Embed Size (px)
Citation preview
2
Respublikanın ümumtəhsil məktəblərinin
6-cı sinifləri üçün “İngilis dili” dərslik komplekti
Müəlliflər: Fəridə Hüseynova
Nailə Bağırova
Bakı: Təhsil, 2013.
Dərslik komplekti ilə bağlı TQDK-ya daxil olmuş və açıq
müzakirələrdə bildirilmiş qeydlər, iradlar və təkliflər əsasında
hazırlanmış
YEKUN RƏY
3
Yekun rəy aşağıdakı meyarlar əsasında formalaşmışdır:
1. Məzmunun işlənməsi baxımından;
2. Dil və yazı üslubu baxımından;
3. Dizayn və bədii tərtibat baxımından;
4. Tapşırıqların elmi-metodiki uyğunluğu baxımından;
5. “Müəllim üçün metodik vəsait”in (MMV-nin) məzmununun işlənməsi
baxımından.
1. Məzmunun işlənməsi baxımından
Dərslik komplekti dərslik və müəllim üçün metodik vəsaitdən ibarətdir. Dərslik
“Giriş” və 10 bölmə üzrə (“Summer was fun!”, “Free time”, “Learning English”,
“TV in our life”, “Countries and people”, “How to be kind”, “Health and
wealth”, “Ecology and man”, “Space and travelling”, “Our wonderful world”)
40 mövzunu əhatə etmişdir. Mövzular əvvəlki siniflərdəki mövzuların davamı olaraq
tərtib edilmişdir. Burada qrammatika bölməsinə aid sxem və materialların, lüğətin,
qaydasız fellərin siyahısının və mündəricatın verilməsi dərslikdən istifadəni
asanlaşdırır.
Bu materiallarla yeni təhsil proqramına (kurikuluma) əsasən 4 məzmun xətti
üzrə əsas və alt standartların reallaşdırılması nəzərdə tutulmuşdur.
Komplekt kurikulumun tələbi olan şəxsiyyətyönlülük, tələbyönlülük,
nəticəyönlülük, şagirdyönlülük və tərbiyəvilik prinsiplərinin aşılanmasına
yönəlmişdir.
Dərslikdə məzmun standartlarının reallaşdırılması baxımından materialların
seçimində məntiqi ardıcıllıq gözlənilməklə, sadədən-mürəkkəbə prinsipinə əməl
edilmiş, fəndaxili, fənlərarası inteqrasiya, didaktik tələblər nəzərə alınmışdır. Təlim
materiallarında şagirdlərin real həyatla əlaqəsini yaradan maraqlı məlumatlara
üstünlük verilmişdir.
Hər bölmədə verilmiş dərslər (4 dərs) dinləyib-anlama, danışma, oxu və yazı
başlıqları altında tapşırıqlarla verilmişdir. Hər bir dərsin ilk tapşırığı dinləyib-anlama
və danışma bacarıqlarının inkişaf etdirilməsi ilə başlayır. Sonra bütün dərs boyu oxu,
danışma və yazı bacarıqları inkişaf etdirilir.
4
Dinləyib-anlamanı inkişaf etdirmək üçün disklər və audio vəsaitlər ən təsirli
vasitələrdir. Lakin dərslik komplektində disk nəzərdə tutulmamışdır. Bu isə
dinləyib-anlama məzmun xəttinin tam reallaşdırılmasına imkan vermir.
Dərslik komplektində disk nəzərdə tutulmasa da, bəzi tapşırıqların tapşırıq
hissəsinə “Listening” başlığı qoyulub və bu, dərsin nəticələrində nəzərə alınıb.
Lakin “Listening-speaking” başlığı ilə verilən tapşırıqlarda yalnız 1 və ya 2 sual
verilməsi nəzərdə tutulduğundan, dinləyib-anlamanın necə aparılması açıqlanmayıb
və dinləyib-anlama məzmun xəttinin yerinə yetirilməsi üçün vacib olan tapşırıqlar
dərslikdə və ya MMV-də müəllimlərə nümunə kimi verilməyib.
Şifahi nitq vərdişlərinin yaradılması və inkişaf etdirilməsində dialoqlar və
onların düzgün seçilməsi böyük rol oynayır. Dərslikdə “dialoqu oxu, mənasına aid
suala cavab ver, dialoqu dinlə və yoldaşınla ifa et, dialoqun buraxılmış hissəsini
tamamla, verilmiş replikalar əsasında dialoqların tərtibi” və qarışıq tipli dialoqlar da
bu məqsədə xidmət etmişdir.
Gündəlik danışıq ifadələri və nitq etiketləri hər dərsdə inkişaf etdirilmişdir.
Gender, irqi, etnik və dini məsələlərə həssas yanaşılmışdır. Müqayisəlilik və millilik
prinsipinin qorunmasına əsasən riayət olunmuşdur.
Dilin aspektlərindən biri olan leksika real kommunikativ nitq fəaliyyətinin əsas
fonunu təşkil edir. Leksik biliklər isə əsas etibarı ilə yeni sözlərin öyrənilməsi ilə
bağlıdır. Dərslikdə yeni sözlər hər dərsin başlanğıcında “Word box” başlığı ilə
verilmişdir. Yeni sözlərin bəzi hallarda şəkillərlə (səh. 8, 11, 15, 21, 26 və s.), bəzən
mətn və dialoqlar daxilində (səh. 10, 12, 15, 16, 19, 22, 26, 30, 31, 34 və s.), bəzi
hallarda isə tapşırıqda sualların daxilində (səh. 9, çalışma 3; səh. 13, çalışma 4;
səh.16, çalışma 6; səh. 23, çalışma 5 və s.) təqdim olunmasını müsbət hal kimi
qiymətləndirmək olar.
Sözlər şagirdlərin mənimsəyəcəyi əsas lüğət bazasıdır, onların miqdarı və
həcmi çox vacib məna kəsb edir. Sözü gedən 6-cı sinif dərsliyində hər dərs üçün
müəyyən miqdarda söz siyahısı verilib, lakin sözlərin sayı həddən artıq çoxdur.
Məsələn, 1-ci bölmə üçün 44 söz, 2-ci bölmə üçün 47 söz, 3-cü bölmə üçün 42 söz,
4-cü bölmə üçün 38 söz, 5-ci bölmə üçün 35 söz, 6-cı bölmə üçün 45 söz, 7-ci bölmə
üçün 42 söz, 8-ci bölmə üçün 36 söz, 9-cu bölmə üçün 37 söz, 10-cu bölmə üçün 47
söz nəzərdə tutulmuşdur. İlin sonunda şagird cəmi 452 söz həcmi çərçivəsində aktiv
leksikanı mənimsəməlidir. Lakin bu sözlərdən başqa hər bir dərsdə mətn və
5
tapşırıqların daxilində verilmiş passiv leksika da bura daxil edilərsə, sözlərin
həcminin nə qədər çox olduğu aydın olar.
İngilis dilində çox zaman eyni bir söz müxtəlif nitq hissələrinə aid ola bilər və
onun hansı nitq hissəsinə aid olmasını yalnız cümlədəki funksiyasına görə müəyyən
etmək olar. Məsələn, “work”-isim, fel; “clean”-sifət, fel və s. Dərslikdə belə sözlərə
rast gəlinir. Səhifə 108-də “forecast” sözünün qarşısında “to” hissəciyinin
yazılmasından aydın olur ki, bu söz feldir. Lakin həmin dərsdə bu söz həm fel, həm
də isim kimi işlənmişdir. Dərsliyin sonunda verilmiş lüğətdə isə bu sözün
Azərbaycan dilində yalnız isim, rus dilində isə həm isim, həm də fel kimi mənası
verilmişdir.
Mövzularda passiv lüğətin izahına rast gəlinmir. Bu iş müəllimin ixtiyarına
buraxılır. Bu da şagirdlərin müstəqil təliminə məhdudiyyət yaradır. Yalnız dərsliyin
sonunda şagirdlərə kömək üçün lüğət verilmişdir. Lakin həmin lüğətdə də mətnlərdə
verilmiş bəzi söz və ifadələr öz əksini tapmamışdır.
Bəzi sözlərin dərsliyin arxasında verilmiş leksik mənaları ilə həmin sözlərin
mətn daxilində işlənmiş mənaları uyğun gəlmir. Məsələn, “to spend” feli dərsliyin
sonundakı lüğətdə “xərcləmək” mənasında verilmiş, lakin səhifə 8-də “vaxt
keçirmək” mənasında işlənmişdir. “Cool” sözünün də lüğətdə verilən mənası ilə
dərsdə verilən mənası uyğun gəlmir. Səhifə 12-də mətndə və yeni sözlərdə “cool”
sözü “xoşagələn” mənasında işlədilmiş, lakin dərsliyin sonundakı lüğətdə onun
yalnız “sərin” mənası göstərilmişdir. 10-cu bölmənin 2-ci dərsində və mətndə “to
lay eggs” ifadəsi (yumurta qoymaq, yumurtlamaq) işlədilmişdir. Dərsliyin sonundakı
lüğətdə “to lay”-in tərcüməsi “sərmək” kimi verilib ki, bu da anlaşılmazlıq yaradır
və şagirdlərin müstəqil bilik əldə etmək bacarıqlarını çətinləşdirir.
Ümumiyyətlə, dərslikdə bəzi sözlərin sözönüləri ilə işlədilməsi qaydalarına fikir
verilməmişdir. Məsələn, səhifə 8-də “to spend” feli təqdim olunarkən ondan sonra
“on” sözönünün işlənməsi (“nəyəsə vaxtını keçirmək” və ya “nəyəsə pulunu
xərcləmək”) söz birləşmələri və ya cümlələr daxilində öz əksini tapmalıdır. Əgər bu
sözlər mətn daxilində işlədilirsə, mətndə sözlərin sözönü ilə işlənməsinin qara şriftlə
verilməsi yaxşı olar.
Bəzi mətnlərin çətin dil üslubunda yazılması və ya çoxlu yer, coğrafi adlar və
şəxs adları ilə zəngin olması nəzərə çarpır. Məsələn səhifə 89-da “Prometheus
(Greek Legend)” mətni və eləcə də, səhifə 120-də “What do you know about
planets?” mətnləri xüsusi isim adları və çox informasiya verən materiallarla
6
zəngindir. Şagirddən yer və şəxs adlarını həm tələffüz etmək, həm də öyrənmək tələb
olunur. Bu dərslərdə və eləcə də, 5-ci bölmənin bütün dərslərində yer adlarının və
şəxs adlarının qarşısında onların düzgün tələffüzləri verilmədiyindən şagirdlər bu cür
xüsusi isimləri tələffüz etməkdə çətinlik çəkəcəklər.
Qrammatik materialın təqdimatı “Grammar secret” başlığı altında verilmiş və
onlar mətn, dialoq, qismən də çalışmalarda öz əksini tapmışdır. Bəzi hallarda isə
qrammatik materiallar funksional dil materiallarının tərkibində verilmişdir.
Qrammatik materialın təqdimatında şagirdlərin yaş xüsusiyyətləri nəzərə alınmış
və materiallar dərsin məzmununa uyğun verilmişdir. Lakin bəzi hallarda bu
materialın dəqiq, aydın və sadədən-mürəkkəbə doğru inkişafda verilməsi
gözlənilməmişdir.
Səhifə 8-də “to be” və “to have” fellərinin eyni cədvəldə verilməsi qarışıqlıq
yaradır. Belə ki, adətən “to be” feli cədvəl formasında ayrıca, “to have” isə qaydasız
fellərin siyahısında verilir. Bu səhifədə onlar eyni cədvəldə verildiyindən
anlaşılmazlıq yaratmışdır. Ayrı-ayrı cədvəllərdə verilməsi məsləhətdir.
Səhifə 27-də ikihecalı və çoxhecalı sifətlərin dərəcə formaları; səhifə 33-də bəzi
sifətlərin dərəcə formalarının qaydasız yolla düzəldilməsi göstərilmiş, lakin onlara
dair nümunə verilməmişdir.
