REPUBLIKA CRNA GORA MINISTARSTVO ZA EKONOMSKE ODNOSE SA INOSTRANSTVOM

I EVROPSKE INTEGRACIJE

REPUBLIKA CRNA GORA I

SVJETSKA TRGOVINSKA ORGANIZACIJA

PODGORICA, 2005. GODINE

Izdavač:

Ministarstvo za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije

Za izdavača:

Prof. dr Gordana Đurović

Tiraž:

500

Ministarstvo za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije 3

Svjetska trgovinska organizacija (STO) je međunarodna organizacija koja predstavlja institucionalni pravni okvir multilateralnog trgovinskog sistema u područjima carina i trgovine robama, uslugama i trgovinskih aspekata intelektualne svojine. Počela sa radom 1. januara 1995. godine, stupanjem na snagu Sporazuma potpisanog u Marakešu. Nasljednik je Opšteg sporazuma

o carinama i trgovini (GATT), koji je nastao poslije Drugog svjetskog rata i jedna je od najmlađih međunarodnih organizacija. Neuspjeli pokušaj stvaranja Međunarodne trgovinske

organizacije (ITO) 1948. godine, kao jedne od Bretton Woodskih institucija, rezultirao je pristupanjem 23 države Opštem sporazumu o carinama i trgovini (GATT) u Ženevi. Od inicijalno 50 država čija je namjera bila osnivanje specijalizovane agencije UN (Međunarodne trgovinske organizacije), 23 države su potpisale GATT i pokrenule postupnu trgovinsku liberalizaciju i uklanjanje protekcionističkih mjera u trgovini robom. Tokom 47 godina, sve do 1994. godine, i kroz četiri runde pregovora, GATT-om je stvaran snažan i prosperitetan multilateralni trgovinski sistem, koji je 1995. godine prerastao u Svjetsku trgovinsku organizaciju (STO).

STO pravila i sporazumi nastali su kao rezultat Urugvajske runde pregovora (1986 – 1994), koja je uključila i reviziju prethodne verzije Opšteg sporazuma o carinama i trgovini (GATT iz 1947. godine). Pored toga, na Urugvajskoj rundi su definisana i pravila vezana za trgovinu uslugama, određene aspekte prava intelektualne svojine, rješavanje sporova i ispitivanja trgovinske politike. Sve to zajedno čini impozantan skup od 60 opštih sporazuma i «lista obaveza» koje preuzima svaka zemlja pojedinačno u određenim oblastima, kao što su visina carinske stope i otvorenost tržišta za usluge. STO članice kroz ove sporazume funkcionišu po principu nediskriminatornog trgovinskog sistema kojim su propisana njihova prava i obaveze. Svaka zemlja dobija garanciju da će njeni izvoznici

Činjenice o STO Lokacija: Zeneva, Švajcarska Osnovana: 1. januara 1995. Stvorila: Urugvajska runda pregovora (86-94) Članstvo: 148 zemalja (1. januar 2005) Budžet: 169 miliona švajcarskih franaka (05) Zaposleni: 630 Generalni direktor: Pascal Lamy

Šta je STO?

STO sporazumi

Ministarstvo za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije 4

biti tretirani po tačno utvrđenim pravilima na tržištima drugih zemalja. Isto tako, zemlja se obavezuje da omogući pristup i poslovanje po tačno određenim uslovima drugih članica na svom tržištu.

