàng. Dĩ nhiên sẽ có bạn thấycon đường đó chông gai và khóđi vô cùng, nhưng sở dĩ nhưvậy là vì bạn đã quá kẹt dínhvào một nhóm, quá bảo thủ vớilối suy nghĩ lâu nay của mình.

Ở một mức tối thiểu nào đó,

bạn sẽ thấy ược tại sao có mộtvài người làm việc rất ít, nhưnglại kiếm nhiều tiền, trả thuế ítvà được bảo đảm về tài chánhhơn những người khác. Đó chỉlà vấn đề hiểu biết nhóm nàocần phải nhắm tới và khi nàothực hiện cuộc hành trình đócho chính bản thân mình

KIM CHỈ NAM CỦA SỰ TỰ DOKim tứ đồ không phải là một

nhóm quy tắc hay bí quyết gìcả. Nó chỉ là kim chỉ namhướng dẫn cho những ai muốnsử dụng nó. Tứ đồ đã dẫn dắtvợ chồng tôi suốt cuộc hành

trình từ lúc vật lộn với tiền bạcmỗi ngày cho đến lúc đạt đếnsự bảo đảm về tài chánh vàcuối cùng là sự tự do hoàntoàn. Chúng tôi không muốnmỗi ngày thức dậy và làm việcvì tiền suốt cả đời mình.

SỰ KHÁC NHAU GIỮANGƯỜI GIÀU VÀ NHỮNGNGƯỜI KHÁC

Cách đây vài năm, tôi đọcđược một bài báo tiết lộ đối vớihầu hết những người giàu, hết70% thu nhập của họ kiếm từcác khoản đầu tư (nhóm Đ) vàphần còn lại không quá 30%thu nhập phát sinh từ lương

(nhóm L). Nếu những người ấycó là những người làm công đichăng nữa, họ cũng là nhânviên trong chính tập đoàn củahọ.

Nguồn thu nhập của nhữngngười ấy có thể được biểu hiện

Trong khi đó đối với đa sốngười nghèo và tầng lớp trung

lưu, tối thiểu hết 80 phần trămthư nhập của họ có từ lương,thuộc nhóm L và T, và ít hơn20 phần trăm thu nhập phátsinh từ các khoản đầu tư, thuộcnhóm Đ.

SỰ KHÁC NHAU GIỮAVIỆC CÓ TIỀN VÀ SỰ GIÀUCÓ

Trong chương 1, tôi đã viếtrằng hai vợ chồng tôi thànhtriệu phú vào năm 1989,nhưng mãi đến năm 1994chúng tôi mới đạt đến sự tự dohoàn toàn về tiền bạc. Có sựkhác nhau giữa việc có tiền vàsự giàu có. Vào khoảng năm1989, chuyện làm ăn củachúng tôi đã đem lại cho chúngtôi rất nhiều tiền. Chúng tôicàng lúc càng kiếm được nhiềuhơn mà không cần phải làmnhiều giờ hơn, bởi vì hệ thốngkinh doanh cứ tiếp tục pháttriển mà không cần chúng tôiphải bỏ sức ra nhiều. Chúng tôi

đã đạt được điều mà hầu hếtmọi người coi đó là sự thànhcông về tiền bạc.

Chúng tôi vẫn cần phải bỏnhiều tiền thu được từ chuyệnkinh doanh của mình vào đầutư các tài sản hữu hình. Côngviệc kinh doanh của chúng tôithành công rực rỡ, nhưng chínhlúc đó, chúng tôi cần phải tậptrung phát triển các tài sản củamình đến mức mà nguồn thunhập mang lại từ những tài sảnđầu tư ấy vượt xa chi phí sinhhoạt hàng ngày

Quá trình nỗ lực đó củachúng tôi có thể được tóm tắt

trong những sơ đồ dưới đây.

Đến năm 1994, thu nhập thụ

động[2] từ tất cả các tài sảncủa chúng tôi đã vượt xa chiphí sinh hoạt. Đến khi ấy,chúng tôi mới thực sự giàu có(hình dưới).

Trong thực tế, chuyện

kinh doanh của chúng tôi cũngđược coi như một tài sản vì nómang lại thu nhập mà khôngcần đến nhiều công sức chúngtôi bỏ vào. Trên quan điểm cánhân của chúng tôi về sự giàucó, chúng tôi luôn đảm bảomình phải có những tài sản đầutư như địa ốc hay chứng khoánmang lại thu nhập nhiều hơnchi phí sinh hoạt của mình, vàđược như thế chúng tôi mới cóthể tự cho mình là giàu có. Mộtkhi nguồn thu nhập từ cột tàisản trở nên lớn hơn nguồn thunhập kiếm được từ chuyện kinhdoanh, chúng tôi liền sang

nhượng việc làm ăn đó cho đốitác. Từ lúc ấy, chúng tôi mớithực sự giàu có.

ĐỊNH NGHĨA SỰ GIÀU CÓSự giàu có được định nghĩa

như là: “Số ngày bạn có thểsinh hoạt mà không cần đòi hỏisự làm việc của bạn (hay củangười nhà bạn) trong khi bạnvẫn có thể duy trì mức sốngnhư bình thường”.

Chẳng hạn, nếu chi phí sinhhoạt hàng tháng của bạn là1.000 đô, và nếu bạn có mộtkhoản tiết kiệm 3.000 đô, sự

giàu có của bạn xấp xỉ cỡ 3tháng hay 90 ngày sinh hoạt.Sự giàu có được đo bằngthời gian chứ không phảibằng tiền bạc.

Vào khoảng năm 1994, sựgiàu có của hai vợ chồng tôi làvô hạn (trừ phi có những biếnđộng kinh tế khủng hoảng nặngnề) bởi vì thu nhập chúng tôiđã vượt xa mức chi phí sinhhoạt của chúng tôi.

Sau cùng, không phải bao

nhiêu tiền bạn làm ra mới quantrọng, mà chủ yếu là bao nhiêutiền bạn có thể giữ và số tiềnđó sẽ sinh lời thêm cho bạntrong bao lâu. Hàng ngày, tôiđều gặp rất nhiều người kiếmđược khối tiền nhưng gần nhưtoàn bộ số tiền họ kiếm đượcđều chảy ra ngoài cột chi phí.Cách xài tiền của họ có thểđược tóm tắt trong sơ đồ ngayphía trên.

Mỗi lần họ kiếm được thêmmột ít tiền, họ đi mua sắm. Họthường mua ngôi nhà lớn hơnhoặc mua xe mới, mà nhữngđiều đó chỉ càng làm cho họ

mắc nợ lâu hơn và làm việc cựchơn, để rồi họ chẳng còn lạinhiều tiền đầu tư vào cột tàisản của mình. Họ xài tiền đếnchóng mặt, chẳng khác nào bịmắc triệu chứng nhuận tràngtài chánh.

XÀI TIỀN HẾT GAKhi đề cập đến xe hơi, chúng

ta hay nghe đến chuyện “chạyhết ga”. Dĩ nhiên ở tốc độ “chạyhết ga” đó vẫn phải đảm bảo xekhông bị xì khói hay cháy máy.

Đối với chuyện tiền bạc cũngvậy. Có rất nhiều người bất kể

giàu hay nghèo cũng xài tiền ởmức “hết ga”. Kiếm được baonhiêu tiền, họ đều xài thẳngtay. Vấn đề nằm ở chỗ khi mộtchiếc xe cứ chạy hết gậy, chắcchắn tuổi thọ của máy xe sẽ bịgiảm đi rất nhiều. Điều đó cũngtương tự với cách xài tiền hếtga.

Nhiều người bạn của tôi làbác sĩ cho biết, vấn đề xã hộihiện nay là ngày càng có nhiềungười bị áp lực căng thẳng dolàm việc nhiều mà không baogiờ có đủ tiền. Một người bạnbảo nguyên nhân lớn nhấtthường gây ra rối loạn về sức

khỏe chính là triệu chứng “ungthu túi tiền”.

TIỀN LÀM RA TIỀNBất kể bao nhiêu thu nhập

kiếm được, bạn cũng nên dànhmột ít bỏ vào nhóm Đ. Nhóm Đđặc biệt luôn hành động theophương châm tiền làm ra tiền,hoặc quan điểm bắt đồng tiềnlàm việc cho mình sao cho bạnkhông cần phải làm việc cật lựchơn nữa. Thế nhưng điều quantrọng ở chỗ là có rất nhiều cáchđầu tư khác nhau.

CÁC HÌNH THỨC ĐẦU TƯ KHÁCNHAU

Mọi người thường đầu tư vàochuyện học của mình. Hệ thốnggiáo dục truyền thống rất quantrọng bởi vì bạn càng có họcthức, bạn sẽ càng dễ kiếm ratiền. Bạn có thể mất bốn nămhọc đại học, nhưng bù lại mứcthu nhập của bạn có thể tăngtừ 24.000 đô lên đến 50.000 đômỗi năm. Nếu giả sử một ngườitrung bình có thể làm việc tíchcực trong suốt 40 năm, việc bỏ4 năm vào đại học hay sau đạihọc thực sự là một cách đầu tư

tuyệt vời.Làm việc cần cù và trung

thành là một cách đầu tư khác,chẳng hạn như trường hợp mộtnhân viên lâu năm trong mộtcông ty hay một chính phủ. Thếnhưng bù lại người sẽ nhậnđược một khoản tiền về hưukếch sù theo như hợp đồng.Hình thức đầu tư ấy rất phổbiến trong thời đại Côngnghiệp, nhưng hoàn toàn lỗithời trong thời đại Thông tin.

Nhiều người khác đầu tưbằng cách sinh con nhiều và cómột đại gia đình, và bù lại họcó thể nhờ cậy con mình lúc về

già. Cách đầu tư ấy một thờirất thông dụng trong các thế kỷtrước, thế nhưng do điều kiệnkinh tế mỗi lúc một khó khănhơn ở thời đại mới, nhiều giađình đã coi việc nuôi cha mẹgià như một gánh nặng bắtbuộc.

Những kế hoạch về hưu củachính phủ như Bảo hiểm Xã hộivà Bảo hiểm Y tế ở các nước(trong đó có Việt Nam), mànhững khoản bảo hiểm nàyđược trả bằng cách cắt giảmvào lương, cũng là một cáchđầu tư nhưng lại được áp đặtbởi luật pháp. Tuy nhiên do

những biến động lớn về nhânkhẩu và giá cả sinh hoạt, hìnhthức đầu tư này không chắcbảo đảm những quyền lợi đượchưởng của người lãnh đạo màchính phủ đã cam kết.

Cũng có những hình thức đầutư về hưu độc lập khác, chẳnghạn như kế hoạch về hưu cánhân. Thông thường chính phủsẽ đặc cách miễn giảm thuế chocả người lao động và người sửdụng lao động nếu tham gia

những chương trình này[3].

THU NHẬP TỪ ĐẦU TƯ

Mặc dù tất cả những hìnhthức kể trên đều được coi làđầu tư, nhóm Đ thường tậptrung vào những khoản đầu tưđem lại thu nhập liên tục trongsuốt thời gian làm việc của họ.Tiêu chuẩn để trở thành mộtngười thuộc nhóm Đ cũng giốngnhư tất cả những nhóm khác,đó là bạn có kiếm được tiền từchính nhóm Đ hay không. Nóicách khác, tiền bạc có làm việccho bạn và tạo thu nhập chobạn hay không.

Thử xem xét một người nọmua một căn nhà để đầu tưbằng cách cho thuê. Nếu tiền

thuê nhà thu được nhiều hơnchi phí bỏ ra để duy trì cănnhà, nguồn thu nhập đó xuấtphát từ nhóm Đ. Điều đó cũngtương tự với những người cóthu nhập từ tiền lời tiết kiệm,hay lãi cổ phần hoặc trái phiếu.Như vậy, tiêu chuẩn của nhómĐ chính là bao nhiêu tiền bạnkiếm được từ nhóm này màkhông cần phải làm việc trongnhóm đó.

QUỸ VỀ HƯU CỦA TÔI CÓ PHẢILÀ

MỘT HÌNH THỨC ĐẦU TƯ

KHÔNG?Bỏ tiền vào quỹ về hưu đều

đặn là một cách đầu tư và cũnglà việc làm khá hay. Hầu hếtchúng ta đều hy vọng trở thànhnhà đầu tư khi chúng ta vềhưu, thế nhưng đối với mụcđích của quyển sách này, nhómĐ không phải như vậy mà lànhững người kiếm được tiền từnhững khoản đầu tư ngay trongnhững năm chúng ta còn làmviệc. Thực tế là không phải aicũng tiết kiệm bỏ tiền vào quỹhưu trí của mình. Hầu như đasố mọi người khi bỏ tiền vàoquỹ hưu trí đều hy vọng một

khi về hưu, số tiền trong quỹđó sẽ trở nên nhiều hơn so vớisố họ bỏ vào trong suốt nhữngnăm qua.

Hoàn toàn có sự khác biệt rõràng giữa những người tiếtkiệm tiền kiểu đó, với nhữngngười, bằng cách đầu tư đã chủđộng điều khiển đồng tiền làmviệc tạo ra thêm thu nhập chomình.

THẾ NHỮNG NGƯỜI MÔI GIỚICỔ PHIẾU

CÓ PHẢI LÀ NHÀ ĐẦU TƯKHÔNG?

Nhiều người làm nghề tư vấntrong thế giới đầu tư theo địnhnghĩa không phải là nhữngngười thực sự tạo ra thu nhậpcho mình từ nhóm Đ.

Chẳng hạn, phần lớn các nhàmôi giới cổ phiếu, địa ốc, tưvấn tài chánh, chủ ngân hàngvà chuyên viên kế toán, về mặtbản chất mà xét chỉ là nhữngngười thuộc nhóm L hay T.Nghĩa là thu nhập của họ kiếmđược từ công việc chuyên môncủa họ, chứ không phải là từnhững tài sản do họ làm chủ.

Tôi có nhiều người bạn sốngbằng nghề mua bán cổ phiếu.

Họ mua cổ phiếu ở giá thấp vàhy vọng bán lại ở giá cao. Nhưvậy, họ chỉ thực sự sống bằngnghề “mua bán”, chẳng khác gìvới một người chủ tiệm bán lẻ,mua hàng hóa giá sỉ và bán ravới giá bán lẻ. Họ vẫn phải bỏcông sức của chính họ để kiếmra tiền. Chính vì thế, nhữngngười ấy thuộc về nhóm Tnhiều hơn là nhóm Đ.

Thế tất cả mọi người có thểtrở thành nhà đầu tư không? Dĩnhiên là có thể, nhưng điềuquan trọng là cần phải biết sựkhác nhau giữa một người kiếmthu nhập từ hoa hồng, hay tư

vấn tính theo giờ hoặc trả bằnglương, hay cố mua thấp báncao, với một người kiếm đượctiền do tìm thấy hay tạo ranhững cơ hội đầu tư béo bở.

Có một cách tìm ra một nhàtư vấn giỏi. Đó là, hãy hỏi họbao nhiêu phần trăm thu nhậpcủa họ kiếm được từ hoa hồng,phí tư vấn so với khoản thunhập thụ động kiếm được từcác khoản đầu tư hay nhữngcông việc kinh doanh do họ làmchủ.

Tôi được nhiều người bạn làchuyên viên kế toán tiết lộ màkhông vi phạm bí mật thông tin

khách hàng, nhiều người tư vấnđầu tư chuyên nghiệp hầu nhưcó rất ít thu nhập kiếm được từcác khoản đầu tư. Nói cáchkhác, “họ không thực hành nhưnhững gì mà họ chỉ bày chongười khác”.

NHỮNG ƯU ĐIỂM CỦA THUNHẬP KIẾM ĐƯỢC

TỪ NHÓM Đ

Như vậy sự khác nhau chủ yếuphân biệt nhóm Đ là nhữngngười này tập trung vào việcđiều khiển đồng tiền tạo ra

thêm tiền. Nếu họ thực sự giỏivề việc đó, họ có thể khiếnđồng tiền làm việc cho chính họvà gia đình họ suốt hàng trămnăm.

Ngoài ưu điểm rõ ràng nhấtlà biết cách điều khiển đồngtiền mà không phải mỗi sángthức dậy đi làm, còn có nhiềuưu điểm khác về thuế mànhững người làm công không cóđược.

Một trong nhiều nguyênnhân làm cho người giàu mỗilúc một giàu hơn là bởi vì đôikhi họ có thể kiếm được hàngtriệu đô mà không phải trả một

đồng thuế nào một cách hợppháp. Đó là bởi vì họ tạo ra tiềntừ “cột tài sản”, chứ không phải“cột thu nhập”. Nghĩa là họkiếm tiền như một nhà đầu tư,chứ không phải người làm công.

Đối với những người làm việcvì tiền, những người này khôngnhững bị đánh thuế cao hơn, msẽ chẳng bao giờ thấy đượckhoản thu nhập mà thuế đã lấyđi từ lương của họ.

TẠI SAO KHÔNG CÓ NHIỀUNGƯỜI HƠN

TRỞ THÀNH NHÀ ĐẦU TƯ?

Những người nhóm Đ lànhững người làm việc ít, kiếmnhiều tiền, và trả thuế ít. Thếthì tại sao không có nhiềungười hơn trở thành nhà đầutư? Lý do giải thích câu hỏi đócũng tương tự với nguyên nhântại sao không có nhiều ngườidám tự kinh doanh cho chínhmình. Chỉ có thể tóm tắt trongmột từ: “rủi ro”.

Nhiều người không ưa nghĩđến việc đưa hết số tiền dànhdụm mà họ làm lụng cực khổđể rồi không bao giờ thấy sốtiền đó quay lại với mình.Nhiều người rất sợ bị mất tiền,

chẳng thà họ chọn không đầutư, không đương đầu với rủi rocho dù họ có thể kiếm được rấtnhiều tiền đi chăng nữa.

Một tài tử điện ảnh Holywoodtừng tuyên bố: “Tôi không quantâm đến mức lời kiếm được từđầu tư. Điều tôi lo lắng nhất làsố tiền đầu tư đó tôi có lấy lạiđược hay không”.

Chính nỗi lo sợ bị mất tiền đóđã vô hình trung phân biệt bốnnhóm người đầu tư như sau:

1. Những người không dámrủi ro và không làm gì hết, chỉchọn lối chơi an toàn và bỏ tiềnvào tài khoản ngân hàng.

2. Những người giao chuyệnđầu tư cho người khác quản lý,như chuyên viên tư vấn tàichánh hay nhà quản lý quỹ hỗtương.

3. Những người thích đen đỏ.4. Những nhà đầu tư thực

thụ.Có sự khác nhau giữa người

thích đỏ đen với một người đầutư thực thụ. Đối với người đỏđen, đầu tư là một trò chơi cơhội, trong khi đối với người đầutư, đó là một trò chơi trí tuệ vàđòi hỏi nhiều thủ thuật. Cònđối với người giao chuyện đầutư cho người khác quản lý, đầu

tư chỉ là một trò chơi mà họkhông thích học hỏi tí nào. Đốivới họ, điều quan trọng chủyếu là phải kiếm được mộtchuyên viên tư vấn tài chánhthật giỏi.

Trong các chương kế tiếp,quyển sách sẽ trình bày với bạnvề bảy cấp bậc đầu tư khácnhau giúp cho bạn hiểu rõ hơnvề vấn đề này.

RỦI RO CÓ THỂ GIẢM ĐẾNMỨC TỐI THIỂU

Một tin mừng đối với chuyệnđầu tư là rủi ro có thể được

giảm đến mức tối thiểu, thậmchí có thể triệt tiêu hoàn toàn,và bạn có thể kiếm được rấtnhiều lời hơn số vốn bạn bỏ ranếu như bạn rành rẽ nhữngquy tắc của cuộc chơi đó.

Nếu bạn nghe một người nàođó nói câu này, bạn có thể biếtngay người đó là một nhà đầutư thực thụ: “Bao lâu tôi có thểlấy lại vốn, và mức thu nhậpđem lại cho tôi sau này sẽ làbao nhiêu sau khi tôi đã lấy lạiđược vốn đầu tư ban đầu?”

Người đầu tư thực thụ muốnbiết trong bao lâu họ có thể lấylại số vốn đầu tư ban đầu,

trong khi những người đầu tưvào quỹ hưu trí phải đợi nhiềunăm mới có thể biết được họ sẽlấy lại tiền của mình haykhông. Đó chính là sự khácnhau lớn nhất giữa một ngườiđầu tư chuyên nghiệp với mộtngười để dành tiền chuẩn bịcho cuộc sống về hưu củamình.

Chính nỗi sợ bị mất tiền đãkhiến cho hầu hết mọi người đitìm kiếm sự đảm bảo và ổnđịnh. Thế nhưng, nhóm Đkhông phải nguy hiểm nhưnhiều người nghĩ. Nhóm Đ cũngnhư ba nhóm kia, nhưng chỉ

khác ở chính những kỹ năng vàlối suy nghĩ. Những kỹ năngcủa nhóm Đ vẫn có thể họcđược nếu như bạn chịu bỏ thờigian học hỏi chúng.

SỰ KHÁC NHAU GIỮA KẾHOẠCH VỀ HƯU CỦA

THỜI ĐẠI CÔNG NGHIỆPTRƯỚC ĐÂY VỚI KẾ HOẠCH

VỀ HƯU CỦA THỜI ĐẠITHÔNG TIN HIỆN NAY

Khi tôi còn nhỏ, người bốgiàu thường khuyến khích tôidám chấp nhận rủi ro về tiềnbạc và học hỏi cách đầu tư.

Người hay nói, “Nếu conmuốn giàu, con cần phải họccách chấp nhận rủi ro. Hãyhọc cách trở thành một nhàđầu tư chuyên nghiệp”.

Khiề nhà, tôi đã kể lại ngườibố học thức của tôi những gìmà người bố kia đề nghị họccách đầu tư và kiểm soát rủi ro.Bố ruột tôi trả lời, “Ta khôngcần phải học cách đầu tư con ạ.Ta đang tham gia chương trìnhbảo hiểm của chính phủ và cómột kế hoạch về hưu của côngđoàn giáo dục mà những nguồnbảo hiểm xã hội đó đều đượcbảo đảm. Vậy đâu có lý do gì ta

cần phải chơi trò rủi ro với tiềncủa mình”.

Bố ruột tôi rất tin tưởng vàonhững kế hoạch về hưu nhưthế của thời đại công nghiệp,như chương trình bảo hiểm xãhội của chính phủ cho người laođộng.

Cho nên khi tôi gia nhập vàohải quân Mỹ, Người rất sungsướng. Thay vì lo lắng cho đứacon có thể bỏ mạng ở ViệtNam, Người chỉ nói, “Chỉ cầnráng trụ trong quân đội 20năm, con sẽ được bảo đảmphúc lợi y tế và hưu trí suốtđời”.

Mặc dù vẫn còn đang được ápdụng, những kế hoạch hưu trínhư thế đã trở nên lỗi thời vàlạc hậu. Quan điểm cho rằngcông ty phải chịu trách nhiệmvề tài chánh cho cuộc sống củabạn sau khi về hưu và chínhphủ sẽ chăm lo cho những nhucầu của bạn ở tuổi về hưuthông qua chương trình bảohiểm xã hội, là một quan niềmrất cũ và không còn có giá trịtrong thời đại mới này.

MỌI NGƯỜI CẦN TRỞ THÀNHNHỮNG NHÀ ĐẦU TƯ

Khi chúng ta thay đổi từ kếhoạch hưu trí Phúc lợi bảo đảmmà tôi gọi là kế hoạch thờicông nghiệp, đến kế hoạch hưutrí Đóng góp bảo đảm mà tôigọi là kế hoạch thời Thông tin,hậà giờ đây bạn phải tự lochăm sóc lấy mình cho tuổi vềhưu của bạn. Điều không maylà rất ít người nhận thấy sựthay đổi đó.

KẾ HOẠCH HƯU TRÍ Ở THỜIĐẠI CÔNG NGHIỆP

Trong thời đại công nghiệp,một kế hoạch hưu trí Phúc lợi

bảo đảm quy định công ty sẽđảm bảo cho bạn, người laođộng, một khoản tiền nhất định(thường được trả hàng tháng)một khi bạn còn sống. Mọingười đều cảm thấy an toàn bởivì những kế hoạch đó đảm bảocho bạn một nguồn thu nhậpổn định.

KẾ HOẠCH HƯU TRÍ Ở THỜIĐẠI THÔNG TIN

Một vài nhân vật nào đó thayđổi luật pháp, và các công tygiờ đây không còn chịu tráchnhiệm đảm bảo tài chánh cho

bạn khi bạn đến tuổi về hưu.Thay vào đó, các công ty ápdụng hình thức hưu trí Đóng

góp bảo đảm[4]. “Đóng góp bảođảm” là một thuật ngữ chỉ choviệc bạn chỉ có thể hưởng đượcnhững khoản tiền mà bạn vàcông ty đã đóng góp vào quỹhưu trí trong suốt thời gian bạnlàm việc. Nói cách khác, nguồnthu nhập khi bạn về hưu sẽđược quyết định chủ yếu từnhững khoản đã đóng góp vàoquỹ hưu trí trước đây. Nếu bạnvà công ty không đóng góp gìhết, bạn sẽ không được hưởng

tiền về hưu.Một tin mừng là trong thời

đại Thông tin, tuổi thọ của conngười đã tăng lên đáng kể. Thếnhưng, tuổi thọ của bạn có thểsẽ lâu hơn nguồn thu nhập hưutrí của bạn, và nếu như vậy đóthật là một điều đáng lo. Hơnnữa, những quỹ hưu trí này cònkhông được bảo đảm an toàndo những biến động và rủi ro

của thị trường tài chánh[5].

KIỂU ĐẦU TƯ CỦA NHỮNGNGƯỜI KHÔNG PHẢI LÀ NHÀ

ĐẦU TƯHiện nay, thị trường chứng

khoán luôn là đầu câu chuyệncủa cả thế giới. Sở dĩ như thế làvì có nhiều yếu tố đã làm si nổithị trường, mà một trongnhững yếu tố đó chính là lựclượng những người khôngchuyên đang cố trở thànhnhững nhà đầu tư trên thịtrường. Con đường tài chánhcủa họ có thể được vẽ như thếnày.

Hầu hết những người này,vốn là những người thuộc nhómL hay T, thường có bản chấtkhuynh hướng thiên về sự ổnđịnh. Điều đó giải thích tại saohọ đi tìm kiếm những công việcan toàn, những nghề nghiệp ổn

định, hay bắt đầu những việclàm ăn nhỏ mà họ có thể kiểmsoát được. Do sự biến độngtrong kế hoạch hưu trí, họ buộcphải lấn sang nhóm Đ mà ở nơiđó họ hy vọng có thể tìm đượcsự “an toàn” cho những nămtháng về hưu sắp tới của mình.Điều bất hạnh là nhóm Đkhông phải là nhóm nhắm tớisự an toàn, mà chính là nơiđương đầu và chấp nhận rủi ro.

Trước hiện tượng “di cư ồ ạt”của những người từ phía bêntrái tứ đồ tìm đến sự an toàn,trên thị trường chứng khoảnxuất hiện nhiều kiểu đầu tư mà

bạn thường nghe như thế này.1. “Đa dạng hóa”

(diversification) – Những ngườiđi làm sự an toàn rất hay dùngnhóm từ này. Tại sậy? Vì đó làmột kiểu chiến lược đầu tưnhằm mục đích “không bị mấttiền”. Vì đó không phải là chiếnlược để thắng, cho nên nhữngngười nhóm Đ thành công haynhững người giàu không hề đadạng hóa mà họ nỗ lực tậptrung bằng hết mọi cố gắng củamình.

Warren Buffet, một trongnhững nhà đầu tư xuất chúngcủa thế giới đã nói như thế này

về kiểu “đa dạng hóa”: “Chiếnlược mà chúng tôi áp dụngkhông theo trường phái phải đadạng hóa giáo điều. Nhiềungười phê bình chiến lược đó cónhiều rủi ro hơn những chiếnlược thông thường. Chúng tôikhông đồng ý với lời phê bìnhđó. Chúng tôi tin rằng mộtchính sách đầu tư danh mụctập trung có lựa chọn có khảnăng giảm mức rủi ro rất nhiềunếu chính sách đó có thể khiếncho người đầu tư đặt vấn đềhết sức nghiêm túc như vớichuyện làm ăn, mà đồng thờivẫn làm cho người đầu tư cảm

thấy yên tâm với những khíacạnh kinh tế của danh mụctrước khi anh ta quyết địnhmua nó”.

Nói cách khác, Warren Buffetcho rằng kiểu đầu tư nhắm vàomột danh mục tập trung là mộtchiến lược tốt hơn kiểu đa dạnghóa. Theo ý của ông, thay vìdàn trải, sự tập trung sẽ khiếnbạn suy nghĩ và hành độngtheo một cách khôn ngoan hơn,cẩn thận hơn. Bài báo của ôngcòn đề cập tới việc một ngườiđầu tư trung bình thường ưatránh sự biến động vì họthường đồng nhất sự biến động

với rủi ro. Thay vào đó, WarrenBuffet đã viết, “Trong thực tế,những người đầu tư chuyênnghiệp lại rất ưa thích có biếnđộng”.

Đối với hai vợ chồng tôi, đểthoát khỏi sự nghèo nàn và đạtđến sự tự do hoàn toàn về tiềnbạc, chúng tôi đã không đadạng hóa mà tập trung vào mộtsố ít khoản đầu tư của mình.

2. “Cổ phiếu blue chip[6]” –những người đầu tư theo kiểuchơi an toàn thường hay muanhững cổ phiếu blue chip. Tạisao vậy? Bởi vì trong đầu họ

luôn cho rằng những loại cổphiếu này an toàn hơn. Trongkhi những công ty đó an toàn,thị trường chứng khoán lại

không an toàn tí nào[7].3. “Quỹ hỗ tương” – Những

người có ít kiến thức về đầu tưthường cảm thấy an toàn hơnkhi đầu tư số tiền dành dụmcủa họ vào các quỹ hỗ tương,bởi vì họ nghĩ những nhà quảnlý các quỹ này có chiến lượcđầu tư giỏi hơn họ. Đối vớinhững người không có ý địnhtrở thành những nhà đầu tưchuyên nghiệp, đây là một cách

làm rất khôn ngoan. Thế nhưngvấn đề ở chỗ là các quỹ hỗtương này chưa chắc là ít rủi rohơn. Trong thực tế, nếu xảy ramột cuộc khủng hoảng trên thịtrường chứng khoán, chúng tavẫn có thể thấy một cuộc biếnđộng lớn mà tôi tiên đoán đó là“một cuộc khủng hoảng của thịtrường quỹ hỗ tương”, mà ảnhhưởng tai họa của nó sẽ chẳngkém khủng khiếp như cuộckhủng hoảng đối với các thịtrường tài chánh khác đã từngxảy ra trong lịch sử, chẳng hạnnhư cuộc khủng hoảng thịtrường mua bán hoa tulip vào

năm 1620, và cuộc khủnghoảng thị trường trái phiếu vàonăm 1990.

Ngày hôm nay, thị trườngđầy ắp hàng triệu người, vềmặt bản chất là những người đitìm kiếm sự an toàn, nhưng doáp lực của những biến độngkinh tế đã khiến họ từ phía bêntrái của Kim tứ đồ phải “vượtrào” đi sang phía bên phải, màở đó không hề cho phép sự tồntại của những ý tưởng về antoàn, đảm bảo. Chính điều đómới làm cho tôi cảm thấy lolắng nh. Nhiều người vẫn chorằng các chương trình hưu trí

mà họ đang tham gia là antoàn, nhưng thực tế lại khônghề an toàn tí nào. Một khi xảyra một cuộc sụp đổ hay khủnghoảng lớn, những kế hoạch hưutrí đó của họ sẽ tan thành mâykhói. Những kế hoạch hưu tríđó của họ không an toàn nhưnhững chương trình hưu trí củanhững thế hệ trước.

NHỮNG BƯỚC NGOẶT THAYĐỔI LỚN

VỀ KINH TẾ ĐANG TỚI GẦNĐã xuất hiện những dấu hiệu

cho thấy có một bước ngoặt

thay đổi lớn về mặt kinh tếđang tới gần. Bước ngoặt đóthường đánh dấu sự kết thúcthời đại cũ và mở ra một kỷnguyên mới. Ở cuối mỗi thờiđại, luôn có những người tiếnbộ tiên phong, nhưng cũng cónhiều người khác vẫn bám khưkhư vào những quan niệm củathời đại trước. Tôi e rằng nhữngngười nào vẫn còn trông mongsự bảo đảm tài chánh của mìnhvào trách nhiệm của một đạicông ty hay chính phủ, họ sẽthất vọng trong những năm tớiđây. Những ý tưởng đó thuộcvề thời đại công nghiệp chứ

không phải là thời đại thôngtin.

Không ai có thể tiên đoán vềtương lai. Tôi đăng ký báo vớinhiều công ty dịch vụ tin tứcđầu tư. Công ty nào cũng đưara lời ước đoán không giốngnhau. Công ty này cho rằngtương lai gần rất sáng sủa,trong khi một công ty khác thìtiên đoán một cuộc khủnghoảng thị trường và suy thoáitoàn cầu đang sắp xảy ra. Đểcó thể khách quan, tôi phảilắng nghe từ cả hai phía bởi vìcả hai quan điểm trái ngược đóđều có cơ sở lý luận chặt chẽ và

thuyết phục. Vấn đề cần nắmbắt không phải là kiểu chơi tròcoi bói, cố đoán những gì sẽxảy đến trong tương lai, mà tôicần phảiắm thông tin kịp thời ởcả hai nhóm C và Đ và chuẩn bịtinh thần đối phó với bất kỳnhững gì có thể xảy ra. Mộtngười nếu được chuẩn bị đầy đủvẫn có khả năng phát triển tốtcho dù nền kinh tế có đi theohướng nào chăng nữa.

Nếu lịch sử có thể được coi làmột trong những công cụ phântích, một người thọ tới 75 tuổisẽ trải qua một lần khủnghoảng và hai lần suy thoái kinh

tế. Dĩ nhiên, bố mẹ tôi đều đãtrải qua cuộc khủng hoảngtrong thời đại của họ, nhưngthế hệ dân Mỹ trong giai đoạncuộc chiến Việt Nam vẫn chưahề trải qua một cuộc khủnghoảng lớn về kinh tế nào nhưvậy cả. Và các chuyên gia kinhtế cho rằng cứ trung bình mỗi60 năm sẽ xảy ra một cuộc đại

khủng hoảng[8].Ngày nay, tất cả chúng ta

cần phải quan tâm đến nhữngvấn đề khác, chứ không chỉ làsự bảo đảm việc làm. Tôi chorằng điều mà chúng ta cần

quan tâm chính là sự bảo đảmvề tài chánh lâu dài cho chínhmình, và không giao khoántrách nhiệm đó cho công ty haychính phủ. Thời đại đã thực sựthay đổi khi các công ty đồngloạt tuyên bố họ sẽ không cònchịu trách nhiệm đối với cuộcsống của bạn khi bạn về hưu.Một khi các công ty đều chuyểnsang kế hoạch hưu trí đóng gópbảo đảm, họ đã đưa ra thôngđiệp là từ nay trở đi bạn phải tựlo chuyện việc hưu của mình.Ngày hôm nay, tất cả chúng tacần phải trở thành những nhàđầu tư khôn ngoan hơn, và

càng phải cẩn thận hơn vớinhững biến động lên xuống đếnchóng mặt của các thị trườngtài chánh. Tôi thành thực đềnghị với các bạn chẳng thàchúng ta bỏ thời gian học hỏicách đầu tư hơn là giao tiềncủa mình cho người khác đầutư giùm bạn. Nếu bạn chỉ giaotiền cho quỹ hỗ tương hay mộtchuyên viên tư vấn, bạn có thểphải đợi đến 65 tuổi mới biếtđược những người ấy có làm tốtcông việc bạn giao phó haykhông. Nếu như họ bết bát, bạnsẽ phải làm việc lại cho tới cuốicuộc đời mình. Hàng triệu

người sẽ lâm vào trường hợp đóbởi vì khi ấy đã quá muộn chohọ tự đầu tư hay học hỏi cáchđầu tư.

HÃY HỌC CÁCH QUẢN LÝ RỦIRO

Luôn có cách đầu tư ít rủi ronhưng vẫn sinh lời cao. Tất cảnhững gì bạn cần làm là hãyhọc cách làm sao có thể thựchiện được. Điều đó không khó.Trong thực tế, cách học hỏi ấychẳng khác gì với cách tập chạyxe đạp. Ban đầu, bạn có thểvấp ngã, té lên té xuống,

nhưng dần dần sau đó bạn sẽkhông bị ngã, và việc đầu tưtrở thành một bản năng tựnhiên thứ hai giống như việccưỡi xe đạp.

Vấn đề lớn nhất đối vớinhững người thuộc nhóm bêntrái của Kim tứ đồ là khả năngchấp nhận rủi ro. Sở dĩ phầnlớn mọi người đều trở thànhnhóm L hay T là vì ở nhữngnhóm đó họ nghĩ có thể tránhđược những rủi ro về tiền bạc.Thay vì né tránh rủi ro, tôi đềnghị các bạn hãy nên học cáchkiểm soát rủi ro việc tài chánh.

HÃY CHẤP NHẬN RỦI RONhững người chấp nhận rủi

ro thường là những người làmthay đổi thế giới. Hiếm có ai trởnên giàu có mà không dámchấp nhận rủi ro. Có quá nhiềungười vẫn còn dựa vào chínhphủ để né tránh những rủi rovề tiền bạc trong cuộc đời. Nhưchúng ta đã biết, khi thời đạiThông tin bắt đầu cũng là lúcchấm dứt việc tồn tại những bộmáy chính phủ cồng kềnh, đơngiản là vì chính phủ càng lớnchừng nào thì chi phí ngân sáchnhà nước sẽ càng tiêu hao

nhiều chừng ấy. Điều khôngmay là hàng triệu người trênthế giới vẫn còn dựa vào nhữngý tưởng về phúc lợi hay an sinhxã hội sẽ ị rớt lại phía sau vềmặt tiền bạc. Thông điệp củathời đại Thông tin là tất cảchúng ta phải tự lực cánh sinhcho chính mình, phải trưởngthành lên trong vấn đề tiền bạccá nhân của mình.

Quan điểm “hãy ráng học vàtìm một công việc an toàn ổnđịnh” là một quan điểm sinh ratừ thời đại Công nghiệp. Chúngta không còn sống trong thờiđại đó nữa. Thời đại đang thay

đổi. Thế nhưng vấn đề là nhữngquan điểm của con người lạikhông thay đổi. Họ vẫn nghĩ họcó quyền được hưởng một điềugì đó. Họ vẫn cho ra nhóm Đkhông có liên quan gì đến họcả. Họ cứ nghĩ chính phủ, đạicông ty, công đoàn lao động,quỹ hỗ tương hay gia đình họsẽ chăm sóc cho họ một khi họkhông còn khả năng làm việcnữa. Tôi rất hy vọng là nhữngsuy nghĩ đó của họ sẽ đúng. Vànhững người như thế khôngcần phải đọc tiếp quyển sáchnày.

Chính vì quan tâm đến

những người nhận thức đượcnhu cầu trở thành những nhàđầu tư đã thôi thúc tôi viết nênquyển sách này. Qyển sáchđược viết cho những ai muốn“vượt rào” từ phía bên trái sangphía bên phải của Kim tứ đồnhưng không biết bắt đầu bằngcách nào. Bất cứ ai cũng có thểđi hết cuộc hành trình “xé rào”ấy nếu có những kỹ năng thíchhợp và một ý chí quyết địnhdứt khoát.

Nếu bạn đã tìm thấy conđường đi đến tự do cho chínhbạn tôi xin thật lòng chúc mừngbạn, và mong bạn hãy chia sẻ

kinh nghiệm của mình vớinhững người khác, và hướngdẫn họ nếu họ cần sự giúp đỡ.Hãy hướng dẫn những ngườiấy, nhưng hãy để họ tự kiếmlấy một con đường cho chínhmình bởi vì có rất nhiều conđường dẫn đến sự giải thoát tựdo và tài chánh.

Dù cho bạn có quyết địnhnhư thế nào chăng nữa, mongbạn hãy nhớ cho một điều này.Sự tự do về tài chánh có thểđạt đượcn phí, nhưng cái giáđạt được điều đó không phải rẻ.Đối với tôi, cái giá mà tôi phảitrả hoàn toàn xứng đáng với sự

tự do mà tôi đạt được. Một bíquyết lớn như thế này: Khôngcần phải có tiền hay một nềnhọc thức cao mới có thể đạtđược sự tự do về tài chánh. Màcon đường đi đến sự tự do đócũng không nhất thiết có nhiềurủi ro đâu. Thay vào đó, cái giácủa sự tự do về tiền bạc chínhlà được đo bằng những giấc mơ,khao khát cháy bỏng, và mộtkhả năng thắng được những nỗithất vọng sẽ xảy đến với chúngta trong cuộc hành trình. Bạncó sẵn sàng chấp nhận trả cáigiá đó không?

Một người bố của tôi đã dám

chấp nhận trả cái giá đó, trongkhi người kia hoàn toàn khôngdám nhưng lại trả một cái giákhác hẳn hoàn toàn.

CHƯƠNG 3

Tại sao mọi người chọnsự an toàn hơn là sự tự do

TÌM KIẾM TỰ DOTôi biết có nhiều người đi tìm

sự tự do và hạnh phúc. Vấn đềlà hầu hết mọi người khôngđược đào tạo để hoạt động haytồn tại trong nhóm C và Đ. Vìthiếu sự trang bị này, vì đãđược dạy một cách rập khuônđể bảo đảm công việc và vì cứbị mắc nợ, phần lớn mọi ngườiđã hạn chế cuộc tìm kiếm sự tựdo về tài chính trong giới hạn

phần bên trái của Kim tứ đồ.Không may là sự bảo đảm haysự tự do về tài chánh ít khi nàođạt được trong nhóm L và T,mà sự bảo đảm và tự do thựcsự ấy chỉ được tìm thấy trongphần bên phải của tứ đồ.

TÌM KIẾM TỰ DO TRONG VÒNGLUẨN QUẨN

CỦA CÔNG ĂN VIỆC LÀMMột điều ịch lợi của Kim tứ

đồ là có thể quan sát lối sốngcủa một người. Nhiều người bỏcả đời mình đi tìm kiếm sự ổnđịnh hay sự tự do, nhưng rút

cuộc chỉ luẩn quẩn loanh quanhgiữa công ăn việc làm. Dưới đâylà một ví dụ minh họa.

Tôi có một người bạn từ thờiđi học. Cứ mỗi năm năm, tôi lạinghe tin về anh ấy lúc nàocũng phấn khởi vì đã tìm đượcmột công việc tuyệt vời. Anh tangây ngất mỗi khi xin được mộtviệc làm với một công ty mơước của anh ta. Anh yêu quýcông ty vì sẽ làm công việcmình thích. Anh yêu công việccủa mình vì anh được một chứcvị cao, có lương bổng hậu hĩ,làm với các đồng nghiệp giỏi,hưởng phúc lợi dồi dào và có cơ

hội thăng tiến đều đặn. Nhưngrồi khoản bốn năm rưỡi sau, tôilại nghe tin về anh, nhưng lầnnày anh hoàn toàn thất vọng.Theo anh, công ty nơi anh làmgiờ đây thật tệ hại và bấtlương, không đối xử tốt vớinhân viên cấp dưới. Anh khôngưa chủ của mình bởi vì anhkhông được đề bạt thăng tiến,công ty không trả lương choanh xứng đáng. Rồi sáu thángtrôi qua, anh lại cảm thấy hạnhphúc và hồi sinh vì tìm đượcmột công ty tuyệt vời khác. Mọiviệc cứ lặp đi lặp lại như thế.

Lối sống như thế của người

bạn đó có thể được minh họanhư thế này.

Lối sống của anh là một sựluẩn quẩn trong công ăn việclàm. Hiện tại, anh sống kháthoải mái bởi vì anh là một

người khôn ngoan, nhanh nhẹnvà có sức thu hút. Nhưng rồichẳng bao lâu, năm tháng sẽbắt kịp với tuổi đời của anh, vànhững người trẻ khác sẽ dầndần thay thế những vị trí côngviệc mà anh đã làm qua. Anhcó vài ngàn đô trong tài khoảntiết kiệm nhưng chẳng có gìchuẩn bị cho tuổi về hưu củamình. Anh ở trong một căn nhàmà anh chưa làm chủ thực sự,mỗi ngày phải trang trải chi phínuôi con và vẫn chưa trả dứt sốnợ học đại học. Đứa con nhỏnhất của anh được 8 tuổi vàhiện sống với người vợ trước

của anh, còn anh thì đang nuôinấng một đứa con khác được 14tuổi.

Anh hay nói với tôi, “Tôikhông cần phải lo lắng. Tôi còntrẻ và còn có nhiều thời giantrước mắt”.

Giờ đây, tôi đang tự hỏikhông biết anh còn có thể nóinhư thế được không.

Theo tôi, anh cần phảinghiêm túc nghĩ ngay đến việc“xé rào” sang nhóm C hoặc Đ.Anh cần phải tập làm quenngay với một cách sống mới,một quá trình học hỏi mới. Trừphi số anh đỏ trúng số độc đắc

hay cưới được một người vợgiàu, nếu cứ giữ lối sống cũnhư thế anh sẽ phải làm việckiếm tiền quần quật suốt đời.

HÃY LO LÀM VIỆC CỦA MÌNH

KHI NHÓM L TRỞ THÀNHNHÓM T

Một hướng đi phổ biến mànhiều người hay theo là nhóm Lchuyển sang nhóm T. Tronggiai đoạn khủng hoảng và sathải nhân công, nhiều ngườitìm ra thông điệp chung, rời bỏvị trí trong những công ty lớn

và bắt đầu sự nghiệp kinhdoanh cho chính mình. Lúc nàycó một trào lưu kinh doanh phổbiến được gọi là “kinh doanh tạinhà”. Rất nhiều người quyếtđịnh dứt khoát “làm việc chochính mình”, “tự kinh doanh”và “tự mình làm chủ”.

Hướng đi ấy có thể đượcminh họa như thế này.

Trong tất cả những chọn lựa,tôi cảm thấy đáng tiếc cho lốisống này nhiều nhất. Theo tôi,trở thành một người thuộcnhóm T có thể gặt hái đượcnhiều thành công phải đổi lạirất nhiều rủi ro. Tôi nghĩ nhóm

T là một nhóm khó sống nhất.Mức độ thất bại rất cao. Và nếunhư bạn chọn lựa lối sống đó,việc bạn thành công lại còn tồitệ hơn khi thất bại. Đó là bởi vìkhi bạn thành đạt, bạn sẽ phảilàm việc cực hơn so với nhữngngười thuộc các nhóm khác, vàbạn sẽ phải làm việc quần quậttrong một thời gian rất dài, nếubạn muốn tiếp tục và duy trì sựthành công ấy.

Lý do khiến những ngườithuộc nhóm T làm việc cực nhấtlà vì họ thuộc kiểu người “vừanấu cơm vừa rửa chén”. Họphải đảm nhiệm và quán xuyến

tất cả mọi công việc mà nhữngquản lý và nhân viên trong mộtcông ty lớn thường làm. Ngườinhóm T phải lo bắt điện thoại,xử lý với khách hàng, thuêmướn nhân công, sa thải laođộng, làm luôn những việc khimột nhiệm vụ nghỉ phép, đốiphó với nhân viên thuế vụ haythanh tra nhà nước, v.v...

Cho nên bản thân tôi thườnghay phản ứng khi nghe mộtngười nào đó tuyên bố sẽ tựkinh doanh cho mình. Tôi thànhtâm chúc người đó gặp nhiềumay mắn, thế nhưng tôi lại rấtlo ngại cho người ấy. Tôi đã

chứng kiến rất nhiều ngườiđem hết số tiền dành dụm củamình, hay mượn vốn từ bạn bè,người thân ra kinh doanh. Chỉtrong vòng ba năm sau khi làmviệc vất vả, cực nhọc, việc kinhdoanh thất bại. Và thay vì kiếmđược tiền cho tuổi về hưu, họlại phải gánh biết bao nhiêu nợchồng chất.

Theo một con số thống kêtrên toàn nước Mỹ, cứ trungbình trong 10 hộ cá thể kinhdoanh, hết 9 hộ bị phá sản sau5 năm. Và trong những hộ kinhdoanh tồn tại được, hết 90phần trăm hộ bị thất bại sau 5

năm kế. Nói cách khác, gầnnhư 99 phần trăm hộ kinhdoanh cá thể đều gặp thất bạisau 10 năm kinh doanh.

Tôi nghĩ nguyên nhân chínhkhiến cho phần lớn gặp thất bạilà do thiếu kinh nghiệm làm ănvà thiếu vốn. Một nguyên nhânkhác khiến cho kống sót sau 5năm đầu hoàn toàn phá sảnsau 5 năm kế tiếp, không phảido thiếu vốn mà do hết sinh lựckinh doanh. Những giờ làm việccăng thẳng và cực nhọc gặmnhấm dần mòn sinh lực của họ.Nhiều người nhóm T bị vắt kiệthết sinh lực trong người. Đó là

lý do tại sao nhiều chuyên viêncó trình độ thường hay thay đổichỗ làm, hoặc tự khởi sự chomình một công việc kinh doanhmới mẻ, và thê thảm hơn làchết sớm. Có lẽ những điều đólý giải tại sao tuổi thọ trungbình của các bác sĩ và luật sư,theo thống kê, thường thấp hơn58 tuổi trong khi tuổi thọ trungbình của những người bìnhthường khác thường vàokhoảng 70.

Đối với những người sốngsót, dường như họ đã trở nênquen thuộc với lối sống mònmỏi của việc sáng dậy đi làm và

làm việc cần cù suốt đời. Và đócó lẽ là tất cả những gì mà họbiết.

Nhiều người nhóm T khônngoan tìm cách sang nhượng cơsở kinh doanh ở thời điểm caotrào cho người khác có nhiềusinh lực và tiền bạc hơn, trướckhi họ bị vắt kiệt sức vì làmviệc quá tải. Họ nghỉ xả hơimột thời gian, đi du lịch đây đó,rồi trở về bắt tay xây dựng cơsở kinh doanh khác. Họ cứ làmnhư thế tạo ra cơ sở kinhdoanh cho chính mình, và họyêu thích quy trình ấy. Thếnhưng, họ phải biết lúc nào họ

cần phải rút tay và ngừng lại.L Ờ I KHUYÊN TỆ NHẤT

CHO CON CỦA BẠNNếu bạn sinh trước thập niên

ba mươi, lời khuyên đi học lấyđiểm cao và tìm một công việcổn định an toàn là một lờikhuyên tốt. Nhưng nếu bạnsinh sau năm 1930, lời khuyênấy không còn hợp thời nữa.

Tại sao vậy?align="justify">Câu trả lời nằmở hai chi phí lớn nhất của bạn:1. Thuế và 2. Nợ.

Đối với những người có thunhập từ nhóm L, họ thườngkhông tận dụng được những cơ

hội giảm thuế. Hiện nay ở Mỹ,khi bạn là một người làm công,điều đó có nghĩa là bạn đanghợp tác 50/50 với chính phủ.Nghĩa là trước sau gì chính phủcũng sẽ lấy đi hết một nửa thunhập bạn kiếm được, và nhiềukhoản thu nhập đó đã bị lấy đitrước khi bạn lãnh lương.

Khi bạn cho rằng chính phủđang tạo cơ hội giảm thuếnhưng đồng thời cũng đẩy bạnđi sâu hơn vào nợ, con đường điđến sự giải thoát tài chánh trởnên hoàn toàn xa vời với hầuhết những người thuộc nhóm Lvà nhóm T. Tôi thường nghe

nhiều chuyên viên tài chánh tưvấn khách hàng của họ tăngthêm thu nhập kiếm được từnhóm L bằng cách mua một cănnhà lớn hơn để có thể lợi dụngnhững khoản lãi suất vay trừthuế. Trong khi với nhữngngười thuộc phần bên trái củaKim tứ đồ, điều đó có thể có lý,nhưng đối với những ngườithuộc phần bên phải, lời tư vấnấy lại chẳng hợp lý tí nào.

AI TRẢ NHIỀU THUẾ NHẤT?Người giàu không bị đánh

thuế nhiều. Tại sao vậy? Đơn

giản bởi vì những người giàukhông kiếm tiền như kiểunhững người làm công. Nhữngnhà tỷ phú biết rất rõ rằngcách tránh thuế hợp pháp haynhất là kiếm thu nhập từ nhómC hoặc Đ.

Nếu kiếm tiền từ nhóm L,cách giảm thuế duy nhất đốivới mọi người là mua một cănnhà to hơn, nhưng điều đó lạikhiến họ bị mắc nợ nhiều hơn.Đối với những người thuộc phíabên phải tứ đồ pháp ấy chẳngkhôn ngoan tí nào về mặt tàichánh. Giải pháp ấy đối với họchẳng khác nào kiểu “anh cho

tôi 1 đồng, tôi sẽ đua lại choanh 50 xu”.

LÀM SAO ĐẠT ĐẾN TỰ DOThuế và nợ là hai trong số

những lý do chính khiến phầnlớn mọi người không bao giờcảm thấy yên tâm về tiền bạcvà không bao giờ đạt được sựtự do thực sự về tiền bạc. Conđường đi đến sự an toàn cũngnhư sự giải thoát về tài chánhchỉ tìm được thấy ở phần bênphải của Kim tứ đồ. Bạn cầnphải vượt qua được giới hạn củalối mòn suy nghĩ về sự ổn định

việc làm. Đã đến lúc chúng tacần phải biết sự khác nhau giữasự ổn định và sự tự do về tàichánh.

ĐÂU LÀ SỰ KHÁC NHAUĐâu là sự khác nhau giữa:1. Ổn định việc làm;2. Ổn định tài chánh; và3. Tự do tài chánh?Như bạn đã biết, người bố

học thức của tôi cố bám vào lốisuy nghĩ ổn định việc làm giốngnhư phần lớn những người khácđồng thế hệ với Người. Ngườicho rằng ổn định việc làm cũnglà ổn định tài chánh, và Người

cứ sống theo quan điểm đó chotới khi Người mất việc và khôngthể tìm ra một công việc nàokhác. Trong khi đó, người bốgiàu không bao giờ đề cập đếnkhái niệm ổn định việc làm, màchỉ biế sự tự do về tài chánh.

Chìa khóa của việc tìm kiếmsự ổn định hay sự tự do nàobạn muốn, có thể được tìm thấytrong những lối sống khác nhaudưới đây được thể hiện từ Kimtứ đồ.

1. ĐÂY LÀ CON ĐƯỜNG ĐIĐẾN SỰ ỔN ĐỊNH VỀ VIỆC LÀM

Những người sống theohướng này làm việc rất giỏi. Họ

bỏ nhiều năm trong trường, rồinhiều năm làm việc để lấy kinhnghiệm. Vấn đề ở chỗ họ biếtrất ít về nhóm C hay Đ cho dùhọ có kế hoạch về hưu lâu dài.Họ thường cảm thấy bất ổn vềtiền bạc bởi vì họ chỉ được giáodục về việc làm hoặc sự antoàn trong nghề nghiệp chuyênmôn.

ĐỨNG HAI CHÂN BAO GIỜCŨNG VỮNG HƠN

MỘT CHÂNĐể có thể ổn định hơn về tài

chánh, tôi đề nghị bên cạnhlàm việc ở nhóm L hay T, mộtcá nhân nên học hỏi thêm về

những nhóm C hoặc Đ. Một khicó được sự tự tin khi kiếm tiềntrên cả hai phía của tứ đồ, tựnhiên họ sẽ cảm thấy ổn địnhhơn cho dù hiện tại họ vẫnkiếm được ít tiền. Hiểu biết làsức mạnh... và tất cả những gìhọ cần làm là đợi chờ thời cơvận dụng sự hiểu biết đó củamình, và thế là họ sẽ kiếm đượ

Đó là lý do tại sao mà Tạohóa đã tặng cho chúng ta đôichân. Giả dụ chúng ta chỉ cómột chân, chắc chắn con ngườisẽ thường xuyên cảm thấy bấtổn và loạng choạng. Có hiểubiết ở cả hai phía tứ đồ, một

bên trái và một bên phải,chúng ta sẽ có khuynh hướngcảm thấy an toàn hơn. Nhữngngười chỉ biết có mỗi một côngviệc hay nghề chuyên môn củachính mình, những người ấyđang đứng trên một chân. Cứmỗi lần nền kinh tế biến động,cuộc sống họ sẽ chao đảo hơnso với những người biết đứngbằng hai chân của mình.

2. ĐÂY LÀ CON ĐƯỜNG ĐIĐẾN SỰ ỔN ĐỊNH VỀ TIỀN BẠC

Sơ đồ dưới đây minh họa conđường đi đến sự ổn định về tàichánh đối với một người làmcông.

Thay vì bỏ tiền vào quỹ hưutrí và mong chờ một lãi suấtcao, vòng chu kỳ trên cho thấymọi người sẽ cảm thấy tự tin vềkiến thức hiểu biết của mìnhtrong tư thế vừa là người làmcông vừa là người đầu tư. Ngay

khi chúng ta còn mài đũngquần trên ghế nhà trường đểhọc cách làm việc cho đời, tôitự hỏi tại sao chúng ta khôngtranh thủ cơ hội học cách trởthành một nhà đầu tư chuyênnghiệp nhỉ.

Một con đường khác cũngdẫn đến sự ổn định về tàichánh.

Và đây là con đường đi đếnsự ổn định về tài chánhười làmcông.

Hướng đi này đã được đề cậpđến trong quyển sách Nhà triệuphú hàng xóm của ThomasStanley. Đó là một quyển sáchtuyệt vời. Một nhà triệu phú Mỹtrung bình thường là một ngườilàm tư, sống tiết kiệm và đầu

tư lâu dài. Hướng đi ấy cũngphản ánh con đường tài chánhtrong đời của một người.

Con đường đó, con đường “xérào” từ nhóm T sang nhóm Ccũng chính là con đường mànhiều doanh gia tài giỏi đã điqua, chẳng hạn như Bill Gates.Con đường đó không phải làcon đường dễ nhất, nhưng theotôi đó là con đường hay nhất.

HAI TỐT HƠN MỘTNhư vậy có kiến thức hiểu

biết về các nhóm khác, đặc biệtmột nhóm bên phải và mộtnhóm bên trái, sẽ có ích lợinhiều hơn thay vì chỉ biết về

nhóm của mình. Trong chương2, tôi có nêu một thực tế là mộtngười giàu trung bình có thunhập hết 70 phần trăm từ phíabên phải và 30 phần trăm từphía bên trái của tứ đồ. Tôinhận thấy cho dù bao nhiêutiền kiếm được, một người sẽcảm thấy ổn định hơn nếu họcó thể hoạt động cùng lúc trêncả hai phía. Sự ổn định về tàichánh chẳng qua là có một thếđứng vững vàng ở cả hai phíacủa Kim tứ đồ.

NHỮNG NHÂN VIÊN CỨU HỎATRIỆU PH align="justify">Tôi

có hai người bạn là điển hìnhthành đạt ở cả hai phía của Kimtứ đồ. Họ không những có việclàm bảo đảm với nhiều phúclợi, mà đồng thời kiếm được

một gia tài đáng kể từ phía bênphải tứ đồ. Cả hai đều là nhân

viên cứu hỏa làm việc chochính quyền thành phố. Họ cómột mức lương khá, ổn định,nhiều phúc lợi và có chươngtrình hưu trí đảm bảo, và chỉlàm hai ngày mỗi tuần. Trongba ngày còn lại, họ làm việc

như một nhà đầu tư thực thụ.Vào cuối tuần, họ nghỉ ngơi và

giải trí với gia đình.

Một người mua những ngôinhà cũ, sửa chữa lại và chothuê. Khi tôi viết cuốn sáchnày, anh ta hiện làm chủ 45căn nhà cho thuê, kiếm đượcmỗi tháng 10.000 đô sau thuếvà sau khi trang trải mọi chiphí duy trì, quản lý và bảohiểm. Lương cứu hỏa của anhta chỉ khoảng 3.500 đô mỗitháng, như vậy tổng thu nhậpmỗi tháng của anh ta khoảng13.000 đô. Điều đó tươngđương với thu nhập hàng nămkhoảng 150.000 đô và tiếp tụctăng trưởng. Anh ta còn có 5năm làm việc trước khi về hưu,

và mục tiêu của anh là đạtđược mức thu nhập hàng năm200.000 đô ở tuổi 56. Điều đókhông phải là quá tệ đối vớimột nhân viên nhà nước có bốnđứa con phải không bạn?

Người khác bỏ thời gian phântích tìm hiểu các công ty và đimua các cổ phiếu và các quyềnmua bán cổ phiếu. Danh mụcđầu tư của anh ta hiện nay trịgiá khoảng 1 triệu đô. Giả tỷanh ta bán danh mục đó vàkiếm lãi suất 10 phần trăm mỗinăm, anh ta sẽ có thu nhập mỗinăm vào khoảng 300.000 đôcho đến hết đời dù cho bất cứ

khủng hoảng thị trường nàoxảy ra. Một lần nữa, kết quả ấythật không phải tệ đối với nhânviên nhà nước có hai đứa con,phải không các bạn?

Cả hai người bạn của tôi đềucó dư thu nhập thụ động để cóthể về hưu sớm ở tuổi 40 sau20 năm đầu tư liên tục. Thếnhưng, cả hai đều yêu thíchcông việc chính của mình vàmuốn về hưu đúng tuổi để đượchưởng trọn vẹn các phúc lợihưu trí từ chính quyền địaphương. Khỏi cần nói, cuộcsống của họ sau khi về hưu sẽhoàn toàn tự do vì họ đã gặt

hái được thành công ở cả haiphía của tứ đồ.

BẢN THÂN TIỀN BẠC KHÔNGĐEM LẠI SỰ ỔN ĐỊNH,

AN TOÀNTôi cũng đã gặp nhiều người

có hàng triệu đô trong tàikhoản hưu trí nhưng vẫn khôngtìm được sự an toàn. Tại saovậy? Bởi vì sáng tác đó đượctạo ra từ công việc hay chuyệnkinh doanh của họ. Họ có tiềnđầu tư trong tài khoản hưu trínhưng họ lại biết rất ít hoặckhông biết gì về chuyện đầu tưcả. Nếu số tiền đó đột nhiên

biến mất và tuổi lao động củahọ lại không còn, họ sẽ có thểlàm gì đây?

Trong những giai đoạn khủnghoảng kinh tế, luôn có nhữngluồng chuyển giao lớn về củacải xảy ra. Cho dù bạn khôngcó nhiều tiền, điều quan trọnglà cần đầu tư cho kiến thứchiểu biết của mình, để khi cónhững biến động lớn xảy ra,bạn có thể chuẩn bị đối phóchúng dễ dàng. Đừng bao giờmất cảnh giác và sợ hãi. Nhưtôi đã đề cập, không ai có thểđoán trước điều gì sẽ xảy ra,cho nên tốt hơn hết là hãy tự

chuẩn bị cho mình để đươngđầu với những thay đổi đột biếnấy. Và điều đó có nghĩa là bạncần nên học hỏi ngay từ bâygiờ.

3. ĐÂY LÀ CON ĐƯỜNG ĐIĐẾN SỰ TỰ DO VỀ TIỀN BẠC

Đây chính là con đường mà người bốgiàu luôn khuyến khích chúng tôi đi theo.Đó là con đường đi đến sự tự do về tàichánh, sự tự do thực sự bởi vì trongnhóm C, người khác sẽ làm việc cho bạn,trong khi ở nhóm Đ, tiền bạc làm việccho bạn. Bạn hoàn toàn tự do đối vớicông việc, có thể chọn làm theo ý muốncủa mình. Hiểu biết của bạn về hai nhómnày đã mang lại cho bạn sự tự do hoàntoàn trong việc bỏ công sức của mình

cho công việc.Nếu bạn quan sát những nhà

tỷ phú, bạn sẽ thấy họ đang đitrên con đường này như sơ đồdưới đây.

Vòng chu kỳ giữa nhóm C vàĐ chính là cấu trúc thu nhập

củ a Bill Gates (chủ tập đoànMicrosoft), Rupert Murdoch(chủ tịch tập đoàn truyền thôngNews Corp.), Warren Buffet(cha đẻ tập đoàn BearkshireHathaway) và Ross Perot.

Tuy nhiên tôi cũng muốn lưuý bạn một điều. Nhóm C rấtkhác với nhóm Đ. Tôi đã chứngkiến nhiều người thuộc nhóm Crất thành công, sang nhượngcông ty của mình với giá hàngtriệu đô. Những người này cókhuynh hướng cho rằng số tiềnkhổng lồ họ kiếm được đã minhchứng cho chỉ số thông minh IQcủa họ, cho nên họ huênh

hoang đổ hết tiền vào đầu tư ởnhóm Đ để rồi trắng tay phásản. Cuộc chơi cũng như luậtchơi đều rất khác nhau ở mỗinhóm. Và đó chính là lý do tạisao tôi hoàn toàn đề cao sự họchỏi lên trên bản ngã của mình.

Và cũng giống như trườnghợp tìm kiếm sự ổn định về tàichánh, có thể đứng ở hai nhómsẽ mang lại nhiều ổn định hơntrên con đư̖ đi đến sự tự do vềtài chánh.

CHỌN LỰA HƯỚNG ĐIĐó là những lối kiếm tiền

khác nhau mà bạn có thể lựa

chọn. Điều không may là hầuhết mọi người đều chọn conđường tìm kiếm sự ổn định việclàm. Khi nền kinh tế bắt đầuchao đảo, họ lại càng bámnhiều hơn vào sự bảo đảm việclàm đầy tuyệt vọng. Cuối cùng,cả cuộc đời họ bị kẹt mãi vàođó.

Ở một mức tối thiểu, tôi đềnghị chúng ta nên học hỏi vềsự ổn định tài chánh, mà từ đósẽ đem lại cho chúng ta sự tựtin không những trong côngviệc mà cả khả năng kiếm đượctiền của chính mình trước bấtcứ mọi thăng trầm. Họ sẽ kiếm

được tiền khi những kẻ đầu tưtay mơ hoảng sợ và bán tháomọi thứ mà lẽ ra khi ấy, nhữngtay đó nên tận dụng cơ hội muavào. Điều đó giải thích tại saotôi không cảm thấy sợ hãi khicó những biến động kinh tếđang xảy ra, bởi vì sự biếnđộng cũng đồng nghĩa với sựsang tay của cải trong xã hội từnhóm người này sang nhómngười khác.

NGƯỜI CHỦ KHÔNG LÀM CHOBẠN GIÀU CÓ

Những biến động kinh tếđang xảy ra trên thế giới

nguyên do một phần từ việcsang nhượng hay mua đứt giữacác công ty. Mới đây không lâu,một người bạn sang nhượngcông ty của mình. Người bạncủa tôi kiếm thêm được 15triệu đô bỏ vào tài khoản ngânhàng, trong khi các nhân viêncủa anh ta phải lo đi kiếm việcmới.

Bữa tiệc chia tay ắp đầy nướcmắt cứ ngấm ngầm chực tràonhững đợt sóng phẫn nộ và oángiận. Mặc dù anh ta trả cácnhân viên lương c, hầu hết cácnhân viên chẳng khấm khá gìhơn so với ngày đầu họ vào làm

việc cho công ty. Nhiều ngườicay đắng phát hiện ông chủ củamình đã trở nên giàu có trongsuốt những năm tháng họ làmviệc quần quật, lãnh lương vàtrang trải chi phí sinh hoạthàng ngày.

Thực tế là người chủ khôngcó bổn phận làm cho bạn giàucó, mà chỉ có bổn phận làm saomỗi tháng các nhân viên nhậnđủ số lương theo thỏa thuậnhợp đồng lao động. Nếu bạnmuốn giàu, đó là việc của bạn.Và công việc làm giàu đó lẽ ranên bắt đầu ngay từ lúc bạnlãnh lương. Nếu bạn không biết

quản lý tiền bạc, cho dù có baonhiêu tiền trên thế giới nàycũng không làm bạn giàu lên.Còn ngược lại, nếu bạn biết xàitiền khôn ngoan và học hỏicách làm giàu ở nhóm C hoặcĐ, bạn đang đi trên con đườngtự mình làm giàu và nhất là sẽđạt đến đích của sự tự do hoàntoàn về tài chánh.

Người bố giàu thường nói vớitôi và với con của mình, “Sựkhác nhau duy nhất giữa mộtngười nghèo và một người giàuchính là họ làm gì trong nhữnglúc rảnh rỗi”.

Tôi đồng ý với nhận xét đó.

