Ministria e Tregtisë dhe Industrisë

Ministarstvo Trgovine i Industrije

Ministry of Trade and Industry

Reformat në Të Bërit Biznes të Bankës

Botërore

Përmbledhje analitike dhe udhëzime teknike

për indikatorin: Dhënia e Lejeve të Ndërtimit

Dhjetor 2017

Ky dokument është përgatitur nga Ministria e Tregtisë dhe Industrisë së Kosovës, me përkrahjen e

Partneriteteve për Zhvillim të USAID-it në mbështetje të Vendimit Nr. 12/67 të Qeverisë së Kosovës të

datës 30 dhjetor 2015 “për Koordinimin e Reformave për Të Bërit Biznes”. Udhëzuesi metodologjik që

përmban ky dokument është nga Banka Botërore siç janë publikuar në Të Bërit Biznes 2018.

PËRMBAJTJA A. HYRJE ................................................................................................................................................................... 1

B. PARIMET BAZË TË REFORMAVE TË TË BËRIT BIZNES ....................................................................... 1

C. TË BËRIT BIZNES SI MJET PËR REFORMË RREGULLATORE.............................................................. 3

D. VËSHTRIM I PËRGJITHSHËM I DHËNIES SË LEJEVE TË NDËRTIMIT ............................................... 4

E. PSE KA RËNDËSI ............................................................................................................................................ 13

F. PRAKTIKAT E MIRA ...................................................................................................................................... 14

G. PERFORMANCA E KOSOVËS NË TË BËRIT BIZNES DHËNIA E LEJEVE TË NDËRTIMIT ....... 18

H. PROCESI I DETAJUAR I KOSOVËS DHE VALIDIMI – TË BËRIT BIZNES 2018 DHËNIA E

LEJEVE TË NDËRTIMIT .......................................................................................................................................... 19

1. Tabela e reformave #1: Validimi ose korrigjimi i informatave ekzistuese.................................... 19

2. Tabela e reformave #2: Përmirësimet e procesit ekzistues ............................................................. 25

3. Tabela e reformave #3: Inventari i organeve plotësuese të përfshira në proces ........................ 36

4. Tabela e reformave #4: Formular i Planit 4 vjeçar të Veprimit (2017 – 2021) ............................ 37

SHTOJCA I: BANKA BOTËRORE REFORMA TË RËNDËSISHME 2008 - 2018 .................................... 39

1. Bashkimi Evropian (16): Reformat në dhlnien e lejeve të ndërtimit sipas ekonomive

TBB 2008 – TBB 2018 ........................................................................................................................................ 40

2. Shtetet fqinje dhe të ndërlidhura (9): Reformat në Dhënien e lejeve të ndërtimit sipas

ekonomive TBB 2008 – TBB 2018 ................................................................................................................... 44

3. Shtete tjera (102): Reformat në Dhënien e lejeve të ndërtimit sipas ekonomive

TBB 2008 – TBB 2018 ........................................................................................................................................ 48

1

A. HYRJE

Qëllimi i këtij dokumenti është që të informojë një analizë të hollësishme të indikatorit Marrja e

Lejeve të Ndërtimit të Bankës Botërore për Të Bërit Biznes. Qëllimi është që të përdoret nga

Qeveria e Kosovës, Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor, si institucioni udhëheqës, grupi

punues teknik dhe partnerët tjerë për vlerësimin, identifikimin dhe zbatimin e reformave të

mundshme ligjore, rregullatore dhe operative që do ta përmirësojnë procesin në Kosovë.

Përmbledhja analitike është përgatitur duke përdorur materialet ekzistuese të Bankës Botërore për

Të Bërit Biznes, përfshirë nga ueb faqja për Të Bërit Biznes (http://www.doingbusiness.org/) si dhe

raportet e publikuara, të plotësuara nga analizat e përgatitura nga Projekti i USAID-it Partneritetet

për Zhvillim.

Ky dokument gjithashtu përfshin edhe një numër tabela pune për të mbështetur analizat nga grupet

punuese individuale të themeluara nga ministritë përgjegjëse për secilin indikator për të bërë

vlerësimin dhe për të planifikuar, zbatuar dhe monitoruar reformat e ardhshme, në bashkëpunim me

institucionet tjera përkatëse dhe partnerët tjerë.

Indikatori: Dhënia e Lejeve të Ndërtimit

Institucioni përgjegjës kryesor: Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor

Respondentë (TBB 2018): 3

Lidhjet me MSA: Neni 1, Neni 80, Neni 94, Neni 98 dhe Neni 115

B. PARIMET BAZË TË REFORMAVE TË TË BËRIT

BIZNES

Bazë e metodologjisë së Të Bërit Biznes janë 5 parimet kryesore të qeverisjes. Ndërsa këto parime

janë të nënkuptuara në supozimet e Të Bërit Biznes, për të realizuar plotësisht përfitimet nga

axhenda e reformave në Të Bërit Biznes, këto parime duhet të zbatohen jo vetëm në procesin e

reformave të Të Bërit Biznes, por në të gjitha vendimet e politikave në të gjitha organet e qeverisjes

dhe të internalizohen në të gjitha nivelet e operacioneve qeveritare.

Reformat e Të Bërit Biznes zbatojnë këto parime dhe adresojnë çështjet në kuadrin e qeverisjes që

krijon mjedisin në të cilin merren vendimet e sektorit privat dhe ndodhin aktivitete, duke çuar

kështu në rezultate pozitive ekonomike, duke përfshirë, por jo kufizuar në, rritjen e aktivitetit

ekonomik, rritjen e tregtisë, ndarjen dinamike të burimeve, rritjen e kërkesës për punë, rritjen e

investimeve vendase dhe të huaja, heqjen e barrierave ndaj pjesëmarrjes gjithëpërfshirëse

ekonomike, rritjen e të ardhurave qeveritare, formalizimin e aktivitetit ekonomik, uljen e mundësive

për korrupsion dhe përmirësimin e efikasitetit të qeverisë dhe menaxhimin e brendshëm.

Këto 5 parime janë:

1. THJESHTËSIA: Përmes riorganizimit të kërkesave ligjore dhe rregullatore, eliminimit të kërkesave

të pajustifikueshme dhe reduktimit të kontakteve.

Kërkesat dhe procedurat komplekse inkurajojnë kërkimin e alternativave për zgjidhjen e shpejtë

dhe ngarkimin e panevojshëm dhe të kotë të veprimeve qeveritare. Kjo mund të përfshijë

kërkesa të dyfishta dhe të panevojshme, taksa të larta, ndërhyrje diskrete, vlerësim subjektiv të

2

përputhshmërisë rregullative dhe aktivitete të tjera. Riorganizimi dramatik i bazuar në objektiva

të qarta të politikave dhe përdorimi i mekanizmave të konformitetit objektivisht të

verifikueshëm rrisin efikasitetin dhe ulin ngarkesën e sektorit privat dhe mundësitë për

korrupsion. Korrupsioni lulëzon kur kontaktet midis agjentëve qeveritarë dhe qytetarëve

ndodhin shpesh ose në vende private, siç janë gjatë "vizitave" ose intervenimeve të tjera.

2. TRANSPARENCA: Përmes rritjes së publikimit dhe cilësisë së informatave qeveritare dhe të

dhënave të performancës

Publikimi i ligjeve, rregulloreve dhe veprimtarive qeveritare është një kërkesë themelore e çdo

shoqërie. Njohja e ligjit përmirëson diskutimet e politikave dhe fuqizon qytetarët dhe grupet

mbështetëse për të identifikuar dhe adresuar sjelljen e keqe ose abuzimin e pushtetit të

qeverisë. Kjo sjell një përfshirje më të gjerë në hartimin e politikave dhe dialog të përmirësuar.

Për më tepër, publikimi proaktiv i kërkesave ligjore, informacioni i qartë i pajtueshmërisë dhe

proceseve zvogëlon kostot e pajtueshmërisë për qytetarët dhe kostot administrative të

qeverisë. Së fundmi, publikimi i të dhënave të performancës së qeverisë, duke përfshirë vëllimin

e aplikimit, kohën e përpunimit, rezultatet e pajtueshmërisë dhe të dhënave të tjera ndihmon

për të informuar publikun rreth veprimeve të qeverisë, për të ndërtuar besim në institucione,

për të përshtatur pritjet dhe për të siguruar të dhëna relevante krahasuese për përmirësim të

vazhdueshëm.

3. LLOGARIDHËNIA: Përmes rritjes së përdorimit dhe publikimit të metrikave operacionale

qeveritare, përkrahjes së kontrolleve dhe balancave të brendshme dhe të jashtme

Kur qëllimet e një institucioni janë të paqarta dhe performanca e agjentëve i lihet gjykimit

subjektiv, mund të ndodhë konfuzion, paefektshmëri, korrupsion dhe keqpërdorim i pozitës.

Gjithashtu, aktivitetet, efikasiteti dhe efektiviteti i një organi i lihen hamendësimeve. Përmes

rritjes së përdorimit të metrikës së performancës dhe harmonizimit të metrikave ndërmjet

institucioneve dhe vertikalisht brenda Qeverisë, zhvillohet një kuptim i përbashkët i qëllimeve

dhe veprimeve, si dhe një mekanizëm i qartë dhe transparent për vlerësim. Përdorimi i të

dhënave operacionale, shumica e të cilave tashmë është në sistemet ekzistuese, gjithashtu

ndihmon menaxherët dhe udhëheqësit politikë të qeverisë të vlerësojnë dhe menaxhojnë

operacionet qeveritare me një kuptim të përbashkët të rezultateve. Shumë nga pikat e

mësipërme ushqejnë rritjen e llogaridhënies. Kur ka më shumë transparencë, kritere objektive,

kontakte të reduktuara dhe mundësi për angazhim, sisteme për të mbajtur qeverinë përgjegjëse

për veprimet janë më të forta. Kjo mund të përfshijë gjithashtu përdorimin në rritje të

mbikëqyrjes administrative dhe shqyrtimin e përcaktimeve nga organe të tjera qeveritare.

4. QEVERISJA PËRFAQËSUESE: Përmes angazhimit publik efektiv, koordinimit brenda-qeveritar,

duke përdorur mekanizmat e informatave kthyese

Një qeveri përfaqësuese u përgjigjet qytetarëve, por gjithashtu udhëhiqet nga qasjet e bazuara

në treg në mënyrë që të mos kapet nga interesat dhe agjendat individuale. Kur qeveria është e

mbyllur për publikun, rezultatet e politikave dhe sjellja e keqe janë të fshehura. Pa koordinim

efikas brenda qeveritar dhe shfrytëzim të mekanizmave të informatave kthyese, iniciativat janë

të kushtueshme, ad hoc dhe organet qeveritare rrezikojnë të punojnë në kushte kontradiktore.

Përmes nxitjes dhe përfshirjes së pjesëmarrjes së qytetarëve në informatat kthyese të

metrikave, dialogun e politikave dhe organet koordinuese, dhe mekanizma të thjeshtuara të

informatave kthyese, përmirësimi i vazhdueshëm dhe përgjegjshmëria bëhen pjesë e

3

marrëdhënies qytetar-qeveri. Kjo përfshin gjithashtu inkorporimin e vlerësimeve të palëve të

treta dhe mjeteve të tjera.

5. QEVERISJA E ORIENTUAR KAH SHËRBIMI: Përmes operacioneve qeveritare që ofrojnë

vlerë për qytetarët në mënyrën më efikase dhe efektive

Të gjitha aktivitetet e qeverisë duhet të vlerësohen dhe ekzekutohen me një kuptim të qartë se

qeveria i shërben qytetarëve. Kontaktet duhet të bëhen duke pasur parasysh parimet e

shërbimeve ndaj klientit, me ndërhyrje minimale dhe të fokusuara në përmbushjen e nevojave të

qytetarëve individualë në të gjitha ndërveprimet. Metrika e shërbimeve të klientit dhe mjetet

tjera duhet të përdoren për të vlerësuar vazhdimisht performancën, dhe të gjitha vendimet,

aktivitetet dhe operacionet të merren parasysh nga këndvështrimi dhe realiteti i qytetarit që

përballet me procesin.

C. TË BËRIT BIZNES SI MJET PËR REFORMË

RREGULLATORE

Të Bërit Biznes mund të jetë një mjet shumë i vlefshëm për realizimin e disa qëllimeve të caktuara

politike nga Qeveria e Kosovës, duke përfshirë përafrimin me BE-në, bashkëpunimin dhe

koordinimin ndërqeveritar dhe uljen e korrupsionit.

Për më tepër, Të Bërit Biznes është një mjet i reformave teknike, i cili qartësisht lidh politikën,

zbatimin dhe rezultatet e matura. Është i dobishëm në procesin e vlerësimit të politikave dhe

reformave, për të cilat performanca pozitive ndjek si rezultatet ekonomike ashtu edhe performancën

e shtetit në raportet dhe treguesit e tjerë ndërkombëtarë.

Për shembull, siç është cekur në tabelën më poshtë, rangimi i vendeve në Të Bërit Biznes, e

organizuar në nivelet të rangimit, korrespondon me masat pozitive ekonomike, krijimin e bizneseve,

indekset e korrupsionit, performancën e qeverisjes rregullatore dhe konkurrencën e mjedisit të

përgjithshëm.

Të Bërit

Biznes

2018,

Nivelet e

rangimit

të

vendeve

Mesatarja e

Bruto të

Ardhurave

Kombëtare

për kokë

banori 2017

(USD, BB TBB

2018)

Mesatarja e

dendësisë

së

bizneseve

të reja

(TBB 2017)

Mesatarja e

rezultatit të

konsoliduar të

qeverisjes

rregullatore

(TBB 2017)

Mesatarja e

rangimit në

Indeksin e

Perceptimit

të

Korrupsioni

t 2016 (TI)

Indeksi i Lirisë

Ekonomike

2017 Rangimi

mesatar i vendit

1 - 25 $ 37,385 9.31 5.03 24 16

26 - 50 $ 17,723 3.31 4.69 65 61

51 - 75 $ 16,180 4.16 3.52 71 64

76 - 100 $ 11,806 3.93 2.22 80 86

101 - 125 $ 5,006 1.05 1.00 100 107

126 - 150 $ 4,537 1.09 1.38 102 121

150 - 190 $ 2,121 0.89 0.59 141 149

4

D. VËSHTRIM I PËRGJITHSHËM I DHËNIES SË LEJEVE

TË NDËRTIMIT

Sfondi

Kjo temë ndjek procedurat, kohën dhe koston për të ndërtuar një depo - duke përfshirë marrjen e

licencave dhe lejeve të nevojshme, dorëzimin e të gjitha njoftimeve që kërkohen, kërkimin dhe

kryerjen e të gjitha inspektimeve të nevojshme dhe kyçjen në shërbimet publike. Përveç kësaj,

indikatori Marrja e Lejeve të Ndërtimit mat indeksin e kontrollit të cilësisë së ndërtimit, që vlerëson

cilësinë e rregulloreve për ndërtim, forcën e kontrollit të cilësisë dhe të mekanizmave të sigurisë,

regjimeve të përgjegjësisë dhe sigurimeve, dhe kërkesat për certifikim profesional. Raundi më i fundit

i mbledhjes së të dhënave ka përfunduar në qershor të vitit 2017.

Metodologjia

Të Bërit Biznes regjistron të gjitha procedurat e kërkuara

për një biznes në industrinë e ndërtimit që të ndërtojë

një depo së bashku me kohën dhe koston për të

përfunduar secilën procedurë. Përveç kësaj, Të Bërit

Biznes mat indeksin e kontrollit të cilësisë së ndërtimit,

që vlerëson cilësinë e rregulloreve për ndërtim, forcën e

kontrollit të cilësisë dhe të mekanizmave të sigurisë,

regjimeve të përgjegjësisë dhe sigurimeve, dhe kërkesat

për certifikim profesional. Informatat janë mbledhur

përmes një pyetësori që u është dhënë ekspertëve të

licencimit në ndërtimtari, përfshirë arkitektë, inxhinierë

civil, avokatët e ndërtimtarisë, firmat e ndërtimit, ofruesit

e shërbimeve publike dhe zyrtarëve publikë të cilët

merren me rregulloret e ndërtimit, duke përfshirë

miratimet, dhënien e lejes dhe inspektimet.

Rangimi i ekonomive sa i përket lehtësisë së dhënies së

lejeve ndërtimore përcaktohet duke përzgjedhur

distancën nga rezultatet më të larta sa i përket dhënies së

lejeve ndërtimore. Këto rezultate janë një mesatare e thjeshtë e distancës nga rezultatet më të larta

për secilin nga indikatorët përbërës (figura 1).

Efikasiteti i lëshimit të lejeve për ndërtim

Të Bërit Biznes e ndan procesin e ndërtimit të një depoje në procedura të ndryshe në pyetësor dhe

kërkon të dhëna për llogaritjen e kohës dhe kostos që kërkohet për të përfunduar secilën procedurë

(figura 2).

Figura 1- Dhënia e lejeve të ndërtimit: efikasiteti dhe cilësia e rregulloreve të ndërtimit

5

Figura 2- Cilat janë koha, kosto dhe numri i procedurave për pajtueshmëri me formalitetet për ndërtimin e një depoje?

Këto procedura përfshijnë, por nuk kufizohen në:

• Marrja e të gjitha planeve dhe hulumtimeve të kërkuara nga arkitekti dhe inxhinieri për të filluar

projektimin e planeve të ndërtimit (për shembull, incizimet topografike, hartat e vendndodhjes

ose testet e tokës).

• Marrja dhe dorëzimi i dokumenteve relevante për projekte specifike (për shembull, planet e

ndërtimit, hartat e vendndodhjes dhe certifikatat e urbanizmit) tek autoritetet.

• angazhimin e palëve të treta të jashtme si mbikëqyrës, inxhinierë ose inspektorë (nëse është e

nevojshme).

• marrjen e të gjitha aprovimeve, licencave, lejeve dhe certifikatave.

• Dorëzimi i të gjitha njoftimeve të kërkuara për fillimin dhe mbarimin e ndërtimit dhe për

inspektimet.

• kërkimin e kryerjen e të gjitha inspektimeve të nevojshme (përveç nëse kryhen nga inspektorët

që janë palë të treta private).

Të Bërit Biznes regjistron edhe procedurat për kyçjen në ujësjellës dhe kanalizim. Llogariten edhe

procedurat e nevojshme për regjistrimin e depos që të mund të përdoret si kolateral ose të

transferohet te një subjekt tjetër.

Për ti bërë të dhënat të krahasueshme ndërmjet të gjitha ekonomive, përdoren disa supozime rreth

kompanisë së ndërtimit, projektit të depos dhe kyçjeve në shërbime publike.

