decembar 2008

Republički fond za zdravstveno osiguranje

2

SADRŽAJ: 1. SADAŠNJE STANJE.......................................................................................................................................... 3 2. OBLASTI DJELOVANJA I SPROVEDENE AKTIVNOSTI................................................................. 3 3. DEFINISANJE PRAVNE INFRASTRUKTURE....................................................................................... 4

3.1. KREDIT SVJETSKE BANKE ............................................................................................................. 4 4. MODEL FINANSIRANJA ZDRAVSTVENIH USLUGA U PRIMARNOJ ZDARVSTVENOJ ZAŠTITI ........................................................................................................................................................................... 6

4.1. ELEMENTI ZA IZRAČUN VRIJEDNOSTI TIMOVA IZABRANIH DOKTORA:............ 7 5. INFORMACIONI SISTEM PZZ .................................................................................................................... 8

5.1. RASPISIVANJE TENDERA ZA SOFTVERSKO RJEŠENJE (INSTITUT, FOND, DZ PODGORICA) .......................................................................................................................................................... 9 5.2. ODLUKA O REALOKACIJI SREDSTAVA SA KOMPONENTE SOFTVERA NA KOMPONENTU NABAVKA HARDVERA ZA CJELOKUPNU PZZ U CG .....................................10 5.3. RASPISIVANJE I EVALUACIJA TENDERA ZA HARDVER ................................................11 5.4. HARDVER ..............................................................................................................................................11 5.5. LOKALNE RAČUNARSKE MREŽE (LAN) U DOMOVIMA ZDRAVLJA ........................12 5.6. KOMUNIKACIONI SERVISI ...........................................................................................................12 5.7. SOFTVER ................................................................................................................................................12

5.7.1. Poslovni informacioni sistem u domovima zdravlja ..............................................................15 5.7.2. Medicinski informacioni sistem u domovima zdravlja...........................................................15

5.7.2.1. Modul: izbor ljekara..............................................................................................................15 5.7.2.2. Evidencija usluga.....................................................................................................................15 5.7.2.3. Fakturisanje usluga Fondu i trećim licima ..........................................................................15 5.7.2.4. Imunizacija ...............................................................................................................................16 5.7.2.5. Aplikacija za ljekara.................................................................................................................16

5.7.3. Informatička podrška radu stomatoloških ambulanti ............................................................16 5.8. POSTIGNUTI EFEKTI..................................................................................................................17 5.9. NAČIN IMPLEMENTACIJE........................................................................................................18

6. EDUKACIJA ................................................................................................................................................18 7. NABAVKA OPREME ZA RAD ID .......................................................................................................19

3

1. SADAŠNJE STANJE

Crnogorska samostalnost, procesi globalizacije i težnji za pristupanjem Evropskoj Uniji, nameću ogromne obaveze u pripremi svih segmenata sistema za funkcionisanje u drugačijim okolnostima i po već usvojenim standardima koji se primjenjuju u razvijenim državama.

Procesi reforme zdravstvenog sistema su pravno-formalno omogućeni zakonskim propisima u toj oblasti iz 2004. godine, iako su stvarni operativni procesi reformi započeti kasnije uz podršku kreditnih sredstava odobrenih od strane SB.

Neophodna je priprema svih segmenata sistema za funkcionisanje u drugim uslovima, pa i segmenta pružanja usluga iz zdravstvene zaštite i zdravstvenog osiguranja, iako je to jako specifična oblast i najkomplikovaniji podsistem u svim društvenim sistemima.

Obaveze ovog sektora u kontekstu meñunarodnih preporuka i standarada su jako velike. U tom smislu se postavlja čitav niz pitanja. Da li smo spremni na sve to, u pravnom, organizacionom tehnološkom i drugom smislu? Da li su izgrañeni administrativni, institucionalni i drugi kapaciteti za podršku i sprovoñenje ovih reformi? Možemo li se zaštititi na adekvatan način i kako? Postoji samo jedan mogući odgovor: moramo se prilagoditi!

To prilagoñavanje se mora odvijati u više područja djelovanja kroz čitav niz planski koordiniranih i organizovanih aktivnosti. Jedno od područja djelovanja je i zakonska regulativa i strateški dokumenti koji su uglavnom usvojeni.

Zdravstveni sistem, kao dio opšteg društvenog sistema, je obično i jedan od „najkomplikovanijih i socijalno najosjetljivijih podsistema“, koji se razvijao tokom stoljeća doprinosom ljudi, vjerovanja, nauke, komercijalnih faktora, socijalnih uslova, obično bez značajnijeg proučavanja i sistemskog planiranja.

Glavni cilj zdravstvenog sistema nije samo da poboljša zdravlje, već i da dostigne najveći mogući nivo i smanji razlike izmeñu pojedinaca i grupa1.

Zdravstveni sistemi se u svim zemljama, zadnjih godina, suočavaju sa ogromnim problemima. Rast troškova, populacija koja postaje sve starija i zastareo zdravstveni sistem stalno pritiskaju glavne aktere u oblasti zdravstva da sprovedu značajne promjene koje će poboljšati brigu o osiguraniku.

2. OBLASTI DJELOVANJA I SPROVEDENE AKTIVNOSTI Zakon o zdravstvenoj zaštiti i Zakon o zdravstvenom osiguranju iz 2004. godine uvode niz novih rješenja u ostvarivanju prava iz ovih oblasti. Jedno od tih rješenja je organizacija primarne zdravstvene zaštite (PZZ) kroz sistem izabranog doktora.

Sprovoñenje takvog rješenja zahtijeva čitav niz aktivnosti u oblasti zdravstva, prije svega, kroz izgradnju pravne infrastrukture, novog „paketa“ usluga, metodologije finansiranja usluga idr.

1 WHO, The World Health Report 2000

4

Aktivnosti na realizaciji definisanih ciljeva su voñene paralelno u više oblasti kroz čitav niz projekata, koji su sami po sebi predstavljali kompleksne programe.

• Definisanje pravne infrastrukture;

• Postavljanje organizacionih pretpostavki;

• Definisanje i usvajanje metodologije finansiranja;

• Izgradnja informacionog sistema računarski podržanog;

• Edukacija kadra i upoznavanje sa ciljevima i tokovima reformi i

• Nabavka opreme za rad ID.

3. DEFINISANJE PRAVNE INFRASTRUKTURE

3.1. KREDIT SVJETSKE BANKE

Vlada Crne Gore je potpisala sa Svjetskom bankom ugovor o korišćenju kreditnih sredstava za reformu primarne zaštite u Podgorici - Montenegro Health System Improvement Project (Projekat unapredjenja sistema zdravstva u Crnoj Gori) MHSIP 3918 YF.

Nakon dobijanja kredita od strane Svjetske banke (7 milona $ za period 2004-2008) sprovedene su aktivnosti u sklopu “Projekta unapreñenja sistema zdravstva“. Projekat je favorizovao refromu primarne zdravstvene zaštite i stvaranje pretpostavki za reformu sekundarnog i tercijarnog niovoa.