Tôi nhận thấy có nhiều ngườimỗi lúc mỗi bận rộn, và thờigian rảnh rỗi trở nên hiếm hoivà quý như vàng. Thế nhưng,tôi đề nghị nếu bạn lúc nàocũng bận rộn, hãy cố bận rộn ởcả hai phía của tứ đồ. Nếu bạnthực hiện điều đó, bạn sẽ cónhiều cơ hội tìm được nhiềuthời gian rảnh hơn và tự do hơnvề tiền bạc. Khi ở công sở, bạnhãy làm việc chăm chỉ. Làm ơn

đừng đọc tạp chí Wall Street[9]

trong lúc làm việc. Chủ của bạnsẽ tôn trọng bạn hơn và đánhgiá bạn cao hơn. Những gì bạn

làm sau giờ làm việc với đồnglương của mình trong nhữnglúc rảnh rỗi mới thực sự quyếtđịnh tương lai của bạn. Nếubạn cứ lo làm việc quần quật ởphía bên trái tứ đồ, bạn sẽ làmcực suốt đời. Còn nếu bạn làmviệc quần ật ở phía bên phải tứđồ, bạn sẽ có cơ hội đạt đến tựdo.

CON ĐƯỜNG TÔI ĐỀ NGHỊNhiều người thuộc phải bên

trái tứ đồ thường hỏi tôi, “Theoông tôi nên đi theo con đườngnào?” Tôi đề nghị con đườngmà người bố giàu đã chỉ cho

tôi, con đường mà Perot, BillGates và những nhà tỷ phúkhác đã đi theo. Con đường đónhư vầy.

Đôi khi, tôi nhận được phảnứng thế này, “Tôi muốn trởthành nhà đầu tư hơn”.

Khi đó, tôi trả lời, “Vậy thìbạn cứ “xéo rào” thẳng đếnnhóm Đ nếu như bạn có nhiềutiền và nhiều thời gian rảnh.Còn không, con đường mà tôiđề nghị với bạn sẽ an toàn hơnrất nhiều”.

Hầu hết mọi người đềukhông có nhiều tiền và nhiềuthời gian, cho nên họ đã phảnứng lại, “Vậy thì lý do nào màông nghĩ tôi nên “xé rào” tớinhóm C trước?”

Tôi đã mất hơn cả tiếng đồnghồ để giải thích, và những điềuđó tôi không muốn đi sâu chitiết ở chương này. Tuy nhiên

tôi có thể tóm tắt một số lý donhư sau.

1. Kinh nghiệm và hiểubiết – Nếu bạn thành côngngay trong nhóm C, bạn càngcó nhiều cơ hội thành côngtrong nhóm Đ width="24"align="justify">“Người nhóm Đđầu tư vào nhóm C”.

Nếu ngay từ đầu bạn có thểtạo cho mình một đầu óc kinhdoanh vững vàng, bạn có thểtrở thành một nhà đầu tư giỏihơn bởi vì bạn có thể đánh giáchính xác hơn đâu là nhữngcông ty tốt. Những nhà đầu tưđúng nghĩa thường đầu tư vào

những người nhóm C thànhcông và có hệ thống hoạt độngổn định. Rất rủi ro khi đầu tưcho những người nhóm L hoặcT vốn không phân biệt đượcđâu là sự khác nhau giữa mộtsản phẩm và một hệ thống,hoặc thiếu những kỹ năng lãnhđạo tài giỏi.

2. Nguồn vốn – Nếu bạnlàm chủ một doanh nghiệpđang trên đà phát triển, bạn sẽcó nhiều thời gian hơn và nhiềuvốn hơn hỗ trợ cho những hoạtđộng đầu tư lên xuống của bạntrong thời gian nhóm Đ.

Rất nhiều lần, tôi đã gặp

nhiều người thuộc nhóm L hoặcT có nguồn vốn rất eo hẹp, chonên họ không đủ sức chịu nỗibất cứ thua lỗ đầu tư nào. Chỉqua một cơn biến động thịtrường, họ hoàn toàn bị mấtsạch vì họ đã chơi ở mức “hếtga” túi tiền của mình.

Đầu tư, trên thực tế, chẳngqua chỉ là tập trung vốn vàhiểu biết ở mức cao độ. Đôi khi,bạn phải mất nhiều tiền và thờigian để có được hiểu biết đó.Nhiều nhà đầu tư thành côngthường thất bại trước đó nhiềulần. Những người thành côngđều biết sự chiến thắng thường

là một ông thầy rất tệ hại. Hiểubiết và kinh nghiệm chỉ có đượctừ sự lầm lỗi, và trong thế giớinhóm Đ, cái giá của sự lầm lỗichính là tiền. Nếu bạn không cóvốn lẫn kinh nghiệm, cứ cố trởthành nhà đầu tư sẽ chẳngkhác nào tự giết chết mình.

Khi trở thành người nhóm C tbạn không những tự trang bịcho mình những kỹ năng cầnthiết mà cả nguồn vốn để cóthể mạnh dạn tiến xa hơn vàothế giới của nhóm Đ. Công tydo bạn làm chủ và phát triển sẽcung cấp cho bạn nguồn tiềncần thiết để tham gia cuộc chơimột khi bạn có đủ hiểu biết vềthế giới này. Một khi bạn đã cóđược những kỹ năng và kinhnghiệm trở thành một nhà đầutư giỏi, bạn sẽ hiểu được tại saotôi lại dám nói, “Không phải lúcnào cũng nhất thiết có tiền mớitạo ra tiền”.

TIN MỪNGMột tin mừng là sự thành

công trong nhóm C lại trở nêndễ dàng hơn bao giờ hết.Nguyên nhân là vì các đột phávà bước tiến kỹ thuật đã làmcho mọi thứ trở nên thuận tiện,dễ dàng, và chính kỹ thuậtcũng đã làm cho việc thànhcông trong nhóm C trở nên dễdàng. Dĩ nhiên mặc dù sẽkhông dễ bằng việc đi kiếm mộtviệc làm có mức lương trungbình, các hệ thống đã trở nêncó sẵn cho nhiều người hơn

dám đặt chân “xé rào” vào thếgiới nhóm C và muốn thànhcông ở đó.

CHƯƠNG 4

Ba kiểu hệ thống kinh doanhTrên con đường “xé rào” vào

nhóm C, hãy luôn ghi nhớ mụcđích của bạn là làm chủ một hệthống và mướn người vận hànhhệ thống đó cho bạn. Bạn cóthể tự mình lập một hệ thốngriêng hoặc tìm mua một hệthống có sẵn. Hãy coi hệ thốngđó như một cây cầu nối mà nhờđó bạn có thể vượt qua mộtcách an toàn từ phía bên trái

sang phía bên phải của Kim tứđồ. Cây cầu đó sẽ giúp bạn điđến bờ tự do về tài chánh.

Có ba kiểu hệ thống kinhdoanh hiện đang được áp dụngphổ biến hiện nay, đó là:

1. Những tập đoàn thuộc môhình công ty truyền thống –đây là nơi bạn tự tạo một hệthống cho mìnhalign="justify">2. Hình thứcmua lại đặc quyền kinh doanh(franchises) – đây là nơi bạnmua một hệ thống có sẵn.

3. Tiếp thụ kiểu mạng lưới(network marketing) – đây lànơi bạn mua để hòa nhập

thành một phần của một hệthống có sẵn.

Một kiểu hệ thống đều có ưuđiểm và khuyết điểm riêngnhưng cả ba đều dẫn đến cùngmột mục đích. Nếu được vậnhành đúng cách, mỗi hệ thốngsẽ tạo cho bạn một nguồn thunhập ổn định mà không đòi hỏichủ nhân của nó phải bỏ sức ravận hành khi một hệ thốngđược thiết lập và đi vào hànhđộng. Vấn đề nằm ở chỗ thiếtlập được hệ thống và đưa nóvào quỹ đạo vận hành.

Vào năm 1985, khi mọingười hỏi: “Tại sao anh chị lâm

vào cảnh không nhà?”, hai vợchồng chúng tôi chỉ trả lời,“Chúng tôi đang xây cho mìnhmột hệ thống kinh doanh”.

Hệ thống kinh doanh đó củachúng tôi là một sự pha trộngiữa kiểu quản lý công ty theomô hình truyền thống với kiểumua lại đặc quyền kinh doanh.Như đã trình bày, nhóm C đòihỏi phải có hiểu biết và kinhnghiệm trong việc quản lý hệthống cũng như con người.

Quyết định xây nên một hệthống riêng cho mình đòi hỏirất nhiều công sức. Tôi đã từngthử nghiệm cách làm này vàkết quả công ty do tôi thànhlập đã thất bại tan tành. Mặcdù trong những năm đầu công

ty phát triển rất tốt, nhưng đếnnăm thứ năm công ty bất ngờlâm vào tình trạng phải tuyênbố phá sản. Khi chúng tôithành công, chúng tôi đã khôngchuẩn bị kịp cho một hệ thốngđầy đủ. Hệ thống bắt đầu đổ vỡcho dù chúng tôi có làm việccực hơn đi chăng nữa. Chúngtôi có cảm giác mình như đangmột con tàu lộng lẫy bị lủngđáy và chúng tôi không tài nàotìm ra được chỗ nứt. Trong khicố mọi cách tìm ra chỗ nứt,chúng tôi vẫn không thể tátnước ra kịp để phát hiện chỗnứt và trám kín chỗ nứt ấy.

Nhưng cho dù chúng tôi có pháthiện được, chúng tôi vẫn khôngchắc mình có thể bít kịp lỗthủng ấy hay không.

CON CÓ THỂ MẤT TỪ HAIĐẾN BA DOANH NGHIỆP

Lúc còn đi học, người bố giàuđã kể cho tôi và con của Ngườilà Người đã từng làm mất mộtdoanh nghiệp ở lứa tuổi haimươi. “Đó là sự kiện đau đớnnhất nhưng cũng đáng giá nhấttrong đời ta”, Người kể: “Tacàng chán ghét kỷ niệm đó baonhiêu, ta lại càng học thêmđược nhiều bấy nhiêu làm cáchnào sửa chữa thất bại đó để có

thể thắng lớn sau này”.Khi biết tôi đang rắp tâm mở

cho mình một doanh nghiệpriêng, người bố giàu nói: “Concó thể mất từ hai đến ba doanhnghiệp trước khi con có thể lậpra một doanh nghiệp thực sựthành công và tồn tại lâu dài”.

Người đã huấn luyện Mike,con của Người để có thể thừahưởng cơ nghiệp của Người.Trong khi đó, bố ruột của tôichỉ là một công chức nhà nướcvà Người chẳng có một cơ ngơinào giao lại cho tôi. Tôi phải lậpnghiệp từ chính đôi tay củamình.

THẤT BẠI LÀ MẸ THÀNH CÔNG

“Thất bại là mẹ thành công”người bố giàu luôn nhắc. “Cáccon chỉ có thể học đượcnhiều nhất về chính bảnthân mình khi bị thất bại. Dođó, các con đừng bao giờ sợbị thất bại. Thất bại chỉ là mộtphần trong quá trình thànhcông. Các con không thể nàothành công mà không bao giờbị thất bại. Những người thấtbại chính là những người chưanếm mùi thất bại bao giờ”.

Lời nói đó của Người có lẽ làmột cảnh báo trước đối với tôi,bởi vì cho đến năm 1984, tôi đãlàm mất doanh nghiệp thứ bacủa mình. Khi tôi gặp Kim – vợtôi, tôi đã từng kiếm được hàngtriệu đô để rồi hoàn toàn taytrắng và phải làm lại mọi thứ từđầu. Tôi biết chắc chắn là nàngđã không cưới tôi vì tiền bởi vìlúc ấy tôi không còn một đồngxu dính túi. Khi tôi tâm sự vớiKim là tôi sẽ lập lại một doanhnghiệp lần thứ tư, nàng đãkhông bỏ rơi tôi.

“Em sẽ sát cánh bên anhcùng xây dựng nó”, và nàng đã

giữ đúng lời những gì hứa vớitôi. Cùng với một người bạnkhác, chúng tôi đã lập nên mộthệ thống kinh doanh có 11 chinhánh khắp thế giới, cứ tạo ratiền cho chúng tôi bất kể chúngtôi có bỏ sức ra làm việc haykhông. Con đường đi đến sựthành công ấy từ tay trắng đãtước bao mồ hôi, nước mắt vàxương máu của chúng tôi. Khichúng tôi thành công, cả haingười bố đều rất vui mừng vàthành thật chúc mừng tôi, mặcdù cả hai đều đã bị mất tiền khiđầu tư vào những công ty thửnghiệm ban đầu của tôi lúc tôi

còn tập tễnh bước đi trong thếgiới của nhóm C.

CHƯỚNG NGẠI KHÓ NHẤT

Mike, con của người bố giàu,thường nói với tôi, “Mình sẽkhông bao giờ biết được làmình có thể thực hiện đượcnhững gì mà bạn và bố củamình đã làm hay không. Mìnhđược giao cho một hệ thống, vànhững gì mình làm chỉ là họccách vận hành hệ thống đó màthôi” align="justify">Tôi chắcchắn là anh có thể tạo ra cho

mình một hệ thống thành côngbởi vì anh đã tiếp thu hếtnhững gì mà bố anh dạy. Thếnhưng tôi hoàn toàn hiểu ý anhmuốn ám chỉ điều gì. Khi xâydựng một doanh nghiệp từ taytrắng, phần khó nhất nằm ở haichướng ngại: hệ thống, vànhững người xây dựng hệthống đó. Nếu cả hệ thống lẫnnhân sự không chặt chẽ, khảnăng thất bại sẽ rất cao. Đôikhi, thật khó mà biết vấn đềphát sinh từ đâu – từ nguồnnhân sự hay từ hệ thống, đãgây ra sự thất bại đó.

TRƯỚC THỜI CÓ HÌNH THỨCFRANCHISE

Khi người bố giàu bắt đầu dạytôi về cách trở thành một ngườinhóm C, thời ấy chỉ có một kiểukinh doanh. Đó là kiểu làm ănlớn của một đại công ty gầnnhư độc quyền trong một tỉnhlẻ. Chỗ chúng tôi ở Hawaii cómột nhà máy sản xuất đườngnhưng lại gần như khống chếhết mọi thứ, bao gồm nhữngchuyện kinh doanh lớn khác.Thời ấy, hoặc là làm ăn lớn vớihình thức đại công ty, hoặc là

theo kiểu gia đình chứ rất ít cónhững hình thức làm ăn khácnằm trong khoảng giữa.

Để có thể đạt đến bậc thanglãnh đạo trong những đại côngty lớn nhất chắc chắn khôngphải là mục tiêu của nhữngngười như hai người bố của tôi.Những cộng đồng thiểu số nhưngười Nhật, người Tàu và ngườiHawaii chỉ làm việc trên cánhđồng và không bao giờ đượcphép đứng vào hàng ngũ quảnlý của công ty cả. Cho nênngười bố giàu đã học mọi thứbằng cách thử nghiệm và sửasai.

Khi tôi bắt đầu vào trunghọc, chúng tôi đã nghe đồn vềkhái niệm “franchise” nhưnghình thức kinh doanh kiểu ấykhông xuất hiện ở thị trấn béxíu chỗ chúng tôi ở. Cết gì cảvề tiệm bán bánh mì kẹp thịtMcDonald hay gà rán KFC. Khitôi học hỏi với người bố giàu,những khái niệm ấy hoàn toànlạ lẫm với chúng tôi. Và rồichúng tôi cứ liên tiếp nghe tinđồn về những hình thức kinhdoanh kiểu ấy, nào là “bất hợppháp”, nào là “trò lường gạt bịpbợm”, “nguy hiểm”. Tất nhiên,một khi những lời đồn ấy đến

tai người bố giàu, Người đãmua vé máy bay đến Californiađể kiểm tra tin đồn hơn là chỉnghe theo một cách mù quáng.Khi trở về, Người chỉ nói vớichúng tôi: “Franchises sẽ làmột cuộc cách mạng của tươnglai”, và Người đã mua lại đặcquyền kinh doanh của cả haithương hiệu ấy. Khi xã hội bắtđầu dấy lên trào lưu “franchise”và hình thức ấy bắt đầu trở nênphổ biến, cũng là lúc Người trởthành triệu phú. Người bán lạinhững đặc quyền kinh doanhđó cho những người khác muốnnắm lấy cơ hội làm ăn riêng

cho chính mình.Tôi nhớ có lần đã hỏi Người

mua lại một đặc quyền kinhdoanh đó cho riêng tôi, Ngườicản ngay: “Ta không bán chocon. Con đã học được từ ta rấtnhiều cách xây dựng riêng chomình một hệ thống kinh doanh.Con đừng ngừng lại ở đó. Hìnhthức franchise chỉ dành chonhững ai không muốn tự mìnhtạo ra hay không biết cách tạora một hệ thống cho riêngmình. Hơn nữa, con làm gì có250.000 đô để mua lại đặcquyền đó”.

Ngày nay, thật khó mà tưởng

tượng không có thành phố hiệnđại nào trên thế giới lại khôngcó bánh mì kẹp thịt McDonald,gà rán KFC, hay bánh pizza củaPizza Hut ở mỗi góc phố. Thếnhưng cách đây không lâu thôi,những cửa hàng kinh doanhkiểu ấy nào có tồn tại. Và tôivẫn còn nhớ mãi cái thời “tiềnsử” ấy trong suốt cuộc đời củamình.

LÀM SAO HỌC ĐỂ TRỞ THÀNHMỘT NHÀ DOANH NGHIỆP?

align="justify">Tôi đã học trở thành một nhà

doanh nghiệp bằng cách phụviệc cho người bố giàu. Cả concủa Người lẫn tôi đều là nhữngngười làm công lãnh lương học

cách trở thành chủ doanhnghiệp. Đó cũng là con đườngmà nhiều người đã đi qua, conđường “vừa làm vừa học”. Và

đó cũng chính là cách mà nhiềugia đình giàu sụ đã vận dụng

để giáo dục và truyền đạt kinhnghiệm qua bao thế hệ.

Vấn đề ở chỗ, không phải aicũng có may mắn để được họchỏi những kinh nghiệm “sauhậu trường” ấy trong thế giớicủa nhóm C. Hầu hết các

“chương trình đào tạo quản lý”trong các công ty lớn chỉ dừnglại ở mục đích của chương trình– đó là công ty chỉ đào tạo bạntrở thành nhà quản lý mà thôi.Rất ít công ty dám đào tạo chonhân viên mình trở thànhnhững người thuộc nhóm Cđúng nghĩa.

Thông thường, mọi người haybị kẹt lại ở nhóm T trong cuộchành trình đến thế giới nhómC. Sở dĩ như vậy chủ yếu là vìmọi người không phát triểnđược một hệ thống vững mạnh,cho nên họ đành chịu chấm dứtcuộc hành trình bằng cách trở

thành một phần hòa nhập vớihệ thống. Những người nhóm Cthành công chính là nhữngngười thiết lập được một hệthống vận hành mà không cầncó sự can thiệp hay bỏ sức củahọ vào.

Có ba cách bạn có thể rútngắn con đường đi trên thế giớicủa nhóm C.

1. Tìm một người đỡ đầu.Người bố giàu là người đỡ đầucủa tôi. Người đỡ đầu là ngườiđã làm ăn qua những gì bạnmuốn làm... và đã thành công.Đừng tìm người cố vấn. Ngườicố vấn chỉ là kẻ biết bảo bạn

làm thế nào trong khi bản thânngười ấy có thể chưa từng làmqua bao giờ. Hầu hết nhữngngười cố vấn đều thuộc nhómT. Thế giới lúc nào cũng đầy ắpnhững người nhóm T thích cốvấn cho bạn làm thế nào trởthành người nhóm C hay nhómL. Người bố giàu của tôi làngười đỡ đầu nhưng không phảilà người cố vấn.

Một trong những bí quyết lớnnhất của Người là:

“Hãy thận trọng với lời tưvấn mà con nghe được. Trongkhi con phải luôn rộng mở đầuóc để sẵn sàng tiếp thu cái mới,

hãy dè chừng xem trước hết lờikhuyên đó đến từ nhóm ngườinào”.

Người bố giàu đã dạy tôi vềnhững hệ thống và làm thế nàolãnh đạo mọi người, chứ khôngphải quản lý mọi người. Cácnhà quản lý thường coi cấpdưới như hàng yếu kém. Trongkhi đó, các nhà lãnh đạo phảichỉ đạo những người khác khônngoan hơn mình.

Nếu bạn muốn tìm đọc mộtquyển sách tuyệt vời về nhữngbài học cơ bản bắt đầu từ lậpmột hệ thống cho riêng mình,hãy tìm đọc quyển Huyền thoại

E của Michael Gerber. Đối vớinhững ai muốn học cách lập racho mình một hệ thống, quyểnsách đó thật vô giá.

Một lối học truyền thống vềnhững hệ thống là lấy bằngMBA (Cao học về Quản trị Kinhdoanh) của một trường nổitiếng và nhanh chóng leo thangcấp bậc trong con đường sựnghiệp với một tập đoàn lớn.Bằng MBA trở nên quan trọngbởi vì bạn sẽ học được nhữngcơ bản về kế toán, cũng nhưmối liên hệ giữa những con sốtài chánh với những hệ thốngkinh doanh trong một doanh

nghiệp. Tuy nhiên, chỉ có bằngMBA không nhất thiết có nghĩalà bạn có thể trở nên sành sỏitrong việc vận hành tất cả cáchệ thống, vốn cùng tạo thànhmột guồng máy kinh doanhhoàn hảo.

Để có thể học được mọi hệthống cần thiết có được trongmột công ty, bạn phải mất từ10 đến 15 năm làm việc và họchết những khía cạnh ngócngách trong chuyện kinhdoanh. Sau đó, bạn có thểchuẩn bị từ chức và tự lậpdoanh nghiệp cho mình. Làmviệc cho một đại công ty thành

công cũng giống như việc họchỏi với người đỡ đầu của bạn.

Cho dù có người đỡ đầu hoặccho dù có tích lũy nhiều kinhnghiệm, phương pháp này đềuđòi hỏi bạn phải bỏ ra nhiềucông sức. Tạo ra một hệ thốngcho riêng mình đòi hỏi có nhiềuthử nghiệm sai-sửa, chi phí vềmặt pháp lý ban đầu và cáccông việc thủ tục giấy tờ khác.Tất cả những chuyện này cũngsẽ phát sinh đồng thời khi bạnđang phát triển và tranh thủnguồn nhân lực làm việc chobạn.

2. Đặc quyền kinh doanh

(franchises). Một cách khác họcvề hệ thống là mua một đặcquyền kinh doanh. Khi bạnmua lại đặc quyền kinh doanh,bạn cũng đang mua lấy một hệthống kinh doanh “đã được thửnghiệm và chứng minh thànhcông”. Có nhiều đặc quyền kinhdoanh hoàn hảo.

Khi mua lại một hệ thốngbằng đặc quyền kinh doanh,thay vì thử tạo cho mình mộthệ thống, bạn có thể tập trungvào việc phát triển nguồn nhânsự cho mình. Mua lại hệ thốngđã giúp cho bạn giảm bớt mộtgánh nặng khi bạn chỉ đang tập

tễnh học cách trở thành mộtnhà doanh nghiệp. Lý do tạisao nhiều ngân hàng cho vaytiền mua đặc quyền kinh doanhhơn là những doanh nghiệp nhỏmới được thành lập là vì cácngân hàng nhận biết được tầmquan trọng của các hệ thống,và việc khởi sự lập nghiệp bằngmột hệ thống tứ đồ hiệu quả sẽlàm giảm rủi ro cho vay của cácngân hàng.

Thế nhưng tôi xin lưu ý thậntrọng một điều đối với nhữngbạn mua lại đặc quyền kinhdoanh. Các bạn hãy làm ơnđừng vướng vào kiểu người

nhóm T, tức là người “muốn tựmình làm mọi việc”. Nếu bạnmua một đặc quyền kinhdoanh, hãy trở thành một ngườnhóm L. Hãy làm chính xáctheo những gì mà người bánđặc quyền yêu cầu bạn. Khôngcó gì tồi tệ hơn là xảy ra kiệntụng tranh chấp giữa người bánvà người mua đặc quyền kinhdoanh. Sở dĩ xảy ra tranh chấplà vì những người đi mua hệthống lại muốn vận hành hệthống đó theo cách của mìnhchứ không phải cách mà ngườibán muốn hệ thống đó vậnhành như vậy. Nếu bạn muốn

l àm theo cách của mình, bạnhãy làm điều đó khi nào bạn đãlàm chủ được cả hệ thống lẫnnguồn nhân lực.

Người bố có học thức cao củatôi đã thất bại khi Người mualại đặc quyền kinh doanh mộthiệu kem nổi tiếng và đắt tiền.Mặc dù hệ thống hoàn hảo,nhưng việc kinh doanh đó vẫnbị thất bại ê chề. Theo tôi,chuyện kinh doanh đó thất bạilà vì những người hùn vốn vớiNgười chỉ là những người kiểunhóm L hay T không biết làm gìkhi việc kinh doanh trở nên bếtbát, và đã không yêu cầu sự hỗ

trợ của công ty mẹ. Kết quả,các đối tác tranh chấp với nhauvà việc kinh doanh cứ thế màcàng tồi tệ hơn. Họ đã quênmột điều cơ bản là một ngườichủ doanh nghiệp thực sựkhông chỉ là chủ một hệ thống,mà còn lệ thuộc rất nhiều vàokhả năng vận hành hệ thốngđó.

CÁC NGÂN HÀNG SẼ KHÔNGCHO VAY TIỀN ĐỐI VỚINHỮNG NGƯỜI KHÔNG CÓ

HỆ THỐNG

Nếu ngân hàng đã không chonhững doanh nghiệp nhỏ,không có hệ thống vay tiền, thìtại sao bạn lại phải đầu tư vàohọ? Gần như mỗi ngày đều cóngười tìm đến tôi với những kếhoạch kinh doanh của hy vọngchúng tôi có thể bỏ tiền đầu tưvào những ý tưởng kinh doanhhay dự án làm ăn của họ.

Hầu như tôi đều bác bỏ lời đềnghị của họ chỉ vì một nguyênnhân duy nhất. Những ngườiđến tìm tôi đầu tư đều khôngphân biệt được sự khác nhaugiữa một sản phẩm và một hệthống. Tôi có những người bạn

(vốn là ca sĩ) đến mời tôi đầutư vào đĩa nhạc mới của họ, cònnhững người khác muốn nhờ tôigiúp thành lập tổ chức phi lợinhuận mới để cải thiện thế giới.Mặc dù tôi có thể rất thích dựán đó, sản phẩm đó hay conngười đó, tôi đều chối từ họ bởivì họ hầu như không có kinhnghiệm gì trong việc tạo ra vàvận hành một hệ thống kinhdoanh.

Việc anh hát hay không cónghĩa là anh hiểu được về hệthống tiếp thị, hay hệ thống vềtài chánh kế toán, hệ thốngbán hàng, hệ thống thuê mướn

nhân công và đuổi việc, hệthống luật pháp, và nhiềunhững hệ thống khác đã cùngtạo ra một doanh nghiệp kinhdoanh có thể sống còn tồn tạivà vươn lên thành công trongthế giới kinh doanh.

Để một doanh nghiệp có thểtồn tại và phát triển lâu dài,100 phần trăm các hệ thốngtrong doanh nghiệp phải hoạtđộng và rõ ràng. Lấy thí dụ:

Một chiếc phi cơ là hệ thốngcủa những hệ thống. Nếu chiếcphi cơ cất cánh và giả dụ hệthống xăng không hoạt động,chắc chắn sẽ rớt máy bay ngay.

Điều đó cũng xảy ra tương tựđối với một doanh nghiệp.Không phải những hệ thốngbạn biết sẽ là đầu mối phátsinh các vấn đề, mà chính lànhững hệ thống bạn không biếtđến mới là nguy cơ làm cho bạnbị thất bại tan tành.

Cơ thể con người là một hệthống của mọi hệ thống. Hầuhết chúng ta đều có người thâncủa mình qua đời do một trongnhững hệ thống cơ thể động,chẳng hạn như hệ thống tuầnhoàn đã gây bệnh lây lan chotất cả những hệ thống kháctrong cơ thể.

Đó là lý do tại sao xây dựngmột hệ thống kinh doanh đượcthử nghiệm và thành côngkhông phải là điều dễ dàng tínào. Chính những hệ thống bạnquên bẵng đi hay không chú ýtới mới là nguồn gốc gây ranhững thảm kịch và vỡ nợ. Đócũng là lý do tại sao tôi ít khiđầu tư vào một người nhóm Lhay T có một sản phẩm mớihay một ý tưởng kinh doanhmới. Những nhà đầu tư chuyênnghiệp có khuynh hướng đầu tưvào những hệ thống đã đượcchứng minh trong thế giới kinhdoanh, được vận hành bởi

những người có kinh nghiệmgià dặn.

Cho nên, nếu như ngân hàngchỉ cho vay những hệ thống đãđược thử nghiệm và thànhcông, và quan tâm đến ngườinào sẽ được bổ nhiệm vào vị trívận hành hệ thống đó, thế thìbạn cũng nên làm y như vậy –nếu như bạn muốn trở thànhmột nhà đầu tư khôn ngoan.

3. Tiếp thị hệ thống. Cònđược gọi là tiếp thị đa cấp hoặccác hệ thống phân phối trựctiếp. Cũng như với các đặcquyền kinh doanh, ban đầu xãhội cố gạt tiếp thị hệ thống ra

ngoài vòng pháp luật, và tôibiết có những quốc gia đãthành công trong chuyện đóhay nghiêm cấm khắt khe hìnhthức kinh doanh đó. Bất kỳ mộthệ thống hay một ý tưởng mớinào nảy sinh trong thời đó cũngđều bị cho là “kỳ quặc và đángnghi ngờ”. Lúc đầu, tôi cũngcho tiếp thị hệ thống là một tròlường gạt. Nhưng sau nhiềunăm, khi tôi đã nghiên cứunhững hệ thống khác nhauphát sinh qua tiếp thị hệ thốngvà chứng kiến nhiều người bạncủa mình trở nên thành côngtrong kiểu kinh doanh này, tôi

đã thay đổi quan điểm củamình.

Sau khi tôi bỏ thành kiến củamình và bắt đầu bỏ công tìmhiểu về tiếp thị hệ thống, tôinhận thấy rằng đã có nhiềungười xây dựng cho mìnhnhững hệ thống tiếp thị hệthống một cách lương thiện vàcần mẫn. Khi gặp được họ, tôicó thể thấy tác động của nhữnghệ thống kinh doanh này lênđời sống và tương lai tài chánhcủa rất nhiều người khác. Chỉcần bỏ ra một khoản phí gianhập vừa phải (thường khoảng200 đô Mỹ), mọi người có thể

mua vào một hệ thống sẵn cóvà có thể bắt tay xây ngay chomình một công việc kinhdoanh. Nhờ vào những bướctiến khổng lồ trong công nghệmáy tính, các tổ chức này hoàntoàn được tự động hóa, vànhững công việc nhức đầu nhưthủ tục giấy tờ, xử lý đơn đặthàng, phân phối, kế toán vànhững công việc phát sinh kháchầu như toàn bộ đều được quảnlý bởi các hệ thống chươngtrình phần mềm tiếp thị hệthống. Những nhà phân phốimới có thể dồn hết sức củamình vào việc xây dựng kinh

doanh thông qua việc chia sẻcơ hội làm ăn được tự động hóanày, thay vì phải lo lắng nhứcđầu về những thủ tục ban đầutrong giai đoạn sơ khai của mộtdoanh nghiệp nhỏ.

Một trong những người bạnthân của tôi từng kiếm đượchàng tỷ đô làm ăn từ đầu tư bấtđộng sản vào năm 1997, vừamới ký hợp đồng làm một nhàphân phối tiếp thị hệ thống vàbắt đầu lập nghiệp kinh doanhcho mình. Tôi rất ngạc nhiênkhi thấy anh cần mẫn chămchút cho công việc kinh doanhtiếp thị hệ thống của mình bởi

vì rõ ràng anh không cần tiền.Khi tôi hỏi anh lý do, anh đãgiải thích như vầy:

“Tôi đã đi học để trở thànhmột kế toán viên chuyênnghiệp, sau đó tôi lấy đượcbằng MBA về tài chánh. Khimọi người hỏi tôi cách làmgiàu, tôi đã kể lại và chia sẻ vớihọ kinh nghiệm về những giaodịch địa ốc hàng triệu đô vàmức thu nhập “thụ động” hàngtrăm ngàn đô tôi kiếm được mỗinăm từ đầu tư bất động sản củamình. Và tôi nhận thấy thườngthì mọi người thối chí rút lui vàngượng ngùng bỏ đi. Cả anh và

tôi đều biết rằng cơ hội đầu tưđịa ốc hàng triệu đô như thếhoàn toàn nằm ngoài tầm taycủa họ, bởi vì ngoài việc khôngcó kiến t kinh nghiệm, họ cũngkhông có nhiều vốn để đầu tư.Cho nên tôi đã bắt đầu tìmkiếm một con đường mà tôi cóthể giúp họ đạt được mức thunhập thụ động như tôi đã kiếmđược từ chuyện kinh doanh địaốc của mình, mà không cầnphải quay lại học hết 6 năm vàbỏ thêm 12 năm đầu tư trênlĩnh vực địa ốc. Tôi tin rằng tiếpthị hệ thống có thể giúp mọingười có cơ hội kiếm được thu

nhập thụ động trong khi họ vẫncó thể học cách trở thànhnhững nhà đầu tư chuyênnghiệp. Đó là lý do tại sao tôiđã đề nghị hình thức tiếp thị hệthống với họ. Cho dù họ có íttiền đi chăng nữa, họ vẫn cóthể đầu tư “số vốn tạo ra từ mồhôi công sức của mình” trongvòng 5 năm và có thể kiếmđược một mức thu nhập thụđộng cần thiết cho những mốiđầu tư thực thụ. Khi phát triểncông việc làm ăn của mình, họlại còn có thời gian rảnh rỗi đểhọc hỏi thêm cũng như kiếmđược nhiều vốn hơn để có thể

cùng tôi nhắm vào những mốiđầu tư lớn”.

Người bạn của tôi đã gianhập vào một công ty tiếp thịhệ thống làm nhà phân phốisau khi nghiên cứu nhiều côngty khác nhau, và bắt đầu thiếtlập quan hệ làm ăn theo kiểutiếp thị hệ thống với nhữngngười muốn hùn vốn đầu tư vớianh sau này. Hiện tại, anh tađang ăn nên làm ra trong hệthống kinh doanh tiếp thị hệthống cũng như chuyện đầu tưcủa mình. Anh bảo tôi, “Banđầu tôi làm điều này chỉ vìmuốn giúp mọi người kiếm ra

tiền để đầu tư, vậy mà giờ đâytôi lại càng trở nên giàu có từchuyện kinh doanh hoàn toànmới mẻ này”.

Cứ mỗi tháng anh mở hai lớphọc vào thứ Bảy. Trong lớp họcđầu, anh dạy mọi người về cáchệ thống kinh doanh và nguồnnhân lực, hoặc cách trở thànhmột nhà doanh nghiệp thànhđạt. Vào buổi học thứ hai, anhdạy họ về kiến thức tài chánhvà sự thông minh về tiền bạc.Anh dạy họ trở thành nhữngnhà đầu tư có hiểu biết. Các lớphọc của anh cứ mỗi lúc mộtđông.

Con đường anh đề nghị hoàntoàn giống con đường mà tôi đãđề nghị với bạn trước đây.

MỘT FRANCHISE CÁ NHÂNVà đó chính là lý do tại sao

ngày nay tôi luôn khuyến khích

mọi người hãy xem xét đếnhình thức tiếp thị hệ thống.Nhiều đặc quyền kinh doanhnổi tiếng đòi hỏi trong túi bạnphải có từ một triệu đô trở lên.Tiếp thị hệ thống chẳng khácnào một đặc quyền kinh doanhcá nhân, và bạn chỉ tốn khoảng200 đô để mua nó.

Tôi biết hình thức kinh doanhtiếp thị hệ thống đòi hỏi nhiềucông sức. Nhưng sự thành côngở bất cứ nhóm nào cũng đòi hỏisự làm việc cật lực. Về mặt cánhân, tôi chưa kiếm được đồngthu nhập nào như một nhàphân phối tiếp thị hệ thống. Tôi

đã nghiên cứu nhiều công tytiếp thị hệ thống khác nhau,cũng như những chính sáchthăng thưởng và giảm giá củahọ. Trong quá trình tìm hiểu,thực sự tôi có gia nhập một vàicông ty nhưng chỉ với tư cáchmột người tiêu dùng chỉ vì cácsản phẩm của họ quá tốt.

Tuy nhiên, nếu tôi có thể đềnghị bạn tìm kiếm một tổ chứctuyệt vời nào đó có thể giúpbạn hội nhập vào phần bênphải của tứ đồ, chìa khóakhông phải nằm ở chỗ sảnphẩm mà nằm ở phần kinhnghiệm, kiến thức mà tổ chức

ấy có thể đem lại cho bạn. Cónhững tổ chức tiếp thị hệ thốngchỉ quan tâm đến việc làm thếnào bạn có thể rao bán hệthống của họ cho những ngườibạn quen. Nhưng cũng cónhững tổ chức chỉ quan tâmđến việc huấn luyện bạn vàgiúp bạn thành công.

Từ việc nghiên cứu tìm hiểuvề hình thức tiếp thị hệ thốngnày, tôi đã tìm thấy hai vấn đềquan trọng mà bạn có thể họchỏi từ các chương trình của họ,mà hai vấn đề ấy rất quantrọng và cần thiết để trở thànhmột nhà doanh nghiệp nhóm C

thành công.1. Để thành công, bạn cần

phải học cách chiến thắng vàlàm chủ nỗi sợ bị từ chối, vàđừng lo lắng những gì ngườikhác nói về bạn. Rất nhiều lầntôi đã gặp những người camchịu bỏ cuộc chỉ vì những lờiphê bình về họ từ bạn bè khihọ làm một điều gì đó hơi kháclạ. Tôi biết điều đó bởi vì tôi đãtừng như vậy. Trong một thịtrấn nhỏ, mọi người đều biếtnhững gì mà một người khácđang dự định làm. Nếu một aiđó không thích những gì bạnlàm, cả thị trấn sẽ kháo nhau

về chuyện đó và chuyện làmcủa bạn sẽ trở thành đề tàiphiếm luận của mọi người.

Một trong những câu châmngôn hay nhất mà tôi thườngtự lặp đi lặp lại với chính mìnhlà: “Những gì anh nghĩ về tôikhông phải là chuyện của tôi.Điều quan trọng nhất là tôinghĩ gì về chính bản thânmình”.

Một trong nhiều lý do ngườibố giàu đã khuyến khích tôilàm việc cho hãng Xerox trong4 năm trời không phải là vìNgười thích mấy cái máy photo,mà vì Người muốn tôi có thể

làm chủ được sự mắc cỡ hổthẹn và nỗi sợ bị từ chối củamình

2. Học cách lãnh đạo mọingười. Làm việc với những kiểungười khác nhau là một vấn đềkhó khăn nhất trong kinhdoanh. Những người thànhcông trong bất kỳ chuyện kinhdoanh nào tôi gặp thường lànhững người có kỹ năng lãnhđạo tuyệt vời. Kỹ năng làm việcchung và gây hứng thú trongquan hệ công tác với ngườikhác là một kỹ năng vô giá. Kỹnăng đó có thể được học hỏi vàrèn luyện.

Như tôi đã nói, con đường“xé rào” từ phía bên trái sangphía bên phải không quantrọng ở những gì bạn làm được,mà quan trọng ở chỗ bạn muốntrở thành loại người nào. Hãyhọc cách ứng xử khi bị từ chối,làm thế nào không bị những gìngười khác nghĩ về bạn sẽ ảnhhưởng đến bạn. Hãy học cáchlãnh đạo và bạn sẽ tìm thấytrái lành quả ngọt. Cho nên, tôisẽ tán thành những tổ chứctiếp thị hệ thống nào mà camkết trước nhất việc trui rèn bạnnhư một con người hơn là mộtkẻ bán hàng. Tôi sẽ tìm kiếm

những tổ chức nào mà:a. Có kỷ lục thành tích chứng

nhận, một hệ thống phân phốivà một chế độ thăng thưởngthành công trong nhiều năm

b. Có cơ hội kinh doanh màbạn có thể thành công, biết tintưởng và dám chia sẻ cơ hội ấymột cách tự tin với mọi người.

c. Có các chương trình đàotạo dài hạn, thường xuyêntrong việc phát triển bạn nhưmột con người. Sự tự tin là yếutố quan trọng sống còn của mộtngười đứng trong thế giới bênphải của tứ đồ.

d. Có một chương trình đỡ

đầu, hỗ trợ vững mạnh. Bạnmuốn học hỏi từ những nhàlãnh đạo chứ không phải nhữngnhà cố vấn, hãy học từ nhữngngười đã trở thành những kẻlãnh đạo ở phía bên phải tứ đồvà mong muốn bạn thành côngnhư họ.

e. Có những con người màbạn kính trọng và thích đượclàm việc với họ.

Nếu một tổ chức đáp ứngđược 5 tiêu chuẩn trên, lúc đóhãy nghiên cứu đến sản phẩmcủa họ. Có rất nhiều người chỉnhìn vào sản phẩm mà khôngchịu xem xét hệ thống kinh

doanh và cơ cấu tổ chức đằngsau sản phẩm đó. Trong mộtvài tổ chức tôi biết, họ thườngnêu một khẩu hiệu thế này,“Sản phẩm sẽ tự bán được. Thdễ dàng”. Nếu bạn muốn trởthành một kẻ bán hành, mộtngười nhóm T, thế thì sảnphẩm sẽ trở thành quan trọngnhất. Nhưng nếu bạn muốn tựhoàn thiện để trở thành mộtnhà doanh nghiệp dài hạn, thếthì chính hệ thống, kiến thứcthu thập suốt đời và bản chấtcon người sẽ trở nên quantrọng nhất.

Một người bạn đồng nghiệp

rất am hiểu về ngành côngnghiệp này đã nhắc nhở tôi vềgiá trị của thời gian vốn là mộttrong những tài sản quý giánhất của mọi người. Trong mộtcông ty tiếp thị hệ thống, thànhcông thực sự là chỉ khi nào bạnbỏ công sức và thời gian củamình trong ngắn hạn và thuđược nguồn thu nhập “thụđộng” đáng kể trong dài hạn.Một khi bạn đã xây dựng đượcmột tổ chức vững mạnh trongtay mình, bạn có thể thôi làmviệc mà nguồn thu nhập vẫnchảy đều vào túi bạn từ nhữngcông sức xây dựng cần mẫn

ban đầu. Tuy nhiên, chìa khóaquan trọng nhất của sự thànhcông với một công ty tiếp thị hệthống phải là sự cam kết lâudài của chính bạn, cũng nhưcủa tổ chức đó, là hướng tớimục tiêu trở thành một nhàlãnh đạo kinh doanh như bạnmuốn.

HỆ THỐNG LÀ CHIẾC CẦU DẪNĐẾN TỰ DO

Tôi không muốn nhắc lạichuyện không có nhà để ở. Tuynhiên, đối với hai vợ chồng tôi,kinh nghiệm thời ấy thật là vô

giá. Ngày nay, sự tự do và bảođảm không phải được tìm thấyở những gì chúng ta đang có,mà chính ở những gì chúng tabiết tạo ra bằng sự tự tin củamình.

Từ lúc đó, chúng tôi đã từngtạo ra một công ty địa ốc, mộtcông ty dầu, một công ty khaithác mỏ, và hai doanh nghiệptrong lĩnh vực đào tạo. Chonên, quá trình học hỏi cách tạora một hệ thống thành cônghoàn toàn lợi ích thiết thực đốivới chúng tôi. Thế nhưng tôikhông muốn đề nghị quá trìnhđó với bất cứ ai, trừ phi sự

muốn kinh qua con đường đó.Cho tới thời điểm cách đây

vài năm, cơ hội cho một ngườithành công ở nhóm C chỉ có thểcó đối với những ai gan dạ hoặcgiàu có sẵn. Hai vợ chồng tôi cólẽ có lá gan khá lớn bởi vìchúng tôi chẳng giàu có gì cả.Lý do khiến nhiều người ở lạiphía bên trái tứ đồ là vì họ cảmthấy rủi ro quá lớn khi pháttriển một hệ thống riêng chochính mình. Đối với họ, sẽ khônngoan hơn khi kiếm được mộtcông việc ổn định và an toàn.

Ngày nay, chủ yếu do nhữngbước tiến phát triển vượt bậc

của công nghệ khoa học, nhữngrủi ro trên con đường trở thànhnhà doanh nghiệp thành đạt đãgiảm đi rất nhiều, và cơ hội làmchủ một hệ thống kinh doanhriêng cho mình đều mở cửa vớitất cả mọi người.

Đặc quyền kinh doanh vàtiếp thị hệ thống đã làm giảmđi một phần gánh nặng trêncon đường phát triển một hệthống riêng cho bạn. Bạn mualại quyền kinh doanh từ một hệthống thành công, và nhiệm vụcủa bạn bây giờ chỉ là pháttriển nguồn nhân lực cho chínhbạn.

Hãy coi những hệ thống nàynhư những chiếc cầu. Nhữngchiếc cầu đó sẽ vạch ra cho bạnmột con đường an toàn đi đếnthế giới bên phải của Kim tứđồ. Đó là những chiếc cầu sẽdẫn bạn đến sự tự do về tàichánh.

Trong chương kế tiếp, tôi sẽbàn đến nửa phần còn lại trongthế giới bên phải ấy, thế giớicủa những nhà đầu tư nhóm Đ.

CHƯƠNG 5

Bảy cấp bậc đầu tưCó một lần người bố giàu hỏi

tôi, “Con cho ta biết đâu là sựkhác nhau giữa người cá ngựavới người chơi chứng khoán?”.

Tôi trả lời, “Con không biết”.Người nói, “Chẳng khác nhau

nhiều con ạ. Đừng bao giờ trởthành một người chỉ biết muachứng khoán. Việc mà con cầnnhắm tới khi con lớn lên là trởthành người tạo ra chứngkhoán mà các nhà môi giới sẽbán và người khác mua”.

Trong một khoảng thời gianrất lâu, tôi đã không hiểu đượclời Người nói. Mãi cho tới khi tôibắt đầu dạy môn đầu tư chomọi người, tôi mới thực sự hiểu

được sự khác nhau giữa các loạiđầu tư.

Khi viết chương này, tôi rấtcám ơn John Burley. John đượccoi là một trong những bộ óckhôn ngoan nhất trong thế giớiđầu tư bất động sản. Khi anhngoài 30 tuổi, anh đã mua hơn130 căn nhà mà không dùngmột đồng bạc nào của mình.Đến tuổi 32, anh hoàn toàn tựdo về tài chánh và không baogiờ phải làm việc lại để kiếmtiền. Giống như tôi, anh đãchọn con đường dạy học,truyền đạt lại những kinhnghiệm làm giàu của mình cho

người khác. Kiến thức hiểu biếtcủa anh không chỉ gói gọntrong lĩnh vực địa ốc. Anh lậpnghiệp bằng nghề kế hoạch tàichánh, cho nên anh hiểu biếtrất sâu về thế giới tài chánh,và thuế. Thế nhưng, anh cómột khả năng độc nhất vô nhịlà giải thích mọi việc rất rõràng. Anh có tài diễn dịchnhững thứ phức tạp, rối rắmthành những khái niệm đơngiản dễ hiểu. Khi truyền đạt lạikinh nghiệm của mình, anh đãxác định và phân chia ngườiđầu tư thành 6 bậc dựa trênmức độ kinh nghiệm đầu tư của

họ cũng như sự khác nhau vềtính cách cá nhân. Tôi đã pháttriển cách xếp bậc này của anhchi tiết hơn và tăng thêm mộtbậc tảy cho các loại nhà đầu tưnày.

Sử dụng phương pháp địnhdạng theo Kim tứ đồ đã giúp tôidạy những người khác về thếgiới đầu tư. Khi các bạn đọc quanhững cấp bậc đầu tư này, cóthể bạn sẽ nhận ra một ngườiđầu tư nào đó mà bạn quenbiết ở mỗi cấp bậc.

CÁCH HỌC LỰA CHỌN

Ở cuối phần trình bày mỗicấp bậc, tôi sẽ chừa mộtkhoảng trống mà bạn có thểđiền tên những người bạn biết– theo nhận xét của bạn – phùhợp với cấp bậc này hay không.Và khi bạn nhận ra một cấp bậcđầu tư nào đó đúng với conngười của bạn, bạn có thể điềntên mình vào đó.

Như tôi đã trình bày, đây chỉlà một cách lựa chọn nhằm mụcđích nâng cao hiểu biết của bạnvề các cấp bậc đầu tư khácnhau. Điều đó không nhằm hạcấp hay phê phán những ngườibạn của bạn. Đề tài về tiền bạc

rất dễ nhạy cảm và biến độngnhư đề tài về chính trị, tôn giáohay tình dục. Và đó cũng chínhlà lý do tại sao tôi đề nghị cácbạn hãy giữ kín riêng tư nhữngsuy nghĩ cá nhân của mình.Khoảng trống ở cuối mỗi phầntrình bày chỉ nhằm mục đíchlàm tăng sự hiểu biết của bạn –nếu như bạn chọn dùng nó.

Tôi thường dùng danh sáchcấp bậc này khi bắt đầu các lớphọc về đầu tư. Phương tiện ấysẽ làm cho việc tiếp thu mauchóng hơn và đã giúp nhiềungười học trở nên ý thức rõràng hơn về cấp bậc họ đang ở

và cấp bậc đầu tư họ muốnnhắm tới.

Qua nhiều năm, được sự chophép của John, tôi đã đ chỉnhlại nội dung của mỗi cấp bậcsao cho phù hợp với kinhnghiệm thực tế mà tôi đã trảiqua. Mong các bạn hãy đọc kỹbảy cấp bậc đầu tư này.

BẢY CẤP BẬC ĐẦU TƯBẬC 0: NHỮNG NGƯỜI

KHÔNG CÓ GÌ ĐỂ ĐẦU TƯNhững người này không có

tiền để đầu tư. Hoặc là họ tiêuhết mọi thứ kiếm được, hoặc là

họ chi nhiều hơn thu. Có nhiềungười giàu rơi vào cấp bậc nàybởi vì họ tiêu xài quá mức họkiếm được. Điều không may làhết 50 phần trăm những ngườilớn đều rơi vào cấp bậc zeronày.

Bạn có biết ai thuộc cấp bậc0 hay không? (tùy chọn).

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________BẬC 1: NGƯỜI ĐI VAYNhững người này thường giải

quyết vấn đề tiền bạc bằngcách đi vay mượn. Thườngthường họ đầu tư bằng số tiềnvay được. Quan điểm về kếhoạch tài chánh của họ là vay

quít trả cam. Cuộc sống tiềnbạc của họ chẳng khác nào nhưcon đà điểu vùi đầu vào cát, cứhy vọng và cầu nguyện mọi thứsẽ suôn sẻ. Họ có thể có vài tàisản đó, nhưng thực tế là mứcnợ của họ lại quá nhiều. Hầunhư họ không ý thức gì về tiềnbạc và thói quen tiêu xài củamình.

Bất cứ thứ giá trị nào họ làmchủ cũng đều có bóng dáng nợtrong đó. Họ dùng thẻ tín dụngmột cách bốc đồng, rồi dồn cáckhoản nợ tín dụng đó vàokhoản nợ nhà dài hạn, “rửasạch” thẻ tín dụng và bắt đầu

dùng tiếp. Nếu trị giá căn nhàhọ ở tăng lên, họ liền đi vaydùng khoản giá trị căn nhàtăng lên đó làm thế chấp, hoặcmua một căn nhà lớn hơn, đắttiền hơn. Họ tin là trị giá bấtđộng sản chỉ có một chiều đilên.

Những từ, những câu khuyếnmãi như “trả góp hàng thángthấp, dễ dàng” luôn hấp dẫnhọ. Họ thường mua những đồchơi sụt giá như du thuyền, hồbơi, đi du lịch hay xe ô-tô vớinhững câu khuyến mãi đótrong đầu. Họ liệt kê những đồchơi sụt giá này thành tài sản

của họ, quay lại ngân hàng đểvay mượn tiếp và khi bị ngânhàng từ chối, họ cứ thắc mắckhông hiểu tại sao.

Mua sắm là một cách vậnđộng ưa thích với họ. Họ muanhững thứ không cần mà vẫnbiện hộ cho mình bằng nhữngcâu như: “Ồ, cứ việc mua đi.Mình đáng được hưởng kia mà”,hay như “Nếu mình không muabây giờ, sẽ chẳng bao giờ muađược nó với giá hời như thế”,“Hàng đang giảm giá”, “Tôimuốn bọn trẻ có những thứ màtôi trước đây không bao giờđược hưởng”.

Họ cứ nghĩ việc kéo dài nợ ramột thời gian dài là một hànhđộng khôn ngoan, luôn tự đùavới mình rằng họ sẽ làm việcnhiều hơn để kiếm được nhiềutiền hơn trả hết nợ vào mộtngày đẹp trời nào đó. Họ tiêuxài hết những gì họ kiếm được.Những người này còn được coinhư là người tiêu dùng. Các chủtiệm và đại lý bán xe rất yêumến những hạng người này.Nếu họ có tiền, họ sẽ tiêu xàingay. Nếu họ không có tiền, họcũng đi vay mượn để tiêu xài.

Khi được hỏi vấn đề của họ làgì, họ đều nói họ không kiếm

đủ tiền. Họ nghĩ tiền bạc sẽ giảiquyết hết mọi khó khăn. Nhưngcho dù họ kiếm được bao nhiêutiền đi chăng nữa, họ chỉ càngngập sâu hơn vào nợ. Hầu hếtnhững người này không nhậnra rằng số tiền mà họ đang tiêuxài hôm nay vốn từng là giấcmơ ao ước của họ, thậm chí làcả một gia tài mà họ thườngmong có trong ngày hôm qua.Thế nhưng đến ngày hôm nay,khi họ đã thực sự đạt được mứcthu nhập họ mơ ước, số tiền ấyvẫn không đủ với họ.

Họ không chịu nhận thấyrằng vấn đề khúc mắc không

nhất thiết là số tiền kiếm được(hay thiếu tiền), mà chính làthói quen tiêu xài của họ. Mộtvài người cuối cùng thực sự tinrằng tình huống khó khăn củamình hoàn toàn tuyệt vọng vàcam chịu bỏ cuộc. Cho nên, họcứ tự chôn vùi mình sâu hơn vàbuông theo lối sống như trước.Thói quen đi mượn tiền, muasắm, tiêu xài hoàn toàn mất sựkiểm soát của chính họ. Cũnggiống như một dân nhậu chèchén kiếm gì ăn sau khi tỉnhrượu và mệt mỏi, những ngườinày tiêu xài khi họ phiền muộnvà bị ức chế. Họ cứ tiêu tiền,

chán nản phiền muộn, và tiêuxài tiếp.

Họ thường tranh luận vớingười thân của họ về tiền bạc,nhất là tự biện hộ khi họ cầnmua thứ này hay thứ kia. Họhoàn toàn sống trong sự chốibỏ tài chánh, cứ ảo tưởng mộtngày nào đó các khó khăn tiềnbạc của họ sẽ tự nhiên biếnmất, hay họ cứ giả vờ cho rằnghọ sẽ luôn kiếm đủ tiền tiêu xàinhững thứ họ mong muốn.

Hạng người đầu tư ở cấp bậcnày trông có vẻ giàu có. Họ cóthể có những căn nhà lớn, láinhững chiếc xe bóng loáng đắt

tiền. Thế nhưng nếu bạn có cơhội kiểm tra, bạn sẽ thấy họđều mua những thứ ấy bằngnợ. Họ có thể kiếm được rấtnhiều tiền, nhưng họ khôngcách xa mấy sự phá sản nếu cómột tai nạn nghề nghiệpalign="justify">Trong một lớphọc của tôi có một người từnglà chủ doanh nghiệp trước đây.Anh ta khá nổi tiếng trong giới“kiếm lớn xài lớn”. Anh ta cómột dãy cửa hàng vàng bạc tồntại trong nhiều năm. Rồi thìmột lần, nền kinh tế bị xuốngdốc thê thảm và anh ta mất hếtcác cửa tiệm của mình. Thế

nhưng các khoản nợ lại khôngmất đi. Chỉ không đầy 6 tháng,các khoản nợ này làm anh taphá sản. Anh ta đến tham dựlớp học của tôi để tìm kiếm mộtgiải pháp mới, một hướng đimới, vậy mà anh ta vẫn khăngkhăng không chịu chấp nhận ýtưởng là hai vợ chồng anh tachỉ là những nhà đầu tư bậc 1.

Anh ta xuất thân từ nhóm C,hy vọng có thể làm giàu trongnhóm Đ. Anh ta cứ cho rằngmột khi anh ta đã từng là mộtnhà doanh nghiệp thành công,anh ta có thể vận dụng cùngcông thức của mình để đạt đến

sự tự do tài chánh bằng các đầutư của anh ta. Đó là một bảnngã rất phổ biến ở một số nhàdoanh nghiệp hay cho rằngmình có thể tự động trở thànhnhững nhà đầu tư thành công.Các quy tắc kinh doanh khôngphải lúc nào cũng giống nhưcác quy tắc đầu tư.

Nếu những người đầu tư kiểunày không dám tự thay đổimình, tương lai tài chánh củahọ sẽ rất ảm đạm trừ phi họcưới được một ai đó giàu có vàchịu đựng được những thóiquen tiêu tiền như nước củahọ.

Bạn có biết ai thuộc cấp bậc1 không? (tùy chọn)

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________BẬC 2: NGƯỜI TIẾT

KIỆMNhững người này thường đểdành một khoản tiền “nhỏ” đềuđặn. Họ bỏ tiền vào những côngcụ thấp rủi ro, thấp lãi suất nhưtài khoản tiết kiêm, tài khoản địnhkỳ.

Nếu họ có tài khoản hưu trícá nhân, họ sẽ đầu tư vào mộtngân hàng hay một tài khoảntiền mặt trong một quỹ hỗtương.

Những người này thường tiếtkiệm để tiêu dùng hơn là để

đầu tư (chẳng hạn họ tiết kiệmđể mua một ti-vi mới, chiếc xemới, hay đi du lịch, v.v...). Họrất trung thành vào việc trảtiền mặt. Họ rất sợ nợ hay tíndụng. Thay vào đó, họ thích sự“an toàn” của tiền bạc để trongngân hàng.

Ngay cả khi chứng minh vớihọ trong bối cảnh kinh tế ngàynay, tài khoản tiết kiệm chỉđem lại lãi suất âm (sau khi trừlãi suất tiết kiệm của ngânhàng với mức lạm phát và mứcthuế thu nhập), họ vẫn khôngdám chấp nhận rủi ro. Họkhông biết rằng đồng đô-la Mỹ

đã mất 90 phần trăm trị giá từnăm 1950, và tiếp tục mất giáở mức hàng năm nhiều hơnmức lãi suất mà ngân hàng trảcho họ. Những người nàythường mua những kế hoạchbảo hiểm nhân thọ bởi vì họyêu thích cảm giác của sự antoàn và ổn định.

Những người thuộc nhómnày thường phí phạm thời gianvốn là tài sản quý giá nhất củahọ, cố dành dụm từng đồng cắclẻ. Họ bỏ hàng giờ cắt nhữngmẫu phiếu khuyến mãi trênbáo, còn ở trong siêu thị thì cảntrở những người khác để cố

tranh thủ tiết kiệm vài đồngmua sắm.

Thay vì chỉ để dành từngđồng xu, lẽ ra họ nên dùng thờigian học cách đầu tư. Nếu họbỏ 10.000 đô vào quỹ JohnTempleton vào năm 1954 vàquên bẵng nó đi, đến năm1994 họ sẽ có 2,4 triệu đôtrong tay. Hoặc giả như họ bỏ10.000 đô vào quỹ Quantumcủa George Soros vào năm1969, đến năm 1994 họ sẽkiếm được 22, triệu đô. Thay vìthế, chính nhu cầu đòi hỏi sựan toàn tận sâu trong lòng họphát sinh từ nỗi sợ đã khiến họ

tiết kiệm trong những khoảnđầu tư có mức lời ít ỏi, như tàikhoản tiết kiệm của ngân hàngchẳng hạn.

Bạn thường nghe họ nói,“Tiết kiệm 1 xu là kiếm được 1xu”, hay như, “Tôi đang tiếtkiệm cho mấy đứa nhỏ”. Sựthực lại là thường chính sự bấtổn điều khiển chi phối họ vàcuộc đời của họ. Mặt khác, họlại thường thay đổi xoànhxoạch chính bản thân họ cũngnhư những đối tượng mà họmuốn để dành tiền cho. Hầunhư họ hoàn toàn đối lập vớikiểu người đầu tư bậc 1.

Tiết kiệm là một ý tưởng tốttrong thời đại Nông nghiệp.Nhưng một khi chúng ta bướcvào thời đại Công nghiệp, tiếtkiệm không phải là một chọnlựa khôn ngoan. Việc chỉ biếtđể dành tiền thậm chí đã trởnên tệ hại khi đồng đô-la Mỹkhông còn được bảo chứngbằng vàng, và khi chúng ta gặpphải thời kỳ lạm phát khiến chochính phủ in tiền như điên.Người nào tiết kiệm tiền trongthời lạm phát chỉ là những kẻthua cuộc. Dĩ nhiên, khi xảy ragiai đoạn giảm phát, họ có thểlà người thắng cuộc... nhưng

chỉ khi nào đồng tiền được invẫn còn có giá trị bằng một thứgì đó.

Tiết kiệm là một thói quentốt. Bạn nên có một nguồn tiềnmặt bằng tổng chi phí sinh hoạttừ 6 tháng đến 1 năm. Thếnhưng sau khi tiết kiệm đượckhoản tiền đó, hãy nên nhớ cónhững công cụ đầu tư tốt hơnvà an toàn hơn nhiều so với tàikhoản tiết kiệm trong ngânhàng. Bạn bỏ tiền tiết kiệm vàongân hàng ở lãi suất 5%, trongkhi khối người khác kiếm được15%, đó có phải là một cáchđầu tư khôn ngoan không vậy

bạn?Thế nhưng, nếu bạn không

chịu muốn học cách đầu tư vàthường xuyên âu lo về các rủiro tài chánh, thế thì tiết kiệmlà một chọn lựa tốt hơn đầu tư.Bạn sẽ không phải lo nghĩnhiều nếu như bạn chỉ giữ tiềntrong ngân hàng và các chủngân hàng sẽ yêu thích bạnlắm. Mà tại sao không yêuthích bạn cơ chứ? Bạn hãy nhìnxem, cứ mỗi 1 đồng bạn bỏ vàotài khoản tiết kiệm, ngân hàngcho vay từ 10 đến 20 đồng ởmức lãi suất “chặt đẹp” đến19%, trong khi chỉ trả cho bạn

không quá 5% một năm. Tạisao tất cả chúng ta lại khôngtrở thành ngân hàng nhỉ?

Bạn có biết ai thuộc cấp bậc2 không? (tùy chọn)

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________BẬC 3: NHỮNG NGƯỜI ĐẦU

TƯ “MA LANH”Có ba hạng đầu tư khác nhau

trong nhóm này. Nhóm đầu tưnày có ý thức rõ về nhu cầuđầu tư. Họ có thể tham gia vàocác chương trình hưu trí ở côngty nơi họ làm việc hay các quỹhưu trí tư khác. Họ thỉnhthoảng cũng có những khoảnđầu tư bên ngoài với các quỹ hỗ

tương, thị trường chứng khoán,thị trường trái phiếu, v.v...

Nhìn chung, họ là nhữngngười thông minh có nền họcvấn vững vàng. Họ chiếm haiphần ba dân số nước Mỹ, vàđược các nhà xã hội học xếpthành “giai cấp trung lưu”. Tuynhiên, khi đề cập đến chuyệnđầu tư, họ thường không đượcgiáo dục về lĩnh vực đó, hoặckhông có sự “tinh vi chuyênnghiệp” của giới đầu tư. Họ ítkhi đọc báo cáo tài chánh hàngnăm hay bản cáo bạch của côngty. Mà làm sao họ đọc đượcnhỉ? Họ không được dạy cách

đọc hiểu báo cáo tài chánh. Họthiếu kiến thức về tài chánh.Có thể họ có nhiều bằng cấpcao, có thể là bác sĩ hay thậmchí là kế toán viên, nhưng rất ítngười trong số họ được đào tạochính thống về những thắngthua trong thế giới đầu tư.

Ở bậc này có ba hạng đầu tưkhác nhau. Họ thường là nhữngngười thông minh, có học thứccao, kiếm được nhiều tiền vàchịu đầu tư. Thế nhưng vẫn cósự khác nhau rõ rệt.

Bậc 3-A. Những người thuộcbậc đầu tư này tạo thành mộtnhóm gọi là “không muốn bị

làm phiền”. Những người nàytự thuyết phục mình là họkhông hiểu gì về tiền bạc và sẽkhông bao giờ muốn hiểu. Họthường nói những câu đại loạinhư:

“Tôi không giỏi tính toán lắmvới mấy con số”.

“Tôi sẽ chẳng bao giờ hiểuđược thế nào là đầu tư”.

“Tôi quá bận rộn”.“Sao mà lắm công việc giấy

tờ đến thế”.“Vấn đề đó quá phức tạp đối

với tôi”.“Đầu tư là rủi ro”.“Tôi thích để các nhà chuyên

nghiệp quyết định tiền bạcgiùm tôi”.

“Chuyện ấy sao mà phiềnphức đến thế”.

“Chồng (vợ) tôi lo chuyệnđầu tư của gia đình tôi”.

Những người này chỉ biết bỏtiền vào kế hoạch hưu trí cònkhông thì giao hết cho mộtchuyên viên kế hoạch tài chánhluôn khuyên họ nên “đa dạnghóa”. Họ gạt ra khỏi đầu mình,chỉ biết mỗi ngày đi làm cật lựcmà vẫn tự nói với chính mình:“Ít nhiều gì thì ta cũng có mộtchương trình hưu trí”.

Khi họ về hưu, họ sẽ biết

những khoản đầu tư hưu trí củahọ đã hoạt động như thế nàongay mà.

Bạn có biết ai thuộc cấp bậc3-A không? (tùy chọn)

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Bậc 3-B. Nhóm thứ hai này

được gọi là nhóm của những kẻ“đa nghi”. Những người nàybiết hết mọi lý do tại sao mộtkhoản đầu tư sẽ bị thất bại. Cónhững người này bên cạnh bạnthật là nguy hiểm. Họ nghe cóvẻ thông minh, lý luận chặtchẽ, lời nói của họ lại có trọnglượng với bạn vì vị trí công việchọ đang giữ. Họ thành công

trên lĩnh vực chuyên môn củahọ, nhưng thực tế họ chỉ lànhững tên hèn thấp nhát nấpsau cái vỏ trí thức của mình.Những người đó có thể bảo chobạn biết chính xác làm thế nàovà tại sao mà mỗi chuyện đầutư của bạn sẽ bị người ta lừagạt. Khi bạn đến hỏi ý kiến củahọ về một loại cổ phiếu haymột công cụ đầu tư nào đó, bạnsẽ ra về với tâm trạng hết sứchoang mang và sợ hãi. Nhữngngười này thường nói nhữngcâu đại loại như, “Ồ, trước đâytôi đã từng bị như vậy. Bạn ấyđừng hòng lường gạt tôi một

lần nào nữa”.Họ thường khoe khoang

những thứ như, “Đại lý môi giớicủa tôi ở hãng Merill Lynch hayDean Witter...” Dùng những tênnổi danh như thế chẳng qua họchỉ muốn che giấu nỗi bất ổnsâu kín trong lòng họ.

Nhưng mà kỳ lạ thay, nhữngngười “đa nghi” như thế lại lànhững người hay hùa theo đámđông như những con cừu ngoanngoãn. Ở sở làm họ tranh thủđọc những trang tài chánh haytạp chí Wall Street. Rồi sau đóhọ kể lại những gì họ đọc đượccho người khác trong giờ giải

lao. Ngôn ngữ của họ toànnhững tiếng lóng, những thuậtngữ của giới đầu tư. Họ bàn vềnhững mối đầu tư lớn nhưngkhông bao giờ tham gia. Họ tìmkiếm những cổ phiếu được đăngtrên trang nhất, và nếu như bàibình luận tốt, họ sẽ đi muanhững cổ phiếu đó. Nhưng điềuđó thường là quá trễ. Nhữngnhà đầu tư khôn ngoan thực sựđã mua chúng từ lâu trước khigiới nhà báo đưa tin về chúng.Những người “đa nghi” lạikhông hề biết điều đó.