Osnovni principi čine osnovu multilateralnog trgovinskog sistemaSTO. U sistemu STO-a primjenjuje se tretman »najpovlašćenije nacije», po

kojem se svaka članica ponaša prema svim drugim članicama jednako, kao prema

"najpovlašćenijim" trgovinskim partnerima. Ako članica daje veće povlastice jednom trgovinskom partneru, koji ne mora biti članica STO-a, istovjetan "najbolji" tretman moraju imati i sve druge članice (npr. ako se jednoj zemlji članici odobre niže carinske stope za jedan od njenih proizvoda, ista stopa za taj proizvod

mora biti odobrena i svim drugim članicama). Po strogo utvrđenim uslovima dozvoljeni su određeni izuzeci od ovog principa. Zemlje mogu da zaključe sporazum o slobodnoj trgovini koji pruža preferencijalni tretman drugim potpisnicama i ne primjenjuje se na robu koja potiče van grupe zemalja potpisnica. Zemlja takođe može da ustanovi barijere za proizvode iz zemalja za koje se smatra da trguju nekorektno. U ograničenom broju slučajeva može se dozvoliti diskriminacija i u sektoru usluga. Princip "nacionalnog tretmana" se bazira na obezbjeđenju jednakog tretmana inostrane i domaće robe ili usluga i vršilaca usluga ili između inostranih i domaćih nosilaca prava intelektualne svojine. Nakon ulaska na tržište, robe treba da imaju jednak tretman. Sporazum STO i njegovi aneksi sadrže odredbe o potrebama obavještavanja i Mehanizam ispitivanja trgovinske politike. Cilj je da se obezbijedi visok nivo transparentnosti u trgovinskim politikama njenih članica.

Osnovni principi: - Trgovina bez diskriminacije - -Klauzula najpovlašćenije nacije (MFN) - -Nacionalni tretman - Transparentnost - Slobodnija trgovina - -Ukidanje barijera kroz pregovore - Predvidljivost i sve veći pristup tržištima - -Onemogućavanje proizvoljnog postavljanja barijera - -Vezivanje za STO tarifa i opredeljenja za otvaranje tržišta - Promovisanje korektne konkurencije - -Obeshrabrivanje izvoznih dotacija i dampinga - Ohrabrivanje razvoja i ekonomskih reformi - -Korisniji je za manje razvijene zemlje - -Omogućavanje veće fleksibilnosti i posebnih olakšica

Osnovni principi STO

Ministarstvo za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije 5

Smanjivanje trgovinskih barijera je najočigledniji način za unapređenje trgovine. Trgovinske barijere obuhvataju carinske stope i mjere kao što su zabrane uvoza ili kvote koje selektivno ograničavaju količine, što pruža veću slobodu međusobnoj trgovini. Predvidiv i rastući pristup tržištima se zadovoljava različitim odredbama koje garantuju bezbijednost, predvidivost i stalnu liberalizaciju trgovine, ohrabruje investiranje, stvara radna mjesta i obezbjeđuje potrošačima veći izbor i niže cijene. U okviru STO, kada se zemlje saglase da otvore svoja tržišta za robu ili usluge, one svoja opredjeljenja čine obavezujućim. Promovisanje korektne konkurencije – STO nije institucija »slobodne trgovine«, već sistem pravila predviđenih da promovišu otvorenu, korektnu i neizopačenu konkurenciju. Ohrabrivanje razvoja i ekonomskih reformi - Većina članica STO su zemlje u razvoju. U cilju njihovog prosperiteta, sporazumi STO-a sadrže principe, obaveze i posebne odredbe o zajedničkom djelovanju članica. Takođe im se, u mnogim slučajevima, odobravaju duži periodi za primjenu odredbi Sporazuma. Sve zemlje u razvoju mogu da koriste tehničku saradnju i obuku koju obezbjeđuje Sekretarijat ili razvijene zemlje članice direktno, na bilateralnoj osnovi, na način predviđen različitim sporazumima.