Vlada je usvojila: Zdravstvenu politiku u RCG do 2020 godine (2001), Strategiju razvoja zdravstva Crne Gore (2003), Master plan razvoja zdravstva Crne Gore za period 2005-2010 (2005), Finansijski plan održivosti zdravstvenog sistema u Crnoj Gori za period 2005-2007 godine (2004), a usvojeni su i sistemski zakoni: Zakon o zdravstvenoj zaštiti (Sl.list RCG br. 39/04), Zakon o zdravstvenom osiguranju (Sl.list RCG br. 39/04), Zakon o zaštiti i ostvarivanju prava mentalno oboljelih lica (Sl. List RCG br. 32/05), Zakon o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti (Sl. List RCG br. 32/05), Zakon o hitnoj medicnskoj pomoći (Sl. List CG br. 49/08), Uredba o obimu prava i standardima zaštite iz obaveznog zdravstvenog osiguranja (Sl. List RCG br. 79/05). Doneseni su podzakonski akti: Pravilnik o bližim uslovima u pogledu standarda, normativa i načina ostvarivanja primarne zdravstvene zaštite preko izabranog tima doktora ili izabranog doktora (Sl. List CG br. 10/08), Pravilnik o sadržaju mjera specifične zdravstvene zaštite zaposlenih (Sl. List CG br. 44/06), Pravilnik o specijalizacijama (Sl. List CG br. 74/06), Pravilnik o uslovima i kriterijumima i postupku za odobravanje specijalizacija (Sl. List CG br. 78/06), Program obeveznih imunizacija stanovništva protiv odreñenih zaraznih bolesti.

Nakon utvrñivanja institucionalnih uslova usvojen je Model organizacije sistema primarne zdravstvene zaštite (2004). Kod definisanja pošlo se od komparativnog iskustva (Slovenija, BiH, Makedonija, Hrvatska, Srbija i drugih razvijenih zemalja).

Uvedena je institucija izabranog doktora kao nosioca pružanja zdravstvene zaštite na primarnom nivou. Uvoñenjem porodične medicine Crna Gora je svoju primarnu zaštitu uskladila sa standardima Evropske unije. Reformom su zadržani, na primarnom nivou, pedijatri i ginekolozi.

5

Zadržani su i domovi zdravlja kao referentni centri primarne zdravstvene zaštite. Na taj način je omogućena realizacije svih usvojenih Vladinih strategija iz oblasti zdravstva: Strategija za unapreñenje mentalnog zdravlja, Strategija za borbu protiv TBC, Strategija bezbjedne krvi, Strategija zdravstvene bezbjednosti hrane, Strategija HIV/AIDS.

Dom zdravlja se sastoji od sledećih organizacionih cjelima: ambulanti izabranih doktora, centara za podršku (centar za plućne bolesti i tbc, centar za dijagnostiku, centar za mentalno zdravlje, centar za djecu sa posebnim potrebama, centar za preveciju, dnevni centar) i jedinica za podršku (jedinica za patronažu, jedinica za fizikalnu terapiju na primarnom nivou i jedinica za sanitetski prevoz).

Dom zdravlja može, uz saglasnost nadležnog ministarstva, da organizuje medicinu rada, sportsku medicinu, sanitarnu hemiju. Neki domovi zdravlja su dobili saglasnost ministarstva da organizuju i zdravstvenu zaštitu na sekundarnom nivou (specijalistička ambulana, stacionar i porodilište), tamo gdje je to neophodno radi obezbjeñenja dostupnosti.

U toku reforme primarne zdravstvene zaštite reoranizovan je kompletan dom zdravlja i definisana organizacija i način pružana zdravstvene zaštite. Reorganizacija doma zdravlja je dovela do potrebe da se na drugačiji način organizuje pružanje stomatološke zdravstvene zaštite, palijativne njege, hitne medicinske pomoći, medicine rada i sportske medicine.

Stomatološka zdravstvena zaštita je reorganizovana privatizacijom izabranih stomatologa na primarnom nivou.

Način pružanja i organizacija hitne medicinske pomoći je definisana usvajanjem Zakona o hitnoj medicinskoj pomoći.

U toku su aktivnosti na definisanju palijativne njege.

Zdravstvena zaštita zaposlenih i sportista će se definisati kroz usvajanje Vladine strategije za medicinu rada i sportsku medicinu.

Reorganizacija primarne zdravstvene zaštite je predvidjela i promjenu u načinu organizacije i pružanja zdravstvene zaštite pripadnicima Vojske Crne Gore i MUP-a.

Grañani, zbog kojih se i sprovodi reforma sistema zdravstva, su prihvatili promjene što se može vidjeti i iz procenta osiguranika koji je izabrao svog doktora, a koji na nivou Crne Gore iznosi 79.73% U daljim aktivnostima se očekuje intezivnije uključivanje osiguranika.

Implemetacija reformskih procesa se odrazila i na status zaposlenih.

Formirali su se timovi izabranih doktora, kao i timovi u drugim organizacionim cjelinama što je dovelo do toga da se više ne mogu plaćati kapaciteti već samo stvarni pružaoci zdravstvene zaštite.

Posljedica tih promjena je i da je došlo do promjene u broju zaposlenih i to tako da je:

� izvršena privatizacija u stomatološkoj zdravstvenoj zaštiti i da je u domovima zdravlja prestala potreba za 583 zdravstvena radnika (238 doktora i 345 sestara).

� broj zaposlenih, po odobrenim sistematizacijama, u domovima zdravlja 2.155. Prihvaćenim sistematizacijama je omogućeno da ima 286 zaposlenih iznad normativa predviñenih za primarnu zdravstvenu zaštitu.

6

� još planirano: 404 zaposlena u HMP, 96 zaposlena u medicini rada, sportskoj medicini i sanitarnoj hemiji i 135 zaposlena za organizovanje pružanja zdravstvene zaštite sa sekundarnog nivoa.

� u odnosu na trenutni broj zaposlenih u domovima zdravlja, 493 zaposlena su tehnološki višak.

Pošto se Model organizacije sistema primarne zdravstvene zaštite počeo realizovati u Podgorici bilo je potrebno završiti i grañevinske radove u DZ Podgorica. Do sada su renovirani i adaptirani punktovi: Konik, Blok V, Stari Aerodrom, a u toku su radovi na punktovima Stara Varoš, Nova Varoš, Tuzi, Golubovci. Aktivnosti su realizovane i u nekim domovima zdravlja u manjem obimu iz sredstava Fonda za zdravstvo.

4. MODEL FINANSIRANJA ZDRAVSTVENIH USLUGA U PRIMARN OJ ZDARVSTVENOJ ZAŠTITI

Sastavni dio reforme PZZ je definisanje novog modela finansiranja primarne zdravstvene zaštite i donošenje Metodologije odreñivanja vrijednosti kapitacije i cijena zdravstvenih usluga u primarnoj zdravstvenoj zaštiti.