Khi gặp tin xấu, họ phê phánvà nói những câu như, “Tôi biết

mà”. Họ nghĩ họ là người chơi,nhưng thực sự họ chỉ là nhữngkẻ bình luận đứng ngoài lề. Họrất muốn tham gia trò chơi,nhưng tận sâu trong lòng họ lạibị ám ảnh nỗi sợ bị thua, bịmất tiền. Sự bảo đảm lấn lướtcả sự thú vị và khích động củatrò chơi đó.

Các nhà phân tâm học chobiết sự đa nghi là tổng hợp giữanổi sợ và sự ngu dốt, từ đó dẫnđến sự kiêu căng. Những ngườinhư thế thường nhảy vào thịtrường khá trễ khi có sự biếnđộng lớn, chờ đợi đám đông haycó chứng cứ rõ ràng là quyết

định đầu tư của họ là đúng. Vìhọ chợ đợi những dấu hiệuthông tin đó, họ nhảy vào thịtrường trễ, mua ở giá cao vàbán với giá thấp khi thị trườngsuy sụp. Họ gán từ “bị lừa đảo”cho việc mua cao bán thấp đó.Những điều mà họ sợ xảy ra cứxảy ra với họ hết lần này đếnlần khác.

Họ mua cao và bán thấp. Tạisao vậy? Bởi vì họ quá “malanh” cho nên họ trở nên quácẩn thận. Họ khôn ngoan đó,nhưng họ lại sợ rủi ro và bị sailầm, cho nên họ cố học hỏinhiều hơn để khôn ngoan hơn.

Nhưng một khi họ càng biếtnhiều, họ chỉ càng thấy nhiềurủi ro hơn, và lại khiến họ miệtmài tìm hiểu nhiều hơn. Sự cẩnthận đến mức đa nghi thái quácủa họ đã khiến họ cứ lần lữamãi và làm cho họ chậm hơn sovới mọi người. Họ nhảy vào thịtrường khi lòng tham thắng thếnỗi sợ trong lòng họ.

Tuy nhiên, khía cạnh xấunhất của loại người này là họtiêm nhiễm những người xungquanh với nỗi sợ khủng khiếpcủa họ được che giấu bằng sựtrí thức. Khi đề cập đến đầu tư,họ có thể bảo cho bạn biết tại

sao mọi chuyện không suôn sẻ,nhưng họ lại không thể bảo bạnlàm sao cho mọi chuyện trơntru. Những người này thườngcó mặt ở khắp mọi nơi, từ trongcác học viện, chính phủ chođến tôn giáo, hệ thống thôngtin đại chúng. Họ ưa nghenhững chuyện khủng hoảng tàichánh hay những vụ bê bối đểhọ có thể “truyền bá” đi. Thếnhưng, họ hầu như rất hiếm cónhững điều gì đó tốt để kể vềnhững thành công tài chánh.Người đa nghi rất dễ khám phára những gì sai lầm. Đó chínhlà cách họ tự bảo vệ mình

không bị lộ tẩy sự thiếu hiểubiết của mình.

Những người đầu tư này đượcgọi là Cynics. Từ này có nguồngốc xuất phát từ một trườngphái thuộc thời Hy Lạp cổ đại.Thời ấy, trường phái nàythường bị xã hội khinh bỉ vì sựkiêu căng và thái độ dè bỉu mỉamai của họ đối với thành cônghay công trạng của người khác.Khi đá động đến tiền bạc, có rấtnhiều người thuộc loại này mànhững người đó thường có họcvấn cao và thông minh. Hãycẩn thận trước những ngườinày và đừng bao giờ cho phép

họ soi mói đến những giấc mơtài chánh của bạn. Dĩ nhiên,trong thế giới tiền bạc khôngthiếu những hạng người lừađảo, mánh mung bịp bợm,nhưng thử hỏi có ngành nàomà lại không có những con sâuấy?

Bạn có thể làm giàu nhanhmà không cần nhiều tiền vàkhông phải chịu nhiều rủi ro.Điều đó hoàn toàn có thể nhưbạn sẵn sàng cho phép conngười bạn dám tin tưởng vàokhả năng hiện thực đó. Mộttrong những việc bạn cần phảilàm là hãy để cho đầu óc của

bạn cởi mở và phóng khoáng,và hãy đề phòng trước nhữnghạng người đa nghi hay nhữngkẻ bịp bợm. Cả hai loại ngườiđó đều rất nguy hiểm về tiềnbạc.

Bạn có biết ai thuộc cấp 3-Bhay không? (tùy chọn)

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Bậc 3-C. Nhóm thứ ba trong

bậc đầu tư này là những người“cờ bạc”. Trong khi những kẻ“đa nghi” quá cẩn thận, nhómnày lại khá cẩu thả. Họ nhìnvào thị trường chứng khoán,hay bất cứ thị trường đầu tưnào, giống như cách họ nhìn

vào những sòng bạc ở LasVegas. Đó chỉ là may mắn. Họném con xúc xắc và cầunguyện.

Nhóm này không hề có mộtquy tắc hay một quy luật đầutư nào cả. Họ muốn hành độngnhư những “tay chơi lớn”, chonên họ cứ ngụy trang nhưnhững đại ca lắm tiền cho tớikhi họ thắng hay thua hết. Cơhội thua thường xảy ra nhất.Họ tìm kiếm những “bí mật”đầu tư hay những thứ phépthuật mê tín như “chiếc chénthánh”. Họ luôn tìm những cáchđầu tư mới mẻ và hồi hộp. Thay

vì cần phải có sự cần mẫn dàihạn để học hỏi và hiểu biết, họchỉ quan tâm đến những “mánhkhóe” hay những ngõ tắt.

Họ nhảy vào mua bán nhữnghàng hóa, những cổ phiếu lầnđầu bán ra công chúng, gas vàdầu, gia súc, hay bất cứ thứcông cụ đầu tư nào mà conngười có. Họ thích dùng nhữngkỹ thuật đầu tư “phức tạp” nhưbiên độ giao dịch, quyền muabán cổ phần, v.v... Họ nhảy vàochơi mà không hề biết ai làngười chơi và ai là người đặt raluật chơi.align="justify">Những người

này là những người đầu tư tệhại nhất trên hành tinh. Họluôn cố đánh nhanh thắngnhanh và biến. Khi được hỏitình hình đầu tư như thế nào,họ luôn miệng nói “chỉ huềvốn”, hay như “lời được một títẹo”. Thực tế là họ chỉ mất tiền,và mất rất nhiều tiền. Loạingười đầu tư này thường mấttiền đến 90 phần trăm cơ hội.Họ không bao giờ bàn vềchuyện thua cuộc của họ cả. Họchỉ nhớ đến “cú thắng ngoạnmục” cách đây 6 năm. Họ tựcho mình là khôn ngoan vàkhông chịu thừa nhận họ chỉ

may mắn mà thôi. Họ nghĩ tấtcả những gì họ cần làm là chỉcần thắng “một cú lớn” thôi làhọ sẽ sống thoải mái và giàucó. Xã hội gọi những kẻ này lànhững “tay cờ bạc hết thuốcchữa”. Thực tế sâu xa là khi đềcập đến chuyện đầu tư tiềnbạc, họ chỉ là những kẻ lườibiếng.

Bạn có biết ai thuộc cấp 3-Ckhông? (tùy chọn)

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________BẬC 4: NHỮNG NGƯỜI ĐẦU

TƯ DÀI HƠINhững nhà đầu tư này ý thức

rất rõ về sự cần thiết đầu tư.

Họ chủ động trong quyết địnhđầu tư của mình. Họ có một kếhoạch đầu tư dài hạn được vạchsẵn để có thể giúp họ đạt đượcmục tiêu tài chánh của mình.Họ thường tìm tòi và học hỏitrước khi bắt tay thực sự muamột khoản đầu tư nào đó. Họtận dụng cách đầu tư định kỳ,và khi có thể họ biết đầu tưmột cách khôn ngoan về mặtthuế. Quan trọng nhất là họbiết tìm kiếm tư vấn từ nhữngnhà kế hoạch tài chánh lãoluyện

Xin bạn đừng nghĩ nhữngngười đầu tư loại này là những

nhà đầu tư lớn và nổi tiếng.Đến được trình độ đó còn xalắm. Những người này thườngkhông đầu tư vào địa ốc, kinhdoanh, hàng hóa hay bất kỳcông cụ đầu tư nào khác. Màthay vào đó, họ đi theo conđường đầu tư dài hơi bảo thủđược những nhà đầu tư chuyênnghiệp nổi tiếng đề nghị nhưPeter Lynch hay Warren Buffet.

Nếu bạn chưa là một nhà đầutư dài hạn, bạn hãy tự mìnhđến đó càng nhanh càng tốt.Điều đó có nghĩa là gì? Cónghĩa là bạn hãy ngồi xuống vàvạch ra một kế hoạch. Hãy

kiểm soát những thói quen tiêuxài của bạn. Hãy giảm mức nợxuống đến mức tối thiểu. Hãysinh hoạt bằng những gì bạn cóvà sau đó mới tăng lên nhữngphương tiện sinh hoạt chỉ khinào bạn có thu nhập dư dả.Hãy tìm hiểu xem bạn cần đầutư bao nhiêu mỗi tháng, trongvòng bao lâu ở một mức lãithực tế để đạt được mục tiêucủa bạn. Những mục tiêu như:Bạn muốn nghỉ làm vào lúcmấy tuổi? Bạn sẽ cần baonhiêu tiền sinh sống cho mộttháng?

Chỉ cần có một kế hoạch tài

chánh dài hạn như thế sẽ làmgiảm số nợ tiêu dùng của bạn,trong khi có thể dành ra mộtkhoản tiền nhỏ (trên cơ sở địnhkỳ) vào một quỹ hỗ tương hàngđầu. Làm như thế sẽ tạo ngaycho bạn có cơ hội về hưu mộtcách giàu có, nếu bạn bắt đầuđủ sớm và biết theo dõi nhữnggì bạn đang làm.

Ở cấp bậc này, hãy giữ mọithứ đơn giản. Đừng mơ mộngvà tưởng tượng nhiều quá. Hãyquên đi những cách đầu tưphức tạp. Chỉ tập trung vàonhững chứng khoán mạnh vànhững khoản đầu tư quỹ hỗ

tương. Nếu bạn chưa biết gì cả,hãy học cách mua những khoảnđầu tư đóng kín của quỹ hỗtương. Đừng cố khôn hơn thịtrường. Hãy dùng những côngcụ bảo hiểm một cách thôngminh cho mục đích bảo vệ chứkhông phải tích lũy của cải. Cóthể sử dụng một quỹ hỗ tươngnhư quỹ chỉ số 500 Vanguardlàm tiêu chuẩn, vì trong quákhứ quỹ này đã làm tốt hơn haiphần ba các quỹ hỗ tương khác.Trong khoảng thời gian 10năm, loại quỹ này có thể đemlại cho bạn mức lãi vượt xa90% mức lãi mà các nhà quản

lý quỹ hỗ tương “chuyênnghiệp” khác cộng lại. Nhưnghãy luôn nhớ rằng không baogiờ có một khoản đầu tư nào antoàn 100% cả. Các quỹ chỉ sốcó chỗ sai lầm chết người cốhữu của chúng.

Hãy đừng đợi những mối“làm ăn lớn” nữa. Hãy nhảy vàocuộc chơi và bắt đầu từ nhữngtrò nhỏ (như căn nhà nhỏ đầutiên mà tôi bắt đầu đầu tư chỉbằng một vài đô làm ăn). Lúcđầu, bạn đừng lo lắng đúng haysai mà chỉ bắt đầu chơi thôi.Bạn sẽ học được nhiều hơn mộtkhi bạn bỏ tiền ra, nhưng nhớ

là chỉ bỏ chút ít thôi để chơinhé. Tiền bạc có cách làm tăngsự thông minh tài chánh củabạn nhanh chóng. Sợ hãi và dodự sẽ làm bạn thối lui. Bạn cóthể tham gia những trò chơi lớnhơn bất cứ lúc nào bạn muốn,nhưng bạn sẽ không bao giờ lấylại được thời gian và kiến thứcbị mất khi bạn chỉ ngồi đó chờđợi làm những điều đúng haynhững mối lớn. Nên nhớ, nhữngmối làm ăn nhỏ sẽ dẫn đếnnhững mối làm ăn lớn, nhưngvới điều kiện duy nhất là bạnphải bắt đầu chơi.

Hãy bắt đầu trong ngày hôm

nay mà đừng chờ đợi nữa. Hãycắt bớt việc tiêu xài bằng thẻtín dụng, bỏ bớt những “đồchơi” đắt tiền giảm giá, và hãygọi cho một quỹ hổ tương nổitiếng. Bạn hãy ngồi xuống vớinhững người thân của mìnhvạch ra một kế hoạch, gọi mộtnhà kế hoạch tài chánh hay điđến thư viện và tìm đọc về kếhoạch tài chánh, tự mình đểdành tiền (chẳng hạn mỗitháng để dành khoảng 50 đô).Bạn càng chờ đợi chừng nào,bạn sẽ càng lãng phí một trongnhững tài sản quý giá của bạnđó chính là thời gian của mình.

Một điểm thú vị cần chú ý.Bậc 4 chính là điểm xuất phátcủa các nhà triệu phú nước Mỹ.Quyển sách Nhà Triệu phúhàng xóm đã mô tả một nhàtriệu phú bình thường là mộtngười lái chiếc Ford hiệuTaurus, làm chủ một công ty vàsống tri túc bằng những gìmình tạo được. Họ học hỏi, tìmtòi về đầu tư, có một kế hoạchđầu tư dài hạn. Họ chẳng làmđiều gì kỳ thú, chịu nhiều rủi rohay kêu gọi gì cả khi đầu tư. Họthực sự là những người bảothủ, và chính những thói quentiền bạc biết cân đối của họ đã

làm cho họ giàu có và thànhcông trong suốt một khoảngthời gian dài.

Đối với những người khôngthích rủi ro, muốn tập trungvào nghề nghiệp chuyên mônhay công việc của mình thay vìbỏ nhiều thời gian học hỏi cáchđầu tư, bậc 4 là bậc bắt buộcđối với họ nếu như họ muốnsống một cuộc đời giàu có vàtrù phú. Đối với những cá nhânnày, điều quan trọng hơn hết làhọ phải đi kiếm tư vấn từnhững chuyên gia kế hoạch vềtài chánh. Những người này cóthể giúp bạn vạch ra một chiến

lược đầu tư và giúp con đườngbạn đi đúng hướng theo cấutrúc đầu tư dài hạn đó.

Bậc đầu tư này đòi hỏi sựkiên nhẫn và biết tận dụng thờigian. Nếu bạn biết đầu tư sớmvà đều đặn, bạn có thể trở nêngiàu có. Nếu bạn bắt đầu trễ,chẳng hạn ở tuổi 45, kiểu đầutư bậc này sẽ chẳng giúp ích gìcho bạn, nhất là trong khoảngthời gian từ lúc này cho đếnnăm 2010.

Bạn có biết ai thuộc cấp bậc4 không? (tùy chọn)

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________BẬC 5: NHỮNG NHÀ ĐẦU TƯ

CHUYÊN NGHIỆPNhững nhà đầu tư này có “đủ

sức” tìm kiếm những chiến lượcđầu tư có nhiều rủi ro hơn haychủ động hơn. Tại sao vậy? Bởivì họ có thói quen tiền bạc rấttốt, một nền tảng tiền bạc vữngchắc và hiểu biết về đầu tư. Tròchơi đối với họ chẳng mới mẻgì. Họ tập trung chứ khôngthường đa dạng hóa. Họ có mộtkỷ lục dài về những trận thắngmà họ đạt được đều đặn, và họcó đủ trận thua để có thể tìmthấy những kinh nghiệm,những bài học đáng giá rút ratừ những sai lầm đó.

Những nhà đầu tư nàythường mua “sỉ” các khoản đầutư hơn là mua “lẻ”. Họ đặtnhững mối đầu tư của chính họlại với nhau để tự sử dụng.Hoặc họ chuyên nghiệp đếnmức đủ để tham gia những mốiđầu tư mà những người bạn bậc6 của họ cần vốn.

Những yếu tố nào quyết địnhsự chuyên nghiệp của nhữngnhà đầu tư này? Họ có một nềntảng tài chánh với nguồn thunhập kinh doanh hay về hưuđáng kể từ nghề nghiệp củamình, hay có những khoản đầutư bảo thủ nhưng vững chắc.

Những người này kiểm soátđược tỷ lệ vốn/nợ của mình,nghĩa là họ có nhiều thu nhậphơn so với mức chi phí sinhhoạt hàng ngày. Họ có mộthiểu biết cặn kẽ về thế giới đầutư và tự mình chủ động đi tìmkiếm những hiểu biết, nhữngthông tin mới. Họ cẩn thận,nhưng không đa nghi, và luônmở rộng đầu óc của mình.

Trong mối đầu cơ, họ chịu rủiro thấp hơn 20% số vốn họ bỏvào. Họ thường bắt đầu nhỏ, bỏra một ít tiền, để có thể hiểubiết về cách làm ăn trong47;utư cho dù đó là cổ phiếu, hay

mua lại một doanh nghiệp kinhdoanh, một hùn hạp đầu tư địaốc, hay mua lại những tài sảnbị tịch thu đấu giá thế nợ, v.v...Nếu họ bị mất 20% số vốn này,điều đó chẳng ảnh hưởng gìđến họ. Họ coi thất bại đó nhưmột bài học kinh nghiệm, rồiquay lại cuộc chơi để học hỏitiếp, coi thất bại chỉ là mộtphần quá trình của thành công.Mặc dù họ không thích bị mấttiền, họ không hề sợ bị mất.Thất bại chỉ càng khiến họ tiếntới trước, để học hỏi, hơn là đểmình bị đắm chìm trong cảmxúc thua cuộc và tìm luật sư để

kiện tụng.Nếu mọi người trở nên

chuyên nghiệp, họ có thể tự tạora những mối đầu tư có mức lãitừ 25% đến vô hạn. Những nhàđầu tư được gọi là chuyênnghiệp bởi vì họ có dư tiền, cómột đội ngũ cố vấn chuyênnghiệp mà họ tự tay lựa chọn,và một kỷ lục chứng minhnhững thành công của họ.

Như đã đề cập trước đây, cácnhà đầu tư ở cấp bậc nàythường sắp đặt những mối đầutư của chính họ lại với nhau.Cũng giống như có nhiều ngườimua nguyên bộ máy vi tính từ

gian hàng bán lẻ, có nhữngngười khác đi mua các bộ phậnrời và sau đó tự lắp ráp thànhmột máy vinh tính có nhu cầusử dụng của mình. Các nhà đầutư bậc 5 này có thể lắp ráp cáckhoản đầu tư khác nhau thànhmột mối đầu tư lớn y như vậy.

Những nhà đầu tư này biếtrõ rằng chính những thời điểmkhi nền kinh tế đi xuống là lúcthị trường đang trao cho họnhững cơ hội thành công ngànvàng. Họ nhảy vào thị trườngkhi những người khác nhảy ra.Họ thường biết khi nào nênnhảy ra. Ở cấp bậc này, một

chiến lược thoát ra còn quantrọng hơn chiến lược nhảy vàothị trường.

Họ rất rõ ràng về nhữngnguyên tắc hay những quy luậtcủa chính họ về đầu tư. Côngcụ đNư lựa chọn của họ có thểlà địa ốc, trái phiếu giảm giá,doanh nghiệp kinh doanh, cácdoanh nghiệp bị phá sản haynhững đợt cổ phiếu mới pháthành. Trong khi họ chấp nhậnrủi ro nhiều hơn một ngườibình thường, họ rất ghétchuyện cờ bạc. Họ có một kếhoạch và những mục tiêu cụthể. Họ không ngừng học hỏi

mỗi ngày. Họ đọc báo, tạp chí,đăng ký với những đặc san đầutư và tham dự những buổi thảoluận về đầu tư. Họ hiểu rõ tiềnbạc và biết cách bắt tiền bạclàm việc cho mình. Họ tậptrung chính vào việc làm tăngtài sản của họ hơn là đầu tư bởivì họ có thể kiếm thêm thunhập. Họ tái đầu tư nhữngkhoản lời kiếm được để xâydựng và mở rộng nền tảng tàisản của họ. Họ biết rõ ràng việcxây dựng một cơ sở tài sảnvững chắc đem lại lợi nhuậnhay lãi suất cao mà không bịđánh thuế nặng sẽ chính là con

đường dẫn họ đến sự giàu códài lâu trong cuộc đời của họ.

Họ thường truyền dạy nhữnghiểu biết này cho con của họ vàđể lại tài sản qua nhiều thế hệtheo sau dưới hình thức côngty, tập đoàn, tổ hợp ủy tháchay đối tác. Bản thân họ hầunhư không sở hữu nhiều thứnào cả. Chẳng có nhiều tài sảnđứng dưới tên của họ vì mụcđích giảm thuế và bảo vệ khỏinhững người kiểu Robin Hoodcứ tin vào chuyện lấy của giàuchia cho người nghèo. Nhưngmặc dù họ không sở hữu thứ gì,họ kiểm soát tất cả mọi thứ qua

các tập đoàn. Họ kiểm soátnhững thực thể có tư cách phápnhân sở hữu các tài sản của họ.

Họ có một hội đồng giám đốccủa chính họ để có thể giúp họtrong việc quản lý những tàisản này. Họ lắng nghe nhữnglời tư vấn và học hỏi. Hội đồngkhông chính thức này bao gồmmột đội ngũ chuyên gia ngânhàng, kế toán viên, luật sư vànhà môi giới. Họ bỏ khá nhiềutiền cho những cố vấn tàichánh vững chắc không chỉ làmtăng tài sản của họ mà còn bảovệ số tài sản này đối với giađình, bạn bè, tranh tụng và

chính phủ. Ngay cả khi họ đã từgiã cõi đời, họ vẫn còn kiểmsoát được tài sản của họ.Những người này thường đượcgọi là “những người quản lýtiền bạc”. Ngay cả sau khi chết,họ vẫn tiếp tục chi phối sốphận đồng tiền mà họ đã tạora.

Bạn có biết ai thuộc cấp bậc5 không? (tùy chọn)

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________BẬC 6: NHỮNG NHÀ ĐẦU TƯ

THỰC SỰRất ít người trên thế giới này

đạt được trình độ đầu tư tuyệtvời này. Ở Mỹ, cứ vài trăm

người mới có một người là nhàđầu tư thực sự. Người nàykhông chỉ là nhà đầu tư thuộcnhóm Đ mà còn là nhà doanhnhân tài giỏi thuộc nhóm C, bởivì người này có thể vừa tạo ramột chuyện kinh doanh lại vừatạo ra cơ hội đầu tư đúng lúc.

Mục đích của nhà đầu tư thựcsự là tạo ra nhiều tiền hơnbằng cách tổng hợp hài hòanguồn vốn, tài năng và thờigian của những người khác. Họthường là những kẻ làm “layđộng và thúc đẩy” xã hội, làmcho nước Mỹ và nhiều quốc giato lớn khác trở thành những

trung tâm quyền lực tài chánhđồ sộ. Đó là những người thuộcdòng họ Kennedy, gia đìnhRockefeller, Ford, J.Paul Getty,v à Ross Perot. Chính nhữngnhà đầu tư thực sự này đã tạora công ăn việc làm, chuyệnkinh doanh và hàng hóa giúpcho một quốc gia phát triển vàthịnh vượng.

Những nhà đầu tư bậc 5thường tạo ra những khoản đầutư cho riêng họ sử dụng đồngvốn của mình. Trong khi đó,những nhà đầu tư thực sự tạora những khoản đầu tư khôngnhững cho chính họ mà cho

những người khác, sử dụng tàinăng và nguồn vốn của mọingười. Những nhà đầu tư thựcsự không cần có tiền mới tạo ratiền, chỉ bởi vì họ biết cách sửdụng tiền và thời gian củangười khác. Những nhà đầu tưbậc 6 tạo ra những khoản đầutư cho nhiều người khác mualại.

Họ làm cho nhiều người kháccùng giàu lên, tạo ra công ănviệc làm, và làm cho mọi thứ cóthể thực hiện được. Trongnhững giai đoạn nền kinh tếphát triển, chuyện đầu tư vàlàm ăn của họ rất suôn sẻ.

Trong giai đoạn nền kinh tế bịkhủng hoảng và đi xuống,những nhà đầu tư thực sự nàylại càng giàu hơn. Họ biết rằngnhững biến động kinh tế mở ranhiều cơ hội mới cho họ. Họ lànhững người thường tham giasớm nhất vào một dự án, mộtsản phẩm, một công ty hay mộtquốc gia cả hàng nhiều nămtrước khi đám đông nhận ra vàtham gia. Khi bạn đọc trên báovề một quốc gia đang gặp khókhăn hay đang lâm vào chiếntranh hay một thảm họa, bạncó thể chắc chắn là một nhàđầu tư thực sự nào đó chẳng

bao lâu sẽ có mặt ở đó, thậmchí đã có mặt ở đó rồi. Một nhàđầu tư thực sự sẽ đi đến nơi màhầu hết mọi người đều tránhné, “Đừng đi đến đó, quốc giađó hay ngành kinh doanh đó,đang gặp rối loạn. Rủi ro nhiềulắm”.

Những nhà đầu tư thực sựthường nghĩ đến những lãi suấttừ 100% đến vô hạn. Đó là vìhọ biết cách quản lý rủi ro vàlàm ra tiền mà không cần tiền.Họ có thể làm được điều đó bởivì họ biết tiền bạc không phảilà một thứ đồ vật hữu hình, màchỉ là một ý tưởng được tạo ra

trong đầu họ. Những người nàycũng có cùng nỗi sợ như nhiềungười khác, nhưng họ đã biếnnỗi sợ thành sự kích thích thúcđẩy họ tiến tới. Họ biến nỗi sợthành những kiến thức mới,những tài sản mới. Trò chơitrong cuộc đời của họ chính làtrò chơi tiền tạo ra tiền. Họ yêuthích tiền bạc đó hơn bất cứ tròchơi nào khác, hơn cả chơi gôn,làm vườn hay bất kỳ trò dở hơinào khác. Đó chính là trò chơilàm nên cuộc sống của họ. Chodù có thắng hay thua, bạn cũngđều nghe họ nói, “Tôi yêu thíchtrò chơi này”. Và đó chính là

những gì tạo nên một nhà đầutư thực sự.

Cũng giống như những nhàđầu tư bậc 5, những nhà đầu tưthực sự là những người “quảnlý tiền bạc” xuất sắc. Khinghiên cứu những con ngườinày, bạn thường thấy họ rấtrộng rãi với bạn bè, gia đình,nhà thờ và giáo dục. Hãy nhìnnhững người nổi tiếng đã lập ranhững học viện nổi tiếng trêntoàn thế giới. Rockefeller đãgiúp dựng lên Đại học Chicago,J.P.Morgan đã ảnh hưởng đếnĐại học Harvard không chỉbằng tiền bạc. Những nhà đầu

tư thực sự khác đã để lại têntuổi của mình như những ngườisáng lập những trường Đại họcnổi tiếng như Vanderbilt, Duke,Stanford. Họ là những ngườithuyền trưởng vĩ đại khôngnhững trong ngành côngnghiệp mà cả trong giáo dục.

Ngày nay, Ngài JohnTempleton vẫn còn cống hiếnrộng rãi cho tôn giáo, vàGeorge Soros hiến tặng hàngtriệu đô cho những tổ chức tôngiáo mà ông ta tin vào. Và cũngđừng quên tổ chức Ford, tổc h ứ c Getty, cũng như TedTurner đã từng chu cấp hàng tỷ

đô cho tổ chức Liên Hiệp Quốc.Cho nên, trái ngược với

những gì mà nhiều kẻ đa nghihọc thức mỉa mai hay nhữngchỉ trích từ các trường học,chính phủ, nhà thờ và hệ thốngthông tin đại chúng hay tuyêntruyền, những nhà đầu tư thựcsự đã cống hiến cho xã hộinhiều cách khác nhau khôngchỉ như là những người chỉ huytrong ngành công nghiệp, màcòn tạo ra công ăn việc làm vàtạo ra rất nhiều tiền. Để có mộtthế giới tốt đẹp hơn, chúng tacần có nhiều hơn những nhàđầu tư thực sự, chứ không phải

ít hơn mà nhiều kẻ đa nghithường thuyết phục chúng ta.

Thực tế lại có nhiều kẻ đanghi hơn những nhà đầu tưthực sự. Kẻ đa nghi, thường ồnào và làm cho hàng triệu ngườisợ sệt, bất an, chỉ biết đi kiếmsự ổn định, đảm bảo hơn là sựtự do.

Bạn có biết ai thuộc cấp bậc6 không? (tùy chọn)

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

TRƯỚC KHI ĐỌC TIẾPĐến đây, quyển sách đã

hoàn tất phần giải thích Kim tứđồ. Chương này chủ yếu giải

thích nhóm Đ trên tứ đồ. Trướckhi các bạn đọc tiếp, dưới đâylà một số câu hỏi dành chobạn:

1. BẠN LÀ NGƯỜI ĐẦU TƯTHUỘC BẬC NÀO?--------------------

Nếu bạn thực tình muốn làmgiàu nhanh chóng, hãy đọc điđọc lại bảy cấp bậc đầu tư đó.Cứ mỗi lần tôi đọc qua nhữngcấp bậc, tôi lại phát hiện thêmmột phần về con người mìnhđược phản ánh trong bảy cấpbậc đó. Tôi không chỉ nhậnthấy những ưu điểm của mình,mà còn, như Zig Ziglar nói,

“những tính cách yếu điểm” đãkềm hãm tôi lại. Con đường điđến sự giàu có tiền bạc lớn laochính là củng cố sức mạnh conngười bạn và khắc phục nhữngyếu kém của mình. Đểược điềuđó, trước hết bạn hãy nhậndiện chúng hơn là giả vờ conngười bạn không có những yếukém đó.

Tất cả chúng ta đều muốnnghĩ tốt về mình. Tôi đã mơ ướctrở thành nhà đầu tư bậc 6trong suốt cuộc đời của mình.Tôi biết đây chính là điều màtôi mong muốn trở thành từ lúcngười bố giàu giải thích sự

giống nhau giữa một kẻ chơichứng khoán với một kẻ cángựa. Nhưng sau khi tìm hiểuvề những cấp bậc khác nhautrong danh sách này, tôi có thểphát hiện những tính cách yếuđiểm đã kềm giữ con người tôilại. Mặc dù ngày hôm nay tôiđang hoạt động như một nhàđầu tư bậc 6, tôi vẫn tiếp tụcđọc đi đọc lại bảy cấp bậc nàyvà không ngừng trau dồi hoànthiện mình.

Tôi tìm thấy những tính cáchyếu kém của mình từ bậc 3-Cthường ngóc đầu dậy trongnhững lúc bị áp lực.. Tên cờ bạc

đó trong tôi là điều tốt, nhưngnó cũng có khía cạnh xấu. Dođó, nhờ có sự hướng dẫn của vợtôi và bạn bè, cộng thêm việctìm tòi nghiên cứu, tôi bắt đầunhận ra ngay những yếu kémcủa mình và chuyển hóa chúngthành những sức mạnh cánhân. Tính hiệu quả trong conngười tôi như nhà đầu tư bậc 6được cải thiện ngay lập tức.

Còn đây là một câu hỏi khác.2. BẠN MUỐN TRỞ THÀNH

NHÀ ĐẦU TƯ CẤP BẬC NÀONGAY BÂY GIỜ HAY TRONGTƯƠNG LAI?----------------------------------

Nếu bạn trả lời câu 2 giốngnhư câu 1, thế thì đó chính làcấp bậc bạn muốn đạt tới. Nếubạn cảm thấy hạnh phúc ở vịtrí hiện tại so với việc trở thànhmột nhà đầu tư, thế thì bạncũng chẳng cần nên đọc tiếp đểlàm gì. Chẳng hạn, nếu hiện tạibạn đang là một nhà đầu tưvững vàng ở bậc 4 và không cóý muốn trở thành đầu tư bậc 5hay bậc 6, thế thì bạn đừng đọctiếp quyển sách nữa. Một trongnhững niềm vui lớn nhất củacuộc đời chính là sự hạnh phúcbằng lòng với hiện tại. Và tôixin thành thực chúc mừng bạn!

CẢNH BÁOBất cứ ai có mục tiêu trở

thành nhà đầu tư bậc 5 hay bậc6 đều phải phát triển những kỹnăng của mình TRƯỚC HẾT ởbậc 4. Bậc 4 không thể nào bỏqua được trên con đường màbạn muốn nhắm tới bậc 5 haybậc 6. Những ai cố gắng trởthành nhà đầu tư bậc 5 hay bậc6 mà không có những kỹ năngcần thiết của nhà đầu tư bậc 4chỉ là một nhà đầu tư bậc 3, tứclà một kẻ cờ bạc không hơnkhông kém!

Nếu bạn vẫn muốn và cần

biết nhiều hơn về tài chánh,vẫn cố theo đuổi mục tiêu củasự tự do tài chánh, xin mời bạnđọc tiếp quyển sách. Nhữngchương còn lại sẽ chủ yếu tậptrung vào những tính cách củamột người thuộc nhóm C và Đ.Qua những chương này, bạn sẽhọc cách “đột phá” từ phía bêntrái của tứ đồ sang phía bênphải một cách dễ dàng và ít rủiro. Sự di chuyển từ bên tráisang bên phải sẽ tiếp tục tậptrung vào những tài sản vôhình của bạn dùng để tạo ranhững tài sản hữu hình ở phầnbên phải của tứ đồ.

Trước khi tiếp tục, tôi xin hỏibạn một câu cuối cùng: Từ lúckhông có nhà cửa cho đến khitrở thành triệu phú trong thờigian không quá 10 năm, bạnnghĩ hai vợ chồng tôi cần phảinằm trong cấp bậc đầu tư nào?Bạn sẽ tìm thấy câu trả lờitrong chương kế, mà ở đó tôi sẽchia sẻ với bạn những kinhnghiệm học hỏi được từ chuyếnphiêu lưu của bản thân tôi trêncon đường nhắm tới sự tự do vềtài chánh.

CHƯƠNG 6

Con không thể thấy tiềnbằng mắt con được

Vào cuối năm 1974, tôi muamột căn nhà chung cư nhỏ bé ởvùng ven Waikiki. Đó là mộttrong những bất động sản đầutiên của tôi. Giá căn nhàkhoảng 56.000 đô. Căn nhàgồm hai phòng ngủ, một phòngtắm trong một chung cư hạngtrung bình. Căn hộ đem chothuê thật là hoàn hảo, và tôibiết chắc sẽ có người thuê căn

hộ đó ngay.Tôi lái xe đến văn phòng làm

việc của người bố giàu, tronglòng khấp khởi kể cho Ngườinghe về mối đầu tư đó. Ngườinhìn sơ qua xấp tài liệu, vàkhông đầy một phút sau Ngườingẩng đầu lên và hỏi tôi: “Mỗitháng con sẽ mất bao nhiêutiền?”.

“Khoảng 100 đô mỗi tháng”,tôi trả lời.

“Đừng có ngu ngốc”, ngườibố giàu nói. “Ta chưa đọc kỹnhững con số, nhưng từ xấp tàiliệu đó ta có thể chắc chắn làcon sẽ mất mỗi tháng nhiều

hơn số tiền đó. Hơn nữa, tạisao con lại đi đầu tư vào mộtthứ mà con biết con sẽ mấttiền”.

“Ồ, căn hộ trông thật dễthương, và con nghĩ đó là mộtcơ hội tốt. Chỉ cần sơn phết lạimột tí xíu là căn hộ sẽ trông ynhư mới”, tôi nói.

“Nhưng điều đó không giảithích tại sao con phải mấttiền”, người bố giàu nhếchmép.

“Bố à, tay môi giới địa ốc bảocon đừng lo lắng về việc mấttiền mỗi tháng bây giờ. Hắnbảo trong một vài năm nữa, giá

căn hộ sẽ tăng gấp đôi. Hơnnữa, chính phủ hiện tại chophép con được trừ những khoảnmất tiền đó vào thu nhập cánhân. Nếu con không chộp lấycơ hội đó, con e sẽ có ngườikhác lấy mất”.

Người bố giàu đứng dậy vàđóng cửa phòng lại. Khi Ngườilàm thế, tôi biết tôi sẽ bị giũatơi tả cũng như sẽ được dạymột bài học quan trọng. Tôi đãtừng trải qua những kiểu dạynhư thế của Người.

“Thế thì con sẽ mất baonhiêu tiền mỗi tháng”. Ngườibố giàu hỏi lại.

“Khoảng 100 đô mỗi tháng”,tôi nói với vẻ bồn chồn.

Người bố giàu lắc đầu khiNgười coi qua xấp tài liệu. Bàihọc sẽ bắt đầu ngay thôi. Hômđó, tôi đã được dạy về tiền bạcvà đầu tư nhiều hơn những thứtôi đã học được trong suốt 27năm qua. Người bố giàu hàilòng khi tôi đã dám bắt tayhành động và đầu tư vào mộtmảnh địa ốc, thế nhưng hànhđộng đó của tôi lại phạm quánhiều lỗi lầm có thể khiến tôilụn bại sau này. Tuy nhiên,những bài học hôm đó về mộtmối làm ăn đã giúp cho tôi

kiếm được hàng triệu đô trongnhững năm sau này.

CON CẦN NHÌN ĐỒNG TIỀNBẰNG ĐẦU ÓC CỦA CON

“Đó không phải là những gìmắt con thấy được”, người bốgiàu nói. “Một mảnh địa ốc chỉlà một mảnh địa ốc, cũng nhưtờ giấy chứng khoán của mộtcông ty chỉ là một tờ giấychứng khoán. Con có thể thấynhững thứ đó. Nhưng những gìcon không thấy mới là quantrọng. Đó chính là mối làm ăn,là sự thỏa thuận tài chánh, làthị trường, sự quản lý, các yếu

tố rủi ro, luồng tiền mặt, cơ cấumột công ty, các đạo luật vềthuế, và hàng ngàn thứ khác sẽquyết định một cơ hội đầu tư làtốt hay không”.

Sau đó Người tiếp tục xé nhỏmối giao kèo của tôi bằng hàngloạt câu hỏi tới tấp. “Tại saocon lại chịu trả mức lãi suất caođến như vậy? Con có hình dungmức lời của con là bao nhiêukhông? Cơ hội đầu tư đó phùhợp như thế nào với chiến lượcđầu tư dài hạn của con? Con sẽtận dụng những yếu tố dư thừanào? Mức vốn tối đa của con làbao nhiêu? Con có kiểm tra các

kỷ lục của căn nhà từ sở địachính hay chưa? Con có hìnhdung chi phí quản lý bao nhiêukhông? Làm thế nào con ướctính chi phí sửa chữa? Con cóbiết là chính quyền thành phốvừa mới thông báo kế hoạchquy hoạch trong khu vực đó vàthay đ̕ướng giao thông không?Sẽ có một dự án thông đườngngay trước căn chung cư đó,cho nên dân cư vùng đó đang dichuyển sang nơi khác để tránhtiếng ồn suốt thời gian thicông. Con có biết điều đókhông? Ta biết là hiện tại thịtrường đang trên đà tăng

trưởng, nhưng con có biếtnhững yếu tố nào ảnh hưởngđến sự tăng trưởng đó haykhông? Do sự hồi phục nềnkinh tế hay là do lòng tham?Con nghĩ đà tăng trưởng đó sẽkéo dài trong bao lâu? Chuyệngì xảy ra nếu con không chomướn được? Và nếu con khôngcho thuê được, con sẽ raomướn trong bao lâu, sẽ cầm cựđược tình trạng tài chánh củachính con trong bao lâu? Vàmột lần nữa, con suy nghĩ nhưthế nào mà cho rằng mối đầutư mất tiền đó lại là cơ hội tốt?Điều này thực sự làm ta lo lắng

cho con đó, con ạ”.“Nó trông có vẻ như một cơ

hội đầu tư tốt, bố ạ”, tôi nóinhư một quả bóng bị xì hơi.

Người bố giàu mỉm cười,đứng dậy và bắt tay tôi. “Ta hàilòng khi con bắt đầu hànhđộng, con ạ”, Người nói. “Hầuhết mọi người chỉ biết suy nghĩnhưng không bao giờ dám hànhđộng cả. Nếu con làm một điềugì đó, và bị phạm lỗi, con sẽhọc được rất nhiều từ những lỗilầm đó. Hãy nên nhớ con sẽkhông bao giờ được dạy nhữngđiều quan trọng trong lớp họccả. Con học được những điều đó

chỉ bằng hành động, phạm lỗi,và khắc phục sai lầm đó. Đóchính là lúc đầu óc của conđược khai mở con ạ”.

Tôi cảm thấy được an ủi hơn,và có thể sẵn sàng tiếp thu bàihọc.

“Hầu hết mọi người”, ngườibố giàu nói, “đầu tư 95% bằngcon mắt của họ và chỉ đầu tư5% bằng đầu óc”.

Người bố giàu tiếp tục giảithích mọi người thường nhìnmột mảnh địa ốào đó, hay nghetên một chứng khoán nào đó,rồi ra quyết định dựa trênnhững gì mắt họ thấy hay

người môi giới bảo họ, hoặc từmột tiết lộ nóng hổi của ngườibạn đồng nghiệp. Họ thườngmua theo cảm xúc chứ khôngtheo lý trí.

“Đó là lý do tại sao hết 9người trong 10 người đầu tưkhông kiếm ra tiền”, người bốgiàu nói. “Có thể họ không bịmất tiền, nhưng họ vẫn khôngtạo ra tiền. Họ chỉ thuê vốn,thắng được chỗ này chút ít vàthua lại chỗ kia chút ít. Đó là vìhọ đầu tư bằng mắt và cảm xúccủa họ, hơn là bằng cái đầu củamình. Nhiều người nhảy vàođầu tư vì họ muốn làm giàu

nhanh chóng. Cho nên thay vìtrở thành nhà đầu tư, họ chỉ trởthành những kẻ mơ mộng,những kẻ làm việc quần quật,những tên cờ bạc, thậm chínhững tay lừa đảo. Thế giới nàyđầy rẫy những hạng người đó.Cho nên con hãy ngồi xuống,bình tĩnh xem xét lại cơ hội đầutư bị mất tiền đó, và ta sẽ dạycho con cách biến nó thành mộtcơ hội kiếm tiền. Ta sẽ bắt đầudạy cho đầu óc của con thấynhững gì mà mắt trần của conkhông thấy được”.

TỪ XẤU THÀNH TỐT

Buổi sáng hôm sau, tôi trở lạicông ty địa ốc để giao kèo lạicăn nhà tôi định mua hômtrước. Buổi thương lượng chẳngthoải mái tí nào, nhưng tôi đãhọc được rất nhiều.

Ba ngày sau, tôi quay lại gặpngười bố giàu. Mức giá mua vẫnnhư trước, người môi giới vẫnhưởng trọn mức hoa hồng bởivì anh toàn xứng đáng đượchưởng. Anh ta đã làm việc cậtlực cho mối giao kèo của tôi.Nhưng trong khi giá vẫn nhưcũ, kỳ hạn đầu tư đã thay đổirất nhiều. Khi thương lượng lạimức lãi suất vay và thời gian

trả góp, thay vì mất tiền nhưtrước, giờ đây tôi kiếm7;c mộtkhoản lời khoảng 80 đô mỗitháng sau khi trang trải chi phíquản lý và có tính đến trườnghợp không cho thuê được.Thậm chí tôi có thể hạ mức tiềnthuê mà vẫn có lời nếu như thịtrường chở nên ế ẩm. Dĩ nhiên,khi thị trường chuyển mình, tôisẽ tăng mức tiền thuê nhà.

“Ta đoán con sẽ mất ít nhấtkhoảng 150 đô mỗi tháng vớicách đầu tư của con trước đây”,người bố giàu nói. “Thậm chí cóthể hơn. Nếu con tiếp tục mất150 đô mỗi tháng, căn cứ trên

mức lương và chi phí sinh hoạthiện tại, con sẽ có thể thựchiện được bao nhiêu mối đầu tưnhư thế?”.

“Chỉ một cái thôi bố”, tôi trảlời. “Con sẽ không kiếm tiềnđược 150 đô mỗi tháng đâu.Nếu con kẹt vào cách đầu tưban đầu, mỗi tháng con sẽ gặpchật vật về tiền bạc. Cho dùcon được giảm thuế, chắc concũng phải kiếm thêm một côngviệc thứ hai để trả nợ đầu tưđó”.

“Còn bây giờ, nếu con mỗitháng kiếm thêm được 80 đô,con sẽ có thể đầu tư bao nhiêu

mối?”, người bố giàu hỏi.Tôi mỉm cười nói, “Bao nhiêu

cũng được nếu con tìm thấy cơhội”.

Người bố giàu gật gù, “Vậythì bây giờ con hãy đi ra ngoàivà kiếm những cơ hội đó”.

Một vài năm sau, thị trườngđịa ốc Hawaii chuyển mình vàlên cơn sốt. Nhưng thay vì chỉcó một căn hộ lên giá, tôi đã cótrong tay bảy căn đều lên giá.Đó chính là sức mạnh của mộtchút ít thông minh về tàichánh.

“ANH KHÔNG THỂ LÀM ĐƯỢC

NHƯ THẾMột điều quan trọng mà tôi

ghi nhận trong sự đầu tư địa ốclần đầu tiên của tôi: Khi tôiquay lại thương thảo với côngty địa ốc, người môi giới đã nóivới tôi, “Anh không thể làmđược như thế!”.

Tôi đã bỏ thời gian rất lâu đểthuyết phục anh ta chịu suynghĩ về cách tôi muốn thựchiện. Trong bất kỳ tình huốngnào, tôi cũng học được nhiềubài học về tình huống đầu tưđó, và một trong những bài họclà thấy được một người nào đónói với bạn, “Anh không thể

làm được như thế!”. Họ vừa nóivừa chia mũi dùi vào bạn,nhưng họ có biết đâu rằngchính họ đã chĩa tới ba mũi dùivào bản thân họ.

Người bố giàu dạy tôi rằng,câu nói “Anh không thể làmđược như thế” không có nghĩalà con không thể làm được.Người nói câu nói ấy đã tự bộclộ chính yếu điểm của mình làhọ không thể làm điều đó được.

TÌM CHỖ CẤT CHO 1.400 TỶĐÔ

Mỗi ngày, có 1.400 tỷ đô lưuchuyển khắp hành tinh bằng

điện tử, và số tiền đó cứ tănglên không ngừng. Ngày hômnay có nhiều tiền được tạo rahơn bao giờ hết. Vấn đề là tiềnbạc không thể nhìn thấy bằngmắt thường được là vì chúngđược lưu thông bằng hệ thốngđiện tử chớp nhoáng. Cho nênkhi mọi người tìm kiếm tiền bạcbằng mắt của họ, họ sẽ chẳngthể nào thấy được thứ gì. Hầuhết mọi người vật lộn mỗi ngàykiếm sống bằng đồng lươngnhận được, trong khi số tiền1.400 tỷ đô vẫn lưu chuyểnkhắp thế giới tìm kiếm ngườinào muốn sử dụng chúng, biết

cách chăm sóc chúng, nuôidưỡng chúng và làm cho chúngmỗi ngày một phát triển. Nếubạn biết cách chăm sóc đồngtiền, tiền bạc sẽ ùa đến taybạn, và thậ chí sẽ có ngườikhẩn cầu bạn quản lý chúng.

Nhưng nếu bạn không biếtcách chăm sóc đồng tiền, tiềnbạc sẽ xa lánh bạn. Hãy nhớ lạiđịnh nghĩa của người bố giàuvề sự thông minh tài chánh:“Đó không phải là bao nhiêutiền con có thể kiếm được, màbao nhiêu tiền con có thể giữđược, làm cách nào để đồngtiền khó khăn kiếm được ấy

làm việc lại cho con, và baonhiêu thế hệ sau con có thể giữđược số tiền ấy”.

KẺ DẪN ĐƯỜNG KẺ MÙ“Một người trung bình

thường đầu tư hết 95% bằngmắt của họ mà chỉ có 5% bằngđầu óc”, người bố giàu nói.“Nếu con muốn trở thành mộttay chuyên nghiệp ở nhóm C vàĐ trong tứ đồ, con phải tậpluyện sao cho con chỉ dùng 5%bằng mắt và 95% bằng đầu óccủa con”. Người bố giàu tiếp tụcgiải thích rằng những ngườiluyện trí óc họ để nhìn thấy

tiền bạc sẽ có một sức mạnh tolớn hơn những người khôngthấy bằng đầu óc.

Người rất quan tâm đếnnhững người tư vấn tài chánhcho tôi. Người giải thích:“Nguyên nhân phần lớn mọingười cứ gặp khó khăn về tàichánh là vì họ nghe theo tưvấn của những người vốnkhông biết gì về tiền bạc mộtcách trí óc cả. Đó cũng giốngnhư câu chuyện ngụ ngôn kẻmù dẫn đường cho kẻ đui vậy.Nếu con muốn tiền bạc đến vớicon, con phải cần biết cáchchăm sóc chúng. Nếu tiền bạc

không nằm trong đầu con trướchết, chúng sẽ không chịu nằmtrong tay con đâu con ạ. Vàmột khi con không giữ đượctiền bạc, thế thì tiền và nhữngngười có tiền sẽ xa lánh con”.

HÃY LUYỆN BỘ NÃO CỦA BẠNĐỂ NH THẤY TIỀN

Như vậy đâu là bước đầu tiêntrong việc luyện tập bộ não củamình để nhìn thấy tiền bạc?Câu trả lời chẳng có gì khó. Đóchính là sự hiểu biết về tàichánh, bắt đầu bằng khả nănghiểu biết những dòng chữ,những con số trong thế giới tài

chánh. Nếu bạn không hiểubiết những thông tin đó, sẽchẳng khác nào bạn đang nóibằng một ngôn ngữ xa lạ. Vàtrong mọi trường hợp, mỗinhóm người trên tứ đồ đều cóngôn ngữ riêng của họ.

Nếu bạn nhìn vào Kim tứ đồ,mỗi phần của tứ đồ giống nhưmỗi một quốc gia riêng biệt. Họkhông sử dụng cùng một ngônngữ, và nếu bạn không hiểuđược ngôn ngữ của họ bạn sẽkhông thể nào hiểu được nhữngcon số.

Chẳng hạn, nếu một bác sĩnói, “Tâm thu của anh là 120

và tâm trương của anh là 80”,điều đó tốt hay xấu? Bao nhiêuđó đủ cho bạn biết về tìnhtrạng sức khỏe của mìnhkhông? Câu trả lời dĩ nhiên là“không”, nhưng đó lại là điểmbắt đầu.

Cũng chẳng khác nào khi bạnnói, “Cổ phiếu của tôi có P/E là12, và căn nhà cho thuê của tôicó mức lãi vay trần là 12”. Baonhiêu đó có đủ cho tôi biết vềsự giàu có của tôi hay không?Câu trả lời cũng lại là “không”,thế nhưng đó chính là điểmkhởi sự. Tối thiểu chúng tacũng đang sử dụng cùng một

ngôn ngữ, cùng một con số. Vàđó chính là điểm bắt đầu của sựhiểu biết tài chánh vốn là nềntảng của sự thông minh tàichánh. Điểm bắt đầu với sựhiểu biết về ngôn ngữ và consố.

Vị bác sĩ từ vị trí trong nhómT, trong khi người khác nói từvị trí nhóm Đ. Những lời nói vànhững con số của những ngườiấy chẳng khác nào như nhữngngôn ngữ khác biệt.

Tôi không đồng ý khi cóngười nói với tôi, “Phải có tiềnmới kiếm được tiền”.

Theo tôi, khác nhau tạo ra

tiền từ tiền được bắt đầu từ sựhiểu biết về những dòng chữ,những con số. Cũng như ngườibố giàu của tôi hay nói, “Nếutiền bạc không nằm trong đầucon trước hết, chúng sẽ khôngchịu nằm trong tay con đâu”.

BIẾT ĐÂU LÀ RỦI RO THỰC SỰBước thứ hai trong việc luyện

tập là học cách nhận ra rủi rothực sự nằm ở đâu. Khi mọingười bảo tôi đó là một đầu tưrủi ro, tôi chỉ nói, “Đầu tưkhông rủi ro. Không hiểu biếtmới là rủi ro”.

Chuyện đầu tư cũng giống

như chuyện lái máy bay vậy.Khi bạn học ở một trường lái

máy bay và có nhiều năm kinhnghiệm, chuyến bay sẽ trở nênthú vị và hào hứng. Nhưng nếubạn chưa bao giờ học bay, tôikhuyên bạn nên để cho ngườikhác lái máy bay giùm bạn.

MỘT TƯ VẤN DỞ CHÍNH LÀ RỦIRO

Người bố giàu của tôi tintưởng chắc chắn rằng chẳng cólời tư vấn tài chánh nào hayhơn cả. Người có đầu óc rất cởimở và phóng khoáng. Người rấtlịch thiệp và lắng nghe nhiều

người. Nhưng cuối cùng, Ngườivẫn dựa vào chính sự thôngminh tài chánh của mình khi raquyết định: “Nếu con chẳngbiết gì, thì chẳng có lời tư vấntài chánh nào hay hơn cả.Nhưng nếu con không ph biệtđược đâu là lời tư vấn hay, đâulà lời tư vấn dở, con sẽ gặpnhiều rủi ro lắm đấy”.

Người bố giàu tin tưởng chắcchắn rằng sở dĩ phần lớn mọingười gặp khó khăn việc tiềnbạc là vì họ cứ dựa trên nhữngkiến thức tài chánh được chatruyền con nối, và hầu nhưchẳng có ai xuất thân từ một

gia đình nào khôn ngoan về tàichánh cả. “Lời khuyên dở chínhlà rủi ro, và hầu như những lờikhuyên dở đều phát ra từ ởnhà”, Người thường nói. “Khôngphải vì những gì được nói, màchính là vì những gì được làmkia. Trẻ con thường học bằngthí dụ nhiều hơn bằng câuchữ”.

NHỮNG NGƯỜI CỐ VẤN CHẲNGKHÔN NGOAN

NHIỀU HƠN BẠN ĐÂUNgười bố giàu nói, “Những

người tư vấn cho con vốn chẳngkhôn ngoan hơn con bao nhiêu.

Nếu con không khôn ngoan, họcó thể tư vấn cho con đượcnhiều như thế. Nếu con có hiểubiết cặn kẽ về tài chánh, họ sẽtư vấn cho con những cáchphức tạp và tinh vi hơn. Cònnếu con không biết gì nhiều vềtài chánh, theo luật, họ chỉ tưvấn cho con những chiến lượctài chánh căn bản an toàn vàđảm bảo. Nếu con là một tayđầu tư nghiệp dư, họ chỉ có thểkhuyên con cách đầu tư ít rủiro và mức lời thấp. Thườngthường, họ sẽ đề nghị cách đầutư “đa dạng hóa”, với nhữngngười đầu tư không chuyên.

Rất ít người cố vấn chịu bỏ thờigiờ dạy cho con. Thời gian củahọ là tiền bạc. Cho nên nếu conchịu khó tìm tòi hiểu biết nhiềuhơn về tài chánh và biết cáchquản lý tiền của con, sẽ có mộtchuyên gia cố vấn tư vấn chocon những chiến lược đầu tưmà rất ít người biết đến. Nhưngtrước hết, con phải tự lo họchỏi lấy. Và hãy luôn luônngườicố vấn chỉ khôn ngoan như conmà thôi”.

NGÂN HÀNG CÓ NÓI DỐI BẠNKHÔNG

Người bố giàu quan hệ làm

ăn với nhiều chuyên gia ngânhàng, họ là một phần quantrọng trong đội ngũ tài chánhcủa Người. Trong khi Người cónhiều người bạn thân và đángkính trọng trong lĩnh vực ngânhàng, Người luôn cảm thấymình phải tự chăm sóc lấy chomình, cũng như Người thừa biếtcác ngân hàng luôn đặt lợi íchcủa họ lên trên hết.

Sau kinh nghiệm đầu tư năm1974, Người đã hỏi tôi câu này:“Khi ngân hàng bảo ngôi nhà làtài sản của con, họ có nói thậtvới con không?”.

HỌ KHÔNG NÓI DỐI... HỌ CHỈKHÔNG CHO CON BIẾT SỰ

THỰCSự thực là, khi ngân hàng

bảo ngôi nhà là tài sản củabạn, họ không có ý nói dối vớibạn. Họ chỉ không cho bạn biếttoàn bộ sự thực. Trong khi cănnhà của bạn là tài sản, họ đơngiản chỉ không nói tài sản đó làcủa ai. Mà đó chính là tài sảncủa ngân hàng. Bạn có nhớ lạiđịnh nghĩa của người bố giàuvề tài sản và về nợ từ quyểnsách trước không.

“Tài sản bỏ tiền vào túi củabạn.

Nợ lấy tiền của bạn ra khỏitúi”.

Những người ở phía bên tráitứ đồ thực sự không biết về sựkhác nhau đó. Phần lớn họ đềucảm thấy hài lòng trong côngviệc ổn định của mình, có mộtngôi nhà đẹp đẽ mà họ nghĩthuộc về họ. Họ cảm thấy hãnhdiện và nghĩ là tài sản đó nằmtrong sự kiểm soát của họ. Sẽkhông có ai lấy mất căn nhà đóđi một khi họ trả nợ đều đặnmỗi tháng.

Nhưng những người ở phíabên phải tứ đồ biết sự khác

nhau đó. Hiểu biết về tài chánhvà thông minh về tiền bạc cónghĩa là có thể thấy được toànbộ bức tranh hoạt động củađồng tiền. Những người khônngoan về tiền bạc biết rõ rằngtài sản thế chấp không phải làtài sản mà là nợ trên bảng cânđối tài chính của mình. Trongkhi đó, cũng cùng tài sản thếchấp đó lại là tài sản trên bảngcân đối tài chính của ngânhàng, chứ không phải của bạn.

Bất cứ ai có kiến thức về kếtoán cũng đều biết bảng cânđối tài sản và nợ phải cân bằng.Nhưng nó sẽ cân bằng ở đâu

kia chứ? Bảng cân đối tài chánhcủa bạn thực sự không hề cânbằng. Nếu bạn chịu khó nhìnvào bảng cân đối của ngânhàng, bạn sẽ thấy những consố đã nói lên câu chuyện gì.

Bây giờ thì bảng cân đối ấyhoàn toàn cân bằng, và hoàntoàn có nghĩa. Đó chính là kếtoán của thế giới C và Đ.Nhưng điều đó sẽ không đượcdạy trong môn kế toán cănbản. Trong kế toán, bạn chỉbiết cách trình bày “giá trị” cănnhà bạn là tài sản và tài sảnthế chấp là nợ. Điều quan trọngkhác cần lưu ý là “giá trị” căn

nhà của bạn chỉ là một ý kiếnđánh giá thường thay đổi lênxuống theo thị trường, trongkhi trị giá tài sản thế chấp (haynợ vay mượn) lại không hề bịảnh hưởng bởi biến động thịtrường. Đối với một ngườinhóm C hay Đ, “trị” căn nhàcủa bạn không phải là tài sảnbởi vì nó không tạo ra nguồntiền mặt thu nhập cho bạn.

CHUYỆN GÌ XẢY RA NẾU BẠNTRẢ HẾT NỢ THẾ CHẤP?

Nhiều người hỏi tôi: “Chuyệngì xảy ra sau khi tôi trả hết nợthế chấp? Có phải ngôi nhà sẽ

trở thành tài sản của tôikhông?”.

Và tôi đáp: “Trong phần lớntrường hợp, câu trả lời vẫn là“không”. Căn nhà vẫn là nợ”.

Có nhiều lý do để giải thích.Một lý do là việc bảo trì và giữcăn nhà được tốt. Ngôi nhàcũng giống như chiếc xe vậy.Cho dù bạn hoàn toàn làm chủsở hữu, bạn vẫn phải chi tiềnđể vận hành nó, và khi có mộtbộ phận nào đó hư hại sẽ cónguy cơ toàn bộ bị hỏng nặng.Trong phần lớn trường hợp, mọingười phải trả chi phí sửa chữacho căn nhà và chiếc xe của họ

từ những đồng thu nhập sauthuế. Người trong nhóm C và Đchỉ coi một căn nhà là tài sảncủa họ khi căn nhà đó tạo ranguồn thu nhập của họ.

Nhưng lý do chính là, cho dùbạn trả hết nợ thế chấp, cănnhà vẫn là nợ vì bạn thực sựkhông làm chủ sở hữu nó hoàntoàn. Chính phủ vẫn sẽ đánhthuế bạn khi bạn làm chủ nó.Cứ thử đừng trả thuế nhà xemsao, bạn sẽ biết ngay ai làngười chủ thực sự căn nhà củabạn.

ĐỊNH NGHĨA ĐỊA ỐC

Xin lặp lại lần nữa với cácbạn: Để có thể nhìn thấy đồngtiền, bạn cần phải tập nhìnthấy nó bằng đầu óc của mìnhchứ không phải bằng mắt. Vàđể luyện tập trí óc cho mình,bạn cần phải hiểu thực sự củanhững từ ngữ và những con số.

Giờ đây, bạn đã biết sự khácnhau giữa một tài sản và mộtkhoản nợ. Từ “thế chấp” đồngnghĩa với “sự chấp nhận đếnchết”, trong khi từ “vay” đồngnghĩa với sự trừng phạt. Bạn sẽbiết nguồn gốc của từ “địa ốc”và một công cụ tài chánh thôngdụng gọi “đầu tư dẫn

xuất”[10]. Nhiều người chorằng hình thức “đầu tư dẫnxuất” này mới xuất hiện, nhưngthực tế nó đã nảy sinh cách đâytương đối lâu.

Định nghĩa đơn giản của“đầu tư dẫn xuất” là “một vật gìđó phát sinh từ một vật khác”.Một ví dụ về một “dẫn xuất” lànước cam bởi vì nước cam làkết quả dẫn xuất của trái cam.

Địa ốc có từ tiếng Anh là“real estate”. Trước đây tôi cứtưởng chữ “real” là thực, là mộtcái gì đó hữu hình. Người bốgiàu giải thích cho tôi biết chữ

“real” ấy có nguồn gốc từ tiếngTây Ban Nha, nghĩa là hoànggia (royal). Chẳng hạn, cụm từ“El Camino Real” có nghĩa làcon đường của hoàng gia. “Realestate” – địa ốc, có nghĩa thựcsự là “bất động sản của hoànggia”.

Một khi thời đại Nông nghiệpchấm dứt và thời đại Côngnghiệp bắt đầu vào khoảngnăm 1500, quyền lực khôngcòn dựa vào đất đai và kinh tếnông nghiệp. Các vị vua nhậnra rằng họ phải thay đổi ngaybằng cách cải tổ luật đất đai,cho phép nông dân sở hữu đất.

Như vậy, các hoàng gia đã tạora công cụ dẫn xuất, chẳng hạnnhư “thuế” đánh trên quy địnhsở hữu đất đai, hay “thế chấp”như một cách cho phép ngườidân vay mượn để mua đất.Thuế và thế chấp đều là côngcụ dẫn xuất bởi vì chúng đượctạo ra từ đất đai. Ngân hàngcủa bạn không gọi thế chấp làdẫn xuất, mà họ nói là được“đảm bảo” bằng đất đai. Đềucùng một nghĩa, nhưng chỉ cótừ ngữ là khác. Cho nên mộtkhi các vị vua nhận thấy tiềnbạc không còn nằm dưới hìnhthức đất đai mà dưới hình thức

“dẫn xuất” được tạo ra từ đấtđai, họ đã dựng lên các ngânhàng để thực hiện chuyện kinhdoanh mỗi lúc một tăng đó.Ngày nay, đất đai vẫn còn đượcgọi là “real estate” bởi vì dùbạn trả bao nhiêu tiền đi chăngnữa, mảnh đất đó vẫn khôngthuộc về bạn, mà thuộc quyềnsở hữu của các “hoàng gia”.

LÃI SUẤT CHO VAY THỰC SỰCỦA BẠN

LÀ BAO NHIÊU?Người bố giàu thường hay kỳ

kèo mỗi điểm lãi suất mà Ngườiphải trả khi mượn nợ. Người đã

từng hỏi tôi: “Khi ngân hàngbảo với con mức lãi suất vay làbao nhiêu đó, con có tin là họnói thiệt không?” Nếu bạn biếtđọc những con số, bạn sẽ thấylà không.

Chẳng hạn bạn mua một cănnhà trị giá 100.000 đô. Bạn trảtrước 20.000 đô và mượn ngânhàng số tiền 80.000 đô còn lạiở mức lãi suất 8% hàng năm,với thời hạn vay là 30 năm.

Sau 5 năm, bạn sẽ trả tổngcộng cho ngân hàng là 35.220đô, trong đó hết 31.276 đô làlãi suất, và chỉ có 3.944 để trảnợ gốc.

Nếu bạn trả số nợ ròng rãsuốt 30 năm, bạn sẽ trả mộtkhoản gồm lãi suất và nợ gốctổng cộng là 211.323 đô. Nếuđem số này trừ đi số tiền bạnmượn ban đầu là 80.000 đô,bạn đã trả một khoản lãi suấttới 131.323

Hơn nữa, số tiền bạn trả211.323 đô đó chưa bao gồmtiền thuế nhà và bảo hiểm vay.

Buồn cười ở chỗ, số tiền lãivay 131.323 đô không bằngmức lãi suất 8% trên số nợ80.000 đô, mà thực tế nó lêntới 160% trong thời hạn 30năm. Như tôi đã nói, ngân hàng

không nói dối bạn, mà họ chỉkhông cho bạn biết toàn bộthực sự. Và nếu bạn không biếtđọc hiểu những con số, bạn sẽkhông bao giờ biết điều đó. Dĩnhiên, nếu bạn thấy hài lòngvới ngôi nhà của mình, bạn sẽchẳng thèm quan tâm tới. Thếnhưng, ngân hàng biết chắctrong một vài năm sau này,bạn sẽ muốn ngôi nhà mới, tohơn, nhỏ hơn, hay một ngôinhà nghỉ mát, hay đi vay lạibằng nợ thế chấp. Các ngânhàng biết rõ điều đó, và trongthực tế, họ chủ yếu trông mongvào điều đó.

TRUNG BÌNH TÍNHTrong ngành công nghiệp

ngân hàng khoảng thời giantrung bình 7 năm được dùnglàm tuổi thọ dự đoán cho mộtnợ thế chấp. Điều đó có nghĩalà các ngân hàng dự tính mộtngười trung bình cứ cách 7 nămsẽ tìm mua một ngôi nhà mới,hay xin vay mượn lại. Và điềuđó đối với thí dụ trên, có nghĩalà ngân hàng dự tính cứ saumỗi 7 năm, họ sẽ thu lại đượcsố tiền cho vay 80.000 đô cộngthêm khoản lãi suất vay43.291 đô.

Và đó chính là lý do tại saokhoản nợ ấy được gọi là thếchấp. Tiếng Anh là “mortage”,vốn xuất xứ từ tiếng Pháp là“mortir” – nghĩa là “sự chấpnhận đến chết”. Thực tế là hầuhết mọi người vẫn sẽ tiếp tụclàm việc cần cù, được tănglương và mua nhà mới... vớinhững khoản nợ thế chấp mới.Trên hết, chính phủ lại chogiảm thuế để khuyến khíchngười dân mua những căn nhàđắt tiền hơn, và điều đó sẽ đemlại nhiều thuế bất động sản hơncho chính phủ. Và bạnừng quêntiền bảo hiểm mà mỗi công ty

cho vay thế chấp đều yêu cầubắt buộc bạn trả khi mượn nợthế chấp từ họ.

Như tôi đã trình bày, khi cácngân hàng bảo ngôi nhà củabạn là tài sản, họ không nói dốivới bạn. Khi chính phủ chophép bạn được giảm thuế vìmắc nợ, ngôi nhà không còn làtài sản bởi vì nó liên quan đếntương lai tài chánh của bạn.Chính phủ cũng quan tâm đếntương lai tài chánh của chínhmình chứ. Cho nên khi ngânhàng, kế toán viên, luật sư haygiáo viên của bạn bảo với bạnngôi nhà là tài sản, họ đã

không nói được một điều hếtsức quan trọng: ngôi nhà ấy làcủa ai.

THẾ CÒN TIỀN TIẾT KIỆM ĐÓCÓ PHẢI LÀ

TÀI SẢN KHÔNG?Tiền tiết kiệm của bạn là tài

sản, và đó là điều tốt phảikhông bạn. Thế nhưng, một khibạn học hiểu các báo cáo tàichánh, bạn sẽ nhìn thấy đượctoàn bộ câu chuyện. Trong khitiền tiết kiệm chính là tài sảncủa bạn, đối với bảng cân đốitài chánh của ngân hàng, tàisản đó của bạn lại là nợ của

ngân hàng. Sơ đồ dưới đâytrình bày điều đó.