Funkcije STO-a Osnovni cilj STO-a jeste da se međunarodna trgovina odvija bez prepreka, slobodno, na fer i predvidiv način. To se postiže uz:

Nadgledanje sporazuma Rad kroz forume za pregovore o trgovini Rješavanje sporova Sagledavanje nacionalnih trgovinskih politika Pomoć zemljama u razvoju, po pitanju trgovinske politike,

kroz tehničku pomoć i programe obuke Saradnju sa ostalim međunarodnim organizacijama

Struktura STO čini 148 članica i obuhvata 97% svjetske trgovine. Blizu 30 zemalja je trenutno u procesu pristupanja. Odluke se donose konsenzusom uz učešće svih članica. Donošenje odluka većinom je moguće, ali u dosadašnjem radu STO-a nije primjenjivano, a isto tako se vrlo rijetko primjenjivalo i u periodu od

Organizaciona struktura

Ministarstvo za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije 6

1947. do 1995. godine kada je GATT bio na snazi. Svi STO sporazumi se ratifikuju u nacionalnim skupštinama. Ministarska konferencija je u procesu donošenja odluka najviše tijelo u STO-u, koje se sastaje najmanje jednom u dvije godine i njoj prisustvuju ministri svih zemalja-članica, zemalja sa statusom »posmatrača«, kao i međunarodne organizacije. Tijelo direktno odgovorno Ministarskoj konferenciji je Generalni savjet (obično ga čine ambasadori zemalja članica i šefovi delegacija u Ženevi, a ponekad i zvaničnici poslati iz država članica) koji se sastaje nekoliko puta godišnje u sjedištu STO-a u Ženevi. Generalni savjet takođe obavlja funkciju Tijela za rješavanje sporova i Tijela za ispitivanje trgovinske politike kada je to potrebno. Na sljedećem nivou je Savjet za trgovinu robama, Savjet za trgovinu uslugama i Savjet za pitanja trgovinskog aspekta prava intelektualne svojine koji podnose izvještaje o svom radu Generalnom savjetu. Dalje postoji i veliki broj specijalizovanih komiteta i radnih grupa koji se bave problemima pojedinačnih sporazuma i ostalih oblasti kao što su životna sredina, razvoj, pristupanje, regionalni trgovinski sporazumi. Sekretarijat STO-a u Ženevi je organ na čijem čelu se nalazi generalni direktor. Ovo tijelo nema u djelokrugu svojih nadležnosti mogućnost donošenja odluka. Nadležno je za:

pružanje tehničke i profesionalne podrške savjetima i komitetima,

obezbijeđivanje tehničke pomoći za zemlje u razvoju, pružanje informacije za javnost i medije i organizovanje ministarskih konferencija.

Zapravo predstavlja neki vid koordinatora za čitav sistem. Ono u čemu Sekretarijat još može učestvovati jeste pružanje pravne pomoći u rješavanju sporova, kao i pomoć zemljama koje žele da postanu članice ove Organizacije. STO organizuje godišnje oko 100 misija za tehničku saradnju za zemlje u razvoju, i u prosjeku organizuju tri kursa u Ženevi za vladine zvaničnike. Takođe se organizuju regionalni seminari iz različitih oblasti, kao i specijalizovani kursevi u Ženevi za zemlje u razvoju na teme: centralizovano planiranje, tržišna ekonomija i sl.

Ministarstvo za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije 7

Ko može postati član STO-a? Koji je prvi korak u procesu pristupanja? U skladu sa članom XII STO Sporazuma1, svaka država ili posebna carinska teritorija koja ima svoju autonomnu spoljnotrgovinsku politiku, može da pristupi STO-u. Prvi korak je upućivanje zahtjeva Generalnom direktoru STO-a kojim se izražava želja za pristup. Nakon toga, Generalni direktor verifikuje zahtjev i dostavlja ga Generalnom savjetu, koji formira Radnu grupu da bi ispitala da li je prijava u skladu sa članom XII STO Sporazuma ili ne. Članstvo u Radnoj grupi mogu da ostvare sve zainteresovane članice STO-a. Pored njih, sve zemlje koje su u procesu pristupanja mogu da dobiju status posmatrača, koji takođe imaju i međunarodne organizacije (IMF, UN, UNCTAD i Svjetska banka) na osnovu svojih sporazuma sa STO-om. Na ovaj način osigurava se transparentnost procesa pristupanja u cjelini. Radom Radne grupe rukovodi predsjedavajući, koji se bira poslije konsultacija sa zemljom kandidatom i STO članicama. Broj članova Radne grupe varira, tako da je do sada, najveća bila prilikom pristupanja Rusije i Saudijske Arabije (65 i 52 člana), a najmanja prilikom pristupa Samoe i Sejšela (13 članova).

