Rekabet Yönetimi - Barış Barazbarisbaraz.com/wp-content/uploads/RY1_2013.pdf · Barış Ülgen&Mirze 2004 Baraz, 2012 . Stratejik Yönetimin Amaçları ... İşletmelerde Stratejik

Rekabet Yönetimi

Doç.Dr. A. Barış Baraz

1 © B.Baraz, S.Besler, 2010

Derse gelin, evde çalışmayın

İşletme

Önemli mi? Neden?


Yönetici adayı fotokopiciye para kaptırmaz gençler. Bu notlar internette yayınlanıyor. Okulda bilgisayar lab. var. Buraya gidin, her sayfaya 6 slayt gelecek şekilde çıktı alın. Come on..

Model Olarak İşletme

girdi çıktı

Fiziksel Varlıklar İnsanGücü

İşletme Yönetimi

Rakipler Bankalar

Tedarikçiler Halk Devlet

Sendika

Ekonomik

Teknolojik

Doğal

Hukuki Kültürel

Sosyal

ULUSAL ÇEVRE

ULUSLARARASI ÇEVRE

PAYDAŞLAR: STAKEHOLDERS

SAVAŞ ALANI: BATTLEFIELD

Müşteriler

Ortaklar Çalışanlar

İşletmenin Fonksiyonları

• Üretim • Pazarlama

• Finansman • İnsan Kaynakları • Muhasebe • Halkla İlişkiler • Ar-Ge

Temel Fonksiyonlar

Destekleyici Fonksiyonlar

YÖNETİM Genel Fonksiyon

Rekabet Yönetimi

Nedir? Nerede? Nasıl olur?


Kavramlar

Planlama : işletmenin amaçlarının ve bu amaçlara erişebilmek için gerekli yol ve araçların belirlenmesi,

Ne Düşünürsünüz? “Eğer nereye gittiğinizi bilmiyorsanız, her yol sizin için makbuldür” sözü sizin için ne anlam ifade ediyor?

Amaçlar : “belirlediğimiz ve varmak istediğimiz sonuçlar”

Plan : “planlama süreci içinde amaçlara varmak için belirlenmiş kararlar topluluğu”

© Ülgen&Mirze 2004 © Barış Baraz, 2012 © Ülgen&Mirze 2004

Ne Düşünürsünüz? “Planlar hiçbir şeydir, ama planlama her şeydir.” General Eisenhower

Eisenhower bu sözüyle ne demek istemektedir, katılıyor musunuz?

Kavramlar Strateji: Rakiplerin faaliyetlerini de inceleyerek, amaçlara varmak için

belirlenmiş, nihai sonuca odaklı, uzun dönemli, dinamik kararlar topluluğudur..

Strateji de bir plandır. Ne var ki, strateji plandan daha dinamiktir ve işletmenin ulaşmak istediği sonuçları etkileyebilecek rakip veya rakiplerin olası faaliyetlerinin de göz önüne alınmasını gerektirir.

Taktik: Stratejilerin uygulanması süresinde karşılaşılan rekabete ve değişen şartlara uygun olarak yapılan dinamik, genellikle nihai sonuca odaklı olmayan ve daha kısa dönemleri kapsayan, olası rakip davranışlarını dikkate alan faaliyetler ve kararlardır.

Politika: Örgütlerde arzulanan amaçlara ulaşılabilmesi için belirlenen stratejilerin uygulanması sürecinde, çalışanların vermesi gerekli olan kararlara ve yapılması gerekli faaliyetlere yol gösteren düşünce tarzıdır.



Stratejik Yönetimin Amaçları

İşletmenin

uzun dönemde yaşamını devam ettirebilmek, sürdürülebilir rekabet üstünlüğü ve

ortalama kar üzerinde getiri sağlayabilmek amacıyla,

elindeki, üretim (doğal kaynaklar, insan kaynakları,

sermaye, altyapı, hammadde, v.s.) kaynaklarını

etkili ve verimli olarak kullanılması.


İşletmelerde Stratejik Yönetim

Stratejik Yönetimin yanıtını aradığı soru nedir?

Rekabet Yönetimi İşletmelerin değişen koşullar altında rekabetle baş edebilme, öne geçebilme ve öncü konumunu muhafaza edebilme yollarını açıklamak ve tartışmaktır. Olimpiyat

10

Niçin Rekabet?