Supozimet rreth kompanisë së ndërtimit

Kompania ndërtimore (BuildCo):

• Është kompani me përgjegjësi të kufizuar (ose ekuivalenti i saj sipas ligjit);

• Operon në qytetin më të madh të ekonomisë. Për 11 nga ekonomitë të dhënat janë mbledhur

edhe për qytetin e dytë më të madh afarist;

• Është 100% pronë vendore dhe private;

• Ka pesë pronarë, asnjëri prej të cilëve nuk është person juridik;

• Është plotësisht e licencuar dhe siguruar për të kryer projekte ndërtimore, siç është ndërtimi i

depove;

• Ka 60 ndërtues dhe punonjës të tjerë, të cilët janë të gjithë vendorë me ekspertizë teknike dhe

përvojë profesionale të nevojshme për të marrë lejet ndërtimore dhe miratimet;

6

• Ka një arkitekt të licencuar dhe një inxhinier të licencuar, të dy të regjistruar në shoqatën lokale

të arkitektëve ose inxhinierëve. Nuk supozohet se BuildCo ka punonjës të tjerë që janë

ekspertë teknikë ose specialistë të licencuar, siç janë ekspertët e gjeologjisë apo topografisë;

• Ka paguar të gjitha tatimet dhe ka bërë sigurimet e nevojshme që zbatohen për veprimtarinë

afariste të përgjithshme të saj (për shembull, sigurimin nga aksidentet të punëtorëve ndërtimorë

dhe përgjegjësinë nga palët e treta);

• Është pronare e tokës ku do të ndërtohet depoja dhe pas përfundimit të ndërtimit do ta shesë

depon.

Supozimet rreth depos

Depoja:

• Do të përdoret për veprimtari të përgjithshme të magazinimit, siç janë magazinimi i librave apo

materialeve të zyrës. Depoja nuk do të përdorët për asnjë mall që kërkon kushte të veçanta, siç

janë ushqimi, produktet kimike ose farmaceutike;

• Do ti ketë dy kate, të dyja mbi tokë, me një sipërfaqe totale të ndërtuar prej rreth 1300.6

metra katrore. Secili kat do të jetë i lartë 3 metra;

• Do të ketë qasje në rrugë dhe do të jetë e vendosur në një zonë peri urbane të qytetit më të

madh afarist të ekonomisë ( që i bie, në periferitë e skajshme të qytetit, por ende brenda kufijve

zyrtarë të tij). Për 11 nga ekonomitë të dhënat janë mbledhur edhe për qytetin e dytë më të

madh afarist;

• Nuk do të jetë e vendosur në një zonë të veçantë ekonomike apo industriale;

• Do të jetë e vendosur në një parcelë toke rreth 929 metra katrore që është 100% në pronësi

të BuildCo dhe është e regjistruar si duhet në kadastër dhe në regjistrin e tokës ku ekzistojnë

tituj të lirë. Megjithatë, kur toka është pronë e qeverisë dhe e marrë me qira nga BuildCo,

supozohet se BuildCo. do të regjistrojë tokën në kadastër ose regjistrin e tokës ose të dyja,

cilado që është e aplikueshme, me përfundimin e depos.

• Ka vlerë sa 50 fishi i të ardhurave për kokë banori;

• Do të jetë ndërtim i ri (nuk ka pasur ndërtim të mëparshëm në tokë), pa dru, burime natyrore

të ujit, rezerva natyrore ose monumente historike të çfarëdo lloji në parcelë;

• Do të ketë plane arkitekturore dhe teknike të plota të përgatitura nga një arkitekt i licencuar

dhe një inxhinier i licencuar. Nëse përgatitja e planeve kërkon hapa të tillë si marrja e

dokumenteve tjera ose marrja e aprovimeve paraprake nga agjencitë e jashtme, këto llogariten

si procedura;

• Do të përfshijë që të gjithë pajisjet teknike të nevojshme të jenë plotësisht operacionale;

• Do të marrë 30 javë për tu ndërtuar (duke përjashtuar të gjitha vonesat për shkak të kërkesave

administrative dhe rregullatore).

Supozimet për kyçjet në shërbimet publike

Kyçjet në ujësjellës dhe kanalizim:

• Do të jetë 150 larg burimit aktual të ujit dhe lidhjes së kanalizimit. Nëse nuk ka infrastrukturë të

furnizimit me ujë në të ekonomi, do të shpohet një bunar. Nëse nuk ka infrastrukturë të

kanalizimit, do të instalohet ose ndërtohet një rezervuar septik i madhësisë më të vogël në

dispozicion;

• Nuk do të kërkojë ujë për arsye të mbrojtjes nga zjarri; në vend të kësaj do të përdoret një

sistem për fikje të zjarrit (sistem i thatë). Nëse me ligj kërkohet sistem i lagësht për mbrojtje

7

nga zjarri, supozohet se kërkesa për ujë e specifikuar më poshtë mbulon edhe ujin e nevojshëm

për mbrojtje nga zjarri;

• Do të ketë një shfrytëzim mesatar të ujit prej 662 litra në ditë dhe një rrjedhje mesatare të

ujërave të zeza prej 568 litra në ditë. Do të ketë përdorimin më të lartë prej 1325 litra në ditë

dhe rrjedhën më të lartë të ujërave të zeza prej 1136 litra në ditë;

• Do të ketë një nivel konstant të kërkesës për ujë dhe rrjedhë të ujërave të zeza gjatë gjithë

vitit;

• Gypat e kyçjes do të jenë me diametër 1 inç për lidhjen në ujë dhe me diametër 4 inç për

lidhjen në kanalizim.

Procedurat

Procedurë është çdo ndërveprim i punonjësve të kompanisë ndërtimore ose menaxherëve, ose të

cilësdo palë që vepron në emër të kompanisë, me palët e jashtme, përfshirë agjencitë qeveritare,

noterët, regjistrin e tokave, kadastrin, kompanitë e shërbimeve publike dhe inspektorët publik—dhe

angazhimi i inspektorëve privat dhe i ekspertëve teknik sipas nevojës. Ndërveprimet ndërmjet

punonjësve të kompanisë, siç janë përpilimi i planeve të depos dhe inspektimet e kryera nga

inxhinieri i brendshëm, nuk llogariten si procedura. Megjithatë, ndërveprimet me palët e jashtme që

janë të nevojshme për arkitektin për të përgatitur planet dhe vizatimet (siç janë marrja e incizimeve

topografike apo gjeodezike), ose për ti aprovuar apo vulosur këto dokumente nga palët e treta,

llogariten si procedura. Procedurat nëpër të cilat kalon kompania për të kyçur depon në ujësjellës

dhe kanalizim përfshihen. Të gjitha procedurat që kërkohen ligjërisht, ose që bëhen në praktikë nga

shumica e kompanive, për të ndërtuar një depo llogariten, edhe pse në raste të veçanta ato mund të

shmangen. Kjo përfshin marrjen e kushteve teknike për energjinë elektrike ose miratimin e planeve

elektrike vetëm nëse këto kërkohen për marrjen e lejes së ndërtimit (tabela 1).

Koha

Koha regjistrohet me ditë kalendarike. Matja kap

kohëzgjatjen mesatare që ekspertët lokalë e tregojnë si të

nevojshme për të përfunduar një procedurë në praktikë.

Supozohet se koha minimale e kërkuar për secilën procedurë

është një ditë, përveç për procedurat që mund të

përfundohen plotësisht on-line, për të cilat koha e nevojshme

regjistrohet si një gjysmë dite. Edhe pse procedurat mund të

ndodhin paralelisht, ato nuk mund të fillojnë në të njëjtën

ditë (pra procedurat paralele nisin në ditën pasuese), përsëri

me përjashtim të procedurave që mund të përfundohen

plotësisht on-line. Nëse procedura mund të përshpejtohet

ligjërisht për një kosto shtesë dhe procedura e përshpejtuar

përdoret nga shumica e kompanive, zgjidhet procedura më e

shpejtë nëse ky opsion sjell përfitime më të mëdha sa i

përket distancës së ekonomisë me rezultatet më të larta.

Supozohet se BuildCo nuk humb kohë dhe përkushtohet për

të kryer çdo procedurë të mbetur pa vonesa. Koha që

BuildCo shpenzon në mbledhjen e informatave nuk merret

parasysh. Supozohet se BuildCo ndjek të gjitha kërkesat për

ndërtim dhe sekuencën e tyre siç kërkohet. Tabela 1- Çfarë masin indikatorët e efikasitetit të lëshimit të lejeve të ndërtimit

8

Kosto

Kosto regjistrohet si përqindje e vlerës së depos (që supozohet të jetë sa 50 fishi i të ardhurave

kombëtare për kokë banori). Regjistrohen vetëm kostot zyrtare. Të gjitha taksat e ndërlidhura me

përfundimin e procedurave për të ndërtuar ligjërisht një depo regjistrohen, përfshirë ato të lidhura

me marrjen e miratimit për përdorimin e tokës dhe aprovimin e projektimit para ndërtimit; kryerjen

e inspektimeve para, gjatë dhe pas ndërtimit; kryerjen e kyçjeve në shërbimet publike; dhe

regjistrimin e depos në regjistrin e pronave. Tatimet që nuk përsëriten që kërkohen për përfundimin

e projektit të depos regjistrohen gjithashtu. Tatimet në shitje (siç është tatimi në vlerën e shtuar) ose

tatimet në fitimet kapitale nuk regjistrohen. Nuk regjistrohen as depozitat që duhet bërë

paraprakisht por që më vonë kthehen. Kodi i ndërtimit, informatat nga ekspertët lokalë, dhe

rregulloret specifike dhe afatet e taksave përdoren si burime për kostot. Nëse disa partnerë lokalë

japin vlerësime të ndryshme, përdoret vlera mesatare e

raportuar.

Kontrolli i cilësisë së ndërtimit

Indeksi i kontrollit të cilësisë së ndërtimit bazohet në gjashtë

tregues të tjerë—rregulloret për cilësinë e ndërtimit, kontrolli i

cilësisë para ndërtimit, kontrolli i cilësisë gjatë ndërtimit,

kontrolli i cilësisë pas ndërtimit, regjimet e përgjegjësisë dhe

sigurimeve, si dhe treguesit e certifikimeve profesionale (tabela

2). Indikatori është i bazuar në supozimet e njëjta të rastit

studimor me ato të masave të efikasitetit.

Indeksi i cilësisë së rregulloreve të ndërtimit

Indeksi i cilësisë së rregulloreve të ndërtimit ka dy komponentë:

• A është e lehtë qasja në rregulloret e ndërtimit. 1 pikë

caktohet nëse rregulloret e ndërtimit (përfshirë kodin e

ndërtimit) ose rregulloret që ka të bëjnë me marrjen e

lejeve ndërtimore janë të disponueshme në një faqe

interneti e cila përditësohet sapo të ndryshojnë rregulloret;

0.5 pikë caktohen nëse rregulloret e ndërtimit janë të

disponueshme pa pagesë (ose për një taksë nominale)

pranë autoritetit përkatës për lëshimin e lejes; 0 pikë nëse

rregulloret e ndërtimit duhet të blihen ose nëse nuk janë

lehtësisht të disponueshme askund.

• A janë qartë të specifikuara kërkesat për marrje të lejes

ndërtimore. 1 pikë caktohet nëse rregulloret e ndërtimit

(përfshirë kodin e ndërtimit) ose ndonjë faqe interneti e

qasshme, broshurë ose pamflet e specifikon qartë listën e

dokumenteve të kërkuara që duhet dorëzuar, taksat që

duhet paguar dhe të gjitha para-aprovimet e kërkuara të

vizatimeve (shembull: elektrika, uji dhe kanalizimi, mjedisi)

ose planeve nga agjencitë përkatëse; 0 pikë nëse asnjëri nga

këto burime nuk e specifikon asnjërën nga këto kërkesa ose

nëse këto burime specifikojnë më pak se tri kërkesat e

përmendura më lartë.

Tabela 2 – Çfarë masin indikatorët e cilësisë së ndërtimit?

9

Indeksi varion nga 0 në 2, ku vlerat më të larta tregojnë rregullore të ndërtimit më të qarta dhe

transparente. Në Zelandën e Re, për shembull, i gjithë legjislacioni përkatës mund të gjendet në një

faqe zyrtare interneti të qeverisë (1 pikë). Legjislacioni specifikon listën e dokumenteve të kërkuara

që duhet dorëzuar, taksat që duhet paguar dhe të gjitha aprovimet paraprake të vizatimeve ose

planeve nga agjencitë përkatëse (1 pikë). Mbledhja e këtyre shifrave i jep Zelandës së Re një rezultat

prej 2 pikëve në indeksin e cilësisë së rregulloreve të ndërtimit.

Indeksi i kontrollit të cilësisë para ndërtimit

Indeksi i kontrollit të cilësisë para ndërtimit ka një komponentë:

• A është, me ligj, një inxhinier apo arkitekt i licencuar pjesë e komitetit ose ekipit që shqyrton

dhe miraton aplikacionet për leje ndërtimore dhe a ka ai person autoritet të refuzojë

aplikacionin nëse planet nuk janë në përputhje me rregulloret. 1 pikë caktohet nëse shoqata

kombëtare e arkitektëve ose inxhinierëve (ose ekuivalenti i saj) duhet të shqyrtojë planet e

ndërtesave, nëse ndonjë firmë e pavarur ose ekspert që është arkitekt apo inxhinier i licencuar

duhet të shqyrtojë planet, nëse arkitekti ose inxhinieri që ka përgatitur planet duhet të dorëzojë

një atest te institucioni që lëshon lejen ku thuhet se planet janë në pajtueshmëri me rregulloret

e ndërtimit ose nëse një arkitekt ose inxhinier i licencuar është pjesë e komitetit ose ekipit që

aprovon planet në autoritetin përkatës që lëshon lejet; 0 pikë nëse nuk ka arkitekt ose

inxhinierë të përfshirë në shqyrtimin e planeve për të siguruar pajtueshmërinë e tyre me

rregulloret e ndërtimit.

Indeksi varion nga 0 deri në 1, ku vlera më e lartë tregon kontroll më të mirë të cilësisë në

shqyrtimin e planeve të ndërtimit. Në Ruanda për shembull, Kuvendi Komunal i Kigalit duhet të

shqyrtojë aplikacionin për leje ndërtimore, duke përfshirë planet dhe vizatimet, dhe pjesë të ekipit që

shqyrton planet dhe vizatimet janë një arkitekt i licencuar dhe një inxhinier i licencuar. Prandaj

Ruanda merr 1 pikë në indeksin e kontrollit të cilësisë para ndërtimit.

Indeksi i kontrollit të cilësisë gjatë ndërtimit

Indeksi i kontrollit të cilësisë gjatë ndërtimit ka dy komponentë:

• Nëse inspektimet janë të mandatuara me ligj gjatë procesit të ndërtimit. Një vlerësim prej 2

pikë caktohet nëse (i) një agjenci qeveritare ka mandat ligjor për të kryer inspektime teknike në

faza të ndryshme gjatë ndërtimit ose një inxhinier i brendshëm (që është një punonjës i

kompanisë ndërtimore), një inxhinier mbikëqyrës i jashtëm ose firmë ka mandat ligjor për të

kryer inspektime teknike në faza të ndryshme gjatë ndërtimit të ndërtesës dhe kërkohet të

dorëzojë një raport të detajuar të inspektimit në përfundim të ndërtimit; dhe (ii) është i

mandatuar ligjërisht të kryejë inspektime të bazuara në rrezik. Një vlerësim prej 1 pikë caktohet

nëse një agjenci qeveritare ka mandat ligjor të kryejë vetëm inspektime teknike në faza të

ndryshme gjatë ndërtimit ose nëse një inxhinier i brendshëm (që është punonjës i kompanisë

ndërtimore), një inxhinier i jashtëm mbikëqyrës ose një firmë inspektuese e jashtme është

ligjërisht e mandatuar për të kryer inspektime teknike në faza të ndryshme gjatë ndërtimit të

ndërtesës dhe kërkohet të dorëzojë një raport të detajuar të inspektimit në përfundim të

ndërtimit. Një rezultat prej 0 pikë caktohet nëse një agjenci qeveritare ka mandat ligjor për të

kryer inspektime të paplanifikuara, ose nëse inspektimet teknike nuk janë të autorizuara me ligj.

• A zbatohen në praktikë inspektimet gjatë ndërtimit. 1 pikë caktohet nëse inspektimet e

mandatuara me ligj gjatë ndërtimit ndodhin gjithmonë në praktikë; 0 pikë nëse inspektimet e

mandatuara me ligj nuk ndodhin në praktikë , nëse inspektimet ndodhin shumicën e kohës por

10

jo gjithmonë, nëse inspektimet nuk janë të mandatuara me ligj pavarësisht nëse zakonisht

ndodhin në praktikë.

Indeksi varion nga 0 deri në 3, ku vlerat e mëdha tregojnë kontroll më të mirë të cilësisë gjatë

procesit të ndërtimit. Në Antigua dhe Barbuda, për shembull, Autoriteti i Kontrollit të Zhvillimit

është i mandatuar me ligj për të kryer inspektime në faza sipas Ligjit për planifikim fizik të vitit 2003

(1 pikë). Megjithatë, Autoriteti i Kontrollit të Zhvillimit rrallëherë i kryen këto inspektime në

praktikë (0 pikë). Mbledhja e këtyre shifrave i jep Antiguas dhe Barbudas një rezultat prej 1 pike në

indeksin e kontrollit të cilësisë gjatë ndërtimit.

Indeksi i kontrollit të cilësisë pas ndërtimit

Indeksi i kontrollit të cilësisë pas ndërtimit ka dy komponentë:

• A është i mandatuar me ligj një inspektim i fundit për të verifikuar që ndërtesa është ndërtuar

në përputhje me planet e aprovuara dhe rregulloret ekzistuese të ndërtimit. 2 pikë caktohen

nëse një inxhinier mbikëqyrës i brendshëm (pra, një punonjës i kompanisë së ndërtimit), një

inxhinier mbikëqyrës i jashtëm ose një firmë inspektuese e jashtme është e mandatuar me ligj

për të verifikuar se ndërtesa është ndërtuar në përputhje me planet e aprovuara dhe

rregulloret ekzistuese të ndërtimit ose nëse një agjenci qeveritare është e mandatuar me ligj për

të kryer një inspektim përfundimtar pas kryerjes së ndërtimit; 0 pikë nëse me ligj nuk është i

mandatuar inspektimi përfundimtar pas ndërtimit dhe nuk kërkohet prej asnjë pale të tretë

verifikimi se ndërtesa është ndërtuar në përputhje me planet e aprovuara dhe rregulloret

ekzistuese të ndërtimit.

• A zbatohet në praktikë inspektimi përfundimtar. 1 pikë caktohet nëse inspektimi përfundimtar i

mandatuar me ligj gjithmonë ndodh në praktikë ose nëse inxhinieri mbikëqyrës ose firma

verifikojnë se ndërtesa është ndërtuar në përputhje me planet e aprovuara dhe rregulloret

ekzistuese të ndërtimit; 0 pikë nëse inspektimi përfundimtar i mandatuar me ligj nuk ndodh në

praktikë, nëse inspektimi përfundimtar nuk është i mandatuar me pavarësisht nëse ndodh

zakonisht ose jo në praktikë.