Osnova Metodologije je plaćanje :

o primarne zdravstvene zaštite u dijelu aktivnosti izabranih doktora kombinacijom plaćanja kapitacijom i naknadom za usluge;

o dijela primarne zdravstvene zaštite u oblasti stomatologije, aktivnosti centara za podršku i jedinica plaćanjem po uslugama;

o dijela primarne zdravstvene zaštite u oblasti aktivnosti Centra za prevenciju po sprovedenim programima;

o higijensko-epidemiološka služba se plaća naknadom za uslugu, za usluge za koje je definisan normativ, dok se ostale aktivnosti higijensko-epidemiološke službe plaćaju programski od strane naručioca programa;

o hitna medicinska pomoć se plaća paušalno po vrijednostima timova.

Metodologija odreñivanja vrijednosti kapitacije i cijena zdravstvenih usluga, predstavlja prospektivno planiranje i finansiranje, što znači da Fond za zdravstveno osiguranje plaća najviše onoliko usluga (bodova) koliko je planirano na osnovu normativa i očekivanih potreba za uslugama, a ne onoliko koliko ustanove mogu da pruže.

Način finansiranja i plaćanja usluga u PZZ predviña da se plaćanje vrši samo na osnovu postignutih rezultata i radnog učinka svakog pojedinog doktora. Zarada izabranih doktora i sestre u timu ID zavisi isključivo od broja opredijeljenih osiguranika koji su ga izabrali i njihove starosne strukture, čime se plaća i njegov kvalitet rada jer osiguranici žele da se registruju kod najboljeg, i kroz obim stvarno pruženih usluga.

Najznačajnija promjena u načinu finansiranja je uvoñenje kapitacije. Kapitacija predstavlja mehanizam plaćanja gdje izabrani doktor dobija unaprijed odreñen fiksni iznos sredstava za svakog pojedinca koji se opredijelio za tog ID (bilo da je organizovan samostalno ili u okviru doma zdravlja), kako bi obezbjedila pružanje svih predviñenih zdravstvenih usluga. Iznos sredstava koji se obezbjeñuje po osnovu kapitacije je unaprijed definisan i ne zavisi od vrste usluge koja je pružena.

Kako bi se izbjegle eventualno negativne pojave da izabrani doktori ne pružaju dovoljan broj usluga osiguranicima, jer su za njihovo liječenje već dobili sredstva putem kapitacije kroz broj opredijeljenih osiguranika, to se kod utvrñivanja

7

plaćanja ID u Crnoj Gori prišlo kombinaciji, pa se plaćanje tima izabranog doktora vrši:

o 50% putem kapitacije, gdje je za svaki tim izabranog dokatora unaprijed odreñen fiksni iznos sredstava za odreñeni vremenski period na osnovu broja opredijeljenih osiguranika i njihove starosne strulture izraženih kroz broj koeficijenata i

o 50% plaćanjem za uslugu, na osnovu fakturisanja unaprijed definisanih usluga.

Dok prvi dio zarade izabrani doktori ostvaruju putem kapitacije, drugi dio ostvaruju nakon pružene usluge i ukupan iznos njihove zarade direktno zavisi od broja pruženih usluga i njihovih cijena do maksimalno utvrñenog iznosa.

Specifičnosti Crne Gore u dijelu finansiranja za manje razvijene i opštine sa manjom gustinom naseljenosti uvažene su kroz uvoñenje dodatnih koeficijenata koji se dodaju na osnovni koeficijent za svako osigurano lice koje izabere svog doktora na teritoriji neke od tih opština.

Kao kriterijumi za odreñivanje dodatnih koeficijenata korišćeni su podaci o rangu razvijenosti i gustini naseljenosti pojedinih opština.

Na osnovu sastava timova i broja timova izabranih doktora koji je utvrñen aktom nadležnog Ministarstva za oblast zdravstva kojim je definisan normativ kadra u primarnoj zdravstvenoj i vrijednosti pojedinog tima ID može se utvrditi iznos potrebnih sredstava za namjenu plaćanja ID.

4.1. ELEMENTI ZA IZRAČUN VRIJEDNOSTI TIMOVA IZABRANIH DOKTORA:

o vrijednost bruto zarada i ostalih ličnih primanja za tim izabranog doktora

(dobijenih na osnovu koeficijenata iz granskog kolektivnog ugovora, cijene rada, prosječnog minulog rada, dežurstva, stimulacije i ostalih ličnih primanja) i

o tekućih materijalnih troškova (ljekovi i ostali medicinski materijal, energenti, amortizacija, stručno usavršavanje i dr.materijalnih troškova koji su izračunati na osnovu analiza ostvarenih rashoda u ranijim godinama).

Ukupna vrijednost tima dobijena je zbirom bruto zarada i ostalih nakada za sve članove tima, shodno utvrñenim normativima i tekućih materijalnih troškova.

Naknada zarade zaposlenih za vrijeme bolovanja i trajanja godišnjeg odmora predstavlja iznos koji je zarañen u efektivnom radnom vremenu. To znači da izabrani doktori i njihovi timovi u vrijeme dok rade zarañuju i naknadu koja im se isplaćuje za vrijeme privremene spriječenosti za rad u skladu sa zakonom kao i za vreme trajanja godišnjih odmora, državnih i vjerskih praznika i odsutnosti povodom stručnog usavršavanja. Menadžment zdravstvene ustanove je dužan da obezbijedi isplatu ovih nakanada. Isto se primjenjuje i za ostale zaposlene u stomatologiji, centrima za podršku i jedinicama kao i svim ostalim organizacionim cjelinama domova zdravlja.

U cilju stimulisanja pružanja preventivnih zdravstvenih usluga, dio zarade koju ostvaruju izabrani doktori je direktno vezan za ostvarenje plana rada timova izabranih doktora u dijelu prevencije.

Takoñe je predviñeno evidentiranje seta indikatora koji će pružiti osnovne pokazatelje kvaliteta, efikasnosti i racionalnosti u pružanju zdravstvenih usluga

8

(odnos prvih i ponovnih pregleda, broj upućenih osiguranika na druge nivoe zdravstvene zaštite, broj izdatih recepata po osiguraniku i dr.).

Stomatološka zaštita, centri za podršku i jedinice se plaćaju mehanizmom plaćanja naknada za uslugu. Oni fakturišu Fondu za zdravstveno osiguranje svaku uslugu koju pruže prema unaprijed odreñenoj cijeni te usluge. Istovremeno utvrñen je normativ u bodovima koji predstavlja i radnu obavezu tima.

Početkom 2009. godine će se raditi analiza efekata reforme u stomatologiji na primarnom nivou. Preliminarni rezultati pokazuju da je enormno manji utrošak sredstava za bolje usluge i veće zadovoljstvo osiguranika.

Centar za prevenciju se finansira na osnovu utvrñene paušalne vrijednosti programa, a što zavisi od strukture neophodnog kadra, potrebnog vremena za realizaciju programa i planiranih troškova.

Shodno predviñenom toku reforme, nakon Podgorice, Danilovgrada, Tivta i Rožaja u svim ostalim opštinama u Crnoj Gori od 01.aprila 2008.g. započet je proces registracije kod izabranih doktora. Do 04.12.2008.g. procenat registracije na nivou Crne Gore je 79% .