Zemlje koje su postale članice u periodu 1995-2005 Zemlja Članstvo

postignuto Zemlja Članstvo

postignuto Albanija Sep 00 Jordan Apr 00 Jermenija Feb 03 Kirgistan Dec 98 Bugarska Dec 96 Litvanija Maj 01 Kambodža Okt 04 Latvija Feb 99 Kina Dec 01 Moldavija Jul 01 Hrvatska Nov 00 Mongolija Jan 97 Ekvador Jan 96 Nepal Apr 04 Estonija Nov 99 Oman Nov 00 Makedonija Apr 03 Panama Sep 97 Gruzija Jun 00 Kineski Tajvan Jan 02

Trenutno, STO ima 148 članica, a 30 zemalja, među kojima je i Crna Gora, se nalazi u procesu pristupanja. Šta poslije podnošenja zahtjeva?

1 “Svaka država ili posebna carinska teritorija, koja ima punu autonomiju u primjeni trgovinske politike može pristupiti STO pod uslovima koji su dogovoreni između te zemlje i članica STO”

Proces pristupanja STO-u

8 Ministarstvo za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije Ministarstvo za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije 9

Sastanci Radne grupe na kojima se razmatra režim spoljne trgovine

Pitanja/Odgovori

Izvještaj radne grupe i Protokol o pristupanju

Da

Ne Da li je režim spoljne trgovine u skladu sa

pravilima STO? Pitanja i odgovori

Usklađivanje režima spoljne trgovine sa

pravilima STO

Priprema Memoranduma o spoljno-trgovinskom režimu i propratnih

dokumenata (Februar 2002)

Generalni savjet odobrava pristupanje

Parlament države koja pristpa ratifikuje pristupanje

Država postaje član 30 dana nakon ratifikacije

Radna grupa predlaže pristupanje

Proces pristupanja

Dva paralelna razvojna puta Multilateralni pregovori

Bilateralni i plurilateralni

pregovori

Podnošenje zahtjeva za pristupanje (Januar 2001)

Sastanak Generalnog savjeta STO

Odobren status posmatrača; Formirana Radna grupa

Ne

Promena strategije u skladu sa tokom

pregovora

Pregled obaveza i koncesija

Završeni pregovori sa svim državama?

Priprema ponuda za robu i usluge; izračunavanje poljoprivrednih subvencija

Bilateralni pregovori sa trgovinskim partnerima

Da

Rezultat Aktivnost Odluka

Ministarstvo za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije 10

Nakon što se formira Radna grupa, zemlja dostavlja Sekretarijatu. Memorandum o

spoljnotrgovinskom režimu u kojem je detaljno opisan režim spoljne trgovine. Ujedno se, na jednom od zvaničnih jezika STO-a (engleski, francuski i španski), dostavljaju informacije o trenutno primjenjivim

carinskim stopama i važeće zakone i regulative, koje Sekretarijat zatim dostavlja članicama, na osnovu čega zainteresovane članice pismenim putem postavljaju pitanja kako bi dobili više informacija ili razjasnili nedoumice u dostavljenom materijalu. Zemlja kandidat mora detaljno da odgovori na postavljena pitanja, a odgovore dostavlja Sekretarijatu koji ih prosljeđuje članicama. Nakon toga se zakazuje prvi sastanak radne grupe. Međutim, postoje slučajevi kada su prije održavanja prvog sastanka radne grupe bila dostavljena pitanja više nego jednom. Mora se napomenuti da broj pitanja i broj rundi pitanja varira od procesa do procesa. Takođe, četiri do šest nedjelja mora da prođe od momenta kada je dokumentacija dostavljena do momenta održavanja sastanka radne grupe. Smatra se da je to potrebno vrijeme da se članovi radne grupe pripreme.