Ümumiyyətlə, sifətin müqayisə dərəcələrinin təqdimatı adətən bir hecalı
sifətlərdən başlayıb dərəcəsi qaydasız yolla düzələn sifətlərin verilməsi ilə bitir. Eyni
zamanda, dərəcənin cümlədə işlənməsinə kömək edən açar sözlər də paralel olaraq
keçilir. Lakin dərslikdə səhifə 27-də sadə sifətlərin ikihecalıları və çoxhecalıları ilə
təqdimat başlayıb, cümlədə işlənməsi qaydası isə verilməyib. Səhifə 33-də dərəcə
formaları qaydasız yolla düzələn sifətlərin və nəhayət səhifə 48-də tək hecalı və 2
hecalıların dərəcəsi verilib. Qrammatik materialın bu cür verilməsi sadədən-
mürəkkəbə doğru bilik qazanmağı və müstəqil öyrənməni çətinləşdirir və qarışıqlıq
yaradır. Səhifə 33-də verilmiş sifət düzəldən şəkilçilərin təqdimatı səhifə 27-də
verilməli idi. Belə ki, “readable” sifətinin dərəcəsi səhifə 27-də, şəkilçi ilə
düzəlməsi qaydası isə səhifə 33-də verilmişdir.
Səhifə 48-də verilmiş sifətin dərəcələrinin bağlayıcılarla (as...as, than)
işlənməsi qaydası səhifə 27-də verilsə, daha məqsədəuyğun olar.
Səhifə 88-də gələcək zaman formasının izahına aid qrammatik material
verilmişdir, lakin qrammatik materialın möhkəmləndirilməsi üçün heç bir tapşırıq
həmin dərsdə öz əksini tapmamışdır. Yalnız çalışma 8-də felləri sadə gələcək zaman
7
formasında olan “We shall overcome” mahnısı (səh.91) həmin zaman formasının
necə işlədilməsinə nümunədir.
Ümumiyyətlə, qrammatik materialın 1-ci və 2-ci yarımil ərzində bərabər
bölünməməsi nəzərə çarpır. Əgər 1-ci yarımildə keçmiş qeyri-müəyyən zaman
forması (təsdiq, sual və inkar forması), sifət və onun bütün dərəcələri, modal fellər,
qayıdış əvəzliyi, “to be going to...” ifadəsi tədris olunmalıdırsa, 2-ci yarımildə isim
(düzəltmə və mürəkkəb; sayılan və sayıla bilməyən) və qeyri-müəyyən miqdar sayları
tədris olunmalıdır. Sadalananlardan aydın olur ki, 1-ci yarımil üçün verilmiş
qrammatik material daha çox və çətindir (MMV, səh. 17-21).
Bəzi hallarda şagirdlərə məlum olmayan qrammatik materiala və konstruksiyaya
aid cümlələrə rast gəlinir. Məsələn, səhifə 87-də 8-ci çalışmanın “There are a lot of
children who don’t have games, toys or clothes” cümləsi və ya səhifə 88-də 1-ci
çalışmanın “Heroes were people who...” cümləsi təyin budaq cümləsinin
işlənməsinə (eləcə də, səhifə 114-də 1-ci çalışmanın 4 və 5-ci cümlələri), səhifə 89-
da “Prometheus was chained to a rock” cümləsi məchul növün işlənməsinə aiddir.
Şagirdlərin bu materialları keçmədikləri və qabaqlayıcı material kimi növbəti
dərslərdə planlaşdırılmadığı üçün bu tip cümlələrin verilməsi məqsədəuyğun deyil.
Dərslikdə bəzi hallarda dərsin və ya mətnin adı məzmunla uyğun gəlmir.
Məsələn, səhifə 93-də “What is friendship for you?” başlığı ilə verilmiş mətnin
məzmunu və başlığı uyğunluq təşkil etmir.
Fəndaxili və fənlərarası inteqrasiya əksər dərslərdə öz əksini tapmışdır. Lakin
inteqrasiya edilən fənlər sırasında “computer” və “science” sözlərinin işlədilməsi
problem yaradır. Bu terminlər altında hansı fənnin nəzərdə tutulduğu aydın olmur.
Bəzi dərslərdə materialın çoxluğu və 2 saata hesablanarkən bərabər
bölüşdürülməməsi nəzərə çarpır (səh. 30-33). 2-ci bölmənin 4-cü dərsi ilə müqayisə
etdikdə 3-cü dərsdə materialın bərabər bölüşdürülməməsi və daha çətinləşdirilmiş
verilməsi aydın olur. Eyni hal 3-cü bölmənin 4-cü dərsi ilə 4-cü bölmənin 1-ci
dərsinin müqayisəsində də baş verir. Bu dərslərdə də həm leksik, həm də qrammatik
material bərabər bölünməmişdir.
Hər bir dərsin sonunda özünüqiymətləndirmə materialları verilmişdir. Lakin
özünüqiymətləndirmə materiallarında eyni sualların təkrarlanmasına rast gəlinir.
Məsələn: səhifə 44-də qiymətləndirmə sualının 3-cü bəndində “What is the best
way of learning English?” sualı ilə səhifə 47-də qiymətləndirmə sualının 3-cü bəndi
(What is the best way to learn English?) eynidir.
8
Səhifə 58-də “What do you learn from programmes?” sualı eyni səhifədə 3
dəfə təkrar olunub. Dərsin sonunda nəticə kimi yenidən eyni tipli sualların
verilməsinə ehtiyac yoxdur. Daha yaxşı olardı ki, MMV-də hər dərs üçün verilmiş
“Self evaluation paper” dərslikdəki həmin “Self evaluation questions” başlığı
altında verilən sualların əvəzinə yerləşdiriləydi.
2. Dil və yazı üslubu baxımından
Dərslik komplektində verilmiş materialların dili və üslubu şagirdlərin yaş
səviyyəsinə əsasən uyğundur.
Bununla yanaşı, müəyyən qüsurlara da rast gəlinir. Bunlar aşağıdakılardır:
Səhifə 7-də axırıncı dialoqda nəqli cümlənin sonunda səhvən sual işarəsi
qoyulmuşdur.
Səhifə 8-də cədvəldə “affirmative” sözünün yazılışında səhv var.
Səhifə 10-da mətnin 3-cü abzasının 4-cü cümləsində “went to swimming”
deyil, “went swimming” olmalıdır. Ardınca gələn cümlədə “but” bağlayıcısı artıqdır.
4-cü abzasın 3-cü cümləsində “took” deyil, “had” olmalıdır.
Səhifə 11-də 6-cı çalışmanın 6-cı cümləsində “texts” deyil, “text” yazılmalıdır.
Yenə həmin səhifədə 7-ci çalışmanın g) bəndinin “summer activity” kimi
verilməsi düzgün deyil.
Yenə həmin səhifədə 8-ci çalışmanın 2-ci cümləsində “a good of time” deyil,
“a good time” olmalıdır.
Səhifə 12-də “Reading” hissəsində verilmiş mətnin bütün abzasları şəxssiz
cümlələrlə bitmişdir. Bunun nəzərə alınması təklif olunur.
Mətnin sonunda “Please, write me soon” deyil, “Please write to me soon”
olmalıdır. Həmin səhv səhifə 111-də də təkrarlanır.
Səhifə 14-də 6-cı çalışmanın 4-cü cümləsində “go to beach” deyil, “go to the
beach” olmalı, 5-ci cümlə isə “What did you enjoy at the seaside?” kimi yazılmalıdır.
Yenə həmin səhifədə “Self evaluation questions” başlığı atlında verilmiş 1-ci
sualın “What sports and games do you like to play in summer?” kimi olması
məqsədəuyğundur.
Səhifə 15-də 2-ci tapşırıqda verilmiş cümlələrdən (1, 2, 3, 4, 6) sonra işlədilən
“He is...”, “It is...” artıqdır. Onların əvəzinə 5-ci və 7-ci cümlələrdə olduğu kimi, 3
nöqtə qoymaq kifayətdir. Həmin tapşırığın şərtini “Complete the sentences using
pictures and new words” kimi vermək daha düzgün olar.
9
Səhifə 16-da “Cavepeople” mətninin 7-ci cümləsində “warm” deyil,
“warmed” olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə 7-ci tapşırığın şərtində “object” sözünün qarşısında “the”
işlənməlidir. Ümumiyyətlə, artiklin işlənməsi ilə bağlı dərslikdə və MMV-də çoxlu
səhvlər vardır.
Səhifə 17-də “Do you know that there is a cave in Azerbaijan?” başlıqlı
məlumatın daha geniş və daha maraqlı başlıq altında verilməsi təklif olunur.
Səhifə 19-da “Reading” hissəsində 2-ci mətnin 1-ci cümləsində mübtəda
buraxılmışdır, “On April 5th I was alone at home” kimi olmalıdır.
Mətnin sonunda “outy” deyil, “out” yazılmalıdır. Verilmiş 4 oxu materialının
3-ü eyni cümlə ilə bitmişdir (That was my best day out!). Dəyişdirilməsi təklif
olunur.
Səhifə 20-də cədvəldə “He went to the circus with family” cümləsində
“family” sözü “his” yiyəlik əvəzliyi ilə işlənməlidir. Həmin cədvəldə “Elephant was
so big” cümləsində “the elephant” olmalıdır, burada artikl buraxılmışdır.
Yenə həmin səhifədə “Self evaluation questions”-da 3-cü cümlənin
strukturunun dəyişdirilməsi məqsədəuyğundur.
Səhifə 21-də 1-ci çalışmanın şərtinin “Speaking. What are they good at?”
deyil, “Complete the sentences using the given words and word combinations” kimi
verilməsi daha yaxşı olar.
Səhifə 23-də 1-ci mətndə “The only problem that...” deyil, “The only problem
is that...”. olmalıdır (“is” buraxılmışdır). Həmin abzasın sonunda “It is a problem!”
cümləsi artıqdır. 2-ci mətnin son cümləsində “is” səhvən 2 dəfə işlənmişdir.
Səhifə 26-da 2-ci çalışmada 3-cü şəklin altında “The Adventures of Tom
Sawyer” olmalıdır. Həmin səhv 3-cü çalışmanın “Title” yarımbaşlığında da
təkrarlanır.
Səhifə 30-da 1-ci çalışmada “I’m making innovations...” deyil, “I’m making
innovation cards...” olmalıdır.
Səhifə 31-də “Do you know that…” yarımbaşlığı altında verilmiş
məlumatlarda “holiday” sözü təkdə işlənməsinə baxmayaraq, növbəti cümlədə
“them” əvəzliyi ilə əvəz olunmuşdur.
Yenə həmin səhifədə “Independence Day” mətninin 1-ci cümləsində “the”
artıqdır. 2-ci cümlədə “have day off” deyil, “have a day off” olmalıdır.
10
Səhifə 34-də mətndə artikl buraxılmışdır (a ball, a ship, a bear olmalıdır).
Mətnin sonunda “to make toys of animals” deyil, “to make animal toys” olmalıdır.
Səhifə 35-də mətnin 2-ci cümləsində isimlər cəmdə verilməli (witches, ghosts,
skeletons olmalıdır), ya da qarşısında “a” işlənməlidir. 4-cü tapşırığın şərti “Use the
necessary words from the box” kimi olmalıdır .
Səhifə 39-da “Model”-də “a dictionary” olmalıdır.
Səhifə 42-də 3-cü tapşırıqda mətnin D) bəndinə aid başlıq verilməmişdir.
Səhifə 44-də dialoqda “intetersting” deyil, “interesting” yazılmalıdır. Dialoqda
Aygünün 2-ci replikasında sonda “on the poster” olmalıdır.
Səhifə 49-da 2-ci çalışmanın b) bəndində “center” sözü Amerikan variantı ilə
“centre” kimi verilmişdir, g) bəndində isə “244 meters” olmalıdır.
Səhifə 50-də 3-cü çalışmanın 2-ci cümləsində “Nelson’s Column” olmalıdır.
4-cü çalışmada artikl (“The Tower of London, The British Museum” kimi olmalıdır),
5-ci çalışmanın 4-cü cümləsində isə “are” buraxılmışdır.
Səhifə 52-də 3-cü çalışmanın şərtində düzgün zaman formasından istifadə
etməklə mətni oxumaq tapşırılsa da, mətn daxilində verilmiş bütün cümlələrdə fellər
lazım olan zaman formasında işlədilmişdir. Mətnin 4-cü cümləsində “no many”
deyil, “not many” olmalıdır.
Səhifə 53-də 2-ci şəkildəki şəkilaltı yazıda “My grandfather prefers watching
the historical films” cümləsində “the” artıqdır.
Səhifə 54-də 6-cı tapşırıqda “Sherlock Holmes adventures” deyil, “The
adventures of Sherlock Holmes” olması düzgün olar.
Səhifə 62-də “New Year Eve” deyil, “New Year’s Eve” olmalıdır.