Indeksi varion prej 0 deri në 3, ku vlerat e larta tregojnë kontroll më të mirë të cilësisë pas procesit

të ndërtimit. Në Haiti, për shembull, Komuna e Port-au-Prince ka mandat ligjor të kryejë një

inspektim përfundimtar sipas Kodit Kombëtar të Ndërtimit të 2012 (një rezultat prej 2 pikë).

Megjithatë, inspektimi përfundimtar nuk ndodh në praktikë (një rezultat prej 0). Mbledhja e këtyre

numrave i jep Haitit një rezultat prej 2 pikë në indeksin e kontrollit të cilësisë pas ndërtimit.

Indeksi i regjimeve të përgjegjësisë dhe sigurimeve

Indeksi i regjimeve të përgjegjësisë dhe sigurimeve ka dy komponentë:

• A mbahen palët e përfshira në procesin e ndërtimit ligjërisht përgjegjëse për të metat

strukturore në ndërtesë pasi që ajo të vihet në përdorim. 1 pikë caktohet nëse së paku dy nga

palët e mëposhtme mbahen ligjërisht përgjegjëse për të metat strukturore ose problemet në

ndërtesë pasi të futet në përdorim: arkitekti ose inxhinieri që ka projektuar planet për

ndërtesën, profesionisti ose agjencia që ka kryer inspektimet teknike ose kompania ndërtimore;

0.5 pikë nëse vetëm njëra nga palët mbahet ligjërisht përgjegjëse për të metat strukturore ose

problemet në ndërtesë pas futjes në përdorim; 0 pikë nëse asnjëra nga palët nuk mbahet

ligjërisht përgjegjëse për të metat strukturore ose problemet në ndërtesë pasi të futet në

përdorim, nëse pronari i projektit ose investitori është e vetmja palë që mbahet përgjegjëse,

nëse përgjegjësia përcaktohet nga gjykata ose nëse përgjegjësia është paraparë në një kontratë.

11

• Nëse ndonjërës nga palët e përfshira në proces u kërkohet me ligj të marrin përgjegjësi për

defektet e fshehura – ose policë 10 vjeçare të sigurimit të përgjegjësisë- për të të mbuluar

defektet strukturore ose problemet në ndërtesë pasi të futet në përdorim. 1 pikë caktohet nëse

arkitekti ose inxhinieri që ka projektuar planet për ndërtesën, profesionisti ose agjencia që ka

kryer inspektimet teknike, kompania e ndërtimit, ose pronari i projektit ose investitori

kërkohet me ligj që të pajisen me policë 10 vjeçare të sigurimit të përgjegjësisë ose me sigurim

të përgjegjësisë për defektet e fshehura për të mbuluar defektet strukturore të mundshme ose

problemet në një ndërtesë pasi të jetë futur në përdorim ose polica 10 vjeçare të sigurimit të

përgjegjësisë ose sigurimi i përgjegjësisë për defektet e fshehura në praktikë merret nga shumica

e këtyre palëve edhe nëse nuk kërkohet me ligj; 0 pikë nëse asnjë pale nuk i kërkohet me ligj të

pajiset me policë 10 vjeçare të sigurimit të përgjegjësisë ose me sigurim të përgjegjësisë për

defektet e fshehura dhe nëse këto sigurime zakonisht nuk merren në praktikë nga asnjëra nga

palët, nëse kërkesa për tu pajisur me policë sigurimi është e paraparë në kontratë, nëse

ndonjëra nga palët duhet të pajiset me policë sigurimi profesionale ose policë sigurimi ndaj të

gjitha rreziqeve për të mbuluar sigurinë e punëtorëve ose çfarëdo defekti tjetër gjatë ndërtimit

por jo një policë sigurimi 10 vjeçare të përgjegjësisë ose sigurim të përgjegjësisë për defektet e

fshehura që do të mbulonte defektet pas futjes së ndërtesës në përdorim ose nëse ndonjërës

palë i kërkohet të paguajë për dëmet e shkaktuara nga ata vet pa pasur nevojë të marrin një

policë sigurimi.

Indeksi varion nga 0 deri në 2, ku vlerat e larta tregojnë përgjegjësi më të rreptë për defektet e

fshehura dhe regjime të sigurimit. Në Madagaskar, për shembull, sipas nenit 1792 të Kodit Civil si

arkitekti i cili ka projektuar planet ashtu edhe kompania e ndërtimit mbahen përgjegjës për defektet

e fshehura për 10 vite pas përfundimit të ndërtesës (1pikë). Megjithatë, nuk kërkohet me ligj nga

asnjëra prej palëve që të pajisen me policë 10 vjeçare të sigurimit të përgjegjësisë për të mbuluar

defektet strukturore, e as shumica e palëve nuk pajisen me policë sigurimi në praktikë (0 pikë).

Mbledhja e këtyre shifrave i jep Madagaskarit një rezultat prej 1 pike në indeksin e përgjegjësisë dhe

regjimeve të sigurimit.

Indeksi i certifikimeve profesionale

Indeksi i certifikimeve profesionale ka dy komponentë:

• Kërkesat për kualifikim për profesionistin përgjegjës për verifikimin se planet arkitekturore ose

vizatimet janë në përputhje me rregulloret e ndërtimit. 2 pikë caktohen nëse rregulloret

kombëtare ose shtetërore mandatojnë që ky profesionist duhet ketë një minimum të viteve të

përvojës praktike, duhet të ketë diplomë universitare (së paku bachelor) në arkitekturë ose

inxhinieri dhe duhet gjithashtu ose të jetë i regjistruar si anëtar i shoqatës kombëtare të

arkitektëve ose inxhinierëve ose të kalojë një provim kualifikimi. 1 pikë caktohet nëse

rregulloret kombëtare ose shtetërore mandatojnë së profesionisti duhet të ketë diplomë

universitare (së paku bachelor) në arkitekturë ose inxhinieri dhe duhet të ketë ose një

minimum të viteve të përvojës praktike ose të jetë anëtar i regjistruar i urdhrit (shoqatës)

kombëtare të arkitektëve ose inxhinierëve ose të kalojë një provim profesional. 0 pikë caktohen

nëse rregulloret kombëtare ose shtetërore mandatojnë që profesionisti duhet të plotësojë

vetëm njërën nga kërkesat më lartë, nëse mandatojnë që profesionisti duhet të plotësojë dy nga

kërkesat por asnjëra nga të dyja nuk është pasja e diplomës universitare, ose nëse asnjë

rregullore kombëtare apo shtetërore nuk përcakton kërkesat për kualifikim të profesionistëve.

• Kërkesat për kualifikim për profesionistin që kryen inspektimet teknike gjatë ndërtimit. 2 pikë

caktohen nëse rregulloret kombëtare ose shtetërore mandatojnë që profesionisti duhet të ketë

12

një minimum të viteve të përvojës praktike, duhet të diplomë universiteti (së paku bachelor) në

arkitekturë ose inxhinieri dhe ose duhet të jetë anëtar i regjistruar i rendit (shoqatës)

kombëtare të inxhinierëve ose të kalojë provimin për kualifikim. 1 pikë caktohet nëse

rregulloret kombëtare ose shtetërore mandatojnë që profesionisti duhet të ketë diplomë

universitare (së paku bachelor) në inxhinieri dhe duhet të ketë ose një minimum të viteve të

përvojës praktike ose të jetë anëtar i regjistruar i rendit (shoqatës) kombëtare të inxhinierëve

ose të kalojë provimin për kualifikim. 0 pikë caktohen nëse rregulloret kombëtare ose

shtetërore mandatojnë që profesionisti duhet të plotësojë dy nga kërkesat por asnjëra nga të

dyja nuk është të ketë diplomë universitare, ose nëse nuk ka rregullore kombëtare ose

shtetërore që përcakton kërkesat për kualifikim të profesionistit.

Indeksi varion prej 0 deri në 4, ku vlerat e larta tregojnë kërkesa më të larta për certifikim

profesional. Për shembull, në Shqipëri, profesionisti që kryen inspektimet teknike gjatë ndërtimit

duhet të ketë një numër minimal të viteve përvojë, diplomë universiteti përkatëse dhe duhet të jetë

arkitekt ose inxhinier i regjistruar (2 pikë). Megjithatë, profesionisti përgjegjës për të verifikuar që

planet arkitekturore ose vizatimet janë në përputhje me rregulloret e ndërtimit duhet të ketë vetëm

minimumin e viteve të përvojës dhe një diplomë universiteti në arkitekturë ose inxhinieri (1 pikë).

Shtimi i këtyre numrave i jep Shqipërisë një rezultat prej 3 pikë në indeksin e certifikimeve

profesionale.

Indeksi i kontrollit të cilësisë së ndërtimit

Indeksi i kontrollit të cilësisë së ndërtimit është shuma e pikëve në treguesit e cilësisë së

rregulloreve të ndërtimit, kontrollit të cilësisë para ndërtimit, kontrollit të cilësisë gjatë ndërtimit,

kontrollit të cilësisë pas ndërtimit, përgjegjësisë dhe regjimit të sigurimeve dhe certifikimeve

profesionale. Indeksi varion prej 0 deri në 15, ku vlerat e larta tregojnë kontroll më të mirë të

cilësisë dhe mekanizmave të sigurisë në sistemin rregullator të ndërtimtarisë.

Nëse një ekonomi nuk ka lëshuar leje ndërtimore ndërmjet qershorit 2016 dhe qershorit 2017 ose

nëse legjislacioni për ndërtim në fuqi në ekonomi nuk është duke u zbatuar, ekonomisë i vendoset

shenja “mungesë praktike” në indikatorët e procedurës, kohës dhe kostos. Përveç kësaj, një

ekonomi me “mungesë praktike” merr 0 pikë në indeksin e kontrollit të cilësisë së ndërtimit edhe

nëse korniza e saj ligjore përfshin dispozita të ndërlidhura me kontrollin e cilësisë së ndërtimit dhe

mekanizmave të sigurisë.

Reformat

Grupi i indikatorëve për dhënien e lejeve ndërtimore ndjek ndryshimet e lidhura me efikasitetin dhe

cilësinë e sistemeve të dhënies së lejeve të ndërtimit çdo vit. Në varësi të ndikimit në të dhëna

ndryshime të caktuara klasifikohen si reforma dhe renditen në përmbledhjet e reformave të Të Bërit

Biznes në seksionin 2016/2017 të raportit, me qëllim njohjen e zbatimit të ndryshimeve të

rëndësishme. Reformat ndahen në dy lloje: ato që e bëjnë më të lehtë për të bërë biznes dhe ato

ndryshime që e bëjnë më të vështirë për të bërë biznes. Grupi i indikatorëve për dhënien e lejeve

ndërtimore përdor vetëm një kriter për të njohur një reformë.

Hendeku i përgjithshëm mbi distancën e përgjithshme ndaj rezultateve më të larta të indikatorëve

përdoret për të vlerësuar ndikimin e ndryshimeve të të dhënave. Çdo përditësim i të dhënave që

çon në një ndryshim prej 2% ose më shumë në distancën ndaj hendekut më të lartë klasifikohet si

reformë (për më shumë detaje mbi hendekun, shih kapitullin mbi distancën deri në rezultatet më të

larta dhe lehtësinë e të bërit biznes). Për shembull, nëse zbatimi i një sistemi të ri elektronik të

dhënies së lejeve redukton kohën në një mënyrë që boshllëku i përgjithshëm zvogëlohet me 2% ose

13

më shumë, ndryshimi i tillë klasifikohet si reformë. Përkundrazi, përditësimet e vogla të tarifave ose

ndryshime të tjera më të vogla në treguesit që kanë një ndikim të përgjithshëm prej më pak se 2% në

hendek, nuk klasifikohen si reformë, por ndikimi i tyre reflektohet ende në treguesit më të azhurnuar

për këtë grup të indikatorëve.

E. PSE KA RËNDËSI

Pse ka rëndësi dhënia e lejeve ndërtimore?

Rregulloret e mira të ndërtimit kanë rëndësi për sigurinë publike. Gjithashtu ka rëndësi për

shëndetin e sektorit të ndërtimit dhe për ekonominë në tërësi. Sipas një studimi të fundit, industria e

ndërtimit përbën një mesatare prej 6.5 % të BPV-së në ekonomitë e OECD-së.1 Sektori i ndërtimit

është punëdhënësi më i madh në Evropë, duke përbërë rreth 7% të punësimit. Në Bashkimin

Evropian, Shtetet e Bashkuara dhe Japoni të kombinuara, më shumë se 40 milionë njerëz punojnë në

ndërtimtari. Vlerësohet se për çdo 10 vende pune të lidhura drejtpërdrejt me një projekt ndërtimit,

mund të krijohen edhe 8 vende tjera pune në ekonominë lokale. Firmat e vogla vendore përbëjnë

pjesën më të madhe të prodhimit të sektorit dhe shumicën e vendeve të punës të tij.2

Siguria publike dhe efikasiteti

Rregullimi i mirë i ndërtimit ndihmon në mbrojtjen e publikut nga praktika e ndërtimeve me të meta.

Krahas avancimit të sigurisë publike, një sistem që funksionon mirë i lëshimit të lejeve të ndërtimit

dhe i inspektimit mund të fuqizojë edhe të drejtat pronësore dhe kontribuojë në procesin e formimit

të kapitalit.3 Por nëse procedurat janë shumë të komplikuara ose të kushtueshme, ndërtuesit priren

të vazhdojnë pa leje.4 Sipas disa vlerësimeve 60-80% e projekteve të ndërtimit në ekonomitë në

zhvillim ndërmerren pa lejet ndërtimore dhe aprovimet e duhura.5 Dhe për shkak se procesi i

lëshimit të lejeve ndërtimore përgjithësisht përfshin kërkesat për licencim nga disa agjenci të

ndryshme, ata që e përdorin procesin janë të ekspozuar ndaj burokracive të ndryshme, që krijon

mundësi për kërkim të rentës.

Rregullat e ndërtimit shumë të komplikuara mund të rrisin edhe mundësitë për korrupsion. Analiza e

të dhënave të Anketës së Ndërmarrjeve të Bankës Botërore tregon se pjesa e firmave që presin të

japin dhurata në shkëmbim të aprovimeve për ndërtim është i ndërlidhur me nivelin e kompleksitetit

dhe koston e Dhënies së Lejeve Ndërtimore.6

Të hyrat dhe konkurrueshmëria

Ekonomitë që kanë rezultat të mirë në lehtësinë e Dhënies së Lejeve Ndërtimore priren të kenë

procese rigoroze por transparente dhe të shpejta të lëshimit të lejeve ndërtimore. Shpejtësia ka

1 OECD 2010. “Industria e ndërtimit ". Gazeta e OECD: Ligji dhe Politika e Konkurrencës 10 (1): 156–57.

2 PricewaterhouseCoopers. 2005. "Ndikimi ekonomik i proceseve të përshpejtimit të lejeve për zhvillimin lokal dhe të

ardhurat e qeverisë". Raporti i përgatitur për Institutin Amerikan të Arkitektëve, Washington, DC

3 Grupi i Bankës Botërore. 2013b. Praktikat e mira për Rregullimin e Ndërtimit dhe Reformën e Zbatimit: Udhëzimet për

Reformatorët. Klima e Investimeve, Washington, DC.

4 Moullier, Thomas. 2009. "Reformimi i lejeve të ndërtimit: Pse është e rëndësishme dhe çfarë mund të bëjë IFC?"

Korporata Ndërkombëtare Financiare, Washington, DC.

5 de Soto, Hernando. 2000. Misteri i kapitalit: Pse kapitalizmi triumfon në Perëndim dhe dështon kudo tjetër. New York:

Basic Books.

6 Banka Boterore. 2009. Të Bërit Biznes 2010: Reformimi me kohë të vështira. Washington, DC: Grupi i Bankës Botërore.

14

rëndësi. Një studim në Shtetet e Bashkuara tregon se përshpejtimi i aprovimit të lejeve me 3 muaj në

një cikël 22 mujor të projektit do të mund të rriste shpenzimet në ndërtimtari me 5.7% dhe të hyrat

nga tatimi në pronë me 16%.7

Në një anketë të 218 kompanive në vitin 2009 në 19 ekonomi anëtare të Bashkëpunimit Ekonomik

Azi-Pacifik (APEC), respondentët kanë identifikuar kohën dhe procedurat në lëshimin e lejeve

ndërtimore si “pengesën rregullatore” më të madhe për të bërit biznes.8 Për shumë ndërmarrës,

rregulloret e ndërtimit janë një faktor kritik kur vendosin ku të themelojnë bizneset e tyre. Një

raport i fundit i konkurrueshmërisë nga KPMG ka treguar se kostot e ndërtimit dhe procesi i

lëshimit të lejes kanë qenë në mesin e 20 faktorëve për përcaktimin e lokacionit të një biznesi

fillestar në Shtetet e Bashkuara.9

F. PRAKTIKAT E MIRA

Caktimi i rregullave dhe sigurimi se janë të qarta dhe koherente

Rregullimi efikas i ndërtimit fillon me caktimin e një trupe koherente të rregullave që përkufizojnë se

çfarë kërkohet prej ndërtuesve. Sot, më shumë se 120 ekonomi nëpër botë kanë rregulla

gjithëpërfshirëse të ndërtimit në formë të kodeve ndërtimore ose ligjeve që rregullojnë të gjitha

aspektet e procesit të ndërtimit. Por, thjesht ofrimi i rregullave nuk mjafton pasi që rregulloret e

paqarta jo vetëm që mund të shkaktojnë konfuzion se si të procedohet, por edhe të rrisin mundësitë

për korrupsion, konteste dhe vonesa të panevojshme. Vendosja e një liste të qartë të dokumenteve

dhe parapëlqimeve të kërkuara para se të aplikohet për leje ndërtimi dhe ofrimi i taksave që

kërkohen nga aplikuesit dhe mënyra se si llogariten këto janë hapat e parë drejt arritjes së qartësisë,

qëndrueshmërisë dhe transparencës.

Ekonomitë duhet gjithashtu të sigurojnë që, kur miratohen rregullat, ato të zbatohen në praktikë. Në

Nepal për shembull, një kod kombëtar ndërtimi u miratua në vitin 1994, por asnjëherë nuk u zbatua

dhe nuk u veprua sipas tij në praktikë. Si rezultat, ndërtesat u ndërtuan pa shumë shqetësim për

sigurinë, në një vend me një histori të tërmeteve me një magnitudë të lartë. Dy dekada më vonë,

Nepali ka zbatuar një sistem që automatikisht kontrollon përputhshmërinë me Kodin Kombëtar të

Ndërtimit. Zbatimi duhet gjithashtu të jetë i njëtrajtshëm në të gjithë vendin pasi autoritetet lokale

mund t'i interpretojnë rregullat ndryshe. Në Filipine ekziston një kod kombëtar ndërtimi që nga viti

1977, por rregullat ndryshojnë ndjeshëm midis qyteteve. Për shembull, sipas një raporti nën-nacional

të Të Bërit Biznes 2011, nevojiten 25 procedura dhe 85 ditë për një sipërmarrës në Taguig për të

përfunduar të gjitha formalitetet për lejimin e ndërtimit, por 36 procedura dhe 148 ditë për një

sipërmarrës në Pasig.10

Por, thjeshtë vënia në dispozicion e rregulloreve të ndërtimit nuk mjafton nëse kërkesat për marrjen

lejeve ndërtimore nuk janë në mënyrë të qartë të paraqitura në rregullore (ose në faqe të internetit

ose në një pamflet). Aplikuesit duhet të kenë një listë të dokumenteve dhe para-aprovimeve që

7 PricewaterhouseCoopers. 2005. "Ndikimi ekonomik i proceseve të përshpejtimit të lejeve për zhvillimin lokal dhe të

ardhurat e qeverisë". Raport i përgatitur për Institutin Amerikan të Arkitektëve, Washington, DC.