© B.Baraz, S.Besler, 2010

Rekabet Yönetimi Olimpiyat

11

Niçin Rekabet? •Düşük Fiyat, Yüksek Kalite •Seçim Özgürlüğü •Teknolojik Gelişme •Kaynak Tahsisinde Etkinlik •Artan Rekabet Gücü •KOBİ’ler İçin Uygun Ortam


Rekabet

12

TÜKETİCİLER SATIN ALIMLARININ EN İYİ KOŞULLARDA YAPMASI GÜVENCEYE ALINIR. •Düşük fiyat •Yüksek kalite •Seçim özgülüğü •Teknoloji

ÜRETİCİLER ÜRETİCİLERİN VERİMLİ OLMAK VE KALİTELİ MAL ÜRETMEK İÇİN HER TÜRLÜ ÇABAYI HARCAMALARINI SAĞLAR.

EKONOMİ TEKELCİ YAPILANMAYI ÖNLER, GİRİŞİMİ TEŞVİK EDER. •Kaynak tahsisinde etkinlik •Artan rekabet gücü •KOBİ’ler için uygun ortam


Rekabet Yönetimi-Temel Kavramlar

REKABET

REKABET GÜCÜ

REKABET ÜSTÜNLÜĞÜ

STRATEJİ

REKABET STRATEJİSİ 13 © B.Baraz, S.Besler, 2010

Rekabet Yönetimi-Temel Kavramlar Rekabet "Aynı amacı güden kişiler, topluluklar, kuruluşlar arasındaki çekişme, yarışma, yarış”. (Dictionarraire Larousse) “Aynı ya da farklı türden canlılar arasında sınırlı kaynakları kullanma zorunluluğunun yarattığı ilişki”. (Ana Britannica) “Arzı sınırlı olan mal ya da hizmetleri elde etmek ya da, tersine arz bolluğundan kaçınmak isteyen iktisadi birimler arasında bir yarışma biçiminde kendini gösteren bir piyasa davranışı”. (Büyük Larousse) Ekşi sözlük…(word dosyası)


Rekabet Yönetimi-Temel Kavramlar Rekabet Gücü

15

Bir işletmenin rekabet gücü, işletmenin müşterilerine sunduğu mal ve hizmetlerinin alternatifleri karşısında tercih edilmelerinin sürekliliğini sağlayabilme yeteneğidir.



16

Firma Düzeyinde Rekabet Gücü Herhangi bir firmanın ulusal ya da global piyasalarda rakiplerine kıyasla düşük maliyette üretimde bulunabilme (fiyat ve maliyet rekabet gücü), ürünün kalitesi, sunulan hizmet ve ürünün çekiciliği (kalite rekabet gücü) gibi unsurlar r açısından rakiplerine denk veya daha üstün bir durumda olma, ayrıca yenilik ve icat yapabilme yeteneğidir. Endüstriyel Rekabet gücü Bir endüstrinin rakiplerine eşit ya da daha üst düzeyde bir verimlilik düzeyine ulaşması ve bu düzeyi sürdürme yeteneği ya da rakiplerine kıyasla eşit ya da daha düşük maliyette ürün üretme veya satma yeteneğidir.


Rekabet Yönetimi-Temel Kavramlar Rekabet Gücü İster iç pazarda, ister dış pazarlarda ülke ürünlerinin diğer ülke ürünleri ile fiyat ve kalite bakımından yarışma gücüdür. Rekabet gücü, dünya kalitesinde mal üretip, dünya için geçerli fiyatlar üzerinden dünya pazarlarına satabilme yeteneği olarak tanımlanabilir. Ülkeler, endüstriler(sektörler) ve firmalar için ayrı ayrı geçerlidir. Her birinin farklılaşan ancak birbirlerini etkileyen rekabet etme güçleri bulunmaktadır. Son derece dinamik içerikli bir kavram haline gelmektedir. “Üretimi paraya dönüştürebilme” becerisi.