Tại sao tiền tiết kiệm củabạn lại là nợ của ngân hàng?Bởi vì họ phải trả bạn lãi suất,và họ phải tốn tiền để canh giữtiền của bạn.

Nếu bạn thấy được cốt lõibản chất của những hình vẽminh họa đó, bạn có thể bắtđầu hiểu được tại sao khôngthể nhìn thấy trò chơi tiền bạcbằng mắt của mình.

TẠI SAO BẠN KHÔNG ĐƯỢCGIẢM THUẾ

CHO VIỆC TIẾT KIỆM

Nếu tinh ý, bạn sẽ thấy khibạn mua nhà và mắc nợ bạn sẽđược giảm thuế, nhưng lạikhông được như vậy khi bạntiết kiệm tiền. Bạn có bao giờthắc mắc tại sao không?

Tôi không có câu trả lời chínhxác, nhưng tôi có thể suy luậnnhư thế này. Một lý do chính làvì tiền tiết kiệm của bạn là nợđối với ngân hàng. Vậy thì lý gìcác ngân hàng lại đi yêu cầuchính phủ thông qua một đạoluật khuyến khích bạn bỏ tiềnvào ngân hàng của họ trong khisố tiền ấy là những khoản nợhọ phải gánh?

CÁC NGÂN HÀNG KHÔNG CẦNTIỀN TIẾT KIỆM

CỦA BẠNBên cạnh đó, các ngân hàng

thực sự không cần đến tiền tiếtkiệm của bạn. Họ không cầnnhiều tiền gởi bởi vì họ có thểlàm tăng số tiền lên tới cả chụclần. Nếu bạn gởi 1 đô vào ngânhàng, luật pháp cho phép ngânhàng vay ra 10 đô, và tùythuộc mức trần dự trữ do ngânhàng trung ương quy định, họcó thể cho vay tới 20 đô. Điềuđó chẳng khác nào 1 đô của

bạn tự dưng biến thành 10 đôhay hơn. Cứ như ảo thuật vậy,phải không bạn? Khi người bốgiàu chỉ cho tôi thấy điều đó,tôi trở nên say mê với ý tưởng.Lúc ấy, tôi biết tôi sẽ mongmuốn làm chủ một ngân hàng,và sẽ không đi học chỉ để trởthành một người làm công chongân hàng

Trên hết, ngân hàng chỉ trảcho bạn mức lãi suất 5% trên 1đô đó của bạn. Với tư cách làkhách hàng, bạn cảm thấy antoàn bởi vì ngân hàng trả thêmtiền cho bạn trên số tiền bạngởi họ. Các ngân hàng coi cảm

giác an toàn đó của bạn là mộtđiều tốt trong mối quan hệkhách hàng, bởi vì một khi bạngởi tiền với họ, chắc chắn bạnsẽ một lần đến xin vay mượnvới họ. Họ mong muốn bạnmượn tiền của họ lắm bởi vì họcó thể chặt đẹp số tiền vay củabạn ở mức lãi suất đến 9%.Trong khi bạn kiếm được 5%tiền lời trên 1 đô của mình,ngân hàng đã kiếm được 9%tiền lời trên 10 đô tạo ra từ 1đô của bạn. Mới đây, tôi nhậnđược một thẻ tín dụng chỉ cómức lãi suất 8,9%, nhưng mộtkhi bạn hiểu được những từ

lóng luật in nhỏ xíu trên hợpđồng, bạn mới nhận ra được lãisuất thực sự là 23%. Khỏi cầnnói, chắc chắn bạn sẽ cắt thẻtín dụng ra làm đôi và gởi trảlại cho họ ngay, phải không?

HỌ CŨNG SẼ LẤY MẤT TIỀNTIẾT KIỆM CỦA BẠN

Lý do khác họ không cầngiảm thuế tiền tiết kiệm còn rõràng hơn nữa. Nếu bạn có thểđọc hiểu các con số, và thấyđược hướng lưu chuyển củatiền bạc, bạn sẽ thấy ngay thếnào họ cũng lấy mất tiền tiếtkiệm của bạn. Bởi vì số tiền tiết

kiệm của bạn trong tài khoảnngân hàng sẽ lần lượt chạy radưới hình thức lãi suất để trảnhững khoản nợ thế chấp haythẻ tín dụng của bạn. Dòng lưuchuyển ấy được minh họa nhưthế này:

Và đó là lý do tại sao họ

không cần vận động chính phủcho phép bạn được giảm thuếtrên tiền tiết kiệm của bạn.Trước sau gì, họ cũng lấy hếttiền tiết kiệm của bạn dướihình thức lãi suất bạn phải trảtrên nợ bạn vay.

Các chính trị gia cũng sẽkhông làm đảo ngược cơ chế ấybởi vì các ngân hàng, các côngty bảo hiểm, ngành côngnghiệp xây dựng, các nhà môigiới cũng như nhiều tay chơikhác đã bỏ rất nhiều tiền ủnghộ các cuộc vận động bầu cử,và các chính trị gia biết rõ têngọi của trò chơi đó.

TÊN GỌI CỦA TRÒ CHƠIVào năm 1974, người bố giàu

rất buồn bởi vì tôi đã bị chínhcuộc chơi chọi lại tôi mà tôikhông biết. Tôi mua một mảnhđịa ốc và chịu lỗ, mà cứ tinrằng mình đang ở trên thếthượng phong.

“Ta rất mừng khi con chịubắt đầu trò chơi đó”, người bốgiàu nói. “Nhưng bởi vì chưa cóai cho con biết trò chơi đó, chonên con đã bị lôi kéo ngay vàođội thua cuộc”.

Sau đó, Người tiếp tục giảithích các luạt chơi cơ bản. “Tên

gọi của trò chơi tiền bạc chínhlà “Ai nợ ai?”.

Người nói một khi tôi hiểuđược trò chơi, tôi sẽ chơi tốthơn thay vì chỉ là một kẻ chơiđể cho cả trò chơi nghiền nátmình.

CON CÀNG NỢ NHIỀU CHỪNGNÀO,

CON CÀNG NGHÈO CHỪNGĐÓ

“Con càng nợ nhiều ngườichừng nào, con càng nghèochừng nấy”, người bố giàu nói,“Và càng có nhiều người nợcon, thì con càng giàu chừng

ấy. Đó chính là cuộc chơi”.Như tôi đã nói, tôi luôn mở

rộng đầu óc của mình. Cho nêntôi ngồi im lặng và đợi Ngườigiải thích. Người không nói vớivẻ ác ý, mà chỉ giải thích tròchơi mà Người đã hiểu được nó.

“Chúng ta ai cũng nợ mộtngười nào đó. Vấn đề nảy sinhkhi món nợ vượt quá sự kiểmsoát. Điều không may là nhữngngười nghèo trên thế giới nàyluôn bị cuộc chơi đó đè nát họ,và họ không thể nào mắc nợnhiều hơn được nữa. Điều đócũng tương tự với những nướcnghèo. Thế giới chỉ lấy đi của

người nghèo, kẻ yếu, haynhững kẻ không có hiểu biết vềtài chánh. Nếu con mắc nợ quánhiều, đời sẽ lấy hết mọi thứcon có... thời giờ của con, côngviệc, ngôi nhà, cuộc sống, lòngtự tin của con, và tước đoạtluôn cả lòng tự trọng của chínhcon nếu con buông xuôi và phómặc tất cả. Ta không tạo ra tròchơi này con ạ, ta không phảilà kẻ đặt ra luật chơi, mà chỉbiết trò chơi diễn ra như thếnào để ta có thể chơi một cáchtốt đẹp nhất. Ta sẽ giải thíchtrò chơi cho con. Ta muốn conhọc cách chơi đó, để rồi khi con

làm chủ cuộc chơi, con có thểquyết định làm gì với nhữngđiều con biết”.

TIỀN LÀ NỢNgười bố giàu tiếp tục giải

thích rằng ngay cả đồng đô-lacũng không phải là một công cụvốn sở hữu, mà chỉ là một hìnhthức nợ. Mỗi tờ bạc trước đâyđược bảo chứng bằng vàng haybạc, nhưng giờ đây chẳng khácnào tờ giấy nợ mà những côngdân đóng thuế của quốc gia inra tờ bạc đó phải trả. Chừngnào cả thế còn tin tưởng nhữngngười Mỹ sẽ làm việc và trả nợ

những tờ giấy nợ dưới hìnhthức đồng đô-la làm ăn, thì cảthế giới vẫn còn tín nhiệm vàcoi trọng đồng đô-la Mỹ. Nếuyếu tố chủ chốt của đồng tiền –lòng tin – đột nhiên không cònnữa, cả nền kinh tế thế giới sẽsụp đổ như đống giấy vụn... vàđâu phải chỉ một lần trong lịchsử thế giới, kinh tế toàn cầu đãchao đảo và suy sụp.

Lấy ví dụ đồng mác Đứctrong thời kỳ chính phủ Weimarcầm quyền trở nên hoàn toànvô giá trị ngay trước Đại thếchiến thứ hai. Có một câuchuyện kể rằng một phụ nữ

đẩy một chiếc xe cút kít đầy ắptiền chỉ đổi lấy một ổ bánh mì.Khi bà tay quay lưng đi, một kẻkhác lấy mất chiếc xe cút kítcủa bà ta và để hàng đốngđồng mác tung tóe trên đường.

Đó là lý do tại sao mà đồngtiền ngày nay còn được gọi làtiền “giấy” (fiat money), tức làtờ giấy bạc đó không đổi đượcmột vật hữu hình nào đó nhưvàng hay bạc. Tiền chỉ tồn tạimột khi người dân có lòng tinvào sự quản lý tài chánh củachính phủ trong việc bảo vệ giátrị của nó. Một định nghĩa kháccủa chữ “fiat” còn là một “sắc

lệnh độc tài do một người haymột nhóm người có quyền banhành”.

Ngày nay, phần lớn nên kinhtế toàn cầu đều dựa trên nợ vàlòng tin. Một khi tất cả chúngta vẫn còn nắm tay nhau vàkhông ai phá vỡ vòng tay ấy,mọi thứ sẽ tốt đẹp. Riêng đốivới tôi, chữ “tốt đẹp” ấy còn cónghĩa là một “trạng thái cảmgiác không an toàn cả về thần

kinh lẫn cảm xúc”[11].

“AI NỢ CON”align="justify">Trả lại năm

1974 khi tôi đang học hỏi cáchđầu tư một căn nhà trị giá

56.000 đô, người bố giàu đãdạy tôi một bài học quan trọng

trong việc sắp xếp nhữngkhoản đầu tư.

“Ai nợ ai là tên của trò chơicon ạ”, người bố giàu nói. “Mộtkẻ nào đó vừa đẩy nợ cho con.Điều đó chẳng khác nào đi ăntối với 10 người bạn. Con đivào phòng vệ sinh một chút, vàđến khi trở ra, 10 người bạncủa con đã biến đâu mất và đểlại hóa đơn cho con thanh toán.Nếu con muốn chơi trò chơi đó,tốt nhất con hãy nên tìm hiểu

trò chơi trước, biết rõ luật chơi,sử dụng một thứ ngôn ngữ vàhiểu rõ những ai con sẽ chơicùng. Nếu con không hiểunhững điều đó, thay vì con làngười chơi, con sẽ trở thànhmục tiêu của trò chơi đó con ạ”.

ĐÓ CHỈ LÀ MỘT CUỘC CHƠILúc đầu tôi rất giận với

những lời nói của người bốgiàu... thế nhưng tôi đã cốnhẫn nại để lắng nghe và đểhiểu biết những gì Người muốnnói. Cuối cùng, Người dùng mộtthí dụ giúp tôi nắm được vấnđề. “Con thích chơi bóng đá

chứ?”, Người hỏi.Tôi gật đầu.“Tiền bạc là trò chơi của ta”,

người bố giàu nói. “Ta rất yêuthích trò chơi đó”.

“Nhưng nhiều người khôngnghĩ tiền là trò chơi đâu bố à”,tôi nói.

“Đúng con ạ”, Người trả lời.“Đối với hầu hết mọi người, đólà sự sống còn của họ. Tiền bạclà một trò chơi mà họ bị bắtbuộc phải tham gia, và họ rấtghét nó. Điều là một khi chúngta càng văn minh chừng nào,thì tiền bạc càng trở nên mộtphần không thể tách rời cuộc

sống của chúng ta chừng nấy”.Người bố giàu đã vẽ lại Kim

tứ đồ cho tôi.

“Hãy coi tứ đồ đó chẳng khácgì sân quần vợt hay sân banh.Nếu con muốn tham gia vào tròchơi tiền bạc, con sẽ muốn vào

đội nào? Đội L, T, C hay Đ? Haycon muốn chơi ở bên sân nào –sân bên trái hay bên phải?”

NẾU CON CHẤP NHẬN NỢ VÀRỦI RO,

CON PHẢI ĐƯỢC TRẢ LẠIXỨNG ĐÁNG

“Tốt”, người bố giàu nói. “Vàđó là lý do tại sao con khôngthể nào đi ra ngoài đó chơiđược nếu con cứ tin vào một kẻbán hàng, tin việc con lỗ mỗitháng 150 đô trong 30 năm làmột mối đầu tư hời bởi vì chínhphủ sẽ cho con giảm thuế vìmất tiền, và tin điều ông ta nói

là giá địa ốc sẽ tăng. Con sẽkhông thể nào chơi được nếucon còn bám vào kiểu suy nghĩnhư thế con ạ. Có thể tất cảnhững điều ông ta nói là đúng,nhưng đó không phải là cáchchơi của những người ở phíabên phải tứ đồ. Một kẻ nào đóxúi con mắc nợ, chấp nhận mọirủi ro, và trả tiền cho hànhđộng đó. Những người ở phíabên trái có thể coi hành độngđó là khôn ngoan, nhưngnhững người bên phải thìkhông hề con ạ”.

Tôi khẽ rùng mình.“Hãy coi cách lập luận của

ta”, Người tiếp tục, “Con chấpnhận giá 56.000 đô cho mộtcăn hộ trên tầng cao. Con kýnợ. Con chấp nhận rủi ro. Kẻthuê ở giá thấ hơn mức thịtrường. Điều đó có nghĩa là conđang chu cấp cho kẻ ấy vào ởtrong căn hộ con mua. Conthấy điều đó có hợp lý không?”

Tôi lắc đầu. “Không bố ạ”.“Còn đây là cách ta chơi. Từ

đây trở đi, nếu con muốn chấpnhận nợ và rủi ro, con phảiđược trả lại xứng đáng. Hiểuchứ?”

Tôi gật đầu.“Kiếm tiền phải là một

chuyện hợp lô-gíc và dễ hiểu”,người bố giàu nói. “Nó khôngphải như môn khoa học về tênlửa. Điều không may là khi đềcập đến tiền bạc, tính hợp lý vàdễ hiểu lại trở nên hiếm hoi.Một ngân hàng bảo anh cứ việcvay nợ đi, chính phủ sẽ cho anhgiảm thuế mà bản thân việc đóhoàn toàn không có nghĩa gì vềmặt kinh tế học cơ bản. Mộtngười địa ốc xúi anh cứ ký nợ đibởi vì anh kiếm được một ngườitrả tiền thuê nhà rẻ hơn tiềntrả nợ hàng tháng của anh, bởivì anh ta nghĩ là giá bất độngsản sẽ tăng lên vùn vụt. Nếu

những điều đó con thấy hợp lý,thế thì ta chẳng có gì để cùngchia sẻ với con nữa cả”.

Tôi chỉ đứng lặng yên ở đó.Tôi nghe hết những gì Ngườinói, và tôi tự nhận với chínhmình là cảm xúc phấn khích vềảo giác một mối đầu tư hời đãquăng hết mọi lý luận, suy nghĩcủa tôi ra khỏi đầu. Tôi khôngthể phân tích lợi hại của mốiđầu tư ấy. Bởi vì mối ấy “trôngcó vẻ” hời, tôi đã để mình bị lôituột đi bằng những cảm xúctham lam và khích động, chonên tôi không thể nào lắngnghe những gì mà các con số

hay từ ngữ muốn nói với tôi.Người bố giàu sau đó đã dạy

cho tôi một quy tắc quan trọngmà Người bao giờ cũng dùngnó i “Lời con kiếm được là lúccon mua... chứ không phải lúccon bán”. width="24"align="justify">Người bố giàuluôn chắc chắn với nhữngkhoản nợ hay rủi ro mà Ngườiphải chấp nhận, phải có ý nghĩanào đó vào lúc Người quyếtđịnh mua, phải có ý nghĩa khinền kinh tế đang xuống dốchay đi lên. Người không bao giờđầu tư chỉ để lợi dụng những sơhở trong luật thuế hay dựa trên

những tiên đoán mơ hồ vềtương lai. Một khoản đầu tưphải luôn có hời về mặt kinh tếcả trong lúc tốt và xấu.

Tôi bắt đầu hiểu được tròchơi tiền bạc mà Người đã nhìnthấy. Trò chơi tiền bạc chính làthấy những người khác nợ mìnhvà cẩn thận khi mình mắc nợmột ai đó. Cho đến giờ này, tôivẫn còn luôn nghe những lờiNgười nói, “Nếu con chấp nhậnnợ và rủi ro, con phải đảm bảođược trả lại xứng đáng”.

Người bố giàu cũng mắc nợ,nhưng Người rất cẩn thận khiphải chấp nhận nó. “Hãy cẩn

thận khi con nhận nợ con à”,Người khuyên tôi. “Nếu con đivay mượn cá nhân, đừng baogiờ mượn nhiều. Còn nếu con đivay nhiều, hãy đảm bảo có mộtkẻ khác sẽ trả nợ đó cho con”.

Người nhìn thấy cuộc chơitiền bạc và nợ nần xảy ra vớitất cả mọi người, với anh và cảvới tôi. Trò chơi diễn ra khôngngừng trong mọi chuyện kinhdoanh, và trên tất cả các quốcgia trên thế giới. Người coi đóchỉ là một trò chơi. Thế nhưngvới hầu hết mọi người, tiền bạckhông phải là trò chơi. Nhiềungười còn coi tiền bạc là sự

sống còn của chính mình, củacuộc đời mình. Và bởi vì khôngcó ai giải thích trò chơi đó vớihọ, họ đành phải tin lời cácngân hàng bảo căn nhà của họlà tài sản.

SỰ KHÁC NHAU QUAN TRỌNGGIỮA THỰC TẾ VÀ Ý KIẾN

Người bố giàu tiếp tục bàihọc. “Nếu con muốn thànhcông ở phía bên phải, khi đềcập đến tiền bạc, con phải biếtđược sự khác nhau giữa thực tếvà ý kiến chủ quan. Con khôngthể mù quáng tin theo nhữnglời khuyên tài chánh của những

người ở phía bên trái tứ đồ. Conphải hiểu được những con số.Con phải biết được thực tế nhưthế nào. Và những con số sẽcho con biết được sự thực. Sựtồn tại tài chánh của con phảidựa vào thực tế, chứ khôngphải những ý kiến của ngườibạn này hay người bạn kia củacon”.

“Con không hiểu. Tại sao sựkhác nhau giữa một thực tế vàmột ý kiến lại quan trọng đếnthế?”, tôi hỏi. “Cái nào tốt hơncái nào?”.

“Không có cái nào tốt hơncả”, Người trả lời. “Con chỉ cần

biết khi nào là sự thực, khi nàolà ý kiến chủ quan mà thôi”.

Tôi đứng yên không hiểu vàhoàn toàn rối mù.

“Ngôi nhà của con trị giá baonhiêu?” Người hỏi. Người haydùng thí dụ để giúp tôi hiểu rõvấn đề.

“Con biết”, tôi mau mắn đáp.“Bố mẹ của con cứ nghĩ tớichuyện bán đi, nên họ đã mờimột chuyên viên địa ốc đến coigiá. Người ấy nói căn nhà củacon trị giá 36.000 đô. Có nghĩalà bố con lời được 16.000 đô bởivì bố con chỉ trả có 20.000 đôcách đây 5 năm”.

“Thế thì theo con, định giácủa người đó với tính toán củabố con là thực tế hay chỉ là ýkiến chủ quan?”, Người hỏi.

Tôi suy nghĩ một hồi lâu vàchợt hiểu ra điều Người muốnnói. “Cả hai đều là ý kiến, cóđúng không hở bố?”.

Người gật đầu. “Giỏi lắm.Hầu hết mọi người cứ vật lộnvới tiền bạc bởi vì họ suốt đờicứ dùng ý nghĩ của mình chứkhông phải sự thực để quyếtđịnh một vấn đề gì đó liên quanđến tiền bạc”. Đó là những ýtưởng như: “Ngôi nhà của anhlà tài sản”, “Bất động sản lúc

nào cũng tăng giá”. “Đầu tưvào cổ phiếu của những công tylớn là tốt nhất”, “Phải có tiềnmới làm ra tiền”, “Cổ phiếuluôn có hời hơn địa ốc”, “Anhnên đa dạng hóa danh mục đầutư của mình”, “Anh muốn làmgiàu phải lươn lẹo”, “Đầu tư làrủi ro”, “Hãy chơi cho an toàn”.

Tôi ngồi xuống và lặng ngườisuy nghĩ, nhận ra rằng phầnlớn những gì tôi nghe về tiềnbạc ở nhà mình chỉ là những ýkiến của mọi người chứ khôngphải là thực tế.

“Vàng có phải là tài sảnkhông”, Người hỏi, cắt đứt dòng

suy nghĩ của tôi.“Vâng, dĩ nhiên rồi”, tôi trả

lời. “Vàng mới là đồng tiền thựcsự tồn tại với thử thách củathời gian”.

“Đấy con lại bị bẫy nữa rồi”,Người mỉm cười. “Con chỉ lặp lạiý kiến của người khác về tàisản mà không chịu xem xét sựthực”.

“Theo ta, vàng chỉ thực sự làtài sản khi con mua nó ở giáthấp hơn giá bán ra”, Ngườichậm rãi giải thích. “Nói cáchkhác, nếu con mua vàng với giá100 đô và bán ra giá 200 đô,thế thì vàng là tài sản. Nhưng

nếu con mua một lượng giá 200đô và bán ra chỉ được 100 đô,trong giao dịch này vàng chỉmang lại nợ cho con. Chínhnhững con số tiền bạc thực sựtrong giao dịch mới nói lênđược sự thực. Thực tế là chínhcon mới là tài sản hay là nợ...bởi vì chính những quyết địnhcủa con mới làm cho vật nàytrở thành nợ hay trở thành tàisản. Đó là lý do tài sản kiếnthức hiểu biết về tiền bạc làquan trọng. Ta đã từng chứngkiến rất nhiều người có mộtviệc kinh doanh hết sức tuyệtvời, hay một mảnh địa ốc ngon

ăn, nhưng lại quản lý kiểu nàolàm cho mọi thứ đổ nhào và bếtbát. Nhiều người cũng làm nhưthế với cuộc sống cá nhân củahọ. Họ sử dụng những đồngtiền kiếm được cực khổ chỉ tạora một quãng đời còn lại đầynhững nợ chồng chất”.

Tôi cảm thấy rối rắm và bịtổn thương chút ít trong lòng.Tôi muốn tranh luận lại vớiNgười. Người bố giàu đang đùagiỡn với bộ não của tôi.

“Nhiều người bị khủng hoảngtài chánh vì không biết đâu làsự thực. Ngày nào ta cũng nghenhiều câu chuyện đáng thương

bị mất hết vốn liếng chỉ vì họnghĩ một ý kiến là sự thực. Dĩnhiên không có vấn đề gì khi sửdụng ý kiến của người khác làmquyết định tài chánh cho mình,nhưng con tốt hơn hết là nênphân biệt được sự khác nhauấy. Hàng triệu, hàng triệungười hay quyết định nhữngvấn đề sống còn của họ dựatrên những ý kiến được traotruyền từ thế hệ này sang thếhệ khác... để rồi họ cứ bị đánhđố tại sao họ vật lộn suốt dờivới chuyện tiền bạc”.

“Những ý tưởng hay những ýkiến như thế nào hở bố?”, tôi

hỏi.Người bố giàu cười tủm tỉm

một hồi trước khi cất tiếng “Tasẽ cho con một số thí dụ nhữngý kiến mà tất cả chúng tathường nghe nhiều nhất nhé”.

Người bố giàu bắt đầu liệt kêkhi Người vẫn cười khúc khíchvới sự khôi hài đáng yêu nhấtcủa con người. Ngày ấ những vídụ Người đưa ra như thế này:

1. Bồ nên cưới anh ta. Anhấy sẽ là một người chồng tốt.

2. Tìm một công việc ổn địnhvà làm ở đó suốt đời.

3. Bác sĩ kiếm được nhiềutiền lắm đấy.

4. Họ có ngôi nhà to lắm.Chắc là họ giàu sụ.

5. Anh ấy có thân hình thậtto lớn, chắc anh ấy khỏe lắmnhỉ.

6. Chiếc xe này thật tuyệtvời, rất phù hợp cho một phụnữ lớn tuổi nhỏ bé.

7. Không bao giờ có đủ tiềnđể ai ai cũng giàu lên cả.

8. Trái đất thì bằng phẳng.9. Con người chẳng bao giờ

bay được cả.10. Tên ấy thông minh hơn

chị của nó.11. Trái phiếu an toàn hơn

cổ phiếu.

12. Người nào ngu lắm mớiphạm lỗi.

13. Anh ta sẽ không bao giờbán với giá thấp thế đâu.

14. Cô ta sẽ không bao giờchịu đi chơi với tớ.

15. Đầu tư là rủi ro.1 sẽ không bao giờ giàu nổi.17. Tôi đã không đi học cho

nên tôi không bao giờ hơn aiđược cả.

18. Anh nên đa dạng hóa cáckhoản đầu tư của anh.

19. Anh không nên đa dạnghóa các khoản đầu tư của anh.

Người bố giàu cứ mải mê tiếptục cho tới khi Người nhận ra

tôi đã mệt nhoài với những thídụ về ý kiến hay ý tưởng củaNgười.

“OK!” Tôi cuối cùng mởmiệng. “Quá đủ với con rồi. Thếý bố muốn nói là gì?”.

“Cứ nghĩ là con sẽ khôngchặn ta lại chứ”, Người mỉmcười. “Ý của ta là cuộc sống củahầu hết mọi người đều bị chiphối bởi ý kiến của họ, chứkhông phải bằng sự thực haythực tế. Muốn cuộc đời củamình thay đổi, người ấy cầnthay đổi những ý tưởng củamình trước... và bắt đầu xemxét các sự kiện thực tế. Nếu

con có thể đọc hiểu các báo cáotài chánh, con có thể nhìn ranhững sự thực không chỉ về sựthành công của một công ty. Vànếu con có thể đọc hiểu các báocáo tài chánh, con có thể biếtngay một cá nhân đó đang làmăn như thế nào, hơn là chỉbằng suy đoán hay nghe theo ýkiến của người khác. Như ta đãnói, không có cái nào tốt hơncái nào cả. Nếu con không thểchứng minh được một điều làsự thực, thế thì điều đó chỉ là ýkiến chủ quan. Sự mù quángtrong tiền bạc chính là khi mộtngười không biết đọc những

con số nên đành phải đi nghetheo ý kiến của người khác. Vàsự điên rồ trong tiền bạcthường do việc sử dụng ý kiếnmà cứ tưởng là sự thực. Nếucon muốn sống ở phía bên phảitứ đồ, con phải biết sự khácnhau giữa sự thực và ý kiến.Một vài bài học khác còn quantrọng hơn chuyện nàyalign="justify">Tôi ngồi lặngyên cố hiểu những gì Người nói.Rõ ràng đó là một khái niệmhết sức đơn giản, nhưng bộ nãocủa tôi lúc ấy quá nhỏ bé đểtiếp thu được nó.

“Con có hiểu thế nào là sự

siêng năng cần thiết[12] haykhông?” Người bố giàu hỏi.

Tôi lắc đầu.“Đó chỉ là nghĩa phân biệt

đâu là ý kiến, đâu là thực tế.Khi nói đến tiền bạc, hầu hếtmọi người hoặc là lười biếnghoặc là tìm những con đườngtắt cho nên họ không có đủ sứcsiêng năng cần thiết. Còn cónhiều người khác sợ bị sai lầmđến nỗi họ quá siêng năng hơnmức cần thiết và chẳng làm gìcả. Trạng thái quá siêng năngdẫn đến sự tê liệt trong khảnăng phân tích. Ý của ta là con

phải biết cách sàng lọc giữa sựkiện và ý kiến, và từ đó quyếtđịnh cho chính con. Như ta đãnói, hầu hết mọi người ngàynay luôn gặp rắc rối tiền bạcchỉ vì họ dùng quá nhiều conđường tắt, đốt giai đoạn vàquyết định những vấn đề tiềnbạc trong cuộc sống dựa trên ýkiến, thường là ý tưởng củangười nhóm L hay T chứ khôngphải là sự thực. Nếu con muốntrở thành người nhóm C hay Đ,con phải luôn cảnh giác trướcsự khác nhau này”.

Ngày đó, tôi không hoàntoàn coi trọng bài học đó của

người bố giàu, thế nhưng mộtvài bài học của Người đã giúptôi rất nhiều hơn là sự phânbiệt giữa sự thực và ý kiến,nhất là khi tôi xoay xở với đồngtiền của mình.

Nhiều năm sau, vào đầunhững năm chín mươi, khingười bố giàu bắt đầu nhậnthấy thị trường chứng khoánbắt đầu leo thang ngoài tầmnhìn của mình, Người chỉ bìnhluận thế này. “Đó là đảy ra khinhững người làm công hay làmtư có mức lương cao, trả thuếnhiều, và cũng bị kẹt hàngđống nợ, với những danh mục

đầu tư chỉ có những tài sảngiấy sẽ không ngừng đưa ranhững bình luận, ý kiến của họ.Hàng triệu người sẽ bị hại chỉbởi vì nghe theo những ý kiếncủa những người mà họ cho lànhững người ấy biết được sựthực”.

Warren Buffet, nhà đầu tư vĩđại nhất của nước Mỹ, đã từngnói: “Nếu bạn chơi bài poker và20 phút sau bạn không biết kẻchơi nào khác là thằng khờ, thìchính bạn là thằng khờ đấy”.

TẠI SAO MỌI NGƯỜI VẬT LỘNVỚI TÀI CHÁNH

Tôi vừa mới nghe rằng hầuhết mọi người đều sống trongnợ từ lúc họ rời khỏi ghế nhàtrường cho đến ngày họ mất.

Dưới đây là bức tranh tiềnbạc của một gia đình trunglương bình thường.

BẢNG CÂN ĐỐI TÀI CHÁNHCỦA NGƯỜI KHÁC

Giờ đây nếu bạn hiểu đượctrò chơi, bạn có lẽ nhận ranhững khoản nợ được liệt kê ởtrên sẽ nằm ở đâu trên bảngcân đối tài chánh của ngườikhác.

Bất cứ lúc nào khi bạn nghenhững câu như, “Trả góp hàng

tháng thấp, dễ dàng”, hay như“Đừng lo lắng, chính phủ sẽ chobạn được giảm thuế nhữngkhoản lỗ đó”, bạn nên biết mộtai đó đang dụ bạn vào cuộcchơi. Nếu bạn muốn tự do vềtài chánh, bạn cần phải khônngoan hơn những người đó.

Đối với hầu hết mọi người,không ai mắc nợ họ cả. Họkhông có tài sản thực (là nhữngtài sản đem lại thu nhập chohọ)... và họ thường mắc nợnhững người khác. Đó cũng làlý do tại sao họ bám vào mộtcông việc ổn định và vật lộn vớitài chánh. Nếu không có việc

làm, họ sẽ bị sạch túi trongnháy mắt. Trung bình mộtngười Mỹ chỉ cần mất thu nhậpliên tiếp trong ba tháng là sẽ bịphá sản ngay, chỉ bởi vì họ đitìm một cuộc sống tốt đẹp hơnnhưng lại bị cả cuộc chơi tiềnbạc làm chủ họ. Họ vẫn luôncoi nhà của họ, chiếc xe, đồchơi gôn, quần áo, nhà nghỉmát và những vật dụng giải tríkhác là tài sản. Họ đi nghenhững gì người khác thuyếtphục họ. Họ phải tin thôi bởi vìhọ đâu hiểu đâu là ý kiến chủquan. Hầu hết mọi người đi đếntrường và học hỏi để rồi trở

thành những tay chơi trongcuộc chơi đó, nhưng không ailại giải thích trò chơi đó với họ.Không ai cho họ biết tên gọicủa trò chơi đó là “Ai Nợ Ai?” vàbởi vì không ai bảo họ, họ dầndần trở thành những con nợcủa nhiều người khác.

TIỀN BẠC CHỈ LÀ MỘT ÝTƯỞNG

Một trong những bài hát ưathích nhất của tôi là “TheGambler” của Kenny Rogers.Tôi xin trích một lời hát để tómtắt toàn bộ chương này: “Nếucon muốn chơi, này con ạ, con

hãy học cách chơi đúng trước”Tôi hy vọng giờ đây bạn đã

hoàn toàn nắm được nhữngkhía cạnh cơ bản của Kim tứ đồvà hiểu được tiền bạc thực sựchỉ là một ý tưởng, chỉ đượcnhìn thấy bằng đầu óc của bạnchứ không phải bằng mắt trần.Học cách chơi trò chơi tiền bạclà một phần quan trọng trêncon đường tìm kiếm sự tự do tàichánh của bạn. Nhưng quantrọng hơn là bạn cần biết mìnhnên cần có những tính cách gìđể có thể tồn tại và thành côngở phía bên phải của Kim tứ đồ.Phần 2 của quyển sách này sẽ

tập trung vào cách “khai thácnhững gì ưu tú nhất trong conngười bạn”, và tập trung vàoviệc phân tích công thức.

TRỞ THÀNH – HÀNH ĐỘNG –TỚI ĐÍCH

PHẦN 2

KHAI THÁCNHỮNG GÌ

TÀI GIỎI NHẤTTRONG BẠN

CHƯƠNG 7

Trở thành người bạn muốn“Chuyện vô gia cư không

đáng kể”, người bố giàu nói. Màchính là con người mà conmuốn trở thành. Cứ tiếp tụcphấn đấu đi, con sẽ trở thànhmột con người khác. Nhưng nếucon bỏ cuộc, con cũng trởthành một con người khácnhưng không phải là người màcon muốn trở thành”.

NHỮNG THAY ĐỔI MÀ BẠN SẼTRẢI QUA

Đối với những bạn đangxem xét thay đổi mục tiêu từ

sự ổn đ̔ làm sang sự ổn định tàichánh, tất cả những gì mà tôicó thể tặng cho bạn chỉ lànhững lời khích lệ, động viên.Riêng đối với Kim và tôi, chúngtôi phải trải qua tình huốngkhông nhà cửa, nỗi tuyệt vọngtrước khi chúng tôi tìm lại sựcan đảm để đi nốt con đường.Đó là con đường của chúng tôi,nhưng nó không nhất thiết làcon đường mà bạn phải trảiqua. Như tôi đã đề cập trướcđây, có những hệ thống đượcvạch sẵn giúp cho bạn có thể điqua cây cầu vượt sang thế giớibên phải của tứ đồ.

Vấn đề thực sự chính lànhững thay đổi nội tâm mà bạnphải trải qua để phấn đấu trởthành con người mà bạn mongmuốn trong suốt quá trình. Quátrình ấy đối với một số ngườikhông khó khăn gì. Nhưng vớinhiều người khác, quá trình ấyđầy những chông gai hiểm trởkhông thể vượt qua.

TIỀN BẠC LÀ THUỐC PHIỆNNgười bố giàu luôn nói với

Mike và tôi, “Tiền bạc là thuốcphiện”.

Lý do chính khiến cho Ngườikhông chịu trả lương cho công

việc chúng tôi làm là vì Ngườikhông muốn chúng tôi sẽ trởnên những con nghiện cho lốisống làm việc vì tiền “Nếu connghiện tiền bạc”, Người nói, “sẽrất khó khăn cho con chiếnthắng được cơn nghiện đó”.

Khi tôi gọi cho Người từCalifornia như một người lớn vàxin tiền Người, Người vẫnkhông thay đổi cách mà Ngườiđã bắt đầy dạy chúng tôi từ lúcchúng tôi chỉ là những đứanhóc 9 tuổi. Không cho chúngtôi tiền như hồi chúng tôi cònnhỏ, và cho đến khi ấy Ngườicũng làm như thế. Người vẫn

tiếp tục cách cư xử cứng rắn vàhướng tôi xa dần l đam mê làmviệc vì tiền.

Người gọi tiền là thuốcphiện bởi vì Người đã từngchứng kiến biết bao người hạnhphúc khi có tiền, nhưng lại trởnên chán nản buồn rầu khitrong túi không còn một cắc.Cũng giống như những ngườighiền ma túy, họ đạt tới tìnhtrạng hưng phấn khi tiêmthuốc, và trở nên bạo động,điên loạn khi không có nó.

“Hãy cẩn thận với sức mêhoặc của đồng tiền con ạ”,Người thường nói. “Một khi con

quen nhận lấy nó, sự mê hoặccủa tiền bạc sẽ khiến con kẹtdính mãi mãi vào thói quen conphải kiếm tiền”.

Nói cách khác, nếu bạnkiếm tiền như một người làmcông, bạn sẽ có khuynh hướngưa thích cách kiếm tiền đó. Nếubạn từng kiếm tiền như ngườilàm tư, sẽ rất khó phá vỡ sự cốchấp vào cách kiếm tiền đó.Còn nếu bạn quen với sự baocấp của chính phủ, thói quenấy cũng sẽ rất khó thay đổiđược.

“Chướng ngại lớn nhấttrong cuộc hành trình từ phía

bên trái sang phía bên phải tứđồ chính là sự cố chấp vào cáchkiếm tiền mà con từng quenlàm như vậy trước đây”. Ngườinói. “Đó không chỉ là một sựthay đổi thói quen, mà còn làsự cắt bỏ thói nghiện”.

Đó chính là lý do tại sao màNgười từng nhấn mạnh vớichúng tôi là đừng bao giờ làmviệc vì tiền. Người bắt chúng tôiphải học cho được cách tạo racác hệ thống cho chính mìnhmà từ đó tiền bạc sẽ chảy vàotúi chúng tôi.

CÁC KIỂU RẬP KHUÔN

Đối với hai vợ chồng tôi,chướng ngại lớn nhất cản trởchúng tôi trên con đường làmgiàu ở nhóm C, chính là nhữngthói quen, những nền mónggiáo dục trong quá khứ cứ kềmhãm chúng tôi lại. Thật khôngdễ chịu chút nào khi nhữngngười bạn thân cứ tra hỏichúng tôi, “Tại sao các bạn lạilàm điều này? Tại sao anh chịkhông chịu đi kiếm việc làm?”.

Tình huống càng trở nênnghiêm trọng và phức tạp hơnkhi chính một phần con ngườitrong chúng tôi cứ muốn lôi kéochúng tôi trở lại lối sống dựa

dẫm và lệ thuộc vào nhữngđồng lương nhận được đều đềumỗi tháng.

Người bố giàu đã giải thíchcho Mike và tôi thế giới tiền bạclà một hệ thống vĩ đại và tolớn. Và chúng tôi chỉ là nhữngcá nhân nhỏ bé đang học hỏicách vận hành, hoạt động theonhững kiểu, những khuôn nàođó trong hệ thống ấy. Chẳnghạn:

Người nhóm L làmviệc cho hệ thống

Người nhóm T tự bảnthân đã là hệ thống

Người nhóm C tạo ra,làm chủ hoặc kiểm soáthệ thống

Người nhóm Đ đầu tưtiền bạc vào hệ thống

Những kiểu, những khuônmà người bố giàu muốn ám chỉđến chính là những kiểu khuônnằm ngay bên trong cơ thể, tưtưởng, suy nghĩ của chúng tôimà những kiểu khuôn đó đã lôikéo con người theo những khácnhau trên con đường tiền bạc.

“Khi một người cần tiền”,người bố giàu nói, “người nhómL sẽ đi kiếm một công việc

ngay mà không cần suy nghĩ,trong khi người nhóm T thườngmuốn tự mình kiếm tiền bằngchính công sức bản thân. Ngườinhóm C sẽ tạo ra hoặc mua lấymột hệ thống kinh doanh làmra tiền, và người nhóm Đ thìtìm kiếm cơ hội đầu tư vào mộttài sản tạo ra tiền”.

TẠI SAO LẠI KHÓ KHĂNKHI THAY ĐỔI MỘT KHUÔN

MẪU“Lý do tại sao thay đổi một

nếp sống thường khó khăn”,người bố giàu nói, “là vì tiềnbạc ngày nay đã trở thành một

phần không thể tách rời củacuộc sống. Trong thời Nôngnghiệp, tiền bạc không quantrọng đến như thế bởi vì đất đaicó thể đem lại thức ăn, chỗ ở,củi lửa và nước sôi mà khôngcần tiền bạc. Một khi con ngườidi cư vào những thành phố lớntrong thời đại Công nghiệp, tiềnbạc bắt đầu chứng tỏ sức mạnhcủa nó đối với cuộc đời. Ngàynay, ngay cả nước uống cũngphải tốn tiền con ạ”.

Người bố giàu tiếp tục giảithích: Khi một người bắt đầucuộc hành trình, chẳng hạn từnhóm L vào nhóm T, một phần

con người vốn đã quen với lốisống của nhóm L, hoặc nỗi sợhãi sự thất bại, bắt đầu trỗi dậyvà phản kháng. Hình ảnh đóchẳng khác nào như một ngườiđang bị chìm trong dòng nướccố hớp hơi không khí để thở,hay như một người bị đói trongmột thời gian dài sẽ cố tìm mọithứ để ăn, sống sót.

“Chính cuộc chiến thầmlặng bên trong con người củacon đã làm cho con đường trởnên khó khăn và phức tạp.Chính sự nổi loạn giữa conngười cũ của con với con ngườimà con khao khát trở thành

mối là mối phát sinh mọi vấnđề”, Người đã giải thích với tôitrên điện thoại. “Phần conngười vẫn bám vào sự ổn địnhđang khiêu chiến với phần conngười hướng tới sự tự do. Chỉcó con mới có thể quyết địnhdứt khoát bên nào thắng. Hoặccon sẽ xắn tay áo lên lao vàochuyện kinh doanh con muốn,hay là con sẽ thối lui và chuivào cái vỏ ổn định việc làm mãimãi”.

HÃY NUÔI DƯỠNG LÒNG ĐAMMÊ CỦA BẠN

“Con có thực sự muốn tiến

tới hay không?” người bố giàuhỏi.

“Con muốn chứ”, tôi vội vãtrả lời.

“Thế con có quên những gìcon đã tính trước hay chưa?Con có còn nhớ sự đam mê củamình và những gì đã khiến conkẹt vào tình huống khó khănnày ngay từ ban đầu haykhông?” Người hỏi.

“Ồ”, tôi trả lời, hơi bị giậtmình. Ừ nhỉ, tôi đã quên bẵngnó. Cho nên tôi cứ đứng lặngthinh bên trạm điện thoại, cốsuy nghĩ điều gì đã khiến tôilâm vào chuyện bê bối thế này.

“Ta biết con ạ”, Người nóinhư muốn làm vỡ tung màngnhĩ tai tôi. “Con quá lo lắng đểtồn tại với nghề nghiệp chuyênmôn của con hơn là cố nuôidưỡng giấc mơ của con. Nỗi sợtrong con đã đè bẹp lòng khátkhao đam mê của con. Cách tốtnhất là ráng giữ ngọn lửa ấyđừng tàn lụi trong tim mình conạ. Hãy luôn nhớ những gì conđã hoạch định thì cuộc hànhtrình sẽ trở nên thoải mái dễdàng. Còn nếu con cứ lo lắngvề chính con, nỗi sợ trong consẽ làm chủ và cai trị linh hồncon. Chính lòng đam mê mới

xây nên những hệ thống kinhdoanh, chứ không phải bằng sựsợ sệt đâu con. Con đã đi mộtđoạn khá xa. Con gần tới đíchcho nên đừng quay lưng lạingay bây giờ. Nhớ, hãy bámvào những mục tiêu con dựđịnh, đừng bao giờ quên nó vàđừng bao giờ làm tắt đi ngọnlửa cháy bỏng khát khao trongcon. Con có thể bỏ cuộc bất cứlúc nào cũng được, nhưng đâunhất thiết ngay bây giờ phảikhông con?”.

Nói xong những câu ấy,người bố giàu đã chúc tôi maymắn rồi gác điện thoại.

Người nói đúng. Tôi đã quênbẵng đi mục tiêu dự định củacuộc hành trình của mình. Tôiđã quên giấc mơ của tôi, chonên nỗi sợ cứ từng chút mộtchiếm cứ lấy linh hồn và tráitim của tôi.

Trước đây vài năm có mộtbộ phim nhan đề “Điệu nhảychớp nhoáng”. Bài hát chủ đềtrong phim có một câu tương tựnhư vậy, “Hãy dùng lòng đammê của bạn để đạt được nhữnggì bạn mong muốn”.

Tôi đã không nhớ lòng đammê đó của mình. Giờ đây chínhlà lúc tôi phải sử dụng nó để

thực hiện điều tôi mơ ước, cònkhông tôi cứ quay về nhà và đểnó chìm vào quên lãng. Tôiđứng đó một hồi lâu, và chợtnghe bên tai những gì người bốgiàu đã nói trên điện thoại.“Con có thể bỏ cuộc bất cứ lúcnào cũng được, nhưng đâu nhấtthiết ngay bây giờ phải khôngcon?”.

Tôi quyết định khoan bỏcuộc cho đến khi tôi thực hiệnđược điều tôi mong muốn.

TRỞ THÀNH NGƯỜI GIÁO VIÊNLÀM CHỦ HỆ THỐNG

Tôi vẫn đứng lặng yên bên

trạm điện thoại sau khi chúngtôi đã gác máy. Nỗi s sự thấtbại đang đánh gục tôi, tiêu diệtgiấc mơ của tôi không thươngtiếc. Giấc mơ của tôi là tạo ramột kiểu hệ thống giáo dụckhác hẳn, một chương trìnhđào tạo cho những ai muốn trởthành chủ doanh nghiệp haynhà đầu tư. Khi tôi đứng đó,dòng suy nghĩ đã lôi kéo tôiquay trở lại thời trung học củamình.

Khi tôi được 15 tuổi, mộtthầy hướng nghiệp đã hỏi tôi,“Em muốn làm gì khi lớn lên?Em có ý định trở thành giáo

viên như bố của em không?”.Tôi nhìn thẳng vào người

thầy ấy và trả lời thẳng thắn,mạnh mẽ: “Em sẽ không baogiờ theo nghề giáo. Trở thànhgiáo viên sẽ là giải pháp lựachọn sau chót của em”.

Không phải tôi không thíchtrường học, mà là tôi căm ghét.Tôi rất ghét bị buộc phải ngồiyên và lắng nghe ai đó. Nhất làtôi chẳng hề thích hay tôntrọng một môn học mà tôikhông có hứng thú gì cả. Tôi cứbồn chồn ngồi không yên, gâyrối ở phía cuối lớp hoặc tìmcách cúp cua.

Cho nên khi người thầyhướng nghiệp hỏi tôi có dự địnhđi theo nghề nghiệp của bố tôi,tôi lập tức nhảy dựng lên ngaynhư đỉa phải vôi.

Lúc ấy tôi không biết lòngđam mê được tạo nên bằng sựthương yêu và căm ghét. Tôithích học hỏi, nhưng tôi khôngưa trường lớp. Tôi ghét cayghét đắng bị buộc phải ngồiyên, bị người khác lập chươngtrình để tôi trở thành một thứgì đó mà chính bản thân tôikhông hề yêu thích bao giờ. Vàtôi không phải là trường hợp cábiệt duy nhất.

NHỮNG CÂU NÓI DANH TIẾNGVỀ GIÁO DỤC

Winst Churchill đã từng nói:“Tôi luôn sẵn sàng học hỏi,nhưng tôi không hề thích lênlớp ngồi học”.

John Updike nói: “Nhữngngười sáng lập đi trước cứ tựcho rằng trẻ con sẽ là gánhnặng bất thường đối với cha mẹcủa chúng, cho nên họ đã tạora một nhà tù được mệnh danhlà trường học, được trang bịbằng những hình phạt tra tấnmà họ gọi là giáo dục”.

Norman Douglas nói: “Giáo

dục là một nhà máy quốcdoanh tạo ra những loa phóngthanh cho xã hội”.

H.I Menken nói: “Tôi tinrằng những ngày đi học lànhững ngày khổ sở nhất củađời người. Khoảng thời gian đóđầy ắp những công việc nhàmchán ngu ngốc, những nội quylạ lùng, đáng bất mãn, vànhững vi phạm về tính hợp lýcũng như tính đứng đắn mộtcách thô bạo”.

Galileo nói: “Anh không thểdạy cho con người bất cứ điềugì, mà anh chỉ có thể giúpngười ấy tự tìm ra chân lý”.

Mark Twain nói: “Tôi khôngbao giờ cho phép trường họccan thiệp vào việc giáo dục củatôi”.

Elbert Einstein nói: “Đã cóquá nhiều giáo dục rồi nhất làtrong các trường học ở Mỹ”.

MÓN QUÀ CỦA NGƯỜI BỐ CÓHỌC THỨC

Chia sẻ những câu nói nàyvới tôi lại chính là người bố cóhọc thức cao nhưng nghèo củatôi. Người cũng không ưa hệthống trường học... mặc dùNgười đã thành công trongnghề nghiệp ấy. Người trở

thành thầy giáo bởi vì Người đãtừng mong ước có thể thay đổivà cải tổ hệ thống già cỗi ấy,một hệ thống đã ra đời cáchđây 300 năm và vẫn còn tồntại. Thế nhưng Người đã bịchính hệ thống ấy nghiền nát.Người từng có lòng đam mê cốthay đổi guồng máy cũ kỹ,nhưng lại bị dồn đến chântường. Trong guồng máy ấyvẫn có biết bao nhiêu người đổtiền vào mà chẳng có ai muốnthay đổi nó cả... mặc dù đã cóbiết bao tranh luận về sự cầnthiết cải tổ hệ thống đó.

Có lẽ vị thầy hướng nghiệp

ấy đã tiên tri giùm tôi bởi vìtrong nhiều năm sau này, tôilại đi theo chính con đường màbố ruột của tôi đã đi qua. Thếnhưng tôi không đi theo chínhxác như những gì Người đã làmvới hệ thống đó. Tôi cũng cókhát khao đam mê ấy, nhưngđã tự tạo cho mình một hệthống riêng. Và điều đó đã từngđẩy tôi lâm vào cảnh màn trờichiếu đất. Nỗi khát khao cháybỏng của tôi là có thể tạo ramột hệ thống giáo dục nhằmđào tạo con người theo mộtcách khác hẳn.

Khi người bố có học thức

biết hai vợ chồng tôi đang gặpkhó khăn về tiền bạc, đang cốhết sức mình lập nên một hệthống đào tạo của riêng mình,Người đã gởi tặng cho chúng tôinhững câu nói khích lệ mà tôighi lại bên trên. Trên tranggiấy chi chít những câu nói nổitiếng ấy là hàng chữ thânthương do chính Người viết:“Các con hãy tiếp tục cố gắng.Bố”.

Chỉ mãi tới ló, tôi mới vỡ lẽngười bố ruột của tôi đã ghétcay ghét đắng guồng máy ấyđến mức nào bởi vì những gì nóđã đem lại cho các thế hệ trẻ.

Thế nhưng sau cử chỉ khích lệthương yêu ấy, mọi việc bắtđầu có ý nghĩa hơn. Lòng đammê đang rào rạt trong tim tôicũng chính là bầu nhiệt huyếtcủa Người thời trai trẻ. Tôi đãtiếp lấy ngọn đuốc từ tay Ngườimà không hề hay biết. Bảnchất con người tôi vẫn là mộtthầy giáo, mà đó có lẽ là lý dotại sao tôi lại không ưa guồngmáy ấy đến mức như vậy.

Sau này, tôi chợt nhận rarằng mình đã được “di truyền”từ cả hai người bố. Với người bốgiàu, tôi đã được truyền nhữngbí quyết trở thành một nhà đầu

tư thực sự, trong khi với ngườibố có học thức cao tôi đã đượcnhận thấy nỗi đam mê dạy học.Với sự kết hợp đó, giờ đây tôicó thể làm được một điều gì đóđối với guồng máy giáo dục cũkỹ. Tôi không hề có ý địnhmong muốn thay đổi hệ thốnghiện tại. Thế nhưng, tôi đã cókiến thức, sự hiểu biết và tríkhôn để tự xây dựng lấy chomình một hệ thống.

BẮT ĐẦU GẶT HÁI TỪ NHỮNGNĂM THÁNG HỌC HỎI

Trong nhiều năm, người bốgiàu đã chăm chút tỉa tót cho

tôi trở thành một người biếtcách tạo ra những chuyện làmăn và những hệ thống kinhdoanh. Việc kinh doanh tôi tạodựng nên vào năm 1977 là mộtdoanh nghiệp sản xuất. Công tychúng tôi là một trong nhữngcông ty tiên phong sản xuấtnhững loại túi thể thao màu sắctươi sáng, làm bằng nilông có

khóa dán velcro[13]. Vào năm1978, phong trào chạy bộ rấtthịnh hành. Những người chạybộ thường mang theo chìa khóanhà, thậm chí cả tiền và thẻchứng minh đề phòng trường

hợp bị thương hay gặp tai nạn.Chính7;ng đó đã thúc đẩy tôiphát minh ra loại túi dán dướigiày này và đã tiếp thị chúng rathị trường thế giới.

Thành công nhanh chóngcủa chúng tôi trở thành mộthiện tượng, thế nhưng chẳngbao lâu sau sự đam mê đối vớisản phẩm và việc kinh doanhtrở nên phai nhạt dần. Nỗi đammê đó càng tàn lụi nhanh khicông ty nhỏ bé của tôi bắt đầugặp cạnh tranh gay gắt từ cácđối thủ kinh doanh nước ngoài.Những công ty đến từ Đài Loan,Hàn Quốc, Hồng Kông bắt đầu

tung ra ào ạt những sản phẩmgiống y hệt như của chúng tôi,và dần dần chiếm lĩnh thịtrường mà chúng tôi đã ra sứcxây dựng trước đây. Giá của họrẻ đến mức chúng tôi khôngthể nào cạnh tranh lại. Nhữngsản phẩm bán lẻ đó có chi phísản xuất thấp hơn chúng tôi rấtnhiều.

Doanh nghiệp nhỏ bé củatôi gặp phải một thử tháchnghiệt ngã: tiếp tục chiến đấuhoặc gia nhập với những đốithủ ấy. Các đối tác nhận rachúng tôi không thể tiếp tụccuộc chiến cạnh tranh gay gắt

ấy. Những công ty chiếm lĩnhthị trường với những sản phẩmrẻ lại quá mạnh. Chúng tôi bỏphiếu bầu, và cuối cùng quyếtđịnh gia nhập với họ.

Bi kịch nằm ở chỗ, để có thểsống còn trên thương trường,chúng tôi phải sa thải nhữngnhân viên trung thành và cầnmẫn. Điều đó đã xé nát trái timtôi. Khi tôi có cơ hội tham quannhững nhà máy mới mà chúngtôi đã ký hợp đồng sản xuất ởHàn Quốc và Đài Loan, lòng tôilại tan nát thêm. Những điềukiện môi trường mà các nhâncông trẻ bị buộc làm việc trong

đó thật quá phũ phàng và khắcnghiệt. Tôi đã chứng kiến 5công nhân chen chúc bốc xếphàng hóa trong một khoảngrộng mà nhà máy chúng tôi chỉcho phép một công nhân làmviệc. Lương tâm bắt đầu daydứt tôi không ngừng. Tôi cảmthấy xót xa không chỉ chonhững công nhân mà chúng tôisa thải ở Mỹ, mà cả những côngnhân ngoại quốc đang làm việccho chúng tôi.

Mặc dù chúng tôi giải quyếtđược vấn đề cạnh tranh với cácđối thủ kinh doanh nước ngoàivà kiếm được nhiều tiền, trái

tim tôi đã không còn hứng thúgì với việc kinh doanh nào nữacả. Và chuyện làm ăn bắt đầuđi xuống từ đó. Mà làm saocông việc kinh doanh ấy cònhấp dẫn một khi nỗi đam mêtrong tôi không còn nữa? Tôikhông còn bao giờ muốn làmgiàu trên sự bóc lột nhữngngười lao động được trả rẻ nhưbèo cho công sức mồ hôi nướcmắt của họ. Tôi bắt đầu nghĩđến việc chia sẻ kinh nghiệmvà kiến thức làm chủ kinhdoanh với mọi người, cứ khôngphải những kinh nghiệm khiếnhọ cứ trở thành những người

làm công cực nhọc. Khi tôi được32 tuổi, tôi đã bắt đầu đi theonghề dạy học mà tôi không haybiết. Việc kinh doanh bị sa sútkhông phải vì không có các hệthống vận hành hiệu quả, màlà vì thiếu một khát khao, mộtđam mê sôi sục. Lúc hai vợchồng tôi bắt đầu xây dựng mộthệ thống kinh doanh mới, côngty sản xuất loại túi khóa velcrohoàn toàn tan rã.

SA THẢI VIỆC LÀM ĐANG ĐẾNGẦN

Vào năm 1983, tôi được mờiđến nói chuyện trong một lớp

học MBA ở Đại học Hawaii. Tôiđã phát biểu quan điểm củamình về sự bảo đảm việc làm,và dĩ nhiên họ không ưa thíchchút nào những gì tôi nói hômđó. “Trong vài năm tới, nhiềungười trong các bạn sẽ mất việclàm, hay sẽ bị ép phải làm việcở mức lương càng ngày càngthấp, mà sự bảo đảm càng ngàycàng phiêu lưu”.

Vì công việc buộc tôi phải đikhắp nơi trên thế giới, tôi đãnhận ra ngay sức mạnh liên kếtkhủng khiếp giữa lao động rẻvà các phát minh tiến bộ trongkhoa học kỹ thuật. Tôi bắt đầu

nhận thấy một người côngnhân ở châu Á, châu Âu, nướcNga hay Nam Mỹ đang cạnhtranh với các nhân công Mỹ. Tôibiết ý tư̖ một đồng lương cao,công việc bảo đảm đối vớingười lao động hay những nhàquản lý trung lưu chỉ còn tồntại trong quá khứ. Những côngty lớn sẽ tiến hành những cuộccắt giảm, không chỉ số lượngnhân công mà cả mức lươngphải trả để có thể cạnh tranhvà tồn tại trên toàn cầu.

Tôi không bao giờ được Đạihọc Hawaii mời lại nói chuyện.Vài năm sau, từ “sa thải việc

làm vì kinh doanh khó khăn” đãtrở nên phổ biến. Cứ mỗi lầncác công ty hợp lại với nhau,lực lượng lao động trở nên dưthừa, là sa thải nhân công sẽxảy ra ngay. Cứ mỗi lần cácchủ nhân công ty muốn làm hàilòng các cổ đông, họ liền sathải nhân công. Và cứ mỗi lầncó sa thải nhân công, tôi lạithấy những người ở hàng ngũlãnh đạo mỗi lúc một giàu hơn,trong khi những người lao độngbình thường bên dưới phải chịutrả một cái giá đầy đau đớn.

Cho nên mỗi lần tôi nghemột ai đó nói, “Tôi đang gởi con

tôi vào một trường danh tiếngđể nó có thể kiếm được mộtcông việc lương cao, ổn định”,tôi không khỏi rùng mình.Chuẩn bị cho việc làm là mộtquan điểm tốt trong ngắn hặn,nhưng không đủ về lâu về dài.Tôi đã đặt chân lên con đườngdạy học từng bước từng bướcmột, nhưng hoàn toàn chắcchắn.

HÃY XÂY DỰNG MỘT HỆTHỐNG

BẰNG SỰ ĐAM MÊ CỦAMÌNH

Mặc dù công ty của tôi

chuyển mình và vượt qua đượckhó khăn, sự đam mê của tôiđã không còn nữa. Người bốgiàu đã tóm tắt sự nản chí củatôi khi Người nói: “Những ngàyhọc hỏi không còn nữa. Đã đếnlúc phảihệ thống bằng chính sựđam mê của con. Đừng quantâm đến công ty sản xuất đónữa, mà hãy đi xây cho con thứmà con biết chắc con sẽ phảitạo nên. Con đã học từ ta rấtnhiều, nhưng con vẫn là contrai của người bố ruột của con,con à. Con và bố của con lànhững người đã trót mang nợdạy học”.

Hai vợ chồng tôi thu xếphành lý và dời đến California,nơi chúng tôi có thể học đượcnhững phương pháp giáo dụctiên tiến để chúng tôi tạo chomình một chuyện kinh doanhbằng những phương pháp ấy.Trước khi chúng tôi có thể đưachuyện kinh doanh của mìnhcất cánh, chúng tôi không cònmột đồng trong túi và phải dọnra ở ngoài đường. Tôi đã gọi cúđiện thoại đó cho người bốgiàu, Kim đứng bên cạnh tôi.Tôi cảm thấy giận với chínhmình, và chính sự thắp lênngọn lửa đam mê đang lụi tàn

đó trong tôi đã thúc đẩy chúngtôi phấn đấu vượt qua thửthách khó khăn của cuộc hànhtrình.

Chẳng bao lâu sau, chúngtôi quay trở lại lập ra mộtdoanh nghiệp cho mình. Đó làmột công ty về lĩnh vực giáodục, sử dụng những phươngpháp dạy học hoàn toàn kháchẳn với hệ thống giáo dục máymóc. Thay vì yêu cầu các sinhviên phải ngồi yên ngoanngoãn lắng nghe chúng tôi nói,chúng tôi đã khuyến khíchngười học chủ động tham giacác hoạt động trong lớp. Thay

vì lên bục giảng và nói liênmiên, chúng tôi sử dụng nhiềuhình thức trò chơi. Thay vì cáctiết học thường tẻ nhạt và buồnchán, chúng tôi yêu cầu cácgiáo viên đứng lớp phải hoạtbát, sôi động và vui vẻ. Thay vìmướn các giáo viên chuyênnghiệp, chúng tôi tìm kiếmnhững chủ doanh nghiệp thànhcông với các công ty do mìnhthành lập, và lên lớp sử dụngcác phương pháp dạy học củachúng tôi. Thay vì cho điểm cácsinh viên, nay các sinh viên sẽcho điểm các giáo viên đứnglớp. Nếu một giáo viên đứng lớp

bị đánh giá thấp, vị ấy hoặc làphải tham dự lại một khóa đàotạo sư phạm đặc biệt, cònkhông sẽ được nghỉ việc ngay.

Đối với chúng tôi, tuổi tác,học vấn, giới tính, h tín ngưỡngtôn giáo không phải là tiêuchuẩn yêu cầu. Những gì chúngtôi đòi hỏi ở người học chỉ làmột khao khát thực sự đượchọc hỏi, và được học hỏi nhanhchóng. Cuối cùng, chúng tôi cóthể dạy môn kế toán chỉ trongvòng một ngày mà các trườngthường dạy đến cả năm.

Mặc dù đối tượng của chúngtôi chủ yếu là người lớn, chúng

tôi cũng có những sinh viên“nhí”, chỉ mới 16 tuổi, ngồi họcbên cạnh những vị giám đốc 60tuổi có học thức, có mức lươngcao. Thay vì thi đua nhau trongtừng bài tình hình, chúng tôiyêu cầu các sinh viên hợp tácvới nhau thành từng nhóm.Sau đó, chúng tôi cho các nhómthi đua với nhau trên cùng mộtbài thi. Chúng tôi không chođiểm mà chúng tôi buộc cácnhóm học phải thi đua với nhaubằng tiền. Nhóm nào thắngcuộc sẽ được hưởng toàn bộ sốtiền của nhóm khác. Sự thiđua, sự khao khát thành công

như một tập thể đã trở nên caođộ không ngờ. Giáo viên đứnglớp không cần phải gây hứngkhởi cho lớp. Người giáo viênđó phải biết rút lui ngay mộtkhi sự thi đua giữa các nhómbắt đầu. Những giờ thi thay vìyên lặng lại trở nên ồn ào, náonhiệt với những tiếng la, tiếnghét, với những tràng cười sungsướng và cả những giọt nướcmắt nghẹn ngào. Các sinh viênhoàn toàn hứng khởi vớichuyện học hành. Họ bị việchọc gây kích thích và hứngkhởi, và họ lại càng khao khátđược học hỏi thêm.

Chúng tôi chỉ tập trung dạyhai môn: nghệ thuật kinhdoanh và đầu tư. Đó chính lànhững môn học của thế giớinhóm C và Đ trong tứ đồ.Những người khao khát đượchọc hỏi những môn này theophương pháp của chúng tôi đãùn ùn gọi đến ghi danh. Chúngtôi chẳng quảng cáo gì cả. Mọichuyện đều được đồn miệng từtai người này đến tai ngườikhác. Những sinh viên ghi danhhọc là những người muốn tạora công việc làm, chứ khôngphải là những người tìm kiếmviệc làm.

Tối hôm ấy, khi tôi dứtkhoát quyết định khoan bỏcuộc bên trạm điện thoại, mọiviệc chợt trở nên trôi chảy. đầy5 năm, chúng tôi đã tạo rađược một công ty trị giá hàngtriệu đô với 11 văn phòng đạidiện ở khắp thế giới. Chúng tôiđã xây dựng một hệ thống giáodục mới, và thị trường đã ưu áiđáp lại. Sự đam mê của chúngtôi đã khiến cho mọi thứ trởthành hiện thực, bởi vì chínhlòng đam mê ấy và một hệthống vận hành tốt đẹp đã vượtqua nỗi sợ và lối mòn suy nghĩcủa con người.

MỘT NGƯỜI GIÁO VIÊN CÓTHỂ GIÀU

Cứ mỗi khi tôi nghe các giáoviên than phiền không được trảlương xứng đáng, tôi lại cảmthấy thương hại họ. Vấn đềmấu chốt ở chỗ họ chỉ là sảnphẩm của chương trình nằmngay bên trong hệ thống củahọ. Họ coi nghề dạy học với conmắt của một người nhóm L, chứkhông phải một người nhóm Chay Đ. Nên nhớ là bạn có thểtrở thành bất cứ ai trong bất cứnhóm nào trên tứ đồ bạnmuốn... ngay cả nghề dạy học.

CHÚNG TA CÓ THỂ TRỞ THÀNHNHỮNG GÌ

CHÚNG TA MONG MUỐNHầu hết chúng ta đều có

khả năng thành công ở tất cảcác nhóm, nếu chúng ta có mộtý chí mạnh mẽ mong muốn đạttới thành công đó. Cũng nhưngười bố giàu đã nói: “Chínhniềm đam mê mới tạo rachuyện kinh doanh, chứ khôngphải nỗi sợ hãi”.

Khi thay đổi từ một nhómnày sang một nhóm khác,chúng ta thường bị cản trở bởinhững điều kiện mà chúng ta

đã quen trong quá khứ. Nhiềungười trong số chúng ta lạixuất thân từ những gia đình nỗisợ hãi là động cơ chính khiếnnhững người ấy hành độngtheo cách này hay cách khác.Chẳng hạn:

“Con làm bài tập chưa? Nếucon không làm bài tập, con sẽbị đuổi học và bạn bè sẽ chếnhạo con”.

“Nếu bạn cứ nhăn mặt hoài,khuôn mặt bạn riết rồi sẽ nhưthế”.

Và câu nói tiêu biểu nhất,“Nếu anh không lấy điểm cao,anh sẽ không tìm được một

công việc an toàn, ổn định vàcó lương cao”.

Ngày hôm nay, có rất nhiềungười đạt điểm cao ở trường,nhưng ngoài xã hội lại càng bớtdần đi những công việc antoàn, ổn định, hay có nhiềuphúc lợi như kế hoạch về hưu.Cho nên nhiều người, kể cảnhững người học giỏi, cần phải“lo lấy chuyện của mình” chứkhông phải cứ đi tìm kiếm mộtcông việc mà họ thực sự chỉ làkẻ làm công cho người khác.

RỦI RO Ở PHÍA BÊN PHẢITôi biết có nhiều người bạn

vẫn đi tìm một công việc haymột vị trí ổn định. Vấn đề ở chỗcác kỹ thuật khoa học hiện đạingày một tiến bộ ở mức nhanhhơn. Để có thể bắt kịp nhu cầutrong thị trường lao động, mỗingười cần phải thường xuyên tựđào tạo cho mình quen vớinhững tiến bộ khoa học đó.Nếu như trước sau gì bạn cũngcần phải đi học lại, vậy tại saobạn lại không bỏ ra chút ít thìgiờ tự trang bị cho mình nhữngkỹ năng cần thiết cho các nhómbên phải tứ đồ? Giá như mọingười có thể nhìn thấy nhữnggì tôi đã thấy khi du lịch khắp

thế giới, có lẽ họ sẽ không cònnhắm tới sự ổn định nữa. Đóchỉ là một ảo tưởng. Hãy họcmột điều gìà hãy hội nhập vàomột thế giới dũng cảm mới.Đừng trốn tránh nữa.