Od 01.jula 2008.g. u svih 18 domova zdravlja, stvoreni su uslovi za elektronsko evidentiranje pruženih usluga, praćenje svih potrebnih parametara (broj opredijeljnih osiguranika, broj koeficijenata, obim pruženih usluga, ostvarenje planiranih preventivnih pregleda i dr.) i ispostavljanje elektronskih faktura od strane domova zdravlja. Fond će domovima zdravlja prenositi sredstva u iznosu ispostavljenih faktura.

Konačno, stvoriće se uslovi za evidentiranje pruženih usluga po osiguraniku i praćenju potrošnje po ljekaru koji mu je pružio uslugu, čime će se realizovati cilj da sredstva treba da prate osiguranika.

Na ovaj način organizacije i finansiranja domova zdravlja, obezbjeñeni su uslovi da se u 2009.g. zaključe ugovori izmeñu Fonda i domova zdravlja. Ugovorima će se tačno definisati potreban kadar, vrsta i obim potrebnih usluga, kao i vrijednost ugovora za svaki dom zdravlja. Stvoriće se uslovi za kontrolu i praćenje namjenske potrošnje po utvrñenoj strukturi.

Zavisno od izvršene realizacije i pojedinačnog učešća u ukupnoj fakturi, domovi zdravlja će od januara 2009.godine, obračunavati zarade zaposlenima u skladu sa utvrñenom Metodologijom finansiranja PZZ.

5. INFORMACIONI SISTEM PZZ

Strateško razvojno opredjeljenje Fonda jeste primjena informaciono komunikacionih tehnologija u poslovnim procesima u zdravstvu. Digitalizacijom bilo koje informacije, podatka, slike, zvuka, dobijaju se neslućene mogućnosti korišćenja u mreži.

Informacioni sistem treba da funkcioniše kao jedinstvena cjelina i vrši integraciju poslovnih procesa i podataka unutar poslovnog sistema, da omogući komunikaciju sa okruženjem uz poštovanje bezbjednosnih procedura i zaštite podataka.

9

U Crnoj Gori se implementira integralni informacioni sistem primarne zdravstvene zaštite, na veoma visokom tehnološkom nivou sa potpuno otvorenom platformom za povezivanje sa većim nivoima zdravstvene zaštite, organizacijama koje se bave osiguranjem i farmaceutskim sektorom. Ovo daje mogućnost elektronskog zakazivanja posjete, uvoñenja elektronskog propisivanja ljekova, elektronskog upućivanja ne veće nivoe, telekonsaltinga, praćenja bolovanja, jednom riječju za uvoñenje e-Health-a.

Informacioni sistem PZZ je u potpunosti integrisan sa informacionim sistemom Fonda i AU „Montefarm“ čime je zaokružen, u informatičkom smislu, ogroman dio zdravstvenog sistema. Podsjećamo da je Fond, još 2004. godine, razvio kvalitetan informacioni sistem za praćenje distribucije ljekova na recept kroz sistem AU „Montefarm“.

Na ovaj način je uspostavljena informatička infrastruktura koju koriste subjekti integralnog zdravstvenog informacionog sistema. Ovakva infrastruktura omogućava relativno brz razvoj i implementaciju pojedinih komponenti informacionog sistema u primarnoj zdravstvenoj zaštiti.

Opredjeljenje za ovakvo projektno rješenje zahtijevalo je puno kompleksniji pristup, ali je omogućilo niz prednosti u eksploataciji i stvaranje uslova za informatizaciju povezanih poslovnih procesa koji se odvijaju u različitim institucijama.

Koristeći prednosti ovakvog projektnog rješenja u potpunosti je isključeno višestruko unošenje istih informacija u različitim djelovima sistema. To znači da jednom unesen podatak u sistem postaje dostupan u svim segmentima sistema uz poštovanje pravila pristupa i ovlašćenja. Odnosno, evidentiranjem podataka npr. o osiguraniku u bazi osiguranika Fonda oni postaju dostupni u cijelom sistemu bez potrebe upisivanja i mogućnosti pravljenja grešaka. Na sličan način su dostupne sve ostale baze i šifarnici koji predstavljaju parametrizovane skupove podataka za pojedine podsisteme.

Tokom 2007. godine Fond je, zajedno sa partnerima, razvio i implementirao informatičku podršku procesima u PZZ, kao pilot projekat, u tri doma zdravlja (Danilovgrad, Tivat i Rožaje). Aktivnosti su otpočele u maju 2007. godine. Projekat je obuhvatio biznis procese u dijelu poslovnog informacionog sistema (cjelokupan poslovni sitem) i medicinskog informacionog sistema (do nivoa formiranja elektronske fakture u PZZ). Pilot projekat je uspješno završen u novembru 2007. godine pored ostalog i zahvaljujući podršci menadžmenta i ključnog osoblja u tim institucijama.

5.1. RASPISIVANJE TENDERA ZA SOFTVERSKO RJEŠENJE (INSTITUT, FOND, DZ PODGORICA)

Tender za izbor i angažovanje izvoñača za razvijanje software-skog rješenja, iz kredita Svjetske banke, objavljen je 22. juna 2007. god.

Polazna osnova za tendersku specifikaciju je bila dokumentacija koju je izradio konsultant SB za IT komponentu g-din Tomaž Marčun. Tenderom je traženo softversko rješenje, kao podrška procesima u: domu zdravlja Podgorica, Institutu za javno zdravlje i Fondu – i to samo odreñeni moduli.

Kroz pilot projekat softverske podrške, koji je sopstvenim resursima realizovao Fond u tri doma zdravlja (Danilovgrad, Rožaje i Tivat) razvijeno je i

10

implementirano obuhvatnije softversko rješenje od rješenja predviñenog od strane g-dina Marčuna.

Predstavnici Svjetske banke su u više navrata imali uvid u tok reformskih aktivnosti i dostignuti nivo razvoja informatičke podrške i svoje utiske saopštili kroz preporuku da naša dostignuća budu referentna za cjelokupni region (dopis od 22.05.2008. g-dina M. Muraskiewicza predstavnika Svjetske banke u Albanskoj delegaciji koja je posjetila naš Fond, a posebno dopis upućen g-dinu Igoru Lukšiću 28.05.2008. od strane g-ñe Jane Armitage, Područnog Direktora i Regionalnog Koordinatora za Jugoistočnu Evropu, Evropu i Region Centralne Azije).

Nakon ekspertize predstavnika SB zaduženih za IT i potvrñivanja sveobuhvatnosti i kompleksnosti implementiranog rješenja dobijena je saglasnost za zaustavljanje procesa odabira ponuñača za softver i preusmjeravanje tih sredstava za nabavku hardvera za cjelokupnu primarnu zdravstvenu zaštitu, uz obavezu Fonda da se razvijeno softversko rješenje implementira u svim domovima zdravlja u Crnoj Gori do oktobra 2008.