Səhifə 63-də 3-cü çalışmanın 5-ci cümləsində “thievies” deyil, “thieves”
olmalıdır. 6-cı çalışmada verilmiş sual cümləsində “...on the New Year’s eve?”
olmalıdır.
Səhifə 64-də 9-cu çalışmada “Be kind with your sister!” deyil, “Be kind to
your sister!” olmalıdır.
Səhifə 66-da mətn çox kiçikdir. Sonuncu cümlədən sonra nümunə verilsə idi,
“cuisine” sözü şagirdlərə aydın olardı.
Həmin mətndə verilmiş “There are seven continents on our planet”
cümləsindəki fikir yanlışdır. Bu cümlədə “seven continents” deyil, “six continents”
olmalıdır.
11
Səhifə 68-də yapon qızın adı şəkildə “Hiromi”, dialoqda isə “Hirami” kimi
verilmişdir. Düzgün formada verilməsi məqsədəuyğundur.
Səhifə 69-da 3-cü tapşırığın şərtinin “Match pictures to a chart” deyil, “...to
the chart” kimi verilməsi düzgün olar.
4-cü tapşırıqdakı “There are more than (G) ... people live in Azerbaijan”
cümləsində “live” sözü artıqdır.
Yenə həmin səhifədə “Self evaluation questions”-da verilmiş “What symbols
have the countries got?” sualının cavabı həmin dərsdə verilməmişdir.
Səhifə 70-də başlığın dəqiqləşdirilməsi məsləhətdir.
Yenə həmin səhifədə verilmiş sxemdə daha az sözün verilməsi təklif olunur.
Belə olan halda, şagirdlər həmin sözləri özləri müəyyən edərdilər.
Yenə həmin səhifədə “Reading”-də mətndə işlənmiş xüsusi isimlərin tələffüz
formasının verilməsi məqsədəuyğundur.
Səhifə 71-də verilmiş “Italy” mətnindəki “Luciano Pavarotti was opera
singer in Italy” cümləsində artikl buraxılmışdır (“an opera singer” olmalıdır).
Səhifə 72-də 3-cü çalışmada “a group of island” deyil, “a group of islands”
olmalıdır.
Səhifə 73-də 6-cı tapşırıq qrup işi üçün yaramır. Tapşırığın şərtinin “Fill in
gaps” kimi verilməsi daha maraqlı olar və aydın başa düşülər.
Yenə həmin səhifədə “Self evaluation question”-da sonuncu sual “What
country would you like to travel to?” kimi verilməsi məqsədəuyğundur.
Səhifə 74-də Word box-a “patriotism” və “bravery” sözlərinin artırılması
düzgün olar.
Yenə həmin səhifədə “Listening-Reading”-də verilmiş 2-ci sualda “famous
traditions” verilməsi daha yaxşı olar.
Səhifə 75-də mətndə “different food” deyil, “different foods” olmalıdır.
Səhifə 76-da mətnin 4-cü cümləsində verilmiş “colorful” sözü “colourful” kimi
yazılmalıdır. “Chinese Lantern Festival” mətnində işlənmiş “tangyuan” sözünün
transkripsiyasının verilməsi məqsədəuyğundur.
Səhifə 77-də 6-cı tapşırığın 2-ci bəndində “At Diwali” olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə “Self evaluation questions”-da 2-ci cümlədə
“interesting” sözü səhvən “intersting” kimi verilmişdir.
12
Səhifə 78-də 1-ci dialoqun 2-ci replikasında “How would you like with milk
or sugar?” cümləsi “How would you like your tea, with milk or lemon?” kimi
olmalıdır.
Səhifə 79-da C) bəndində 2-ci cümlədə “birthday cards” olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə “Word box”-da “to be” feli keçmiş sadə zaman
formasında (“was” kimi) verilsə, daha yaxşı olar.
Səhifə 81-də “Everyday expression”-a “It is a good idea!” və “You’re
welcome!” ifadələrini artırmaq təklif olunur.
Yenə həmin səhifədə verilmiş dialoqda “I lend you some” deyil, “I can lend
you some” olsa, düzgün olar.
Səhifə 82-də “An important lesson” mətnində E) bəndinin ilk cümləsində “But
Jill never had any time...”, F) bəndinin sonuncu cümləsində isə “…without any help”
olmalıdır. Eyni irad 6-cı tapşırığın 4-cü cümləsinə də aiddir.
Səhifə 83-də 7-ci tapşırığın şərtində “Who helps you...” sualı artıqdır. Həmin
tapşırığın 6-cı cümləsində digər cümlələrdə olduğu kimi, tamamlığın (us) verilməsi
məqsədəuyğundur.
Yenə həmin səhifədə 8-ci tapşırıqda sual cümləsinin indiki davamedici
zamanda verilməsi (How is the boy helping a blind man?) məqsədəuyğundur.
Səhifə 84-də 2-ci tapşırıqda cavab variantlarında verilmiş sözlərin kiçik hərflə
verilməsi məqsədəuyğundur. A) və b) bəndlərində artikl buraxılmışdır (“a
shoemaker, an oilfield” olmalıdır).
Səhifə 85-də “The Noble Man” mətnində 4-cü cümlədə “he worked as a
stonemason” olmalıdır. Mətnin 2-ci abzasının 3-cü cümləsində “a poor shoemaker”
olmalıdır.
Həmin mətnin 3-cü abzasında “theater” sözü “theatre” kimi verilməlidir.
Səhifə 86-da “UNESCO” və “ISESCO” ixtisarlarının açılışının və
tələffüzünün verilməsi tövsiyə olunur.
Səhifə 87-də verilmiş mətndə 3 ardıcıl cümlənin “There are” ifadəsi ilə
başlaması mətnin dilini ağırlaşdırır. Mətnin 2-ci cümləsi “Just go look in your
wardrobe” deyil, “Just go and look in your wardrobe” kimi olmalıdır.
Həmin mətnin sonuncu cümləsində “in a good shape” olmalıdır. Artikl
buraxılmışdır.
Səhifə 89-da verilmiş “Prometheus (Greek Legend)” mətninin A) bəndində
13
1-ci cümlədə “Zeus was the king…” olmalıdır. 1-ci abzasın sonunda “Zeus began
worried” deyil, “Zeus began to worry” olmalıdır.
Mətnin B) bəndinin 2-ci abzasında “them” əvəzliyinin hansı nitq hissəsini əvəz
etdiyini müəyyənləşdirmək mümkün deyil. Mətndə ixtisar uğursuz aparılmışdır.
Səhifə 90-da 5-ci tapşırığın B) bəndində “leaves” deyil, “left” olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə verilmiş “Heroes today” mətnində düşmənin kim olduğu
(the Armenians) verilməlidir. Mətndə “Mubariz was only 18 when he died as a
hero and…” cümləsində verilmiş məlumat yanlışdır.
Səhifə 91-də səhifənin yuxarısında “His Job” deyil, “His heroism” olması
məqsədəuyğundur.
Səhifə 92-də verilmiş atalar sözünün (Better to do well than to say well)
Azərbaycan dilində qarşılığının verilməsi məqsədəuyğundur.
Yenə həmin səhifədə dialoqun birbaşa olaraq “Are you hungry?” sualı ilə
başlanması düzgün deyil.
2-ci tapşırığın 1-ci cümləsində “Kate was...” deyil, “Tom was…” olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə 3-cü tapşırığın şərtinin “Complete the sentences” və ya
“Insert the missing words” kimi verilməsi daha düzgün olar.
Səhifə 93-də 6-cı tapşırıqda verilmiş ifadələrin qarşısındakı “to” hissəciyinə
ehtiyac yoxdur. Çünki tapşırığın şərtindəki sualda “can” modal felindən istifadə
edilmişdir.
Həmin tapşırığın 3-cü bəndində “to built” deyil, “to build”, 5-ci bənddə isə
“make a poster” olmalıdır. Tapşırığın a) bəndində “for homeless people” verilsə,
düzgün olar.
Səhifə 95-də 9-cu tapşırığın 2-ci cümləsində “travelers” deyil, “travellers”
olmalıdır.
Self evaluation questions-da verilmiş 1-ci sualın “What is one of the nicest
ways to help hungry people?” kimi verilməsi daha yaxşı olar.
Səhifə 96-da 1-ci tapşırıqdakı diaqramda əvvəl rəqəmlər sıralanıb, sonra hərflər
verilsə idi, daha yaxşı olardı. Həmin tapşırıqda verilmiş dialoqun məzmunu uğurlu
deyil. “That’s 8.50 AZN” cümləsi verilsə də, buna uyğun sual verilməmişdir.
Yenə həmin səhifədə “Everyday expressions”-da verilmiş “Help yourself” və
“Yes, please\No thanks” ifadələri dərsdə işlədilməmişdir.
Səhifə 98-də 8-ci tapşırıqdakı mətnin sonuncu cümləsində “the most” deyil,
“most” olmalıdır.
14
Səhifə 99-da mətnin 1-ci abzasının sonuncu cümləsində “this pyramid rules”
deyil, “these pyramid rules” olmalıdır. Piramida şəklinin üst hissəsində verilmiş
“others category” ifadəsi “other categories” kimi olmalıdır.
Səhifə 100-də “Grammar Secret”-də “much, a lot of, little, a little”
sözlərindən sonra “in plural” artıqdır.
Həmin tapşırıqda “They comes from” deyil, “They come from” olmalıdır.
Səhifə 101-də 6-cı 2-ci cümləsində işlənmiş “and” bağlayıcısı artıqdır.
Səhifə 102-də 1-ci mətnin 3-cü cümləsində “a lot of vegetable salads” olmalıdır.
Həmin mətndə “I can’t eat much sweet things” deyil, “I can’t eat many sweet
things” olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə 2-ci tapşırığın 3-cü cümləsinin isə “When does Daniel like
to eat fish and nuts?” kimi verilməsi məqsədəuyğundur.
Səhifə 103-də 3-cü tapşırığın şərtinə “...according to the passages” əlavə
edilməsi məqsədəuyğundur. Həmin tapşırığın B) bəndində 2-ci cümlə “It has many
vitamins” deyil, “They have many vitamins” kimi verilsə, düzgün olar.
Səhifə 106-da 4-cü tapşırıqda 7 boşluq verilsə də, cəmi 6 fel verilmişdir.
Yenə həmin səhifədə 5-ci tapşırıqda boşluqların yerinə tələb olunan sözlərin
ayrıca “Word box”-da verilməsi tövsiyə olunur.
7-ci tapşırığın 2-ci cümləsində mübtəda ilə xəbər arasında uzlaşma
pozulmuşdur.
Səhifə 108-də 1-ci tapşırığın şərti “Match and describe the weather” kimi
verilsə, daha yaxşı olar.
Səhifə 109-da verilmiş 3-cü tapşırığın 1-ci cümləsində say rəqəmlə (20) sonrakı
cümlələrində isə hərflə (ten) yazılmışdır. Eyni formada verilməsi məsləhətdir.
Yenə həmin səhifədə 5-ci tapşırıqda verilmiş dialoqda “...on rainy weather”
deyil, “...in rainy weather” olmalıdır.
Dialoqda sözlərdə “sky” deyil, “the sky” olmalıdır.
Səhifə 110-da 3-cü mətndəki 4-cü cümlədə “always” sözü artıqdır. Mətnin
axırdan əvvəlki cümləsində “drop” əvəzinə “drops” olmalıdır. Həmin mətndə
verilmiş sonuncu cümlə (But water of the rain should be clean) artıqdır.
Çıxarılması tövsiyə olunur.
7-ci tapşırığın 2-ci cümləsində “all” sözünə ehtiyac yoxdur.
15
8-ci tapşırığın 1-ci cümləsində “a blue sky” əvəzinə “the blue sky” olmalıdır.
5-ci cümlədə işlənmiş “rainbow, thunder” sözlərinin lüğətdə də verilməsi tövsiyə
olunur. 6-cı cümlədə “put on hat” deyil, “put on a hat” olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə verilmiş “Self evaluation questions”-da 2-ci sualda “the
weather forecast”, 3-cü sualda isə “on a rainy day” olmalıdır.
Səhifə 111-də “Listening-Speaking”-də verilmiş 1-ci sualda “...about the
climate of England?”, 2-ci sualda isə “a cold or sunny country?” olmalıdır. Kursivlə
verilmiş sual cümləsində “do”nun əvəzinə “can” işlənməsi məqsədəuyğundur.