8 Federata e Biznesit të Singaporit. 2009. "Të gjeturat kryesore nga hulumtimi i ABAC" Lehtësia e të bërit biznes "(EoDB)."

Prezantimi në Singapor, Korrik, në Federatën e Biznesit Singapor "Heqja e pengesave për rritjen e biznesit në APEC.

9 KPMG. 2009. Alternativa Konkurruese: Udhëzuesi i KPMG për Vendndodhjen e Biznesit Ndërkombëtar.http:

//competitivealternatives.com.

10 Banka Botërore 2010. Të Bërit Biznes në Filipine 2011. Washington, DC: Grupi i Bankës Botërore 2010.

15

kërkohen para aplikimit, për të shmangur situatat ku autoriteti i lëshimit të lejeve vendos në mënyrë

arbitrare kërkesa shtesë. Dhe aplikuesit duhet të jenë në dijeni për taksat që kërkohen dhe se si

llogariten ato. Përtej rregulloreve të mira, kritik është edhe një sistem efektiv i inspektimit për të

mbrojtur sigurinë publike. Pa ekzistencën e një sistemi të inspektimit, nuk ka mekanizëm për të

siguruar se ndërtesat u përmbahen standardeve të duhura të sigurisë, duke rritur gjasat për defekte

strukturore. Dhe si hap i parë, shqyrtimi i planeve nga ekspertët teknikë madje para se të fillojë

ndërtimi mund të zvogëlojë gjasat për dështime strukturore të mëvonshme.

Krahas të qenit të qarta, rregullat e ndërtimit duhet të jenë edhe të adaptueshme që të mund të

mbajnë hapin me ndryshimet ekonomike dhe teknologjike — e rëndësishme veçanërisht në dritën e

shqetësimeve mjedisore në rritje. Në fakt, dispozitat tepër precize e bëjnë sfiduese mbajtjen të

përditësuar të rregulloreve. Për shembull, disa nga kodet e ndërtimit specifikojnë cilat materiale

mund të përdoren në projektet e ndërtimit, por megjithëse kjo siguron siguri të ndërtimit, do të

ishte efikase vetëm nëse kodet do të përditësoheshin rregullisht për të përfshirë inovacione të reja

në fushën e materialeve. Ky nuk është rasti në ekonomitë në tranzicion të Evropës Lindore dhe

Azisë Qendrore, ku rregullat e tilla janë më të zakonshme. Nga ana tjetër, Zelanda e Re zgjodhi një

qasje efektive: kodet e ndërtimit të orientuara nga performanca përcaktojnë standardet teknike dhe

objektivat, por nuk rregullojnë se si të arrihen ato, duke lejuar risi dhe fleksibilitet në teknikat e

ndërtimit.

Profesionistët që kryejnë inspektime sigurojnë standardet e sigurisë për ndërtesat, prandaj është e

rëndësishme që ata të certifikohen dhe të kenë kualifikimet e nevojshme teknike. Në mënyrë të

ngjashme, individët që shqyrtojnë dhe miratojnë planet e ndërtimit duhet të kenë një sfond teknik në

arkitekturë ose inxhinieri për të kuptuar nëse planet janë në përputhje me standardet e nevojshme

të sigurisë.

Përmirësimi i transparencës dhe lehtësimi i qasjes në rregullore

Sigurimi i qasjes në rregulloret e aplikueshme është një mjet i fuqishëm për të forcuar llogaridhënien

si në sektorin privat ashtu edhe në atë publik duke ulur mundësitë për korrupsion dhe praktikat

abuzive që mbizotërojnë në mjediset e paqëndrueshme afariste. Për më tepër, sipas një rasti

studimor të publikuar në raportin Të Bërit Biznes 2013, ekonomitë me një qasje më të madhe në

informata rregullatore kanë tendencë të kenë procese rregulluese më efikase dhe kosto më të ulëta

të pajtueshmërisë rregullatore.11 Në epokën dixhitale të sotme, është edhe më e rëndësishme dhe

gjithashtu shumë më e lehtë për të shpërndarë informacionin shpejt dhe në një shkallë të gjerë.

Për të matur transparencën e rregulloreve të ndërtimit, Të Bërit Biznes shqyrton nëse rregulloret

janë në dispozicion në internet ose në agjencinë përkatëse të lëshimit të lejes falas ose shpërndahen

përmes një gazete zyrtare ose duhet të blihen. Sot, 179 ekonomi kanë vënë të gjitha ose pjesë të

rregulloreve të tyre të ndërtimit në dispozicion të publikut përmes kanaleve të ndryshme dhe 164

kanë publikuar ato në internet, duke e bërë gjithnjë e më të lehtë të kuptohen kërkesat e ndryshme

të procesit të lëshimit të lejeve të ndërtimit dhe të pajtohen me rregulloret e aplikueshme.

Sa e lehtë është qasja në rregullore ndryshon nga një ekonomi në tjetrën. Për shembull, dokumentet

e vëna në dispozicion mund të shkojnë nga kopjet e ligjeve të ndërtimit deri te listat e kontrollit të

thjeshtuara të dokumenteve dhe miratimeve që duhet të merren para se të aplikoni për një leje

ndërtimi. Disa ekonomi gjithashtu centralizojnë të gjitha dokumentet relevante për lejet e ndërtimit

11 Banka Botërore 2012. Sa transparent është rregullimi i biznesit në mbarë botën?

http://www.doingbusiness.org/reports/thematic-reports/how-transparent-is-business-regulation-around-the-world.

16

në një faqe interneti të vetme, duke ofruar informata të synuara dhe gjithëpërfshirëse në dispozicion

të përdoruesve. Për shembull, Mbretëria e Bashkuar ofron një portal në internet ku mund të qasen

lehtësisht të gjitha ligjet, si dhe praktikat e mira, krahas udhëzimeve se si të miratohet një projekt

ndërtimi. Është gjithashtu e rëndësishme që dokumentet e publikuara të përditësohen në mënyrë

sistematike dhe me kohë për të pasqyruar ndryshimet në rregullore dhe për të informuar

profesionistët me standardet dhe ligjet e reja.

Sigurimi se ekzistojnë kontrolli i cilësisë së ndërtimit dhe mekanizmat e sigurisë

Cilësia ka rëndësi shumë të madhe në sistemin e lëshimit të lejeve të ndërtimit. Indeksi i kontrollit të

cilësisë së ndërtimit vlerëson si kontrollin e cilësisë ashtu edhe mekanizmat e sigurisë duke vlerësuar

kontrollin e cilësisë para, gjatë dhe pas ndërtimit; regjimet e përgjegjësisë dhe sigurimeve; dhe

certifikimet profesionale. Në fakt përtej rregulloreve të mira, kritik është edhe një sistem efektiv i

inspektimit për të mbrojtur sigurinë publike. Pa ekzistencën e një sistemi të inspektimit, nuk ka

mekanizëm për të siguruar se ndërtesat u përmbahen standardeve të duhura të sigurisë, duke rritur

gjasat për defekte strukturore.

Si hap i parë, shqyrtimi i planeve nga ekspertët teknikë para se të fillojë ndërtimi mund të zvogëlojë

gjasat për dështime strukturore të mëvonshme. Kjo forcohet nga inspektimet e rregullta gjatë

ndërtimit për të zbuluar defektet që mund të ndreqen lehtë në atë fazë. Megjithatë, disa defekte

zbulohen vetëm pasi ndërtesa të jetë në përdorim. Eliminimi i defekteve në atë fazë mund të jetë

edhe i kushtueshëm edhe të marrë shumë kohë. Prandaj, është e rëndësishme që pala përgjegjëse të

mbahet përgjegjëse jo vetëm me kontratë, por edhe me ligj për një periudhë kohore adekuate. Për

më tepër, palëve të përfshira në projektim, mbikëqyrje dhe ndërtim duhet t’u kërkohet të bëjnë një

sigurim për të mbuluar shpenzimet e ndonjë defekti të fshehur. Deri më tani, më shumë se 121

shtete kanë futur dispozita për të mbrojtur pronarët e ndërtesës nga defektet e fshehura, por vetëm

45 prej tyre i mandatojnë palët e përfshira në ndërtim të bëjnë një sigurim për mbulimin e këtyre

shpenzimeve.

Për më tepër, për të shmangur zbulimin e vonuar të defekteve strukturore dhe për të siguruar

përputhshmërinë me rregulloret në fuqi, individët që shqyrtojnë dhe miratojnë planet e ndërtimit

duhet të kenë një sfond teknik në arkitekturë ose inxhinieri për të verifikuar nëse planet janë në

përputhje me standardet e nevojshme të sigurisë dhe rregulloret tjera të përshkruara . Në mënyrë

të ngjashme, profesionistët që kryejnë inspektime gjatë ndërtimit dhe përfundimit të ndërtesës duhet

të jenë të certifikuar nga autoritetet kompetente dhe të kenë kualifikimet teknike të nevojshme për

mbikëqyrjen e punimeve të ndërtimit.

Diferencimi i projekteve sipas rrezikshmërisë

Jo të gjitha projektet e ndërtimit lidhen me rreziqet e njëjta sociale, kulturore, ekonomike ose

mjedisore. Ndërtimi i një spitali ose rrokaqielli nuk mund të krahasohet me një ndërtim të një

depoje komerciale 2 katëshe. Prandaj është e nevojshme për të zbatuar procese rigoroze por të

diferencuara të lëshimit të lejeve ndërtimore për të trajtuar ndërtesat sipas nivelit të rrezikshmërisë

së tyre dhe vendndodhjes. Në mbarë botën, kriteret kryesore që përdoren për klasifikimin e një

projekti ndërtimi sipas rrezikut të tij potencial bazohen në përdorimin, vendndodhjen dhe madhësinë

e ndërtesës. Sot, disa ekonomi të matura nga Të Bërit Biznes kanë një qasje të diferencuar sipas

rrezikut dhe 15 kanë zbatuar inspektime të bazuara në rrezik.

Ndërtesat e thjeshta ose me rrezik të ulët kërkojnë më pak dokumentacion sesa strukturat më

komplekse dhe mund të miratohen më shpejt. Kjo kursen kohë si për sipërmarrësit ashtu edhe për

17

autoritetet dhe u lejon atyre të kanalizojnë përpjekjet dhe burimet e tyre në mënyrë më efikase.

Ukraina ofron një shembull të mirë. Në mesin e vitit 2012, qeveria miratoi një sistem të miratimit të

bazuar në rrezik, duke klasifikuar projektet e ndërtimit në 5 kategori bazuar në kompleksitetin e

tyre, ku kategoritë 1-3 të ndërtesave janë më të thjeshta. Kjo ka thjeshtuar procesin dhe ka

përmirësuar procedurat e nevojshme për të marrë lejet e ndërtimit për ndërtesat më pak

komplekse.

Inspektimet janë një fushë tjetër ku duhet të zbatohet diferencimi sipas rrezikshmërisë, me përfshirje

më të madhe të sektorit privat. Për shembull, në Mbretërinë e Bashkuar, Departamenti për

Komunitete dhe Pushtet Lokal bashkëpunoi me sektorin privat për të zhvilluar një mjet për

vlerësimin e riskut për inspektorët ndërtimor. Projektet me rrezikshmëri të lartë, si hotelet dhe

kinematë, do të kishin të paktën po aq inspektime sa projektet me rrezik të ulët në fazat kryesore të

ndërtimit dhe, në shumicën e rasteve, do të kërkonin inspektime shtesë për përputhshmëri me

rregulloret e sigurisë. Përdorimi i vlerësimit të rrezikshmërisë ka përmirësuar sistemin e inspektimit,

duke eliminuar 8 procedura dhe 49 ditë nga procesi i lëshimit të lejeve të ndërtimit që nga viti 2008,

sipas matjeve të të Bërit Biznes.12

Përdorimi i sporteleve të vetme për të përmirësuar koordinimin dhe rritur efikasitetin

Aprovimet e ndërtimit priren të kërkojnë mbikëqyrje teknike nga shumë agjenci, dhe një mënyrë për

të thjeshtëzuar këtë proces është themelimi i sporteleve të vetme. Sot, rreth 24 ekonomi përreth

botës kanë një sportel të vetëm për lëshimin e lejeve ndërtimore. Megjithatë, suksesi i sporteleve të

vetme varet nga koordinimi i mirë ndërmjet agjencive të përfshira dhe shpeshherë kërkon legjislacion

gjithëpërfshirës që siguron ndarjen e informatave dhe krijon mekanizma mbikëqyrës. Për shembull,

në Tanzani, koordinimi më i mirë midis të gjitha agjencive ka rritur efikasitetin e sporteleve të vetme,

duke ulur kështu kohën për të përfunduar procedurat e lejeve të ndërtimit për 52 ditë.

Sportelet e vetme gjithashtu mundësojnë procese më efikase dhe ekzekutim të shpejtë, duke u

mundësuar agjencive të përpunojnë vëllime më të mëdha të aplikacioneve për leje dhe të rrisin

kënaqësinë e klientit. Në vitin 2006 Burkina Faso ka qenë në mesin e 10 ekonomive me kërkesat më

komplekse në botë. Jo befasisht, një studim i ati viti gjeti se 23% e kompanive lokale i kanë

identifikuar licencat dhe lejet në përgjithësi si pengesa të mëdha për të bërë biznes në ekonomi.13 Për

të ndihmuar në adresimin e këtij shqetësimi, Burkina Faso ka hapur një sportel të vetëm për leje

ndërtimore, the Centre de Facilitation des Actes de Construire, në maj të vitit 2008. Një rregullore

e re ka bashkuar 32 procedura në 15, ka reduktuar kohën e kërkuar nga 226 ditë në 122 dhe ka ulur

koston për 40%.

Kohët e fundit, disa ekonomi filluan aplikimin e sporteleve të vetme on-line, duke mundësuar një

shërbim edhe më të shpejtë, më të thjeshtë dhe më të përshtatshëm për aplikantët për leje. Për

shembull, Singapori prezantoi Sistemin e e-Dorëzimit CORENET (Rrjet Ndërtimi dhe Pasurish të

paluajtshme) në vitin 2013, i cili ka thjeshtuar procesin për profesionistët e ndërtimit për të kërkuar

dhe marrë disa aprovime nga autoritete të ndryshme. Shërbimet si marrja e miratimit të planeve të

ndërtimit dhe të sigurisë ndaj zjarrit, si dhe lejet për fillim, pëlqimet mjedisore dhe për parkingje dhe

12 Sipas metodologjisë së Të Bërit BIznes, nëse një firmë inspektimi private është angazhuar, vetëm një procedurë

regjistrohet për firmën. Inspektimet pasuese nuk regjistrohen. Firmat e inspektimit privat tentojnë të veprojnë në mënyrë

më efikase sesa agjencitë qeveritare që kryejnë inspektime, sepse agjencitë qeveritare zakonisht kryejnë edhe detyra të

tjera. Për më tepër, në përgjithësi ka më pak mundësi për të kërkuar rentë me firma private.

13 Sondazhet e Ndërmarrjeve të Bankës Botërore (http://www.enterprisesurveys.org/).

18

njoftimet për siguri në vendin e punës dhe ato shëndetësore mund të bëhen të gjitha përmes

CORENET.

G. PERFORMANCA E KOSOVËS NË TË BËRIT BIZNES

DHËNIA E LEJEVE TË NDËRTIMIT

Kosova Më së miri në

botë

Më së miri

në BE

Më së keqi në

BE Masa Rang

imi

Dhënia e lejeve të ndërtimit 122 1 (Danimarka) 1 (Danimarka) 150 (Rumania)

Procedura (numri) 15 100 7 (1 – 2 shtete) 7 (1 –

Danimarka)

24 (180 –

Rumania)

Koha (ditë) 152.0 107 27.5 (1 – Rep. e

Koresë)

64 (9 -

Danimarka)

507 (184 –

Qipro)

Kosto (% e vlerës së depos) 5.8% 138 0.1% (1 – 5

shtete)

0.1% (1 –

Republika e

Sllovakisë)

9.4% (158 –

Kroacia)

Indeksi i kontrollit të cilësisë

së ndërtimit (0-15) 9.0 113

15.0 (1 – 3

shtete)

15.0 (1 -

Luksemburgu)

9.0 (113 - 2

shtete)

Indeksi i cilësisë së

rregulloreve të ndërtimit

(0-2)

2.0 1 2.0 (1 – 115

shtete)

2.0 (1 – 24

shtete)

1.0 (126 – 4

shtete)

Indeksi i kontrollit të

cilësisë para ndërtimit (0-

1)

1 1 1 (1 – 156

shtete)

1 (1 – 23

shtete)

0 (157 - 5

shtete)

Indeksi i kontrollit të

cilësisë gjatë ndërtimit (0-

3)

2.0 14 3.0 (1 – 13

shtete)

3.0 (1 – 8

shtete)

2.0 (14 - 20

shtete)

Indeksi i kontrollit të

cilësisë pas ndërtimit (0-3) 3.0 1

3.0 (1 – 127

shtete)

3.0 (1 – 25

shtete)

2.0 (131 – 3

shtete)

Indeksi i regjimeve të

përgjegjësisë dhe

sigurimeve (0-2)

1.0 37 2.0 (1 – 31

shtete)

2.0 (1 – 8

shtete)

0.0 (120 – 6

shtete)

Indeksi i certifikimeve

profesionale (0-4) 0.0 148

4.0 (1 – 58

shtete)

4.0 (1 – 11

shtete)

0.0 (148 – 3

shtete)

19

H. PROCESI I DETAJUAR I KOSOVËS DHE VALIDIMI – TË BËRIT BIZNES 2018 DHËNIA

E LEJEVE TË NDËRTIMIT

1. Tabela e reformave #1: Validimi ose korrigjimi i informatave ekzistuese

Nr. Procedura Koha për

kompletim

Kostot e

ndërlidhura

Informatat e

sakta (P/J) Korrigjimet

1

Kërkimi dhe marrja e certifikatës së pronës dhe kopjes

së planit të parcelës

Agjencia: Komuna: Drejtorati i Gjeodezisë dhe Kadastrit

Kopjet vlejnë për 180 ditë dhe kërkohen për aplikacionin për

leje ndërtimore.