Rekabet Yönetimi-Temel Kavramlar Rekabet Gücü Bir ülkenin katma değerde sürekli artış yaratabilecek bir çevre oluşturabilme yeteneğidir.(IMD Uluslararası Yönetim Geliştirme Merkezi) Bir ülkenin ekonomik refah ve yaşam standardını yükseltebilmesi için gerekli ekonomik güç olarak tanımlanmaktadır. (Dünya Ekonomik Forumu) Rekabet gücü kavramı genel olarak; firma, endüstri ve ulusal düzeyde olmak üzere üç farklı düzeyde ele alınmakta ve tanımlanmaya çalışılmaktadır.



19

Ulusal (Uluslararası) Düzeyde Rekabet Gücü Bir ülkenin, serbest ve adil piyasa koşulları altında, bir yandan uzun vadede halkının reel gelirini artırırken; öte yandan, uluslararası piyasaların koşullarına ve standartlarına uygun mal ve hizmetleri üretebilme yeteneğidir. Uluslararası Rekabet Gücünü Belirleyen Etkenler Firma İçi Etkenler (Mikro Etkenler) Firma Dışı Etkenler (Makro Etkenler)



20

Firma İçi Etkenler (Mikro Etkenler)

Üretim faktörleri

Verimlilik

Karlılık

Kaynak kullanımında etkinlik

Yenilikçilik

Bilim ve teknoloji düzeyi

Kalite

Fiyat

Maliyet

Organizasyon ve Yönetim Yapısı

Rekabet yoğunluğu



21

Firma Dışı Etkenler (Makro Etkenler)

Doğal kaynaklar

Yabancı sermaye

Döviz kurları

Alt yapı (fiziki ve kurumsal)

İç ekonomik istikrar

Firmalar arası rekabet

Devletin ekonomideki yeri

Ülke içi talep yapısı

Uluslararası ticaret

Hukuk sistemi

İşgücü piyasalarının esnekliği

Mali piyasaların yapısı



22

Ulusal (Uluslararası) Düzeyde Rekabet Gücü Uluslararası rekabet gücünün arttırılması, üstün bir verimlilik performansına ve yüksek reel ücretlere sahip olan iktisadi faaliyetlere ülke kaynaklarının yönlendirilmesi yeteneğine bağlıdır. Rekabet gücü sadece dışarıya mal satma ve dış ticaret dengesini sağlama yeteneği değildir; bunun yanı sıra bir ülkenin gelir ve istihdam düzeyini artırabilme, Yaşam kalitesinde kabul edilebilir ve sürekli artışlar sağlayabilme, Uluslararası pazarlardaki payını artırabilme yeteneğidir.



23

Rekabet Üstünlüğü Bir işletmenin rakipleri karşısında ve rekabet ortamında, kaynakların kullanımı veya faaliyet alanı sebebiyle elde ettiği üstünlük durumudur. Bir işletmenin rakipleri karşısında geliştirdiği benzersiz konumdur. Rekabet ortamında güçlü bir pozisyon sağlayacak mamul/pazar birimlerinin özellikleridir. Anahtar Sözcük:Ort. Üstü Gelir, Ayakta Kalma, Nasıl? (Fiyat, Taksit, İno) © B.Baraz, S.Besler, 2010


24

Strateji İşletmeye istikamet vermek ve rekabet üstünlüğü sağlamak maksadıyla, işletme ve çevresini sürekli analiz ederek uyum sağlayacak amaçların belirlenmesi, faaliyetlerin planlanması ve gerekli araç ve kaynakların yeniden düzenlenmesi sürecidir. Rakiplerin faaliyetlerini inceleyerek, amaçlara varmak için belirlenmiş, nihai sonuca odaklı, uzun dönemli, dinamik kararlar topluluğudur. Hangi pazarda rekabet?, nasıl rekabet?



25

Strateji-plan farkı nedir? Kariyer Planı-Kariyer Stratejisi farkı? (Uzun dönemli, dinamik, nihai sonuca odaklı, intikal) Strateji: İşletmeleri farklı kılacak ve böylelikle daha yüksek fiyata karlı satmayı sağlayacak, ya da aynı fiyata daha fazla müşteriyi işletmeye yönlendirecek yöntemler bütününe verilen addır Strateji, rakiplerden daha farklı olmakla ilgili bir kavramdır © B.Baraz, S.Besler, 2010


26

Rekabet Stratejisi Bir sektörde rekabet eden her firmanın, açıkça tanımlanmış olsun veya olmasın, bir rekabet stratejisi vardır. Bir sektörde savunabilir bir konum elde etmek, beş rekabet gücüyle başarılı bir şekilde başa çıkmak ve böylece firmanın büyük bir yatırım getirisi elde etmesi için saldırgan veya savunmacı eylemlerde bulunması.