Yenə həmin səhifədə 1-ci tapşırıqdakı 1-ci sual “What was the weather like on
Monday?” kimi olmalıdır. 3-cü sual cümləsində “Name of them” deyil, “Name
them” verilməsi düzgün olar. 4-cü sual cümləsində “the most often” ifadəsində
“the” artikli artıqdır.
Yenə həmin səhifədəki mətndə 1-ci cümlə (I hope you feel fine reading my
letter!) 6-cı sinif şagirdləri üçün çətindir. Mətnin 3-cü abzasının sonunda “a foggy
city” olmalıdır.
Həmin mətndə səbəb, zaman və tamamlıq budaq cümlələri işlənsə də, izahat
verilməmişdir.
Səhifə 112-də 4-cü tapşırığın d) bəndində “the foggiest city in Europe”
olmalıdır.
Səhifə 113-də 7-ci tapşırığın 3-cü sətirində “at the beach” deyil, “on the
beach” olmalıdır. Tapşırığın sonuncu cümləsi mənaca şəklə uyğun deyil.
Səhifə 114-də mətnin sonuncu cümləsində “is” deyil,“are” olmalıdır.
Səhifə 114-115-də dərsdə işlədilən “recycle, reduce, reuse” sözləri haqqında
ayrı-ayrılıqda məlumat verilməsi yaxşı olar.
Səhifə 115-də 5-ci tapşırığın d) bəndində “litters” əvəzinə “litter” olmalıdır.
Səhifə 116-da 6-cı tapşırığın şərti dəqiqləşdirilməlidir.
Həmin mətnin 1-ci cümləsində “I would like to say a word to you, people”
cümləsinin “I would like to say some words to you, people” kimi verilməsi
məqsədəuyğundur.
2-ci abzasın 3-cü cümləsində “to throw” felindən sonra isim (litter)
verilməlidir.
Yenə həmin səhifədə verilmiş 7-ci tapşırıqda söz birləşmələrinin qarşısındakı
“to” hissəciyi artıqdır.
16
Səhifə 117-də “Air Pollution” mətninin 2-ci abzasında “There are traffic
jams...” olmalıdır.
Həmin mətnin 3-cü abzasının 2-ci cümləsində “lot of smoke” deyil, “a lot of
smoke” verilməlidir. Mətnin axırdan əvvəlki cümləsində “couldn’t find” deyil,
“can’t find” olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə “Word box” hissəsindəki “to traffic jam” söz
birləşməsində “to” artıqdır.
Səhifə 118-də mətndə “Fish dies...” deyil, “Fish die...” olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə 3-cü tapşırığın b) bəndində cümlə əvəzinə söz birləşməsi
verilmişdir.
Səhifə 119-da “Remember” hissəsində 6-cı bənddə verilmiş fikir (Watch
television at least six hours every day) mənaca səhvdir. Redaktə olunmalıdır.
Yenə həmin səhifədə “Self evaluation questions”-da 2-ci sualın “What can
you do for cleaning water?” kimi deyil, “What can you do to keep water clean?”
kimi verilməsi daha düzgün olar.
Səhifə 120-də 2-ci sual cümləsi “How many planets are there in Solar System?”
kimi olmalıdır.
Səhifə 121-də 5-ci tapşırığın 1-ci cümləsi anlaşılmır (Earth place from the
Sun). Həmin tapşırığın başlığına “Match” yazmaq düzgün deyil. 1-ci tərəfdə hər bir
cümlənin sonunda 2 nöqtə qoymağa və cümlələri nömrələməyə ehtiyac yoxdur. A)
bəndində “and” bağlayıcısı 2 dəfə verilmişdir. Həmin bənddə “plant” deyil, “plants”
olmalıdır.
Səhifə 124-də mətndə işlənmiş “powder” sözünün yeni sözlərin içərisində
verilməsi məqsədəuyğundur.
Yenə həmin səhifədə 4-cü tapşırığın 3-cü cümləsində “can” modal feli artıqdır.
4-cü cümlədə “special” sözü yazılmamalıdır, çünki A) bəndində bu söz artıq
verilmişdir.
Səhifə 125-də 7-ci tapşırıqda 1-ci sual cümləsində “What more can you see?”
deyil, “What else can you see?” olmalıdır.
Səhifə 126-da 8-ci tapşırıqda suallara nəyin əsasında cavab veriləcəyi aydın
deyil, çünki şəkillər qarışıq verilmişdir və həmin şəkillərə əsasən sualları
cavablandırmaq mümkün deyil.
9-cu tapşırıqdakı 2-ci və 4-cü sualların cavabları dərsdə verilməmişdir.
Səhifə 128-də 3-cü tapşırığın başlığı “Find the missing words” kimi olmalıdır.
17
Səhifə 129-da 4-də “I drive” ya da, “before driving” olsa, düzgün olar.
Səhifə 130-da 1-ci tapşırığın 3-cü cümləsində “a very long time” olmalıdır.
Səhifə 131-də 3-cü tapşırıqda 1-ci sətirdə “go to swimming” deyil, “go
swimming” olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə sonunda 2-ci sual “What was the weather like?” kimi
olmalıdır. “Like” verilməmişdir.
Səhifə 132-də 6-cı tapşırıqda cümlələrin hamısı “Ann” və ya “She” əvəzliyi ilə
başlayır. Bu da yeknəsəq səslənir. “Everyday expressions”-a “I would like”
ifadəsinin də artırılması tövsiyə olunur.
Yenə həmin səhifədə “Self evaluation questions”-da 3-cü sual “…did you
learn in this lesson?” kimi olmalıdır. “Remember” yarımbaşlığında 2-ci cümlə “Try
to help for the protecting of the Earth!” və ya “Try to help for protecting the Earth!”
kimi olmalıdır.
Səhifə 134-də 3-cü tapşırığın 1-ci cümləsində “seas” sözünün qarşısında ya “a
lot of” ya da “some” yazılmalıdır. 2-ci və 3-cü cümlələrdə okean və dəniz adlarının
qarşısında “the” artikli olmalıdır.
Səhifə 135-də 5-ci tapşırığın 2-ci cümləsində “…live deep in the water” olsa,
düzgün olar. 5-ci cümlədə “Mountains are covered in…” olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə “Grammar secret”-də zərfliyin izahı qənaətbəxş deyil.
Səhifə 136-da Word box-da “to birth” deyil, “to give birth” olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə “Reptiles” mətnində 1-ci cümlə təkdə olduğu halda, o
biri cümlədə tək isim cəm əvəzliklə əvəz olunub. “A reptile’s blood is cold”
cümləsinin mətnin sonunda verilməsi məsləhətdir.
“Insect” mətninə yenidən elmi cəhətdən nəzər salmaq lazımdır. “They have
wings” və “They can fly” deyil, “Some have wings” və “Some can fly” olsa, düzgün
olar.
Səhifə 138-də mətnin 2-ci cümləsi səhvdir. “This book is about Mowgli’s
adventures in the jungle” olmalıdır. 5-ci tapşırıqda 3-cü sual cümləsinə şagirdin necə
cavab verəcəyi anlaşılmır.
Səhifə 139-da çalışma 2-də 1-ci sual cümləsi xüsusi sualdır, həmin suala “no”
ilə cavab vermək səhvdir.
Səhifə 140-da “Reading”-də 5-ci cümlədə isimlər cəmdə verilməlidir.
18
Yenə həmin səhifədə 4-cü çalışmanın 4-cü cümləsində “We keep them” deyil
“We keep it”; 6-cı cümlədə isə “This bird likes...” olmalıdır. Növbəti cümlədə “They
are small” deyil, “It is small” verilməsi düzgün olar.
Səhifə 141-də “Self evaluation questions”-da 1-ci cümlədə “What do you
learn?” deyil, “What did you learn?” olmalıdır. 2-ci cümlədə isə “What facts are
interested you?” deyil, “What facts are interesting for you?” olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə 8-ci tapşırığın 2-ci cümləsinə “which” artıqdır.
Səhifə 143-də 5-ci tapşırığın 1-ci abzasında “it’s” əvəzinə “its” olmalıdır. 6-cı
tapşırığın 4-cü cümləsində həmin səhv təkrarlanır. Tapşırığın 2-ci abzasında
“sturgeon” sözü təkdə verilsə də, növbəti cümlədə cəm əvəzliyi ilə əvəz olunmuşdur.
Səhifə 146-da “Grammar” hissəsində “Cardinal numerals” verilibsə,
“Ordinal numerals”-ın da verilməsi məqsədəuyğundur. Sadə qaydalar verilsə, yaxşı
olar.
Səhifə 147-də “The Adverb”-də 2-ci cümlədə “the most of adverbs” deyil
“most adverbs” olmalıdır.
Səhifə 148-də 1-ci başlıq “To be good at+noun or verb+ing” kimi verilsə,
şagird də yaxşı yadda saxlayar.
Yenə həmin səhifədə “The Future Simple”-da sual formasında 1-ci şəxsin
cəmi “shall I” deyil, “Shall we” kimi verilməlidir.
Dərsliyin arxasında verilmiş lüğətdə də müəyyən qüsurlar vardır.
Səhifə 149-da “blow” sözünün transkripsiyası düzgün verilməmişdir.
Səhifə 150-də “chain”, “check” sözləri fel və isim kimi verilməlidir.
“Charity” sözü “xeyriyyə” kimi; “complex” sözü isə “kompleks” deyil, “çətin,
mürəkkəb” kimi verilsə, düzgün olar. “Container” sözü “konteyner” ilə bərabər həm
də “qab, anbar” kimi verilməli idi. “Cut” həm də “kəsmək” kimi verilməlidir. Həmin
sözün Azərbaycan dilinə tərcüməsi “doğramaq” əvəzinə “doğoramaq” kimi
verilmişdir.
Səhifə 151-də “dish” sözü “qab” kimi, “engine” sözü “mühərrik” kimi,
“exciting” sözü “həyəcanlı” kimi, “fight” həm də “döyüş” kimi verilməlidir.
Səhifə 152-də “fur” sözü “yun” kimi verilib, “xəz” olmalıdır. “Generous”
sözü “nəcib, xeyirxah” deyil, “əliaçıq” kimi verilsə, düzgün olar. Burada, “hard”
sözü həm də “çətin, ağır” kimi, “lay” həm də “qoymaq” kimi verilməlidir. “Need”
sözünün isim kimi də tərcüməsi verilməsi təklif edilir.
19
Səhifə 154-də “owl” sözü “soba, peç” kimi verilib, onun “bayquş” kimi də
verilməsi tövsiyə olunur.
Səhifə 155-də “quiet” həm də “sakit” kimi; səhifə 156-da “spend” həm də
“sərf etmək” kimi verilməlidir. “Surface” sözünün tərcüməsi verilməmişdir, “səth”
kimi olmalıdır.
Səhifə 158-də yuxarıda “The Infinitive-Past Simple” yazılsa düzgün olar.
Burada, “can” modal felinin keçmiş zaman forması verilməmişdir, “could” yazılmalı
idi. “Get” həm də “almaq”, “get up” həm də “oturduğu yerdən qalxmaq” kimi
verilməlidir.
“Meet” həm də “görüşmək” kimi, “ride” həm də “minib sürmək (atı,
velosipedi)” kimi verilməlidir.
3. Dizayn və bədii tərtibat baxımından
Dərsliyin üz qabığı ilə MMV-nin üz qabığı eynidir. Dərslikdə şəkillərin mövzu
ilə uyğunluğu, cəlbediciliyi və şagird marağının nəzərə alınması prinsipi əksər
hallarda gözlənilmişdir. Mövzulara uyğun şəkillərdən istifadə olunmuşdur.
Bununla yanaşı müəyyən qüsurlara da rast gəlinir. Bunlar aşağıdakılardır:
Bəzi şəkillər çox xırda və rəngsizdir (səh. 15, 16, 17, 23, 26).
“Remember” hissəsində arxa fonda müxtəlif təsvirlərin verilməsi yazılanların
oxunuşunu çətinləşdirir.
Səhifə 13-də 4-cü çalışmada yuxarıda ortadakı şəkil aydın görünmür.
Səhifə 22-də 2-ci çalışmadakı 3 nöqtə işarələrinə ehtiyac yoxdur.
Səhifə 24-də şəkillərdə fonun açıq rəngdə verilməsi təklif olunur.