2 ditë EUR 8

2

Kërkimi dhe marrja e aprovimit të pajtueshmërisë me

kërkesat teknike dhe urbane (leja e lokacionit)

Agjencia: Komuna: Komisioni Urban dhe Teknik

Autoritetet verifikojnë nëse ndërtesa mund të ndërtohet në

sipërfaqen specifike dhe kontrollojnë pajtueshmërinë e

projektimit të ndërtesës me planin urban. Përveç kësaj,

autoritetet analizojnë planet e ndërtesës për të vlerësuar

pajtueshmërinë me normat e sigurisë dhe ato teknike të

ndërtimit.

23 ditë EUR 10

3

Kërkimi dhe marrja e pëlqimit për mbrojtje nga zjarri

Agjencia: Ministria e Punëve të Brendshme, Departamenti i

Emergjencave

BuildCo duhet të paraqesë planet e emergjencës të rast zjarri

për vlerësim të pajtueshmërisë me normat e sigurisë.

10 ditë EUR 50

20

4

Kërkimi dhe marrja e aprovimit inicial nga autoriteti i

ujit (Ujësjellësi Rajonal i Kosovës)

Agjencia: Ujësjellësi Rajonal i Kosovës

BuildCo duhet të paraqesë planet e ujit për vlerësim të

pajtueshmërisë me normat e sigurisë.

2 ditë Pa pagesë

5

Pagesa e taksave komunale për lejen ndërtimore në një

bankë komerciale

Agjenci: Banka Komerciale

1 ditë EUR 8,454

6

Kërkimi dhe marrja e lejes ndërtimore nga Drejtorati i

Planifikimit, Urbanizmit dhe Ndërtimit i Komunës

Agjencia: Komuna: Drejtorati i Planifikimit, Urbanizmit dhe

Ndërtimit

BuildCo paraqet faturën e pagesës dhe kërkon lejen

ndërtimore. Zakonisht aplikuesit duhet të presin ndërmjet 20

deri 35 ditë për të marrë lejen ndërtimore.

30 ditë Pa pagesë

7

Njoftimi i Drejtoratit të Planifikimit, Urbanizmit dhe

Ndërtimit të Komunës rreth fillimit të punëve

ndërtimore

Agjencia: Komuna: Drejtorati i Planifikimit, Urbanizmit dhe

Ndërtimit

Njoftimi duhet të dorëzohet 8 ditë para fillimit të ndërtimit.

Komisioni teknik mund të vizitojë vendin në bazë të

paparalajmëruar për të verifikuar nëse ndërtimi është në

përputhje me planin. Për shkak të vëllimit të ndërtimeve në

Prishtinë, vizitat e tilla janë të rralla.

1 ditë Pa pagesë

8 Kryerja e inspektimit pas përfundimit të punëve në dhe

1 ditë Pa pagesë

21

Agjencia: Komuna: Drejtorati i Planifikimit, Urbanizmit dhe

Ndërtimit

9

Kryerja e inspektimit pas përfundimit të themelit

Agjencia: Komuna: Drejtorati i Planifikimit, Urbanizmit dhe

Ndërtimit

Sipas Udhëzimit Administrativ Nr. 18/2013 për Standardet

Minimale dhe Procedurat për Mbikëqyrjen Inspektive dhe

Lëshimin e Certifikatës së Përdorimit të 15 qershorit 2013,

Komuna duhet të inspektojë ndërtimin gjatë fazave të ndryshme

të ndërtimit. Në praktikë ka 3-4 inspektime.

1 ditë Pa pagesë

10

Kryerja e inspektimit pas përfundimit të strukturës

Agjencia: Komuna: Drejtorati i Planifikimit, Urbanizmit dhe

Ndërtimit

Sipas Udhëzimit Administrativ Nr. 18/2013 për Standardet

Minimale dhe Procedurat për Mbikëqyrjen Inspektive dhe

Lëshimin e Certifikatës së Përdorimit të 15 qershorit 2013,

Komuna duhet të inspektojë ndërtimin gjatë fazave të ndryshme

të ndërtimit. Në praktikë ka 3-4 inspektime.

1 ditë Pa pagesë

11

Kërkimi dhe kyçja në shërbimet e ujësjellësit dhe

kanalizimit

Agjencia: Ujësjellësi Rajonal e Kosovës

7 ditë EUR 181

12

Kryerja e inspektimit përfundimtar dhe marrja e lejes

së përdorimit

Agjencia: Komuna: Komisioni Teknik

39 ditë Pa pagesë

13 Regjistrimi i pronës në Drejtoratin e Gjeodezisë dhe

Kadastrit të Komunës 34 ditë Pa pagesë

22

Agjencia: Komuna: Drejtorati i Gjeodezisë dhe Kadastrit

*14

Pagesa e taksës për regjistrim në një bankë komerciale

Agjencia: Banka Komerciale

1 ditë EUR 910

*15

Kryerja e inspektimit nga Drejtorati i Gjeodezisë dhe

Kadastrit të Komunës

Agjencia: Komuna: Drejtorati i Gjeodezisë dhe Kadastrit

1 ditë Pa pagesë

* Ndodh paralelisht me një procedurë tjetër

Indeksi / Pyetja Përgjigja Pikët Informatat e sakta

(P/J) Korrigjimet

Indeksi i kontrollit të cilësisë së ndërtimit (0-15) 9.0

Indeksi i cilësisë së rregulloreve të ndërtimit (0-2) 2.0

Si janë të qasshme ligjet e ndërtimit dhe

rregulloret në ekonominë tuaj? (0-1)

Në dispozicion

on-line.

Pa pagesë.

1.0

Cilat kërkesa për marrje të lejes ndërtimore

janë në mënyrë të qartë të specifikuara nga

rregulloret e ndërtimit ose nga ndonjë faqe

interneti e qasshme, broshurë ose pamflet?

(0-1)

Lista e

dokumenteve të

kërkuara; Taksat

që duhet paguar;

Aprovimet

paraprake që

kërkohen.

1.0

Indeksi i kontrollit të cilësisë para ndërtimit (0-1) 1.0

Cilat subjekte palë të treta kërkohet me ligj

që të verifikojnë se planet e ndërtimit janë

në përputhje me rregulloret ekzistuese të

ndërtimit? (0-1)

Arkitekt i

licencuar;

Inxhinier i

licencuar.

1.0

Indeksi i kontrollit të cilësisë gjatë ndërtimit (0-3) 2.0

23

Çfarë lloje të inspektimeve (nëse ka)

kërkohen me ligj të kryhen gjatë ndërtimit?

(0-2)

Inspektimet nga

inxhinierët e

brendshëm;

Inspektimet në

faza të ndryshme.

1.0

A ndodhin në praktikë inspektimet e

mandatuara me ligj gjatë ndërtimit? (0-1)

Inspektimet e

detyrueshme

gjithmonë bëhen

në praktikë.

1.0

Indeksi i kontrollit të cilësisë pas ndërtimit (0-3) 3.0

A kërkohet me ligj një inspektim

përfundimtar për të verifikuar se ndërtimi

është ndërtuar në përputhje me planet dhe

miratuara dhe rregulloret? (0-2)

Po, Inspektimi

përfundimtar

bëhet nga agjenci

qeveritare; Po,

inxhinieri i

brendshëm e

dorëzon raportin

për inspektim

përfundimtar.

2.0

A ndodhin në praktikë inspektimet

përfundimtare të mandatuara me ligj? (0-1)

Inspektimi

përfundimtar

gjithmonë ndodh

në praktikë.

1.0

Indeksi i regjimeve të përgjegjësisë dhe sigurimeve (0-2) 1.0

Cilat palë (nëse po) mbahen përgjegjëse

sipas ligjit për të metat strukturore ose

problemet në ndërtesë pasi të futet në

përdorim? (0-1)

Arkitekti ose

inxhinieri;

Profesionisti

përgjegjës për

mbikëqyrje;

Kompania

ndërtimore.

1.0

24

Cilat palë (nëse po) kërkohet me ligj që të

marrin një policë sigurimi për të mbuluar të

metat strukturore ose problemet e

mundshme në ndërtesë pasi të futet në

përdorim? (0-1)

Me ligj nuk

kërkohet që asnjë

palë të jetë e

siguruar.

0.0

Indeksi i certifikimeve profesionale (0-4) 0.0

Cilat janë kërkesat për kualifikim për

profesionistin përgjegjës për verifikimin se

planet arkitekturore ose vizatimet janë në

përputhje me rregulloret e ndërtimit? (0-2)

Diplomë

universitare në

arkitekturë ose

inxhinieri.

0.0

Cilat janë kërkesat për kualifikim për

profesionistin që mbikëqyr ndërtimin në

terren? (0-2)

Diplomë

universitare në

inxhinieri,

ndërtimtari ose

menaxhim të

ndërtimtarisë.

0.0

25

2. Tabela e reformave #2: Përmirësimet e procesit ekzistues

Nr. Procedura Koha për

përfundim

Kostot e

ndërlidhura

Organi ekzekutues

Baza ligjore

ose

operacionale

Reforma që

do

ndërmarrë

(p.sh.

Eliminimi,

riorganizimi,

mos

ndryshimi)

Mekanizmi për

reformë:

ndryshimi i

(L)igjit,

ndryshimi i

(R)regullores,

Përmirësim

(O)peracional)

Koha e

nevojshme për

reformë:

(S)hkurtë,

(M)esme,

(G)jatë)14

1

Kërkimi dhe marrja

e certifikatës së

pronës dhe kopjes

së planit të

parcelës

Agjencia: Komuna:

Drejtorati i

Gjeodezisë dhe

Kadastrit

Kopjet vlejnë për 180

ditë dhe kërkohen për

aplikacionin për leje

ndërtimore.

2 ditë EUR 8

2

Kërkimi dhe marrja

e aprovimit të

pajtueshmërisë me

kërkesat teknike

dhe urbane (leja e

23 ditë EUR 10

14 Shkurt = reformë që zbatohet dhe validohet deri më 31 maj 2018. Mesëm = reformë që zbatohet dhe validohet deri më 31 maj 2019. Gjatë = reformë që zbatohet dhe validohet pas 1

qershorit 2019.

26

lokacionit)

Agjencia: Komuna:

Komisioni Urban dhe

Teknik

Autoritetet verifikojnë

nëse ndërtesa mund

të ndërtohet në

sipërfaqen specifike

dhe kontrollojnë

pajtueshmërinë e

projektimit të

ndërtesës me planin

urban. Përveç kësaj,

autoritetet analizojnë

planet e ndërtesës për

të vlerësuar

pajtueshmërinë me

normat e sigurisë dhe

ato teknike të

ndërtimit.

3

Kërkimi dhe marrja

e pëlqimit për

mbrojtje nga zjarri

Agjencia: Ministria e

Punëve të Brendshme,

Departamenti i

Emergjencave

BuildCo duhet të

paraqesë planet e

emergjencës të rast

10 ditë EUR 50

27

zjarri për vlerësim të

pajtueshmërisë me

normat e sigurisë.

4

Kërkimi dhe marrja

e aprovimit inicial

nga autoriteti i ujit

(Ujësjellësi Rajonal

i Kosovës)

Agjencia: Ujësjellësi

Rajonal i Kosovës

BuildCo duhet të

paraqesë planet e ujit

për vlerësim të

pajtueshmërisë me

normat e sigurisë.

2 ditë Pa pagesë

5

Pagesa e taksave

komunale për lejen

ndërtimore në një

bankë komerciale

Agjencia: Banka

Komerciale

1 ditë EUR 8,454

6

Kërkimi dhe marrja

e lejes ndërtimore

nga Drejtorati i

Planifikimit,

Urbanizmit dhe

Ndërtimit i

Komunës

Agjencia: Komuna:

Drejtorati i

Planifikimit,

30 ditë

Pa pagesë

28

Urbanizmit dhe

Ndërtimit

BuildCo paraqet

faturën e pagesës dhe

kërkon lejen

ndërtimore. Zakonisht

aplikuesit duhet të

presin ndërmjet 20

deri 35 ditë për të

marrë lejen

ndërtimore.

7

Njoftimi i

Drejtoratit të

Planifikimit,

Urbanizmit dhe

Ndërtimit të

Komunës rreth

fillimit të punëve

ndërtimore

Agjencia: Komuna:

Drejtorati i

Planifikimit,

Urbanizmit dhe

Ndërtimit

Njoftimi duhet të

dorëzohet 8 ditë para

fillimit të ndërtimit.

Komisioni teknik

mund të vizitojë

vendin në bazë të

paparalajmëruar për të

verifikuar nëse

1 ditë Pa pagesë

29

ndërtimi është në

përputhje me planin.

Për shkak të vëllimit

të ndërtimeve në

Prishtinë, vizitat e tilla

janë të rralla.

8

Kryerja e

inspektimit pas

përfundimit të

punëve në dhe

Agjencia: Komuna:

Drejtorati i

Planifikimit,

Urbanizmit dhe

Ndërtimit

1 ditë Pa pagesë

9

Kryerja e

inspektimit pas

përfundimit të

themelit

Agjencia: Komuna:

Drejtorati i

Planifikimit,

Urbanizmit dhe

Ndërtimit

Sipas Udhëzimit

Administrativ Nr.

18/2013 për

Standardet Minimale

dhe Procedurat për

Mbikëqyrjen

Inspektive dhe

1 ditë Pa pagesë

30

Lëshimin e

Certifikatës së

Përdorimit të 15

qershorit 2013,

Komuna duhet të

inspektojë ndërtimin

gjatë fazave të

ndryshme të

ndërtimit. Në praktikë

ka 3-4 inspektime.

10

Kryerja e

inspektimit pas

përfundimit të

strukturës

Agjencia: Komuna:

Drejtorati i

Planifikimit,

Urbanizmit dhe

Ndërtimit

Sipas Udhëzimit

Administrativ Nr.

18/2013 për

Standardet Minimale

dhe Procedurat për

Mbikëqyrjen

Inspektive dhe

Lëshimin e

Certifikatës së

Përdorimit të 15

qershorit 2013,

Komuna duhet të

inspektojë ndërtimin

1 ditë Pa pagesë

31

gjatë fazave të

ndryshme të

ndërtimit. Në praktikë

ka 3-4 inspektime.

11

Kërkimi dhe kyçja

në shërbimet e

ujësjellësit dhe

kanalizimit

Agjencia: Ujësjellësi

Rajonal e Kosovës

7 ditë EUR 181

12

Kryerja e

inspektimit

përfundimtar dhe

marrja e lejes së

përdorimit

Agjencia: Komuna:

Komisioni Teknik

39 ditë Pa pagesë

13

Regjistrimi i pronës

në Drejtoratin e

Gjeodezisë dhe

Kadastrit të

Komunës

Agjencia: Komuna:

Drejtorati i

Gjeodezisë dhe

Kadastrit

34 ditë Pa pagesë

*14 Pagesa e taksës për

regjistrim në një

bankë komerciale

1 ditë EUR 910

32

Agjencia: Banka

Komerciale

*15

Kryerja e

inspektimit nga

Drejtorati i

Gjeodezisë dhe

Kadastrit të

Komunës

Agjencia: Komuna:

Drejtorati i

Gjeodezisë dhe

Kadastrit

1 ditë Pa pagesë

* Ndodh paralelisht me një procedurë tjetër.

Indeksi / Pyetja Përgjigja

Organi

ekzekutiv

Baza ligjore ose

operacionale

Reforma që

duhet bërë (p.sh.

eliminimi,

riorganizimi, s’ka

ndryshim)

Mekanizmi për

reformë:

ndryshimi i

(L)igjit,

ndryshimi i

(R)regullores,

Përmirësim

(O)peracional)

Koha e

nevojshme për

reformë:

(S)hkurtë,

(M)esme,

(G)jatë)15

Indeksi i kontrollit të cilësisë së ndërtimit (0-15)

Indeksi i cilësisë së rregulloreve të ndërtimit (0-2)

Si janë të qasshme ligjet

e ndërtimit dhe

rregulloret në

ekonominë tuaj? (0-1)

Në dispozicion

on-line.

Pa pagesë.

15 Shkurt = reformë që zbatohet dhe validohet deri më 31 maj 2018. Mesëm = reformë që zbatohet dhe validohet deri më 31 maj 2019. Gjatë = reformë që zbatohet dhe validohet pas 1

qershorit 2019.

33

Cilat kërkesa për marrje

të lejes ndërtimore janë

në mënyrë të qartë të

specifikuara nga

rregulloret e ndërtimit

ose nga ndonjë faqe

interneti e qasshme,

broshurë ose pamflet?

(0-1)

Lista e

dokumenteve

të kërkuara;

Taksat që

duhet paguar;

Aprovimet

paraprake që

kërkohen.

Indeksi i kontrollit të cilësisë para ndërtimit (0-1)

Cilat subjekte palë të

treta kërkohet me ligj

që të verifikojnë se

planet e ndërtimit janë

në përputhje me

rregulloret ekzistuese të

ndërtimit? (0-1)

Arkitekt i

licencuar;

Inxhinier i

licencuar.

Indeksi i kontrollit të cilësisë gjatë ndërtimit (0-3)

Çfarë lloje të

inspektimeve (nëse ka)

kërkohen me ligj të

kryhen gjatë ndërtimit?

(0-2)

Inspektimet nga

inxhinierët e

brendshëm;

Inspektimet në

faza të

ndryshme.

A ndodhin në praktikë

inspektimet e

mandatuara me ligj gjatë

ndërtimit? (0-1)

Inspektimet e

detyrueshme

gjithmonë

bëhen në

praktikë.

Indeksi i kontrollit të cilësisë pas ndërtimit (0-3)

A kërkohet me ligj një

inspektim përfundimtar

Po, Inspektimi

përfundimtar

34

për të verifikuar se

ndërtimi është ndërtuar

në përputhje me planet

dhe miratuara dhe

rregulloret? (0-2)

bëhet nga

agjenci

qeveritare; Po,

inxhinieri i

brendshëm e

dorëzon

raportin për

inspektim

përfundimtar.

A ndodhin në praktikë

inspektimet

përfundimtare të

mandatuara me ligj? (0-

1)

Inspektimi

përfundimtar

gjithmonë

ndodh në

praktikë.

Indeksi i regjimeve të përgjegjësisë dhe sigurimeve (0-2)

Cilat palë (nëse po)

mbahen përgjegjëse

sipas ligjit për të metat

strukturore ose

problemet në ndërtesë

pasi të futet në

përdorim? (0-1)

Arkitekti ose

inxhinieri;

Profesionisti

përgjegjës për

mbikëqyrje;

Kompania

ndërtimore.

Cilat palë (nëse po)

kërkohet me ligj që të

marrin një policë

sigurimi për të mbuluar

të metat strukturore

ose problemet e

mundshme në ndërtesë

pasi të futet në

përdorim? (0-1)

Me ligj nuk

kërkohet që

asnjë palë të

jetë e siguruar.

Indeksi i certifikimeve profesionale (0-4)

35

Cilat janë kërkesat për

kualifikim për

profesionistin përgjegjës

për verifikimin se planet

arkitekturore ose

vizatimet janë në

përputhje me

rregulloret e ndërtimit?