Rekabette Boyutlar

ÜRETİM ÜSTÜNLÜĞÜ İLE REKABET

MALİYET ÜSTÜNLÜĞÜ İLE REKABET

KALİTE ÜSTÜNLÜĞÜ İLE REKABET

HIZ ÜSTÜNLÜĞÜ İLE REKABET

HİZMET ÜSTÜNLÜĞÜ İLE REKABET

1960

1990

1970

1980

2000

YENİLİKÇİLİK İLE REKABET 2010


Presenter

Presentation Notes

Rekabette yeni ögeler çıkması, diğer öğeleri ikame etmiyor sadece bunlara ekleniyor

Rekabet Anlayışını Değiştiren Faktörler

Küreselleşme Teknolojik Değişim Ekonomik koşullar Sosyo-kültürel ve demografik koşullar

REKABETİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ


Artan teknolojik değişim ve yayılma oranı Artan veri miktarı Bilgi çağı

Sektör dönüşümleri

Teknolojik Devrim

Küreselleşme

Yeni ekonomik birlikler ve kurallar

Yeni Rekabetçi Alan

Stratejik düzensizliklerin ve dengesiz koşulların artması Endüstri sınırlarının bulanıklaşması Rekabetçi pazarların ortaya çıkması Fiyat ve kaliteye önem verilmesi ve tüketici ihtiyaçlarının tatmin edilmesi

Yeniliğe ve sürekli öğrenmeye odaklanılması

Kariyer dinamiklerinin ve çalışanların beklentilerinin değişmesi

Dünya çapında ekonomik gelişim

Rekabet Anlayışını Değiştiren Faktörler


DEĞİŞEN REKABET ORTAMI

Çevre koşullarının belirsizleşmesi Endüstri sınırlarının ortadan kalkması Tüketici talep ve beklentilerinin değişmesi Çalışanların beklentilerinin değişmesi Yenilik ve sürekli öğrenmeye odaklanmanın artması



Yeni Rekabet Anlayışı

Yerel Rekabet Fiyat Rekabet Kantite Rekabeti Pazar Payı Ürün Merkezli

Düşünme Hiyerarşik Yönetim

Küresel Rekabet Müşteri Odaklı rekabet Kalite Rekabeti Rekabet Üstünlüğü Yeni Pazarlar Müşteri Merkezli

Düşünme Süreçlerle Yönetim

Rekabet, 21. yüzyılda ülkelerin ve işletmelerin geleceğine şekil verecektir.


Presenter

Presentation Notes

Bugün artık büyümenin önündeki en önemli engel “üretim” olmaktan çıkmıştır. Artık teknik olarak üretebilmek mesele değildir. Asıl mesele, ürettiğini satabilmek, müşteri bulabilmektir. Büyümenin önündeki en temel engel, o nedenle, artık “tüketim”dir.

Ülkelerin Rekabet Gücünü Belirleyen Unsurlar Sizce Nelerdir?