Šta se dešava na sastanku radne grupe? Prvom sastanku prisustvuju delegacija zemlje pristupnice i članovi radne grupe. Ovom prilikom ispituju se Memorandum i dostavljena pitanja i odgovori kako bi se proučili usklađenost režima sa različitim zahtjevima STO Sporazuma. Poslije sastanka, članovi radne grupe komentare i pitanja sa sastanka dostavljaju Sekretarijatu, koji ih prosljeđuje zemlji pristupnici u pisanoj formi. Na kraju prvog i svih kasnijih sastanaka radne grupe, predsjedavajući utvrđuje koje sljedeće korake treba preduzeti. Zatim se razmjenjuju, u pisanoj formi, dodatna pitanja i odgovori kao i drugi dokumenti sa relevantnim informacijama. Posebno u slučaju kada molbu za pristup podnose nerazvijene zemlje, Sekretarijat pruža tehničku pomoć u svakoj fazi procesa pristupanja. Šta se dešava sa pregovorima o carinskim stopama, poljoprivredi i uslugama? Pregovori o carinskim stopama, poljoprivredi i uslugama su bilateralni, a u slučaju poljoprivrede, kasnije i plurilateralni. Razgovori su bilateralni jer se spoljnotrgovinski interesi različitih članica razlikuju.

Memorandum o spoljnotrgovinskom režimu detaljno opisuje režim spoljne trgovine određene zemlje, i između ostalog obuhvata informacije o trenutno važećim carinskim stopama i kopije relevantnih zakonskih regulativa i propisa, na jednom od zvaničnih jezika STO. Sastoji od sljedećih sedam djelova: - Uvod - Privreda, ekonomska politika i spoljna trgovina - Zakonodavni okvir za trgovinu robom i uslugama - Politika spoljne trgovine robom - Trgovinski aspekti režima intelektualne svojine - Aspekti koji se odnose na režim trgovine uslugama - Institucionalni okvir za trgovinu i ekonomske odnose sa trećim zemljama

Ministarstvo za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije 11

Faza pregovora i rad na utvrđivanju činjenica o spoljnotrgovinskom režimu obično se preklapaju i teku uporedo. Faza pregovora počinje ili tako što vlada zemlje koja pristupa podnosi inicijalnu ponudu za robu ili usluge, ili izveštaj o državnoj podršci u poljoprivredi, ili zainteresovane članice STO-a podnose svoju listu zahtjeva kandidatu. Iako se pregovori vode bilateralno, rezultirajuće obaveze novog člana se odnose podjednako na sve članice STO-a, u skladu sa uobičajenim principom nediskriminacije. Drugim riječima, rezultat pregovora su pogodnosti (u obliku izvoznih mogućnosti i garancija) koje druge članice STO mogu da očekuju kada se nova članica pridruži. Pregovori o pristupu tržištu predstavljaju najkritičniji element procesa pristupanja, pošto članice žele da se osiguraju da će ustupci, koje vlada zemlje kandidata odobrava, biti uporedivi sa ustupcima koje ona dobija uživajući tretman članice STO-a na tržištima ostalih članica. Obaveze na koje se, poslije pregovora, vlada zemlje koja pristupa obavezuje, mogu se posmatrati kao “plaćanje ulaznice“ u STO. Pregovori mogu postati veoma složeni. U nekim slučajevima, oni su skoro isto toliko obimni kao i cijela runda multilateralnih trgovinskih pregovora. Šta se dešava kada se završe bilateralni i plurilateralni pregovori? Poslije završetka bilateralnih pregovora zainteresovanih članica i

kandidata, priprema se Lista ustupaka i obaveza za robu i Lista specifičnih obaveza za usluge. Ove liste se prilažu kao aneksi uz memorandum i predstavljaju sastavni dio nacrta Protokola o pristupanju.