(0-2)

Diplomë

universitare në

arkitekturë ose

inxhinieri.

Cilat janë kërkesat për

kualifikim për

profesionistin që

mbikëqyr ndërtimin në

terren? (0-2)

Diplomë

universitare në

inxhinieri,

ndërtimtari ose

menaxhim të

ndërtimtarisë.

36

3. Tabela e reformave #3: Inventari i organeve plotësuese të përfshira në proces

Nr. Organi qeveritar ose jo-qeveritar

Numri

1

2

3

4

5

6

37

4. Tabela e reformave #4: Formular i Planit 4 vjeçar të Veprimit (2017 – 2021)

2017 2018

N Dh J Sh M P M Q K G Sh T N Dh

1. Aktiviteti / Reforma

a. Detyra 1

b. Detyra 2

c. Detyra 3

2. Aktiviteti / Reforma

a. Detyra 1

b. Detyra 2

c. Detyra 3

3. Aktiviteti / Reforma

a. Detyra 1

b. Detyra 2

c. Detyra 3

4. Aktiviteti / Reforma

a. Detyra 1

b. Detyra 2

c. Detyra 3

38

39

SHTOJCA I: BANKA BOTËRORE REFORMA TË RËNDËSISHME 2008 - 2018

RIORGANIZIMI I PROCESIT TË MARRJES SË LEJES NDËRTIMORE

Sektori i ndërtimit është një tregues kritik i shëndetit të një ekonomie. Ngecja e tepërt e projekteve të ndërtimit është një shenjë e dukshme e vështirësive

ekonomike, ndërkohë që lulëzimi i industrisë së ndërtimit është tregues i rritjes ekonomike. Megjithëse mbeten pengesa të ndryshme - duke përfshirë natyrën

e fragmentuar të industrisë së ndërtimit dhe hezitimin për t'iu përshtatur ndryshimeve teknologjike - qeveritë në mbarë botën janë të përqendruar në zbatimin

e reformave që ulin kohën dhe koston për të marrë leje ndërtimi. Në vitin 2016/17, 5 nga 22 ekonomitë që reformuan proceset e tyre të lejeve të ndërtimit,

i përqendruan reformat e tyre në reduktimin e kohës për të marrë lejen e ndërtimit.

Bregu i Fildishtë, i cili tregoi përmirësimin më të rëndësishëm në këtë zonë në vitin 2016/17, krijoi një sportel të vetëm për lejet e ndërtimit dhe publikoi

afatet, kostot dhe procedurat lidhur me marrjen e certifikatës së planifikimit urban. Si rezultat, Bregu i Fildishtë reduktoi numrin e procedurave të kërkuara

për katër dhe kohën për të procesuar aplikimet për 210 ditë.

Progres i dukshëm u bë gjithashtu në vende të tjera në Afrikën Sub-Sahariane, ku 15 ekonomi reformuan disa aspekte të proceseve të tyre për lëshimin e

lejeve të ndërtimit. Gaboni ka lehtësuar procedurat dhe ka zvogëluar kohën për të marrë një leje ndërtimi duke krijuar një takim të brendshëm para miratimit

të ekspertëve teknikë të cilët shqyrtojnë aplikimin përpara një takimi zyrtar të komitetit. Gaboni gjithashtu i vuri në dispozicion on-line rregullat e ndërtimit,

planet e taksave dhe kërkesat për të marrë një leje ndërtimi. Në mënyrë të ngjashme, Benini dhe Gana përmirësuan transparencën duke i bërë rregulloret në

lidhje me ndërtimin të hapura on-line, ndërkohë që Ruanda ngriti kontrollin e cilësisë gjatë ndërtimit duke futur inspektime të bazuara në rrezik. Kenia reduktoi

tarifat e ndërtimit duke eliminuar taksat për miratim nga Autoriteti Kombëtar i Menaxhimit të Mjedisit dhe Autoritetit Kombëtar i Ndërtimit. Malavi përgjysmoi

taksat e lejes së ndërtimit. Tanzania ka përmirësuar procesin e lëshimit të lejeve duke përmirësuar efikasitetin e sporteleve të vetme dhe duke rritur frekuencën

e mbledhjeve të këshillit për leje ndërtimi në një herë në muaj.

Në Evropë dhe Azinë Qendrore, Ukraina zvogëloi koston e ndërtimit duke ulur ndjeshëm kontributet e detyrueshme të investitorëve në infrastrukturën

sociale dhe inxhinierike të transportit të Kievit. Lituania ka shkurtuar kohën e nevojshme për të marrë kushtet teknike dhe lejen e ndërtimit. Uzbekistani ka

lehtësuar procesin për marrjen e miratimit të ndarjes së parcelave të tokës nga agjenci të ndryshme.

40

1. Bashkimi Evropian (16): Reformat në dhënien e lejeve të ndërtimit sipas

ekonomive TBB 2008 – TBB 2018 Bullgaria

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2008: Bullgaria e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve ndërtimore

duke miratuar legjislacionin e ri që sqaron procesin.

TBB 2009: Bullgaria e ka bërë dhënien e lejeve ndërtimore më të

ndërlikuar, duke i rritur taksat, kohën dhe numrin e procedurave për

marrjen e lejeve të ndërlidhura ndërtimore.

Kroacia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2015: Kroacia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve ndërtimore

duke zvogëluar kërkesat dhe taksat për leje ndërtimore, dhe duke e kryer më

shpejtë inspektimin përfundimtar të ndërtimit.

TBB 2011: Kroacia e ka zëvendësuar lejen e lokacionit dhe konfirmimin

e dizajnit të projektit me një certifikatë të vetme, duke thjeshtuar dhe

përshpejtuar procesin e dhënies së lejeve ndërtimore.

TBB 2010: Kroacia ka përmirësuar procesin e vet të lejeve ndërtimore

përmes funksionalizimit të zyrës 'one-stop shop' dhe zbatimit të kodit të

ndërtimit.

TBB 2009: Kroacia e ka bërë dhënien e lejeve ndërtimore më të lehtë

përmes një kodi të ri të ndërtimit, ku ka eliminuar disa procedura për marrjen

e lejes - edhe pse ndryshime të tjera kanë shkaktuar një grumbullim të rasteve

administrative për lejet ndërtimore dhe të banimit që kanë rritur kohën e

kërkuar në përgjithësi.

TBB 2018: Kroacia e ka bërë më të kushtueshme dhënien e lejeve

të ndërtimit duke ngritur taksat administrative për leje ndërtimore dhe

të përdorimit.

Republika Çeke

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

41

TBB 2010: Republika Çeke e ka kanalizuar procesin e saj të dhënies së

lejeve ndërtimore duke e shkurtuar kohën e brendshme të procesimit për

regjistrimin e ngastrave të reja.

TBB 2008: Republika Çeke e ka shkurtuar kohën e nevojshme për

dhënien e lejeve të ndërtimit duke miratuar një ligj të ri të ndërtimit dhe duke

zbatuar disa rregullore që synojnë thjeshtimin e procesit të dhënies së lejeve

ndërtimore.

Danimarka

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Danimarka e ka bërë më të shtrenjtë dhënien e lejeve

të ndërtimit duke ngritur koston e lejeve të ndërtimit dhe koston e

kyçjes në ujësjellës dhe kanalizim

TBB 2014: Danimarka e ka bërë dhënien e lejeve ndërtimore më

të kushtueshëm, duke e rritur taksën për lejet e ndërtimit.

Estonia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2011: Estonia e ka bërë dhënien e lejeve ndërtimore më të

ndërlikuar duke shtuar kohën për marrjen e kritereve të projektimit nga

komuna.

Franca

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2017: Franca e më pak të kushtueshme dhënien e lejeve për

ndërtim duke reduktuar koston për marrjen e lejes ndërtimore

Greqia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2013: Greqia e ka shkurtuar kohën e nevojshme për marrjen e lejes

së ndërtimit duke futur kufizime të rrepta kohore për trajtimin e kërkesave

për leje në komunë.

42

Hungaria

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2011: Hungaria ka zbatuar kufizimet kohore për dhënien e lejeve

ndërtimore.

Letonia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2014: Letonia e ka bërë më të lehtë sigurimin e lejeve të ndërtimit

duke futur kufizime të reja kohore për lëshimin e lejes së ndërtimit, dhe duke

eliminuar rolin e Agjencisë së Shëndetësisë Publike në miratimin e lejeve të

ndërtimit dhe kryerjen e inspektimeve.

TBB 2016: Letonia e ka bërë më të gjatë sigurimin e lejeve të

ndërtimit, duke e shtuar kohën e nevojshme për marrjen e lejes së

ndërtimit - edhe pse e ka rregulluar procesin duke lëshuar lejen e

ndërtimit së bashku me kushtet e planifikimit të arkitekturës.

Lituania

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Lituania e ka bërë më të lehtë dhënien lejeve të ndërtimit

duke reduktuar kohën e nevojshme për marrjen e kushteve teknike dhe lejes

ndërtimore.

TBB 2015: Lituania e ka bërë më të lehtë dhënia e lejeve të ndërtimit

duke e shkurtuar kohën e nevojshme për trajtimin e kërkesave për leje të

ndërtimit.

Malta

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2014: Malta e ka bërë më pak të kushtueshëm sigurimin e lejeve të

ndërtimit, duke ulur ndjeshëm taksat e lejeve të ndërtimit.

Holanda

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2013: Holanda e ka bërë më të thjeshtë dhënien e lejeve të

ndërtimit përmes bashkimit të disa miratimeve dhe zbatimit të sistemit të

43

aplikimit on-line.

TBB 2010: Holanda e ka përmirësuar procesin e saj të rregullimit të

ndërtimit nëpërmjet një ligji të ri të planifikimit hapësinor.

Polonia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2017: Polonia e ka bërë më të thjeshtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke riorganizuar procesin e marrjes së lejes ndërtimore.

TBB 2014: Polonia e ka bërë më të lehtë sigurimin e lejeve të ndërtimit

përmes mënjanimit të kërkesës për marrjen e përshkrimit të dokumentacionit

gjeoteknik të tokës.

Portugalia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2013: Portugalia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke zbatuar kufizime të rrepta kohore për procesimin e projekteve urbane

dhe thjeshtimin e procedurave të ndërlidhura.

TBB 2012: Portugalia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke e rregulluar sistemin e vetë të inspektimit.

TBB 2011: Portugalia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke zbatuar afatin kohor prej 95 ditëve për miratimin e dizajnit të projektit.

TBB 2010: Portugalia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke futur në përdorim një sistem të përmirësuar të vlerësimit të sigurisë nga

zjarri për projekte të reja ndërtimore dhe regjistrimin më të shpejtë të

ndërtesave të reja.

TBB 2009: Portugalia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve ndërtimore

duke mundësuar aplikime on-line për lejet e ndërtimit, duke caktuar zyrtarë

për çdo kërkesë dhe duke i thjeshtuar miratimet, edhe pse ajo gjithashtu futi

në funksion një kontroll më të rreptë të rregullativës së punës, duke shtuar

një procedurë të re të inspektimit gjatë ndërtimit.

44

Rumania

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2011: Rumania ka ndryshuar rregullativën lidhur me dhënien e lejeve

të ndërtimit për të zvogëluar taksat dhe për të përshpejtuar procesin.

TBB 2010: Rumunia e ka bërë më të kushtueshëm sigurimin e

lejeve të ndërtimit duke paraqitur një taksë të re.

Sllovenia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2014: Sllovenia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke eliminuar kërkesën për të marrë kushtet e projektit nga ofruesi i ujit

dhe kanalizimit.

2. Shtetet fqinje dhe të ndërlidhura (9): Reformat në Dhënien e lejeve të

ndërtimit sipas ekonomive TBB 2008 – TBB 2018 Shqipëria

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2017: Shqipëria e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke rifutur lëshimin e lejeve ndërtimore dhe riorganizuar procesin e pranimit

të inspektimit përfundimtar dhe certifikatës së përdorimit.

TBB 2015: Shqipëria e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

përmes rifillimit të lëshimit të lejeve të ndërtimit, dhe përmes konsolidimit të

lejes së tokës dhe lejes së ndërtimit në një leje të vetme të zhvillimit të

ndërtimit.

TBB 2016: Shqipëria e ka bërë më të vështirë dhënien e lejeve të

ndërtimit përmes pezullimit të lëshimit të lejeve të ndërtimit.

TBB 2012: Në Shqipëri dhënia e lejes së ndërtimit u bë më e

vështirë, sepse autoriteti kryesor përgjegjës për lëshimin e lejeve të

ndërtimit nuk është takuar që nga prilli i vitit 2009.

Bosnja dhe Hercegovina = Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2012: Bosnja dhe Hercegovina e ka bërë më të lehtë dhënien e

lejeve të ndërtimit përmes digjitalizimit të plotë dhe përmirësimit të regjistrit

të saj të tokës dhe kadastrës.

TBB 2010: Bosnja dhe Hercegovina e ka përmirësuar sistemin e vet të

dhënies së lejeve të ndërtimit përmes shkurtimit të kohës së nevojshme për

të regjistruar një ndërtesë të re në gjykata dhe kadastrën e tokës.

45

TBB 2009: Bosnja dhe Hercegovina e ka bërë më të lehtë dhënien e

lejeve të ndërtimit me përshpejtimin e procedurave në kadastër dhe regjistrin

amë të tokës dhe uljen e kostos së lidhjeve të reja telefonike.

Gjeorgjia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2016: Gjeorgjia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke shkurtuar kohën e nevojshme për lëshimin e lejeve të ndërtimit.

TBB 2010: Gjeorgjia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke thjeshtuar procesin e marrjes së konfirmimit nga shërbimet komunale,

duke futur një proces të miratimit të bazuar në rrezik për leje ndërtimi, dhe

duke vendosur afatet e reja kohore për lëshimin e certifikatës së përdorimit

për banim.

TBB 2008: Gjeorgjia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

përmes zbatimit të qendrës "one-stop shop" për lidhjet e shërbimeve

komunale, thjeshtimit të procedurave për marrjen e lejes së banimit dhe

mënjanimit të kërkesave për disa dokumente.

Kosova

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2015: Kosova e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke krijuar një skemë të re të inspektimit të ndarë në faza, dhe duke ulur

ndjeshëm taksën për lejet e ndërtimit.

TBB 2014: Kosova e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke eliminuar kërkesën për verifikimin e projektit kryesor të ndërtimit, duke

eliminuar taksat për miratime teknike nga komuna dhe duke ulur taksën për

lejet e ndërtimit.

IRJ e Maqedonisë

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2014: IRJ e Maqedonisë e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke shkurtuar kohën e nevojshme për të regjistruar një ndërtesë

të re, dhe duke e autorizuar komunën që të regjistrojë ndërtesën në emër të

46

pronarit.

TBB 2012: IRJ e Maqedonisë e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke i transferuar proceset e mbikëqyrjes tek sektori privat dhe

duke i thjeshtësuar procedurat.

TBB 2010: IRJ e Maqedonisë e ka shkurtuar kohën e nevojshme për

dhënien e lejes së ndërtimit nëpërmjet ndryshimeve në procesin e dhënies së

lejeve.

TBB 2008: IRJ e Maqedonisë e ka shkurtuar kohën e nevojshme për

dhënien e lejeve ndërtimore me përshpejtimin e lëshimit të certifikatave të

pronësisë së tokës.

Mali i Zi

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2016: Mali i Zi e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke e shkurtuar kohën e nevojshme për të lëshuar lejet e ndërtimit.

TBB 2015: Mali i Zi e ka bërë dhënien e lejeve të ndërtimit ndjeshëm më

të lirë duke zvogëluar taksën për ofrimin e shërbimeve komunale në tokën

ndërtimore, dhe duke eliminuar taksën për marrjen e lejes të zhvillimit urban

dhe kërkesat teknike nga komuna.

TBB 2014: Mali i Zi ka e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke futur në funksion qendrën 'one-stop shop', dhe duke imponuar

kufizime të rrepta kohore për dhënien e miratimeve.

TBB 2013: Mali i Zi ka e ka bërë më pak të kushtueshëm dhënien e

lejeve të ndërtimit duke e zvogëluar koston e procedurave të parandërtimit

dhe pasndërtimit.

TBB 2010: Mali i Zi ka përmirësuar sistemin e vet të dhënies së lejeve të

ndërtimit duke zbatuar një ligj të ri të ndërtimit, duke zvogëluar numrin e

procedurave, duke siguruar mekanizma të reja të miratimit të lejeve të

ndërtimit dhe kontrollin e ndërtimit si dhe duke futur në funksion një sistem

të miratimit të bazuar në rrezik, ku projekte të vogla trajtohen nga komuna

lokale..

TBB 2009: Mali i Zi e ka bërë më të vështirë dhënien e lejeve

ndërtimore duke paraqitur kërkesa më të rrepta të pajtueshmërisë

mjedisore, të cilat çuan në një ngarkesë me raste administrative dhe një

rritje në kohën e kërkuar. Përveç kësaj, një metodë e re për llogaritjen e

taksave ka çuar në një rritje në kosto.

47

Serbia = Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2017: Serbia e ka bërë më të shpejtë dhënien e lejeve ndërtimore

duke zbatuar një sistem on-line dhe riorganizuar procesin e marrjes së

kushteve teknike për leje ndërtimore.

TBB 2016: Serbia e ka bërë më pak të kushtueshëm dhënien e lejeve të

ndërtimit duke eliminuar taksën e zhvillimit të tokës për depot. Nga ana

tjetër, ajo gjithashtu futi në zbatim një inspektim të detyrueshëm të punëve të

themelit.

TBB 2009: Në Serbi raste të pa trajtuara në Departamentin e

Ndërtimtarisë të Komunës së Beogradit kanë rritur kohën e kërkuar për

marrjen e lejeve të ndërtimit.

Turqia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2016: Turqia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

përmes riorganizimit të procesit të marrjes së lejes për siguri nga zjarri.

TBB 2014: Turqia e ka shkurtuar kohën e nevojshme për trajtimin e

lejeve të ndërtimit duke vendosur kufizime të rrepta kohore për dhënien e

një plani për ngastrën, duke zvogëluar kërkesat e dokumentacionit për leje të

banimit.

TBB 2013: Turqia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke eliminuar kërkesën për të ndërtuar një strehë në ndërtesa të pabanuara

me një sipërfaqe gjithsej prej më pak se 1500 metra katror.

Ukraina

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Ukraina e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke reduktuar taksat.

TBB 2014: Ukraina e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke futur në zbatim një sistem të miratimit të bazuar në rrezik, duke

eliminuar kërkesat për miratimet e caktuara dhe kushtet teknike, si dhe duke

thjeshtuar procesin e regjistrimit të të drejtave në pasuritë e paluajtshme.

TBB 2009: Dhënia e lejeve të ndërtimit në Ukrainë është bërë më i

kushtueshëm për shkak të futjes së një tatimi të infrastrukturës, ku merr

më shumë kohë për shkak të një numri të madh të rasteve administrative

në pritje.