Səhifə 67-də “Language” başlığı altında verilmiş hissədə şəkillər çox kiçikdir
və sözlər, demək olar ki, oxunmur.
Səhifə 72-də 3-cü cümlənin əvəzinə, 1-ci cümlənin nümunə kimi verilməsi daha
məqsədəuyğun olar.
Səhifə 73-də 6-cı tapşırıqda verilmiş 5-ci və 7-ci şəkillərin yerini dəyişmək
lazımdır.
Səhifə 85-də 3-cü tapşırıqda nümunə tapşırıqdan əvvəl verilməlidir.
Səhifə 93-də 6-cı tapşırıqda verilmiş 1-ci şəkil çox kiçikdir, yazılar oxunmur.
Səhifə 94-də 7-ci tapşırıqdakı 4-cü şəklin dəyişdirilməsi məqsədəuyğundur.
Çünki şəkildəki təsvirin daş olduğu bilinmir.
Səhifə 98-də 7-ci tapşırıqdakı 1-ci və 2-ci şəkillər aydın deyil.
20
Səhifə 108-də 1-ci tapşırıqda “stormy” sözünə aid verilmiş şəkil aydın deyil.
Yenə həmin səhifədə verilmiş 2-ci tapşırıqdakı xəritədə “Ireland”-ə aid heç bir
hava göstəricisi verilməmişdir. Eyni zamanda, xəritədə “United Kingdom” verilsə
də, tapşırıqda “Great Britain” işlənmişdir.
Səhifə 109-da 3-cü tapşırıqda sağda verilmiş termometr şəkilləri artıqdır.
Səhifə 113-də 7-ci tapşırığın 2-ci cümləsində “He is walking in the park”
verilməsinə baxmayaraq, şəkildəki oğlan gəzmək əvəzinə qaçır.
Səhifə 116-da 7-ci tapşırıqda “We must:”-dan sonra iki nöqtə, “We
mustn’t...”-dan sonra isə 3 nöqtə qoyulmuşdur. Eyni formada verilməsi
məqsədəuyğundur.
Səhifə 131-də 4-cü tapşırıqda şəkillər mətnə uyğun deyil.
Səhifə 133-də verilmiş sxemdə “lakes” sözündən əvvəl vergül işarəsi
qoyulmamalıdır.
Səhifə 139-da xəritədə arxa fondakı yazılar oxunmur.
4. Tapşırıqların elmi-metodiki uyğunluğu baxımından
Şagirdlərin nitq fəaliyyətini yaxşılaşdırmaq üçün onların reseptiv fəaliyyəti ilə
(dinlədiklərini anlamaq, oxuduqlarını anlamaq) bərabər, produktiv fəaliyyətlərini də
təmin etmək lazımdır (şifahi və yazılı surətdə fikirlərini ifadə etmək). Bu istiqamətdə
dərslikdə kifayət qədər çalışmalar verilmişdir.
Dərslik komplektində verilmiş tapşırıqlar məzmuna uyğun olmaqla, formaca
müxtəlifdir. Dərslikdə “puzzle, chart, match the halves, write a letter, make up
riddels, project, make a poster” tipli yaradıcı tapşırıqların verilməsi maraqlıdır.
Krossvord, rebus, tapmaca kimi məntiqi təfəkkürü inkişaf etdirən tapşırıqların
verilməsi çox yaxşıdır, lakin onlar birbaşa şagirdin təfəkkürünə yönəlməli və ona
təhlil və sintez etməkdə kömək etməlidir. Bu dərslikdə bir neçə tapşırıqda “puzzle”-ı
həll etmək (səh. 16, 105) tələb olunur. Məsələn, səhifə 105-də şəkillər və onların
adları ingiliscə verilib, yalnız onlara baxaraq baş hərfləri birləşdirərək “salad”
sözünü tapmaq lazımdır. Bu tapşırıq nə məntiqi təfəkkürə, nə təhlil, nə də sintez
etməyə yönəlmişdir.
Dinləyib-anlama məzmun xəttinin yerinə yetirilməsi üçün vacib olan tapşırıq və
çalışmalar dərslikdə və ya MMV-də müəllimlərə nümunə kimi verilməmişdir.
Dinləyib-anlama və danışma məzmun xəttinin yerinə yetirilməsi üçün disk komplektə
21
daxil olmasa da, müəllimin şagirdlərin dinləyib-anlama bacarıqlarını inkişaf etdirməsi
üçün nümunə tapşırığa ehtiyac duyulur.
Dərslikdə şagirdlərin müstəqil bilik və bacarıqlara yiyələnməsi üçün müxtəlif
tipli tapşırıqlar verilmiş, bəzi hallarda isə tapşırıqların yerinə yetirilməsi üçün
nümunə verilməmişdir. Bu da şagirdin dərsliklə müstəqil işləməsini çətinləşdirir.
Məsələn, səhifə 15, tapşırıq 2; səhifə 36, tapşırıq 8-də nümunə verilməli idi. Eyni
zamanda, bəzi tapşırıqların nümunəsi və ya modeli tapşırığın sonunda verilib, bu da
çaşqınlıq yaradır. Bütün tapşırıqlarda nümunənin əvvəldə verilməsi təklif edilir.
Bəzi hallarda bir neçə mərhələli və çətin tapşırıqlara da rast gəlinir. Məsələn,
səhifə 72-də 3-cü tapşırıqda şagird həm cümlənin davamını tapmalı, həm də həmin
ölkənin adını müəyyən etməlidir.
Səhifə 9-da 2-ci çalışmanın şərtinin “Make up sentences using the chart” kimi
verilməsi nümunəyə uyğun olar.
Səhifə 11-də 8-ci çalışmanın yerinə yetirilməsi çox vaxt apardığına görə
cümlələrin sayının azaldılması təklif edilir.
Səhifə 14-də 7-ci çalışmanı yerinə yetirmək üçün şagird ən azı cümlələrdə
nöqtələrin yerinə qoyulacaq qaydasız fellərin hamısını bilməlidir. Bu dərsə qədər
keçilmiş 3 qaydasız fellə isə bu tapşırığın yerinə yetirilməsi qeyri-mümkündür.
Səhifə 18-də sual sözlərinə aid çalışmanın verilməsi məqsədəuyğundur. Onda
şagirdlər mövzunu təkrar etmiş olar.
Səhifə 33-də 5-ci tapşırıqdakı cədvəl boş verilsə idi, daha yaxşı olardı. Şagirdlər
cədvəli özləri doldurardılar.
Səhifə 38-də 3-cü çalışmanın şərti və sxem verilmiş, lakin şagirdin nə etməli
olduğu göstərilməmişdir. Tapşırığın şərti “You don’t know the language...” kimi
olmalıdır (artikl buraxılmışdır).
Səhifə 45-də lüğətin möhkəmləndirilməsi üçün çalışmaların verilməsi
məqsədəuyğundur.
Səhifə 48-də sifətin dərəcələrinə aid tapşırıqların verilməsi məqsədəuyğun hesab
edilir. Belə olan halda, şagirdlər qrammatik materialı daha yaxşı mənimsəyərlər.
Səhifə 54-də 5-ci tapşırıq maraqlıdır, lakin tapşırığın cavabı əvvəlcədən verilib.
Səhifə 66-da qrammatik materiala aid tapşırıqların verilməsi tövsiyə olunur.
Səhifə 72-də 5-ci tapşırıqda şəkillərin yanındakı hərflərin nə məqsədlə verildiyi
aydın olmur. Tapşırığın şərtində də bu barədə heç nə deyilmir.
22
Səhifə 73-də 6-cı tapşırığın şərti ilə məzmunu uyğun gəlmir. Şərtdə şəkillərdəki
insanların haradan olması soruşulsa da, tapşırığın özündə başqa suallar da verilir.
Eyni zamanda, şəkillərdən ilk dördü tapşırığa uyğun sıralanıb, sonrakı üç şəklin yeri
isə qarışıq verilmişdir.
Səhifə 80-də verilmiş 5-ci tapşırıq maraqlıdır, lakin cümlələrin 2-ci və ya 3-cü
şəxsdə verilməsi təklif edilir.
Səhifə 81-də verilmiş 2-ci tapşırıq 1-ci tapşırığın davamı olduğundan ayrıca
nömrələnməsinə və şərtinin verilməsinə ehtiyac yoxdur.
Səhifə 83-də 7-ci tapşırığın şərtində “Who helps you…” cümləsi artıqdır.
Səhifə 98-də 8-ci tapşırığın yerinə yetirilməsi çox vaxt aparır. Cümlələrin sayını
azaltmaq təklif edilir.
Səhifə 100-də 4-cü tapşırığın şərti verilməmişdir. Həmin tapşırığı “Remember”
başlığı altında vermək daha düzgün olar, çünki bu tapşırıq deyil.
Səhifə 105-də 2-ci tapşırığın icrası çox vaxt apardığına görə cümlələrin sayını
azaltmaq təklif edilir.
Səhifə 106-da 5-ci tapşırıqda nöqtələrin yerinə qoyulması tələb olunan sözlərin
verilməsi məqsədəuyğundur.
Səhifə 114-də 1-ci tapşırıq mürəkkəbdir, sadələşdirilsə, yaxşı olar. Tapşırığın
şərti də səhv verilmişdir. Tapşırığın 5-ci cümləsində düzəlişə ehtiyac var.
Səhifə 116-da 6-cı tapşırıqda boş yerlərə feli zamana görə dəyişdirib qoymaq
tələb olunur, lakin bu tapşırıqda felin şəxssiz formaları (“gerund” və “to”-suz
məsdər forması) da seçilməlidir. Bu da qarışıqlıq yaradır.
Səhifə 117-də 1-ci tapşırığın 2-ci cümləsinin məchul növdə işlənməsi düzgün
deyil, çünki felin bu növü hələ keçilməyib. Həmçinin tapşırıqda verilmiş sözlərin
kiçik hərflə verilməsi məqsədəuyğundur.
Səhifə 118-də 4-cü tapşırıqda nöqtələrin yerinə “We should\shouldn’t...”
yazılması verilsə də, 8 cümlənin yalnız birində “shouldn’t” nəzərdə tutulmuşdur.
Nisbətin gözlənilməsi məsləhətdir.
Səhifə 119-da verilmiş 5-ci tapşırığın yerinə yetirilməsi çox vaxt aparır.
Cümlələrin sayını azaltmaq təklif edilir.
Səhifə 129-da 8-ci tapşırıqda şagirdə fikirləşməyə imkan verilmir, tapşırıqda hər
şey hazır verilib.
Səhifə 130-da 1-ci tapşırığın şərti ilə məzmunu uyğun deyil.
23
Səhifə 139-da 2-ci tapşırığın yerinə yetirilməsi çox vaxt apardığına görə
cümlələrin sayını azaltmaq təklif edilir.
Səhifə 140-da 4-cü çalışmada cümlələri quş adları ilə tamamlamaq tələb olunur,
lakin şagirdlər ingiliscə bu quş adlarını və onların şəkillərlə tam uyğunluğunu
bilmədiklərindən tapşırığı etmək çətindir. Həmin tapşırığın 4-cü cümləsi “They live
on the roof” kimi verilsə, daha düzgün olar.
Səhifə 142-də 1-ci tapşırığın yerinə yetirilməsi üçün nümunə verilməsi
məsləhətdir.
Səhifə 144-də 9-cu çalışmada homofonların tapılması tələb olunur. Homofonlar
yazılışı və mənası müxtəlif, tələffüzü eyni olan sözlər deməkdir, lakin fonetikaya aid
heç bir çalışma dərslikdə verilmədiyi halda, şagirdlərə bu tapşırığı yerinə yetirmək
çətin olacaq.
5. “Müəllim üçün metodik vəsait”in (MMV-nin) məzmununun
işlənməsi baxımından
MMV-də xarici dilin tədrisinin xüsusiyyətləri izah edilmiş, dərslikdən necə
istifadə edilməsi haqqında bəzi tövsiyələr verilmişdir. Müxtəlif fənlərlə inteqrasiya
imkanları qeyd edilmişdir. Mövzuların tətbiqi üzrə müxtəlif oyunların, praktik iş və
fəaliyyət növlərinin tətbiqi və hər fəslin sonunda kiçik summativ qiymətləndirmə
aparılması göstərilmişdir. MMV-də həmçinin, dərslikdə istinad edilən etibarlı
mənbələrin siyahısı verilmişdir.