Rezime diskusija sa sastanaka radne grupe je sadržan u Izvještaju radne grupe zajedno sa nacrtom Odluke i protokolom o pristupanju. Protokol o pristupanju sadrži uslove pristupanja koji su dogovoreni sa zemljom kandidatom i članovima radne grupe. Kada se nacrti Izvještaja, Protokola i Liste ustupaka za robu i usluge finaliziraju, radna grupa ovaj paket dostavlja na odobrenje Generalnom savjetu/Ministarskoj konferenciji STO-a. Poslije odluke Generalnog savjeta/Ministarske konferencije o usvajanju paketa, Protokol o pristupanju stupa na snagu. Trideset dana nakon što je i

Ministarstvo za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije 12

zemlja kandidat prihvatila isti paket (obično ratifikacijom u Parlamentu), ona postaje članica STO. Koliko dugo traje prijem? Vrijeme potrebno da kandidat pristupi STO-u najviše zavisi od same države koja pristupa. Što se brže dostave Memorandum, odgovori na dodatna pitanja članova radne grupe i inicijalne ponude za pregovore, to je proces pristupanja brži. Ipak, treba imati u vidu da većina zemalja koje traže pristup moraju da izvrše zakonodavnu reformu kako bi obezbijedile usaglašenost svog spoljnotrgovinskog režima sa pravilima STO-a. Stoga je i vrijeme neophodno da se pripremi nacrt novog zakona ili izmijeni postojeći zakon, od suštinske važnosti za brzinu procesa pristupanja. Informacije o procesu pristupanja Dokumenta koja treba dostaviti u procesu pristupanja STO-u su:

WT/ACC/1: Memorandum o spoljnotrgovinskom režimu; WT/ACC/4: Podaci koje treba dostaviti o domaćoj podršci i

izvoznim subvencijama u poljoprivredi; WT/ACC/5: Podaci koje treba dostaviti o merama koje se

tiču trgovine uslugama; WT/ACC/8: Spisak ilustrativnih SPS i TBT pitanja koja treba

da se razmotre tokom pristupanja; WT/ACC/9 i Corr. 1: Sprovođenje Sporazuma STO o

trgovinskim aspektima prava intelektualne svojine (TRIPS). Treba napomenuti da se zvanični dokumenti koje ispituje radna grupa tokom procesa pristupanja smatraju tajnim sve do završetka postupka. Poslije toga, ovi dokumenti su javni i mogu se naći na vebsajtu STO (www.wto.org). Proces pristupanja i unutrašnji preduslovi Zа zеmlju kоја је u prоcеsu pristupаnjа је vrlо vаžnо da оbеzbijеdi nеkоlikо prеduslоvа:

političku podršku procesu pristupanja, odnosno punu podršku Vlade kako bi se, pored ostalog, omogućilo da pregovaračkom timu direktno i efikasno učešće u reformi propisa važnih za pristupanje STO-u;

realizaciju efektivnih reformi na planu spoljnotrgovinskog sistema, kao i šireg zakonodavstva u cjelini, u cilju stvaranja tržišne privrede i pravnog sistema koji je uporediv sa sistemima razvijenih tržišnih privreda;

informisanje cjelokupne javnosti u zemlji, poslovnih i naučnih krugova, asocijacije potrošača, članova parlamenta, medija, kako bi se obezbijedio nacionalni konsenzus o važnosti što skorijeg pristupanja ovoj organizaciji;

Ministarstvo za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije 13

finansijsko-materijalno i kadrovsko jačanje institucija koje nose proces pripreme i pregovora za pristupanje, kao i ispunjavanja preuzetih obaveza.

Članstvo u STO-u jedan je od ključnih koraka integracije zemlje u moderne međunarodne ekonomske odnose i istovremeno važan element podrške procesu unutrašnjih ekonomskih reformi. Takođe je i

neophodan korak u procesu pridruživanja i pristupanja Evropskoj uniji, tj. pristupanje STO-u predstavlja važan element razvojne strategije kako zemalja u tranziciji tako i zemalja u razvoju.