Theo tôi, rủi ro cũng xảyđến với những người làm tư.Một khi họ bệnh, gặp tai nạnhay qua đời, nguồn thu nhậpcủa họ sẽ bị ảnh hưởng trựctiếp ngay. Trong cuộc đời saunày, tôi đã gặp nhiều người làmtư cùng tuổi tôi bị những nămtháng làm việc cực nhọc bàomòn từ linh hồn đến thể xác.Khi một người càng chịu đựng

mệt mỏi lâu chừng nào, ngườiấy sẽ dễ trở nên bất ổn và càngdễ gặp tai nạn chừng nấy.

BÊN PHẢI ỔN ĐỊNH VÀ ANTOÀN HƠN

Điều trớ trêu ở chỗ cuộc đờilại thực sự an toàn hơn ở phíabên phải. Chẳng hạn, nếu bạncó một hệ thống ổn định kiếmra nhiều tiền mà không cần bỏnhiều công sức làm việc, bạn sẽkhông cần tìm việc, không cầnphải lo lắng bị mất việc haycũng không cần sống cực khổdưới mức trung bình. Thay vìsinh hoạt ở mức tối thiểu, bạn

có thể nâng cao mức sống củamình. Và nếu bạn muốn kiếmnhiều tiền hơn, chỉ việc khuếchtrương mở rộng hệ thống vàthuê mướn thêm nhân công.

Những người đầu tư ở trìnhđộ cao không lo lắng đếnchuyện thị trường lên xuốngbởi vì bằng kiến thức và kinhnghiệm của mình, họ đều cóthể kiếm được tiền trong bất cứtrường hợp nào. Nếu có mộtcuộc khủng hoảng thị trườnghay một cuộc suy thoái kinh tếtrong vòng 30 năm tới, nhiềungười thuộc thế hệ dân số bùngnổ sau cuộc chiến tranh thế

giới thứ II sẽ hoang manghoảng loạn, và sẽ mất gần nhưtoàn bộ số tiền họ để dành chotuổi về hưu. Nếu điều đó xảy rakhi họ về già, thay vì nghỉ hưuhọ sẽ phải chạy đi tìm việc.

Cũng vì sợ bị mất tiền,những người đầu tư chuyênnghiệp đã tìm cách có mức rủiro thấp nhất mà vẫn sinh lời ởmức cao nhất. Chính nhữngngười không biết gì nhiều vềđầu tư mới là những người gặprủi ro nhiều mà mức sinh lờivẫn ít ỏi. Riêng đối với tôi, mọirủi ro đều tập trung ở phía bêntrái tứ đồ.

TẠI SAO BÊN TRÁI LẠI RỦI ROHƠN

“Nếu con không thể đọchiểu những con số, con đànhphải nghe theo ý kiến củangười khác”, người bố giàu nói.“Chẳng hạn như trong trườnghợp mua nhà, bố của con chỉbiết mù quáng tin lời ngânhàng rằng căn nhà là tài sản”.

Cả Mike và tôi đều cảmnhận được sự nhấn mạnh củaNgười vào hai chữ “mù quáng”.

“Phần lớn mọi người ở phíabên trái thực sự không cần giỏivới những con số tài chánh.

Thế nhưng một khi con muốnthành công ở phía bên phải tứđồ, những con số ấy chính làcặp mắt của con. Các con số cóthể giúp con nhìn thấy nhữnggì mà người khác không thấy”,Người tiếp tục giải thích.

“Có phải giống như đôi thầnnhãn của siêu nhân vậy khônghở bố?” Mike hỏi.

Người bố giàu mỉm cười vàgật đầu. “Giống con ạ. Khảnăng đọc hiểu các con số, hiểubiết về những hệ thống tàichánh và kinh doanh sẽ giúpcho con có tầm nhìn mà mộtngười bình thường không có”.

Người đã có lần chế giễu sự ngungốc đó. “Có con mắt tài chánhsẽ làm giảm rủi roị mù quángvề tiền bạc chỉ làm tăng rủi ro.Nhưng con chỉ cần nhãn quanđó nếu con thực sự muốn hànhđộng ở phía bên phải tứ đồ.Trong thực tế, những người ởphía bên trái chỉ suy nghĩ bằngcâu bằng chữ. Nhưng để thànhcông ở phía bên phải tứ đồ,nhất là ở nhóm Đ, con phải suynghĩ bằng con số chứ khôngphải bằng từ ngữ. Sẽ thực sựrủi ro cho một người đầu tư màcách suy nghĩ của người ấy chủyếu chỉ bằng từ ngữ”.

“Thế có phải bố cho rằngnhững người bên trái tứ đồkhông cần hiểu biết các con sốtài chánh?” Tôi hỏi.

“Điều đó đúng với hầu hếtmọi người”, người bố giàu nói.“Một khi họ cảm thấy hài lòngvà mãn nguyện với lối sống bóbuộc trong nhóm L và T, nhữngcon số họ học được từ trường làquá đủ. Nhưng nếu họ muốntồn tại ở bên phải, khả nănghiểu được các con số tài chánhvà các hệ thống trở nên hết sứcquan trọng. Nếu con muốn lậpmột doanh nghiệp nhỏ, conkhông cần phải nắm vững các

con số. Nhưng nếu con muốnxây dựng một hệ thống kinhdaonh rộng khắp toàn cầu, cáccon số chính là tất cả. Đó là lýdo tại sao mà có quá nhiềucông ty lớn được điều hành chỉbởi những người đếm tiền”.

Người bố giàu tiếp tục bàihọc: “Nếu con muốn thànhcông ở phía bên phải, khi đụngđến tiền bạc, con cần phải biếtcho được sự khác nhau giữamột ý kiến với một thực tếkhách quan. Con không thể mùquáng tin theo những lờikhuyên tiền bạc mà nhữngngười phía bên trái thường

chạy theo. Con phải hiểu chođược các con số của con. Conphải biết đâu là một sự thực.Và chính những con số mới cóthể cho biết sự thực”.

AI PHẢI TRẢ GIÁ ĐỂ NHẬN LẤYRỦI RO?

“Phía bên trái không chỉ rủiro, mà những người ở trong đócũng phải trả giá để nhận lấyrủi ro đó”, người bố giàu nói.

“Con không hiểu điều bốnói”, tôi hỏi. “Chẳng lẽ mọingười không trả giá cho rủi rohay sao?”.

“Không đâu”, người bố giàu

nói. “Không phải những người ởphía bên phải”.

“Có phải ý bố muốn nói lànhững người phía bên trái trảgiá cho rủi ro trong khi nhữngngười phía bên phải được trảtiền để nhận lấy rủi ro”.

“Hoàn toàn chính xác conạ”, người bố giàu mỉm cười nói.“Đó chính là sự khác biệt lớnnhất giữa phía bên trái và pháibên phải. Đó cũng là lý do tạisao phía bên trái lại chứa đựngnhiều rủi ro hơn phía bênphải”.

“Bố có thể cho con một thídụ được không?” Tôi hỏi.

“Được chứ”, Người nói. “Nếucon mua cổ phiếu của một côngty, ai sẽ là người nhận lấy rủiro tài chánh? Con hay công ty”.

“Con đoán là con”, tôi nói,vẫn cảm thấy khó hiểu.

“Như vậy nếu ta là mộtcông ty bảo hiểm y tế, ta nhậnbảo hiểm sức khỏe, nhận lấyrủi ro về sức khỏe của con, vậyta có trả tiền cho con không?”.

“Không”, tôi nói. “Nếu họbảo hiểm sức khỏe cho con, vànếu họ chấp nhận phần rủi rođó, con phải trả tiền cho họ”.

“Đúng vậy”, Người nói. “Tachưa tìm thấy công ty bảo hiểm

nào mà chịu nhận bảo hiểm cácrủi ro tai nạn hay sức khỏe củacon mà lại trả tiền cho con vềviệc gánh chịu đó. Nhưng đóchính là cách mà những ngườibên trái thường làm”.

“Điều đó thật khó hiểu”,Mike nói. “Con không thấy điềuđó hợp lý chút nào”.

Người mỉm cười, “Một khicon hiểu rõ hơn về phía bênphải, con sẽ nhận thấy ngay sựkhác nhau đó một cách rõ ràng.Hầu hết mọi người không biếtcó sự khác nhau đó. Họ cho mọithứ đều rủi ro... mà vẫn trả giácho nó. Thế nhưng nhiều năm

tới đây, một khi các con cónhiều hiểu biết và kinh nghiệmhơn về phía bên phải tứ đồ,tầm nhìn của con sẽ được mởrộng và các con sẽ thấy đượcnhững gì người khác khôngthấy. Con sẽ hiểu được tại saoviệc đi tìm kiếm sự ổn định đểtránh rủi ro lại là điều rủi ronhất. Con sẽ phát triển cáchnhìn về tiền bạc và không cầnphải nghe theo ý kiến củangười khác chỉ bởi vì họ làmnghề ngân hàng, làm môi giớichứng khoán, hay kế toán viên,v.v... Con có thể tìm thấy sựthực cho chính con và biết được

sự khác nhau giữa một ý kiếnvà một thực tế khách quan tiềnbạc”.

Ngày hôm đó thật tuyệt vời.Thực sự, đó là một trong nhữngbài học quý giá mà tôi có thểnhớ được. Bài học đó quý giábởi vì nó mở mang đầu óc tôi,giúp tôi nhận ra những điều màmắt trần của tôi không nhìnthấy được.

CÁC CON SỐ LÀM GIẢM RỦI ROKhông có những bài học đơn

giản đó của người bố giàu, có lẽsẽ không đủ lòng đam mê xâydựng một hệ thống giáo dục mà

tôi mơ ước. Nếu không có sựchú trọng nhấn mạnh củaNgười vào sự hiểu biết và độchính xác vào những con số, tôibiếtđầu tư một cách khônngoan, ít rủi ro nhưng lại sinhlời cao đến như vậy. Tôi luônnhớ lời Người nói một khi dự áncủa bạn càng lớn và bạn càngkhao khát thành công chừngnào, bạn cần phải chính xácchừng nấy. Nếu bạn muốn làmgiàu một cách chậm chạp, haychỉ muốn làm việc suốt đời vàđể tiền bạc của mình cho ngườikhác quản lý, thế thì bạn khôngcần sự chính xác để làm gì. Bạn

càng muốn làm giàu nhanh,bạn cần phải có những con sốchính xác.

Tin mừng là nhờ vào cáctiến bộ kỹ thuật cũng nhưnhiều sản phẩm mới, ngày naythật dễ dàng hơn rất nhiều khihọc những khác nhau cần có đểtự xây dựng cho bạn một hệthống và phát triển sự hiểu biếtvề tài chánh của bạn.

BẠN CÓ THỂ LÀM GIÀUNHANH...

NHƯNGĐỪNG ĐI NGÕ TẮT

“Để giảm thuế, anh hãy

mua ngôi nhà lớn hơn, vay nợnhiều hơn nhưng anh sẽ đượckhấu trừ giảm thuế các khoảnlãi suất đi vay đó”.

“Căn nhà nên là khoản đầutư lớn nhất của bạn”.

“Tốt hơn hết là anh nênmua bây giờ bởi vì giá cả lúcnào cũng tăng lên cả”.

“Hãy làm giàu từ từ”.“Hãy sống tằn tiện”.Nếu bạn bỏ thì giờ học hỏi

và nghiên cứu những môn họccần có ở phía bên phải tứ đồ,những câu nói đại loại như thếthật vô nghĩa. Chúng có thể cónghĩa với những người bên trái

tứ đồ nhưng không phải vớingười ở phái bên phải. Bạn cóthể làm gì bạn muốn, làm giàunhanh và kiếm bao nhiêu tiềntùy bạn, nhưng bạn phải trảgiá. Bạn có thể làm giàu nhanhđó, nhưng nên nhớ rằng khôngcó lối tắt nào.

Quyển sách này không phảiđưa ra những lời giải đáp.Quyển sách này chỉ xem xétnhững thách thức, những mụctiêu từ một quan điểm khác.Không phải quan điểm nào hayhơn, hợp lý hơn, mà điều chủyếu là sẽ khôn ngoan hơn khicó nhiều quan điểm.

Khi đọc các chương kế, bạnsẽ bắt đầu có cơ hội nhìn về tàichánh, chuyện kinh doanh vàcuộc đời từ một quan điểmkhác.

CHƯƠNG 8

Tôi làm giàu bằng cách nào?Khi mọi người hỏi tôi, “Anh

đã học công thức làm giàu từđâu?”, tôi trả lời, “Nhờ chơi cờTỷ Phú khi còn nhỏ”.

Nhiều người cho là tôi nóiđùa, còn những người khác thì

yên lặng và chờ đợi tràng cườicủa tôi. Thế nhưng, đó khôngphải là trò đùa, mà tôi nói thựclòng. Công thức làm giàu trongcờ Tỷ Phú thật đơn giản, nhưngcó thể áp dụng trong đời thựccũng như trong khi chơi.

BỐN NGÔI NHÀ MÀU XANH...MỘT TÒA NHÀ MÀU ĐỎBạn có thể nhớ lại bí quyết

chiến thắng trong cờ Tỷ Phú làchỉ cần đổi càng nhiều tòa nhàmàu đỏ từ bốn căn nhà màuxanh. Chỉ thế thôi, và đó cũngchính là công thức đầu tư màhai vợ chồng tôi đã sử dụng.

Khi thị trườ địa ốc trở nênbết bát, chúng tôi mua thậtnhiều những căn hộ nhỏ với sốtiền giới hạn mà chúng tôi cótrong tay. Khi thị trườngchuyển mình, chúng tôi bán đibốn căn hộ màu xanh để đổilấy một tòa nhà màu đỏ to lớn.Chúng tôi không bao giờ làmviệc lại nữa bởi vì nguồn thunhập từ những tòa nhà màu đỏ,các căn hộ cho thuê và nhữngkho chứa hàng mi-ni đã trangtrải cho các chi phí sinh hoạtcủa chúng tôi.

CÔNG THỨC ĐÓ CŨNG ÁP

DỤNGVỚI BÁNH MÌ KẸP THỊT

Hoặc nếu như bạn khôngthích địa ốc, bạn chỉ cần làmbánh mì kẹp thịt, xây dựng mộthệ thống kinh doanh xungquanh ổ bánh và bán lại đặcquyền thương hiệu kinh doanh.Trong vòng vài năm, nguồn thunhập mỗi lúc một tăng sẽ làmcho bạn có nhiều tiền hơn mứcsinh hoạt của bạn.

Trong thực tế, con đườngđơn giản đó chính là con đườngdẫn đến sự giàu có. Nói cáchkhác, trong một thế giới đầynhững kỹ năng cao như hiện

nay, những nguyên tắc làmgiàu vẫn hoàn toàn đơn giản vàkhông cần những kỹ thuật tiêntiến, hiện đại. Tôi cho đó chỉ làmột quan điểm, một ý nghĩahết sức bình thường nhưng hợptình hợp lý. Điều không may làkhi đề cập đến vấn đề tiền bạc,sự hợp lý bình thường lại trởnên phức tạp, rối rắm và vônghĩa.

Chẳng hạn, đối với tôi thậthoàn toàn vô nghĩa khi mọingười được cho phép giảm thuếđể mất tiền và mắc nợ. Hay chongôi nhà của mình là tài sảntrong khi nó chỉ thực sự là nợ vì

làm cho nguồn tiền của bạnngày nào cũng bị hao hụt đi.Hoặc có một chính phủ tiêu tiềnnhiều hơn số thuế thu được.Hay gởi một đứa nhỏ đếntrường hy vọng nó sẽ tìm đượcmột công việc sau này, trongkhi chẳng hề dạy cho đứa bé vềtiền bạc.

LÀM THEO NGƯỜI GIÀUKHÔNG KHÓ

Làm theo người giàu khôngkhó. Một trong những nguyênnhân tại sao những người giàucó không thành công trongtrường lớp là vì phần “hành

động” trong quá trình làm giàulại hết sức đơn giản. Bạn khôngcần phải đi học mới làm giàuđược. Phần “hành động” trongquá trình làm giàu không phảilà một môn học về tên lửa phứctạp.

Tôi đề nghị các bạn nên tìmđọc một quyển sách cổ điển, cónhan đề là “Hãy suy nghĩ vàlàm giàu” của tác giả NapoleanHill. Tôi đã đọc quyển sách nàytừ nhỏ, và nó đã ảnh hưởng rấtlớn đến hướng đi của tôi saunày. Thực ra, chính người bốgiàu đã đề nghị tôi tìm đọcquyển sách đó, và nhiều người

đã thích nó.Có một lý do tốt tại sao

quyển sách mang tựa đề đó màkhông phải là “Hãy làm việcchăm chỉ và làm giàu” hay như“Hãy xin được một công việc vàlàm giàu”. Sự thực là nhữngngười làm việc cực nhọc nhấtkhông bao giờ giàu được. Nếubạn muốn giàu, bạn cần phải“suy nghĩ”. Hãy suy nghĩ mộtcách độc lập chứ đừng chạytheo đám đông. Theo tôi, mộttài sản quý giá của người giàulà cách suy nghĩ của họ rấtkhác biệt so với những ngườikhác. Nếu bạn làm theo những

gì người khác làm, bạn cũng chỉcó được những gì mà ngườikhác có. Và đối với hầu hết mọingười, những gì họ có chỉ lànhững năm tháng làm việc cựcnhọc, bị đánh thuế không côngbằng và mắc nợ suốt đời.

Khi người ta hỏi tôi, “Tôicần phải làm gì để đi từ bêntrái sang phải bên phải tứ đồ?”,tôi trả lời, “Không phải nhữnghành động của bạn cần thayđổi, mà trước hết chính cáchsuy nghĩ của bạn nên thay đổi.Nói cách khác, đó chính là làmsao trở thành một người để cót h ể hành động những gì cần

phải thực hiện”.Bạn có muốn trở thành

người biết cách suy nghĩ muabốn căn nhà màu xanh để đổilấy một tòa nhà màu đỏ dễdàng hay không? Hay bạnmuốn trở thành người cho rằngviệc đổi lấy một tòa nhà màuđỏ từ bốn căn nhà màu xanh làkhó khăn?

Cách đây nhiều năm, tôi đãtham dự một lớp học về cáchthiết lập mục tiêu. Đó là vàonhững năm bảy mươi, và tôikhông thể nào tin rằng đã dámbỏ 150 đô, hy sinh những ngàynghỉ cuối tuần đẹp trời chỉ để

học cách lập mục tiêu. Lẽ ra tôiđã có thể đi trượt sóng ở mộtbờ biển xinh đẹp nào đó. Thayvào đó, tôi lại có mặt ở đây đểtrả tiền cho ai đó dạy tôi làmthế nào lập ra mục tiêu chomình. Tôi gần như muốn bỏ lớphọc đó, nhưng chính nhữngđiều tôi đã học được từ lớp họcđó đã giúp tôi đạt được nhữnggì tôi mong muốn trong đờimình.

Người đứng lớp đã viết lênbảng ba từ sau:

TRỞ THÀNH – HÀNHĐỘNG – ĐẠT TỚI

Cô ta sau đó giải thích.

“Mục tiêu là phần đạt tới trongba từ đó. Những mục tiêu nhưcó một thân hình đẹp, có mộtquan hệ hoàn hảo, hay có hàngtriệu đô, có sức khỏe trángkiện, hay sự nổi tiếng. Một khihầu hết mọi người nhận ranhững gì mà họ muốn có, tức làmục tiêu của mình, họ bắt đầuliệt kê những điều cần phải“hành động”. Đó là lý do tại saogần như ai ai cũng có nhữngdanh mục “những điều cần phảilàm”. Họ đặt mục tiêu chomình, và sau đó bắt đầu hànhđộng.

Đầu tiên, cô ấy dùng mục

tiêu có một thân hình đẹp.“Những gì mà hầu hết mọingười làm một khi mong muốncó thân hình đẹp là đi ăn kiêng,sau đó đi tập thể hình. Điều đóchỉ kéo dài được vài tuần lễ, vàmọi chuyện trở lại như cũ. Họquay lại ăn khoai tây chiên vàpizza, và thay vì đi tập thể dục,họ xem bóng chày trên ti-vi.Đó chính là ví dụ về hành độngthay vì phải là trở thành”.

“Không phải chế độ ănkiêng có tác dụng, mà chính làcon người bạn cần nên thựchành theo chế độ ăn kiêng đómới có tác dụng. Vậy mà năm

nào cũng có hàng triệu người đitìm kiếm những chế độ ănkiêng hoàn hảo để giảm mập.Họ tập trung vào những điềuhọ phải làm, mà lẽ ra họ nêncần tập trung vào con người màhọ nên trở thành. Chế độ ănkiêng sẽ không có tác dụng gìnếu như bạn không chịu thayđổi những suy nghĩ của mình”.

Cô ta sau đó dùng thí dụminh họa về chơi gôn. “Nhiềungười đi mua những bộ chơigôn mới với hy vọng họ có thểcải thiện được lối chơi củamình, mà lẽ ra họ nên bắt đầutừ thái độ, phản ứng và sự tin

tưởng như một người chơi gônchuyên nghiệp. Một người chơigôn tồi cho dù có được một bộchơi gôn mới cũng chỉ là mộttay chơi tồi tệ”.

Cô ta nhảy qua lĩnh vực đầutư. “Nhiều người nghĩ rằng đầutư vào cổ phiếu hay quỹ hỗtương sẽ làm cho họ giàu lên.Dĩ nhiên, đâu phải chạy đi muacổ phiếu, trái phiếu, quỹ hỗtương hay địa ốc sẽ giúp bạngiàu lên được. Làm theo nhữnggì mà các nhà đầu tư chuyênnghiệp đã làm không nhất thiếtcó nghĩa là bạn sẽ đạt được sựthành công về tài chánh. Một

người mà đã có trạng thái tâmlý của kẻ thua cuộc sẽ luônluôn bị thất bại cho dù họ muacác khoản đầu tư dưới bất kỳhình thức nào đi chăng nữa”.

Rồi cô ấy đưa ra ví dụ khácvề tìm kiếm một người phốingẫu hoàn hảo, lãng mạn. “Rấtnhiều người đi đến các quánbar, công sở hay nhà thờ chỉ đểtìm kiếm người bạn đời trămnăm lý tưởng. Đó chính là điềuhọ làm. Những gì họ hành độnglà chạy ra ngoài và “tìm kiếmmột người yêu lý tưởng” mà lẽra chính bản thân họ phải nênphấn đấu “trở thành người yêu

lý tưởng trước nhất”.Đây là ví dụ mà cô đưa về

các mối quan hệ. “Trong hônnhân, nhiều người thử thay đổinhiều người tình khác nhau đểcó thể tìm được một hôn nhânhoàn hảo. Thay vì cứ cố thayđổi người khác mà điều đó đãdẫn đến nhiều sóng gió tronggia đình, các anh chị tốt nhất lànên thay đổi bản thân mìnhtrước”. Cô nói, “Đừng bao giờáp đặt lên người khác, mà hãythay đổi cách suy nghĩ củachính mình về người khác”.

Khi cô bàn về các mối quanhệ hôn nhân, đầu óc tôi liền

liên tưởng đến nhiều người màtôi đã gặp cách đây vài năm –những người cứ đòi thay đổi thếgiới nhưng rốt cuộc chẳng điđến đâu. Họ muốn mọi ngườikhác thay đổi, nhưng lại khôngchịu thay đổi chính bản thânmình.

Còn về tiền bạc, cô đã giảithích thế này. “Khi đụng đếntiền bạc, nhiều người cố bắtchước hành động theo những gìngười giàu đã làm và cố đạtđược những gì mà người giàucó. Cho nên, họ chạy ra ngoàimua một căn nhà lộng lẫy, mộtchiếc xe ô-tô bóng loáng, và gởi

con mình đến học ở nhữngtrường chỉ toàn con nhà giàu.Tất cả những hành động kiểuđó chỉ khiến họ phải làm việccực nhọc hơn, mắc nợ nhiềuhơn mà lại càng khiến họ làmviệc nhiều hơn nữa. Thế nhưngđó đâu phải là cách làm củangười giàu”

Từ cuối lớp, tôi gật gù đồngý. Người bố giàu đã không dùngnhững ví dụ như thế để giảithích, nhưng Người đã thườngnói với tôi, “Mọi người cho rằnglàm việc vì tiền, sau đó đi muanhững thứ trông có vẻ giàu có,sẽ làm cho họ giàu. Thế nhưng

điều đó không phải như vậy.Điều đó chỉ làm cho họ càngmệt mỏi thêm mà thôi. Họ cứkháo nhau, cố bắt kịp với bọnngười Mỹ, nhưng nếu con tinhý, con sẽ thấy người Mỹ đã mệtmỏi đến mức nào”.

Trong suốt khóa học cuốituần đó, những điều mà ngườibố giàu nói với tôi trước đâycàng trở nên thấm thía hơn,sâu sắc hơn. Người đã sống rấtkhiêm tốn trong nhiều nămliền. Thay vì làm việc cực nhọcđể tiêu xài, Người làm việc cựcnhọc chỉ để thu nhập thêmnhiều tài sản. Nếu bạn có dịp

nhận ra Người trên đường, bạnsẽ thấy Người không hề khácmấy so với những người bìnhthường khác. Người lái mộtchiếc xe buýt mi-ni chứ khôngphải một chiếc xe đắt tiền. Thếrồi đến một ngày, lúc Người ởcuối tuổi ba mươi, Người bỗngnổi lên như một trung tâmquyền lực tài chánh. Mọi ngườilập tức nhận ra Người khi Ngườibỗng nhiên mua lại một trongnhững miếng đất đắt đỏ củaHawaii. Sau khi tên của Ngườiđược lên mặt báo, người ta mớivỡ lẽ con người trầm lặng đólàm chủ rất nhiều doanh

nghiệp khác, sở hữu nhiềumiếng đất, và khi Người cấttiếng nói, mọi ngân hàng đềulắng nghe Người. Rất ít ngườibiết được căn nhà nhỏ khiêmnhường Người đã từng cư ngụtrước đây. Chỉ đến khi nào códư thật nhiều tiền, Người mớimua một căn nhà ta lớn cho cảgia đình mình. Người khôngphải vay nợ để mua căn nhàđó, mà Người đã trả dứt bằngtiền mặt.

Sau khi tham dự lớp họccuối tuần về cách đặt ra mụctiêu đó, tôi nhận thấy nhiềungười cứ cốtheo những gì mà

họ nghĩ là người giàu đã từnglàm qua, và cố đạt được nhữngthứ mà người giàu có. Họthường mua những căn nhà tolớn, đầu tư vào thị trườngchứng khoán bởi vì đó là nơimà họ cho là người giàu đầu tư.Thế nhưng, những gì mà ngườibố giàu có dạy cho tôi hiểu, lànếu mọi người vẫn còn suynghĩ, phản ứng và có niềm tincủa một người nghèo hay mộtngười trung lưu, sau đó làmtheo những gì người giàu đãlàm, những người đó cũng chỉđạt được những gì mà giai cấptrung lưu và người nghèo có

mà thôi. Công thức TRỞ THÀNH– HÀNH ĐỘNG – ĐẠT TỚI bắtđầu có ý nghĩa đối với tôi.

KIM TỨ ĐỒ LÀ NHẮM TỚI VIỆCTRỞ THÀNH...

CHỨ KHÔNG PHẢI HÀNHĐỘNG

Di chuyển từ phía bên tráisang phía bên phải của tứ đồchủ yếu là một quá trình trởthành chứ không phải hànhđộng.

Không phải những gì mànhững người nhóm C hay Đhành động mới tạo ra sự khácbiệt, mà chính là cách suy nghĩcủa họ, bản chất con người củahọ.

Một tin mừng là thay đổi

cách suy nghĩ chẳng mất tiềnbạc gì cả. Thực tế, sự thay đổiđó hoàn toàn miễn phí. Thếnhưng điều không hay là đôikhi rất khó thay đổi đượcnhững suy nghĩ bản chất, phátxuất từ trong đáy lòng về tiềnbạc vốn đã được trao truyền từthế hệ này sang thế hệ khác,hoặc những suy nghĩ màbạnđược từ bạn bè, từ công việcvà từ trường lớp. Thế nhưng,bạn vẫn có thể thay đổi đượcchúng. Và đó chính là đề tàichủ chốt của quyển sách này.Đây không phải là một quyểnsách chỉ dạy cách làm thế nào,

hay nên làm gì để trở nên tự dovề tài chánh. Quyển sách nàycũng không đề cập đến nhữngloại cổ phiếu nào bạn nên mua,hay quỹ hỗ tương nào là antoàn nhất. Quyển sách này tậptrung về cách làm thế nào cóthể củng cố cách suy nghĩ củabạn (trở thành) sao cho bạn cóthể hành động để đạt được sựtự do hoàn toàn về mặt tàichánh.

SỰ BẢO ĐẢM AN TOÀN LÀ MỐIQUAN TÂM

CỦA NGƯỜI NHÓM LNhư một nguyên tắc chung,

những người nhắm đến nhóm Lthường coi trọng giá trị của sựbảo đảm an toàn khi đụng đếnlĩnh vực tiền bạc. Đối với họ,tiền không quan trọng bằng sựổn định an toàn. Họ có thể dámrủi ro sinh mạng của mìnhtrong những trò chơi cảm giácmạnh như nhảy dù, thế nhưnglại sợ đến co vòi khi nói đếntiền bạc.

CHỦ NGHĨA HOÀN HẢO LÀ MỐIQUAN TÂM

CỦA NGƯỜI NHÓM TĐây cũng chỉ là một nguyên

tắc chung. Thế nhưng khi tôi

quan sát những người thuộcnhóm T đang cố gắng hội nhậpsang thế giới bên phải tứ đồ, tôiđều nhận ra trạng thái tâm lýtự mình làm hết mọi của họ. Họthích tự làm lấy bởi vì trong họluôn có nhu cầu đảm bảo mọithứ cần phải được làm đúngcách. Và bởi vì họ gặp khó khăntìm được người khác có thể làmtheo ý họ muốn, họ đành phảitự mình làm lấy mọi chuyện.

Đối với nhiều người nhómT, vấn đề thực sự là khả năngkiểm soát. Họ cần phải kiểmsoát mọi thứ. Họ không ưaphạm lỗi. Và họ càng không ưa

khi người khác phạm lỗi và làmcho họ bị mất mặt. Điều đókhiến cho họ trở thành nhữngngười nhóm T hoàn hảo, tuyệtvời; và cũng chính vì lý do đóbạn muốn thuê mướn nhữngngười này làm một số công việccho bạn. Bạn mong muốn vịnha sĩ của bạn phải hoàn hảo.Bạn muốn người luật sư củabạn phải tinh thông đủ mọi vấnđề. Bạn muốn vị bác sĩ giảiphẫu não hay kiến trúc sư làmột người xuất sắc. Đó chính làlý do bạn trả tiền cho họ. Đó làsức mạnh của họ, nhưng cũnglà điểm yếu.

SỰ THÔNG MINH CẢM TÍNHPhần chủ yếu làm nên con

người chính là tính nhân bảnhay sự cảm xúc. Tất cả chúngta ai ai cũng có những cảm xúcgiống nhau. Chúng ta đều cónỗi sợ, nỗi buồn, giận dữ, yêuthương, thù ghét, thất vọng,vui sướng, hạnh phúc và nhiềucảm xúc khác. Cách chúng taphản ứng trước những cảm xúcđó đã tạo nên những cá nhânhoàn toàn khác biệt.

Khi đề cập đến vấn đề rủi rotiền bạc, tất cả chúng ta đềusợ... kể cả người giàu. Sự khác

biệt là cách chúng ta xử lý nỗisợ đó. Đối với nhiều người,chính nỗi sợ đó đã khiến họ suynghĩ, “Hãy chơi an toàn. Đừngchấp nhận rủi ro”.

Trong khi đối với nhiềungười khác, nhất là nhữngngười ởải, nỗi sợ bị mất tiền đãkhiến họ suy nghĩ cách khác,“Hãy chơi khôn ngoan. Hãy họccách quản lý rủi ro”.

Cũng một cảm xúc nhưngkhác nhau trong suy nghĩ...dẫn đến những bản chất khaokhát, hành động khác nhau vàđạt tới những đích đến khácnhau.

NỖI SỢ MẤT TIỀNTheo tôi, nguyên nhân lớn

nhất khiến cho con người cứ vậtlộn với tiền bạc chính là nỗi sợbị mất tiền. Và chính nỗi sợ nàyđã khiến cho mọi người hànhđộng quá cẩn thận, muốn tựmình kiểm soát mọi thứ, cònkhông thì họ sẽ đưa tiền chongười khác đầu tư mà họ coi làchuyên gia, và cứ cầu nguyện,hy vọng số tiền vẫn còn đó mộtkhi họ cần tới chúng.

Nếu nỗi sợ đã giam hãmbạn trong một nhóm người trêntứ đồ, tôi đề nghị bạn nên tìm

đọc quyển Sự khôn ngoan cảmtính của Daneil Goleman. Trongquyển sách này, Goleman đãgiải thích câu hỏi ngàn đời tạisao những người học giỏi trongtrường lớp lại ít khi thành côngvề mặt tài chánh trong đờithực. Câu trả lời của ông là vìchỉ số thông minh cảm tính trộihơn chỉ số thông minh về họcvấn. Đó chính là lý do tại saonhững người dám chấp nhậnrủi ro, phạm sai lầm và làm lạitừ đầu thường thành công hơnnhững người chỉ được dạykhông nên phạm lỗi bởi vì họsợ gặp rủi ro. Có rất nhiều

người tốt nghiệp với bằng cấpnày, bằng cấp nọ, nhưng khôngđề được chuẩn bị về mặt cảmxúc để đương đầu với rủi ro...nhất là những rủi ro về mặt tàichánh. Lý do tại sao nhiều giáoviên không giàu được là vì họhoạt động trong một môitrường mà ở đó “chỉ biết trừngphạt những người phạm lỗi”, vàchính bản thân họ lại thườngsợạm phải sai lầm. Lẽ ra, đểđạt được sự tự do về tài chánh,chúng ta cần phải học cáchphạm lổi và biết quản lý rủi ro.

Nếu mọi người suốt đời cứsợ bị mất tiền, sợ làm những

điều khác với đám đông, họ sẽkhông bao giờ làm giàu được,cho dù việc làm giàu ấy chỉ đơngiản bằng cách mua bốn cănnhà màu xanh và đổi lấy mộttòa nhà màu đỏ lớn.

CHỈ SỐ IQ CẢM TÍNH MẠNHHƠN

Sau khi đọc qua quyển sáchcủa Goleman, tôi nhận ra rằngchỉ số IQ về tài chánh chỉ là sựkết hợp giữa 90% chỉ số IQcảm tính và 10% hiểu biếtchuyên ngành về tài chánh haytiền bạc. Goleman đã trích dẫnnhà nhân văn học của thế kỷ

16, ông Eramus xứ Rotterdam– tác giả của nhiều bản vănchâm biếm hài hước về sự mâuthuẫn giữa tính duy lý và tínhcảm xúc của con người. Trongtác phẩm của mình, ông sửdụng tỷ số 24:1 để so sánh sứcmạnh của một đầu óc cảm tínhvới một đầu óc duy lý. Nói cáchkhác, khi cảm xúc lên cao trào,chúng sẽ có sức mạnh ảnhhưởng lớn gấp 24 lần so với sựduy lý của suy nghĩ. Tôi khôngbiết tỷ lệ đó có đúng haykhông, thế nhưng tỷ lệ đó cóthể dùng được để đối chiếu tácdụng ảnh hưởng của lối suy

nghĩ cảm tính với lối suy nghĩthuần lý trí.

24 : 1Suy nghĩ cảm tính : Suy

nghĩ thuần lý tríTất cả chúng ta, là con

người, đều đã từng trải quanhững sự kiện trong đời mà khiđó sự cảm xúc trong ta đã lấnát những suy nghĩ lý trí. Tôichắc chắn là ai ai trong các bạncũng đã từng:

1. Nói một điều gì đó trongcơn giận dữ mà sau này hốihận mình không nên nói ra câuđó.

2. Bị một ai đó lôi cuốn cho

dù biết rằng người đó không tốtlành gì với mình... nhưng vẫnhò hẹn đi chơi với người đó,thậm chí lập gia đình với ngườiđó.

3. Khóc sướt mướt, haythấy người khác khóc một cáchkhông tự chủ, vì người thânyêu của mình không còn nữa.

4. Cố tình làm tổn thươngngười thân của mình bởi vìchính bản thân mình đã bị tổnthương.

5. Bị thất tình và không hồiphục lại trong một thời giandài.

Đó chính là một vài thí dụ

việc những cảm xúc đã lấn átnhững suy nghĩ duy lý.

Cũng có những tình huốngkhi tác dụng ảnh hưởng củacảm xúc vượt xa tỷ lệ 24 : 1.Chúng ta có thể phân loạithành hai trường hợp sau:

1. Ham mê, chẳng hạn nhưtham ăn, nghiện hút, tình dục,đi mua sắm, thuốc phiện.

2. Khiếp đảm, như sợ rắn,sợ độ cao, không gian chậtchội, bóng tối, người lạ.

Những cách phản ứng đóhoàn toàn do cảm xúc làm chủđạo. Khi những trạng thái cảmxúc như ham mê hay khiếp

đảm xuất hiện, tác dụng ảnhhưởng của suy nghĩ duy lýhoàn toàn bị cảm tính lấn át.

SỢ RẮNHồi còn học lái máy bay, tôi

quen một người bạn rất sợ rắn.Trong một l học về cách sinhtồn trong điều kiện môi trườnghoang dã khắc nghiệt, ngườithầy đứng lớp mang vào mộtcon rắn vườn không có độc đểdạy chúng tôi cách ăn thịt nó.Người bạn tôi, một người đànông trưởng thành vạm vỡ, liềnnhảy dựng lên, la hét hốthoảng và chạy biến ra khỏi

phòng. Anh ta không thể nàokềm chế được mình. Không chỉnỗi sợ rắn quá mạnh trong anhta, mà ngay cả việc tưởngtượng ăn thịt một con rắn cũngđủ làm cho anh ta chết khiếp.

SỢ TIỀNKhi đề cập đến rủi ro tiền

bạc, tôi thấy nhiều người cũngcó phản ứng như vậy. Thay vìtìm hiểu về đầu tư, nhữngngười ấy chỉ nhảy dựng lên, lahét từ chối và chạy ra khỏiphòng.

Khi đụng đến tiền bạc, córất nỗi sợ thầm kín ẩn trong

đáy lòng. Tôi, bạn và tất cảchúng ta đều có cùng nhữngnỗi sợ khiếp đảm ấy. Tại saovậy? Bởi vì dù muốn dù không,tiền bạc luôn là một vấn đềmang tính cảm xúc. Chính vìthế, hầu hết mọi người khôngthể suy nghĩ một cách duy lývề tiền bạc được. Nếu bạnkhông cho tiền bạc là một đốitượng cảm xúc chủ đạo, cứ nhìnvào thị trường chứng khoán màbiết. Hầu hết trong các thịtrường đều không có sự lô-gícmà chỉ tồn tại những cảm xúccủa sự tham lam và sợ hãi. Haybạn hãy nhìn những người đi

mua xe, chui vào trong mộtchiếc xe mới và ngửi thấy nệmxe còn nguyên khôi mùi dự án.Lúc này, chỉ cần người bán xethì thầm vào tai họ những câuhỏi hấp dẫn như, “Trả góp hàngtháng thấp, dễ dàng” là mọisuy nghĩ lô-gíc của họ đều bayvèo ra ngoài cửa sổ.

NHỮNG SUY NGHĨ CẢM TÍNHĐỀU

NGHE CÓ VN HỢP LÝVấn đề với những suy nghĩ

cảm tính bản chất là chúngnghe có vẻ hợp lý và lô-gic. Đốivới một người nhóm L, khi cảm

giác sợ hãi hiện diện, suy nghĩhợp lý theo họ là: “Chơi antoàn, và đừng chấp nhận rủiro”. Thế nhưng đối với ngườinhóm Đ, suy nghĩ kiểu đóchẳng hợp lý chút nào cả.

Đối với người nhóm T, khinảy sinh vấn đề tin tưởng giaophó công việc cho người khác,suy nghĩ hợp lý theo họ là: “Tôithà tự mình làm mọi thứ vậy”.

Đó chính là lý do tại sao đaphần các doanh nghiệp củangười nhóm T thường manghình thức cá thể, hộ gia đình.Chủ yếu là vì vấn đề tin tưởngtrong việc kinh doanh của họ.

Theo họ, “một giọt máu đàohơn ao nước lã”.

Như vậy, các nhóm khảnăng, lý luận khác nhau, suynghĩ khác nhau, hành độngkhác nhau dẫn tới những kếtquả đạt được khác nhau, trongkhi các cảm xúc đều như nhau.Cảm xúc làm cho chúng ta trởthành con người, và nhận rarằng những cảm xúc ấy là mộtphần yếu tố làm nên tính ngườitrong chúng ta.

Những gì chúng ta làm đềuđược quyết định bởi cách phảnứng cá nhân của mình đối vớinhững cảm xúc ấy.

TÔI KHÔNG CẢM THẤY THÍCHĐIỀU ĐÓ

Một cách nhận biết xem bạnđang suy nghĩ bằng cảm tính,chứ không bằng lý trí là khi nóichuyện với người khác, bạn cóthường dùng từ cảm thấy haykhông. Chẳng hạn, nhữngngười hay bị cảm xúc chi phốithường nói những câu đại lạinhư: “Tôi không cảm thấy thíchvận động hôm nay”. Dĩ nhiên,về mặt lý trí, họ thừa biết mìnhphải nên vận động cho khỏe.

Nhiều người hay vật lộn vớitiền bạc đều không thể kiểm

soát được cảm xúc của họ, haynói khác đi họ đã để cho cảmxúc của mình ngự trị trong lòngvà lấn át những suy nghĩ hợp lýbằng lý trí. Những người nàythường nói:

“Tôi không cảm thấy thíchhọc hỏi về đầu tư. Nhiều phứctạp quá”.

“Đầu tư không thích hợp vớitôi”.

“Tôi không thích trò chuyệnkinh doanh với bạn tôi”.

“Tôi không ưa cảm giácmình bị người khác từ chối”.

CHA MẸ – TRẺ CON – NGƯỜI

LỚNĐó là những suy nghĩ phát

sinh từ cảm xúc hơn là từ suyluận lô-gíc. Theo tâm lý họchiện đại, đó chính là cuộc chiếngiữa cha mẹ và con cái. Bậc chamẹ thường nói những điều nênlàm. Chẳng hạn, một bậc phụhuynh sẽ nói, “Con nên đi làmbài tập”, trong khi đó đứa nhỏlại nói bằng cảm giác. Phản ứngtrước lời khuyên đó, một đứanhỏ có thể nói, “Nhưng conchẳng thấy thích làm bài tậpchút nào”.

Về mặt tiền bạc, bậc cha mẹtrong bạn sẽ lặng lẽ nói, “Anh

nên để dành nhiều tiền hơn”.Thế nhưng đứa nhỏ trong bạnsẽ phản ứng ngay, “Nhưng tôithực sự muốn có một chuyếndu lịch nghỉ ngơi. Tôi chỉ xàitiền thẻ tín dụng thôi mà”.

KHI NÀO LÀ NGƯỜI LỚN?Để đi từ bên trái sang bên

phải tứ đồ, chúng ta cần phảitrở thành những người lớn. Tấtcả chúng ta cần phải trưởngthành về mặt tài chánh. Thayvì là một bậc cha mẹ hay mộtđứa nhỏ, chúng ta cần nhìn vềtiền bạc, công việc và đầu tưnhư một người lớn chín chắn.

Trở thành người lớn có nghĩa làbạn cần biết được những gì nênlàm và làm ngay, cho dù bạnkhông thích làm những điều đóvề mặt cảm giác.

CUỘC ĐẤU KHẨU BÊN TRONGBẠN

Đối với những người đangxem xét việc di chuyển từ mộtnhóm này sang nhóm khác,một phần quan trọng trong quátrình đó là bạn nên ý thức vàcảnh giác trước những cuộckhẩu chiến sẽ xảy ra trong nộitâm của bạn. Hãy nên nhớ sựquan trọng của tựa đề quyển

sách “Hãy Suy Nghĩ và LàmGiàu”. Trong quá trình đó, hãyluôn cảnh giác đề phòng vớinhững suy nghĩ thầm lặng,những cuộc khẩu chiến nộitâm, và nhất là hãy luôn nhớrằng một suy nghĩ có thể hợp lýđối với nhóm này nhưng sẽ rấtvô lý đối với một nhóm khác.Quá trình đi từ sự ổn định antoàn về công việc hay tài chánhsang sự tự do về tiền bạc chẳngqua chỉ là một quá trình màtrong đó bạn cần cố gắng nhậnbiết đâu là những suy nghĩ cảmtính, và đâu là những suy nghĩlô-gíc, duy lý. Nếu bạn có thể

kiểm soát được cảm xúc củamình và làm theo những điềumà bạn biết rõ là nên làm vềmặt lô-gíc, cơ hội thành côngcủa bạn sẽ rất nhiều. Cho dùbất cứ ai nói với bạn từ bênngoài, điều quan trọng chínhyếu là chính bản thân bạn.

Khi hai vợ chồng tôi rơi vàotình trạng không nhà cửa, tàichánh thì bấp bênh, chúng tôimất hết mọi khả năng kiểmsoát những cảm xúc của chínhmình. Rất nhiều lần, nhữngđiều nghe có vẻ hợp lý và duylý đNu là những suy nghĩ phátsinh từ cảm xúc. Những cảm

xúc đó của chúng tôi cứ kêugào y như bạn bè của chúng tôiđã nói: “Hãy chơi an toàn. Chỉcần tìm một công việc an toàn,ổn định và tận hưởng cuộcsống”.

Thế nhưng, về mặt lô-gíc,cả hai chúng tôi đều coi sự tựdo có ý nghĩa quan trọng hơnvề sự an toàn ổn định. Trên conđường tìm kiếm sự tự do về tàichánh, chúng tôi luôn biết rõrằng mình vẫn có thể tìm đượcsự an toàn ổn định mà mộtcông việc ổn định vốn khôngthể nào cho chúng tôi đượcđiều đó thực sự. Những suy

nghĩ đó hoàn toàn có ý nghĩavới chúng tôi. Điều duy nhấtcản trở chúng tôi là những suynghĩ của chính mình do cảmxúc chủ đạo. Những suy nghĩnghe có vẻ hợp lý đó nhưng lạikhông hề hợp lý chút nào khivề lâu về dài. Tin mừng là mộtkhi chúng ta vượt qua trạngthái đó, những suy nghĩ nhưthế sẽ thôi không còn gào théttrong lòng chúng ta nữa, vànhững suy nghĩ mới mà chúngta mong muốn sẽ trở nên hiệnthực. Đó là những suy nghĩ củanhóm C và Đ.

Ngày hôm nay, tôi hiểu

được ngay những cảm xúc khimột người phát biểu:

“Tôi không dám rủi ro đâu.Tôi còn có gia đình để lo lắng.Tôi cần phải có một công việcổn định an toàn”.

“Phải có tiền mới làm ratiền. Do đó, tôi không thể đầutư”.

“Tôi sẽ tự mình làm lấy”.Tôi thông cảm với họ về

những cảm xúc đó, bởi vì chínhbản thân tôi cũng từng cónhững suy nghĩ như thế. Thếnhưng khi nhìn qua tứ đồ vàđạt được sự tự do tài chánhtrong thế giới nhóm C và Đ, tôi

thành thật nói rằng suy nghĩ đểđạt được sự tự do tài chánh lạirất ôn hào và nhẹ nhàng hơnrất nhiều.

SỰ KHÁC NHAU GIỮA NHÓM LVÀ C

Những giá trị cảm xúc từbản chất dẫn đến những quanđiểm khác nhau. Cuộc chiếnthầm lặng giữa người chủdoanh nghiệp và người laođộng thường xảy ra do sự khácnhau về những giá trị cảm xúc.Cuộc chiến đó không bao giờdứt bởi vì một bên muốn đượctrả lương nhiều hơn, trong khi

bên kia muốn công việc hoàntất nhiều hơn. Đó là lý do tạisao chúng ta thường nghe mộtbên nói, “Tôi làm việc quánhiều mà lương thật bèo”, cònbên kia thì: “Chúng ta có thểlàm cách nào khuyến khích họlàm việc nhiều hơn, trungthành với chúng ta hơn màchúng ta không cần phải trảcho họ nhiều hơn?”.

SỰ KHÁC NHAU GIỮA NHÓM CVÀ Đ

Một mối xung đột khác làgiữa các chủ doanh nghiệpnhóm C và các nhà đầu tư bỏ

tiền vào doanh nghiệp do thuộcnhóm Đ, mà chúng ta thườnggọi là các cổ đông. Một bênmuốn có nhiều hơn để hoạtđộng kinh doanh, trong khi bênkia muốn được trả lời nhiềuhơn.

Chúng ta có thể nghe mộtmẫu đối thoại thế này trongmột buổi họp cổ đông với hộiđồng quản trị công ty.

Giám đốc công ty: “Chúngtôi cần mua một chiếc trựcthăng tư để các vị giám đốclãnh đạo công ty có phươngtiện đi họp ít mất thời gianhơn”.

Nhà đầu tư: “Chúng takhông cần có nhiều giám đốclãnh đạo. Do đó, chúng takhông cần mua một chiếc trựcthăng tư để làm gì”.

SỰ KHÁC NHAU GIỮANHÓM T VÀ C

Trong các giao dịch kinhdoanh, tôi thường thấy mộtngười nhóm T rất giỏi, chẳnghạn như một vị luật sư tranhcãi một vụ tranh chấp làm ăntrị giá hàng triệu đô cho mộtthân chủ là một chủ doanhnghiệp thuộc nhóm C. Khi tòaxử kết thúc, chàng luật sư lặnglẽ cau có bởi vì vị thân chủ

nhóm C kia thắng được hàngtriệu đô trong khi anh ta chỉkiếm được từng đồng lương tínhtheo giờ.

Họ sẽ nói những câu này.Chàng luật sư: “Tôi đã làm

hết mọi công việc, còn hắn thìvơ được khối tiền”.

Vị thân chủ nhóm C:“Những gã luật sư đó chặtchúng ta bao nhiêu giờ vậy?Chúng ta đã có thể mua trọn cảcông ty luật đó bằng số tiền màchúng ta phải trả cho mấy gãđó”.

SỰ KHÁC NHAU GIỮA NHÓM L

VÀ ĐMột ví dụ khác, một vị giám

đốc ngân hàng cho một nhàđầu tư vay một số tiền mua bấtđộng sản. Nhà đầu tư kiếmđược hàng trăm ngàn đô, miễnthuế, trong khi vị giám đốcngân hàng chỉ lãnh lương mỗitháng mà lại bị đóng thuế nặngnề. Đó là ví dụ về một ngườinhóm L giao dịch với ngườinhóm Đ, dẫn đến thái độ phảnứng cảm tính như thế này.

Người nhóm L: “Tôi cho hắnmượn tiền mà hắn chẳng thèmcám ơn một tiếng. Tôi nghĩ làhắn chẳng biết mình đã làm

việc cật lực cho hắn đến mứcnào

Người nhóm Đ: “Này mấyanh, tên giám đốc ngân hàngthật là khó ưa. Cứ nhìn hàngđống giấy tờ thủ tục vô tích sựnày xem chỉ để mượn được mộtkhoản tiền chẳng ra gì”.

NẾU BẠN ĐÃ LẬP GIA ĐÌNHHAY ĐANG ĐÍNH HÔN

Nếu bạn đã lập gia đình hayđang đính hôn, hãy đánh dấunhóm mà bạn kiếm được từ đónhiều thu nhập nhất cho mình,sau đó đánh dấu nhóm củangười phối ngẫu của bạn.

Lý do tôi yêu cầu bạn làmđiều này là vì sự trao đổi thôngcảm và hiểu biết giữa hai ngườisẽ rất khó khăn nếu như mộtngười không hiểu được vị tríxuất thân của người kia.

CUỘC CHIẾN GIỮA NGƯỜIGIÀU

VÀ NGƯỜI CÓ HỌC THỨCTôi nhận thấy còn một cuộc

chiến âm thầm khác, phát sinhtừ những quan điểm khác nhaugiữa người giàu và người có họcthức.

Trong những năm tìm hiểusự khác nhau giữa các nhóm

khác nhau, tôi thường nghe cácvị giám đốc ngân hàng, luật sư,kế toán viên và nhiều người tríthức khác thường lặng lẽ phànnàn họ là những người có học,vậy mà chính những kẻ đượccoi là kém học thức lại luônkiếm được nhiều tiền. Tôi gọiđó là cuộc chiến thầm lặng giữangười giàu và người có họcthức, mà thường là mâu thuẫngiữa những người thuộc phíabên trái với phía bên phải tứ đồ– nhóm T với nhóm C-Đ. Thếnhưng không phải những ngườithuộc nhóm C và Đ không cóhọc thức, mà ngược lại có rất

nhiều người có bằng cấp rấtcao. Mà đó là vì những ngườinày không phải là những sinhviên xuất chúng trong trường,cũng như không tốt nghiệp từnhững trường chuyên ngành làluật sư, kế toán viên hay nhàquản trị có bằng MBA.

Những bạn đã đọc quyểnđầu của tôi, chắc hẳn các bạnbiết rõ đó là sự mâu thuẫn giữanhững người giàu và nhữngngười có học thức. Người bốnghèo có học thức cao của tôithường hãnh diện với nhữngnăm học xuất sắc ở các trườngnổi tiếng như Đại học Stanford,

Đại học Chicago. Trong khi đó,người bố giàu của tôi đã bỏ họcnửa chừng để gánh vác côngviệc kinh doanh của gia đìnhkhi bố của Người qua đời, chonên Người đã không tốt nghiệptrung học. Thế mà Người đã đạtđược sự giàu có khủng khiếp.

Khi tôi lớn lên và có vẻ bịảnh hưởng từ người bố giàunhưng thất học nhiều hơn,người bố học thức của tôi đôikhi tỏ vẻ khó chịu và bảo thủquan điểm của mình. Một ngàynọ khi tôi vừa tròn 16 tuổi,người bố học thức của tôi đãthốt lên: “Ta có bằng cấp tốt

nghiệp từ các trường đại họcnổi tiếng. Còn bố của bạn conthì được gì nào”.

Tôi lặng lẽ trả lời, “Có tiềnvà thời gian rảnh, bố ạ”.

KHÔNG CHỈ LÀ MỘT SỰ THAYĐỔI TÂM LÝ

Như đề cập trước đây, để thànhcông ở nhóm C hoặc Đ chỉ cókiến thức hiểu biết kỹ thuậthay chuyên ngành đại học đềukhông đủ. Để thành công đòihỏi bạn đổi từ gốc rễ lối suynghĩ cảm tính, cảm giác, niềm

tin và cách phản ứng của mình.Hãy nhớ lại công thức:

TRỞ THÀNH – HÀNH ĐỘNG– ĐẠT TỚI

Những gì người giàu làmđều khá đơn giản. Vấn đề ở chỗchính phần trở thành mới làmnên sự khác biệt. Sự khác nhauđó có thể nhìn thấy trong cáchsuy nghĩ của họ, và nhất làtrong đối thoại nội tâm vớichính họ. Đó là lý do tại sao màngười bố giàu luôn cấm tôi nóinhững câu này:

“Tôi không đủ sức mua đượcthứ đó”.

“Tôi không thể nào lam

được điều đó”.“Hãy chơi an toàn”“Đừng làm mất tiền”.“Chuyện gì xảy ra nếu bạn

thất bại và không bao giờ phụchồi lại được?”.

Người đã cấm tôi nói nhữngcâu đó bởi vì Người thực sự tinrằng những câu nói đó lànhững công cụ có nhiều sứcmạnh chi phối nhất mà conngười có được. Những gì màmột người hay nói và suy nghĩthường trở thành sự thực vớichính người đó.

Người thường trích dẫn từKinh Thánh, mặc dù Người

không theo đạo: “Và ngôn từ sẽtrở nên hiện hữu và có thựctrong ta”.

Người bố giàu luôn tin rằngnhững gì chúng ta thường nóivới chính mình, từ gễ bản chấtcủa chúng ta, thường trở thànhhiện thực. Đó là nguyên nhântại sao tôi cho rằng nhữngngười vốn hay gặp khó khăntiền bạc thường để cho cảm xúcđóng vai trò chủ đạo và chiphối cuộc đời của họ. Chỉ khinào một người vượt qua đượcnhững suy nghĩ cảm tính đó,còn không những suy nghĩ đósẽ trở thành hiện thực đối với

người đó. Đó là những suy nghĩnhư:

“Tôi sẽ không bao giờ giàuđược”

“Ý tưởng đó không thựchiện được”

“Thứ đó quá mắc với tôi”Nếu những suy nghĩ đó dựa

trên cảm xúc, thế thì chúng sẽtác động đến bạn với sức mạnhkhôn lường. Tin mừng là bạn cóthể thay đối lối suy nghĩ đó nhờsự giúp đỡ của những ngườibạn mới, những ý tưởng mới vàmột chút ít thời gian.

Những người không thểkiểm soát được nỗi sợ bị mất

tiền đừng bao giờ đầu tư mộtmình. Tốt nhất là họ nên đểcho một chuyên viên tư vấnđầu tư lão luyện, tài giỏi đầu tưgiùm họ, và đừng can thiệpvào.

Một điểm đáng chú ý khác.Tôi gặp nhiều chuyên viên tàichánh không hề sợ sệt khi đầutư vốn của người khác và cóthể kiếm được rất nhiều tiền.Thế nhưng khi đầu tư hay mạohiểm với số tiền của chínhmình, nỗi sợ mất tiền trong họlại trở nên mạnh mẽ đến nỗicuối cùng họ bị mất hết hoàntoàn. Những cảm xúc của họ đã

ảnh hưởng đến suy nghĩ và lýluận lô-gíc của họ.

Tôi cũng gặp nhiều người cóthể đầu tư tiền của mình vàthắng liên tục, nhưng lại mấtbình tĩnh khi một ai đó mangtiền của mình đN yêu cầu họđầu tư giùm.

Việc kiếm ra tiền và mấttiền đều là một đề tài mangtính cảm xúc. Do đó, người bốgiàu đã dạy cho tôi một bíquyết để xử lý những cảm xúcđó. Người bố giàu luôn nói, “Đểtrở thành một chủ doanhnghiệp hay một nhà đầu tưthành công, con cần phải điềm

tĩnh và bàng quan trước mọithắng thua. Thắng hay thuađều chỉ là những phần của cuộcchơi”.

TỪ BỎ CÔNG VIỆC AN TOÀNCỦA MÌNH

Mike, bạn tôi có một hệ thốngthuộc về mình. Bố của anh đãxây dựng nên nó. Riêng tôikhông có được cơ may đó. Tôibiết rõ một ngày nào đó, tôi sẽphải rời bỏ sự tiện nghi và antoàn của tổ ấm để bắt tay xâydựng một hệ thống cho riêng

mình.Vào năm 1978, tôi từ bỏ

công việc toàn thời gian ở tậpđoàn Xerox, và bước tới màkhông hề có một hậu thuẫn antoàn nào ở phía sau. Sự sợ hãi,sự nghi ngờ bắt đầu xuất hiệnvà gào thét trong đầu tôi. Tôicó cảm giác sợ hãi gần như têliệt khi tôi ký vào lá đơn xinnghỉ việc, lãnh tháng lươngcuối cùng và bước ra khỏi cửa.Trong tôi lúc ấy như có một dànhợp xướng của những suy nghĩ,những cảm giác tự hủy hoại cứồn ào và gay gắt lên án tôi đếnmức tôi không thể nghe được

một điều gì khác. Điều đó lạitốt thôi, bởi vì rất nhiều đồngnghiệp của tôi đều nói, “Hắn sẽquay trở lại. Hắn sẽ không baogiờ làm được”.

Khốn khổ ở chỗ là chínhbản thân tôi cũng nói điều đóvới mình. Những lời nói cảmtính đầy hoài nghi đó đã ámảnh, theo đuổi tôi trong nhiềunăm cho tới khi hai vợ chồngtôi thành công ở nhóm C và Đ.Ngày nay, tôi vẫn còn nghenhững dư âm đó, chỉ có điềuchúng mạnh tác động đến tôinữa. Trong quá trình đương đầuvới sự hoài nghi của mình, tôi

đã học cách tạo ra những từngữ khác, những lời động viêntinh thần cá nhân, chẳng hạnnhư: “Hãy giữ bình tĩnh, suynghĩ rõ ràng, mở rộng đầu óccủa mình, tiếp tục đi tới; hỏi ýkiến một người đã đi trước mìnhđể được hướng dẫn, tiếp thêmsự tự tin, và ấp ủ ngọn lửa niềmtin sẽ đạt được những điều tốtnhất”.

Tôi đã học cách tạo ranhững câu nói động viên đóbên trong mình, mặc dù mộtphần con người tôi vẫn còn sợhãi và khiếp đảm.

Tôi biết rằng lần đầu tiên

tôi sẽ có rất ít cơ hội thànhcông. Thế nhưng, những cảmxúc tích cực của con người nhưniềm tin, lòng can đảm vànhững người bạn tốt đã đẩy tôitiến tới trước. Tôi biết tôi phảiđương đầu với rủi ro. Tôi biếtrủi ro sẽ dẫn đến sai lầm, vàsai lầm sẽ dẫn đến trí thôngminh và kinh nghiệm mà tôiđang còn thiếu cả hai. Đối vớitôi, thất bại sẽ làm cho nỗi sợhãi chiến thắng, cho nên tôisẵn sàng tiến tới trước màkhông cần nhiều bảo đảm chohậu thuẫn ở phía sau. Người bốgiàu đã tiêm nhiễm tôi quan

điểm: “Thất bại chỉ là một phầncủa quá trình thành công”.

CUỘC HÀNH TRÌNH NỘI TÂM

Cuộc hành trình từ nhóm nàysang nhóm khác thực ra chỉ làcuộc hành trình nội tâm. Đó làmột chuyến đi từ những niềmtin gốc rễ và hiểu biết củanhóm này sang một hệ thốngquan điểm, suy nghĩ và hiểubiết mới của nhóm khác. Quátrình đó không khác gì với việctập đạp xe. Lúc đầu bạn sẽ télên té xuống nhiều lần, cảm

thấy hơi sợ hãi và bối rối, nhấtlà khi có bạn bè đứng đó coibạn tập. Nhưng sau một thờigian, bạn không còn ngã nữavà việc chạy xe trở nên mộtphản xạ của bạn. Nếạn có té,điều đó chẳng hề hấn gì bởi vìbạn thừa biết bạn sẽ đứng dậyvà chạy tiếp. Quá trình đó cũngáp dụng tương tự khi bạn đi từquan niệm về sự an toàn ổnđịnh của công việc đến quanniệm về sự tự do tiền bạc. Mộtkhi hai vợ chồng tôi vượt quađược, chúng tôi càng ít sợ thấtbại hơn bởi vì chúng tôi rất tựtin vào khả năng của mình sẽ

đứng dậy và đi tiếp.Bản thân tôi luôn tâm niệm

hai câu nói để giúp tôi luôn tiếntới trước. Một là lời khuyên củangười bố giàu, khi tôi đang cónguy cơ thối chí và bỏ cuộc:“Con có thể bỏ cuộc lúc nàocũng được... vậy tại sao lại bỏcuộc ngay bây giờ?”.

Lời khuyên đó đã nâng tinhthần, ý chí của tôi lên và làmcho các cảm xúc trở nên điềuhòa, điềm tĩnh. Câu nói đónhắc nhở tôi đã đi được nửađoạn đường... vậy tại sao tôiphải quay trở lại một khi đoạnđường đi tới và đoạn đường

quay về nhà đều dài bằngnhau? Điều đó có khác nàoColumbus đã vượt qua Đại TâyDương để rồi quay trở lại?

Một điều bạn nên cẩn thận:Sự khôn ngoan là biết khi nàonên bỏ cuộc. Tôi thường gặpnhiều người quá cố chấp, họvẫn cứ cố bám vào một dự ánmà không hề có cơ hội thànhcông nào. Vấn đề biết khi nàorút tay và khi nào đi tiếp là mộtcâu đố muôn đời mà bất cứngười nào dám đương đầu vớirủi ro cũng đều phải đối mặt.Một cách giải quyết vấn đề đólà tìm lời khuyên, hướng dẫn

của những người đỡ đầu đã đitrước mình và đã thành công.Một người đỡ đầu như thế, vốnđang ở phía bên phải tứ đồ cóthể hướng dẫn bạn hiệu quảnhất. Nhưng hãy nên cẩn thậnvới lời khuyên của một ngườichỉ đọc sách và được trả tiền đểđi thuyết giảng về cách xé ràotừ bên này qua bên kia.align="justify">Một câu khácluôn động viên tôi đi tới là:

“Những người khổng lồthường đi tới và té ngã

Nhưng những con sâu thì lạikhông, bởi vì

Chúng chỉ đào đất và bò

tới”.Nguyên nhân chính khiến

cho nhiều người gặp khó khănvới tiền bạc không phải vì thiếuhọc thức hay lười biếng, mà đólà vì họ sợ bị thua. Nhưng nếuhọ dừng lại và bỏ cuộc chỉ vì sợthua, bản thân họ đã thua cuộcmất rồi.

NHỮNG NGƯỜI THUA CUỘCCẮT BỎ CHIẾN THẮNG

CỦA MÌNH VÀ CỐ BÁM VÀOLỖ

Nỗi sợ trở thành người thuacuộc thường khiến nhiều ngườicó những hành động kỳ lạ. Tôi

từng thấy nhiều người mua mộtcổ phiếu ở giá 20 đô, nhưng khigiá tăng lên 30 đô họ liền bánra ngay bởi vì họ sợ mất số lờimà họ kiếm được. Thực tế, giácổ phiếu đó cứ tăng lên tới 100

đô, chẻ[14] ra rồi leo tới mức100 đô một lần nữa.

Cũng người đó, mua cổphiếu ở giá 20 đô, nhưng khigiá giảm xuống chỉ còn 3 đô, họvẫn cứ cố giữ cổ phiếu ấy vớihy vọng giá sẽ tăng trở lại, vàhọ cứ giữ cổ phiếu đó ở giá 3 đôtrong suốt 20 năm trời. Đóchính là ví dụ về một ngư̖ bị

mất tiền, hay thừa nhận mìnhbị lỗ, mà trong thực tế, họ thựcsự bị lỗ nặng.

NHỮNG NGƯỜI CHIẾN THẮNGCẮT LỖ

VÀ TẬN DỤNG CHIẾNTHẮNG

Những người chiến thắng lạihành động hoàn toàn ngược lại.Thông thường, khi họ biết mìnhđang bị lỗ, tức là khi giá cổphiếu bắt đầu giảm thay vìtăng lên, họ bán chúng ngaylập tức và chấp nhận lỗ. Hầuhết những người này khôngmặc cảm khi thú thật mình bị

lỗ, bởi vì họ biết rằng thất bạichỉ là một phần của quá trìnhđi đến chiến thắng.

Khi họ mua được một cổphiếu giá tăng, họ cứ để yêncho cổ phiếu đó tăng đến mứctối đa. Khi họ biết sự tăng giáđã đụng trần, họ liền bán cổphiếu ra ngay.

Mấu chốt để trở thành mộtnhà đầu tư lớn là cần phải điềmtĩnh trước mọi thắng thua. Khiđó, bạn sẽ không còn bị chiphối và tác dụng bởi những suynghĩ cảm tính phát sinh từ sựtham lam và nỗi sợ hãi.

NHỮNG NGƯỜI THUA CUỘCĐỀU HÀNH ĐỘNG TƯƠNG

TỰ TRONG ĐỜINhững người sợ bị thua

cuộc thường hành động tươngtự trong đời thực. Chúng ta đềubiết có những người như thế.

1. Những người cứ bám vàomột cuộc hôn nhân mà khôngcó sự hiện diện của tình yêu.

2. Những người cứ bám vàonhững công việc tẻ nhạt vàkhông có lối thoát.

3. Những người cứ để dànhquần áo cũ hay những thứ màkhông bao giờ dùng tới.

4. Những người chịu sống ở

những nơi mà họ biết không cótương lai cho họ.