48

TBB 2011: Ukraina e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke zbatuar rregulloret kombëtare dhe lokale që rregullojnë procedurat.

3. Shtete tjera (102): Reformat në Dhënien e lejeve të ndërtimit sipas ekonomive

TBB 2008 – TBB 2018 Algjeria

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2017: Algjeria e ka bërë më të shpejtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke reduktuar kohën për marrjen e lejes ndërtimore.

TBB 2016: Algjeria e ka bërë më të lehtë sigurimin e lejeve të ndërtimit

duke eliminuar kërkesën ligjore për të siguruar një kopje të vërtetuar të

pronësisë gjatë aplikimit për lejen ndërtimore.

TBB 2010: Algjeria e ka përmirësuar procesin e saj të dhënies së lejeve

të ndërtimit duke futur rregullativ të re në zbatim, që ka për qëllim

përmirësimin e administrimit të procesit dhe sigurimin e përfundimit të sigurt

dhe me kohë të projekteve të ndërtimit.

Angola

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Angola e ka bërë më të lehtë dhe më të shkurtë procesin e

dhënies së lejeve të ndërtimit duke përmirësuar sistemin e vetëm të aplikimit

TBB 2009: Angola e ka bërë më të lehtë sigurimin e lejeve të ndërtimit

duke eliminuar kërkesat për miratimet nga kompanitë e ujit dhe të energjisë

elektrike.

Argjentina

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Argjentina e ka bërë më të kushtueshme marrjen e

lejeve të ndërtimit duke miratuar një ligj të ri tatimor për qytetin e

Buenos Aires.

49

TBB 2017: Argjentina e ka bërë më të vështirë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke ngritur taksat komunale.

TBB 2015: Argjentina e ka bërë më të kushtueshëm sigurimin e

lejeve të ndërtimit duke rritur disa taksa.

Armenia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2016: Armenia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke përjashtuar projekte me rrezik më të ulët nga kërkesat për miratimin e

planeve arkitekturale nga një ekspert i pavarur dhe për mbikëqyrjen teknike

të ndërtimit.

TBB 2012: Armenia e ka bërë më të dhënien sigurimin e lejeve të

ndërtimit duke eliminuar kërkesën për të marrë vlerësimin e ndikimit

mjedisor për projekte të vogla.

TBB 2009: Armenia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke hequr kërkesën për të paguar "kontributet bamirëse" në mënyrë që të

sigurohet e drejta e projektimit.

Australia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2010: Australia e ka shkurtuar kohën e nevojshme për trajtimin e

lejeve të ndërtimit përmes thjeshtimit të procedurave.

Azerbajxhani

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2016: Azerbajxhani e ka bërë më të lehtë sigurimin e lejeve të

ndërtimit duke krijuar qendrën 'one-stop shop' për lëshimin e pëlqimit për

dokumentacionin e projektit.

TBB 2014: Azerbajxhani ka miratuar një kod të ri të ndërtimit që

thjeshton procedurat lidhur me dhënien e lejeve të ndërtimit, dhe ka

përcaktuar afatet kohore zyrtare për disa procedura.

50

Bahamet

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2015: Bahama e ka bërë më të kushtueshëm dhënien e lejeve

të ndërtimit duke rritur taksat e lejeve të ndërtimit.

Bahrejni

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2010: Bahrejni e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke konsoliduar më tej miratimet paraprake për lejet e ndërtimit në qendrën

'one-stop shop', dhe duke shkurtuar kohën e nevojshme për marrjen e lejes

së ndërtimit.

Bjellorusia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2010: Bjellorusia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke e thjeshtuar procesin e miratimit të dizajnit të mjedisit dhe të projektit.

TBB 2009: Bjellorusia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke i rishikuar afatet kohore ligjore për lëshimin e pëlqimeve paraprake dhe

lejeve të ndërtimit, dhe duke i eliminuar taksat e lejeve të ndërtimit..

Benini

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Benini ka rritur transparencën e dhënies së lejeve të ndërtimit

duke publikuar rregulloret lidhura me ndërtimin on-line, pa pagesë.

TBB 2016: Benini e ka shkurtuar kohën për dhënien e lejeve të ndërtimit

duke krijuar qendrën 'one-stop shop', dhe duke zvogëluar numrin e

nënshkruesve të kërkuar në lejet e ndërtimit.

TBB 2013: Benini e ka shkurtuar kohën e nevojshme për të marrë një

leje ndërtimi duke përshpejtuar trajtimin e kërkesave.

TBB 2011: Benini ka krijuar një komision të ri komunal për të

përmirësuar dhënien e lejeve ndërtimore dhe ka ngritur një komision ad hoc

për t'u marrë me rastet e pazgjidhura të kërkesave për leje.

TBB 2009: Në Benin një numër i madh i rasteve të pazgjidhura

administrative në Komunën e Cotonou ka rezultuar në pritje më të gjata

për dhënien e lejes së ndërtimit.

51

Bolivia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. X = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2017: Bolivia e ka bërë më të gjatë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke zbatuar një kërkesë të re për të paguar certifikatën e

regjistrit të tokës në Këshillin Gjyqësor.

Botsvana

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2017: Botsvana e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke hequr kërkesën për dorëzim të certifikatës së miratimit për të marrë

lejen ndërtimore.

TBB 2014: Botsuana e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke eliminuar kërkesën për një vlerësim të ndikimit mjedisor për projekte

me rrezik të ulët.

Brunei Darusalam

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Brunei Darusalam me ka bërë më pak të ngarkueshme

dhënien e lejeve të ndërtimit duke riorganizuar procesin e marrjes së lejes

ndërtimore.

TBB 2015: Brunei Darusalam e ka bërë më të lehtë sigurimin e lejeve të

ndërtimit duke i konsoliduar inspektimet përfundimtare.

TBB 2013: Brunei Darusalam e ka bërë më të lehtë sigurimin e lejeve të

ndërtimit duke krijuar qendrën 'one-stop shop' për miratimet

parandërtimore.

Burkina Faso

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2012: Burkina Faso e ka bërë më pak të kushtueshme sigurimin e

lejeve ndërtimore duke ulur taksat për të marrë një studim të sigurisë nga

zjarri.

TBB 2011: Burkina Faso e ka bërë më të lehtë sigurimin e lejeve të

52

ndërtimit duke shkurtuar koston përgjysmë të studimit të tokës dhe duke

shkurtuar për një të tretën kohën e trajtimit të kërkesës për leje ndërtimore.

TBB 2010: Burkina Faso e ka bërë më të lehtë sigurimin e lejeve të

ndërtimit duke krijuar një qendër 'one-stop shop' për trajtimin e lejeve të

ndërtimit në Ouagadougou.

TBB 2009: Burkina Faso e ka bërë më të lehtë sigurimin e lejeve të

ndërtimit duke eliminuar inspektime të kohëpaskohshme gjatë ndërtimit dhe

duke krijuar qendrën e re 'one-stop shop' për lejet e ndërtimit, e cila ka

zvogëluar taksat e miratimit dhe ka kombinuar disa pagesa të veçanta në një.

Burundi

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2014: Burundi e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke krijuar qendrën 'one-stop shop' për marrjen e lejeve të ndërtimit dhe

lidhjet me shërbime komunale.

TBB 2013: Burundi e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke eliminuar kërkesën për pëlqim nga Ministria e Shëndetësisë dhe duke e

ulur koston e studimit gjeoteknik.

TBB 2012: Burundi e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke e ulur koston për marrjen e studimit gjeoteknik.

Kepi i Verdhë

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Kepi i Verdhë e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke publikuar të gjitha rregulloret e lidhura me ndërtimin on-line

pa pagesë.

Kameruni

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2017: Kameruni e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke reduktuar kohën e nevojshme për marrjen e lejes ndërtimore dhe ka

TBB 2014: Kameruni e ka bërë më të ndërlikuar sigurimin e lejeve

të ndërtimit me futjen në sistem të kërkesave për njoftim dhe inspektim.

Në të njëjtën kohë, Kameruni e ka lehtësuar duke decentralizuar

procesin për marrjen e lejes së ndërtimit dhe duke futur kufizime të

53

forcuar Indeksin e Kontrollit të Cilësisë së Ndërtimit duke rritur

transparencën.

rrepta kohore për trajtimin e kërkesës dhe lëshimin e certifikatës së

konformitetit.

Kanada

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Kanada e ka bërë më të shtrenjtë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke ngritur taksat për miratim të planit të lokacionit dhe lejet

ndërtimore.

Republika Qendrore Afrikane

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2013: Republika Qendrore e Afrikës e bërë më të

kushtueshme marrjen e lejes së ndërtimit.

Kina

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2013: Kina e ka thjeshtuar procesin e marrjes së lejes së ndërtimit

duke kanalizuar dhe centralizuar miratimet parandërtimore.

TBB 2008: Kina i ka shkurtuar vonesat në trajtimin e lejeve të ndërtimit

duke futur në zbatim trajtimin elektronik të kërkesave për leje ndërtimi dhe

duke u mundësuar kompanive ndërtimore që të aplikojnë on-line për

certifikata të sigurisë.

Kolumbia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2011: Kolumbia e ka lehtësuar dhënien e lejeve të ndërtimit duke

përmirësuar verifikimin elektronik të certifikatave parandërtimore.

TBB 2010: Kolumbia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke futur në zbatim një rregullativ që i kategorizon projektet e ndërtimit në

bazë të rrezikut, dhe që mundëson verifikimin elektronik të dokumenteve të

caktuara.

54

TBB 2009: Kolumbia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke e zbatuar plotësisht rregullin "heshtja është miratim", dhe duke futur në

zbatim një formular të ri të unifikuar të aplikimit për leje ndërtimi.

Rep. Dem. e Kongos

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2017: Republika Demokratike e Kongos e ka bërë më të lehtë

dhënien e lejeve të ndërtimit duke përmirësuar kontrollin e cilësisë së

ndërtimit dhe reduktuar kohën e nevojshme për marrjen e lejes ndërtimore.

TBB 2016: Republika Demokratike e Kongos e ka bërë dhënien e lejeve

të ndërtimit më pak të kushtueshëm duke përgjysmuar koston për marrjen e

lejes së ndërtimit.

TBB 2012: Republika Demokratike e Kongos i ka zvogëluar kostot

administrative të marrjes së lejes së ndërtimit.

TBB 2011: Dhënia e lejeve ndërtimore është bërë më i lehtë në

Republikën Demokratike të Kongos në sajë të një uljeje në koston e lejeve

ndërtimore nga 1% të kostos së vlerësuar të ndërtimit në 0.6%, si dhe

shkurtimit të afatit kohor për dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Republika Demokratike e Kongos e ka bërë më të

shtrenjtë dhënien e lejeve të ndërtimit duke reviduar formulën për

vlerësimin e taksës lejes ndërtimore. Në të njëjtën kohë Republika

Demokratike e Kongos e ka bërë më transparente dhënien e lejeve të

ndërtimit duke publikuar të gjitha rregulloret lidhur me ndërtimin on-

line, pa pagesë.

TBB 2015: Republika Demokratike e Kongos e ka bërë më të

kushtueshme dhënien e lejeve të ndërtimit duke e rritur taksën për lejen

ndërtimore.

Rep. e Kongos

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2013: Republika e Kongos e ka bërë më pak të kushtueshëm

dhënien e lejeve ndërtimore duke e ulur koston e regjistrimit të ndërtesave

të reja në regjistrin e tokës.

Kosta Rika

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2014: Kosta Rika e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke eliminuar procedurat, duke përmirësuar efikasitetin dhe duke

lansuar një platformë on-line që ka thjeshtuar procesin e lejeve të ndërtimit

duke i integruar proceset e miratimit të agjencive të ndryshme.

55

TBB 2013: Kosta Rika e ka thjeshtuar procesin e marrjes së lejeve të

ndërtimit duke zbatuar sisteme on-line për miratim.

Bregu i Fildishtë

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Bregu i Fildishtë e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke riorganizuar procesin në sportelet e vetme

TBB 2017: Bregu i Fildishtë e ka bërë më transparente dhënien e lejeve

të ndërtimit duke i bërë rregulloret e ndërtimit të qasshme on-line.

TBB 2014: Bregu i Fildishtë e ka shkurtuar kohën e nevojshme për

marrjen e lejes së ndërtimit duke thjeshtuar procedurat në qendrën 'one-stop

shop' (Shërbimi du Guichet Unique du Foncier et de l’Habitat).

TBB 2011: Bregu i Fildishtë ka lehtësuar dhënien e lejeve ndërtimore

duke eliminuar nevojën për marrjen e miratimit paraprak.

Xhibuti

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Xhibuti e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke reduktuar koston e inspektimeve të betonit dhe duke zbatuar

përgjegjësinë dekadëshe për të gjithë profesionistët e përfshirë në projektet

ndërtimore.

TBB 2015: Xhibuti e ka bërë dhënien e lejeve ndërtimore më të shpejtë

përmes kanalizimit të procesit të shqyrtimit për lejet e ndërtimit.

TBB 2012: Xhibuti e ka bërë më të kushtueshëm dhënien e lejeve

ndërtimore duke i rritur taksat për inspektime dhe lejen e ndërtimit, dhe

duke shtuar një inspektim të ri në fazën parandërtimore.

Republika Dominikane

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2015: Republika Dominikane e ka bërë më të kushtueshëm

sigurimin e lejeve ndërtimore duke i rritur taksat e lejeve të ndërtimit.

Republika Arabe e Egjiptit

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

56

TBB 2010: Egjipti e ka bërë më të lehtë sigurimin e lejeve të ndërtimit

duke nxjerr nene ekzekutive për zbatimin e ligjin të tij të ri të ndërtimit, dhe

duke eliminuar shumicën e miratimeve paraprake për lejet e ndërtimit.

TBB 2009: Egjipti e ka bërë më të lehtë sigurimin e lejeve të ndërtimit

përmes një kodi të ri ndërtimor duke krijuar një zyre të vetme për trajtimin e

miratimeve të ndërlidhura ndërtimore.

TBB 2008: Egjipt e ka bërë më pak të kushtueshme sigurimin e lejeve të

ndërtimit, duke e ulur taksën për regjistrimin e ndërtesave të reja.

El Salvadori

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Autoritetet komunale të Zonës Metropolitane të San

Salvadorit futën legjislacion që kërkon inspektime në faza gjatë ndërtimit, si

dhe kërkesa për përvojë nga profesionistët përgjegjës për inspektime. Për më

tepër, një sistem on-line është zbatuar për pagesën e taksave ndërtimore

paraprake.

Fixhi

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2013: Fixhi e ka bërë më të kushtueshëm dhënien e lejes

ndërtimore duke zbatuar një taksë për pëlqim nga ana e Departamentit

Zjarrfikës.

TBB 2009: Fixhi e ka bërë dhënien e lejes ndërtimore më të

vështirë përmes rregullativave të reja që shtojnë procedura të reja që

lidhen me shëndetin, sigurinë nga zjarri, si dhe lidhjen me ujë dhe

kanalizim.

Gaboni

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Gaboni e ka bërë më të shpejtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke riorganizuar procesin dhe rritur transparencën duke publikuar

rregulloret e lidhura me ndërtimin on-line pa pagesë.

TBB 2016: Gaboni e ka bërë më të komplikuar sigurimin e lejes së

ndërtimit duke e rritur kohën e nevojshme për marrjen e lejes së

ndërtimit.

57

TBB 2014: Gaboni e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke e shkurtuar kohën e nevojshme për marrjen e lejes së ndërtimit, dhe

duke e eliminuar kërkesën për inspektim në lokacion para se të fillojë

ndërtimi.

Gana

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Gana ka rritur transparencën e dhënies së lejeve të ndërtimit

duke publikuar rregulloret e lidhura me ndërtimin on-line pa pagesë.

TBB 2015: Gana e ka bërë më të shpejtë dhënien e lejeve ndërtimore

përmes riorganizimit të procesit për sigurimin e lejes së ndërtimit.

TBB 2017: Gana e ka bërë më të shtrenjtë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke rritur koston e marrjes së lejes ndërtimore.

Guatemala

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2014: Guatemala e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke thjeshtuar procedurat përmes krijimit të një qendre 'one-stop

shop', mbështetur me marrëveshjet ndërmjet institucioneve dhe agjencive të

përfshira në procesin e dhënies së lejeve.

TBB 2013: Guatemala e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke futur një sistem të miratimit të bazuar në rrezik.

TBB 2010: Guatemala e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të

ndërtimit përmes një plani të ri të menaxhimit të tokës që ka thjeshtuar

procesin e miratimit të bazuar në rrezik për lejet e ndërtimit, dhe përmes

regjimeve të reja të zonimit që kanë përshpejtuar procesin e miratimit.

TBB 2008: Guatemala e ka bërë më të shpejtë procesin e dhënies të

lejeve të ndërtimit duke përshpejtuar lëshimin e vendimeve nga Ministria e

Mjedisit dhe Burimeve Natyrore.

TBB 2018: Guatemala e ka bërë më të komplikuar dhënien e lejeve

ndërtimore dhe më të kushtueshme duke zgjeruar klasifikimin e

projekteve për të cilat kërkohet vlerësimi i ndikimit në mjedis.

Guineja

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2013: Guineja e ka bërë dhënien e lejeve të ndërtimit më pak të

kushtueshëm duke qartësuar metodën e llogaritjes së kostos.

TBB 2018: Guineja e ka bërë më të kushtueshme dhënien e lejeve

të ndërtimit duke rritur koston e lejeve ndërtimore. Në të njëjtën kohë ,

58

Guineja e ka rritur transparencën duke publikuar ligjet dhe rregulloret në

faqen e internetit e cila përditësohet rregullisht.

TBB 2011: Guineja e ka rritur koston e marrjes së lejes së

ndërtimit.

Haiti

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2012: Haiti e ka bërë dhënien e lejes së ndërtimit më të

kushtueshëm duke i rritur taksat për marrjen e lejes së ndërtimit.

Hondurasi

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2010: Hondurasi e ka shkurtuar kohën e nevojshme për trajtimin e

lejeve të ndërtimit duke i riorganizuar proceset administrative në

Departamentin e Kontrollit të Ndërtimit.

TBB 2008: Hondurasi e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

nëpërmjet ndryshimeve administrative duke e shkurtuar kohën e nevojshme

për sigurimin e lejes mjedisore nga Ministria e Burimeve Natyrore, dhe

sigurimin e miratimit për një linjë telefonike.

TBB 2015: Hondurasi e ka bërë më të kushtueshëm dhënien e

lejeve të ndërtimit duke i rritur taksat e lejeve të ndërtimit.

Hong Kong SAR, Kina

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2010: Hong Kongu (Regjioni i Veçantë Administrativ) Kina e ka

shkurtuar kohën e nevojshme për të marrë lejen e ndërtimit duke krijuar një

qendër 'one-stop' që sjellë në një zyre së bashku 6 departamente lokale dhe 2

kompani private të shërbimeve publike.