Osnovne prednosti članstva u STO su sljedeće:

Održavanje mira Rješavanje sporova na konstrukivan i miran način Sistem zasnovan na pravilima, a ne na moći Smanjeni troškovi života Veći izbor i bolji kvalitet roba i usluga Spoljno trgovinska razmjena povećava prihode Trgovina stimuliše ekonomski rast i stvaranje novih radnih

mjesta Osnovni principi čine sistem ekonomski efikasnijim i

smanjuju troškove Sistem štiti vlade od uskih interesa Borba protiv korupcije

U regionu Jugoistočne Evrope još jedino Srbija, Crna Gora i Bosna i Hercegovina nijesu članice ove Organizacije. Decembra 2004. godine, na osnovu zaključka Savjeta ministara Evropske unije o razvoju modela ”dvostrukog kolosjeka”, zahtjev za samostalan pristup Crne Gore STO-u dostavljen je Generalnom direktoru, g-dinu Supachai Panitchpakdi-u, 23.12.2004. godine. Na Generalnom savjetu, održanom 15.02.2005. godine, taj zahtjev je usvojen i donijeta je odluka, tj. data saglasnost za formiranje Radne grupe za pristup Crne Gore STO-u.

Republika Crna Gora i STO

Prednosti trgovinskog sistemaSTO

Ministarstvo za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije 14

Istog dana predat je Memorandum o spoljnotrgovinskom režimu Crne Gore. Pored ovog dokumenta, Sekretarijatu su dostavljeni su ACC/4 i ACC/5 (izvještaj o agrobudžetu i izvještaj o sektoru usluga), Lista specifičnih obaveza za usluge, kao i značajan broj traženih zakona kao što je Zakon o spoljnoj trgovini, Carinski zakon, Zakon o porezu na dodatu vrijednost, Zakon o stranim ulaganjima, Zakon o slobodnim zonama i drugi. Trenutno su u pripremi dokumenti ACC/8 i ACC/9 (odnose se na tehničke propise i standarde i zaštitu prava intelektualne svojine) i Ponuda za robe (pripremljena je i predstoji usaglašavanje i njena finalizacija). Evropska komisija i Sjedinjene Američke Države, kao članice STO-a, dostavile su pitanja na Memorandum i zakone Crne Gore. Na pitanja je detaljno odgovoreno i ista su proslijeđena. U svim ovim aktivnostima značajnu pomoć pružio je USAID Projekat za pristupanjeSvjetskoj trgovinskoj organizaciji. Sastanak prve Radne grupe, kojom će predsjedavati g-din Aljaž Gosnar, Ambasador i stalni predstavnik Republike Slovenije pri STO-u u Ženevi, zakazan je za 4. oktobar 2005. godine. Aktivnosti na pristupanju Republike Crne Gore Svjetskoj trgovinskoj organizaciji odvijale su se sljedeći redosljedom:

Avgusta 2003. Vlada Republike Crne Gore formirala je

Komisiju za koordinaciju procesa pristupanja STO. Članovi su predstavnici resornih ministarstava i nadležnih institucija;

Decembra 2004. dostavljen je Generalnom direktoru STO-a zahtjev za samostalno pristupanje Crne Gore. Istog dana povučen je zahtjev za pristupanje SCG podnijet januara 2001. godine;

Februara 2005. na Generalnom savjetu STO-a usvojen je zahtjev Republike Crne Gore za samostalno članstvo i data je saglasnost za formiranje Radne grupe za pristup Crne Gore STO. Istom prilikom predat je Memorandum o spoljnotrgovinskom režimu Crne Gore;

Marta 2005. upućena je ponuda Republici Sloveniji da predsjedava Radnom grupom za pristup Crne Gore;