5.2. ODLUKA O REALOKACIJI SREDSTAVA SA KOMPONENTE SOFTVERA NA KOMPONENTU NABAVKA HARDVERA ZA CJELOKUPNU PZZ U CG

Na osnovu dobijene saglasnosti od strane Svjetske banke i njene konstatacije da razvijeno i implementirano softversko rješenje (kroz pilot projekat 3 doma zdravlja) u potpunosti zadovoljava neophodne kriterijume donesena je odluka o realokaciji sredstava (u iznosu od 631.000 $) sa komponente softvera za nabavku hardvera za IS kompletne PZZ u Crnoj Gori, a ne samo za Dom zdravlja Podgorica.

Radi realizacije ove aktivnosti ministar g-din dr Miodrag Radunović, imenovao je komisiju za sprovoñenje postupka nabavke u skladu sa procedurama SB (Komisija imenovana 16.01.2008. god.).

U toku decembra 2007. god. i januara 2008. god. u skladu sa opredijeljenim budžetom za predmetnu nabavku izvršeno je definisanje tipa i količina hardvera kojeg treba nabaviti. Polazna osnova za definisanje potreba bio je takoñe dokument g-dina Marčuna iz decembra 2006. godine.

Na osnovu pomenute dokumentacije koja se odnosila na Dom zdravlja Podgorica, Instititut za javno zdravlje i Fond rañena je detaljna specifikacija informatičke opreme.

Polazna specifikacija je u periodu od kraja decembra 2007. do raspisivanja tendera (06.02.2008. god.) više puta revidirana u skladu sa preporukama i zahtjevima predstavnika Svjetske Banke.

Pored specifikacije hardvera, u ovom periodu je komisija razriješila nekoliko vrlo diskriminišućih i problematičnih tenderskih uslova koje je Svjestka Banka zahtijevala, a što je takoñe uticalo na produženje roka za raspisivanje tendera (npr. broj i vrijednost ugovora u posljednje 4 godine, itd). Ovaj uslov je usaglašen nakon raspisivanja tendera, a on je stvorio prostor za učešće domaćih firmi na tenderu. Time je žalba Odbora za IKT u Privrednoj komori, potpredsjedniku Vlade g-dinu dr Vujici Lazoviću, u vezi uslova za učešće na tenderu postala bespredmetna.

11

5.3. RASPISIVANJE I EVALUACIJA TENDERA ZA HARDVER

Nakon usaglašavanja specifikacije potrebnog hardvera tender je raspisan 06.02.2008. god. U toku trajanja tenderske procedure od firmi koje su otkupile tendersku dokumentaciju postavljen je set pitanja na koje je komisija odgovorila i zbog kojih je rok za podnošenje ponuda pomjeren sa 18.03. na 31.03.2008. god.

Javno otvaranje ponuda je izvršeno 31.03.2008. god. Komisija za evaluaciju je prvi izvještaj o vrednovanju poslala Svjetskoj Banci 04.04.2008. god. Odgovor od Svjetske Banke na ovaj izvještaj dobijen je tek 22.04.2008. god., a odobrenje za potpisivanje ugovora sa odabranim ponuñačima od Svjetske Banke čekali smo jako dugo do 29.05.2008. god.

5.4. HARDVER

Da bi projekat bio repliciran kod svih davalaca usluga na primarnom nivou neophodno je bilo postaviti informatičku infrastrukturu odnosno instalirati lokalne računarske mreže, nabaviti i instalirati hardver (serveri, radne stanice, swichevi, UPS-ovi bar kod čitači, i dr.) i obezbijediti komunikacione servise na mjestima pružanja usluga.

Za potrebe registracije osiguranika u domovima zdravlja, koji nijesu bili u pilot projektu, moralo se pristupiti nabavci radnih stanica, štampača i bar kod čitača. Za ovu aktivnost je nabavljeno i stavljeno u funkciju preko 200 radnih stanica. Navedene radne stanice se koriste za potrebe PIS-a i za registraciju osiguranika. (Tabela 2.)

Pošto su na tenderu dobijene izuzetno povoljne cijene opreme, iskorišćena je mogućnost, predviñena tenderskim dokumentom od strane Svjetske Banke, da se tražene količine opreme mogu uvećati za 20% po svakoj stavci. To je u konačnom predlogu ugovora učinjeno i prihvaćeno od isporučioca.

Realizacijom ovog ugovora, pod veoma povoljnim uslovima nabavljena je oprema čija je specifikacija u Tabeli 1.

Tabela 1. Oprema nabavljena sredstvima kredita Svjetske banke

R. br. Vrsta opreme Koli čina Postignuta cijena po jedinici (€)

1 Serveri za domove zdravlja 30 1025,05

2 Radne stanice – PC računari sa monitorom

1200 532,03

3 Štampači (crno-bijeli) 600 157,52

4 UPS 24 258,92

5 Bar-kod čitači 720 78,00

6 Licence za antivirus softver MS XP Profesional

1320 7,41

7 Licence za MS Windows server 30 7,41

Trenutno je na primarnom nivou instalirano preko 800 računara i skoro 500 štampača sa pratećom opremom i serverima. (tabela 2). Do kraja tekuće godine svi domovi zdravlja će biti snadbjeveni računarskom opremom koja će im omogućiti da sve poslovne procese obavljaju uz podršku računara (preostala isporuka oko

12

500 računara). Time se formira integralna poslovna cjelina na nivou svih davalaca usluga na primarnom nivou što omogućava pristup potrebnim informacijama o pacijentu na bilo kom mjestu, uz poštovanje pravila pristupa i bezbjednosti podataka.

5.5. LOKALNE RAČUNARSKE MREŽE (LAN) U DOMOVIMA ZDRAVLJA

Imajući u vidu lošu finansijsku situaciju i tehničku opremljenost ustanova primarnog nivoa, sa jedne strane, neophodnost izgradnje tehničkih kapaciteta i infrastrukture za implementaciju informatičke podrške, sa druge strane, odlučeno je da se putem tendera obezbijedi izvoñač za izradu i instalaciju lokalnih računarskih mreža.

Zbog kompleksnosti definisanja tenderskog materijala, kao i moguće složenosti i dugotrajnosti tenderskog postupka, ukoliko bi se išlo po preporukama Svjetske banke i angažovanjem sredstava iz pomenutog kredita, ova aktivnost je u potpunosti realizovana od strane RFZO. Na ovaj način je ušteñeno veliko vrijeme, a kvalitet urañenog posla je na izuzetno viskom nivou.

Želimo naglasiti da su lokalne mreže rañene uz poštovanje svih standarda u toj oblasti i da su tako dimenzionisane da mogu podržati eventualno povećanje kapaciteta sistema u narednom periodu. Naglašavamo da mreža pruža potpuni komfor u korišćenju računarske tehnike i telefonije.

Ugrañeno je oko 100 km kabla čime je obezbijeñeno preko 2400 priključaka, instaliran veliki broj komunikacionih ormara i prateće opreme što je performanse sistema postavilo na visok nivo.