5. Những người cứ chơi vớinhững người bạn luôn kềm hãmhọ lại.

SỰ THÔNG MINH CẢM TÍNHCÓ THỂ KIỂM SOÁT ĐƯỢC

Sự thông minh tài chánhthường gắn liền với sự thôngminh cảm tính. Theo tôi, phầnlớn mọi người gặp khó khăn vềtài chánh là vì họ đã để chocảm xúc chi phối suy nghĩ củamình. Chúng ta đều là conngười, và ai ai trong chúng tacũng đều có chung những cảm

xúc. Thế nhưng, sự khác biệtgiữa chúng ta ở những gì chúngta “HÀNH ĐỘNG” và “ĐẠTĐƯỢC” chính là cách phản ứngvà xử lý của chúng ta trướcnhững cảm xúc đó.

Chẳng hạn, cảm giác sợ hãicó thể biến một số người trongchúng ta thành những tên hènnhát. Nhưng cũng cảm giác sợhãi đó có thể khiến cho nhiềungười khác trở nên can đảm vàgan dạ. Điều không may là khiđụng đến tiền bạc, hầu hết mọingười trong xã hội chúng tađều được huấn luyện chỉ để trởthành những người hèn nhát.

Khi nỗi sợ bị mất tiền xuất hiệnvà lên cao trào, đầu óc của mọingười bắt đầu vang lên nhữngcâu tụng lặp đi lặp lại:

1. Ổn định an toàn thay vìsự tự do.

2. Né tránh rủi ro thay vìhọc cách quản lý rủi ro.

3. Chơi an toàn thay vì chơikhôn ngoan.

4. Tôi không mua nổi nóthay vì Làm thế nào tôi mua nổinó?

5. Đồ đó quá mắc thay vìThứ đó trị giá bao nhiêu về dàihạn?

6. Đa dạng hóa thay vì tập

trung.7. Bạn bè tôi sẽ nghĩ gì?

thay vì Tôi nghĩ gì?

SỰ KHÔN NGOAN VỀ RỦI ROCó một môn học về cách

đương đầu với rủi ro, nhất lànhững rủi ro tài chánh. Mộttrong những quyển sách tuyệtvời nhất về đề tài tiền bạc vàquản lý rủi ro mà tôi từng đọclà quy định “Mua bán để kiếmsống” của bác sĩ AlenxanderElder.

Mặc dù quyển sách đó dànhriêng cho những người kinhdoanh chuyên nghiệp về cổ

phiếu và quyền mua bán cổphiếu, sự khôn ngoan về rủi rovà quản lý rủi ro có thể ápdụng trên mọi lĩnh vực tiềnbạc, quản lý tiền bạc, tâm lýhọc cá nhân và đầu tư. Mộttrong những nguyên nhânkhiến cho những người nhóm Cthành công lại không luônthành công ở nhóm Đ là vì họkhông hiểu được hoàn toàn tâmlý thực sự nằm sau việc rủi rotiền bạc. Trong khi nhữngngười nhóm C hiểu về rủi rotrên khía cạnh hệ thống kinhdoanh và con người, kiến thứcđó không nhất thiết áp dụng

thành công vào những hệthống tiền bạc tạo ra

MANG TÍNH CẢM XÚC HƠN LÀKỸ THUẬT

Nói tóm lại, con người đi từthế giới bên trái sang thế giớibên phải của tứ đồ nghiêng vềmặt cảm tính hơn là kỹ thuật.Nếu mọi người không thể kiểmsoát được những suy nghĩ cảmtính của mình, tôi đề nghị đừngnên làm cuộc hành trình đó.

Lý do khiến cho mọi thứ ởphía bên phải tứ đồ trông có vẻmạo hiểm, rủi ro đối với nhữngngười ở phía bên trái, là vì cảm

giác sợ hãi thường ảnh hưởngđến suy nghĩ của họ. Nhữngngười bên trái cho việc “chơi antoàn” là một suy nghĩ lô-gíc,thế nhưng nó không phải vậy.Đó là một suy nghĩ mang tínhcảm xúc. Và chính suy nghĩcảm tính kiểu đó đã kềm hãmmọi người bị kẹt mãi vào nhómnày hay nhóm khác.

N h ữ n g hành động củanhững người ở phía bên phảikhông phức tạp và khó khăn.Tôi hoàn toàn thật lòng cho bạnbiết những hành động ấy cũngdễ như việc bạn đi mua bốn cănnhà màu xanh với giá thấp, chờ

đợi thị trường chuyển mình,bán chúng đi và mua một tòanhà màu đỏ.

Đối với những người thuộcthế giới bên phải tứ đồ, cuộcsống thực sự chẳng khác gì tròchơi Tỷ Phú. Dĩ nhiên, có thắngcó thua, nhưng tất cả điều đóchỉ là một phần của trò chơi.Thắng thua là một phần củacuộc sống. Để thành công ởphía bên phải tứ đồ, cần phải“TRỞ THÀNH” một con ngườiyêu thích cuộc chơi đó. Số lầnthua cuộc của Tiger Woodsnhiều hơn chiến thắng của anhta, thế nhưng anh vẫn đam mê

chơi gôn. Donald Trump từng bịphá sản sạch túi và đã chiếnđấu trở lại. Ông ta không bỏcuộc chỉ vì ông ta bị mất sạch.Thất bại chỉ càng làm cho ôngkhôn ngoan hơn và dứt khoáthơn. Nhiều tỷ phú, triệu phúthường phá sản trước khi trởnên giàu có. Đó chỉ là một phầncủa cuộc chơi.

Nếu một người để cho cảmgiác suy nghĩ giùm mình,những suy nghĩ cảm tính đó sẽlàm mù mắt người đó, khôngnhìn ra được những điều khác.Đó là vì chính những suy nghĩcảm tính quỵ lụy đó đã khiến

cho con người phản ứng mà lẽra họ nên suy nghĩ lại. Chínhnhững cảm xúc đó đã khiến chonhững người ở những nhómkhác nhau thường xuyên tranhluận và mâu thuẫn với nhau.Những mâu thuẫn đó thườngphát sinh do con người khôngcó cùng một quan điểm về mặtcảm xúc. Chính sự phản ứngtheo cảm tính đã ngăn cảnkhông cho một người thấy đượcmọi việc ở phía bên phải tứ đồthường đơn giản, dễ dàng vàrất ít rủi ro. Nếu một ngườikhông thể kiểm soát đượcnhững suy nghĩ cảm tính của

mình, người đó đừng nên baogiờ cố thủ cuộc hành trình xérào đó.

Riêng đối với những bạnđang nuôi ý chí xé rào, tôikhuyến khích các bạn nên cómột nhóm bạn tích cực ủng hộcho bạn lâu dài, và một ngườiđỡ đầu ở phía bên kia tứ đồ dẫndắt bạn. Theo chúng tôi, điềuquan trọng nhất có được từcuộc hành trình vượt sang phíabên phải từ phía bên trái tứ đồkhông phải là những gì chúngtôi đã làm được, mà chính làcon người mà chúng tôi đã trởthành trong suốt quá trình

chông gai đó. Điều đó, đối vớitôi, thật hoàn toàn vô giá.

CHƯƠNG 9

Hãy là ngân hàng,chứ đừng làm kẻ làm

côngcho ngân hàng

Tôi đã tập trung vào yếu tốTRỞ THÀNH trong công thức:TRỞ THÀNH – HÀNH ĐỘNG –ĐẠT TỚI, bởi vì nếu không cóthái độ suy nghĩ, tư duy thíchhợp, bạn sẽ không thể chuẩn bịcho những biến động kinh tế to

lớn đang xảy ra trước mắtchúng ta trong ngày hôm nay.Bằng cách trở thành một ngườicó những kỹ năng và lối suynghĩ của nhóm người bên phảitứ đồ, bạn sẽ được chuẩn bị đểnhận biết những cơ hội phátsinh từ những thay đổi đó vàsẵn sang HÀNH ĐỘNG để cóthể ĐẠT TỚI sự thành công vềtài chính.

Tôi nhớ lại cú điện thoạingười bố giàu gọi cho tôi vàocuối năm 1986:

“Hiện con có đầu tư trongthị trường địa ốc hay chứngkhoán không?” Người hỏi.

“Không có bố ạ”, tôi trả lời.“Con hiện đang tập trung đầutư xây dựng doanh nghiệp kinhdoanh của con”.

“Tốt”, Người đáp. “Hãytránh xa các thị trường. Cứ tiếptục xây dựng việc kinh doanhcủa con. Một biến động lớn sẽxảy ra nay mai

Vào năm đó, Quốc hội Mỹthông qua đạo luật cải tổ thuếnăm 1986. Trong vòng 43 ngàyliên tục, Quốc hội đã lấp kínnhững kẽ hở luật pháp về thuếmà mọi người thường dùng đểgiảm thuế. Đối với người đangtận dụng “những khoản lỗ thụ

động” từ các đầu tư bất độngsản để trừ vào thu nhập, bỗngnhiên họ vẫn còn những khoảnlỗ ấy nhưng không được dùngđể khai giảm thuế thu nhập.Khắp toàn nước Mỹ, thị trườngđịa ốc bắt đầu trượt giá thêthảm, nhiều nơi giảm giá tới70%. Bất động sản bất thìnhlình trị giá thấp hơn số nợ muanhà thế chấp. Toàn bộ thịtrường địa ốc chấn động vàhoảng loạn. Các ngân hàng bắtđầu rung rinh, và nhiều ngườinối tiếp nhau bị phá sản. Mọingười lại không thể rút tiền rakhỏi ngân hàng, và từ đó đã

dẫn đến cuộc khủng hoảng thịtrường chứng khoán vào tháng10 năm 1987. Cả thế giới lậptức bị lâm vào sự khủng hoảngtài chánh.

Đạo luật cải tổ thuế năm1986, về mặt cơ bản, đã lấp kínnhững kẽ hở về thuế mà nhiềungười có thu nhập cao thuộcnhóm L hay T nằm bên trái tứđồ đều dựa vào. Nhiều ngườitrong số họ đầu tư vào địa ốchoặc những hình thức đối táctrách nhiệm hữu hạn nhằm tậndụng những khoản lỗ này đểtrừ vào thu nhập kiếm được từnhóm L hay T. Trong khi sự

khủng hoảng và suy thoái cóảnh hưởng tới những ngườithuộc các nhóm bên phải tứ đồ,tức nhóm C hay Đ, nhiều cơchế trốn thuế của họ vẫnkhông bị tác động và thay đổi.

Trong suốt giai đoạn này,những người nhóm L đã họcđược thêm một từ mới. Đó là từdownsizing – sa thải nhân côngđể thu hẹp kinh doanh. Chẳngbao lâu họ nhận ra rằng một sựsa thải nhân công lớn đượctuyên bố, giá cổ phiếu củanhững công ty tuyên bố sa thảilại tăng lên. Thật buồn thay, córất nhiều người không chịu

hiểu lí do tại sao lại như vậy.Nhiều người thuộc nhóm T,trong khi đó phải vật lộn để tồntại qua cuộc khủng hoảng do sựgiảm sút kinh doanh, tỷ giá bảohiểm lại mắc, cũng như từ cáckhoản lỗ đầu tư trên thị trườngđịa ốc và chứng khoán gây ra.Hậu quả là những cá nhân chỉbiết tập trung ở những nhómbên trái tứ đồ bị tổn thương vàlãnh hậu quả nặng nề nhất vềmặt tiền bạc do bị ảnh hưởngtrực tiếp từ đạo luật cải tổ thuếnăm 1987.

SỰ CHUYỂN GIAO CỦA CẢI

Trong khi những người bêntrái tứ đồ lãnh hậu quả thiệthại, nhiều người ở nhóm C và Đlại giàu lên nhờ chính phủ đãlấy đi của cải của người khác vàchuyển giao cho họ.

Khi thay đổi luật thuế,những người chỉ biết mua địaốc để mất tiền không còn đượccho phép sử dụng những đầu tưvới các “mánh khóe giảm thuế”.Nhiều người là những côngchức có thu nhập cao, haychuyên gia như bác sĩ, luật sư,kế toán viên và chủ doanhnghiệp nhỏ. Trước đây, họ cónhiều thu nhập đến nỗi các

chuyên gia tài chánh cố vấn họnên mua bất động sản để mấttiền, sau đó nhảy vào đầu tưchứng khoán với số tiền còn dư.Khi chính phủ lấp kín mọi kẽ hởthông qua đạo luật cải tổ thuế…một trong những cuộc chuyểngiao của cải của thời đại bắtđầu. Theo tôi, nhiều của cải từnhóm L và T được chuyển quanhóm C và Đ trên tứ đồ.

Khi các ngân hàng tiếtkiệm, ngân hàng cho vay, vànhiều công ty tài chính chomượn các khoản vay khó đòinợ, bị sập tiệm, hàng tỷ đô nằmtrong các tài khoản ngân hàng

có nguy cơ mất trắng. Tiền phảiđược trả lại. Như vậy, ai sẽ làngười phải gánh số lỗ hàng tỷđô đó trong các ngân hảng tiếtkiệm hay những đấu giá địa ốcđể trang trải nợ? Dĩ nhiên chỉ làngười trả thuế, mà chính nhữngngười đó đã bị tổn thương quáđủ nặng rồi. Vậy mà nhữngcông dân trả thuế vẫn còn bịmắc nợ với số lỗ hàng tỷ đô đó– một sự trả giá cho một sự cảitổ đạo luật thuế vụ.

Một vài bạn có lẽ vẫn cònnhớ một công ty quốc doanhgọi là Công ty Ủy thác Giảiquyết tranh chấp người

(Resolution Trust Corporation –RTC), chuyên đảm nhiệm thựchiện các cuộc đấu giá bán tàisản để thanh toán nợ từ nhữngcông ty kinh doanh địa ốc bịsuy sụp, và giao các tài sản địaốc này cho những người biếtcách quản lý chúng. Đối với tôivà nhiều người bạn của tôi, cơhội đó thật hiếm có trong thếgiới tài chính.

Tiền bạc, bạn nên nhớ lạiđiều tôi nói trước đây, đượcnhìn thấy bằng đầu óc chứkhông phải bằng mắt. Tronggiai đoạn khủng hoảng này,cảm xúc đã lấn át và che khuất

hết tầm nhìn lô-gíc của mọingười. Mọi người chỉ thấynhững gì họ được dạy. Có bahiện tượng xảy ra với nhữngngười ở phía bên trái tứ đồ.

1. Đâu đâu cũng tràn ngậpsự hoảng loạn. Khi cảm xúcchiếm ưu thế, sự thông minhtài chánh biến mất. Bởi vì mọingười quá lo lắng về công ănviệc làm, về giá trị tài sản củahọ bị sụt giảm,về cuộc khủnghoảng thị trường chứng khoánvà tình hình kinh doanh suythoái, họ không thấy được vôsố cơ hội to lớn đang nằm ngaytrước mũi họ. Những suy nghĩ

cảm tính đã che mất sự khônngoan của họ. Thay vì tiến tớitrước và tìm cách vượt qua, hầuhết mọi người lại chạy nháonhào vào trong hang trú ẩn vàtrốn tránh.

2. Họ thiếu những kỹ năngcần có để tồn tại ở thế giới bênphải của tứ đồ. Cũng như mộtvị bác sĩ phải có được trình độchuyên môn sau những nămthực tập trong trường lớp vàtrong công việc, một ngườitrong nhóm C và Đ cũng phảicó những kỹ năng chuyên môngià dặn. Những kỹ năng đóchính là sự hiểu biết về tiền

bạc, cách sắp xếp nợ, cách điềuchỉnh giá bán, ai là thị trườngcủa mình, làm thế nào để gọivốn và những kỹ năng có thểhọc hỏi khác. Khi RTC tuyênbố, “Chúng tôi rao bán một sốtài sản địa ốc của một ngânhàng từng trị giá 20 triệu đô…nhưng hôm nay chỉ bán với giá4 triệu đô”, hầu hết mọi ngườiở bên trái tứ đồ chẳng biết làmsao có được 4 triệu đô để mualại cơ hội ngàn vàng đó, hoặcchẳng biết phân biệt đâu là mộtgiao dịch hời và đâu là một giaodịch kém.

3. Họ không có một công cụ

làm ra tiền. Hầu hết mọi ngườitrong giai đoạn này phải làmviệc cực nhọc hơn để có thể tồntại. Khi hoạt động như mộtngười nhóm C, việc kinh doanhcủa tôi có thể mở rộng màkhông đòi hỏi tôi bỏ nhiều côngsức. Và khoảng năm 1990, việckinh doanh của tôi sinh lời vàphát triển. Trong giai đoạn này,công ty của tôi đã phát triểnthêm 11 chi nhánh khác trêntoàn thế giới. Công ty càng mởrộng chừng nào, tôi lại càng ítlàm việc chừng nấy trong khitôi càng kiếm nhiều tiền hơn.Cả hệ thống và những người

trong hệ thống ấy đều làm việccần mẫn. Có thêm thu nhập vàthời gian rảnh rỗi, hai vợ chồngcó thể dành nhiều thời gianhơn để tìm kiếm những “cơ hội”khác… và có rất nhiều cơ hộitrong đời.

ĐÂU LÀ GIAI ĐOẠN TỐTNHẤT…

ĐÂU LÀ GIAI ĐOẠN XẤUNHẤT

Có một câu nói như vầy,“Không phải những gì xảy ratrong một đời người là quantrọng… mà chính là ý nghĩa màngười đó làm cho những điều

đó xảy ra mới quan trọng”.Đối với một số người, giai

đoạn từ năm 1986 đến 1996 làgiai đoạn tồi tệ nhất trong đờihọ. Thế nhưng với những ngườikhác, đó là giai đoạn tuyệt vờinhất. Khi tôi nhận cú điện thoạitừ người bố giàu vào năm1986, tôi đã nhận ra ngaynhững cơ hội hết sức tuyệt vờimà những biến động kinh tế đãmang lại cho tôi. Cho dù tôikhông có nhiều tiền vào lúc đó,tôi vẫn có thể tạo ra tài sảnbằng cách sử dụng những kỹnăng của tôi như một ngườithuộc nhóm C và Đ. Trong

phần sau của chương này, tôisẽ mô tả chi tiết hơn làm thếnào tôi có thể tạo ra những tàisản đã giúp tôi đạt tới sự tự dovề mặt tài chánh.

Một trong những chìa khóacủa sự thành công và hạnhphúc trong đời chính là sự năngđộng và linh hoạt đủ để phảnứng kịp thời với bất cứ nhữngthay đổi nào xảy ra với bạn –đó chính là khả năng hànhđộng và tạo ra cơ hội sinh lời từbất cứ tình huống nào. Điềukhông may là hầu hết mộtngười không được trang bị đủđể xử lý trước những biến động

kinh tế chóng mặt đã và đangtiếp tục xảy ra. Con người cómột tính cách may mắn bẩmsinh là luôn lạc quan và có khảnăng quên đi mọi chuyện.Khoảng 10 đến 12 năm sau,mọi người sẽ quên đi… và mọiviệc lại thay đổi.

LỊCH SỰ LẶP LẠINgày nay, mọi người đã

quên ít nhiều về đạo luật cải tổthuế năm 1986. Những ngườithuộc nhóm L và T lại càng làmviệc quần quật hơn bao giờ hết.Tại sao vậy? Bởi vì những kẽ hởgiảm thuế đã không còn được

phép sử dụng nữa. Khi họ làmviệc cực hơn để lấy lại những gìđã mất, nền kinh tế được phụchồi, thu nhập họ tăng lên, vàcác chuyên viên kế toán lại bắtđầu thì thầm vào tai họ nhữnglời tư vấn cũ: “Hãy đi mua mộtngôi nhà lớn hơn. Lãi suất trảnợ mua nhà là khoản trừ thuếthu nhập hiệu quả nhất. Hơn nngôi nhà của bạn là tài sản vàđó là khoản đầu tư lớn nhất màbạn nên có”.

Rồi thì những người này bịlôi cuốn bởi những “khoản trảgóp hàng tháng dễ dàng”, vàhọ càng bị mắc nợ nhiều hơn.

Thị trường địa ốc bùng nổ,mọi người có nhiều thu nhập dưdả hơn, còn lãi xuất vay thì lạithấp. Mọi người đi mua nhữngcăn nhà lớn hơn với tâm trạngthoải mái, và đổ tiền vào thịtrường chứng khoán vì họmuốn làm giàu nhanh và nhậnra nhu cầu đầu tư cho cuộcsống về hưu sau này.

Theo tôi, một sự chuyểngiao của cải vĩ đại sẽ tái diễn.Sự chuyển giao đó có thể sẽkhông xảy ra năm nay, nhưngnó chắc chắn sẽ lặp lại. Thếnhưng hiện tượng đó sẽ khôngxảy ra theo cách cũ mà dưới

một hình thức khác. Đó là lý dotại sao người bố giàu đã buộctôi tìm đọc những quyển sáchvề lịch sử kinh tế. Các lý thuyếtkinh tế có thể thay đổi, nhưnglịch sử sẽ lặp lại. Dĩ nhiên, lịchsử không nhất thiết tái diễntrong cùng một tình huống haybối cảnh.

Tiền bạc vẫn tiếp tục tuônchảy từ phía bên trái sang phíabên phải của tứ đồ. Điều đó đã,đang và sẽ luôn luôn xảy ra.Nhiều người mắc nợ khủngkhiếp, nhưng họ vẫn đổ tiềnvào cuộc bùng nổ thị trườngchứng khoán lớn nhất trong

lịch sử loài người. Những ngườiở phía bên phải tứ đồ vẫn sẽbán cổ phiếu ra ở mức giá caotrên thị trường, ngay khi nhữngngười cẩn thận cuối cùng đãvượt qua nỗi sợ của mình vànhảy vào thị trường. Một hiệntượng mới sẽ xảy ra, thị trườngsẽ sụp đổ, và khi mọi đất cát từtrận sụp đổ đó lắng dịu, cácnhà đầu tư sẽ nhảy vào cuộcchơi trở lại. Họ sẽ mua lạinhững gì họ vừa mới bán. Cứthế, chúng ta sẽ chứng kiếnmột cuộc chuyển giao của cải vđại khác từ bên trái sang bênphải tứ đồ.

Những người mất tiền sẽmất ít nhất 12 năm để hàn gắnnhững vết thương cảm xúc đó…nhưng khi vết thương vừa hồiphục một sự bùng nổ thị trườngkhác sẽ xảy ra.

Vào lúc đó, mọi người sẽ bắtđầu truyền miệng câu nói củaYogi Berram, một cầu thủ bóngchày vĩ đại của New York:“Điều đó y hệt như sự nhàmchán”.

ĐÓ CÓ PHẢI LÀ MỘT ÂM MƯUTHÔNG ĐỒNG?

Tôi thường nghe mọi người,nhất là những người thuộc phía

bên trái tứ đồ, cho rằng có mộtâm mưu thông đồng toàn cầugiữa các đại gia tỷ phú nhằmkiểm soát các ngân hàng.Những lý thuyết thông đồngngân hàng đó có một thời rấtphổ biến.

Có sự thông đồng haykhông? Tôi không biết. Có thểcó một âm mưu thông đồng haykhông? Có thể lắm chứ. Tôi biếtcó những gia đình quyền lựckiểm soát hàng núi tiền. Thếnhưng có một nhóm nào kiểmsoát thế giới hay không? Tôikhông nghĩ vậy.

Tôi nhìn vấn đề một cách

khác. Tôi nhận thấy vấn đề ítnhiều gì cũng là vấn đề giữamột nhóm người ở bên tứ đồ cólối suy nghĩ khác hẳn với mộtnhóm người khác ở bên kia tứđồ. Tất cả họ đều chơi chungmột cuộc chơi tiền bạc lớn, thếnhưng các nhóm đều chơi vớiquan điểm và quy tắc rất khácnhau.

Vấn đề chủ yếu là nhữngngười ở phía bên trái không thểthấy những gì mà nhóm bênphải đang làm, trong khi nhómbên phải lại biết rõ nhóm bêntrái đang làm gì.

SĂN LÙNG PHÙ THỦYNhiều người bên trái tứ đồ,

thay vì đi tìm hiểu nhóm bênphải, lại quay ra săn lùng phùthủy. Chỉ cách đây một vài thếkỷ, khi có dịch hạch hay mộthiện tượng bất thường xảy ratrong dân, dân làng sẽ họpnhau đi săn lùng phù thủy. Họcần tìm một người nào đó để đổlỗi cho hoàn cảnh khốn khổ củamình. Khi mà khoa học chưaphát minh ra kính hiển vi để cóthể nhìn thấy vi trùng mà mắtthường không thể thấy, ngườita đi đổ lỗi cho người khác đãgây ra bệnh tật với họ. Họ

thiêu sống những người mà họcho là phù thủy để giải quyếtvấn đề. Họ đâu biết rằng phầnlớn bệnh tật gây ra là do nhữngngười thành thị sống dơ dáy,không biết cách xử lý rác hợpvệ sinh. Con người đã tự gây rabệnh tật cho chính mình vì lốisống mất vệ sinh, dơ bẩn… chứkhông phải do những phù thủy.

Vậy hiện tượng săn lùngphù thủy đó vẫn còn tồn tạitrong xã hội hiện đại. Nhiềungười tìm kiếm một người nàođó để đổ lỗi cho sự nghèo nàncủa mình. Những người nàythường đổ thừa hoàn cảnh

nghèo túng của mình là do bọnnhà giàu, mà không chịu nhậnra rằng chính sự ngu dốt thôngtin của mình về tiền bạc mới lànguyên nhân cơ bản dẫn đếntình trạng khó khăn về tàichính đó.

ANH HÙNG TRỜ THÀNH TỘIPHẠM

Cứ vài năm lại xuất hiệnmột nhân vật tài chánh mới,với một công thức làm giàu kỳdiệu mới. Vào cuối thập niênbảy mươi, anh em nhà họ Huntcố lũng đoạn thị trường bạc. Cảthế giới trầm trồ, coi họ là

những thiên tài. Vậy mà khôngđầy một đêm, anh em họ lại bịsăn lùng như những tên tộiphạm bởi vì quá nhiều người bịmất tiền vì đã chạy theo bắtchước anh em nhà họ Hunt.Vào cuối thập niên tám mươi,xuất hiện Micheal Milken, “vua

trái phiếu không bảo đảm”[15].Có một thời ông ta được catụng là thiên tài tài chánh, thếnhưng ngay sau cuộc khủnghoảng, ông ta bị săn lùng và bỏtù. Thay đổi nhưng nhân vậtkhác nhau, nhưng lịch sử vẫncứ tái diễn.

Ngày nay, chúng ta cónhững thiên tài đầu tư mới. Họxuất hiện trên ti vi, tên của họluôn được nhắc đên trên mặtbáo. Họ là những nhân vật nổidanh mới. Một trong số họ làAlan Greenspan, chủ tịch Hộiđồng Ngân hàng Liên bang.Hiện nay, ông ta được coi nhưthần thánh. Mọi người đều nghĩrằng ông chịu trách nhiệm vềnền kinh tế tuyệt vời của chúngta. Warren Buffet cũng được coigần như thần thánh. Khi ông tamua một thứ gì đó, mọi ngườinháo nhào mua theo ông ta. Vàkh i Warren Buffet bán ra, giá

lập tức bị sụt giảm. Bill Gatescũng được chiếu cố kỹ lưỡng.Tiền bạc cứ chạy theo ông takhông ngừng. Nếu như có mộtsự khủng hoảng thị trườngkhác trong tương lai, liệunhững anh hùng tài chánh hômnay có còn được mọi ngườingày mai ca tụng? Chỉ có thờigian mới trả lời được mà thôi.

Trong một chu kỳ đi lên củamột nền kinh tế, nhiều anhhùng xuất hiện. Và khi nềnkinh tế tới chu kỳ suy thoái,nhiều tội phạm xuất hiện. Nếubạn xem xét lại lịch sử, thườngnhững anh hùng và những tên

tội phạm đều là một. Mọi ngườiluôn cần một tên phù thủy nàođó hay một âm mưu thôngđồng để đổ lỗi cho sự ngu dốtvề tài chánh của chính mình.Lịch sử sẽ lặp đi lặp lại chínhnó… và cuộc chuyển giao củacải cứ xảy ra. Khi có một cuộcchuyển giao như thế, bạn sẽmuốn đứng trong nhóm nào?Nhóm bên trái hay nhóm bênphải?

Theo tôi, mọi người khôngchịu nhận thấy rằng họ đangchơi một cuộc chơi vĩ đại toàncầu… một sòng bạc ảo trên trời,nhưng lại không có ai bảo cho

họ biết họ là kẻ chơi quantrọng trong toàn bộ cuộc chơi.Cuộc chơi đó chính là: “Ai nợai?”.

HÃY LÀ NGÂN HÀNG…CHỨ ĐỪNG LÀ KẺ LÀM

CÔNG CHO NGÂN HÀNGTrong những năm 20 tuổi,

tôi bắt đầu nhận ra tên trò chơiđó là trở thành ngân hàng chứkhông phải là một kẻ làm côngcho ngân hàng. Kiến thức củatôi bắt đầu được đào sâu thêm.Chính giai đoạn này, người bốgiàu đã tập cho tôi làm quendần với những khái niệm như

“nợ thế chấp”, “bất động sản”và “tài chánh”. Tôi bắt đầuluyện trí óc của tôi để có thểnhìn thấy những gì mà mắt tôikhông thấy.

Người đã khuyến khích tôihọc hỏi và hiểu kỹ cuộc chơi đóvà sau khi nắm được các quytắc hay luật lệ, tôi có thể làmnhững gì tôi đã phát hiện vàmuốn hành động. Tôi quyếtđịnh sẽ chia sẻ kinh nghiệmcủa mình với bất cứ ai thực sựthích thú và có lòng học hỏi.

Người bố giàu cũng đã bắttôi tìm đọc về những nhà đầutư thực thụ vĩ đại, những người

n h ư John D. Rockefeller, J.P.Morgan, Henry Ford. Một trongnhững quyển sách quan trọngnhất mà tôi đọc được là Nhữngnhà triết học thực dụng của tácg i ả Robert Heibroner. Đối vớinhững ai muốn hành động ởnhóm C và Đ, đó là cuốn sáchcần phải học bởi vì nó chứađựng và bao quát hết mọi nhàkinh tế học của mọi thời, bắtđầu từ Adam Smith, người viếttác phẩm Sự giàu có của cácquốc gia. Thật là kỳ diệu khibạn có thể tìm hiểu và nhìnthấy những trí tuệ vĩ đại quantrọng nhất của một số nhà triết

học hay kinh tế gia. Nhữngnhân vật đã diễn dịch cuộc pháttriển của kinh tế tư bản hiệnđại trong suốt chiều dài lịch sửtồn tại và phát triển của nó.Theo tôi, nếu bạn muốn trởthành một người lãnh đạothuộc phía bên phải tứ đồ, bạncần phải có kiến thức về lịch sửkinh tế để có thể hiểu biếtkhông chỉ kinh nghiệm quá khứmà cả những dự báo cho tươnglai.

Sau quyển Những nhà triếthọc thực dụng, tôi đề nghị bạnnên tìm đọc các quyển sáchsau: Sự giàu có vô hạn của

Paul Zane Pilzer, Kẻ tối cao củaJame Dale Davidson, Đầu sóngcủa Robert Prechter, Một cuộcbùng nổ phía trước của HarryDent. Quyển sách củaHeilbroner giúp chúng ta nhìnthấy nguồn gốc xuất phát củachúng ta về mặt kinh tế, trongkhi đó các quyển sách còn lạicho chúng ta hiểu biết nhữngquan điểm khác nhau của cáctác giả về nơi mà chúng ta sẽ điđến. Những quan điểm tươngphản đó của họ rất quan trọngkhi giúp tôi có thể nhìn thấyđược những gì mà mắt tôikhông thấy… đó là tương lai.

Khi đọc những quyển sách nhưthế, tôi có thể nhận ra nhữngchu kỳ hay khuynh hướng lênxuống của nền kinh tế. Chủ đềchung toát ra từ tất cả nhữngquyển sách này là một trongnhững thay đổi lớn nhất củathời đại đang sắp sửa xảy ra.

LÀM THẾ NÀO CHƠI NHƯ MỘTNGÂN HÀNG

align="justify">Sau đạo luậtcải tổ thuế năm 1986, đâu đâucũng có cơ hội. Bất động sản,

cổ phiếu và chuyện kinh doanhđều có thể mua được với giá

thấp. Trong khi hiện tượng đó

là một thảm họa với nhiềungười ở phía bên trái tứ đồ,

riêng tôi lại thật tuyệt vời bởi vìtôi có thể sử dụng những kỹ

năng nhóm C và Đ của mình đểtận dụng những cơ hội xung

quanh tôi. Thay vì tham lam vàmua mọi thứ trong có vẻ như

một cơ hội ngon ăn, tôi đãquyết định tập trung vào bất

động sản.Tại sao lại là bất động sản?

Có năm lý do đơn giản sau đây.1. Giá cả. Giá bất động sản

thấp đến nỗi các khoản trả nợthế chấp đều thấp hơn so vớitiền thuê nhà trên thị trường

đối với hầu hết các căn hộ.Những căn hộ đó có ý nghĩa vềmặt kinh tế, tức là có rất ít rủiro. Hiện tượng đó giống nhưbạn đi mua đồ giảm giá ở Trungtâm Thương mại Diamond Plazakhi mọi thứ được quảng cáogiảm giá tới 50%.

2 . Tài chánh. Ngân hàngcho tôi vay trên bất động sản,nhưng lại không cho vay với cổphiếu. Bởi vì tôi có thể mua baonhiêu tùy ý trong khi thị trườngđang bị suy thoái, tôi đã muabất động sản bằng cách kết hợpsố tiền tôi có với các khoản vaytừ ngân hàng. Lấy ví dụ: Tôi có

10.000 đô trong tài khoản tiếtkiệm. Nếu tôi mua cổ phiếu, tôichỉ có thể mua được 10.000 đôcổ phiếu mà thôi. Tôi có thể đi

vay “biên chênh lệch”[16],nhưng tình hình tài chánh củatôi không cho phép tôi rủi rotrên thị trường suy thoái. Với10.000 đô, tôi có thể mua mộtmiếng bất động sản trị giá100.000 đô bằng cách vay tới90% trị giá.

Nếu cả hai thị trường tăng10%, tôi sẽ kiếm lời được1.000 đô trong cổ phiếu, nhưngtrong83;a ốc, số lời của tôi sẽ

là 10.000 đô.3. Thuế. Nếu tôi kiếm được

lợi nhuận 1 triệu đô từ cổphiếu, tôi sẽ phải trả gần 30%thuế lợi nhuận từ mua bán tàisản. Thế nhưng, đối với bấtđộng sản, tôi có thể được hoàntrả thuế trên số lời một triệu đônày nếu tôi chuyển số lời nàyđầu tư vào một bất động sảnkhác. Ngoài ra, tôi còn có thểkhai khấu hao tài sản mà từ đócó thể làm giảm thuế nhiềuhơn.

Chú ý: Một khoản đầu tưphải có ý nghĩa kinh tế với tôitrước khi xem xét mặt lợi ích về

thuế và bỏ tiền vào đầu tư.Khía cạnh thuận lợi về thuế chỉlà phần nhỏ làm cho một khoảnđầu tư thêm hấp dẫn.

4 . Lưu thông tiền mặt.Tiền thuê nhà không giảm chodù giá địa ốc giảm. Điều đógiúp cho tôi kiếm được nhiềutiền hơn, trả các khoản nợ vay,và nhất là cho phép tôi có thêmthời gian để chờ đợi diễn biếnthị trường. Có nghĩa là tiềnthuê có thể mua cho tôi tôi thờigian chờ đợi cho đến khi giá thịtrường tăng lên. Khi đó, tôi sẽbán địa ốc của mình. Mặc dù tôimắc nợ nhiều nhưng điều đó

không ảnh hưởng đến tôi bởi vìtiền thuê nhà thừa sức trả nợgiùm tôi mỗi tháng.

5 . Cơ hội trở thành ngânhàng. Bất động sản còn chophép tôi trở thành ngân hàng,mà đó là điều mà tôi luôn mongmuốn thực hiện từ năm 1974.

HÃY LÀ NGÂN HÀNG, ĐỪNG LÀKẺ LÀM CÔNG

CHO NGÂN HÀTrong Dạy con làm giàu tập

1, tôi đã trình bày cách ngườigiàu tạo ra tiền và thường chơinhư một ngân hàng. Dưới đâylà một thí dụ đơn giản mà hầu

hết mọi người đều có thể làmđược.

Giả sử tôi tìm được một cănnhà trị giá 100.000 đô, và nhờmay mắn tôi chỉ trả 80.000 đô(gồm 10.000 đô trả trước vàmột khoản vay cho 70.000 đôcòn lại).

Sau đó, tôi đăng quảng cáorao bán ngôi nhà giá 100.000đó vốn là trị giá thị trường hiệntại, và sử dụng những hàng chữquảng cáo hấp dẫn sau: “Chủnhà cần bán nhà gấp. Khôngcần bảo đảm bởi ngân hàng.Trả trước thấp, trả góp hàngtháng dễ dàng”.

Điện thoại reo liên tục. Ngôinhà được bán dưới hình thứchợp đồng vừa bán vừa thuê,hay được bán trọn gói, tùythuộc điều kiện quốc gia bạnđang sống. Nói một cách đơngiản, tôi bán ngôi nhả lấy giấynợ 100.000 đô. Dưới đây là sơđồ minh họa giao dịch đó.

Giao dịch này sau đó đượcđăng ký với cơ quan xác nhậnquyền sở hữu tài sản và làmbằng chứng, mà thông qua cơquan này người mua sẽ trả tiềncho tôi. Nếu người mua quịt sốnợ 100.000 đô đó, tôi chỉ cầntịch thu lại và bán căn nhà cho

một người mua khác muốn “trảgóp hàng tháng dễ dàng”. Córất nhiều người tìm kiếm mộtcơ hội tốt như thế để mua chomình một ngôi nhà vừa ý.

Kết quả là được 30.000 đôtrong cột tài sản của mình màtừ đó tôi được trả lãi suất,giống như ngân hàng được trảlãi suất trên khoản tiền họ chovay.

Tôi đang bắt đầu trở thànhngân hàng, và tôi rất yêu thíchđiều đó. Nếu ban nhớ lại từchương trước, người bố giàu đãnói: “Hãy cẩn thận khi con vaynợ. Nếu con vay nợ cá nhân,hãy giảm thiểu nó. Nếu con vaynợ lớn, hãy bảo đảm làm sao cóngười khác trả nợ đó cho con”.

Theo ngôn ngữ của phía bênphải tứ đồ, tôi đã đẩy rủi ro,

hay gói gọn rủi ro của mình vàongười mua khác. Đó chính làtrò chơi trong thế giới tàichánh.

Kiểu giao dịch đó xảy rakhắp nơi trên thế giới. Thếnhưng, bất cứ nơi nào tôi điqua, mọi người cũng đều đếntrước mặt tôi và nói, “Anhkhông thể làm được chuyện đóở đây”.

Những gì mà những ngườiđầu tư cò con không nhận thấychính là nhiều tòa nhà thươngmại to lớn đã được giao dịchchính xác theo như cách muabán ở trên. Đôi khi họ đi qua

ngân hàng, nhưng nhiều lúc họkhông cần tới một ngân hàngnào cả.

ĐIỀU ĐÓ CŨNG GIỐNG NHƯĐỂ DÀNH ĐƯỢC

30.000 ĐÔ MÀ KHÔNG CẦNTIẾT KIỆM

Nếu bạn nhớ lại chươngtrước đây, tôi đã nêu ra lý dotại sao chính phủ không chophép mọi người được giảm thuếđể tiết kiệm. Tôi không tin cácngân hàng sẽ yêu cầu chínhphủ làm điều đó bởi vì khoảntiết kiệm của bạn lại là nợ đốivới họ. Nước Mỹ có tỷ lệ lãi

suất tit kiệm thấp chỉ vì cácngân hàng không cần tiền củabạn hoặc chẳng mong muốntiền của bạn sinh lời nhiều tínào. Cho nên thí dụ đó là mộtcách chơi làm ngân hàng vàtăng tiền tiết kiệm cho mìnhmà không cần bỏ ra nhiều sứclực. Lưu lượng tiền mặt kiếmđược từ 30.000 đô này đượcminh họa như sau:

Từ sơ đồ này, tôi có thể rútra nhiều điều thú vị:

1. Tôi quyết định mức lãisuất cho số tiền 30.000 đô đó.Thường thường mức lãi suất là10%. Hầu hết các ngân hànghiện nay đều không trả bạnquá 5% trên tài khoản tiếtkiệm của bạn. Cho nên, cho dùtôi đã dùng 10.000 đô củachính mình để trả trước, màđiều này tôi đã dùng 10.000 đôcủa chính mình để trả trước,mà điều này tôi thường cố néđược chừng nào tốt chừng đó,lãi suất thu được cũng vẫn caohơn lãi suất mà ngân hàng trảcho tôi.

2. Điều đó cũng giống như

tạo ra 20.000 đô (tức là 30.000đô lời trừ đi 10.000 đô trảtrước) không có trước đây.Cũng như cách làm của ngânhàng vậy, ngân hàng tạo ramột tài sản và thu lãi suất trênnó.

3. Số tiền 20.000 đô này lạihoàn toàn được miễn thuế. Đốivới một người trung bình ởnhóm L, để có thể để dànhđược 20.000 đô người đó ítnhất cũng phải có mức lươngtối thiểu là 40.000 đô. Nhưngvới mức thu nhập đó lại bị thuếđến 50%, tức là chính phủ sẽlấy trước 50% thuế thu nhập

trước khi bạn thấy được nó.4. Mọi thuế tài sản, tiền bảo

trì và chi phí quản lý giờ đâythuộc trách nhiệm của ngườimua, bởi vì tôi đã bán tài sảnđó cho người

5. Và còn nhiều thứ khácnữa. Nhiều điều sáng tạo có thểđược thực hiện ở phía bên phảitứ đồ nhằm tạo ra tiền màkhông cần nhiều tiền, chỉ bằngcách chơi vị trí của ngân hàngtrong cuộc chơi.

Một giao dịch như thế cóthể mất từ một tuần đến cảtháng mới thực hiện xong. Vấnđề là đối với hầu hết mọi người

sẽ mất bao lâu mới kiếm thêmđược 40.000 đô thu nhập, màtừ đó họ có thể để dành được20.000 đô sau khi trả thuế vàmọi chi phí khác trong quátrình tạo ra thu nhập đó?

BẢO VỆ NGUỒN THU NHẬPTrong Dạy con làm giàu tập

1, tôi đã trình bày tóm tắt tạisao người giàu sử dụng hìnhthức công ty.

1. Bảo vệ tài sản. Nếu bạngiàu có, mọi người sẽ có xuhướng

tước đoạt của cải của bạnbằng kiện tụng. Hiện tượng đóđược gọi là: “Tìm kiếm kẻ cótiền”. Người giàu thông thườngkhông sở hữu một thứ gì cảnghĩa là không đứng tên củamình. Tài sản của họ được giữtrong những tổ hợp ủy thác hay

công ty để bảo vệ.2 . Bảo vệ thu nhập. Khi

chuyển nguồn thu nhập từ tàisản đi

qua công ty của mình, đaphần số thu nhập đó được bảovệ không bị chính phủ twidth="36" align="justify">Mộtthực tế phũ phàng là: Khi bạnlà người làm công, chu kỳ thunhập của bạn sẽ là:

KIẾM TIỀN – BỊ ĐÁNHTHUẾ - TIÊU XÀI

Là người làm công, thunhập của bạn sẽ bị thuế và bịtrừ đi trước khi bạn lãnh lương.Cho nên, nếu một người làm

công lãnh lương 30.000 đô mỗinăm, ngay thời điểm có sự canthiệp của chính phủ, mức lươngđó chỉ còn lại 15.000 đô. Với sốtiền 15.000 đô này, bạn cònphải trả nợ nha (Nhưng dù sao,bạn cũng có thể khai giảm thuếvới khoản lãi suất trả nợ, màchính từ điều đó, ngân hàng đãthuyết phục bạn nên mua mộtcăn nhà lớn hơn).

Thế nhưng nếu bạn chuyểnnguồn thu nhập qua hình thứccông ty trước, chu kỳ thu nhậpcủa bạn sẽ như sau:

KIẾM TIỀN – TIÊU XÀI –ĐÓNG THUẾ

Khi chuyển thu nhập30.000 đô bạn kiếm được quadoanh nghiệp của mình, bạn cóthể “chi tiêu” hết số tiền đótrước khi chính phủ có thể đụngđến chúng. Nếu bạn làm chủmột doanh nghiệp, bạn cóquyền đặt ra luật chơi chochính mình, một khi những quytắc đó phải tuân theo các đạoluật thuế vụ.

Chẳng hạn, nếu bạn có thểđặt ra quy tắc, bạn có thể tạothành chính sách của công tymà trong đó chi phí nuôi trẻ làmột phần trong gói lương trảcho nhân viên của công ty.

Công ty có thể trả mỗi tháng400 đô cho tiền nuôi trẻ trướckhi trả thuế. Nếu bạn trả sốtiền đó sau khi trả thuế, bạncần phải kiếm tới ô để có thểtrang trải cùng một khoản chiphí đó với số tiền kiếm đượcsau thuế. Bản liệt kê nhưng chiphí đại loại thì dài và nhữngyêu cầu lại đặc biệt cụ thể tùytheo tình huống mà chỉ cóngười chủ doanh nghiệp có thểtận dụng được, chứ người làmcông sẽ không bao giờ có. Ngaycả những chi phí đi lại hay dulịch cũng có thể được tiêu xàitrước thuế một khi bạn có thể

chứng minh được chuyến dulịch đó là phục vụ cho công việckinh doanh của bạn (ví dụ nhưcuộc họp hội đồng quản tri).Chỉ cần đảm bảo tuân theo cácquy tắc và luật lệ. Ngay cả cáckế hoạch hưu trí đối với mộtchủ doanh nghiệp cũng rấtkhác với của người làm công.Khi nêu lên các vấn đề này, tôichỉ muốn nhấn mạnh rằng dùgì bạn cũng phải tuân theo cácquy định pháp luật về thuế đốivới những khoản chi phí hợp lý.Tôi tin tưởng vào việc sử dụngcác khoản chi phi hợp lệ đượcbộ luật thuế cho phép giảm trừ,

chứ tôi không bao giờ khuyếnkhích chuyện vi phạm phápluật.

Một lần nữa, chìa khóa đểcó thể tận dụng được những cơhội đó lại chính là vị trí nàotrên tứ đồ bạn đang đứng. Nếutất cả thu nhập của bạn đềukiếm được như một người làmcông cho một công ty mà bạnkhông có quyền làm chủ haykiểm soát, thế thì có rất ít cơhội bảo vệ thu nhập hay tài sảndành cho bạn.

Đó là lý do tại sao mà tôi đềnghị nếu như bạn là người làmcông, bạn cứ việc giữ công việc

của mình, nhưng hãy bắt đầudành thời gian cho những nhómC hay Đ. Con đường dẫn đến sựtự do nhanh chóng chỉ có thể điqua hai nhóm này. Để có thểcảm thấy an toàn hơn về mặttài chánh, bí quyết là nên kiếmthu nhập từ hai nhóm trở lên.

ĐẤT CHO KHÔNGCách đây vài năm hai vợ

chồng tôi muốn có một căn hộcách xa chốn thị thành ồn ào,tấp nập. Chúng tôi ước mơ làmchủ một trang trại trong đó cósuối, có những cây sồi to lớn.Chúng tôi muốn có sự riêng

biệt cho chính mình.Chúng tôi tìm thấy một

mảnh đất rộng khoảng 8 héc-ta, bán với giá 75.000 đô.Người bán chịu cho chúng tôitrả trước 10% trong khi số cònlại cho chúng tôi được trả gópdần với mức lãi suất 10%. Giaodịch đó hoàn toàn công bằng,hợp lý. Vấn đề ở chỗ nếu làmnhư thế, tôi sẽ vi phạm quy tắcvề nợ mà người bố giàu đã dạytôi, tức là: “Hãy cẩn thận khicon vay nợ. Nếu con vay nợ cánhân, hãy giảm thiểu nó. Nếucon vay nợ lớn, hãy bảo đảmlàm sao có người khác trả nợ đó

cho con”.Hai vợ chồng tôi từ bỏ

miếng đất trị giá 75.000 đô đó,và tiếp tục tìm kiếm miếng đấtkhác có ý nghĩa kinh tế hơn.Đối với tôi, số tiền 75.000 đô làmột khoản nợ lớn bởi vì lưulượng tiền mặt của chúng tôi sẽnhư thế này.

Và hãy nhớ quy tắc củangười bố giàu: “Nếu con vay nợ

và chấp nhận rủi ro, con phảibảo đảm được trả xứng đáng”.

Trong giao dịch đó, tôi sẽvay nợ và chịu rủi ro, mà vẫnphải trả tiền cho giao dịch đó.

Khoảng một tháng sau,chúng tôi tìm được một miếngđất khác xinh đẹp hơn. Đó làmột miếng đất rộng khoảng 34héc-ta, có nhiều cây sồi, mộtcon suối chảy qua, và một cănnhà trên đó. Tổng giá trị là115.000 đô. Tôi đồng ý với giácủa người bán, với điều kiệnanh ta phải chấp thuận một sốyêu cầu của tôi, và anh ta đãđồng ý. Nói tóm lại, chúng tôi

đã bỏ ra một số ít tiền để sửachữa lại ngôi nhà, sau đó bánngôi nhà và một khoảnh đấtrộng khoảng 12 héc-ta với mứcgiá 215.000, sử dụng lại mẫuquảng cáo “trả góp hàng thángthấp và dễ dàng”, trong khi cònchừa lại cho chúng tôi mộtmiếng đất rộng khoảng 22 héc-ta.

Giao dịch đó có thể đượcminh họa trong bảng cân đốitài sản và nợ của tôi dưới đây:

Với số lợi nhuận 100.000 đôkiếm được, tôi có thể trả thuếđánh trên lợi nhuận từ muabán miếng đất và căn nhà.

Kết quả cuối cùng là khôngnợ, thêm được chút ít lợi nhuận(khoảng 15.000 đô còn lại saukhi trả thuế). Điều đó thậtchẳng khác nào bạn được trảtiền để đạt được điều bạn muốncó.

Hiện nay, bảng cân đối tàisản và nợ của tôi từ kết quảgiao dịch đó như sau:

CHÀO BÁN CỔ PHIẾU MỚINIÊM YẾT

CHO CÔNG CHÚNG

Việc chào bán cổ phiếu ra côngchúng của một công ty tư nhânvừa mới niêm yết trên thị

trường chứng khoán cũng dựatrên cùng một nguyên tắc. Mặcdù ngôn ngữ, thị trường hayngười chơi có khác nhau, nhữngnguyên tắc hay luật chơi cănbản vẫn như nhau. hi tổ chứccủa tôi đăng ký thành lập côngty để cổ phần hóa và niêm yếttrên thị trường chứng khoán,chúng tôi thường tạo ra giá trịgần như từ số không, cho dùchúng tôi đã kiểm định giá trịcủa nó dựa trên thị trường tựdo. Chúng tôi chào bán cổphiếu của công ty ra côngchúng và thay vì chỉ bán chứngkhoán cho một người, chúng tôi

đã bán cho hàng ngàn người trởthành cổ đông của công ty.

GIÁ TRỊ CỦA KINH NGHIỆMCòn đây là một nguyên

nhân khác mà tôi thườngkhuyến khích mọi người nênbắt tay từ nhóm C trước khithâm nhập vào nhóm Đ. Chodù mọi hình thức đầu tư nhưthế nào đi nữa, là địa ốc, việckinh doanh, cổ phiếu hay tráiphiếu, một người đầu tư cầnphải luôn có một “ý nghĩ kinhdoanh toàn diện”. Một số ngườinắm được nguyên tắc đó,nhưng có rất nhiều người khác

lại đầu tư mà không theonguyên tắc đó. Đó là vì hệthống trường lớp chỉ đào tạochúng ta trở nên chuyên mônhóa nhưng lại không đào tạochúng ta toàn diện về mọi mặt.

Một điểm khác, đối vớinhững người đang suy xét việcdi chuyển sang nhóm C hoặc Đ,là tôi thường đề nghị nên bắtđầu từ những khoản nhỏ và từtừ. Chỉ bắt tay vào nhữngkhoản làm ăn lớn hơn khi nàosự tự tin và kinh nghiệm củabạn đã dồi dào và phong phú.Nên nhớ, không hề có sự khácnhau giữa một mối giao dịch

giá trị 80.000 đô với mối giaodịch trị giá 800.000 đô. Quytrình thực hiện của một mốigiao dịch kinh doanh nhỏ đềugiống nhau như một kế hoạchchào bán cổ phiếu cho côngchúng trị giá hàng triệu đô.Nếu có, đó chỉ là sự khác nhauvề số lượng người tham gia, vềnhững con số 0 và mức độhứng thú sôi nổi của cuộc chơimà thôi.

Khi một người có được kinhnghiệm và nổi danh, người ấycàng ít cần bỏ nhiều tiền hơnđể tạo ra những khoản đầu t trịgiá nhiều hơn. Thậm chí đôi khi

người ấy không cần phải có tiềnmới tạo ra nhiều tiền. Tại saovậy? Vì kinh nghiệm có giá trịcủa nó. Như đề cập trước đây,nếu bạn biết cách dùng tiền tạora tiền, mọi người và tiền bạcsẽ chạy ào ào tới bạn. Hãy bắtđầu nhỏ và từ từ. Kinh nghiệmquan trọng hơn cả tiền bạc.

THẬT ĐƠN GIẢN VÀ DỄ DÀNGTrên lý thuyết, những con

số và những giao dịch ở phíabên phải tứ đồ đều rất đơngiản, bất chấp mọi hình thứcđầu tư trong cổ phiếu, tráiphiếu, bất động sản hay việc

kinh doanh. Giàu có hơn cũngđồng nghĩa với khả năng suynghĩ khác nhau; tức là suy nghĩtừ mọi nhóm trên tứ đồ và cógan làm những việc khác người.Đối với tôi, một trong nhữngchướng ngại lớn nhất đối vớimột người còn xa lạ với cáchsuy nghĩ này, chính là sự đốimặt với vô số người khác luônnói rằng: “Anh không thể nàolàm được chuyện đó”.

Nếu bạn có thể vượt quacách suy nghĩ hạn hẹp đó, vàbiết tìm ra những người đồnghành nói với bạn, “À, tôi biếtlàm thế nào. Tôi sẽ không ngại

chỉ cho anh”, cuộc đời của bạnsẽ trở nên dễ dàng.

LUẬT PHÁPTôi bắt đầu chương này với

đạo luật cải tổ thuế năm 1986.Trong khi đó là một sự thay đổilớn về mặt luật pháp, nó sẽkhông phải là sự thay đổi duynhất và sau cùng. Tôi chỉ dùngđạo luật năm 1986 đó như mộtthí dụ về sức mạnh quyền lựcvà ảnh hưởng to lớn của cácđạo luật. Nếu một người thànhcông ở nhóm C hay Đ, người ấycần phải nhạy bén với các lựclượng thị trường và bất kỳ

những thay đổi nào trong luậtlác động đến những lực lượngđó.

Ngày nay ở nước Mỹ, bộluật thuế là một quyển sáchdày tới 100.000 trang. Đó mớichỉ là luật về thuế mà thôi. Cácđạo luật liên bang, nếu đemgộp lại tất cả, sẽ lên đến 1,2triệu trang. Một người đọctrung bình sẽ mất 23 năm mớicó thể đọc hết toàn bộ hệ thốngvăn bản pháp luật của nước Mỹ.Cứ mỗi năm lại có nhiều luật lệmới ra đời, hoặc bị bỏ đi haythay đổi. Nếu muốn cập nhậthóa những thay đổi đó, đòi hỏi

phải có một công việc toànthời.

Mỗi lần có ai đó nói với tôi,“Điều đó vi phạm luật pháp”,tôi hỏi họ có đọc kỹ từng câuluật của nước Mỹ hay không.Nếu họ nói có, tôi sẽ xách cặpbước ra khỏi cửa. Nhưng đừngbao giờ thối lui chỉ vì có mộtngười nào đó cho rằng mìnhbiết hết mọi luật.

Sự thành công ở phía bênphải tứ đồ đòi hỏi bạn phải biếtnhìn nhận vấn đề bằng 95%đầu óc của mình và 5% bằngmắt thường. Sự hiểu biết vềluật pháp và các lực lượng thị

trường hết sức quan trọng sốngcòn để có thể đạt được sựthành công về tài chánh. Chonên hãy luôn cảnh giác và nhạybén nếu bạn muốn những thayđổi này có lợi cho bạn và khônggây tác hại với bạn.

LỊCH SỬ LÀ HƯỚNG DẪNNgười bố giàu đã khuyến

khích tôi học cách chơi cho giỏi.Sau khi tôi đã học được, tôi cóthể làm những gì tôi muốn từnhững điều hiểu biết của tôi.Mục đích viết sách và dạy họccủa tôi xuất phát từ mối quantâm sao cho ngày càng có

nhiều người hơn có thể biếtcách tự chăm sóc lấy mình vềmặt tài chánh… và không lệthuộc, bám dựa vào chính phủhay lớn.

Tôi hy vọng những diễnbiến kinh tế mà tôi thấy trướcđó sẽ không xảy ra. Có lẽ cácchính phủ có thể giữ lời hứachăm sóc cho dân bằng cáchtăng thuế nhiều hơn, và mắcnợ nhiều hơn. Có lẽ thị trườngchứng khoán sẽ tăng giá vàkhông bao giờ suy sụp lại, vàcó lẽ giá bất động sản sẽ luôntăng lên và ngôi nhà của bạnsẽ là khoản đầu tư lớn nhất của

bạn. Có lẽ hàng triệu người sẽthấy hài lòng với mức lương tốithiểu của mình và có thể chucấp vẹn toàn cho gia đìnhmình. Có lẽ tất cả những điềuđó sẽ xảy ra. Và có lẽ tôi sẽnghĩ như vậy nếu như không cólịch sử.

Theo lịch sử, nếu một ngườitrung bình sống tới 75 tuổi,người đó sẽ trải qua hai cuộcsuy thoái và một cuộc khủnghoảng kinh tế. Những ngườithuộc thế hệ bùng nổ dân sốsau thế chiến thứ hai đã sốngqua hai cuộc suy thoái nhưngchưa nhìn thấy cuộc khủng

hoảng kinh tế nào. Có lẽ sẽkhông bao giờ xảy ra một cuộcđại khủng hoảng khác. Thếnhưng lịch sử không đề cập đếnđiều đó. Lý do người bố giàu đãbuộc tôi đọc những quyển sáchvề các nhà đầu tư vĩ đại vànhững kinh tế gia lớn là vìNgười muốn tôi có thể có mộtcách nhìn chiến lược lâu dàihơn, bao quát hơn về nơi chúngta xuất thân và đi tới.

Cũng như có những đợtsóng trên đại dương, trên thịtrường cũng có những đợt sóngtương tự. Sóng trên đại dươngđược tạo ra từ gió và mặt trời,

trong khi sóng trên thị trườngđược tạo ra bằng cảm xúc thamlam và sợ hãi của con người.Tôi không cho rằng cuộc khủnghoảng là sự kiện thuộc quá khứbởi vì tất cả chúng ta đều làcon người, đều có sự tham lamvà nỗi sợ hãi. Khi sự tham lamvà nỗi sợ hãi xung đột nhau,khi con người bị thiệt hại nặngnề, sự khủng hoảng sẽ xuấthiện trong tâm lý con người.Cảm giác khủng hoảng sẽ xuấthiện trong tâm lý con người.Cảm giác khủng hoảng đượctạra từ sự kết hợp hai cảm xúcgiận dữ và buồn phiền. Giận dữ

với chính mình và buồn phiềnvì bị thua, bị mất trắng. Khủnghoảng kinh tế chẳng qua chỉ làsự khủng hoảng tâm lý. Mộtngười mất tiền, và họ rơi ngayvào tình trạng khủng hoảng.

Cho dù ngay cả một nềnkinh tế trông có vẻ hùng mạnhđi chăng nữa, vẫn có hàng triệungười lâm vào những trạng tháikhủng hoảng khác nhau. Cóthể họ có một công ăn việclàm, nhưng tận sâu trong lònghọ, họ biết rõ mình sẽ chẳng đitới đâu về mặt tài chánh. Họgiận dữ với bản thân họ vàbuồn phiền vì đã đánh mất thời

gian của mình. Rất ít người biếtrằng họ đã bị rơi vào bẫy củaquan điểm lạc hậu có từ thờiđại Công nghiệp: “Tìm mộtcông việc an toàn, ổn định vàđừng lo lắng về tương lai”.

MỘT SỰ THAY ĐỔI TO LỚN…VÀ CƠ HỘI

Chúng ta đang bước vàomột kỷ nguyên đầy dẫy nhữngcơ hội và những biến độngkhổng lồ. Đối với một số người,đó chính là thời điểm tốt nhất,nhưng cũng lại là thời điểm tệhại nhất đối với nhiều ngườikhác.

Tổng thống Kennedy đãtừng nói: “Một sự thay đổi vĩđại trong tầm tay”.

Kennedy xuất thân từ nhómC-Đ ở phía bên phải tứ đồ, vàông đã cố gắng tuyệt vọng tìmcách nâng cao đời sống củanhững người vẫn còn bị kẹt vàonhững ý tưởng trong đầu mà họđã được trao truyền từ nhữngthế hệ đi trước. Đó là nhữngquan điểm như “đi đến trườngđể có thể tìm được một côngviệc an toàn”. Giáo dục càngtrở nên quan trọng hơn bao giờhếtng chúng ta cần phải dạycho một người biết cách suy

nghĩ vượt ngoài quan điểm tìmkiếm một công việc ổn định, vàtrông chờ vào sự giúp đỡ củachính phủ hay công ty sẽ chămsóc mình lúc về già. Đó là quanđiểm của thời đại Công nghiệp,một thời đại đã không còn ở lạivới chúng ta.

Không ai cho đó là côngbằng, bởi vì đây không phải làmột quốc gia công bằng. Chúngta là một quốc gia tự do. Cónhiều người làm việc cực nhọchơn, thông minh hơn, khaokhát thành công hơn, nhiều tàinăng hơn, và ước muốn có mộtcuộc đời tốt đẹp hơn những

người khác. Chúng ta tự dotheo đuổi những tham vọng đónếu chúng ta có ý chí. Thếnhưng, cứ mỗi lần có một ngườinào đó thành công, một sốngười lại cho đó là không côngbằng. Những người đó nghĩrằng nếu người giàu chia sẻ vớingười nghèo, đó mới là côngbằng. Dĩ nhiên, cũng chẳng cóai cho đó là công bằng. Một khichúng ta cố làm cho mọi thứcông bằng hơn, chúng ta càngmất tự do nhiều hơn.

Khi có một người nói với tôivề vấn đề phân biệt đối xử, tôihoàn toàn đồng ý với người đó.

Tôi biết rõ những tình trạng ấyvẫn luôn tồn tại. Bản thân tôiphải đối bất cứ hành động đốixử phân biệt nào, và nhất làvới dòng màu người Nhật trongmình, tôi càng thấm thía sự đốixử phân biệt đó. Trong thế giớibên trái tứ đồ, sự phân biệ đốixử luôn tồn tại, nhất là trongcác công ty. Bề ngoài của bạn,trường lớp bạn tốt nghiệp, bạnlà dân da trắng , da đen, davàng hay da màu, bạn là namhay nữ… tất cả những khíacạnh đó đều có ảnh hưởng củachúng ở thế giới bên trái tứ đồ.Thế nhưng chúng chẳng có ý

nghĩa gì trong thế giới bên phảitứ đồ. Thế giới bên phải khôngquan tâm đến sự công bằnghay sự ổn định an toàn, màchính là sự tự do và niềm đammê cuộc chơi. Nếu bạn muốntham gia chơi ở phía bên phải,những tay chơi ở đó sẽ chàođón bạn. Nếu bạn chơi vàthắng, tốt thôi. Họ sẽ chào đónbạn nồng nhiệt hơn nữa, vàthậm chí tìm đến hỏi han bíquyết của bạn. Nếu bạn chơi vàthua cuộc, họ sẽ vui vẻ lấy hếttiền của bạn, nhưng không baogiờ đổ thừa hay phàn nàn ai đóđã khiến bạn thất bại. Sự kêu

ca hay đổ thừ không phải làcách chơi ở phía bên phải tứ đồ.Cuộc chơi đó không quan tâmđến sự công bằng. Công bằngkhông phải là tên gọi của cuộcchơi.

CÓ HAI KIỂU LUẬTNhìn từ ngoài trông có vẻ

người giàu có luật riêng, vànhững người khác có luật riên.Thế nhưng trên thực tế, haikiểu luật pháp đó đều nhưnhau. Sự khác nhau duy nhấtchính là người giàu đã biết sửdụng luật có lợi cho họ, trongkhi người nghèo và người trung

lưu không thể làm được chuyệnđó. Đó chính là sự khác nhaucăn bản. Các luật lệ đều nhưnhau bởi vì chúng được soạn raáp dụng với tất cả mọi người.Do đó tôi đặc biệt đề nghị bạnnên thuê mướn những chuyênviên tư vấn khôn ngoan nhưngbiết tôn trọng và tuân thủ theopháp luật. Thật quá dễ dàng đểlàm giàu một cách hợp pháphơn là phạm pháp và kết thúctrong nhà tù. Hơn nữa, các cốvấn về pháp luật còn có thểgiúp bạn nhận biết nhạy bénnhững thay đổi luật lệ sắp tới…mà cứ mỗi khi luật pháp thay

đổi lại có của cải và tài sảnhoán chuyển sang tay.

HAI CHỌN LỰAMột thuận lợi khi sống trong

một xã hội tự do chính là đượctự do lựa chọn. Theo tôi, có haisự lựa chọn lớn: một là sự ổnđịnh an toàn, và hai là sự tựdo. Nếu bạn chọn sự ổn định antoàn, cái giá quá đắt để trả chosự lựa chọn đó nằm dưới hìnhthức sưu cao thuế nặng và lãisuất vay mượn phải trả. Cònnếu bạn chọn sự tự do, thế thìbạn cần nên học hỏi về toàn bộtrò chơi và rồi tham gia cuộc

chơi đó. Đó còn chính là sựựanhóm nào trên tứ đồ mà bạnmuốn chơi từ vị trí đó.

Phần 1 của quyển sách nàyđã định nghĩa về những đặctính khác nhau của các nhómtrên Kim Tứ Đồ, trong khi phần2 tập trung vào việc phát triểncách suy nghĩ, lập luận và tháiđộ phản ứng của một ngườichọn nhóm bên phải của tứ đồlàm mục tiêu của cuộc hànhtrình. Giờ đây, bạn nên biếtmình đang đứng đâu trên tứ đồ,cũng có ít nhiều khái niệm vềnơi mà bạn muốn tới. Bạn cũngđã có một hiểu biết kỹ hơn về

quy trình tư duy và cách hànhđộng của một người thuộc thếgiới bên phải của tứ đồ.

NHỮNG ĐIỀU NÊN NHỚMỗi người đều có một tình

hình tài chánh khác nhau. Đólà lý do tại sao mà tôi đề nghịvới các bạn:

1. Hãy tìm kiếm những lờikhuyên hay tư vấn về tài chánhtốt nhất mà bạn có thể tìmđược. Chẳng hạn, hình thứcdoanh nghiệp nhóm C có thể ápdụng hiệu quả trong một sốtình huống này, nhưng lạikhông hề có tác dụng trong

những trường hợp khác. Ngaycả trong thế giới bên phải tứđồ, đôi khi hình thức doanhnghiệp nhóm T lại là thích hợpnhất và hiệu quả nhất.

2. Nên nhớ có nhữngchuyên viên tư vấn khác nhaucho người giàu, người nghèo,người trung lưu, cũng như cónhiều loại tư vấn khác nhaucho những người thuộc bênphải hay bên trái tứ đồ. Nênxem xét tìm kiếm những lờikhuyên hay hướng dẫn củanhững người đã đến được nơibạn muốn đến.

3. Đừng bao giờ kinh doanh

hay đầu tư chỉ để giảm thuế.Giảm thuế chỉ là một khía cạnhphụ mà chính phủ cho phép bạl à m theo cách họ muốn bạnlàm. Khía cạnh đó chỉ là mộtyếu tố nhỏ, không phải là lý do.

4. Nếu bạn là độc giả khôngphải là công dân Mỹ, lời hướngdẫn này vẫn giữ nguyên giá trị.Các hệ thống luật pháp có thểkhác nhau, thế nhưng nhữngnguyên tắc đi tìm nhữngchuyên viên tư vấn có thực lựcđều như nhau. Những người ởphía bên phải đều hành độngtương tự như nhau trên khắpthế giới.