Presenter

Presentation Notes

Ülkelerin rekabet gücü nelere dayandırılabilir? Bugüne kadar ülkelerin rekabet güçlerini açıklamak için değişik yaklaşımlar kullanılmıştır. Bazıları rekabet gücünü makro-ekonomik bir olgu olarak ele alıp döviz kurları, faiz oranları, bütçe açıkları gibi değişkenlerle açıklamaya çalışmışlardır. Diğerleri ise rekabet gücünü ucuz ve bol işgücünün varlığına bağlamışlardır. Başka bir yaklaşım ise rekabet gücünün doğal kaynakların bolluğuna dayandırmıştır. Hükümet politikalarını ve yönetim becerilerini rekabet yaratıcı unsurlar olarak ele alanlar da vardır. Ülkelerin rekabet güçlerini artırmadaki temel ortak noktaları üretim verimliliğini yakalamış olmaları ve bunu devamlı geliştirmeleridir. Verimlilik ürünlerin kalite ve özelliklerine dayandığı kadar, işgücü verimliliği anlamına da gelmektedir. Ülkelerin rekabet gücünün belirlenmesinde esas rolü şirketlerin verimliliği oynar. İşletmelerin verimli çalışmaları, rekabetçi ortama ayak uyduracak değişime girebilmeleri, küreselleşme sürecine katılmaları ve yönetim kabiliyetlerini geliştirebilmeleri rekabet gücünü artırmaktadır. Ülkenin rekabet gücünün arttırılması için, daha hızlı bir ekonomik kalkınma, eğitimin hızlandırılması, nitelikli işgücü yaratılması, enflasyonun düşürülmesi, işsizliğin azaltılması, bütçe açığının kapatılması, üretken yatırımların arttırılması, yeni teknolojilerin kullanılması, ar-ge harcamalarının arttırılması gibi bir dizi faktörün yanında yeni yönetim tekniklerinin benimsenmesi ve uygulanması da büyük önem arz etmektedir. Rekabet gücünü belirleyen unsurların sayısı çoktur, bu sayı giderek artmaktadır ve değişiklik göstermektedir. Günümüzde rekabet gücünün ölçümüne ilişkin ortak standartlar, normlar ve kullanılan şablonlar bulunmamaktadır ve kullanılan yaklaşımlar da her zaman tartışmaya açıktır. Kullanılan kriterlerin çokluğu ve farklılığı yanı sıra, rekabet gücü içindeki ağırlıklandırılması da sorunlar yaratmaktadır.

ÜLKELERİN REKABET GÜÇLERİ Ekonomik kalkınma Eğitim Nitelikli işgücü Enflasyon İşsizlik Bütçe açıkları Üretken yatırımlar Stratejik konum Kültür

Yeni teknolojiler Ar-ge harcamaları Yeni yönetim teknikleri Doğal kaynaklar Ucuz ve bol işgücü Verimlilik Sektör dinamizmi Siyasi güç İthalat ve ihracat



VARLIKLAR

SÜREÇLER DIŞA AÇILMA

ÇEKİCİLİK

İnsan Teknoloji Doğal Kaynaklar Altyapı vb.

Hükümet Politikaları Eğitim Uluslararasılaşma İşletme Yönetimi vb.

Kültür Mali Politikalar İşgücü maliyeti vb.

Yurtdışına Yapılan Yatırımlar İhracat Verimlilik İşletme Yönetiminin Ulus. Vb.


Bir ülkenin ekonomik performansını tayin eden, o ülkenin “rekabet gücü” dür. Bu gücü meydana getiren de, ülkede faaliyet gösteren şirketlerin rekabet gücüdür.


Presenter

Presentation Notes

Kavrakoğlu: rekabet gücü sağlıklı bir biçimde ancak “şirket” düzeyinde incelenebilir. Ülke bazına indirgendiğinde öylesine geniş ölçekli bir agregesyon yapılmaktadır ki, önemli ayrıcalıklar ve farklılıklar birer “ortalama” değer içinde kaybolmaktadır.

İşletmelerin Rekabet Gücünü Belirleyen Unsurlar Sizce Nelerdir?



Rekabet Gücü ve İşletmeler

Müşteri odaklı Katılımcı Hedef birliği içinde Yüksek motivasyonlu Kaliteli işgücü Bilgi bazlı Planlı, programlı Dinamik Sorumluluğun bilincinde yönetim Teknolojisi Etik


Rekabet gücüne nasıl ulaşılabilir? Bireyler, işletmeler, sektörler ve hükümet tek başına değil, güçlerini birleştirerek ulaşabilirler.