Obzirom na dinamički plan realizacije cijelog projekta ovaj dio posla je realizovan u veoma kratkom roku tako da je već 01.04.2008. godine sistem bio u fazi da omogući izbor ljekara u svim organizacionim jedinicama domova zdravlja.

5.6. KOMUNIKACIONI SERVISI Projekat integralnog informacionog sistema zdravstva se realizuje kao integralna

cjelina, što znači da se centar sistema (sa podacima, šifarnicima, hardverom, aplikativnim dijelom, serverima) nalazi na jednom mjestu. To uslovljava obezbjeñenje komunikacionih servisa za pristup sa udaljenih lokacija kako bi se rad osoblja i korišćenje resursa odvijalo u tzv. on-line režimu (24/7/365). Sistem je na takvom tehnološkom nivou da je obezbijeñeno korišćenje svih komunikacionih servisa koji su bili dostupni na pojedinim lokacijama (MIPnet, ISDN, ADSL, Internet, ...). Povezane su sve lokacije na kojima se pružaju usluge iz PZZ, a na kojima se rad odvija svakog radnog dana tokom godine.

Glavni provajder ovih servisa je T-Com i ovi troškovi predstavljaju značajnu stavku na nivou cijelog sistema. Ovo iznosimo kao razlog za razmišljanje o izgradnji „javne- državne“ mreže za prenos podataka koja bi pružala ovakve servise i koristile bi je državne institucije i sistemi kao što su zdravstvo, školstvo MUP isl.

5.7. SOFTVER

Fond se prilikom otpočinjanja aktivnosti na izgradnji ovakvog kompleksnog sistema oslanjao na sopstvene - lokalne resurse i njihovo osposobljavanje za dogradnju i buduće održavanje. U oblasti softvera to je značilo opredjeljenje za

13

razvoj prema našim zahtjevima, uvažavajući specifičnu organizaciju sistema zdravstva u Crnoj Gori i specifičnosti samog koncepta reformi. Na taj način je obezbijeñen razvoj i implementacija softvera za konkretne potrebe od strane

domaćih izvoñača uz obezbjeñenje izvornog koda i prava korišćenja u sistemu bez vezivanja za licencna prava.

Kompleksnost organizacione strukture sistema zdravstva i raznovrsnost poslovnih funkcija i procesa koji se u njemu odvijaju uslovili su veoma kompleksnu strukturu softverskih aplikacija. S obzirom da je na startu razvoja omogućen modularan pristup izgradnji sa faznom realizacijom to se postiglo da se pojedini moduli samo nadograñuju na već razvijene strukture.

Na takav način su softverski podržane sledeće aktivnosti:

� U Fondu: o Evidencija identifikacionih podataka o osiguranicima koja je

osnov za ostvarivanje prava; o Čitav niz baza i šifarnika koji su dostupni u cijelom sistemu; o Kompletne poslovne funkcije Fonda kod ostvarivanja prava; o Poslovni informacioni sistem Fonda (plate, kadrovi, finansije,

materijalno poslovanje, ...) � U AU „Montefarm“:

o Poslovne aktivnosti AU Montefarm u dijelu veledrogerije, maloprodaje i evidencije baze upotrebe ljekova;

U potpunosti su meñusobno integrisani ovi sistemi što obezbjeñuje elektronsko fakturisanje i veoma kvalitetnu bazu upotrebe ljekova.

� U domovima zdravlja: o Poslovni informacioni sistem (PIS); o Medicinski informacioni sistem (MIS);

� Informatička podrška radu stomatoloških ambulanti.

14

Tabela 2. Ukupna isporučena oprema u PZZ do 04.12.2008

Ukupna isporuka (DZ): AN BR BA BP BD CT DG HN KL MO KT NK PL PV RO TV UL PG Ukupno: RADNE STANICE 14 48 46 51 30 32 27 41 21 27 34 64 40 59 37 29 43 160 803

ŠTAMPAČI 12 31 34 38 20 23 15 20 10 25 24 39 30 46 30 30 35 100 562 BAR-KOD ČITAČI 10 25 24 27 13 17 15 23 26 19 25 36 22 41 32 25 23 100 503

SERVERI (dell power edge r200) 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 17 UPS (1500va - apc rmi2u) 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 17

SVIČEVI 2 4 5 2 2 2 2 2 2 3 2 5 3 5 4 2 4 51 PRILAGOðENE STARE RS 2 2 3 4 5 2 7 3 4 2 8 8 2 3 5 2 3 65

Ostalo: FOND OB

PLJEVLJA APOTEKE

MNF. STOMATOLOZI ISN INST.ZJZ. Ukupno: SISTEM RADNE STANICE 230 15 130 115 11 74 575 1443

SVIČEVI 20 5 1 26 77 SERVERI 32 1 5 1 2 41 58

ŠTAMPAČI 160 11 130 115 10 50 476 1038 BAR-KOD ČITAČI 40 10 130 180 683

Preostala je isporuka još preko 400 RS

15

5.7.1. Poslovni informacioni sistem u domovima zdravlja

Poslovni informacioni sistem u domovima zdravlja je zasnovan na troslojnoj arhitekturi i pruža podršku integraciji, automatizaciji, upravljanju i praćenju osnovnih funkcionalnih cjelina pojedinog doma zdravlja.

On obuhvata niz modula: administrativni poslovi (kadrovski poslovi, opšti poslovi, pravni poslovi); finasijsko poslovanje (finasijska operativa, računovodstvo, analitičke evidencije, fakturisanje, interno i eksterno izvještavanje); materijalno poslovanje (nabavka materijala i drugih sredstava, prijem isporuka, distribucija); apotekarsko poslovanje (porudžbine, prijem isporuka i čuvanje, distribucija ljekova i medicinskih sredstava u DZ) i obračun zarada zaposlenih.

5.7.2. Medicinski informacioni sistem u domovima zdravlja

Novi način organizacije zdravstvene službe na primarnom nivou preko izabranog doktora, centara i jedinica za podršku uslovio je niz procesa koji se do sada nijesu sprovodili u zdravstvenom sistemu i oni su računarski podržani.

5.7.2.1. Modul: izbor ljekara

Omogućeno je da se na bilo kojoj lokaciji pružanja usluga na primarnom nivou

može izabrati ljekar, sa liste ljekara koja zadovoljava prethodno postavljene uslove, do granice koja se odnosi na pojedinačnog ljekara u smislu broja pacijenata koji su ga izabrali ili iznosa koeficijenata. Stanje na dan 04.12.2008. dato je u Prilogu 1.

Na osnovu informacija koje se obezbjeñuju kroz ovaj modul, a vezane su za bazu podataka o osiguranicima, moguće je pratiti niz parametara potrebnih za odreñivanje kapitacije i distribuciju koeficijenata po tom osnovu.

5.7.2.2. Evidencija usluga

U skladu sa usvojenim „paketom“ usluga koji se finansira iz obaveznog zdravstvenog osiguranja definisan je spisak usluga na primarnom nivou, sa normativima i bodovnom vrijednošću.

Evidencijom usluga na mjestu nastanka (svi organizacioni punktovi) i definisanih indikatora za procjenu kvaliteta rada stvoreni su uslovi za detaljno analitičko praćenje poslovanja svih timova i centara.