Qrammatik materialın dinləyib-anlama, danışma, oxu və yazı məzmun xətləri
daxilində praktiki işlər və oyunlarla öyrədilməsi tövsiyə edilmişdir. Onların izahları
əsas etibarı ilə cədvəl və sxemlər üzrə göstərilmişdir. İzahatlar məzmunca aydın və
təlimin təşkilinin yolları – “Pair work”, “group work”, “collective work” və
“individual work” formasında verilmişdir.
MMV-də illik planlaşdırmanın nümunəsi, tarix, tədris vahidləri (bölmələr,
mövzular) üzrə gözlənilən nəticələr, strategiyalar, resurslar əks olunmuşdur.
MMV hər dərsə ümumi göstərişlərin və metodiki məsləhətlərin verilməsi və
müəllimin dərsi öz təcrübə yaradıcılıq və şagirdlərin səviyyəsindən asılı olaraq
qurmasına şərait yaratması baxımından təqdirəlayiqdir. Lakin bir neçə dərsin forma,
üsul və texnikasından asılı olaraq 45 dəqiqəlik dərs üçün nümunə kimi tam açılaraq
verilməsi daha yaxşı olardı və müəllimlərə əyani kömək edərdi.
24
Hər bölmə 4 dərsə, hər dərs isə 2 saata bölünüb. MMV-də bu 2 saatlıq dərslərə 1
motivasiya sualı və 1 tədqiqat sualı verildiyindən, 1-ci dərslərin interaktiv dərs kimi,
2-ci dərslərin isə ənənəvi dərs kimi keçiləcəyi aydınlaşır. Belə ki, interaktiv dərsin öz
quruluşu və mərhələləri olduğundan, fəal dərsin mərhələlərinin yarısını bir saata,
digər yarısını isə digər saata keçmək mümkün deyil.
“Key words” başlığı altında adətən söz və söz birləşmələri verilir, MMV-də isə
əksər hallarda cümlələr verilmişdir.
Qiymətləndirmə mexanizmlərinin necə tətbiq olunması göstərilmişdir. Dərsin
əvvəlində diaqnostik, praktik mərhələdə formativ qiymətləndirmə və
özünüqiymətləndirmə vərəqi nümunələri və hər fəslin sonunda isə kiçik summativ
qiymətləndirmə (KSQ) nümunələri verilmişdir. MMV-də hər tədris vahidindən sonra
“Sub Summative Test” başlıqlı tapşırıqların verilməsi KSQ-ləri keçirməyə kömək
edə bilər. Lakin belə test tapşırıqları keçilən mövzuları qismən əhatə etdiyindən,
şagirdlərin qiymətləndirilməsinə qismən kömək edir. Burada, KSQ üçün nəzərdə
tutulmuş testlərdə məzmun xətləri üzrə qiymətləndirmənin necə aparılacağı məlum
deyil, çünki tapşırıqlar “listening”, “speaking”, “reading” və “writing” üzrə
verilməmişdir. Bir çox hallarda tapşırıqlar ya şəkillər üzrə, ya da faktoloji materiala
dair verilmişdir. Ona görə də, belə test tapşırıqları ilə qiymətləndirilmənin necə
aparılacağı tam məlum olmur.
Hər dərsin sonunda qoyulan standartlara uyğun olaraq şagirdlərin kollektiv,
qrup, cütlərlə və fərdi işlənməsinə aid formativ qiymətləndirmə cədvəli və
özünüqiymətləndirmə vərəqi nümunəsi verilmişdir.
Dərsliyin bütün dərslərində “Motivation. Problem situation” başlığı ilə suallar
verilmişdir, lakin bu suallar çox zaman problem situasiya yaratmır və ənənəvi dərsin
giriş hissəsini xatırladır. Məsələn, səhifə 77-də “Motivation. Problem situation”
hissəsində “What is your language?”, “What is your nationality?”, “What
languages do you usually speak?”, “What nationalities do you know?”
verilmişdir. Göründüyü kimi, bu suallar problem situasiyası yaratmağa kömək etmir,
ənənəvi dərsin passiv sorğu sualını (general questioning) xatırladır.
Tədiqat sualları motivasiyanın son mərhələsidir və elə sual olmalıdır ki,
şagirdlərdə çoxlu fərziyyələr yaratsın və onları tədqiqata yönəldərək, dərsin
məqsədinə xidmət etməyə və nəticəyə gəlməyə kömək etsin. Bəzi hallarda dərslikdə
tədqiqat sualları bu meyarlara cavab verir, lakin bəzi dərslərdə onlar özünü
doğrultmur. Məsələn, səhifə 81-də tədqiqat sualı “What cultures should we
25
know?” kimidir. Bu sual həm məntiqi cəhətdən düzgün deyil, həm də tədqiqat
aparmağa kömək etmir.
Eyni zamanda, səhifə 136-da tədqiqat sualı “What do you know about Space
flights?” kimidir. Bu sual ətrafında da şagirdlərin hansı tədqiqatı aparacağı məlum
deyil. Çünki onlardan artıq bildikləri məlumat soruşulur.
Ümumiyyətlə, MMV-ni araşdırarkən bütün dərslərdə tədqiqat sualının hansı
mərhələyə aid olduğu aydın olmur. Yuxarıda da qeyd edildiyi kimi, tədqiqat sualı
motivasiya mərhələsinin sonunda və qrup işinin əvvəlində verilir, qrup işinin və ya
tədqiqatın sonunda ona cavab alınır. Lakin çox təəssüf ki, bu ardıcıllıq dərslikdə
pozulmuş və qarışıqlıq yaratmışdır. Motivasiyanın son sualı dərslikdə başqa-MMV-
də tədqiqat sualı isə başqa sual kimi verilmişdir. Eyni zamanda, MMV-də göstərilən
tədqiqat sualıdırsa, niyə o dərslikdə öz əksini tapmamışdır.
Bəzi hallarda cari planlaşdırmada verilən məzmun xətləri və onların standartları
qarışdırılıb. Məsələn, səhifə 29-da verilən 3.1.4 oxu məzmun xəttinin alt standartı
əvəzinə danışma məzmun xəttinin 2.1.3 alt standartı olmalı və 2.1.3 alt standartı isə
3.1.4 kimi olmalı idi.
Eyni zamanda, səhifə 77-də verilmiş standartlarda da anlaşılmazlıq var. 1.1.2
əvəzinə 2.1.3, 2.1.3 əvəzinə 2.1.1, 3.1.1 əvəzinə 2.1.3 olmalı idi. Yazı məzmun
xəttinin 4.1.4 alt standartı verilsə də, tətbiq edilməyib.
MMV-də bir çox hallarda dərsliyin səhifələri verilmişdir, lakin aydın və oxuna
biləcək şəkildə deyil (səh. 23, 24, 27, 36, 39, 40, 43, 45, 50 və s.).
MMV-də tədqiqatın aparılması və ya qrup işi mərhələsini həyata keçirmək üçün
vacib olan iş vərəqləri nümunələri verilməmişdir.
MMV-də bəzi eyni səhvlər var ki, onlar bir neçə səhifədə təkrarlanır. Məsələn,
apostrofun işlənməsi ilə bağlı (səh. 13, 15, 22, 29, 34, 48, 52, 58, 72, 80, 82, 83 və s.),
“respond” felindən sonra “to”-nun işlənməsi ilə bağlı (səh. 23, 26, 35, 44, 49 və s.),
“get+somebody” birləşməsindən sonra məsdərin “to” hissəciyi ilə işlənməsi ilə bağlı
(səh. 31, 35, 50, 52, 109, 136, 137, 147, 151, 153 və s.) qüsurları qeyd etmək olar.
Bununla yanaşı, digər qüsurlara da rast gəlinir. Bunlar aşağıdakılardır:
Səhifə 4-də 2-ci sətirdə “their students’ ” deyil, “the students’” verilsə, düzgün
olar. Həmin abzasda 3-cü cümlənin “Learning outcomes are grounded” kimi
verilməsi tövsiyə edilir.
“Listening” 1-ci məzmun xətti olduğu üçün qarşısında “1” yazılmalıdır.
26
Yenə həmin səhifədə 4-cü abzasın 2-ci sətrində “semantic meanings of words”
olmalıdır.
Səhifə 5-də “Key words” bölməsində “What nationaliy are you?” deyil,
“What is your nationality?” olmalıdır. “Nationaliy” sözündə “t” hərfi buraxılmışdır.
Yenə həmin səhifədə cədvəldə 2.1.3 alt standartında “views”-dan sonra “to”
artıqdır. Yenə orada “different topics” olmalıdır.
Səhifə 9-da “Student book” verilmişdir. Həmin bölmədə hər yerdə bu formaya
rast gəlinir. Səhifə 10-da isə “Teacher’s book” verilir. MMV-nin “Teacher’s book”
(yiyəlik hal), dərsliyin “Student book” (adlıq hal) kimi verilməsi qarışıqlığa səbəb
olmuşdur.
Səhifə 10-da 3-cü sətirdə “...make good communications” olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə 3-cü abzasdakı 2-ci cümlə “Some dialogues are
presented without some missing words that the students can find them and
filling in speech themselves” deyil, “Some dialogues are presented with some
missing words that the students can find them and fill in speech themselves” kimi
verilsə, düzgün olar.
Səhifə 11-də 1-ci abzasın sonuncu cümləsində “Whatever your role in life is...”
olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə 2-ci abzasın 1-ci sətrində “Students will listen to…”
olmalı, 3-cü abzasın 2-ci sətrində isə “that” bağlayıcısı kiçik hərflə verilməlidir.
Səhifə 12-də “Picture Describing” yarımbaşlığında 1-ci cümlənin sonu “...have
them describe what there is in the picture” kimi verilsə, düzgün olar.
Yenə həmin səhifədə “Story Completion”-da 1-ci cümlədə “...students sits in
a circle” deyil, “...students sit in a circle” olmalıdır.
Səhifə 13-də “color” sözü “colour” kimi olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə axırdan 3-cü abzasda “proces” deyil, “process” olmalıdır.
“Pre-reading” abzasındakı “giving” əvəzinə “givin” verilmişdir.
Yenə orada “students background knowlegde” ifadəsində “students”
sözündən sonra apostrof olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə “While reading” abzasındakı 1-ci sətirdə “find” deyil,
“finding” olmalıdır.
Səhifə 14-də 4-cü sətirdə “read them to each other” verilsə, düzgün olar. Həmin
abzasın sonunda “finding solving ways together” deyil, “find solving ways
together” olmalıdır.
27
Səhifə 15-də başlıqda “skill” sözü cəmdə (skills) verilsə, daha düzgün olar.
Sonuncu abzasın ilk sətrində “all units materials” deyil, “all unit materials”
olmalıdır.
Səhifə 17-18-də illik planlaşdırma cədvəlində bəzi orfoqrafik səhvlər vardır
(lashcards-flashcards, ictures-pictures, Grammer-Grammar).
Səhifə 22-də “Aim” bölməsində 1-ci cümlədə “...by learning about summer
holidays” olmalıdır. “Objectives” bölməsində c) bəndinin sonuna “about summer
holidays” əlavə edilməlidir.
Səhifə 23-də 3.1.2 alt standartı (Mətndəki sözləri düzgün vurğu ilə oxuyur)
anlaşılmaz bir cümlə ilə verilmişdir (Expresses use of summer holidays).
“Rubrics” bölməsinin 4-cü bəndində “Summer holidays is…” deyil, “Summer
holidays are…” olmalıdır.
Səhifə 24-də “They don’t know what activities are useful?” cümləsinin
sonunda nöqtə qoyulmalıdır.
Səhifə 25-də təlim strategiyası altında “Matching, Information GAP, Jigsaw
reading, Role play” və s. kimi üsulların adı qeyd olunmuşdur. Strategiya dedikdə
təlimin təşkili, təlim fəaliyyətinin planlaşdırılması, forma və üsullar kimi geniş
anlayışlar nəzərdə tutulur. Bu halda “strategy” deyil, “techniques” və ya “methods”
işlənməlidir.
Səhifə 27-də “SB”-də axırdan əvvəlki cümlədə “...they solved them”; sonuncu
cümlədə isə “Students participated in...” verilsə, düzgün olar.
Səhifə 29-da sonuncu sətirdə “compares” deyil, “compare”; “cavepeople life”
deyil, “cavepeople’s life” olmalıdır.
Səhifə 30-da e) bəndində “its” sözündə apostrof işarəsi artıqdır.
Həmin səhifədə “Output”-da 3-cü sətirdə “warm” əvəzinə “warmed”
olmalıdır.