PHẦN 3

ĐỂ THÀNH CÔNG TRONG NHÓM

C VÀ Đ

CHƯƠNG 1O

Bước những bước nhỏ

Phần lớn chúng ta đều nghenói, “Một cuộc hành trình ngàndặm bắt đầu từ một bước chânđơn giản”. Tôi muốn điều chỉnhcâu tục ngữ ấy một chút. Thayvào đó, tôi sẽ nói: “Một cuộchành trình ngàn dặm bắt đầutừ một bước chân nhỏ bé”.

Sở dĩ tôi nhấn mạnh điềunày là vì tôi từng chứng kiếnrất nhiều người muốn nhảy vọt

thay vì bước từng bược một.Chúng ta đều đã thấy nhữngngười phát phì, đột nhiên quyếtđịnh giảm mập 8 kg và đi tậpthể hình. Họ bắt đầu một chếđộ ăn kiêng khắc khổ, đi tậpthể dục mỗi ngày 2 tiếng, sauđó chạy bộ 10 d. Thế nhưngnhững việc đó chỉ kéo dài mộttuần. Họ giảm được một vài ký,nhưng sau đó sự đau đớn, buồnchán, và cơn đói bắt đầu bàomòn sức mạnh ý chí và sự dứtkhoát của họ. Đến tuần thứ ba,những thói quen cũ trở lại, nhưtình trạng không vận động thểthao, ngồi lì trước ti vi.

Thay vì “nhảy vọt” như thế,tôi mạnh mẽ đề nghị với cácbạn hãy nên bước những bướcnhỏ thôi. Sự thành công tàichánh lâu dài không được đobằng bước sải chân của bạn baolớn. Sự thành công tiền bạc lâudài được đo bằng nhiều bước đi,hướng hành động tiến tới vàthời gian. Trong thực tế, đóchính là công thức của sự thànhcông hay thất bại trong bất kỳsự cố gắng nào. Khi đề cập đếntiền bạc, tôi thấy qua nhiềungười, thậm chí cả tôi, cố làmthật nhiều với những gì ít ỏimình có… chỉ để rồi thất bại ê

chề. Thật khó mà bước mộtbước nhỏ bé trong khi bạn đangcần một cái thang để trèo rakhỏi hố sâu tiền bạc mà bạn đãtự đào cho mình.

LÀM THẾ NÀO ĐỂ ĂN HẾT MỘTCON VOI?

Phần này của quyển sách sẽmô tả 7 bước đi hướng dẫn bạntrên con đường vượt qua phíabên phải của tứ đồ. Dưới sựhướng dẫn của người bố giàu,tôi đã bắt đầu làm quen và thựctập theo 7 bước đó từ hồi 9tuổi. Tôi vẫn sẽ tiếp tục làmtheo chúng suốt cả đời mình.

Tôi muốn cảnh cáo với các bạntrước khi bạn đọc qua 7 bướcnày, bởi vì đối với một số ngườidường như có vẻ quá nhiềuchuyện cần phải làm, và điềuđó sẽ xảy ra nếu bạn cố sứclàm cho hết trong vòng mộttuần. Cho nên, tôi rất mong cácbạn hãy bước từng bước nhỏmột.

Tất cả chúng ta đều nghenói, “Rome không được xâydựng trong một ngày”. Riêngvới tôi, bất cứ khi nào tôi cócảm giác bị ngộp bởi những gìhọc được, tôi luôn hỏi chínhmình: “Mình làm thế nào ăn

hết một con voi”. Câu trả lời là:“Hãy ăn từng chút một”. Và đóchính là cách mà tôi muốn đềnghị các bạn thực hiện một khibạn thấy những điều cần phảihọc hơi quá sức mình trên conđường đi từ nhóm L và T sangnhóm C và Đ. Hãy ân cần vớichính bạn, và hãy nhận ra rằngquá trình chuyển biến đó khôngchỉ là một sự học hỏi lý trí màcon bao gồm cả cảm xúc củachính bạn. Sau khi bạn thựchiện những bước đi nhỏ bé đótrong vòng sáu tháng đến mộtnăm, bạn có thể sẵn sàng chocâu hỏi này, “Anh phải biết đi

trước khi anh chạy”. Nói cáchkhác, bạn sẽ đi từ những bướcnhỏ, rồi biết đi, và sau đó làchạy. Đây chính là con đườngmà tôi đề nghị với bạn. Nếubạn không thích con đườngnày, bạn có thể làm theonhững gì mà hàng triệu ngườikhác làm, muốn giàu nhanh vàdễ dàng là đi mua một tờ vé số.Làm sao biết được? Đó có thể làmột ngày may mắn trong đờibạn.

HÀNH ĐỘNG ĐÁNH BẠI BẤTCÔNG

Theo tôi, một trong những

nguyên nhân chính khiến chonhững người nhóm L và T gặpkhó khăn khi di chuyển sangnhóm C và Đ là vì họ quá sợmắc phải sai lầm. Họ thườngnói, “Tôi sợ thất bại”, hoăc như“Tôi cần có nhiều thông tinhơn, hay anh có thể đề nghịthêm một quyển sách khác chotôi đọc được không?”. Nỗi sợ,nỗi nghi ngờ chính là nhữngthứ làm cho họ cứ bị kẹt mãitrong nhóm của mình. Tôi rấtmong bạn hãy nhín thời đọcqua 7 bước hành động và thựchiện theo. Đối với phần lớn mọingười, đó là một bước nhỏ bé

nhưng đủ để đẩy bạn tiến theohướng tới nhóm C và Đ. Chỉviệc thực hiện 7 bước hảnhđộng này, cả một chân trời mớicả những cơ hội và thay đổi sẽmở ra trước mắt bạn. Và cứ tiếptục bước đi những bước nhỏ bénhưngng vàng.

Khẩu hiệu của hãng giàyNike, “Cứ thực hiện đi” là minhchứng tốt nhất của những điềutôi muốn nói. Điều không maylà các trường học của chúng tacứ luôn rao giảng “Đừng phạmlỗi lầm”. Hàng triệu người cóhọc thức cao muốn hành độngnhưng cứ bị kềm hãm bởi cảm

giác sợ hãi sai lầm. Một trongnhững bài học quan trọng nhấttôi đã rút ra được từ nghề dạyhọc là việc học hỏi thực sự đòhỏi không những về mặt lý trímà cả về mặt cảm xúc và thểchất. Đó là lý do tại sao hìnhảnh luôn luôn đánh bại sự bấtđộng. Nếu bạn hành động vàphạm lỗi, ít nhất bạn cũng họcđược một điều gì đó về mặt lýtrí, cảm xúc hay thể chất. Mộtngười cứ mải đi tìm kiếm mộtgiải pháp “đúng” thường bịtriệu chứng “tê liệt khả năngphân tích”, mà hiện tượng nàythường ảnh hưởng rất nhiều

những người tri thức. Dù gì đinữa, chúng ta chỉ có thể họchỏi được từ những sai lầm củamình. Chúng ta đã từng học đi,học lái xe từ những cú ngã, télên té xuống. Những ai sợ hãikhông dám hành động, hay sợphạm sai lầm có thể thôngminh về mặt lý trí đó, nhưng vềmặt cảm xúc và thể chất đã bịtê liệt và đần độn.

Cách đây vài năm, có mộtnghiên cứu về người giàu vàngười nghèo trên thế giới. Côngtrình nghiên cứu này muốn tìmhiểu xem làm thế nào nhữngngười xuất thân từ nghèo đói

có thể vươn lên thành nhữngtriệu phú, tỷ phú. Nghiên cứuđã rút ra kết luận những ngườinày, dù là công dân của bất kỳquốc gia nào, cũng đều có bađặc tính riêng biệt như sau:

1. Họ có một tầm nhìn xavà một kế hoạch dài hạn.

2. Họ tin tưởng vào việc trìhoãn sự thỏa mãn cá nhân.

3. Họ sử dụng sức mạnh củatính phức hợp (kép) lợi

Nghiên cứu cho thấy nhữngngười này đều có cách suy nghĩvà sắp xếp kế hoạch cho nhữngmục tiêu dài hạn. Họ biết rằngtrước sau gì họ cũng đạt được

sự thành công tài chánh nếu họquyết tâm đi theo giấc mơ haytầm nhìn đó. Họ sẵn sàng hysinh ngắn hạn để đạt đượcnhững thành công dài hạn –mà đó chính là cơ sở của “việctrì hoãn sự thỏa mãn cá nhân”.Albert Einstein đã sửng sốt vớicách tiền bạc có thể được nhânlên rất nhiều lần bằng sự lợidụng sức mạnh của lãi suấtkép. Ông cho rằng công thứctính lãi suất kép của tiền bạc làmột trong những phát minh kỳthú nhất của con người. Nghiêncứu này đã phân tích sâu hơnmức độ phức hợp không chỉ

dừng lại ở tiền bạc. Nghiên cứucòn xác nhận quan điểm thựchiện những bước đi nhỏ bé… bởivì những bước học hỏi nhỏ béđó có thể đem lại những kếtquả to lớn được nhân kép lênquan nhiều năm. Những ngườikhông làm gì cả, không đi mộtbước nào hết sẽ không có đượcsức mạnh đòn bẩy to lớn từviệc tích lũy những hiểu biết,kinh nghiệm được mang lại từsự phức hợp của năm thánghành động.

Nghiên cứu đó cũng tìmhiểu nguyên nhân nào khiếncho nhiều người giàu có trở nên

nghèo túng. Có nhiều gia đìnhtỷ phú đã mất hết toàn bộ giasản tạo được qua ba thế hệ.Không ngạc nhiên, nghiên cứunày đã tìm thấy ở họ có nhữngđặc tính sau:

1. Họ có tầm nhìn nông cạnvà ngắn hạn.

2. Họ khao khát được thỏamãn nhanh chóng.

3. Họ lạm dụng sức mạnhcủa tính phức hợp.

Ngày nay, tôi gặp nhiềungười tỏ ra nản lòng với tôi bởivì họ mong muốn tôi chỉ cholàm cách nào tạo ra nhiều tiềnhơn. Họ không thích quan niệm

suy nghĩ dài hạn. Nhiều ngườituyệt vọng tìm kiếm những giảipháp ngắn hạn bởi vì họ có quánhiều khó khăn tiền bạc như nợtiêu dùng hoặc thiếu đầu tư,gây ra do nỗi khát khao khôngkiểm soát được những nhu cầuthỏa mãn tức thời của bản thânhọ. Họ quan niệm “Hãy ăn,uống và tận hưởng nhữngtháng năm tuyệt vời của tuổitrẻ”. Quan niệm đó đã dẫn đếnchỗ lạm dụng sức mạnh của lãisuất kép, khiến họ bị mắc nợnhiều hơn và lâu hơn mà lẽ rahọ nên tích lũy của cải về lâuvề dài.

Họ muốn có câu trả lờinhanh và muốn tôi chỉ cho họcách làm. Thay vì lắng nghe vàxem xét “nên trở thành ngườinhư thế nào” để có thể “hànhđộng” những gì cần phải làm làđể đạt được sự giàu có, họ chỉđi tìm kiếm những giải phápnông nổi nhất thời để giảiquyết những vấn đề lâu dài.Nói cách khác, có quá nhiềungười cứ luôn ảo tưởng và sốngtheo triết lý “làm giàu nhanh”.Đối với những người đó, tôi chỉbiết chúc họ may mắn bởi vì đóchính là những gì họ cần.

MỘT MÁCH NƯỚCPhần lớn chúng ta đều nghe

những người nào biết viếtxuống những mục tiêu củamình đều thành công hơnnhững người không chịu làmđiều đó. Có một vị giáo viêntên là Raymond Aaron đến từbang Ontario, Canada, thuyếttrình về những đề tài như bánhàng, thiết lập mục tiêu, tăngthu nhập gấp đôi, và cách trởthành một đại lý mạng lưới tốthơn. Ông ta có những quanđiểm tuyệt vời và hết sức lý thúvề các chủ đề này. Những quanđiểm đó có thể giúp cho bạn

đạt được nhiều hơn những gìbạn mong muốn trong thế giớikinh doanh và đầu tư.

Trong đề tài thiết lập mụctiêu, ông ta đưa ra một quanđiểm tương tự như việc từngbước nhỏ thay vì nhảy nhữngbước lớn đột ngột. Ông takhuyến khích mọi người nên cónhững giấc mơ, những mongmuốn to lớn lâu dài. Thếnhưng, khi đề cập đến việcthiết lập mục tiêu, thay vì thamlam cố đạt được hết các mụctiêu, ông ta chỉ đề nghị hạ thấpcác mục tiêu xuống. Điều đó cónghĩa là chỉ nên thực hiện từng

bước nhỏ một. Chẳng hạn, nếutôi mong muốn có một thânhình đẹp, thay vì nhảy vọt, ôngta đề nghị bạn chỉ nên thựchiện ít thôi những gì bạn muốnlàm. Thay vì đi tập thể dục cảgiờ, bạn chỉ nên quyết tâm tậptrong vòng 20 phút thôi; tức lànên thiết lập một mục tiêu đơngiản dễ dàng và cố quyết tâmthực hiện theo mục tiêu đó. Kếtquả là thay vì bạn cảm thấyquá tải, bạn sẽ cảm thấy nhẹnhàng và thừa sức thực hiện.Một khi bạn cảm thấy điều đó,bạn sẽ thấy mình năng đi tậptạ hơn, hay làm một thứ gì đó

cần thiết có thể thay đổi lốisống của mình. Một điều kỳ lạlà tôi có thể đi tới đích bằngcách diễn đạt được những mụctiêu nhỏ bé lẻ tẻ đó, mà lẽ ratôi sẽ bị đuối sức ngay nếu đặtra mục tiêu quá tải ngay từđầu. Nói tóm lại, hãy nuôinhững ước mơ táo bạo và tolớn, nhưng hãy thực hiện từngchút từng chút một mỗi ngày,hãy đi từng bước nhỏ thay vìnhảy vọt trèo lên vách đá mụctiêu trước mặt mình. Hãy đặt ranhững mục tiêu đơn giản hàngngày có thể đạt được, sao chomột khi bạn đạt tới, bạn vẫn

còn sức lực sung mãn giúp chobạn tồn tại vững chãi trên conđường đi đến giấc mơ to lớn táobạo của mình.

Một ví dụ về cách tôi đãthực hiện theo những mục tiêuđơn giản là tôi tự viết xuốngcho mình sẽ phải tìm nghe haicuộn băng cassette mỗi tuần.Tôi có thể nghe đi nghe lại mộtcuộn băng hay và thú vị, nhưngtôi coi nó nằm trong tổng sốhai cuộn băng tôi cần nghe mỗituần. Hai vợ chồng tôi cũngviết xuống một mục tiêu là mỗinăm phải tham dự ít nhất hailớp học về những đề tài trong

thế giới nhóm C và Đ. Chúngtôi cùng đi du lịch với cácchuyên viên về những đề tàinhóm C và Đ. Một lần nữ vẫncó thể học hỏi được trong lúcchơi, nghỉ ngơi hoặc ăn tối. Đólà những cách thực hiện nhữngmục tiêu đơn giản, trong tầmtay, nhưng vẫn có thể tiến tớiđạt được những ước mơ to lớncủa mình. Tôi rất cảm ơnRonald Aaron và cuộn băng củaông về cách thiết lập mục tiêuvốn đã giúp tôi rất nhiều để đạtđược nhiều điều mà không bịcăng thẳng hay mỏi mệt quásức.

Giờ đây, mong các bạn hãyđọc tiếp, hãy tiếp tục nuôinhững giấc mơ phi thường củamình, suy nghĩ một cách chiếnlược lâu dài, nhưng hãy thựchiện mỗi ngày những mục tiêunhỏ bé, trong tầm tay với từngbước đi chậm chạp nhưng vữngchắc. Đó chính là chìa khóa củasự thành công lâu dài và cũnglà mấu chốt của cuộc hànhtrình đi từ phía bên trái sangphía bên phải tứ đồ.

NẾU BẠN MUỐN GIÀU, HÃYTHAY ĐỔI

NHỮNG QUY TẮC CỦA MÌNH

Có một câu nói của tôithường được mọi người tríchdẫn “Các quy tắc đã thay đổi”.Khi mọi người nghe như thế, họđều gật đầu đồng ý và phátbiểu, “Đúng vậy, các quy tắc vàluật lệ đã thay đổi, không còngiống như trước nữa”. Thếnhưng, họ vẫn tiếp tục làmtheo những quy tắc cũ.

BÁO CÁO TÀI CHÁNH TRONGTHỜI ĐẠI CÔNG NGHIỆPKhi tôi dạy một lớp học với

chủ đề “Sắp xếp trật tự cuộcsống tài chánh của bạn”, tôiềnvào những bản tóm tắt tài

chánh của cá nhân họ. Điều đóthường dẫn đến một kinhnghiệm làm thay đổi cả đờingười. Những bản tài chánhkhác nào như những tia X-quang. Cả hai đều giúp cho bạnthấy được những gì mà mắtthường cảu bạn không nhìn rađược. Sau buổi học, cả lớp đãvề nhà tự điền vào những bảntóm tắt tài chánh cá nhân củamình, từ đó có thể thấy đượcngười nào đang bị “tình trạngung thư tài chánh” và ngườinào mạnh khỏe về tiền bạn.Nhìn chung, những người gặptình trạng ung thư tiền bạc

thường là những người vẫn cònbám vào những quan điểm cótừ thời đại Công nghiệp.

Lý do gì tôi nói như thế? Bởivì trong thời đại Công nghiệpmọi người không cần phải “suynghĩ về tương lai”. Những quytắc thời đó là: “Hãy làm việccần cù và chủ của anh haychính phủ sẽ chăm sóc tươnglai của anh”. Chính vì thế, rấtnhiều người bạn của tôi và giađình họ thường nói, “Hãy tìmmột công việc nhà nước. Anh sẽcó nhiều phúc lợi bảo đảm”.Hoặc “Nhớ là chỗ công ty anhlàm có một công đoàn lao động

mạnh”. Những lời khuyên đó đãdựa trên cơ sở nhưng quanđiểm, những quy tắc có từ thờiđại Công nghiệp, mà tôi cho đólà một trạng thái tâm lý “đò hỏiquyền được hưởng”. Mặc dùnhững quy tắc đã thay đổi,nhiều người vẫn không chịuthay đổi những quan niệm, quytắc cá nhân của mình, nhất lànhững quan điểm về tiền bạc.Họ chính là điều mà tôi muốntìm hiểu khi đọc qua bản tómtắt tài chánh cá nhân của mộtngười, cho dù họ có ngày maihay không.

BẠN CÓ NGÀY MAI KHÔNG?Hãy giữ mọi thứ đơn giản –

đó chính là điều tôi tìm kiếm từmột bảng tóm tắt tài chánh

Những người không có tàisản tạo ra nguồn thu nhập sẽkhông có ngày mai. Tôi nhận

thấy những người không có tàisản thường là những người làmviệc cực nhọc vì một đồnglương để trang trải cho nhữngchi phí sinh hoạt hàng tháng.Nếu bạn nhìn vào cột chi phícủa hầu hết mọi người, hai chiphí tháng lớn nhất sẽ là thuếvà tiền trả nợ. Bảng tóm tắt tàichánh của họ sẽ như thế này.

Nói cách khác, chính phủ vàngân hàng sẽ được trả trước khihọ được trả lương. Những ngườikhông thể kiểm soát đồng tiềnbạc của mình thường không cótương lai tài chánh và sẽ khônggặp nhiều rắc rối nghiêm trọngtrong vòng vài năm tới.

Tại sao vậy? Một người chỉđứng trong nhóm L có được rấtít sự che chắn bảo vệ trước cáckhoản thuế và nợ. Ngay cảngười nhóm T cũng có thể làmđược chút ít gì đó trước khi haichứng bệnh ung thư tài chánhnày.

Nếu bạn cảm thấy điều tôinói không có nghĩa, tôi đề nghịbạn nên đọc quyển sách Dạycon làm giàu tập 1 sẽ giúp chobạn hiểu rõ hơn những gì tôinói trên đây cũng như trongnhững chương kế tới.

Như đã được đề cập trongDạy con làm giàu tập 1, có ba

cấu trúc lưu lượng tiền bạc cơbản: một củ người giàu, mộtcủa người nghèo, và một củagiai cấp trung lưu.

Đây chính là cấu trúc củangười nghèo.

Đây chính là cấu trúc củagiai cấp trung lưu.

Cấu trúc này được xã hộichúng ta coi là “bình thường”và “thông minh”. Những ngườicó cấu trúc tiền bạc này có thểcó những công việc lương cao,

nhà đẹp, xe hơi và thẻ tíndụng. Người bố giàu đã gọi đólà “giấc mơ của những ngườilao động”.

Khi tôi chơi trò chơi giáodục của tôi, Cashflow, vớinhững người lớn, họ thườnggặp khó khăn. Tại sao vậy? Bởivì họ được giới thiệu về kiếnthức tài chánh, tức là sự hiểubiết các con số và ngôn ngữtiền bạc. Trò chơi được chơinhiều giờ, không phải vì chơilâu mà vì những người chơiđang học một môn hoàn toànmới lạ. Điều đó chẳng khác gìnhư học một sinh ngữ nước

ngoài. Tin mừng là những kiếnthức này có thể được học hỏinhanh chóng, và sau đó tròchơi sẽ tự tăng tốc rất nhanhbởi vì người chơi trở nên khônngoan hơn. Những người lớncàng chơi nhiều chừng nào, họcàng trở nên khôn ngoan vànhạy bén hơn, đồng thời cảmthấy thú vị hơn.

Một điều khác cũng đồngthời xảy ra. Bởi vì họ giờ đâyhiểu biết nhiều hơn về mặt tàichánh, nhiều người bắt đầunhận ra tình trạng khó khăn tàichánh của chính mình, mặc dùcả xã hội vẫn coi họ có “tình

trạng tài chánh bình thường”.Bạn thấy đó, một cậu trúc tiềnbạc của người trung lưu đượccoi là bình thường trong thờiđại Công nghiệp, nhưng thựcchất lại hoàn toàn nguy hiểmtrong thời đại Thông tin.

Nhiều người, một khi họchỏi và hiểu ra được trò chơi,liền bắt đầu tìm kiếm nhữnggiải pháp mới. Đó chính là mộttiếng chuông đánh thức họ vềtình trạng tiền bạc cá nhân củamình, chẳng khác nào một cơnđau tim nhè nhẹ là một dấuhiệu cảnh báo về tình trạng sứckhỏe của họ.

Ngay lúc hiểu biết đó, nhiềungười bắt đầu suy nghĩ nhưmột người giàu thay vì như mộtngười lao động thuộc giai cấptrung lưu trước đây. Sau khichơi trò chơi nhiều lần, một vàingười bắt đầu thay đổi cách suynghĩ của họ như người giàu, vàđi tìm một cấu trúc tiền bạcnhư thế này.

Đây là cách suy nghĩ lý trímà người bố giàu mong muốntôi và con của Người nên có từkhi còn nhỏ, và đó lày lý do tại

sao Người đã không trả lươnghay tăng lương cho chúng tôi.Người không bao giờ muốnchúng tôi bị dính mắc vào tưtưởng một công việc lương cao.Người muốn chúng tôi pháttriển trí óc suy nghĩ về nhữngtài sản và thu nhập mang lại từmua bán tài sản, lãi cổ phiếu,tiền thuê nhà, lợi nhuận kinhdoanh và bản quyền sở hữu trítuệ.

Đối với những người muốnthành công trong thời đạiThông tin, họ càng phát triểnhiểu biết về tiền bạc và sựkhôn ngoan cảm tính theo cấu

trúc này nhanh chừng nào thìhọ sẽ cảm thấy ổn định hơn vềmặt tài chánh và đạt được sự tựdo tiền bạc nhanh chứng nấy.Trong một thế giới ngày càngbất ổn công ăn việc làm, cấutrúc tiền bạc này càng có ýnghĩa với tôi nhiều hơn. Và đểđạt được cấu trúc đó, một ngườicần nhìn ra thế giới như mộtngười thuộc nhóm C và Đ chứkhông phải như người nhóm Lvà T.

Tôi cũng gọi đây là bảngtóm tắt tài chánh của thời đạiThông tin bởi vì thu nhập sẽđược tạo ra chủ yếu từ thông

tin chứ không từ làm việc cựcnhọc nữa. Những người làmviệc cực nhọc về mặt thể chấtsẽ được trả lương thấp nhất.Ngày hôm nay, sự thực đó đangxảy ra và sẽ tiếp tục như thếsuốt chiều dài lịch sử.

Tuy nhiên, hiện tại khi mọingười nói, “Đừng làm việc cựcnhọc mà hãy làm việc khônngoan”, họ không ám chỉ cáchlàm việc khôn ngoan trongnhóm L và T, mà thực sự làtrong nhóm C và Đ. Đó chính làcách suy nghĩ của thời đạiThông tin, mà trong đó hiểubiết tài chánh và sự khôn

ngoan cảm tính trở nên hết sứcquan trọng không chỉ tronghiện tại mà cả trong tương lai.

NHƯ VẬY ĐÂU LÀ CÂU TRẢLỜI?

Hiển nhiên câu trả lời củatôi là mong muốn bạn học cáchsuy nghĩ của người giàu, chứkhông phải là người nghèo haygiai cấp trung lưu. Nói cáchkhác là suy nghĩ và nhìn thếgiới như người nhóm C và Đ.Tuy nhiên, giải pháp khôngphải đơn giản chỉ bằng cáchquay lại trường học và kiềmthêm một số bằng cấp khác. Để

thành công trong nhóm C và Đđò hỏi phải có sự thông minhvề tài chánh, hệ thống và cảmxúc. Những điều đó không thểnào học được ở trường lớp.

Lý do tại sao những sự khônngoan này khó học hỏi là bởi vìphần lớn mọi người đã bị“vướng mắc” vào nếp suy nghĩvà lối sống theo kiểu “làm việccần cù và tiêu xài”. Họ cảmthấy lo lắng về tiền bạc, chonên họ càng lao vào công việcvà làm quần quật suốt đời. Họvề nhà, nghe tin thị trườngchứng khoán cứ trồi lên sụtxuống. Nỗi lo lắng cứ cồn cào

trong lòng họ, cho nên họ đimua một căn nhà mới, mộtchiếc xe mới hay đi ra ngoàichơi gôn để có thể né tránh nỗilo ấy trong lòngalign="justify">Vấn đề ở chỗ lànỗi lo ấy không biến mất mà cứquay lại với họ vào sáng hômsau.

LÀM SAO BẠN CÓ THỂ BẮTĐẦU SUY NGHĨ

NHƯ MỘT NGƯỜI GIÀU?Mọi người thường hỏi tôi

làm sao có thể bắt đầu suy nghĩnhư một người giàu. Tôi luônđề nghị họ nên bắt đầu nhỏ và

tìm kiếm học hỏi, hơn là chạyra ngoài đi tìm mua một quỹ hỗtương hay một căn hộ chothuê. Nếu như mọi người có thểnghiêm túc trong chuyện họchỏi và huấn luyện mình để cóthể suy nghĩ như một ngườigiàu, tôi xin đề nghị trò chơicủa tôi với bạn, bộ Crashflow.

Tôi đã sáng tạo ra trò chơiđó hầu như có thể giúp mọingười phát triển sự khôn ngoantiền bạc của mình. Trò chơi đónhằm đào tạo mọi người về mặtlý trí, thể chất và cảm tính cầnthiết giúp cho họ có thể từ từthay đổi cách suy nghĩ của một

người giàu. Trò chơi dạy chomọi người suy nghĩ về nhữngđiều mà người bố giàu của tôicho là quan trọng mà khôngphải là mức lương cao hay mộtcăn hộ lớn.

LƯU LƯỢNG TIỀN BẠC CHỨKHÔNG PHẢI

TIỀN SẼ XOA DỊU SỰ LOLẮNG

Vật lộn với tiền bạc vànghèo túng là những vấn đề tàichánh đáng lo thực sự. Chúnglà những cái vòng tư tưởng vàcảm xúc luẩn quẩn khiến chomọi người cứị dính kẹt vào đó.

Tôi gọi đó là rat race. Nếukhông làm đứt những xiềngxích tư tưởng và cảm xúc đó,cấu trúc đó vẫn sẽ không bị sứtmẻ gì cả.

Cách đây vài tháng, tôi đãgiúp đỡ cho một vị giám đốcngân hàng phá vỡ được cấutrúc tiền bạc khó khăn của ôngta. Tôi không phải là một bác sĩtrị liệu, nhưng tôi có kinhnghiệm trong việc phá vỡnhững thói quen tiền bạc củamình đã bị gia đình tôi tiêmnhiễm.

Vị giám đốc ngân hàng nàycó mức lương mỗi năm hơn

120.000 đô, nhưng cứ luôn gặpkhó khăn về tiền bạc. Ông ta cómột gia đình thật lý tưởng, mộtngôi nhà lớn, một căn hộ nghỉmát, ba chiếc xe hơi… Trông bềngoài ông ta có vẻ như một vịgiám đốc giàu có. Thế nhưngkhi tôi nhìm vào bản tóm tắt tàichánh cá nhân của ông, tôinhận thấy ngay ông đang cótriệu chứng ung thư tiền bạc,mà triệu chứng đó sẽ bộc pháttrong vòng vài năm tới nếu nhưông không thay đổi các sốngcủa mình.

Lần đầu tiên khi ông ta vàvợ chơi trò Crashflow, ông ta đã

gặp khó khăn và bồn chồnkhông tự chủ được. Đầu óc củaông cứ lan man khiến ôngkhông thể nắm vững trò chơi.Sau 4 giờ chơi, ông ta vẫn bịkẹt. Mọi người khác đã chơixong, thế nhưng ông ta vẫncòn luẩn quẩn trong vòng

chuột[17] (rat race).Chúng tôi dọn dẹp trò chơi

sang một bên và tôi hỏi ông tađiều gì đã xảy ra với ông. Ôngta chỉ trả lời là trò chơi đó quákhó, quá chậm và quá tẻ nhạt.Tôi liền nhắc nhở với ông tanhững gì tôi đã bảo với mọi

người trước khi chơi: mọi tròchơi đều là sự phản ánh nộitâm người chơi. Nói cách khác,trò chơi giống như một tấmgương có thể giúp cho bạn tìmthấy được chính mình.

Lời nói đó của tôi làm choông ta giận dữ, cho nên tôi chỉhỏi ông ta có định sắp xếp trậttự cuộc sống tiền bạc của mìnhhay không. Ông ta trả lời vẫncòn ý định đó. Tôi liền mời ôngta và vợ của ông, người trái lạirất thích trò chơi đó, quay lạimột dịp khác để chơi với mộtnhóm đầu tư mà tôi đanghướng dẫn.

Một tuần sau, ông ta miễncưỡng đến lớp. Lần này, mộtv à i tia sáng bắt đầu lóe lêntrong đầu ông ta. Đối với ông,phần kế toán thật dễ dàng chonên tự nhiên ông rất ngăn nắpvà rõ ràng với những con sốvốn là một yếu tố quan trọnggiúp cho trò chơi có giá trị củanó. Thế nhưng giờ đây, ôngbắt đầu hiểu ra thế giới kinhdoanh và đầu tư. Ông có thể“thấy” bằng đầu óc cách sốngcủa chính mình và những gìông đang làm khiến cho ônggặp khó khăn về tài chánh.Ông ta vẫn không thể chơi

xong sau 4 giờ liên tục, thếnhưng ông ta đã có thể bắt đầuhọc hỏi. Khi rời khỏi lớp, ông tacho tôi biết sẽ tự mình quay trởlại.

Lần gặp thứ ba, ông đã trởthành một con người hoàn toànmới. Giờ đây ông làm chủ tròchơi, phần kế toán và nhữngkhoản đầu tư của mình. Sự tựtin của ông tăng lên, và lần nàyông đã thoát khỏi “vòng chuột”và nhảy vào “vòng nhanh”. Khiông rời khỏi lớp, ông đã muatrò chơi và nói, “Tôi sẽ dạy chobọn trẻ nhà tôi”.

Lần gặp thứ tư, ông ta cho

tôi biết ông đã giảm thiểunhững chi phí cá nhân, thay đổithói quen tiêu xài trước đây,vứt bỏ nhiều thẻ tín dụng, vàchủ động học hỏi đầu tư cũngnhư ra sức xây dựng cột tài sảncủa chính mình. Giờ đây, cáchsuy nghĩ của ông ta hoàn toànlà lối suy nghĩ của một ngườiđương đại sống trong thời đạiThông tin.

Lần gặp thứ năm, ông chơithử trò chơi Crashflow 202, làmột phiên bản cao cấp dànhcho những ai đã thành thạoCrashflow 101. Ông ta sẵn sàngvà nóng lòng muốn tham gia

cuộc chơi tốc độ và rủi ro củanhững người nhóm C và Đ thựcsự. Điều vui nhất là ông ta đãlàm chủ và kiểm soát đượctương lai tài chánh của mình.Người đàn ông đó hoàn toànkhác hẳn với người đàn ông đãtừng yêu cầu tôi làm cho tròchơi Crashflow dễ hơn khi ôngta chơi lần đầu trước đây. Tôiđã bảo với ông ta rằng nếu ôngta muốn một trò chơi dễ hơn,ông ta nên chơi trò Tỷ phúcũng vốn là một trò chơi giáodục tuyệt vời. Chỉ vài tuần sau,thay vì đòi hỏi trò chơi dễ hơn,ông ta đã chủ động tìm kiếm

những thử thách to lớn hơn vàlạc quan về tương lai tiền bạccủa mình.

Ông ta đã tự thay đổi mìnhkhông chỉ về mặt lý trí mà cảvề mặt cảm tính (vốn quantrọng nhất) nhờ vào hiệu quảcủa một quá trình học hỏi đượclặp đi lặp lại từ trò chơi. Theotôi, hình thức trò chơi là mộtcông ty dạy học ưu việt bởi vìnó đòi hỏi người chơi hoàn toàntham gia vào quá trình học hỏitrong khi vẫn có sự thích thúsôi động. Hình thức trò chơi đòihỏi người chơi tham gia mọimặt của mình, từ lý trí, cảm

xúc cho đến thể chất.

7 BƯỚC TRÊN CONĐƯỜNG

SANG BÊN PHẢICỦA KIM TỨ ĐỒ

CHƯƠNG 11

Bước 1: Đã đến lúclo chuyện của mình

Bạn đã từng cực nhọc vàgiúp người khác giàu lên? Khicòn trẻ, hầu hết mọi người đềuc ó chung một quan điểm đượclập trình sẵn là lo chuyện củangười khác và làm cho ngườikhác giàu. Quá trình đó đượcbắt đầu một cách vô tư thểhiện qua những câu nói đại loại

như:1. Đi học và lấy điểm cao,

để con có thể kiếm được mộtcông việc an toàn, ổn định cómức lương cao và nhiều phúclợi.

2. Hãy làm việc siêng năngđể có thể mua được ngôi nhàước mơ của mình. Sau cùng, thìngôi nhà vẫn là tài sản của bạnvà là khoản đầu tư quan trọngnhất.

3. Có nợ thế chấp khôngphải là điều xấu bởi vì chínhphủ cho phép bạn được khaithác các khoản lãi suất vay trừvào thu nhập của bạn.

4. Mua trước trả sau, Trảgóp hàng tháng thấp và dễdàng, hoặc Hãy vào đây muađi, bạn sẽ tiết kiệm được tiền.

Những người thường nghetheo những lời khuyên trên màkhông suy nghĩ thường là:

1. Người làm công, giúp chochủ của mình giàu lên.

2. Con nợ, làm cho các ngânhàng và người cho vay giàulên.

3. Người trả thuế, giúp chochính phủ giàu lên.

4. Người tiêu dùng, giúp chocác doanh nghiệp khác giàulên.

Thay vì tìm ra vòng tàichánh riêng cho mình, họ lại đigiúp cho người khác tìm thấynó. Thay vì lo chuyện củamình, họ làm việc suốt cả đời lochuyện

Khi nghiên cứu bảng tómtắt thu nhập và bảng cân đốitài chánh, bạn có thể dễ dàngnhận ra ngay chúng ta đã đượclập trình từ rất sớm để lochuyện của người khác, chứkhông phải lo chuyện củamình.

Bảng tóm tắt thu nhậpThu nhập1. Bạn lo chuyện của chủ

bạnChi phí2. Bạn lo chuyện của chính

phủ qua thuế. Đối với các chiphí khác, bạn lo chuyện củanhiều người khác.

Bảng cân đối tài chánhTài sản3. Đây là

chuyện củabạn

Nợ4. Bạn lo

chuyện của ngânhàng

HÀNH ĐỘNGTrong lớp học của tôi, tôi

thường yêu cầu các học viênđiền vào các bảng tóm tắt tài

chánh của mình. Đối với nhiềungười, bảng tóm tắt tài chánhcủa họ không có vẻ khả quan gìmấy đã bị lạc lối do lo chuyệncủa người khác thay vì lochuyện của mình.

1. BƯỚC ĐẦU TIÊN CỦABẠN

Hãy điền vào bảng tóm tắttài chánh cá nhân của bạn theomẫu ở cuối chương này.

Để có thể xác định được nơibạn muốn đạt tới cần phải biếtbạn đang ở đâu. Đây là bước điđầu tiên nhằm kiểm soát cuộcsống của bạn và dành nhiềuthời gian hơn lo chuyện của

mình.2. LẬP RA CÁC MỤC TIÊU

TÀI CHÁNH CHO MÌNHHãy đặt ra cho mình một

mục tiêu tài chánh dài hạn màbạn muốn đạt tới trong vòng 5năm, hay một mục tiêu nhỏhơn, ngắn hạn hơn mà bạnmuốn đạt được trong vòng 1năm. (Mục tiêu nhỏ hơn này chỉlà một cột mốc trong suốt cuộchành trình của bạn đạt tới mụctiêu 5 năm). Nhớ là những mụctiêu bạn đặt ra phải thực tế vàcó thể đạt được.

A. Trong vòng một nămtới:

1. Tôi muốn giảm nợ của tôixuống còn $......................

2. Tôi muốn tăng nguồntiền mặt từ các tài sản củamình, tức là nguồn thu nhập“thụ động” (Tức là nguồn thunhập đem lại cho bạn mà bạnkhông cần phải bỏ sức lao động(LND)) lên $.................... mỗitháng.

B. Mục tiêu của tôi sau 5năm là:

1. Tăng nguồn thu nhập“thụ động” lên $..................mỗi tháng.

2. Đạt được những công cụđầu tư sau đây trong cột tài sản

của mình (chẳng hạn như địaốc, cổ phiếu, việc kinh doanh,v.v...)

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________C. Dùng mục tiêu của bạn

trong 5 năm bên trên đểthiết lập bảng tóm tắt tàichánh của bạn sau 5 năm.

Giờ đây bạn đã biết đượcmình đáng đứng ở vị trí tàichánh nào và đã thiết lập cácmục tiêu, bạn cần phải kiểmsoát lưu lượng tiền mặt củamình để có thể đạt được cácmục tiêu đề ra đó.

CHƯƠNG 12

Bước 2: Kiểm soát lưu lượngtiền mặt của mình

Nhiều người tin rằng chỉ cầnkiếm được nhiều tiền sẽ giảiquyết hết mọi khó khăn tiềnbạc của mình, thế nhưng tronghầu hết trường hợp có nhiềutiền chỉ càng gây thêm nhữngkhó khăn tiền bạc towidth="36"align="justify">Nguyên nhânchính làm cho hầu hết mọi

người đều gặp khó khăn tiềnbạc là vì họ không bao giờ đượcdạy ở trường về môn họ quảnlý tiền bạc. Mọi người được dạybiết đọc biết viết, biết lái xe vàbơi lội, nhưng không hề đượcdạy làm thế nào quản lý nguồntiền bạc của mình. Không có sựhuấn luyện này, họ chỉ càngvướng mắc vào những khókhăn tiền bạc, mà chỉ biết làmviệc cực nhọc hơn trong khi vẫntin rằng có nhiều tiền bạc sẽgiải quyết mọi vấn đề.

Như người bố giàu của tôithường nói, “Có nhiều tiềnkhông làm khó khăn mất đi nếu

như không biết quản lý tiềnbạc”.

KỸ NĂNG QUAN TRỌNG NHẤTSau khi bạn đã quyết định

lo chuyện của mình, bước kếtiếp là kiểm soát lưu lượng tiềnbạc của bạn như một vị giámđốc cao cấp trong doanh nghiệp– cuộc đời bạn. Nếu bạn khôngbiết cách kiểm soát, có nhiềutiền hơn vẫn không làm chobạn giàu được... mà trong thựctế, nhiều tiền hơn chỉ làm phầnlớn mọi người nghèo hơn bởi vìhọ cứ chạy ra ngoài và mắc nợnhiều hơn mỗi khi họ được lên

lương, lên chức.

AI KHÔN NGOAN HƠN -BẠN HAY NGÂN HÀNG CỦA

BẠN?Phần đông mọi người đều

không chuẩn bị bảng tóm tắttài chánh của mình. Tối đa làhọ chỉ có thể cân bằng số dư tàikhoản của mình mỗi tháng.Cho nên khi thực hiện bước 1,tôi xin thành thật chúc mừngbạn vì bạn đã vượt lên phíatrước phần lớn đồng nghiệp củabạn chỉ bằng cách đơn giảnhoàn tất bảng tóm tắt tài chánhđặt ra mục tiêu cho chính bạn.

Là giám đốc lãnh đạo cuộcđời mình, bạn có thể học hỏi đểtrở nên khôn ngoan hơn phầnlớn mọi người, ngay cả ngânhàng của bạn.

Hầu hết mọi người đều coikế toán “hai sổ” là bất hợppháp. Điều đó đúng trong mộtsố trường hợp. Thế nhưng trongthực tế, nếu bạn thực sự hiểubiết thế giới tài chánh, lúc nàocũng có kế toán “hai sổ” cả.Một khi bạn nhận ra điều này,bạn sẽ trở nên khôn ngoan,thậm chí hơn cả ngân hàng củabạn. Dưới đây là một ví dụ về“kế toán hai sổ” hợp pháp –

một của bạn và một của ngânhàng.

Là giám đốc lãnh đạo chochính cuộc đời mình, hãy luônghi nhớ những lời nói và nhữnghình vẽ đơn giản của người bốgiàu của tôi. Người thường nói,“Cứ mỗi một món nợ con có lạilà tài sản trong tay ngườikhác”.

Và Người đã vẽ sơ đồ đơngiản như thế này:

Bảng cân đối tài chánhcủa bạn

NỢ NỢ THẾ

TÀI SẢN CHẤP BẠN VAY

Bảng cân đối tài chánh củangân hàng

TÀI SẢN

NỢ THẾ CHẤP BẠN VAY

NỢ

Là giám đốc lãnh đạo chochính cuộc đời mình, bạn phảiluôn ghi nhớ cứ mỗi một mónnợ bạn vay lại là tài sản củangười khác. Đó chính là “kế

toán hai sổ” đúng nghĩa nhấtcủa nó. Cứ mỗi một món nợbạn vay như thế chấp mua nhà,nợ mua xe, nợ đào tào, nợ thẻtín dụng, bạn đang làm côngcho những người cho bạn vaytiền. Bạn đang làm việc cựcnhọc cho sự giàu có của ngườikhác.

NỢ TỐT, NỢ XẤUNgười bố giàu luôn cảnh

giác tôi nên phân biệt đâu là“nợ tốt” và “nợ xấu”. Ngườithường nói, “Mỗi lần con vay aitiền, con trở thành người làmcông cho số tiền con vay từ họ.

Nếu con mượn nợ 30 năm, consẽ l công 30 năm mà người chovay không hề thưởng con mộtđồng hồ bằng vàng sau khi contrả hết nợ”.

Người bố giàu cũng từngmượn tiền, nhưng Người đã cốgắng mọi cách để không phải làngười trả nợ số tiền vay đó.Người giải thích với tôi và concủa Người rằng nợ tốt là nợ màngười khác sẽ trả giùm chobạn, trong khi nợ xấu là nợ màbạn phải trả bằng chính mồ hôivà máu của mình. Đó là lý dotại sao Người ưa thích nhữngbất động sản cho thuê. Người

khuyến khích tôi đầu tư vàonhững căn hộ cho thuê bởi vì“ngân hàng cho con mượn tiền,nhưng người thuê nhà của consẽ trả số nợ đó cho con”.

THU NHẬP VÀ CHI PHÍ“Kế toán hai sổ” không chỉ

áp dụng cho tài sản và nợ, màcòn áp dụng cho thu nhập vàchi phí. Người đã hoàn chỉnhbài học của mình như thế này:“Đối với hầu hết mọi tài sảnphải có nợ ở đâu đó, nhưng cảhai đều không cùng xuất hiệntrên một bảng tóm tắt tàichánh. Đối với một chi phí cũng

phải là một thu nhập ở đâu đó,nhưng cả hai đều không có mặttrên cùng một bảng tóm tắt tàichánh”.

Sơ đồ đơn giản dưới đây sẽminh họa điều đó một cách dễhiểu hơn.

Hầu hết mọi người không

thể chiếm lấy ưu thế và tiềnbạc bởi vì tháng nào họ cũngđều có chi phí sinh hoạt phảithanh toán. Những chi phí nhưtiền điện thoại, tiền điện, tiềngas, tiền trả nợ thẻ tín dụng,tiền thức ăn, v.v... Mỗi tháng,hầu hết mọi người đều trả chongười khác trước tiên và trảcho chính họ sau cùng nếu nhưhọ còn dư lương. Cho nên mọingười đều vi phạm quy tắcvàng về tài chánh cá nhân, đólà “Hãy trả cho mình trước hết

Đó là lý do tại sao người bốgiàu nhấn mạnh tầm quantrọng của việc quản lý tiền bạc

và sự hiểu biết tài chánh cơbản. Người thường nói, “Nhữngngười không thể kiểm soát lưulượng tiền bạc của mình thườngđi làm công cho những ngườibiết cách kiểm soát”.

VÒNG NHANH VÀ VÒNGCHUỘT

Khái niệm “kế toán hai sổ”còn có thể được dùng để minhhọa “vòng nhanh” và “vòngchuột”. Có nhiều vòng nhanhtài chánh khác nhau. Sơ đồdưới đây là một cách phổ biếnnhất. Đó chính là con đường đigiữa kẻ cho vay và kẻ đi vay.

Sơ đồ bên dưới khá đơngiản, nhưng nếu bạn bỏ thờigian nghiên cứu nó, trí óc bạnsẽ bắt đầu nhìn ra được nhữngđiều mà phần lớn mọi ngườiđều không thấy bằng mắtthường. Hãy xem xét nó, bạnsẽ tìm ra được mối quan hệgiữa người giàu và ngườinghèo, người có của và ngườikhông có, người mượn và ngườicho vay, người tạo ra công ănviệc làm và người đi xin việclàm.

Ở điểm này, người cho vaysẽ nói, “Vì anh có điểm tíndụng tốt, chúng tôi muốn đềnghị với anh một hình thức vaynợ hợp nhất”. Hoặc như: “Anhcó muốn mở tài khoản vay tín

dụng phòng trường hợp anhcần thêm tiền mặt trong tươnglai?”.

BẠN CÓ BIẾT SỰ KHÁC NHAUKH

Hướng di chuyển của tiềnbạc giữa hai hệ thống sổ sáchkế toán chính là điều mà ngườibố giàu của tôi đã nói về “vòngnhanh”. Thế nhưng hướng dichuyển đó cũng chính là “vòngchuột”. Để một vòng này tồntại, phải cần có sự tồn tại củavòng kia. Cho nên luôn luônphải có hai bảng tóm tắt tàichánh cùng tồn tại song song.

Vấn đề là vòng nào của bạn?Và bạn muốn có bảng tóm tắttài chánh nào?

Đó chính là lý do tại sao màngười bố giàu thường dạy tôi,“Kiếm nhiều tiền hơn vẫnkhông giải quyết được vấn đềcủa con, nếu việc quản lý tàichánh là vấn đề”, và: “Nhữngngười hiểu biết được sức mạnhcủa những con số tài chánh sẽcó nhiều quyền lực hơn nhữngngười không hiểu biết”.

Đó chính là bước thứ haitrên con đường đạt tới vòngnhanh tiền bạc của bạn: “Kiểmsoát hướng chảy tiền bạc của

mình”.Bạn nên ngồi xuống, vạch

ra một kế hoạch làm sao có thểkiểm soát được những thóiquen tiêu xài của mình. Hãy hạthấp nợ xuống mức tối thiểu.Hãy sống tri túc trước khi bạnmuốn khuếch trương cuộc sốngvật chất của mình. Nếu bạn cầngiúp đỡ, hãy nhờ đến mộtchuyên viên kế hoạch tài chánhcó trình độ. Vị ấy có thể giúpbạn vạch ra một kế hoạch giúpcho bạn cải thiện tình trạng tàichánh của mình và bắt đầu trảcho mình trước.

HÀNH ĐỘNG1. Hãy xem xét lại bảng

tóm tắt tài chánh của bạn ởchương trước.

2. Xác định xem bạn hiệnđang kiếm thu nhập từ nhómnào trên Kim tứ đồ.............align="justify">3. Xác địnhxem nhóm nào bạn mong muốnkiếm tiền lương 5 nămtới..............

4. Bắt đầu kế hoạch quản lýtiền bạc của bạn:

a. Trả cho bạn trước hết.Hãy để dành một phần lươngtheo một tỷ lệ nhất định nào đóhay một phần thu nhập kiếm

được từ những nguồn khác. Bỏsố tiền đó vào một tài khoảntiết kiệm đầu tư trong ngânhàng. Một khi bỏ tiền vào đó,KHÔNG BAO GIỜ rút số tiền ấyra cho đến khi bạn đủ sức sẵnsàng để đầu tư.

Xin chúc mừng bạn! Bạn đãbắt tay vào việc quản lý tiềnbạc của mình.

b. Tập trung vào việc giảmnợ.

Dưới đây là một số máchnước đơn giản, có thể áp dụngngay nhằm giúp bạn có thểgiảm thiểu được nợ của mình.

MÁCH NƯỚC #1: Nếu bạn

đang có thẻ tín dụng và xài quámức cho phép của thẻ (Thẻ tíndụng tương đối mới ở Việt Nam.Thế nhưng phương pháp giảmnợ do tác giả đưa ra có thể ápdụng được cho các hình thức nợkhác, như nợ tiêu dùng bạn vaytừ ngân hàng hay các doanhnghiệp cho vay. Để có thể sátthực tế với tình hình nước ta,bạn chỉ cần thay từ “thẻ tíndụng” bằng từ “nợ” (LND))...

1. Cắt bỏ hết mọi thẻ tíndụng, chỉ để lại một hay haithẻ.

2. Bất kỳ phí ngân hàngnào bạn dùng một hay hai thẻ

đó để trả phải được trả lại chongân hàng ngay trong thángđó. Đừng gây thêm bất cứ nợlâu dài nào khá

MÁCH NƯỚC #2: Hãy ránglàm sao kiếm thêm được từ 150đến 200 đô (Đây chỉ là phầndịch từ nguyên tác, không quyđịnh nhất thiết phải số tiền đó.Tùy thuộc vào nguồn thu nhậpbạn hiện có, số tiền này có thểđược coi bằng khoảng 10% đến20% lương tháng của bạn.(NLD)) mỗi tháng. Giờ đây bạnđã có hiểu biết nhiều hơn vềtiền bạc nên điều này bạn cóthể thực hiện dễ dàng. Nếu bạn

không biết cách kiếm thêm sốtiền đó, thế thì cơ hội đạt đếnsự tự do tài chánh của bạn chỉlà một ý nghĩ viển vông vàquên nó đi.

MÁCH NƯỚC #3: Dùng sốtiền kiếm thêm được này trảCHỈ MỘT thẻ tín dụng mà thôi.Giờ đây bạn sẽ trả thẻ tín dụngđó số tiền hàng tháng bằng sốtiền tối thiểu mà ngân hàngyêu cầu bạn trả, cộng với sốtiền bạn kiếm thêm được ngoàilương của mình.

Với những thẻ tín dụngkhác, chỉ trả số tiền tối thiểungân hàng yêu cầu bạn trả.

Nhiều người thường trả thêmmột ít mỗi tháng cho mọi thẻtín dụng, nhưng điều ngạcnhiên ở chỗ là họ sẽ chẳng baogiờ trả hết các thẻ tín dụngnày.

MÁCH NƯỚC #4: Một khibạn trả hết thẻ tín dụng thứnhất, làm tương tự như vậy vớithẻ tín dụng thứ hai. Điều chúý ở đây là bạn sẽ trả mỗi thángcho thẻ thứ hai đó số tiền bằngsố tiền tối thiểu mà ngân hàngyêu cầu bạn trả cho họ, cộngvới số tiền mà bạn đã trả chothẻ tín dụng thứ nhất mỗitháng trước đây.

Cứ tiếp tục làm cách ấy vớimọi thẻ tín dụng còn lại và nợtiêu dùng khác. Cứ với mỗikhoản nợ bạn trả xong, hãydùng toàn bộ số tiền trả mỗitháng cho khoản nợ đó trảthêm vào số tiền tối thiểu cầnphải trả cho khoản nợ thứai.Mỗi khi bạn trả đứt một khoảnnợ, số tiền hàng tháng mà bạnsẽ trả giảm nợ cho khoản nợ kếtiếp cứ tăng dần, giúp cho bạntrả các khoản nợ còn lại nhanhchóng hơn.

MÁCH NƯỚC #5: Một khibạn trả dứt mọi thẻ tín dụng vànợ tiêu dùng, tiếp tục cách trả

nợ khôn ngoan đó với nợ nhàvà nợ xe của bạn. Nếu bạn thựchiện phương pháp này mộtcách kỷ luật, bạn sẽ sửng sốttrước khoảng thời gian rút ngắngiúp bạn sạch hết mọi khoảnnợ. Hầu hết mọi người có thểhết nợ trong vòng từ 5 đến 7năm.

MÁCH NƯỚC #6: Một khibạn hoàn toàn hết nợ, hãydùng số tiền hàng tháng trảkhoản nợ cuối cùng bỏ vào đầutư. Hãy bắt đầu xây dựng cộttài sản riêng cho mình.

Quá trình đó thật là quáđơn giản, phải không bạn?

CHƯƠNG 13

Bước 3: Phân biệt sự khácnhau

giữa rủi ro và tính rủi ro

Tôi thường nghe mọi ngườinói, “Đầu tư là rủi ro

Tôi không đồng ý. Thay vàođó tôi sẽ nói, “Không có hiểubiết mới là rủi ro”.

ĐÂU LÀ SỰ QUẢN LÝ TIỀN BẠCĐÚNG CÁCH?

Quản lý tiền bạc đúng cáchbắt đầu từ sự phân biệt giữa tàisản và nợ... chứ không địnhnghĩa tài sản mà ngân hàng nóivới bạn.

Sơ đồ dưới đây là bức tranhcủa một cá nhân 45 tuổi biếtcách quản lý tiền bạc của mình.

Tôi dùng lứa tuổi 45 bởi vìđó là nửa chặng đường cuộc đời

giữa tuổi 25 lúc hầu hết mọingười đều bắt đầu làm việc,đến tuổi 65 khi phần lớn mọingười về hưu. Đến tuổi 45, nếumọi người biết quản lý tiền bạcđúng cách, cột tài sản của họsẽ dài hơn cột nợ.

Đó chính là bức tranh tiềnbạc của những người chấp nhậnrủi ro, nhưng họ không rủi ro.

Những người này chiếmkhoảng 10% dân số. Thế

nhưng nếu họ làm những gì mà90% dân số đang làm, tức làkhông biết cách quản lý tiềnbạc của mình và không phânbiệt được đâu là nợ và đâu là

tài sản,bức tranh tài chánh của họ

sẽ như thế này ở tuổi 45.

Những người này thườngnói, “Đầu tư là rủi ro”. Câu đóthật đúng đối với họ, điều làđầu tư không rủi ro. Chính sựthiếu hiểu biết và thiếu kiếnthức tài chánh mới là rủi ro.

SỰ HIỂU BIẾT VỀ TÀI CHÁNHTrong Dạy con làm giàu tập

1, tôi đã kể lại câu chuyệnngười bố giàu đã đòi hỏi tôiphải trở nên hiểu biết nhiều vềtiền bạc.

Sự hiểu biết tài chánh chỉđơn giản là nhìn các con sốbằng mắt, nhưng khi đó đầu óccủa bạn có thể phân tích cho

bạn biết tiền bạc đang chảytheo hướng nào. Người bố giàuthường nói, “Hướng chảy tiềnbạc là tất cả”.

Cho nên, việc ngôi nhà đượccoi là tài sản hay là nợ hoàntoàn tùy thuộc vào hướng chảycủa tiền bạc. Nếu căn hộ đólàm cho tiền chảy vào túi củabạn, thế thì nó là tài sản.Nhưng nếu căn hộ đó làm tiềncứ tuôn ra khỏi túi của bạn, nóchỉ là nợ.

SỰ THÔNG MINH TÀI CHÁNHNgười bố giàu có nhiều định

nghĩa về “sự thông minh tài

chánh”, chẳng hạn như “đó làkhả năng biến tiền bạc hay sứclao động thành những tài sảnsinh ra thu nhập”.

Tuy nhiên, một trong nhữngđinh nghĩa ruột của Người là:“Ai khôn ngoan hơn? Con hayđồng tiền?”.

Theo người bố giàu, bỏ cảđời làm việc cực nhọc vì tiền vàtiê tiền nhanh cũng như kiếmtiền, đó không phải là dấu hiệucủa sự khôn ngoan. Bạn có thểcần coi lại cấu trúc tiền bạc củamột người nghèo, một ngườitrung lưu và một người giàunhư được trình bày trong

Chương 10, và nên nhớ rằngngười giàu luôn tập trung hếtmọi khả năng của mình trongviệc tích lũy tài sản, chứ khôngphải làm việc quần quật.

Vì thiếu sự khôn ngoan tàichánh, nhiều người có học thứcsẽ tự đưa mình đến chỗ có rủiro. Người bố giàu gọi đó là “tìnhtrạng báo động tiền bạc”, mà ởđó thu nhập và chi phí gần nhưbằng nhau mỗi tháng. Nhữngngười thường bám chặt mộtcách tuyệt vọng vào sự an toànbảo đảm của công việc, khôngthể thay đổi khi nền kinh tếbiến động, và chỉ càng làm tiêu

hao sức khỏe của mình vì lo âumệt mỏi. Chính những ngườinày thường nói, “Kinh doanh vàđầu tư là rủi ro”.

Theo tôi, việc kinh doanh vàđầu tư không rủi ro, mà chínhsự thiếu hiểu biết mới là rủi ro.Tương tự như vậy, bị thông tinlệch lạc là rủi ro, và quan niệmbám dựa vào “một công việc antoàn ổn định” là thứ rủi ro lớnnhất mà một người nhận lấy.Mua một tài sản không rủi ro.Mua nợ mà cứ tưởng là tài sảnmới là rủi ro. Lo chuyện củamình không rủi ro. Lo chuyệncủa người khác và trả cho họ

trước tiên mới là rủi ro.Vì thế, bước ba chính là

phân biệt được giữa rủi ro vàtính rủi ro.

HÀNH ĐỘNG1. BẠN HÃY TỰ MÌNH

ĐỊNH NGHĨA VỀ RỦI RO.a. Dựa vào đồng lương có

phải là rủi ro với bạn?b. Mắc nợ và t mỗi tháng có

phải là rủi ro với bạn?c. Sở hữu một tài sản tạo ra

nguồn thu nhập thêm cho bạnmỗi tháng có phải là rủi ro vớibạn?

d. Dành thời giờ học hỏi về

kiến thức tài chánh có phải làrủi ro với bạn?

e. Dành thời giờ học hỏi cáckiểu đầu tư khác nhau có phảilà rủi ro với bạn?

2 . QUYẾT TÂM DÀNHMỖI TUẦN KHOẢNG 5 TIẾNGLÀM MỘT HAY NHIỀU CÔNGVIỆC SAU:

a. Đọc trang tài chánh / kinh doanh trên tờ báo bạn ưathích.

b . Theo dõi tin tức kinh tếtài chánh trên ti-vi hay đàiphát thanh.

c. Nghe các băng dạy vềđầu tư và tài chánh.

d. Đọc các tạp chí tài chánh/ kinh tế.

e. Chơi trò Cashflow.

CHƯƠNG 14

Bước 4: Xác định bạn muốntrở thành kiểu người đầu

tư nào?Bạn có bao giờ tự hỏi tại

sao một số người đầu tư này lạikiếm tiền nhiều hơn nhưng ítrủi ro hơn so với những ngườikhác?

Hầu hết mọi người vật lộntiền bạc bởi vì họ cứ luôn nétránh những vấn đề tài chánh.Một trong những bí mật lớnnhất mà người bố giàu đã dạytôi là: “Nếu con muốn làm giàu

nhanh chóng, cứ việc đươngđầu với những khó khăn lớn vềtiền bạc”.

Trong phần I của quyểnsách, tôi đã trình bày 7 cấp bậcđầu tư. Tôi muốn thêm vào đâymột sự phân loại khác xác địnhba loại nhà đầu tư khác nhau:

Loại A: Những nhà đầu tưtìm kiếm khó khăn.

Loại B: Những nhà đầu tưtìm kiếm câu trả lời.

Loại C: Những nhà đầu tưkiểu trung sĩ Schultz: “Tôikhông biết gì cả”.

NHỮNG NGƯỜI ĐẦU TƯ LOẠI C

Trung sĩ Schultz là mộtnhân vật truyền hình đáng yêutrong chương trình tivi Nhữngngười anh hùng của Hogan ởMỹ. Schultz là một sĩ quancanh gác trại tập trung của Đứcquốc xã, nhưng cứ làm ngơ chocác nạn nhân trốn thoát hoặcngấm ngầm phá hoại các âmmưu chiến tranh của Đức.

Khi anh ta gặp rắc rối,những gì Schultz nói chỉ là:“Tôi không biết”. Hầu hết mọingười đều có cùng thái độ đóđối với đầu tư.

Những người đầu tư kiểuSchultz có thể giàu có không?

Câu trả lời là có. Họ có thể tìmđược một công việc với chínhphủ liên bang, cưới một ai đógiàu sự, hoặc trúng số độc đắc.

NHỮNG NGƯỜI ĐẦU TƯ LOẠI BNhững nhà đầu tư loại B

thường hỏi những câu như:• Anh đề nghị tôi nên đầu

tư vào đâu?• Anh nghĩ tôi có nên mua

bất động sản không?• Những quỹ hỗ tương nào

tốt cho tôi?• Tôi đã nói chuyện với

người môi giới của tôi và ông takhuyên tôi nên đa dạng hóa.

• Ba má tôi vừa cho tôi mộtsố cổ phiếu. Tôi có nên bánchúng không?

Những người đầu tư loại Bnên tìm gặp các chuyên viên kếhoạch tài chánh ngay, chọn lấymột và bắt đầu thực hiện theolời khuyên của họ. Nhữngchuyên viên tài chánh giỏi cóthể đưa ra những tư vấn tàichánh tuyệt vời và có thể giúpbạn thiết lập một kế hoạch tiềnbạc hiệu quả cho đời bạn.

Lý do tôi không đưa ranhững tư vấn tài chánh cụ thểtrong các quyển sách của tôi làvì mọi người đều có tình trạng

tiền bạc rất khác nhau. Một kếhoạch tài chánh có thể đánhgiá chính xác tình hình tàichánh của bạn trong hiện tại,và có thể giúp bạn làm sao trởthành nhà đầu tư bậc 4.

Một điểm thú vị tôi muốnnêu ra ở đây. Tôi nhận thấynhiều người nhóm L hoặc T cóthu nhập cao thường trở thànhnhững nhà đầu tư loại B bởi vìhọ không có nhiều thời gian tìmkiếm những cơ hội đầu tư. Vìhọ quá bận rộn, họ có rất ítthời gian tìm hiểu về thế giớibên phải tứ đồ. Do đó, họ đi tìmcâu trả lời hơn là sự hiểu biết

thực sự. Nhóm này thường đimua những khoản đầu tư “bánlẻ”, tức là những hình thức đầutư đã được đóng gói và bán racho quần chúng.

NHỮNG NGƯỜI ĐẦU TƯ LOẠI ANhững người đầu tư loại A

thường đi tìm kiếm khó khăn,nhất là những vấn đề do nhữngngười gặp khó khăn tiền bạcgây ra. Những nhà đầu tư có kỹnăng giải quyết khó khănthường tìm kiếm mức lời từ25% đến vô hạn trên số vốnđầu tư bỏ ra. Họ là nhữngngười đầu tư bậc 5 và bậc 6, có

hiểu biết sâu sắc và vốn lớn.Những người này có đầy đủnhững kỹ năng cần thiết đểthành công trong thế giới kinhdoanh và đầu tư, và họ dùngchính những kỹ năng này đểgiải quyết những vấn đề donhững người thiếu kỹ năng đótạo ra.

Chẳng hạn, khi tôi đầu tưlần đầu, tất cả những gì tôi tìmkiếm là những căn hộ nhỏ đượcrao bán đấu giá để thu nợ. Tôibắt đầu từ những vấn đề18.000 đô, do những người đầutư không đủ vốn và không biếtcách quản lý tiền bạc gây ra.

Vài năm sau, tôi vẫn đi tìmkiếm khó khăn nhưng lần nàynhững vấn đề trị giá lớn hơn.Cách đây 3 năm, tôi đã thamgia đấu thầu mua một công tymỏ ở Peru trị giá 30 triệu đô.Với các vấn đề hay các con sốlớn hơn, quy trình thực hiệnđều như nhau.

LÀM THẾ NÀO NHẢY VÀO VÒNGNHANH

Bài học hãy bắt đầu nhỏ vàhọc cách giải quyết khó khăn.Trước sau gì bạn cũng sẽ đạtđược sự giàu có một khi bạn cókỹ năng giải quyết vấn đề lão

luyện hơn.Đối với những ai muốn thu

nhập tài sản nhanh hơn, mộtlần nữa tôi nhấn mạnh đến việchọc hỏi trước hết những kỹnăng của nhóm C và Đ trên tứđồ. Tôi đề nghị học hỏi cáchxây dựng một doanh nghiệptrước hết bởi vì việc kinh doanhsẽ đem lại cho bạn những kinhnghiệm, hiểu biết sống còn,nâng cao những kỹ năng cánhân, đem lại nguồn thu nhậpđáng kể để bạn có thể tồn tạivới những lên xuống trong thịtrường, và nhất là tạo cho bạncó nhiều thời gian rảnh rỗi.

Chính nguồn thu nhập từdoanh nghiệp của tôi đã muacho tôi thời gian rảnh mà từ đótôi có thể bắt đầu tìm kiếmnhững khó khăn tài chánh ởđâu đó để giải quyết.

BẠN CÓ THỂ TRỞ THÀNH CẢBA LOẠI

NHÀ ĐẦU TƯ KHÔNG?Trong thực tế, tôi hoạt động

như cả ba loại nhà đầu tư. Tôilà trung sĩ Schultz, tức ngườiđầu tư loại C khi đề cập đếnquỹ hỗ tương hay chọn cổphiếu. Khi người ta hỏi tôi,“Ông đề nghị quỹ hỗ tương

nào?” hoặc “Ông sẽ c cổ phiếunào?”, tôi đã đáp lại câu nóicủa Schultz, “Tôi không biết”.

Tôi có một vài quỹ hộtương, nhưng tôi không thực sựdành nhiều thời gian nghiêncứu chúng. Tôi có thể kiếm lờinhiều hơn từ những căn hộ chothuê hơn là quỹ hỗ tương. Làngười đầu tư loại B, tôi tìmkiếm những giải pháp chuyênmôn cho các vấn đề tiền bạccủa tôi. Tôi tìm câu giải đáp từcác chuyên viên kế hoạch tàichánh, nhà môi giới chứngkhoán, ngân hàng và môi giớiđịa ốc. Nếu những người này có

trình độ, họ có thể cung cấpcho tôi những thông tin quý giámà bản thân tôi không tài nàocó thời gian thu thập chúng.Những người này cũng ở gầnthị trường hơn, và tôi tin rằnghọ cập nhật nhanh hơn nhữngthay đổi trong luật pháp cũngnhư những biến động thịtrường.

Lời tư vấn từ chuyên viênkế hoạch tài chánh của tôi thậtvô giá chỉ vì cô ấy biết rõ hơntôi các lĩnh vực về tổ chức ủythác, di chúc và bảo hiểm. Mọingười nên có một kế hoạch, vàđó chính là lý do phát sinh

nghề nghiệp kế hoạch tàichánh. Đầu tư không chỉ đơnthuần gói gọn trong việc muavào bán ra.