5.7.2.3. Fakturisanje usluga Fondu i trećim licima

Na osnovu prethodno definisanih i evidentiranih usluga, a u skladu sa opisanom metodologijom finansiranja PZZ, na kraju obračunskog perioda se šalje faktura u Fond od strane domova zdravlja.

Ovaj proces je potpuno automatizovan i podaci se šalju u papirnom i elektronskom obliku i „upisuju“ se u glavnu knjigu Fonda i davaoca usluga istovremeno! Ovim je u potpunosti izbjegnuta mogućnost pravljenja greške u finansijskim evidencijama.

16

S obzirom da se na primarnom nivou pružaju usluge koje se ne finansiraju iz obaveznog osiguranja (medicina rada, sportska medicina, pojedini programi...) to je omogućeno da se i te evidencije računarski podrže i da davalac usluga vrši fakturisanje tzv. trećim licima.

5.7.2.4. Imunizacija

Važan segment aktivnosti na primarnom nivou je proces imunizacije djece predškolskog i školskog uzrasta. Informatički je pokriven ovaj poslovni proces i obezbijeñene sve evidencije i informacije o prethodnim vakcinacijama, kao i

karton vakcinacija za naredni period. Na taj način je omogućeno planiranje tih aktivnosti, a obezbijeñeni su i potrebni izvještaji.

5.7.2.5. Aplikacija za ljekara

Ono što čini vrhunac informatičke podrške ovim procesima jeste aplikacija za rad izabranog ljekara. S obzirom da je kompletan sistem integrisan to se svi podaci o osiguraniku, dijagnozama, ljekovima, medicinskom materijalu, ljekarima, ustanovama, pojedinim statusima pacijenata i njihovim stanjima nalaze u sistemu i dostupni su putem menija i lista vrijednosti, na svim mjestima pružanja usluga. Podaci koje ljekar prilikom kontakta sa pacijentom unosi u sistem su svedeni na minimum, obezbijeñeno je elektronsko propisivanje recepata, uputa, bolovanja itd. U momentu završetka kontakta potvrñivanjem unesenih podataka ljekar je ispunio obaveze prema svim subjektima sistema na šta ga obavezuju propisi iz oblasti medicinskih evidencija.

Sve neophodne informacije koje su potrebneMinistarstvu, Fondu, Institutu, menadžmentu domova zdravlja i ostalim segmentima sistema prosleñuju se u realnom vremenu u skladu sa potrebama i ovlašćenjima pojedinih subjekata. Na ovaj način su podaci neophodni za razne vrste analiza obezbijeñeni i pouzdani uz vrhunski kvalitet i tačnost.

Aplikacija podržava sve poslovne procese koji su predmet rada izabranog ljekara.

Po prvi put se, u zdravstveni sistem u Crnoj Gori, uvodi ICPC2 - (International Classification of Primary Care, Second edition /Meñunarodna klasifikacija za primarnu zaštitu njena druga revizija) koja se preporučuje od strane WONCA-e (Svjetskog udruženja porodičnih ljekara) i koja je implementirana u svega nekoliko zemalja EU. Ovim se obezbjeñuje mogućnost izvještavanja i praćenja stanja i po ovoj klasifikaciji iako je zvanična MKB10 i one su u potpunosti meñusobno povezane.

5.7.3. Informatička podrška radu stomatoloških ambulanti

Za sve stomatološke ambulante koje su potpisale ugovor sa Fondom o pružanju stomatoloških usluga, obezbijeñena je informatička podrška, do nivoa slanja elektronske fakture u sistem Fonda. Za kratak vremenski interval, koji je IT sektor Fonda imao na raspolaganju, za završetak posla (manje od 45 dana) izgrañeno je softversko rješenje. To je predstavljalo ogroman napor jer se navedeni posao radio paralelno sa projektom implemantacije informatičke podrške reformama PZZ.

U sklopu informatičkog rješenja za rad stomatologa, urañeno je i povezivanje svih lokacija stomatoloških ordinacija u on-line režim rada, a sa aspekta bezbjednosti i validnosti podataka, primijenjeni su standardi koji garantuju bezbjednost kao u bankarskom sistemu.

17

To je sistem web aplikacije u kojoj se provjera autentifikacije vrši putem username, pasworda, PIN kodova i TAN-listi za konekciju, kao i username i pasword-a na strani aplikacije.

Navedena softverska i hardverska rješenja u cjelosti su razvijena od strane Fonda i lokalnih partnerskih firmi. Takoñe je u prostorijama Fonda izvršena obuka zaposlenih u privatnim stomatološkim ordinacijama. Obuku je prošlo preko 80 kandidata. Ovim je obezbijeñeno korišćenje sistema sa bilo koje lokacije ili ordinacije uz uslov da stomatolog ima pristup Internetu i dodijeljene šifre od strane administratora sistema. Fond je uz ovo obezbijedio i po 500 € svim stomatolozima za nabavku računara.

5.8. POSTIGNUTI EFEKTI Ostvarena je potpuna integracija poslovnih procesa i podataka pojedinih segmenata sistema: Fond, Institut za javno zdravlje, AU „Montefarm“, davaoci usluga na primarnom nivou u jedinstvenu informatičku cjelinu. Omogućeno je korišćenje zajedničkih resursa u najvećoj mogućoj mjeri i obezbijeñene informacije u realnom vremenu.

Izgrañena je moćna informatička infrastruktura sa bazama u centralnom središtu koje je smješteno na storage sistemu u server sali Fonda sa kvalitetnom mrežno-komunikacionom i bezbjednosnom opremom. Sistemu, koji za različite vrste servisa koristi oko 60 servera, pristupa u on-line režimu oko 2000 računara koji dijele oko 800 štampača i druge mrežne ureñaje i periferije.

Implementacija je završena u svih 18 domova zdravlja sa oko 2500 zaposlenih. Od jula mjeseca 2008. godine iz svih domova zdravlja se šalju elektronske fakture za usluge Fondu.

Implementirane su sve projektovane poslovne funkcije, čime je obuhvaćeno preko 95% svih aktivnosti u domovima zdravlja, formirane su baze svih resursa u domovima zdravlja (pacijenata, obveznika uplate, lijekova, kadrova, medicinskog materijala, osnovnih sredstava itd.), izvršena je obuka svih zaposlenih da mogu koristiti softver u mjeri u kojoj im je to potrebno, urañen je veliki broj traženih izvještaja, koji mogu poslužiti za kvalitetne analize problematike, stvoreni su uslovi za sagledavanje i praćenje poslovanja od strane menadžmenta, kao i obezbijeñene sve neophodne informacije koje se generišu na primarnom nivou čime je zdravstvenim radnicima omogućen trenutan uvid u podatke o zdravstvenom stanju pacijenata.

Stvoreni su uslovi za primjenu i korišćenje prednosti koje pružaju informaciono komunikacione tehnologije, a to je prvi i osnovni korak za e-Health.