Səhifə 31-də 1-ci sətirdə “Student express...” cümləsində apostrof işarəsi
buraxılmışdır. Həmin cümlədə “people’s lifestyle” olmalıdır.
Səhifə 33-də “Sub Summative Test”-lərdə 2-ci test tapşırığının b) bəndi “20
thousand” düzəlişi ilə verilməli və test tapşırığındakı “a” artikli atılmalıdır. Həmin
test tapşırığının 3-cü test tapşırığında da bəndlər ya artikllə, ya da cəmdə verilməlidir.
4-cü test tapşırığında c) bəndində “doing maths” olmalıdır. 7-ci test tapşırığında
“visited to see” deyil, “visited” verilməsi kifayətdir.
28
Səhifə 34-də B) bəndində “expresses” deyil, “express” olmalıdır. D) bəndində
“the following book care rules”; J) bəndində “write a letter” deyil, “write letters”
olmalıdır.
Səhifə 35-də “Input” hissəsində axırdan əvvəlki cümləni sonuncu cümlə ilə
birləşdirmək məqsədəuyğundur. Eyni irad səhifə 36-da 2-ci və 3-cü cümlələrə də
aiddir.
Səhifə 36-da “Summerizing” hissəsində “to make a wooden things!”
ifadəsində “a” artıqdır.
Səhifə 37-də “Self evaluation paper”-də verilmiş 2-ci meyarda “problem”
əvəzinə “problems” verilsə, düzgün olar.
Səhifə 38-də 4.1.3 alt standartının “Selects his/her own favorite book” kimi
verilməsi aydın deyil.
Səhifə 39-da 2-ci sətirdə “main part” olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə “Summerizing” hissəsində “We shouldn’t get
information from Internet” cümləsinin nə məqsədlə verildiyi məlum deyil. Müasir
zamanda internetdən məlumat almaq bacarığı şagirdlər üçün çox vacibdir.
Səhifə 41-də “Objectives” hissəsində b) bəndində “Rearranges and uses
dialogues in speech” verilsə, düzgün olar.
Yenə həmin səhifədə “Input” hissəsində 1-ci cümlədə “...how use them”
deyil, “…how to use them” olmalıdır. 2-ci cümlədə “holiday” sözü cəmdə
verilməlidir.
Səhifə 42-də 4-cü sətirdə “holidays stories” deyil, “holiday stories” olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə d) bəndində “his/her” deyil, “your” olmalıdır.
Səhifə 43-də meyarlarda 3-cü sırada “find” deyil, “finds” olmalıdır.
Səhifə 44-də sonunda verilmiş tədqiqat sualında “holiday” sözü cəmdə verilsə,
düzgün olar.
Səhifə 45-də 2-ci sətirdə “holidays of London” deyil, “holidays of England”
verilsə, düzgün olar. 3-cü cümlənin sonunda “...celebrating in London” deyil,
“...celebrated in London” olmalıdır.
Səhifə 46-da “Output” hissəsindəki yarımbaşlıqda “holidays in London!”
əvəzinə “holidays in England!” olsa, düzgün olar.
Səhifə 47-də şəkillər çox kiçik ölçüdədir. Bütün test tapşırıqlarında 3 bənd, 5-ci
tapşırıqda isə 4 bənd verilmişdir. Eyni formada verilməsi məqsədəuyğundur. 4-cü test
tapşırığında artikl işlənməmişdir (a...book). 6-cı test tapşırığının şərtinin “Write the
29
sentences separating the words” kimi verilməsi, daha düzgün olar. 7-ci test
tapşırığının şərti verilmədiyindən, o anlaşılmazdır. 8-ci test tapşırığın şərtinin
“Choose the correct word” kimi verilməsi düzgün olar. 10-cu test tapşırığının şərti
verilməmişdir. Həmin test tapşırığında verilmiş cümlə “...and celebrate the...” kimi
tamamlanmalıdır.
Səhifə 48-də h) bəndində “borrowing words” deyil, “borrowed words”
olmalıdır.
Səhifə 49-da “Input” hissəsindəki sonuncu cümlədə “...presented by other
students and respond to the questions...” olmalıdır.
Səhifə 52-də “Objectives” hissəsində c) bəndində “rearranges” olmalıdır.
Səhifə 54-də “School Rules” hissəsində 4-cü cümlənin “We must respect your
teachers!” deyil, “We must respect our teachers!” kimi verilməsi daha doğru olar.
Səhifə 55-də “Input” hissəsində 7-ci sətirdə “Students are involved in...”
olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə sonuncu sualda “What expressions should we know
every day?” deyil, “What expressions should we use every day?” olmalıdır.
Səhifə 56-da 3-cü sətirdə verilmiş “doing involving” ifadəsi səhvdir. Həmin
cümlədən çıxarılması məqsədəuyğundur.
Səhifə 58-də tədqiqat sualının “What do you know about London?” kimi
verilməsi düzgün deyil, çünki mətndə Londonun görməli yerlərinin təsviri verilib.
Şagirdlər bu mətni oxuyaraq məlumat toplamalı idilər. Verilən sual ən azı tədqiqat
sualı deyil, motivasiya sualı ola bilər. Tədqiqat sualı isə “Why should we travel to
London?” və ya “What places of interest are important to visit in London?” və s.
kimi verilməlidir.
Səhifə 59-da a) bəndində “Respond to the questions listening to the dialogue”;
c) bəndində isə “places of interest of London” verilsə, düzgün olar.
Səhifə 60-da “Output”-da “To get to know famous people of London”
əvəzinə “To get to know famous people of England” olması məqsədəuyğundur.
Səhifə 61-də 3-cü test tapşırığının a) bəndində “using a dictionary” olmalıdır.
4-cü test tapşırığının e) bəndində “to get” felinin keçmiş zaman forması (ogt)
verilməlidir. 10-cu test tapşırığında müqayisə edilən şəxslərdən birinin adı
göstərilməmişdir.
Səhifə 62-də b) bəndində “daily skills” əvəzinə “daily language skills”; c)
bəndində isə “expresses” feli əvəzinə “speaks” verilsə, düzgün olar.
30
Yenə orada f) bəndində verilən ifadə (make up his\her own favourite TV
programmes) anlaşılmır.
Yenə həmin səhifədə “Remember and Follow” hissəsində 1-ci cümlədə “did”
deyil, “do” olmalıdır.
Səhifə 63-də 1-ci cümlədə “express” feli əvəzinə “speak” olması
məqsədəuyğundur.
Yenə həmin səhifədə “Input” yarımbaşlığında “TV programme” deyil, “TV
programmes” olsa, düzgündür.
Səhifə 64-də b) bəndində verilmiş fikir “Use correct tense form reading the
text” kimi olmalıdır.
Səhifə 65-də 1-ci cədvəldə 2-ci və 4-cü meyarların xəbəri 3-cü şəxsin təkində
verilməlidir (uses, asks kimi).
Yenə həmin səhifədə sonuncu cümlə “Write about your favorite TV
programme” kimi verilsə, düzgün olar. Burada, “of” sözönü artıqdır.
Səhifə 67-də “SB” yarımbaşlığı altında verilmiş 1-ci cümlə çox uzundur.
Qısaldılması yaxşı olar.
Səhifə 68-də “Output”-da 5-ci cümlədə “programmess” deyil, “programmes”
olmalıdır. 2-ci cədvəldəki 4-cü meyarda “...and complete them” ifadəsi artıqdır.
Səhifə 69-da sonuncu sətirdə “...and are late for school” verilsə, düzgün olar.
Səhifə 70-də 3-cü sətirdə “involving” sözü artıqdır. Orada verilmiş 2-ci cümlə
səhvdir, dəyişdirilməsi məsləhətdir (Share different small cuttings written some
problems watching TV).
Səhifə 71-də 2-ci cədvəlin sonuncu sətri “expresses his/her own ideas about
rules of watching TV” kimi verilsə, düzgün olar.
Səhifə 72-də “Input” yarımbaşlığında 1-ci cümlədə “students’ attention”
olmalıdır. Həmin cümlədə “...small reading passages presented in “Picture matching
story...” verilsə, düzgün olar. Yenə orada 4-cü sətirdə “Elicit ideas and write them on
the board...” olmalıdır.
Səhifə 73-də d) bəndi “Read and discuss the story in groups” kimi verilsə,
düzgün olar.
Səhifə 74-də 2-ci cədvəldə verilmiş 3-cü meyar “I can put the text in order”
kimi olmalıdır.
Səhifə 75-də “Sub Summative Test”-lərdə 1-ci test tapşırığında “She always
watches it”, 5-ci test tapşırığının c) bəndində “to help mother” olmalıdır.
31
Səhifə 77-də a) bəndində “Discusses information about countries and
nationalities” verilsə, daha düzgün olar.
Səhifə 78-də sonuncu cümlədə “realize on them” deyil, “realize them” verilsə,
düzgün olar.
Yenə həmin səhifədə d) bəndində “his/her country” deyil, “your country”
olmalıdır.
Səhifə 79-da “Output”-da “to communicate with different people” verilsə,
düzgün olar. 4-cü bənddə sadalanan isimlərin sonunda vergül işarəsi qoyulmalıdır.
Səhifə 81-də SB yarımbaşlığında sonuncu cümlədə “Provide students to do
tasks...” deyil, “Provide students with tasks...” olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə a) bəndindəki fikir “Discuss information about countries
and nationalities listening to the questions” kimi verilsə, düzgün olar. B) bəndində
“on” sözönü artıqdır.
Səhifə 82-də “Output” hissəsində ifadələrin deyil, cümlələrin verilməsi yaxşı
olar. Həmin yarımbaşlıqda “countries” sözündə apostrof işarəsi buraxılmışdır.
Səhifə 83-də “Vocabulary” hissəsində “performans” sözü “performance”
kimi olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə “Input” yarımbaşlığında 1-ci və 3-cü cümlələr “Elicit
something form students...” kimi verilməlidir.
Səhifə 84-də “They put in order unscrambled story...” cümləsində
“scrambled story” olmalıdır. Bu səhv c) bəndində də təkrarlanır.
Səhifə 85-də “Output” başlığı ilə verilən 1-ci cümlədə “bravery” sözü
“bravenry” kimi verilmişdir. Burada “Hospitability” deyil, “hospitality” olmalıdır.
Səhifə 86-da “Aim” yarımbaşlığında “leaning” deyil, “learning” olmalıdır.
“Objectives” hissəsində c) bəndi “gets interview and asks questions about learning
cultures” kimi verilsə, düzgün olar. Cədvəldə “responds to the questions” olmalıdır.
Motivasiya hissəsində sualların qoyuluşu dəqiq deyil.
Yenə həmin səhifədə “Input” hissəsində 3-cü cümlə “Students are involved in
discussion...” kimi olmalıdır.
Səhifə 88-də “Output” başlığı ilə verilən 1-ci cümlədə “demostrate” deyil,
“demonstrate” olmalıdır.
Səhifə 89-da “Sub Summative Test”-lərdə 3-cü test tapşırığında “When they
are going to?” sual cümləsindəki “to” artıqdır.
32
Səhifə 90-da e) və f) bəndlərini birləşdirərək “Identify the meaning of heroism
and patriotism” kimi vermək tövsiyə edilir.
Səhifə 91-də “Input” hissəsində “Get students to discuss...” olmalıdır. 2-ci
cümlədə “Draw their attention to...” verilsə, düzgün olar. 4-cü cümlənin sonunda “at
class” deyil, “in class” olmalıdır.
Səhifə 92-də d) bəndində “...express his/her ideas on kindness” deyil,
“...express your ideas on kindness” olmalıdır.
Səhifə 95-də “Contradictory opinions”-dakı 1-ci cümlə “Most people don’t
understand how to be charitable” kimi olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə “SB” yarımbaşlığındakı sonda “at class” deyil, “in class”
olmalıdır.
Səhifə 96-da 5-ci meyarda “makes a poster to help poor people” deyil,
“makes a poster about how to help poor people” verilsə, daha düzgün olar. Eyni iradı
sonuncu cümləyə (Make a poster for helping poor children) də aid etmək olar.
Səhifə 97-də “Input” hissəsində 1-ci cümlənin sonunda “these question” deyil,
“these questions” , 4-cü cümlədə “...how they know these heroes” deyil, “...how
they became heroes” olmalıdır.