Aprila 2005. Sekretarijatu STO poslat dokument ACC/4 koji predstavlja izvještaj o agrobudžetu, i izvještaj o sektoru usluga tzv. ACC/5;

Aprila 2005. g-din dr Dimitrij Rupel, Ministar inostranih poslova Republike Slovenije izrazio je spremnost Republike Slovenije da predsjedava Radnom grupom;

Aprila 2005. održan je sastanak Komisije za koordinaciju procesa pristupanja STO-u povodom Ponude za usluge;

Maja 2005. na Generalnom savjetu STO je odlučeno da na čelu Radne grupe za pristupanje Crne Gore STO bude g-din

Ministarstvo za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije 15

Aljaž Gosnar, Ambasador i stalni predstavnik Republike Slovenije pri UN i STO u Ženevi;

Maja 2005. održan je II sastanak Komisije za koordinaciju procesa pristupanja STO-u povodom Ponude za usluge;

Juna 2005. usvojena je na Vladi i dostavljena Sekretarijatu STO-a Lista specifičnih obaveza za usluge i Odgovori na pitanja Evropske unije;

Jula 2005. usvojeni su na Vladi odgovori na pitanja SAD-a; Avgusta 2005. poslati odgovori na pitanja SAD-a.

Ministra za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije dr Gordanu Đurović, Vlada RCG je 3.02.2005. godine imenovala za glavnog pregovarača, a zamjenika šefa Misije SCG u Ženevi Milana Begovića za stalnog predstavnika Crne Gore u STO-u. Dakle, Crna Gora predano radi na procesu pristupanja STO i ima prvi sastanak Radne grupe 4. oktobra 2005. godine. Crna Gora će participirati i na Ministarskoj konferenciji STO zemalja u Hong Kongu (decembar 2005). Sljedeći sastanak Radne grupe očekuje se u februaru 2006. godine. Šta nakon pristupa? Nakon pristupanja, Crna Gora mora početi sa primjenom uslova na koje se obavezala. Tako, nivo carina prema svim članicama ne smije biti viši od obavezujućeg. Stara lista carina može još jedino važiti za zemlje koje nisu članice STO-a, a takvih je danas veoma malo. Takođe, mora preuzeti obavezu notifikacije i podnošenja izvještaja na određeni period u cilju ispitivanja njene trgovinske politike. Posebno je bitno da zemlja ozbiljno shvati Organizaciju čiji član postaje i počne, ukoliko to nije već uradila, obuku kadrova u potrebnim oblastima kako bi iz spoljnotrgovinskih odnosa i članstva u ovoj Organizaciji izvukla što veću korist.

Ministarstvo za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije 16

Skraćenice: AD DDA DSB GATS GATT IMF ITO MFN NT SGM TPRB TPRM TRIM TRIPS WIPO WB WCO WTO

Antidamping Doha razvojna agenda Tijelo za rješavanje sporova Ošti sporazum o trgovini i uslugama Ošti sporazum o carinama i trgovini Međunarodni monetarni fond Međunarodna trgovinska organizacija Tretman najpovlašćenije nacije Nacionalni tretman Zaštitne mjere Tijelo za ispitivanje trgovinske politike Mjere za ispitivanje trgovinske politike Investicone mjere koje se odnose na trgovinu Trgovinski aspekti prava intelektualne svojine Svjetska organizacija za intelektualno vlasništvo Svjetska banka Svjetska carinska organizacija Svjetska trgovinska organizacija

Linkovi: Ministarstvo za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije www.minevrint.vlada.cg.yu Svjetska trgovinska organizacija www.wto.org Svjetska carinska organizacija www.wcoomd.org Međunarodni monetarni fond www.imf.org Svjetska banka www.worldbank.org Svjetska organizacija za intelektualno vlasništvo www.wipo.int USAID www.usaid.org.yu Kontakt E-mail: mierei@mn.yu Telefon: 081/225-568 Faks: 081/225-591