Možemo sa sigurnošću reći da će se od početka 2009. godine u zdravstvenom sistemu Crne Gore, na primarnom nivou, početi primjenjivati elektronski recept, elektronski uput, elektronske doznake za bolovanja i kompletno elektronsko fakturisanje na nivou PZZ. Ovo nas čini jedinstvenim po načinu, kvalitetu i organizaciji informacionog sistema zdravstva u regionu, a vjerovatno i šire!

Za razvijena softverska rješenja, njihovu implementaciju i sveobuhvatnost Fond je dobio nekoliko informatičkih nagrada: DISCOBOLOS 2003 i DISCOBOLOS 2007 i na XV INFOFESTU nagradu za kvalitet projektnog rješenja.

18

5.9. NAČIN IMPLEMENTACIJE

Proces reformi je sveobuhvatan i kad se sprovodi u osjetljivom sistemu kakav je zdravstvo postoji izuzetno puno problema koji mogu dovesti do dezintegracije i nekontrolisanih stanja. S toga je velika pažnja posvećena upravljanju ovim aktivnostima i njihovoj implementaciji na operativnom nivou.

Formirana je cijela upravljačka struktura na čelu sa Upravnim komitetom čiji je predsjednik g-din dr Miodrag Radunović, ministar, a članovi direktor Instituta i direktori svih domova zdravlja. Direktor projekta je g-din mr Ramo Bralić, direktor Fonda.

Primjenu IKT smo prepoznali kao jak integrirajući faktor kojim se može sistem prevesti u željeno stanje sa što manje konfliktnih situacija koje su neizbježne u procesima uvoñenja promjena.

Budući da su nove tehnologije, kao inicijator društvene transformacije savremenog svijeta, naučno bazirane, naučno znanje postaje sve značajnije. Osim toga, automatizacijom se smanjuje potreba za manuelnim radom, čime u prvi plan izbija važnost obrazovanja.

6. EDUKACIJA Radi uspješne implementacije softverskog rješenja, neophodno je podići nivo poznavanja promjena sistema kao i nivo tehničkog i stručnog obrazovanja i korišćenja računarske tehnike u svim domovima zdravlja. S toga je održan čitav niz edukacionih radionica kao i klasičnih vrsta obuke po različitim nivoima i sa različitim strukturama.

Radionice su organizovane za menadžere domova zdravlja i zdravstvene radnike. Svi domovi zdravlja su posjećivani i po nekoliko puta, a održan je i čitav niz radionica na regionalnom nivou. (tabela 3)

Tabela 3. Ukupan broj edukativnih radionica

R. br. Vrsta edukacije Broj radionica

1. Radionice za menadžment 106

Obuka za rad na računarima je bila podijeljena na:

� Opštu (usvajanje tehnika i znanja za korišćenje računara, office, Internet..) i

� Specijalističku za rad na korisničkoj aplikaciji.

Tabela 4. Vrste edukacija i broj polaznika

R. br. Vrsta edukacije Broj posjetilaca

1. Edukacija za rad na aplikaciji (u Fondu) 2.124

2. Edukacija za korišćenje aplikacija (u DZ) 199

3. Nastava po ECDL standardu 1.195

UKUPNO: 3.518

Kroz edukaciju smo omogućili da svi izabrani ljekari pohañaju adekvatne kurseve. (Tabela 4.) Ono što je, po prvi put, uvedeno jeste neophodnost posjedovanja meñunarodno priznate licence za rad na računarima – ECDL (European Computer Driving Licence). To će obezbijediti ujednačavanje znanja za korišćenje računara na

19

primarnom nivou, kvalitetan unos podataka i efektivnost pri svakodnevnom radu. Ovo je samo jedna u nizu usvojenih pretpostavki i preporuka za približavanje standardima EU.

Segmenat edukacije smo shvatili kao jednu od najznačajnijih aktivnosti u procesu reformi i implementacije novog sistema PZZ, tako da je na edukaciju utrošeno više od 60000 časova!

Da bi izabrani doktor mogao odgovoriti novim obavezama bilo je potrebno organizovati i sprovesti doedukaciju timova izabranih doktora. Obuka se organizuje na Medicinskom fakulteti (do sada je završeno 6 kurseva).

7. NABAVKA OPREME ZA RAD ID U skladu sa Pravilnikom o bližim uslovima u pogledu standarda normativa i načina ostvarivanja PZZ preko izabranog tima doktora ili izabranog doktora (Sl. list 10/08) utvrñena je potreba za nabavkom neophodne medicinske opreme. Oprema je specificirana, a postupak nabavke se odvija u dvije faze.

U prvoj fazi se realizuje nabavka tzv. male i srednje medicinske opreme kao što je specificirano u Prilogu 2.

U drugoj fazi se planira nabavke opreme prema specifikaciji u Prilogu 3.

Nabavkom ove opreme obezbijeñena je podjednaka opremljenost izabranih ljekara i domova zdravlja opremom istog kvaliteta i karakteristika. Obzirom da je takoñe na svim lokacijama pružanja primarne zdravstvene zaštite implementiran informacioni sistem sa istim radnim okruženjem to se svi izabrani ljekari stavljaju u istu poziciju sa aspekta opremljenosti i radnog okruženja.

Pristup Internetu, kao mediju koji omogućava čitav spektar saznanja i mijenja klasične forme komunikacije, kroz postavljenu informatičku infrastrukturu, daje iste mogućnosti i šanse za praćenje savremenih trendova u primjeni medicinskih znanja bez obzira da li se izabrani ljekar nalazi u nekoj ruralnoj sredini ili u Podgorici. Ovo je takoñe jedna od značajnih prednosti koje su dostupne nakon reformi.

“Projektom unapreñenja sistema zdravstva Crne Gore” (2004-2008), završene su slijedeće aktivnosti:

� implementacija modela organizacije sistema primarne zdravstvene zaštite u svim domovima zdravlja u Crnoj Gori (reorganizacija domova zdravlja, registracija osiguranika, evidencija rada, promjena načina rada, fakturisanje prema Fondu),

� privatizacija izabranih stomatologa (sklopljeni ugovori sa izabranim stomatolozima i zubnim tehničarima, plaćanje po definisanim uslugama za osiguranike do 18 i preko 65 godina),

� implementiran integrisani informacioni sistem primarne zdravstvene zaštite (poslovni informacioni sistem za domove zdravlja i medicinski informacioni sistem PZZ sa modulima koji automatizuju sve radne proce u primarnoj zdravstvenoj zaštiti)

� implementiran je novi model plaćanja primarne zdravstvene zaštite (uvedena kapitacija, plaćanje po uslugama, paušal i programsko finansiranje)

� grañevinski radovi u DZ Podgorica (punktovi: Konik, Blok V, Stari Aerodrom) � nabavljena medicinska, nemedicinska oprema i namještaj za DZ Podgorica

(mamograf, rentgen aparat, ultrazvučni aparati, EKG, spirometri, defibrilatori, oprema za izabronog doktora).

20

Prilog. 1 Ukupan broj osiguranika koji su izabrali doktora na dan 04.12.2008