Səhifə 98-də “SB” yarımbaşlığındakı 1-ci cümlədən “doing involving”
ifadəsinin çıxarılması məqsədəuyğundur.
Yenə həmin səhifədə d) bəndində “each heroes” deyil, “each hero” olmalıdır.
Səhifə 99-da meyarlarda verilmiş cümlələr 3-cü şəxsin cəmində olmalıdır.
Səhifə 100-də a) bəndində “hungry children life” deyil, “hungry chidren’s
life” olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə “Input” hissəsində verilmiş suallardan sonra “They will
discuss about it” cümləsi artıqdır, çıxarılması məsləhətdir.
Səhifə 101-də “SB” yarımbaşlığında axırdan əvvəlki cümlədə “introduction,
main, conclusion” deyil, “introduction, main part and conclusion” verilsə, düzgün
olar.
Yenə həmin səhifədə d) bəndində “reading story” deyil, “read story”
olmalıdır.
Səhifə 102-də “Output”-da başlıqdakı cümlə “Helping way to hungry
children!” deyil, “The ways of helping hungry children!” kimi olmalıdır.
Səhifə 104-də “Remember and Follow” hissəsində 9-cu cümlə “...sharing
ideas with each other” kimi verilsə, düzgün olar.
33
Səhifə 105-də b) bəndində verilmiş “of” sözönünə ehtiyac yoxdur.
Yenə həmin səhifədə “Input”-da “each other’s” olmalıdır. Apostrof “s”
hərfindən sonra verilmişdir.
Səhifə 106-da “SB” yarımbaşlığında 2-ci cümlədə “they” əvəzliyi verilməlidir,
çünki cümlənin mübtədası yoxdur. Sonrakı cümlədə “about” artıqdır.
Səhifənin sonunda a) bəndində verilmiş fikir anlaşılmır, d) bəndində “their”
deyil, “your” olmalıdır.
Səhifə 107-də “Output”-dakı yarımbaşlıqda “for mealtime” sözü artıqdır.
Səhifə 109-da “Contradictory opinions”-da 1-ci cümlənin sonunda “nerves”
deyil, “nervous” olmalıdır.
Səhifənin sonunda a) bəndində “discuss” deyil, “speak”; b) bəndində isə “on
pictures” deyil, “in the pictures” olmalıdır.
Səhifə 110-da “Output”-da “they comes form” deyil, “they come from”
olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə verilmiş meyarlar 3-cü şəxsin cəmində olmalıdır.
Səhifə 112-də 5-ci sətrin sonunda “healthy problems” deyil, “health problems”
verilsə, düzgün olar.
Səhifə 113-də “Output”-da 2-ci cümlədə “...with your family” deyil, “…with
our family” olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə meyarlar cədvəlindəki “I can discuss about nutrition”
cümləsi səhvdir. “I can speak about nutrition” kimi verilsə, daha yaxşı olar.
Səhifə 114-də “Input” hissəsində 1-ci cümlədə “...involve them in solving the
puzzle” verilsə, düzgün olar.
Səhifə 116-da “Output”-da 4-cü və 6-cı cümlələrdə “know” deyil, “learn”
verilməsi məsləhətdir.
Səhifə 118-də 1-ci cümlədə verilmiş “enviromental problem” ifadəsi cəmdə
verilməlidir.
Yenə həmin səhifədə f) bəndində “Identify the meaning of the word
“environment”, G) bəndində isə “Express about reduce...” deyil, “Speak about
reducing...” verilsə, düzgün olar.
Yenə həmin səhifədə “Remember and Follow” hissəsində 7-ci bənddə
“flower” sözü cəmdə verilməlidir.
Səhifə 120-də 4-cü cümlənin “They fill in the gaps completing the sentences”
kimi deyil, “They complete the sentences filling in the gaps” kimi verilməsi daha
34
yaxşı olar. B) bəndində verilmiş “of” sözönüsü artıqdır (eyni irad səh. 123-də də
təkrarlanır) .
Səhifə 121-də “Output”-da vergüldən sonrakı hissədəki cümlə “there will be a
little rain in the...” kimi olmalıdır.
Səhifə 123-də həmin abzasın axırdan əvvəlki sətirində verilmiş “tell about the
weather in describing pictures” cümləsində “in” deyil, “by” işlənməlidir.
Səhifə 124-də “Output” hissəsində 1-ci sətirdə “the foggiest city in the world”
verilsə, düzgün olar.
Səhifə 125-də “Objectives” hissəsində a) bəndinin “Identifies the meaning of
the word environment”, c) bəndinin isə “Speaks about reducing, reusing and
recycling” kimi verilməsi daha yaxşı olar. Eyni qeydləri səhifə 127-dəki
“Evaluation task”-a da aid etmək olar.
Yenə həmin səhifədə sonda b) bəndinin “Some children don’t have enough
knowlegde about air pollution” kimi verilməsi düzgün olar.
Səhifə 126-da a) bəndinin “Responds to the questions about environmental
problems”, e) bəndinin isə “Find out the ways of solving environmental problems”
kimi verilməsi doğru olar.
Səhifə 129-da 3-cü cümlənin “Discuss the theme...” kimi verilməsi düzgün olar.
Yenə həmin səhifədə c) bəndində “describe” sözü səhv yazılmışdır, e) bəndində
isə sonda dırnaq işarəsi bağlanmamışdır.
Səhifə 132-də 1-ci sətirdə “planets’ sizes” olmalıdır. 2-ci abzasda yarımbaşlıqda
“aim” sözü cəmdə verilməlidir.
Yenə həmin səhifədə “Objectives”-də h) bəndində “Comment his/her
travelling way” deyil, “Comment their travelling ways” verilsə, düzgün olar. Burada
i) bəndində “traveler” sözü Amerikan variant ilə verilmişdir, “traveller” olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə “Remember and Follow” hissəsində 2-ci cümlənin “Try
to help the protection of the Earth” kimi verilməsi düzgün olar.
Səhifə 133-də “Objectives” hissəsində cümlələr 3-cü şəxsin cəmində verilməli
və ya “students” sözü təkdə işlənməlidir. “Solar system” ifadəsinin qarşısında “the”
artikli olmalıdır.
Səhifə 134-də “SB” yarımbaşlığındakı 1-ci və 2-ci cümlənin birləşdirilməsi
məqsədəuyğundur. 5-ci cümlənin xəbəri yoxdur. 7-ci cümlədə “working in
collectively” düzgün deyil, “in” artıqdır.
35
Səhifə 135-də 1-ci qiymətləndirmə cədvəlində “chooses planets in pictures”
olmalıdır, “on” sözönü artıqdır. 2-ci cədvəlin 4-cü sətrində “I can match and choose”
olmalıdır.
Səhifə 136-da “Integration”-da “scence” deyil, “science” olmalıdır. “What do
you know about Space flights?” sualı 2 dəfə təkrarlanmışdır.
Yenə həmin səhifədə “Input” hissəsində verilmiş axırdan əvvəlki cümlədə
“one of the students present” deyil, “one of the students presents” olmalıdır.
Səhifə 137-də “hundred year” deyil, “a hundred years” olmalıdır.
Səhifə 138-də “Output” hissəsində verilmiş 1-ci cümlədə “and” bağlayıcısı
işlənsə, düzgün olar.
Səhifə 140-da “SB” yarımbaşlığındakı 1-ci cümlədə “getting” sözü artıqdır.
6-cı cümlədə “his” deyil, “their” olmalıdır. Sonrakı cümlədə “on” artıqdır. Həmin
cümlədə “...put the sentences in order,....participate in dialogue” verilsə, düzgün
olar.
Səhifə 142-də “Aim” yarımbaşlığında sonda 2 nöqtə qoyulmuşdur, biri artıqdır.
Səhifə 143-də “SB” yarımbaşlığında 1-ci cümlədə “differs” əvəzinə “differ”
olmalıdır. 3-cü cümlədə “making sentences different ways of travelling” əvəzinə
“making sentences about different ways of travelling” verilsə, düzgün olar.
Səhifə 144-də “Output”-da 6-cı cümlədə “litters” əvəzinə “litter” olmalıdır,
çünki sayılmayan isimdir. “Evaluation tasks”-da cədvəlin sonunda “tavellers” sözü
“traveler” kimi verilmişdir. Meyarlar cədvəlində 4-cü meyarda “I can comment on
Ann’s diary on travelling” verilməsi düzgündür.
Səhifə 145-də “Sub Summative Test”-lərdə bəzi test tapşırıqlarında 2,
bəzilərində 3 və 4 cavab variantı verilmişdir. Eyni sayda cavab variantının verilməsi
məqsədəuyğundur. 9-cu test tapşırığında “alein” deyil, “alien” olmalıdır.
Səhifə 146-da “Objectives” hissəsində h) bəndinin əvvəlində nöqtə
qoyulmamalıdır.
Səhifə 147-də “Objectives” hissəsində b), c) və d) bəndlərindəki cümlələr 3-cü
şəxsin təkində verilməlidir. D) bəndində “Express animals actions in nature” deyil,
“Speaks about animals’ actions in nature” verilsə, düzgün olar.
Yenə həmin səhifədə axırdan 2-ci cümlədə “Children wants…” deyil,
“Children want…” olmalıdır.
Səhifə 148-də “SB” 2-ci abzasın sonuncu cümləsində “...ask each other about
animals’ flying” verilsə, düzgün olar.
36
Səhifə 149-da 1-ci cədvəldə 1-ci meyarda “makes” deyil, “make” verilsə,
düzgün olar.
Səhifə 150-də “Objectives”-də a) bəndindəki cümlə “Chooses types of wild
animals in the world” kimi e) bəndindəki cümlə isə “Speaks about Mowgli’s life in
the jungle” kimi verilsə, düzgün olar.
“Vocabulary”-də “to birth” əvəzinə “to give birth” olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə “Input” hissəsində verilmiş “Get them compare them
in the picture” cümləsində 2 dəfə “them” işlənməsi cümləni ağırlaşdırır.
Cümlənin“Get students to compare them in the picture” kimi verilməsi
məqsədəuyğundur. Sonrakı cümlədə “students” sözünə ehtiyac yoxdur.
Yenə həmin səhifənin sonundakı cümlələrdə a) bəndində “...less information
about some wild animals!”olmalıdır. b) bəndindəki cümlə isə “Some children don’t
treat animals well!” kimi verilməlidir. Burada “With” artıqdır.
Səhifə 152-də “Output”-dakı başlıqda “insects” deyil, “some insects”
olmalıdır.
Səhifə 154-də “They compares types of birds...” deyil, “They compare types
of birds...” olmalıdır.
Yenə həmin səhifədə b) bəndindəki cümlə digər bəndlərdəki cümlələr kimi 3-cü
şəxsin təkində verilməlidir.
Səhifə 156-da “Objectives”-də c) bəndində “Discusses the text about flora and
fauna...”; e) bəndində isə “Speaks about the poem...” verilsə, düzgün olar. Eyni irad
səhifə 157-yə də aiddir.
Yenə həmin səhifədə “Everyday expressions”-da 2-ci cümlə “How nice it is to
see a rainbow!” kimi verilməlidir.
Səhifə 158-də “Output”-dakı cədvəldə “National Parks” və “Bostany garden”
sözləri arasında vergül işarəsi qoyulmamalıdır. Həmin cədvəlin sonuncu qrafasında
“deers” deyil, “deer” olmalıdır.
Səhifə 159-da 1-ci test tapşırığında “Fish has” deyil, “A fish has” olmalıdır.
6-cı test tapşırığının şərtində “sentence” sözü cəmdə verilməlidir.
Nəticə
1. Dərslik komplekti məzmun xətləri üzrə əsas və alt standartların
reallaşdırılmasına əsasən imkan verir.
37
2. Dərslikdəki təlim materialları şagirdlərin yaradıcı təfəkkürünün və qarşıya
qoyulmuş problemi müstəqil həll etmək bacarıqlarının inkişaf etdirilməsinə
yönəlmişdir.
3. Dərslikdə qrammatik və leksik materialın həcmi şagirdlərin yaşına nəzərən bir
qədər artıqdır.
4. Dərslik komplektində dilin aspektlərindən biri olan fonetikaya dair heç bir
tapşırığa rast gəlinmir, sözlərin tələffüz və oxunuş qaydaları haqqında məlumat
verilmir.
5. Dərslik komplektində çoxlu sayda qrammatik, çap və artiklin işlənməsi ilə
bağlı səhvlərə rast gəlinir.