REKABET GÜCÜ VE TÜRKİYE


Ticari

0

20

40

60

80 Ekonomik

Altyapı

Kamu Yönetimi

İspanya Türkiye

Rusya

Kore

* 2004 IMD Competitiveness Yearbook

Ulusal Rekabet Gücü*


Ulusal Rekabet Gücü* Ekonomik

0

20

60

80

100

Altyapı

Ticari

Kamu Yönetimi

Almanya

ABD

Japonya

Türkiye

40

* 2004 IMD Competitiveness Yearbook © B.Baraz, S.Besler, 2010

Rekabetçilik ve Türkiye’nin Durumu

Growth Competitiveness Index Business Competitiveness Index

1.Finlandiya 2. USA 66. Türkiye

1. USA 2.Finlandiya 52. Türkiye

The World E

conomic Forum

, 2004


Presenter

Presentation Notes

We look this indeks, According to the Growth Competitiveness Index for the year 2004, Finland has the first place, which is followed by USA and Turkey is on the 66th place on the list. Taking into consideration Turkey’s place among the 105 countries, it becomes evident that Turkey should try harder to improve its position in global list. Meanwhile, Turkey is on the 52nd place in the Business Competitiveness Index. The first country on this list is the USA, which is followed by Finland.

Growth Competitiveness Index

Technology Transfer Sub-Index

Information & Communications Technology Sub-Index

Technology Index Macroeconomic Environment Index Public Institutions Index

Contracts and Law Sub-Index

Corruption Sub-Index

Macroeconomic Stability Sub-Index

Innovation Sub-Index

Country Credit Rating

Government Waste

THE GLOBAL COMPETITIVENESS REPORT

Kaynak: WEF, 2003 © B.Baraz, S.Besler, 2010

Business Competitiveness Index

Company Operations & Strategy

Factor (Input) Conditions

Demand Conditions

Related and Supporting Industries

THE GLOBAL COMPETITIVENESS REPORT

Context for Firm Strategy and Rivalry

Kaynak: WEF, 2003 © B.Baraz, S.Besler, 2010


Ülkemizin Rekabet Gücünü Sınırlayan Faktörler Sizce Nelerdir?


TÜRKİYE Girdi maliyetlerindeki yükseklik Yüksek sermaye maliyeti Enerji maliyetlerinin yüksekliği Teknoloji eksikliği Nitelikli işgücü eksikliği Devletin ekonomideki yeri (vergi oranlarının

yapısı, vergi yükü, uluslararası ticaret üzerindeki tarife ve tarife dışı engeller, döviz kurlarına ve faiz oranlarına müdahaleler)

Bilgi (?) Siyaset vb.


TC: Rekabette Güçlü Sektörlerimiz Nelerdir?


Sorular

Ne Düşünürsünüz? Sizde kâr amacı gütmeyen örgütlere stratejik yönetim yaklaşımı uygulamak gerekir mi? Neden? Sizce bir kamu kurumunun stratejik yönetim anlayışını benimsemesinde ne gibi zorluklar ve kolaylıklar söz konusu olabilir?

Ne Düşünürsünüz? Strateji bir kavram olarak, eski çağlarda, askeri alanda doğmuş ve yakın zamanlara kadar askerlerin tekelinde olmaya devam etmiştir. Neden?

Ne Düşünürsünüz? Rakiplerin faaliyetlerinin incelenmediği bir durumda stratejiden bahsedilebilir mi? Neden?

Ne Düşünürsünüz? Belirsizliğin son derecede yüksek olduğu ve her alanda değişimin hızla gerçekleştiği bir çevrede faaliyet gösteren işletmelerin stratejik yönetim konularına duyarlı olması ve bu konularda çaba göstermesi hiçbir olumlu sonuç vermez. Çünkü sonuçlara ulaşmak için yapılan her çaba, hızla değişen koşullar sonucu amacına ulaşamayacaktır. Bu nedenle stratejik yönetim çalışmaları yukarıdaki benzer koşullarda yarar sağlamayabilir. Ne dersiniz?

Ne Düşünürsünüz? Hızlı değişen ortamlarda, aşırı rekabet içinde bulunan sektörlerde rekabet üstünlüğünü devamlı olarak sürdürebilmek, işletmeler için nerede ise imkansızdır. Bu durumda stratejik düşüncenin amaçladığı sürdürülebilir rekabet üstünlüğü bir hayaldir. Ne dersiniz?


Documents

Rekabet Yönetimi - Barış Barazbarisbaraz.com/wp-content/uploads/RY1_2013.pdf · Barış Ülgen&Mirze 2004 Baraz, 2012 . Stratejik Yönetimin Amaçları ... İşletmelerde Stratejik