Tôi cũng đưa vốn của tôicho các nhà đầu tư khác kiếmlời giùm tôi. Nói cách khác, tôiquen biết những nhà đầu tưbậc 5 và bậc 6 muốn tìm kiếmđối tác hùn vốn đầu tư với họ.Tôi quen biết những người nàyvà hoàn toàn tin tưởng họ. Nếuhọ chọn đầu tư trong một lĩnhvực tôi không biết gì cả, chẳnghạn như khu dân cư thu nhậpthấp hoặc những cao ốc vănphòng to lớn, tôi có thể quyết

định đưa tiền cho họ đầu tưgiùm bởi vì tôi biết họ rất giỏitrên lĩnh vực đó và tôi tin tưởngvào sự hiểu biết, kiến thức củahọ.

TẠI SAO BẠN NÊN KHỞI SỰSỚM?

những lý do chính tôi đềnghị mọi người nên nhanhchóng tìm cho mình vòngnhanh tài chánh và nghiêm túcnghĩ đến việc làm giàu là bởi vìở Mỹ, hay ở bất cứ nơi nào trênthế giới, luôn tồn tại hai hệthống quy tắc – một cho ngườigiàu và một cho người nghèo.

Có nhiều đạo luật được thiếtlập chỉ có hại cho những ngườicòn kẹt trong 'vòng chuột'.Trong thế giới kinh doanh vàđầu tư mà tôi rất quen thuộc,tôi rất kinh ngạc khi nhận thấygiai cấp trung lưu hầu nhưchẳng biết những đồng tiềnthuế này dùng cho nhiều mụcđích chính đáng, nhiều khoảntiền thuế chảy vào túi củangười giàu trong khi giai cấptrung lưu lại miệt mài làm việctrả tiền cho những khoản đó.

Chẳng hạn, khu chung cưdành cho người dân có thunhập thấp ở nước Mỹ là một

vấn đề nghiêm trọng cũng nhưđề tài tranh cãi nóng bỏng trênbàn cờ chính trị. Nhằm hỗ trợgiải quyết vấn đề này, chínhquyền ở các cấp liên bang, tiểubang và thành phố ưu tiêngiảm thuế và bao cấp tiền thuênhà cho những người đứng rabỏ vốn đầu tư xây dựng cáckhu chung cư này. Khi hiểu biếtnhững chính sách như thế, cácnhà tài chánh và xây dựngcàng trở nên giàu hơn khinhững người dân trả thuế đangtài trợ cho các khoản đầu tưcủa họ vào những khu chungcư dành cho những người có

thu nhập thấp này.

TẠI SAO KHÔNG CÔNG BẰNG?Do đó, hầu hết mọi người ở

bên trái tứ đồ không chỉ trảnhiều thuế thu nhập hơn, màhọ lại không có cơ hội tham gianhững hình thức đầu tư đó.Điều này có thể giải thích vìsao “người giàu lại càng giàuhơn”.

Tôi biết điều đó không côngbằng, nhưng tôi hiểu được cảhai mặt của vấn đề. Tôi đã gặpnhiều người chống đối, viết thưphản ánh lên các tòa soạn củanhiều tờ báo. Một số người

khác cố gắng thay đổi cơ cế đóbằng cách tự mình đứng ratranh cử. Tuy nhiên theo tôi, sẽdễ hơn nhiều nếu mọi ngườibiết lo chuyện của mình, kiểmsoát lấy nguồn thu nhập củabản thân, tìm cách đạt đếnvòng nhanh và trở nên giàu có.Tôi cho rằng thay đổi bản thânsẽ dễ dàng hơn nhiều thay đổimột cơ chế chính trị.

CÁC KHÓ KHĂN SẼ DẪN ĐẾNCƠ HỘI

Cách đây vài năm, người bốgiàu đã khuyến khích tôi pháttriển những kỹ năng của một

người chủ doanh nghiệp cũngnhư của một nhà đầu tư. Ngườicũng nói, “Sau đó hãy học hỏicách giải quyết vấn đề bằngthực tiễn”.

Đó chính là những gì tôi đãlàm trong nhiều năm qua. Tôigiải quyết những khó khăn kinhdoanh và đầu tư. Một số ngườithích gọi chúng là những tháchthức, thế nhưng tôi vẫn gọichúng là những khó khăn, bởivì từ bản chất chúng là nhưthế.

Tôi nghĩ rằng nhiều ngườithích sử dụng từ “thách thức”hơn là “khó khăn” bởi vì họ cho

rằng từ trước nghe có vẻ tíchcực hơn. Ý kiến tôi khác hẳn.Theo tôi, từ “khó khăn” hay“trở ngại” lại có ý nghĩa tích cựcbởi vì tôi biết rõ cứ nằm saumột khó khăn là có một “cơhội” đang tiềm ẩn, và chínhnhững cơ hội là điều mà cácnhà đầu tư luôn tìm kiếm. Đốivới mỗi một vấn đề tài chánhhay kinh doanh mà tôi nhận ra,cho dù tôi có giải quyết đượcvấn đề đó hay không, tôi cũnghọc hỏi được một điều gì đó mớimẻ, về tài chánh, về thị trường,con người hay khía cạnh luậtpháp. Tôi thường gặp nhiều

người bạn mới có những tài sảnđáng giá cho nhiều dự án khác.Nhiều người đã trở thành bạnthân của tôi và giúp cho tôi cóthêm nguồn tài sản kiến thứcvô giá.

H TÌM VÒNG NHANH CHO MÌNHNhư vậy, đối với những bạn

muốn tìm vòng nhanh tiền bạccho mình, bạn hãy khởi sựbằng cách:

1. Lo chuyện của mình.2. Kiểm soát nguồn thu

nhập của mình.3. Phân biệt sự khác nhau

giữa tính rủi ro và rủi ro.

4. Phân biệt sự khác nhaugiữa nhà đầu tư loại A, B và C,và chọn trở thành cả ba loạinhà đầu tư.

Để đạt được vòng nhanhtiền bạc, hãy trở thành mộtchuyên gia giải quyết một sốvấn đề trong lĩnh vực nhấtđịnh. Đừng “đa dạng hóa”, nhưnhững người đầu tư loại Bthường được người khác tư vấncho. Hãy trở thành một chuyêngia giải quyết một loại vấn đề,và mọi người sẽ mang tiền bạcđến cho bạn đầu tư. Sau đó,nếu bạn tài giỏi và đáng tincậy, bạn sẽ càng đạt đến vòng

nhanh mau chóng hơn. Dướiđây là một vài thí dụ về điềuđó.

Bill Gates là chuyên viêngiải quyết những vấn đề về tiếpthị phần mềm. Ông tài giỏi trênlĩnh vực đó đến mức chính phủliên bang đã “truy đuổi” ông.Donald Trump là chuyên viêngiải quyết vấn đề bất động sản.Warren Buffet là chuyên viêngiải quyết vấn đề kinh doanhvà thị trường chứng khoán, màtừ đó đã giúp ông mua nhữngcổ phiếu giá trị và quản lý mộtquỹ đầu tư thành công. GeorgeSoros là chuyên viên giải quyết

vấn đề phát sinh từ sự biếnđộng khủng hoảng của thịtrường. Chính sở trường đó đãgiúp ông trở thành một nhàquản lý quỹ “hedge” tuyệt vời.Rupert Murdoch là chuyên viêngiải quyết những vấn đề kinhdoanh trong lĩnh vực mạng lướitruyền hình toàn cầu.

Hai vợ chồng tôi khá giỏitrong lĩnh vực giải quyết nhữngvấn đề về nhà cho thuê mà từđó đã đem lại nguồn thu nhập“thụ động” đáng kể cho chúngtôi. Ngoài lĩnh vực những cănhộ cho thuê cỡ nhỏ hoặc trungbình mà chúng tôi đặc biệt say

mê, chúng tôi biết rất ít vềnhững lĩnh vực khác, và chúngtôi đã không đa dạng hóa. Nếutôi chọn đầu tư trong nhữnglĩnh vực ngoài sự hiểu biết sâusắc của mình, tôi sẽ chọn trởthành nhà đầu tư loại B, tức làđưa tiền của mình cho nhữngngười có hiểu biết và kinhnghiệm chuyên nghiệp trênlĩnh vực đó để đầu tư cho tôi.

Tôi có một mục tiêu tậptrung, đó chính là “lo chuyệncủa mình”. Mặc dù hai vợ chồngtôi làm việc cho các tổ chứcnhân đạo và giúp đỡ nhiềungười khác, chúng tôi không

bao giờ lạc hướng trong việc lochuyện của mình và thườngxuyên thu nhập thêm tài sảncho chúng tôi.

Cho nên, để giàu nhanhhơn, hãy trở thành một ngườihọc trò được trang bị những kỹnăng cần có của một người chủdoanh nghiệp, một nhà đầu tư,và biết tìm kiếm cách giảiquyết những vấn đề to lớn, bởivì tiềm ẩn đằng sau những vấnđề đó là những cơ hội tài chánhkhổng lồ. Đó là lý do tại sao tôiđề nghị bạn nên trở thành mộtngười nhóm C trước, sau đómới trở thành người nhóm Đ.

Nếu bạn sành sỏi trong việcgiải quyết những vấn đề kinhdoanh, bạn sẽ có thêm nguồnthu nhập, và kinh nghiệm kinhdoanh của bạn sẽ giúp bạn trởthành một nhà đầu tư khônngoan hơn. Tôi đã từng nói đếnđiều này trước đây nhiều lần,và tôi xin lặp lại một lần nữa:Nhiều người nhảy vào nhóm Đvới hy vọng việc đầu tư sẽ giảiquyết những khó khăn tiền bạccủa họ. Thế nhưng điều đó hầunhư không bao giờ thực hiệnđược. Đầu tư chỉ làm cho nhữngkhó khăn đó của họ càngnghiêm trọng hơn nếu họ

không có kinh nghiệm đáng kểtrong kinh doanh trước.

Không bao giờ hết nhữngvấn đề tài chánh. Trong thựctế, luôn có một vấn đề đangtồn tại ở một góc đường nào đóchờ bạn giải quyết.

HÀNH ĐỘNGHÃY HỌC HỎI VÀ HIỂU

BIẾT VỀ ĐẦU TƯMột lần nữa, tôi đề nghị bạn

nên trở thành một nhà đầu tưbậc 4 kinh nghiệm trước khi cốtrở thành nhà đầu tư bậc 5hoặc bậc 6. Hãy bắt đầu nhỏ vàkhông ngừng trau dồi hiểu biết

cho mình.Mỗi tuần, bạn nên thực hiện

ít nhất hai công việc sau:1. Tham dự các lớp học về

tài chánh. (Tôi coi sự thànhcông của mình phần lớn từ mộtkhóa học địa ốc mà tôi theo họckhi còn nhỏ và trả đến 385 đô.Thế nhưng những kiến thức từkhóa học đó đã giúp tôi kiếmđược triệu đô sau này bởi vì tôiđã hành động theo những gìđược học hỏi).

2. Tìm kiếm những miếngđịa ốc có bảng rao bán trongkhu vực nơi bạn sống. Gọi chongười môi giới ba hoặc bốn lần

trong tuần để tìm hiểu thêm vềcăn địa ốc đó. Hỏi những câunhư: Đó có phải là một căn hộđể đầu tư?

Nếu phải: Căn hộ đó cóđược cho thuê phòng? Tiềnthuê hiện tại bao nhiêu? Tỷ lệkhông cho thuê được là baonhiêu? Tiền thuê trung bìnhtrong khu vực đó bao nhiêu?Chi phí bảo dưỡng bao nhiêu?Có việc sửa chữa nào bị trìhoãn không? Chủ căn hộ có chomua trả góp không? Nếu có, cónhững loại nào và lãi suất baonhiêu?

Hãy thực hiện tính toán

bảng tóm tắt lưu lượng tiềnmặt cho mỗi căn hộ, sau đó bànthảo với người môi giới để xembạn có thiếu sót chỗ nàokhông. Mỗi một căn hộ là mộthệ thống kinh doanh thuầnnhất và nên được tách riêng rẽ.

3. Gặp gỡ với những ngườimôi giới cổ phiếu và lắng nghehọ đề nghị nên mua cổ phiếunhững công ty nào. Sau đó cốgắng tìm hiểu về công ty đótrên báo hay trên mạnginternet. Gọi đến công ty và xincung cấp báo cáo hàng năm củacông ty.

4. Đăng ký với một tờ báo

đầu tư và nghiên cứu.5. Không ngừng đọc sách

báo, nghe băng, xem cácchương trình tài chánh trên tivi, và chơi trò Cashflow.

H Ã Y HỌC HỎI VÀ HIỂUBIẾT VỀ KINH DOANH:

1. Tìm gặp những môi giớikinh doanh để xem có nhữngdoanh nghiệp nào đang cầnsang nhượng lại trong khu vựccủa bạn. Chỉ cần hỏi và lắngnghe, bạn có thể học được rấtnhiều thứ.

2. Tham dự khóa học vềtiếp thị mạng lưới để hiểu biếtvề hệ thống kinh doanh của nó.

(Tôi đề nghị bạn nên tìm hiểu ítnhất ba công ty tiếp thị mạnglưới khác nhau).

3. Tham quan các hội chợtriển lãm, hay các buổi giớithiệu cơ hội kinh doanh trongkhu vực của bạn để có thể biếtnhững hệ thống kinh doanhnào, hay những “franchise” nàođang có mặt.

4. Đăng ký với các tờ báohay tạp chí kinh doanh.

CHƯƠNG 15

Bước 5: Tìm hiểu người đỡđầu

Ai sẽ hướng dẫn bạn đếnnhững nơi mà bạn chưa từngbiết trước đây?

Người đỡ đầu là người sẽbảo cho bạn biết đâu là nhữnggì quan trọng và đâu là nhữnggì không quan trọng.

NGƯỜI ĐỠ ĐẦU SẼ CHOCHÚNG TA BIẾT

NHỮNG GÌ QUAN TRỌNGNgười bố nghèo có học thức

cao của tôi cho rằng một côngviệc có mức lương cao là quantrọng, và mua căn nhà mơ ướccủa mình là quan trọng. Ngườicũng tin vào việc thanh toáncác hóa đơn trước và sống tằntiện.

Người bố giàu dạy tôi cầnphải tập trung vào thu nhập“thụ động” và dành thời giancủa mình thu nhập những tàisản mang lại nguồn thu nhậpthụ động lâu dài. Người khôngtin vào lối sống tằn tiện. Ngườithường nói với tôi và con của

Người, “Thay vì sống tằn tiện,các con hãy tập trung vào việctăng mức sống cho mình”.

Để thực hiện được điều đó,Người đề nghị chúng tôi nêntập trung xây dựng cột tài sảnvà tăng nguồn thu nhập thụđộng từ lợi nhuận mua bán tàisản, lãi cổ phần, lợi nhuận kinhdoanh, tiền thuê nhà và tiềnbản quyền.

Khi tôi lớn lên, cả hai ngườibố đã trở thành những người đỡđầu cho tôi. Sự thực là khi tôichọn nghe theo lời khuyên tàichánh của người bố giàu, tôivẫn không khỏi bị ảnh hưởng

từ người bố nghèo có học thứccủa tôi. Ngày hôm nay, tôi sẽkhông là tôi nếu như không cósự ảnh hưởng mạnh mẽ từ cảhai người bố.

NHỮNG MẪU NGƯỜI THẤT BẠIKhi chúng ta có những mẫu

người đỡ đầu thành công tuyệtvời, vẫn có những mẫu ngườithất bại. Hầu như lúc nàochúng ta cũng đều bị ảnhhưởng từ cả hai loại mẫu ngườiđó.

Chẳng hạn, tôi có một ngườibạn từng kiếm hơn 800 triệu đôtrong đời anh ta. Thế nhưng khi

tôi đang viết quyển sách này,anh ta hoàn toàn bị phá sản.Những người bạn thắc mắc tạisao tôi vẫn dành thời gian vớianh ấy. Câu trả lời là anh tavừa là mẫu người thành côngnhưng cũng là mẫu người thấtbại. Nhờ đó, tôi có thể học hỏiđược từ cả hai mẫu người đó ởanh ta.

NHỮNG MẪU NGƯỜI TINHTHẦN

Cả hai người bố của tôi đềunhững người có tín ngưỡng đềcập đến tiền bạc và tín ngưỡng,quan điểm của hai người hoàn

toàn khác nhau. Chẳng hạn, họđã diễn dịch câu ngạn ngữ“đam mê tiền bạc là nguồn gốccủa mọi tội lỗi” rất khác biệtnhau.

Người bố nghèo có học thứccao của tôi cho rằng bất cứham muốn tiền bạc hay cảithiện tình trạng tài chánh củamình đều là sai cả.

Trong khi đó, người bố giàulại quan niệm khác. Người chorằng chính sự cám dỗ, thamlam và không hiểu biết về tàichánh là sai.

Nói cách khác, người bốgiàu cho rằng tiền bạc về mặt

bản chất không phải là tội lỗi.Người tin rằng làm việc suốt đờinhư một tên nô lệ cho đồngtiền, suốt đời mắc nợ cá nhânmới là tội lỗi.

Người bố giàu thường dẫngiải những giáo lý tôn giáothành những lý do tài chánh,và tôi muốn chia sẻ một trongnhững bài học ấy với các bạnngay sau đây.

Đối với bản thân tôi, tôi rấtnhiệt tình ủng hộ quyền tínngưỡng tôn giáo của con người.

Nhiều tôn giáo đã dạy chođời nhiều bài học tuyệt vời.

SỨC MẠNH CỦA SỰ CÁM DỖNgười bố giàu tin rằng

những ai làm việc cực nhọc, nợnần liên tục và sống tằn tiện lànhững mẫu người nghèo chochính con cái của mình. Nhữngngười đó không chỉ là nhữngmẫu người nghèo trong mắtNgười, mà con là những ngườibị mắc nợ đã đầu hàng trước sựcám dỗ và tham lam.

Người thường vẽ cho chúngtôi sơ đồ dưới đây để giải thích.

Khi chỉ vào cột nợ, Ngườinói, “Đừng để chúng ta bị lôikéo bởi sự cám dỗ”.

Người bố giàu tin rằngnhững khó khăn tiền bạcthường bắt nguồn từ sự ham

muốn được sở hữu một thứ gìđó không có giá trị. Khi thẻ tíndụng mới xuất hiện, Người đãđoán trước hàng triệu người sẽbị mắc nợ và nợ trước sau gìcũng sẽ kiểm soát cuộc sốngcủa họ. Chúng ta từng thấy cónhiều người bị mắc nợ khủngkhiếp với những khoản vay cánhân mua nhà, mua xe, đồ đạc,quần áo, kỳ nghỉ mát, bởi vì họthiếu sự kiểm soát một cảm xúccủa con người mà chúng ta gọilà “sự cám dỗ”. Ngày hôm nay,mọi người đang làm việc cựcnhọc hơn, mua những thứ màhọ cho là tài sản, thế nhưng

thói quen tiêu xài của họ sẽkhông bao giờ cho phép họ muađược những tài sản thực sự.

Sau đó, Người đã chỉ vào cộttài sản và nói, “Nó sẽ giúpchúng ta thoát khỏi mọi tội lỗi”.

Lời nói đó của người bố giàucó nghĩa là biết trì hoãn sựthỏa mãn cá nhân (một dấuhiệu của sự khôn ngoan cảmtính), biết lo chuyện của mình,tạo cột tài sản cho mình trướcmà từ đó sẽ giúp cho bạn tránhđược sự tha hóa tinh thần conngười, bị gây ra do sự cám dỗ,sự thiếu hiểu biết về tiền bạc,và ảnh hưởng của những mẫungười nghèo về mặt tài chánh.

Đối với những bạn đang tìmkiếm vòng nhanh cho mình, tôichỉ có thể khuyên bạn hãy nêncẩn thận với những người bạntiếp xúc mỗi ngày. Hãy hỏi

chính bạn: Họ có phải là nhữngmẫu người lýưởng không? Nếukhông, tôi đề nghị bạn nên ýthức tìm kiếm làm quen vớinhững người đang đi trước bạntrên cuộc hành trình đó giốngnhư bạn.

Nếu bạn không thể tìmkiếm được những người đótrong giờ làm việc, bạn có thểthấy họ ở những câu lạc bộ đầutư, những nhóm tiếp thị hệthống hoặc những hội doanhnghiệp khác.

HÃY TÌM NGƯỜI ĐÃ ĐẾN ĐÓHãy chọn những người đỡ

đầu cho bạn một cách khônngoan. Hãy cẩn thận với nhữnglời khuyên mà ai đó cho bạn.Nếu bạn muốn đi đến một nơinào đó, tốt nhất là nên tìmngười nào đã đến đó trước bạn.

Chẳng hạn, nếu bạn quyếtđịnh sẽ leo lên đỉnh Everestvào năm tới, chắc chắn bạn sẽtìm kiếm lời khuyên từ nhữngngười nào đã chinh phục đượcđỉnh núi đó trước đây. Thếnhưng, khi đề cập đến việcchinh phục những đỉnh núi tàichánh, hầu hết mọi người lại đihỏi ý kiến từ những người màbản thân cũng đang bị kẹt dính

vào những vướng mắc tiền bạc.Vấn đề khó khăn trong việc

tìm kiếm người đỡ đầu thuộcnhóm C hay Đ là: hầu hết mọingười đưa ra lời khuyên vềnhững nhóm đó, hay về tiềnbạc, đều là những người thựcsự bản chất thuộc về nhóm Lhay T trên tứ đồ.

Người bố giàu đã khuyếnkhích tôi nên luôn có một huấnluyện viên hay người đỡ đầu.Người thường nói, “Kẻ chuyênnghiệp đều có huấn luyện viên.Còn những tay chơi nghiệp dưthì không có”.

Chẳng hạn, tôi chơi gôn

chơi gôn nhưng tôi lại không cómột huấn luyện viên thườngtrực. Đó có thể là lý do tại saotôi phải trả tiền để được chơigôn chứ không phải được ngườikhác trả tiền cho tôi chơi. Thếnhưng, đối với trò chơi kinhdoanh và đầu tư, tôi có nhiềuhuấn luyện viên cho mình. Tạisao tôi cần có những người đó?Chỉ bởi vì tôi sẽ được trả tiềnđể chơi những trò chơi đó.

Vì vậy hãy nên chọn ngườiđỡ đầu một cách khôn ngoan.Đó là một trong những điềuquan trọng nhất mà bạn có thểlàm

HÀNH ĐỘNG1. Tìm kiếm người đỡ đầu –

Tìm những người ở cả hai nhómkinh doanh và đầu tư có thểnhận đỡ đầu cho bạn.

a. Tìm những mẫu ngườithành công, và học hỏi từ họ.

b. Tìm những mẫu ngườithất bại, và học hỏi từ họ.

2. TƯƠNG LAI CỦA BẠN SẼLÀ NGƯỜI MÀ BẠN DÀNHNHIỀU THỜI GIAN.

a. Viết xuống sáu người màbạn dành nhiều thời gian nhất.Mọi đứa con của bạn được coinhư một. Hãy nhớ hệ số chọn

lựa là thời gian bạn dành ranhiều nhất với người đó, chứkhông phải quan hệ giữa bạnvới người đó. (ĐỪNG ĐỌC TIẾPNẾU BẠN CHƯA LIỆT KÊ 6NGƯỜI BẠN THƯỜNG GẶP).

Cách đây 15 năm, tôi đãtham dự một khóa học màngười hướng dẫn đã làm nhưthế. Tôi đã liệt kê tên của 6người.

Sau đó, ông ta yêu cầuchúng tôi nhìn lại những tênngười mà chúng tôi liệt kê,tuyên bố, “Các bạn đang nhìnvào tương lai của các bạn. Sáungười mà các bạn dành nhiều

thời gian nhất chính là tươnglai của các bạn”.

Sáu người mà bạn thườnghay gặp nhất không nhất thiếtlà bạn bè. Đối với một số bạn,đó có thể là đồng nghiệp, vợcon, hay các thành viên trongnhà thờ, đền chùa hay tổ chứcnhân đạo. Danh sách của tôikhi đó bao gồm đồng nghiệp,các đối tác kinh doanh vànhững cầu thủ bóng bầu dục.Một khi tôi bắt đầu phân tíchdanh sách ấy từ dưới bề mặtcủa nó, trong đầu tôi bắt đầusáng ra được nhiều điều. Tôi đãhiểu được những bản chất bên

trong của mình, những bảnchất tôi thích và không thích.

Người hướng dẫn đã mờichúng tôi đi quanh phòng vàgặp những học viên khác đểtrao đổi về danh sách củamình. Sau một thời gian, bàihọc trở nên thấm thía hơn vàsâu sắc hơn với chúng tôi. Khitôi trao đổi với nhiều ngườikhác, và khi tôi lắng nghe họnhiều hơn, tôi nhận ra mìnhcần phải thay đổi một số điểmnào đó trong con người củamình. Bài học đó chẳng có liênquan gì đến những người tôithường gặp nhất, mà chủ yếu

là nơi tôi muốn đi tới và nhữnggì tôi cần phải làm với cuộc đờicủa mình.

15 năm sau, những ngườitôi thường gặp nhất đều khácnhau ngoại trừ một người. Nămngười trên danh sách của tôithời đó vẫn là những người bạnrất thân của tôi, thế nhưngchúng tôi hiếm khi gặp mặtnhau. Họ là những người tuyệtvời và hoàn toàn hài lòng vớicuộc sống của mình. Sự thayđổi chủ yếu là từ phía bản thântôi. Tôi muốn thay đổi tương laicủa mình. Để có thể thay đổitương lai thành công, tôi đã

phải thay đổi cách suy nghĩ củamình, và từ đó đã thay đổinhững người mà tôi dành nhiềuthời gian nhất với họ.

b. Giờ đây bạn đã có mộtdanh sách tên 6 người, bước kếtiếp là:

Sau tên mỗi một người, hãyđiền tên nhóm mà họ hoạtđộng trong đó. Họ là ngườinhóm L, T, C hay Đ? Nhắc lại,nhóm trên tứ đồ là nơi họ kiếmđược nhiều thu nhập nhất. Nếunhững người ấy về hưu haythất nghiệp, hãy ghi nhóm màhọ kiếm tiền được trước đây.Chừa trống đối với con của bạn

hay những người còn đang đihọc.

Chú ý: Một người có thểhoạt động trên nhiều nhóm.

Chẳng hạn, vợ tôi đều cónhóm C và Đ kế bên tên cô ấybởi vì nàng kiếm được phânnửa thu nhập cho mình từ mỗinhóm.

Trong danh sách của tôi,Kim đứng đầu bảng vì chúng tôihầu như gặp mặt nhau cả ngày.

Tên Nhóm trên tứ đồ

1 . Kim Kiyosaki C-Đ

2.3.4.5.6.c. Bước kế tiếp là liệt kê cấp

bậc đầu tư cho mỗi người. Bạncó thể tham khảo lại về 7 cấpbậc đầu tư ở chương 5. Kim, vợtôi là nhà đầu tư bậc 6.

Nếu bạn không biết đượccấp bậc đầu tư của người nào,cứ việc đoán một cách hợp lý cóhiểu biết.

Như vậy, sau tên mỗi mộtngười sẽ là tên nhóm và cấpbậc đầu tư.

Tên Nhóm trêntứ đồ Cấp bậc đầu tư1. Kim Kiyosaki B-

I 62.3.4.5.6.

MỘT SỐ NGƯỜI SẼ NỔI GIẬNTôi đã có kinh nghiệm với

nhiều người thực hiện bài tậpnày. Một số người trở nên giậndữ. Tôi nghe họ nói phẫn nộ,“Sao anh lại dám bảo tôi phânloại những người mà tôi quen

biết?”. Nếu bài tập đó đã gâynên sự buồn phiền cảm tính đó,tôi thành thật xin lỗi các bạn.Thế nhưng bàiập này chẳng hềnhắm làm buồn một ai cả. Đóchỉ đơn giản là một bài thực tậpvới mục đích có thể giúp bạnsoi sáng một phần nào về chínhcuộc đời của bạn. Bài tập đó cóthể áp dụng với một số người,nhưng không phải ai cũng cảmthấy thoải mái với công việc đó.

Khi tôi thực hiện bài tập đócách đây 15 năm, tôi nhận rarằng minh đang chơi kiểu chơian toàn và trốn tránh. Tôikhông hài lòng với những gì

mình đạt được, và tôi đã coinhững người bạn đồng nghiệpnhư một cái cớ đã kềm hãm tôilại, không phát triển được nhưtôi mong muốn trong đời mình.Đặc biệt có hai người mà tôithường xuyên tranh luận gaygắt, và đổ lỗi cho họ đã kềmhãm sự phát triển của công tychúng tôi. Chuyện thường làmcủa tôi mỗi ngày là cố tìm ra lỗicủa họ, chỉ cho họ thấy và rồiđổ hết mọi nguyên nhân đã gâyra các khó khăn trong công tylên đầu họ.

Sau khi thực tập bài học đó,tôi nhận ra rằng hai người mà

tôi luôn đổ lỗi lại rất hài lòngvới những gì mà họ đang đạtđược. Chỉ có tôi là muốn thayđổi. Và thay vì cần phải thayđổi chính mình, tôi lại gây áplực buộc họ thay đổi. Bài học đóđã giúp cho tôi nhận thấy mìnhđang cố áp đặt những mong đợicủa mình vào người khác quánhiều. Tôi muốn họ làm nhữnggì mà tôi không muốn làm. Tôicũng cho rằng họ nên muốn vàcó những thứ tôi có. Quan hệđó chẳng lành mạnh chút nàocả. Một khi tôi nhận ra đượcđiều gì đang xảy ra, tôi đã cóthể thực hiện từng bước để

thay đổi bản thân mình.d. Hãy nhìn vào Kim Tứ đồ

và điền tên những người bạnthường gặp vào những khuthích hợp.

Sau đó hãy điền tên bạnvào nhóm mà bạn đang hoạt

động trong đó. Kế đến, hãyđiên bạn vào những nhóm màbạn muốn đạt tới trong tươnglai. Nếu tất cả mọi người đềucùng ở trong nhóm của bạn,thế thì bạn là người hạnh phúcvà hoàn toàn hài lòng với cuộcđời. Xung quanh bạn đều cónhững người suy nghĩ giốngbạn. Còn nếu không, có thểbạn cần xem xét một vài thayđổi trong cuộc sống của bạn.

CHƯƠNG 16

Bước 6: Biến sự thất vọngthành

sức mạnh cho chính mình

Bạn sẽ trở thành ai khimọi việc không xảy ra nhưbạn mong muốn?

Khi tôi rời Hải quân, ngườibố giàu đề nghị tôi nên tìm mộtcông việc dạy tôi cách bánhàng. Người biết tôi hayngượng ngùng. Học cách bánhàng là điều cuối cùng trên đời

mà tôi muốn làm.Trong vòng hai năm, tôi là

người bán hàng tệ nhất trongcông ty. Thậm chí tôi chẳngbán được áo phao cho ngườiđang bị chìm trong nước. Sựmắc cỡ, ngượng ngùng khôngchỉ là nỗi đau đối với bản thântôi mà cả những khách hàng tôiđang giao dịch. Trong suốt hainăm, tôi cứ bị liệt vào danhsách thử việc mà điều đó cónghĩa là số phận tôi luôn bị đặttrước nguy cơ bị đuổi việc.

Tôi thường đổ lỗi cho nềnkinh tế hay sản phẩm tôi đangbán, thậm chí cả khách hàng,

vì sự thất bại của mình. Ngườibố giàu lại nhìn sự việc đó trênmột khía cạnh khác. Người nói,“Khi người ta gặp hoạn nạn,người ta thường hay ưa đổ lỗinày nọ

Điều đó nghĩa là nỗi đaucảm tính vì thất vọng đã trởnên mạnh đến nỗi một ngườiđang hứng chịu nỗi đau ấymuốn trút mọi đau đớn chongười khác bằng cách đổ lỗi. Đểhọc cách bán hàng, tôi phảimặt đối mặt với nỗi đau của sựthất vọng đó. Trong quá trìnhhọc hỏi bán hàng, tôi đã họcđược một bài học vô giá: làm

thế nào biến sự thất vọngthành tài sản chứ không phải làmón nợ đè lên đời mình.

Cứ mỗi khi tôi gặp nhữngngười sợ thử một thứ gì đó mới,hầu hết nguyên nhân đều bắtnguồn từ nỗi sợ bị thất vọngcủa chính họ. Họ sợ phạm lỗihoặc bị từ chối. Nếu bạn sẵnsàng bắt đầu cuộc hành trìnhtìm kiếm vòng nhanh tàichánh, tôi muốn đưa ra lờikhuyên và khích lệ sau đây màngười bố giàu đã từng nói vớitôi khi tôi đang học hỏi nhữngđiều mới mẻ:

Hãy chuẩn bị tinh thần

đương đầu với sự thất vọngLời nói đó của Người hoàn

toàn mang ý nghĩa tích cực chứkhông bi quan. Người cho rằngmột khi bạn đã chuẩn bị đốiphó với sự thất vọng, bạn sẽ cócơ hội biến sự thất vọng đóthành tài sản. Hầu hết mọingười chỉ biến sự thất vọngthành nợ – và tồn tại rất lâu.Và bạn sẽ nhận biết ngay ảnhhưởng lâu dài của nó khi nghemột ai đó nói: “Tôi sẽ khôngbao giờ làm điều đó một lầnnữa”. Hoặc “Lẽ ra tôi nên biếttrước mình sẽ thất bại”.

Cũng như tiềm ẩn trong mỗi

người một khó khăn là một cơhội, đằng sau sự thất vọng đólà một viên ngọc trí tuệ vô giá.

Mỗi khi tôi nghe một ai đónói, “Tôi sẽ không bao giờ làmđiều đó lại một lần nữa”, tôibiết ngay người đối thoại với tôiđã rui khỏi quá trình học hỏi.Họ đã để cho sự thất vọng cảntrở họ. Sự thất vọng đã trởthành: một bức tường bao vâyhọ thay vì phải là nền mónggiúp cho họ vươn tới cao hơn.

Người bố giàu đã giúp tôihọc cách đương đầu với nhữngthất vọng cảm xúc to lớn.Người bố giàu thường nói, “Lý

do có nhiều người không giàulà vì có rất ít người có thể chịuđựng được sự thất vọng. Thayvì học hỏi để đương đầu vớithất vọng, họ sống cả đời trốntránh nó”.

Người còn nói, “Thay vìtránh né, hãy chuẩn bị tinhthần đương đầu với nó. Thấtvọng là một phần quan trọngcủa việc học hỏi. Cũng nhưchúng ta đã từng rút kinhnghiệm từ lỗi lầm, chúng ta sẽcứng cáp hơn nếu vượt quanhững nỗi thất vọng của mình”.

Dưới đây là một số lờikhuyên của Người với tôi trong

những năm qua.1 . Hãy dự liệu trước sự

thất vọng. Người bố giàuthường nói, “Chỉ có những kẻngu ngốc mới trông mong mọithứ sẽ suôn sẻ theo ý họ muốn.Dự liệu trước sự thất vọngkhông có nghĩa là thụ động,hay trở thành một kẻ thuacuộc. Dự liệu trước sự thấtvọng là một cách chuẩn bị vềtinh thần và cảm xúc cho chínhbản thân con trước những bấtngờ xảy ra ngoài ý muốn. Khiđã được chuẩn bị như thế, concó thể phản ứng một cách bìnhtĩnh và đầy tự trọng khi mọi

việc bắt đầu trở nên lệch lạckhông theo ý của con. Nếu conbình tĩnh, con có thể suy nghĩrõ ràng hơn”.

Tôi thường gặp nhiều ngườicó những ý tưởng kinh doanhthật độc đáo. Sự phấn khởi củahọ chỉ kéo dài được một tháng,sau đó nỗi thất vọng bắt đầulàm suy giảm nhiệt tình của họ.Chẳng bao lâu sau, sự háo hứcđó hoàn toàn biếất, và tất cảnhững gì bạn có thể nghe họnói là, “Đó là một ý tưởng haynhưng không khả thi”.

Không phải ý tưởng đókhông khả thi, mà chính sự

thất vọng đã trỗi dậy quá mạnhtrong họ. Họ để cho sự mấtkiên nhẫn biến thành nỗi thấtvọng, và rồi để cho chính nỗithất vọng đó đánh bại họ. Sựmất kiên nhẫn thường xảy rakhi họ không thu được nhữngphần thưởng tiền bạc xứngđáng mà họ mong đợi. Nhiềuchủ doanh nghiệp và nhà đầutư nhiều khi phải đợi đến vàinăm sau mới thu được lợinhuận từ việc kinh doanh haykhoản đầu tư đó, nhưng họ đãbiết kiên trì chờ đợi vì họ biếtrõ rằng để thành công cần phảicó thời gian. Họ cũng hiểu rằng

một khi họ thành công, họ sẽgặt hái được phần thưởng xứngđáng cho những năm chờ đợikiên nhẫn của mình.

2 . Có một người đỡ đầubên cạnh. Trong cuốn sổ điệnthoại của bạn luôn có những sốkhẩn cấp như bệnh viện, sở cứuhỏa hay cảnh sát. Tôi cũng cómột danh bạ điện thoại ghinhững số khẩn cấp về tàichánh, nhưng khác ở chỗ chúnglà số điện thoại của nhữngngười đỡ đầu của tôi.

Thông thường, trước khi tôira một quyết định hùn hạp haylàm ăn, tôi gọi cho một trong

số bạn bè của tôi, và giải thíchvới người ấy kế hoạch hànhđộng của tôi cũng như kết quảmà tôi mong đợi sẽ đạt được.Tôi thường yêu cầu họ trợ giúptôi trong trường hợp tôi khôngthể quyết định dứt khoát giữacác chọn lựa.

Vừa mới đây, tôi điều đìnhgiao dịch một mảnh địa ốc lớn.Người bán rất khó chịu và đòithay đổi điều kiện hợp đồng khichúng tôi sắp sửa ký kết giaokèo. Ông ta biết tôi rất muốnmiếng địa ốc ấy, cho nên ôngta tìm cách móc túi tôi càngnhiều càng tốt vào giờ chót.

Mọi cảm xúc của tôi trở nênmất kiểm soát. Nhưng thay vìnóng nảy la óà hủy bỏ hợpđồng, vốn là khuynh hướngbình thường của tôi, tôi chỉ hỏimượn điện thoại để nói chuyệnvới đối tác của tôi.

Sau khi bàn bạc với bangười bạn ủng hộ tôi, và lắngnghe lời khuyên của họ làm thếnào xử lý một tình huống nhưthế này, tôi lấy lại bình tĩnh vàđã học được ba cách điều đìnhgiao dịch mà trước đây tôi chưatừng biết. Giao dịch đó khôngthành công, nhưng tôi vẫndùng ba cách điều đình đó đến

ngày hôm nay – những kỹ năngmà có lẽ tôi sẽ không học đượcnếu như không gặp giao dịchđó. Kiến thức đó hoàn toàn vôgiá.

Vấn đề ở chỗ là chúng takhông thể nào biết trước mọithứ, và chúng ta chỉ thường họchỏi được khi chúng ta cần họchỏi chúng. Đó là lý do tại saotôi đề nghị bạn nên thử nhữngđiều mới và chuẩn bị chấp nhậnsự thất vọng, nhưng luôn luôncó một người đỡ đầu bên cạnhđể có thể hướng dẫn bạn vượtqua tình huống đó. Nhiều ngườikhông bao giờ bắt đầu những

kế hoạch dự định của mình chỉvì họ không có được mọi câugiải đáp. Bạn sẽ không bao giờcó hết mọi câu trả lời, nhưnghãy bắt đầu đi. Như người bạncủa tôi, anh Keith Cunninghamluôn nói: “Nhiều người khôngchạy tới trước cho tới khi mọiđèn xanh được bậc lên. Đó là lýdo khiến họ chẳng đi đến đâucả”.

3 . Hãy tha thứ cho chínhmình. Một trong những nỗi đaugặm nhắm nhất khi bạn phạmlỗi lầm, thất vọng hay thất bạimột điều gì đó không phải là lờinói với người khác về bạn. Mà

đó chính là sự nghiêm khắc vàcứng nhắc của bạn đối vớichính bạn. Hầu hết nhữngngười phạm lỗi lầm thường tựhành hạ mình hơn bất cứ ngườinào khác. Lẽ ra, họ nên tựtrình diện với cảnh sát và buộctội chính họ vì sự hành hạ tinhthần bởi chính mình.align="justify">Tôi nhận thấynhững người nào mà hay tựhành hạ mình về tinh thần vàcảm xúc đều là những ngườihay e dè khi chấp nhận rủi ro,hoặc chấp nhận thử một ýtưởng mới. Sẽ thật khó họcđược một điều gì mới nếu bạn

cứ tự trừng phạt mình hay đổthừa cho người nào đó vì sựthất vọng cá nhân của bạn.

4 . Hãy nói sự thực. Hồicòn nhỏ, tôi đã từng nhận mộttrong những hình phạt tồi tệnhất từ bố tôi khi tôi sơ ý đánhem tôi bị gẫy mất răng cửa. Nóliền chạy về nhà mách với bố,còn tôi thì chạy trốn. Khi Ngườitìm ra tôi, Người rất giận dữ.

Người đã quở trách tôi, “Lýdo ta phạt con không phải vìcon làm gãy răng của em con,mà là vì con chạy trốn”.

Đối với tiền bạc, rất nhiềulần tôi đã chạy trốn sự lầm lỗi

của mình. Trốn tránh khôngphải là một điều khó làm, thếnhưng những lời trách móc củabố tôi đã dạy tôi suốt đời.

Nói tóm lại, ai ai trongchúng ta cũng đều có lỗi lầm.Chúng ta đều cảm thấy buồnphiền và thất vọng khi sự việckhông xảy ra theo ý muốn củamình. Thế nhưng, sự khác nhaunằm ở chỗ bản thân chúng taphản ứng như thế nào với sựthất vọng ấy. Người bố giàu đãtóm tắt điều đó như thế này,“Mức độ thành công của conđược đo bằng sức mạnh đammê của con, mức độ mơ ước, và

cách con xử lý sự thất vọngsuốt cuộc hành trình”.

Trong vài năm tới, chúng tasẽ gặp những biến động tàichánh có thể thử nghiệm lòngcan đảm của mình. Nhữngngười thành công trong nhiềunăm sau này sẽ là những ngườikiểm soát được cảm xúc củamình, không để cho cảm xúckềm hãm mình lại và đủ chínchắn để ý thức học hỏi nhữngkỹ năng tài chánh mới mẻ

Cũng như một câu hát củaBob Dylan, “Thời đại đang thayđổi”.

Và tương lai sẽ thuộc về

những người có thể thay đổitheo thời đại và lợi dụng sựthất vọng của mình thànhnhững bệ phóng tới tương lai.

HÀNH ĐỘNG1. Đừng sợ phạm lỗi lầm.

Đó là lý do tại sao tôi đề nghịbạn nên bắt đầu những bướcnhỏ. Hãy nhớ rằng thất bại chỉlà một phần của chiến thắng.Những người nhóm L và T đượcdạy rằng không thể chấp nhậnđược sai lầm. Những ngườinhóm C và Đ biết rằng phạmlỗi lầm là một cách học hỏi.

2. Hãy bắt đầu với một số

vốn ít thôi. Bắt đầu nhỏ. Nếubạn tìm thấy một khoản đầu tưbạn muốn, cứ bỏ ra một ít tiềnmua nó. Bạn sẽ ngạc nhiênngay khi thấy sự thông minhcủa bạn phát triển một khi bạnbỏ tiền của chính mình ra.Đừng đánh cá bằng nồi cơmcủa bạn, bằng những khoản trảnợ định kỳ hay tiền học của conbạn. Chỉ bỏ một ít tiền ra... sauđó quan sát và học hỏi.

3 . Chìa khóa của bướchành động chính là HÀNHĐỘNG!

Đọc, xem, và lắng nghe đềulà những phần hết sức quan

trọng trong quá trình học hỏicủa bạn. Thế nhưng bạn cũngcần phải HÀNH ĐỘNG. Hãy giaodịch những miếng đất bất độngsản nhỏ sẽ đem lại cho bạnthêm một ít lời. Hãy gia nhậpmột công ty tiếp thị hệ thốngvà học hỏi về nó từ bên trong.Hãy đầu tư vào cổ phiếu củanhững công ty bạn đã tìm hiểu.Hãy tìm lời khuyên từ người đỡđầu, từ chuyên viên cố vấnthuế vụ hoặc tài chánh một khibạn cần đến. Hãy làm theokhẩu hiệu của hãng giày Nike:“Cứ thực hiện đi”.

CHƯƠNG 17

Bước 7: Sức mạnh của niềmtin

Nỗi sợ lớn nhất của bạnlà gì?

Hồi còn học lớp 12, tôi vàMike, con của người bố giàu, bịkêu lên đứng trước một nhómhọc sinh giỏi các lớp 12 khác.Vị giáo viên hướng nghiệp đãbảo chúng tôi, “Hai em sẽchẳng làm nên trò trống gì cả”.

Có vài tiếng cười khúc khích

khe khẽ từ nhóm học sinh giỏiđứng trước mặt hai chúng tôi.Cô giáo hướng nghiệp đó tiếptục, “Từ giờ trở đi, tôi sẽ khôngphí thời gian với hai em. Tôi sẽdành thời gian của tôi vớinhững em học sinh giỏi kia. Haiem chỉ là những tên hề kém cỏitrong lớp, và cuộc đời của cácem sau này sẽ chẳng làm nênđược một cái gì cả. Còn bây giờhãy ra khỏi đây”.

SỰ CHIẾU CỐ LỚN NHẤTTRONG ĐỜI

Cô giáo hướng nghiệp đó đãdành sự chiếu cố lớn nhất cho

chúng tôi trong đời. Trong khinhững lời nói của cô đúng phầnnào và đã làm chúng tôi bị tổnthương tự ái khủng khiếp,những lời nói đó của cô càngkhiến chúng tôi cảm thấy phấnkhích hơn bao giờ hết. Nhữnglời nói đó đã theo suốt chúngtôi qua những năm đại học vàkinh doanh của ri

HỌP MẶT TRUNG HỌCCách đây vài năm, tôi và

Mike quay trở lại trường nhânmột buổi họp mặt cựu học sinh.Đó là một kinh nghiệm thật thúvị. Thật cảm động khi gặp lại

những người bạn cũ từng họcchung suốt ba năm trung họckhi tất cả chúng tôi đều chưađịnh hình rõ mình sẽ thực sựtrở thành ai sau này. Và cũngthật thú vị khi nhận biết hầuhết những học sinh giỏi ngàynào đã không gặt hái đượcthành công trong đời sau khitốt nghiệp trung học.

Tôi kể lại câu chuyện nàybởi vì Mike và tôi không phải lànhững đứa trẻ học giỏi. Chúngtôi cũng chẳng là những thiêntài về tài chánh hay những cầuthủ ngôi sao. Chúng tôi chỉ lànhững học sinh có học lực từ

mức kém đến trung bình.Chúng tôi không phải là nhữnghọc sinh xuất sắc dẫn đầu lớp.Theo tôi, chúng tôi không cóđược tài năng bẩm sinh như bốcủa mình. Thế nhưng, chínhnhững lời nói nhức nhối của côgiáo hướng nghiệp và nhữngtiếng cười khúc khích châmbiếm của bạn bè đã khiếnchúng tôi hun đúc một ngọn lửaý chí trong lòng, học hỏi từnhững lỗi lầm của mình và tiếptục tiến tới trong những lúcgian nan hay tốt đẹp.

Không phải vì bạn học kém,không nổi tiếng trong trường,

hay không giỏi toán. Cũngkhông phải vì bạn giàu haynghèo, hay bất cứ nguyên nhânnào khác hạ thấp giá trị conngười bạn. Tất cả những điềuđó chẳng có nghĩa lý gì về lâuvề dài cả. Những điều được coil à yếu kém đó chỉ có tác dụngảnh hưởng nếu bạn nghĩ chúnglà yếu kém thực sự của mình.

Đối với những bạn đangxem xét việc đi tìm vòng nhanhcho mình, bạn có thể có nhữngnghi ngờ về khả năng củamình. Tất cả những gìôi có thểnói với bạn là hãy tin tưởngrằng bạn đang có mọi yếu tố

cần thiết ngay bây giờ để trởnên thành công về mặt tàichánh. Hãy khai thác nhữngyếu tố trời cho trong bạn nhưsự đam mê khát khao, ý chí vàmột niềm tin sâu sắc bạn đangcó trong mình một khả năngthiên phú vô song.

HÃY NHÌN VÀO GƯƠNG VÀLẮNG NGHE

NHỮNG LỜI NÓI CỦACHÍNH MÌNH

Tấm gương không chỉ phảnchiếu hình ảnh soi trong đó, màcó thể phản chiếu những suynghĩ của bạn. Biết bao lần

chúng ta đã chứng kiến nhiềungười nhìn vào gương và thốtlên những câu đại loại như:

“Ồ tôi trông thật tồi tệ”“Hình như tôi mập lên thì

phải?”“Tôi thực sự đã già rồi”.“Ồ, ồ! Tôi đẹp trai quá. Tôi

là món quà của Thượng đếdành cho phụ nữ”.

Ý NGHĨ LÀ SỰ PHẢN CHIẾUNhư tôi đã đề cập, tấm

gương không chỉ phản chiếu lạinhững gì thấy được bằng mắtthường. Tấm gương còn có thểphản chiếu lại những suy nghĩ

của chúng ta, thường là nhữngý kiến về chính mình. Nhữngsuy nghĩ hay ý kiến này lạiquan trọng hơn cả hình dángbên ngoài của chúng ta.

Nhiều người trong chúng tatừng gặp những người bềngoàiất xinh đẹp, nhưng nhữngsuy nghĩ bên trong của họ thậtđáng kinh tởm. Hay nhữngngười được người khác yêu mếnrất nhiều, nhưng họ lại khôngyêu thích bản thân họ. Nhữngsuy nghĩ thầm kín của chúng tathường là sự phản chiếu củatâm tư và linh hồn mình. Suynghĩ là sự phản chiếu sự ưu ái

của chúng ta về bản thân mình,bản ngã, sự chán ghét bảnthân, cách đối xử với chínhmình, và ý nghĩ chung về chínhmình.

TIỀN BẠC KHÔNG Ở LẠI VỚINHỮNG NGƯỜI

KHÔNG TIN VÀO MÌNHNhững sự thực cá nhân

thường được bộc lộ trong nhữnglúc cảm xúc lên cao trào nhất.

Sau khi giải thích Kim tứđồ, tôi thường để cho lớp họcthời gian suy nghĩ quyết địnhvề bước kế tiếp của mình. Đầutiên, họ quyết định nhóm nào

họ đang hoạt động trong đó.Điều này khá dễ dàng bởi vì đólà nhóm họ kiếm được nhiềuthu nhập nhất. Sau đó, tôi hỏihọ nhóm nào họ muốn đạt tớinếu họ muốn di chuyển vào.

Họ chỉ cần xem xét lại tứ đồvà chọn lựa cho mình.

Một vài người phát biểu,“Tôi hoàn toàn hài lòng với vịtrí hiện tại của tôi”.

Nhiều người khác lại nói,“Tôi không hài lòng với chỗđứng hiện tại, nhưng tôi khôngđủ chuẩn bị thay đổi vào lúcnày”.

Có nhiều người khác không

hài lòng với nhóm mình đang ở,và biết rằng mình cần phải làmmột điều gì đó ngay lập tức.Những người như thế thườngthổ lộ rất rõ ràng về những sựthực của bản thân mình. Họdùng những lời nói phản ảnhquan điểm của họ, suy nghĩ củahọ. Và đó chính là lý do mà tôinói, “Những sự thực cá nhânthường được bộc lộ trong nhữnglúc cảm xúc lên cao trào nhất”.

Vào những lúc đó tôi thườngnghe những ý kiến như thếnày:

“Tôi không thể làm đượcchuyện đó. Tôi không thể thay

đổi từ nhóm L hay T. Anh cóđiên không? Tôi còn có vợ vàba đứa con để lo”.

“Tôi không thể làm đượcđiều đó. Tôi không thể nào đợi5 năm trước khi tôi lãnh thánglương khác”.

“Đầu tư hả? Có phải anhmuốn tôi mất hết tiền của tôiphải không?”.

“Tôi không có tiền để đầutư”.

“Tôi cần nhiều thông tintrước khi hành động”.

“Tôi đã thử trước đây.Chuyện đó không bao giờ thựchiện được”.

“Tôi không cần phải biếtcách đọc hiểu các bảng tóm tắttài chánh. Tôi có thể lướt quanó”.

“Tôi không cần lo lắng. Tôicòn trẻ mà”.

“Tôi không đủ khôn ngoan”.“Tôi sẽ thực hiện nếu tôi có

thể tìm được đúng người làmđiều đó với tôi”.align="justify">“Chồng tôi sẽkhông bao giờ tán thành điềuđó”.

“Vợ tôi sẽ không bao giờhiểu được”.

“Bạn bè tôi sẽ nói gì?”.“Tôi sẽ làm theo ông nếu tôi

còn trẻ”.“Đã quá trễ đối với tôi”.“Điều đó không đáng làm”.“Tôi không đáng làm

chuyện đó”.

LỜI NÓI CHỈ LÀ TẤM GƯƠNGNhững sự thực cá nhân

thường được bộc lộ trong nhữnglúc cảm xúc lên cao trào nhất.

Mọi lời nói đều là tấmgương bởi vì chúng phản chiếubản chất nội tâm – những gì họnghĩ về chính mình, cho dù họcđang nói về người khác.

LỜI KHUYÊN TỐT NHẤT CỦA

TÔIĐối với những bạn đã sẵn

sàng di chuyển từ nhóm nàysang nhóm khác, lời khuyênquan trọng nhất mà tôi có thểdành cho bạn là hãy cẩn thậnvới những lời nói của mình.Nhất là những lời nói xuất pháttừ chính trái tim của bạn, dạdày bạn và linh hồn bạn. Nếubạn sẽ thay đổi, bạn cần phải ýthức rõ về những suy nghĩ haylời nói do cảm xúc bạn tạo ra.Nếu bạn không nhận biết đư̖bạn đang suy nghĩ bằng cảmtính, bạn sẽ không bao giờ đihết được cuộc hành trình. Bạn

sẽ tự kềm hãm chính mình. Bởivì cho dù bạn đang nói về mộtngười nào đó chẳng hạn như,“Vợ tôi sẽ không bao giờ hiểuđược”, thật ra bạn đang bộc lộmột khía cạnh nào đó của chínhbản thân mình. Bạn có thểdùng người vợ hay người chồngcủa mình làm lý do biện hộ chosự bất động của mình, hoặcthậm chí bạn có thể nói, “Tôikhông có đủ sự can đảm haynhững kỹ năng truyền đạt đểcó thể giải thích những ý tưởngmới cho cô ấy hiểu”. Mọi lời nóiđều là tấm gương mà có thểcho bạn cơ hội nhìn kỹ về

mình. Hoặc giả như bạn có thểnói:

“Tôi không thể nghỉ làm vàtự lập một doanh nghiệp choriêng mình. Tôi còn có nợ nhàvà một gia đình để lo lắng”.

“Tôi mệt mỏi quá rồi. Tôikhông còn muốn làm một điềukhác”.

“Tôi thực sự không muốnhọc hỏi gì thêm nữa”.

Những lời nói đó đều lànhững sự thực cá nhân.

SỰ THỰC CÁ NHÂN CŨNGCHÍNH LÀ LỜI NÓI DỐI

VỀ BẢN THÂN MÌNH

Chúng là sự thực, nhưngcũng là lời nói dối. Nếu bạn tựdối mình, tôi sẽ nói cuộc hànhtrình của chính bạn sẽ khôngbao giờ thực hiện được. Chonên lời khuyên tốt nhất của tôilà hãy lắng nghe những nghingờ, những nỗi sợ của mình, vànhững ý nghĩ hạn chế, sau đóđào sâu hơn để tìm ra sự thựcthầm kín.

Chẳng hạn“Tôi mệt mỏi quárồi. Tôi không còn muốn làmmột điều gì khác”, có thể là sựthực nhưng cũng là lời nói dối.Sự thực thực sự chính là: “Nếutôi không học hỏi một điều gì

mới, tôi sẽ còn mệt mỏi hơn”.Và sâu kín hơn sẽ là: “Sự thựclà tôi thích học hỏi những điềumới. Tôi muốn học những điềumới mẻ và có thể tìm lại sự sôinổi của cuộc sống. Có lẽ nhữngchân trời mới sẽ mở ra trướcmặt tôi”. Một khi bạn tìm ra sựthực đó, bạn có thể nhận thấymột phần trong con người bạnsẽ được hồi sinh và tiếp thêmsức mạnh đủ để giúp bạn thayđổi đời mình.

CUỘC HÀNH TRÌNH CỦACHÚNG TÔI

Để có thể tiến tới, chúng tôi

trước tiên phải đương đầu vớinhững ý kiến, những chỉ tríchcủa chính bản thân mình.Chúng tôi phải sẵn sàng đốiđầu với những suy nghĩ cánhân làm cho chúng tôi cảmthấy mình thật nhỏ bé nhưngkhông được để chúng cản trởchúng tôi. Đôi khi, áp lực tănglên đến mức những nghi kỵ củachúng tôi bùng nổ và hai vợchồng tôi đổ lỗi lẫn nhau. Tuynhiên, cả hai đứa chúng tôi đềubiết rõ rằng trước khi cuộchành trình bắt đầu, điều cảntrở mà chúng tôi sẽ đương đầuchính là sự nghi ngờ bản thân

của mình, những chỉ trích vànhững yếu kém. Vừa là vợchồng, vừa là đối tác kinhdoanh trong suốt cuộc hànhtrình, công việc thực sự củachúng tôi là không ngừng nhắcnhở nhau rằng bản thân mỗingười chúng tôi còn mạnh hơnnhững nghi ngờ, sự hối tiếc vàyếu kém của mình. Trong quátrình đó, chúng tôi đã họ đượccách tự tin hơn vào chính bảnthân mình. Mục tiêu sau chótcủa chúng tôi không chỉ dừnglại ở việc làm giàu mà còn làđạt được sự tín nhiệm vào bảnthân mình cũng như tiền bạc.

Hãy nhớ rằng người duynhất chỉ có thể quyết định đượcsuy nghĩ nào bạn nên chọn tinvề mình chính là bạn. Cho nên,phần thưởng ở cu cuộc hànhtrình không chỉ là sự tự do đượcmua bằng tiền bạc mà còn là sựtự tin bạn có được về chính conngười của bạn... bởi vì chúngkhông thực sự là một thứ. Lờikhuyên tốt nhất của tôi dànhcho bạn là hãy sẵn sàng mỗingày để trở nên to lớn hơnnhững yếu kém của chínhmình. Theo tôi, lý do khiến hầuhết mọi người ngừng lại vàquay lưng đi với những giấc mơ

của mình là vì con người bénhỏ yếu ớt bên trong mỗichúng ta đã đánh bại con ngườimà chúng ta cần trở nên to lớnvà hùng mạnh hơn.

Cho dù bạn chẳng giỏi mộtthứ gì cả, hãy dành thời gianphát triển những thứ bạn cầnphải học hỏi và thế giới của bạnsẽ thay đổi nhanh chóng. Đừngbao giờ chạy trốn những điềumà bạn biết nên cần phải học.Hãy đối diện với nỗi sợ, nỗinghi ngờ của chính mình.Những chân trời mới sẽ mở ratrước mắt bạn ngay thôi.

HÀNH ĐỘNGHãy tin vào chính mình và

bắt đầu ngay hôm nay!

CHƯƠNG 18

Thay lời kết

Đó chính là 7 bước hànhđộng mà hai vợ chồng tôi đãthực hiện để thay đổi từ tìnhtrạng không nhà không cửa đếnsự tự do về tài chánh chỉ trongvòng vài năm. Bảy bước đi đóđã giúp chúng tôi tìm thấy vòngnhanh của mình và chúng tôivẫn tiếp tục sử dụng chúngtrong ngày hôm nay. Tôi tinrằng chúng có thể hỗ trợ bạn

tìm lấy một con đường đi đếnsự tự do tài chánh của bản thânbạn.

Chỉ cần có một kế hoạch dàihạn sẽ làm giảm nợ tiêu dùngcủa bạn trong khi có thể đểdành một số tiền nhỏ đều đặnmỗi tháng. Hành động như thếsẽ giúp bạn có một sự bắt đầutốt nếu như bạn biết làm ngay,kịp thời, và theo dõi những gìbạn đang làm. Ở trình độ này,hãy giữ mọi thứ đơn giản. Đừngtưởng tượng hay mong đợi quánhiều.

Nguyên nhân tại sao tôi giớithiệu với bạn Kim Tứ đồ.

7 cấp bậc đầu tư và ba loạingười đầu tư, là vì tôi muốngiới thiệu với bạn nhiều cáchphân tích con người của bạn,tìm hiểu những quan tâm củamình, cũng như con người màbạn mong muốn trở thành. Tôi

luôn tin rằng bất cứ ai cũng cóthể tìm được con đường riêngcho mình đạt đến vòng nhanhvề tiền bạc bất kể họ xuất thântừ nhóm nào. Thế nhưng, chínhbạn mới là người sau cùng tìmlấy một con đường riêng chomình.

Hãy nhớ điều tôi đã nói vớibạn trong ước đây. “Nhiệm vụcủa người chủ là giao công việccho bạn. Còn nhiệm vụ của bạnlà tự làm giàu cho mình”.

Lo chuyện của mình lúc đầucó thể khó khăn và đôi khi dễlẫn lộn. Có nhiều thứ để họcbất kể bao nhiêu kiến thức bạn

có. Đó là một quá trình tiếp tụccả đời. Thế nhưng tin mừng làphần khó nhất là quá trình luônnằm ở giai đoạn khởi sự. Mộtkhi bạn quyết tâm hành động,cuộc sống sẽ mỗi lúc một dễhơn. Lo chuyện của mìnhkhông là một việc khó làm, màđó chỉ là điều hợp lý rất bìnhthường.

[1] Ở Mỹ, khi một cá nhân đi vay tiền ngân

hàng để mua nhà, số tiền lãi phải trả cho ngânhàng được cho phép coi là khoản chi phí hợp lýkhấu trừ vào thu nhập chịu thuế, do đó làm giảmthuế thu nhập cá nhân. (LND)

[2] thu nhập mang lại từ các tài sản đầu

tư được gọi là “thu nhập thụ động”(passive income), dùng để phân biệt vớithu nhập mang lại từ việc làm hay chuyệnkinh doanh (earned income) (LND)

[3] Chẳng hạn như ở Úc, ngoài mức8% bảo hiểm xã hội trích từ lương màngười lao động phải tham gia theo quyđịnh của pháp luật, người lao động cóthể chọn lựa trích từ lương một khoản

đóng vào quỹ hưu trí cá nhânhính phủhay của các công ty đầu tư. Những khoảnnày có thể làm miễn giảm thuế thu nhậpcá nhân khi khai thuế hàng năm (LND).

[4] Chương trình phúc lợi này quy định

bắt buộc bởi luật pháp. Ở Mỹ, gọi là DefinedContribution pension plan, ở Úc gọi làSuperannuation, và ở nước ta gọi làChương trình tham gia Bảo hiểm Xã hội.Riêng ở Việt Nam, Nhà nước quy định ngườisử dụng lao động phải đóng 15% lương vàngười lao động đóng 5% lương vào quỹbảo hiểm xã hội. Điểm cần chú ý là nhữngkhoản bảo hiểm này không hề được tính lãisuất theo thời gian, nhưng không bị thuếthu nhập cá nhân. Trong khi đó, ở các nướcphát triển khác, những khoản này đượctính gộp lãi suất theo thời gian nhưng sẽ bịthuế thu nhập cá nhân vào thời điểm ngườilao động rút ra sau khi tới tuổi về hưu(LND)

[5] Thông thường, ở các nước phát triển

khoản bảo hiểm hưu trí do pháp luật quyđịnh thường được nộp vào một quỹ tàichánh nào đó do người lao động hay chủlao động chọn lựa. Khác với ở Việt Nam lànhững khoản này phải nộp vào Quỹ BHXHcủa nhà nước (vì điều kiện nước ta chưacho phép sự thành lập và hoạt động khả thicủa các công ty đầu tư tài chánh), luậtpháp ở các nước đó cho phép sự hoạtđộng của các quỹ tài chánh tư. Những quỹtài chánh này lại đem những khoản đónggóp hưu trí đó đầu tư vào các thị trường tàichánh để sinh lời. Đặc biệt ở Mỹ, các côngty lớn hay áp dụng hình thức cổ phiếu củachnh công ty như khoản phúc lợi đóng góphưu trí cho các nhân viên của mình. Trườnghợp tập đoàn Enron của Mỹ bị sụp đổ gầnđây càng cho thấy nguy cơ rủi ro củanhững chương trình hưu trí ấy. Dĩ nhiên, ởViệt Nam ngoài phần bảo hiểm xã hội bắtbuộc theo luật lao động, người dân cn cóthể tự mình chủ động tham gia vào các

chương trình hưu trí tư như hình thức bảohiểm nhân thọ đang phát triển ồ ạt gần đâycủa các công ty bảo hiểm nước ngoài. Tuynhiên, mức độ rủi ro khi tham gia cácchương trình này hoàn toàn lệ thuộc vàotình hình hoạt động đầu tư của các công tynày trên thị trường tài chánh thế giới, và dĩnhiên bạn vẫn có nguy cơ bị mất trắng nếucác công ty này sụp đổ. (LND)

[6] Một thuật ngữ chứng khoán chỉ có

những cổ phiếu của các đại công ty hay tậpđoàn lớn (LND)

[7] Cổ phiếu của tập đoàn hàng không

Ansette (Úc) và tập đoàn năng lượngEnron (Mỹ) từng được liệt vào loại “bluechips”. Vào năm 2001, cả hai tập đoàn nàyđều bị phá sản (LND)

[8] Nếu tính từ cuộc Đại khủng hoảng

vào những năm 1939, sự suy thoái kinh tếtoàn cầu lớn nhất sau biến động 11-9-2001 ở Mỹ trùng vào chu kỳ kinh tế nhưđược ước đoán (LND)

[9] Tạp chí hàng đầu thế giới về đầu tư, nhất

là thị trường chứng khoán (LND).[10]

Tiếng Anh là “derivatives”. Đây làmột hình thức đầu tư khá mới mẻ và tinh vitrên thị trường tài chánh hiện tại, được tạora từ sự kết hợp giữa các hình thức đầu tưkhác như options hay futures. (LND)

[11] Tác giả chơi chữ ở đây. Nguyên văn

“fine” is an acronym for Feeling InsecureNeurotic and Emotional (LND).

[12] Tiếng Anh là: due diligence. Trong

giới chuyên môn tài chánh và kế toán,thuật ngữ này rất thường dùng như mộttiêu chuẩn đòi hỏi bắt buộc trong nghềnghiệp. Ở Mỹ và Anh, đã từng xảy ra vô sốvụ kiện mà trong đó thân chủ thường kiệncác chuyên gia với tội danh chuyên nghiệplà “không có sự cần cù cần thiết trong đạođức nghề nghiệp” (LND).

[13] Khóa velcro là một loại khóa gồm

hai dải bằng sợi nilông, một nhám mộttrơn, khi ép lại sẽ dính chặt nhau. Rất phổbiến với các loại túi áo quần, ví, giỏ xáchthể thao, v.v... (LND).

[14] Đây là một thuật ngữ chỉ cho cách

quản lý cổ phiếu của một công ty. TiếngAnh là “share split”. Chẳng hạn, công ty sẽchẻ cổ phiếu 1 triệu phần có trị giá mặt 50xu thành 5 triệu phần nhưng trị giá mặt chỉcó 10 xu. Quá trình này làm cho số lượngcổ phiếu tăng lên nhưng tổng trị giá tại thờiđiểm “chẻ” vẫn không thay đổi (LND)

[15] Thuật ngữ là “junk bonk”. Đâylà một hình thức giấy nợ do các công typhát hành ra công chúng, có mức lãi caonhưng rủi ro cũng không kém. Hình thứcđầu tư này không có bảo đảm chắc chắntrên giá trị tài sản của các công ty (khácvới trái phiếu do công ty phát hành)(LND).

[16] Thuật ngữ là marginallending”. Đây là một kỹ thuậtvay mượn do các ngân hàng vàcác công ty tài chánh tạo ra. Sốtiền vay mượn thêm sẽ căn cứtrên khoản lời chênh lệch từ sốcổ phiếu bạn đang nắm giữ,thông thường khoảng 70% trêntổng số lời này. Nên nhớ, tronghình thức vay này, khoản tiềnvay tính trên số lời chứ khôngphải giá trị cổ phiếu bạn đangnắm giữ. (LND).

[17] Trong trò chơi Cashflow, bạn phải thoát

khỏi “vòng chuột” (rat race) để sang “vòng nhanh”(fast track race) bằng cách làm cho thu nhập “thụđộng” của mình lớn hơn tổng chi phí.