TBB 2009: Hong Kongu (Regjioni i Veçantë Administrativ) Kina e ka bërë

më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit përmes Programit "Bëhu Rregullator

i Mençur", duke adresuar licencat e biznesit në sektorë të shumtë, i cili ka

eliminuar disa procedura që lidhen me inspektimin e ndërtimit dhe miratimet

paraprake.

59

Islanda

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2011: Islanda e ka bërë më të kushtueshme sigurimin e lejeve

të ndërtimit duke rritur taksat për sigurimin e miratimin të projektit dhe

për sigurimin e inspektimeve.

India

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: India e ka bërë më pak të ngarkueshëm dhënien e lejeve të

ndërtimit duke zbatuar një sistem on-line që ka riorganizuar procesin në

Komunën e Nju Delhit dhe Komunën e Mumbait. Sistemi on-line ka

riorganizuar procesin e marrjes së lejes ndërtimore duke reduktuar kështu

numrin e procedurave dhe kohës së nevojshme për marrjen e lejes

ndërtimore në Indi.

TBB 2013: India e ka shkurtuar kohën e nevojshme për dhënien e lejes

së ndërtimit duke vendosur kufizime të rrepta kohore për miratime

parandërtimore.

Indonezia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2008: Indonezia e ka bërë më të lehtë sigurimin e lejeve të

ndërtimit duke zbatuar rregullativ të re ndërtimore që ka shfuqizuar dispozita

të mëparshme për periudhën kohore të kompletimit të lejeve ndërtimore -

gjë që ka quar në shkurtimin e kohës për sigurimin e lejes ndërtimore.

Rep. Islamike e Iranit

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2010: Republika Islamike e Iranit e ka bërë më të lehtë sigurimin e

lejeve të ndërtimit duke futur në funksion zyrat elektronike të shërbimit në

Teheran; duke riorganizuar procesin e marrjes së miratimit për lokacion, lejet

ndërtimore dhe certifikatat e përfundimit të ndërtimit; si dhe duke e

60

shkurtuar kohën e nevojshme për sigurimin e lidhjes me ujë dhe energji

elektrike.

Iraku

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2017: Iraku e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke lejuar procesimin e njëkohshëm të miratimeve nga kompanitë e

shërbimeve publike dhe aplikacioneve për leje ndërtimore.

Xhamajka

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2016: Xhamajka e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke zbatuar një dinamikë të re për trajtimin e kërkesave për leje

ndërtimore.

TBB 2009: Xhamajka e ka shkurtuar kohën e nevojshme për të dhënë

lejen e ndërtimit duke futur një afat kohor ligjor për lëshimin e lejeve të

ndërtimit.

Japonia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2012: Japonia e ka bërë më kushtueshëm dhënien e lejeve të

ndërtimit duke i rritur taksat e inspektimit.

Jordani

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2010: Jordani e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke zgjeruar shërbimet e qendrës 'one-stop shop' në Amanin e Epërm për

projektet komerciale të ndërtimit të madhësive mesatare.

Kazakistani

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2017: Kazakistani e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke futur një dritare të vetme dhe riorganizuar procedurat.

61

TBB 2016: Kazakistani e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke eliminuar kërkesën për marrjen e studimit topografik të

ngastrës së tokës.

TBB 2011: Kazakistani e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke funksionalizuar qendrën 'one-stop shop' lidhur me kushtet

teknike për shërbimet komunale.

TBB 2010: Kazakistani e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke eliminuar kërkesën për të paguar për lidhje të re elektrike,

duke shtrënguar afatet kohore për lëshimin e lejeve të ndërtimit dhe duke i

zvogëluar kostot e studimeve topografike.

Kenia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Kenia e ka bërë më pak të kushtueshme dhënien e lejeve të

ndërtimit duke eliminuar taksat për miratim nga Agjencia Kombëtare për

Menaxhimin e Mjedisit (NEMA) dhe Autoriteti Kombëtar i Ndërtimit.

TBB 2008: Kenia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke i thjeshtuar procedurat, duke e përmirësuar efikasitetin në dhënien e

lejeve dhe duke e ulur koston e marrjes së lidhjes telefonike.

TBB 2016: Kenia e ka bërë më të vështirë dhënien e lejes së

ndërtimit duke kërkuar një miratim shtesë para lëshimit të lejes së

ndërtimit, dhe duke i rritur shpenzimet për të dy lidhjet e ujësjellësit dhe

kanalizimit.

TBB 2015: Kenia e ka bërë më të kushtueshëm dhënien e lejes së

ndërtimit duke i rritur taksat e lejes së ndërtimit.

TBB 2010: Kenia e ka bërë më të kushtueshëm dhënien e lejes së

ndërtimit duke i rritur taksat.

Kuvajti

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2008: Kuvajti e ka shkurtuar kohën e nevojshme për dhënien e

lejeve të ndërtimit duke futur në funksion një sistem të automatizuar për

dhënien e miratimeve teknike për lidhjet e shërbimeve komunale.

Republika e Kirgistanit

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2010: Republika e Kirgistanit e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve

të ndërtimit përmes riorganizimit të strukturës së taksave, duke futur në

62

zbatim sistemin e miratimit të bazuar në rrezik dhe mbikëqyrjen e ndërtimit,

duke lejuar projektet me rrezik të ulët për të marrë përgjegjësinë për

mbikëqyrjen e ndërtimit, dhe duke thjeshtuar procesin e marrjes së lidhjeve

të shërbimeve komunale.

TBB 2009: Republika e Kirgistanit e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve

të ndërtimit duke futur në përdorim qendrën 'one-stop shop' për procedurat

e ndërlidhura me lejet e ndërtimit, duke i definuar më saktësisht afatet

kohore për lëshimin e miratimeve dhe qartësimin e përgjegjësive të

autoriteteve të ndërtimit dhe komunave.

Liberia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2010: Liberia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke ulur taksën e lejes së ndërtimit dhe duke eliminuar kërkesën për

marrjen e certifikatës për lirim nga tatimi para dorëzimit të kërkesës për leje

ndërtimore. Përveç kësaj, kostoja e sigurimit të energjisë elektrike ka rënë,

dhe me rihapjen e Libtelco lidhjet e telefonisë fikse janë bërë edhe më

lehtësisht të disponueshme.

TBB 2009: Liberia e ka shkurtuar kohën e nevojshme për marrjen e lejes

së ndërtimit duke futur në zbatim një afat kohor ligjor prej 30 ditësh dhe

duke eliminuar kërkesën për nënshkrim nga Ministri i Punëve Publike - duke i

zvogëluar më tej taksat e lejeve të ndërtimit përgjysmë.

Madagaskari

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2017: Madagaskari ka rritur transparencën e dhënies së lejeve të

ndërtimit duke publikuar on-line rregulloret e lidhura me ndërtimin pa pagesë.

TBB 2015: Madagaskari e ka bërë më të lehtë sigurimin e lejeve të

ndërtimit duke e shkurtuar kohën e nevojshme për të marrë lejen e

ndërtimit.

Malavi

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

63

TBB 2018: Malavi e ka bërë më pak të kushtueshme dhënien e lejeve të

ndërtimit duke përgjysmuar taksat e ngarkuara nga këshilli i qytetit për

procesim të miratimeve të planeve të ndërtimit.

TBB 2013: Malaui e ka bërë më të kushtueshëm sigurimin e lejeve të

ndërtimit , duke e rritur koston për marrjen e miratimit të planit dhe për

regjistrimin e pronës.

Malajzia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2014: Malajzia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke krijuar qendrën 'one-stop shop'.

TBB 2013: Malajzia e ka bërë më të shpejtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke përmirësuar qendrën 'one-stop shop' për ndërtesat e reja, dhe duke

shkurtuar kohën për t'u lidhur me shërbimin telefonik.

Maldivet

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2016: Maldive e ka bërë më të vështirë dhënien e lejes së

ndërtimit, duke kërkuar që planet e ndërtimit të vulosen dhe miratohen

nga kontrolluesit privat të strukturës dhe arkitekturës para se të

kërkohet leja e ndërtimit.

Mali

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2015: Mali e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit duke

e shkurtuar kohën e nevojshme për të marrë studimin gjeoteknik.

TBB 2011: Mali e ka lehtësuar dhënien e lejeve të ndërtimit duke zbatuar

një vlerësim të thjeshtuar të ndikimit mjedisor për ndërtesat komerciale jo të

ndërlikuara.

TBB 2010: Mali e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit duke

përshpejtuar procesit e marrjes së lidhjes me ujësjellësin.

Mauritania

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

64

TBB 2012: Mauritania e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke e hapur qendrën 'one-stop shop'.

TBB 2009: Mauritania ka futur në zbatim kodin e saj të parë të ndërtimit,

i cili thjeshton kërkesat për projekte të vogla të ndërtimit dhe hedh bazat për

qendrën 'one-stop shop' për lejet e ndërtimit.

Mauriciusi

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Mauriciusi e ka bërë më të shpejtë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke kontraktuar dizajnin dhe ndërtimin e punëve të kyçjes në

kanalizim.

TBB 2016: Në Mauricius koha e nevojshme për dhënien e lejeve të

ndërtimit është shkurtuar me punësimin e një nënkontraktori më efikas për

krijimin e lidhjeve të kanalizimit.

TBB 2008: Mauriciusi e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke i kombinuar procedurat për marrjen e lejes së zhvillimit dhe të

ndërtimit, dhe duke vendosur një limit zyrtar kohor për trajtimin e kërkesës

së dyfishtë për leje.

Meksiko

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2012: Meksika e ka bërë më të shpejtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke i konsoliduar procedurat e brendshme administrative.

TBB 2018: Meksiko e ka bërë më të kushtueshme dhënien e lejeve

të ndërtimit duke rritur disa taksa, Kjo reformë vlen edhe në Mexico

City edhe në Monterrey.

Mongolia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2014: Mongolia e ka bërë më të lehtë sigurimin e lejeve të ndërtimit

duke e eliminuar kërkesën për një rishikim teknik të planeve të ndërtimit nga

ana e shtetit për projekte të ndërtimit me rrezikshmëri të ulët dhe të

mesme.

65

Maroku

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2012: Maroku e ka bërë më të lehtë dhënien e lejes së ndërtimit

duke hapur qendrën 'one-stop shop'.

TBB 2008: Maroku e ka bërë më të lehtë dhënien e lejes së ndërtimit

duke hapur qendrën 'one-stop shop' e cila ka shkurtuar kohën e nevojshme

për kërkesat e lejeve.

TBB 2016: Maroku e ka bërë më të vështirë dhënien e lejeve të

ndërtimit, duke kërkuar nga arkitektët që të paraqesin on-line kërkesën e

tyre për leje ndërtimi, së bashku me dokumentet përcjellëse, dhe pastaj

ta dorëzojnë edhe kopjen në letër të së njëjtës. Nga ana tjetër, Maroku

ka shkurtuar kohën e nevojshme për marrjen e certifikatës urbane.

Mozambiku

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2014: Mozambiku e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke i përmirësuar proceset e brendshme në Departamentin e

Ndërtimit dhe Urbanizimit, edhe pse ka rritur taksat për lejet e ndërtimit dhe

lejet e banimit.

Namibia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2016: Në Namibi procesi i lejeve të ndërtimit kërkon një

kohëzgjatje më të madhe si rezultat i mos efikasitetit në komunë.

Nepali

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2015: Nepali e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke zbatuar një sistem të ri elektronik për lejet e ndërtimit.

TBB 2017: Nepali e ka bërë më të vështirë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke rritur koston e marrjes së lejes ndërtimore

Zelanda e Re

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2010: Zelanda e Re e ka bërë më të kushtueshëm dhënien e

lejeve të ndërtimit duke i rritur taksat.

66

Nigeri

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Nigeri ka rritur transparencën e dhënies së lejeve të

ndërtimit duke publikuar rregulloret e lidhura me ndërtimin on-line pa pagesë.

Nigeri gjithashtu e ka reduktuar kohën dhe koston për marrjen e lejes

ndërtimore dhe kohën për kyçjen në ujësjellës.

TBB 2016: Nigeri e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke shkurtuar kohën e nevojshme për kompanitë që të lidhen me

ujësjellësin.

Nigeria

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Nigeria (Kano) ka rritur transparencën duke publikuar të

gjitha rregulloret përkatëse, planin e taksave dhe kërkesat para aplikimit on-

line. Nigeria (Lagos) e ka bërë më të lehtë marrjen e lejeve ndërtimore duke

riorganizuar procesin për marrjen e lejes ndërtimore dhe duke rritur

transparencën duke publikuar të gjitha rregulloret përkatëse, planet e taksave

dhe kërkesat para aplikimit on-line.

TBB 2008: Nigeria e ka bërë më të lehtë sigurimin e lejeve të ndërtimit

duke vendosur një limit kohor zyrtar për dhënien e lejeve.

Norvegjia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2013: Norvegjia e ka shkurtuar kohën e nevojshme për marrjen e

lejes së ndërtimit duke zbatuar kufizime të rrepta kohore për miratimet e

projekteve të ndërtimit.

Panamaja

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2013: Panamaja e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke i ulur taksat për leje nga zyra e sigurisë së Departamentit të

67

Zjarrfikësve, dhe duke e përshpejtuar procesit në regjistrin e ndërtimit për

marrjen e certifikatës të gjendjes së mirë dhe për regjistrimin e ndërtesës së

re.

TBB 2010: Panamaja e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke eliminuar disa procedura dhe duke i thjeshtuar të tjerat.

Paraguaji

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2012: Paraguai e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke zbatuar një sistem të miratimit të bazuar në rrezik dhe një zyre të vetme

për dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2011: Paraguai e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit,

duke krijuar një strukturë të re administrative dhe një sistem më të mirë të

përcjelljes në komunën Asunción.

Peru

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2013: Peru e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit duke

eliminuar kërkesat për disa miratime parandërtimore.

TBB 2011: Peru ka kanalizuar dhënien e lejeve të ndërtimit përmes

zbatimit të reformave administrative.

Filipinet

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2017: Filipinet e kanë bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke rritur transparencën e rregulloreve të ndërtimit.

TBB 2014: Filipinet e kanë bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke eliminuar kërkesën për të marrë certifikatën shëndetësore.

TBB 2011: Filipinet e kanë bërë dhënien e lejes ndërtimore më të

vështirë me anë të shpenzimeve të azhurnuara të lidhjes elektrike.

Porto Riko (SHBA)

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2015: Porto Riko (Territori i Shteteve të Bashkuara të Amerikës) e

ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit duke futur mundësinë e

68

punësimit të profesionistëve të autorizuar privat për të kryer rekomandimet

e sigurisë nga zjarri dhe për të nxjerr certifikata të sigurisë nga zjarri dhe

certifikata shëndetësore mjedisore.

TBB 2012: Porto Riko (Territori i Shteteve të Bashkuara të Amerikës) e

ka bërë më të lehtë sigurimin e lejeve të ndërtimit duke krijuar Zyrën e

Menaxhimit të Lejeve për të përmirësuar procedurat.

Katari

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2012: Katari e ka bërë më të vështirë sigurimin e lejeve të

ndërtimit duke e rritur kohën dhe koston për procesin e lejeve të

ndërtimit.

Federata Ruse

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2017: Federata Ruse Shën Petersburg e kanë bërë më të lehtë

dhënien e lejeve të ndërtimit duke hequr kërkesën për marrjen e lejes për

vënien e gardhit rreth vendit të ndërtimit.

TBB 2014: Rusia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke eliminuar disa kërkesa për miratimet e projektit nga agjencitë qeveritare,

dhe duke zvogëluar kohën e nevojshme për të regjistruar një ndërtesë të re.

TBB 2013: Rusia e ka thjeshtuar marrjen e lejes së ndërtimit duke

eliminuar kërkesat për disa miratime parandërtimore.

TBB 2011: Rusia e ka lehtësuar dhënien e lejeve ndërtimore duke

zbatuar një zyre të vetme për të gjitha procedurat që lidhen me përdorimin e

tokës.

TBB 2008: Rusia e ka bërë më të kushtueshëm dhënien e lejeve të

ndërtimit duke e rritur koston - edhe pse në të njëjtën kohë ka zbatuar

disa ligje duke e shkurtuar kohën dhe numrin e procedurave të

nevojshme.

Ruanda

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Ruanda ka rritur kontrollin e cilësisë gjatë ndërtimit duke

futur inspektimet e bazuara në rrezik.

TBB 2017: Ruanda e ka bërë më të ngarkuar dhënien e lejeve të

ndërtimit dhe më të shtrenjtë duke futur kërkesa të reja për të marrë

69

TBB 2016: Ruanda e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke miratuar një kod të ri të ndërtimit dhe rregullore të reja të planifikimit

urban.

TBB 2015: Ruanda e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke eliminuar taksën për marrjen e titullit për objektin e pabanuar dhe duke

thjeshtuar marrjen e lejes së banimit.

TBB 2014: Ruanda e ka bërë më të lehtë dhe më pak të kushtueshëm

dhënien e lejeve të ndërtimit, duke ulur taksat e lejeve të ndërtimit, duke

zbatuar një platformë elektronike për kërkesat e lejeve të ndërtimit dhe duke

thjeshtuar procedurat.

TBB 2011: Ruanda e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke miratuar rregullat e reja të ndërtimit në fund të prillit 2010, dhe duke

zbatuar kufizime të reja kohore për dhënien e lejeve të ndryshme.

TBB 2009: Ruanda e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

përmes thjeshtimit të dhënies së pëlqimeve për projektin për të vitin e dytë

radhazi - duke kombinuar procedurat për marrjen e lejes për lokacion me

lejen e ndërtimit në një kërkesë të vetme, dhe duke futur në zbatim një

formular të vetëm aplikimi për lidhjen me ujë, kanalizim dhe energji elektrike.

TBB 2008: Ruanda e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke e decentralizuar sistemin e dhënies së lejeve - gjë që ka shkurtuar kohën

e marrjes së lejes së ndërtimit dhe lejes së banimit- si dhe e ka shkurtuar

kohën e marrjes së lidhjes për energjinë elektrike.

lejen ndërtimore. Gjithashtu ka forcuar indeksin e kontrollit të cilësisë

duke zbatuar kualifikimet që kërkohen arkitektët dhe inxhinierët.

Samoa

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2015: Samoa e ka bërë më të kushtueshëm dhënien e lejeve të

ndërtimit duke i rritur taksat e lejeve të ndërtimit.

San Marino

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

70

TBB 2017: San Marino e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke reduktuar koston dhe riorganizuar procesin e marrjes së autorizimit

strukturor

Shën Tome dhe Príncipe

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2012: Shën Tome dhe Príncipe e ka bërë më të lehtë dhënien e

lejeve ndërtimore duke e shkurtuar kohën e nevojshme për trajtimin e

kërkesave për lejet ndërtimore.

TBB 2013: Shën Tome dhe Príncipe e ka bërë më të kushtueshëm

dhënien e lejes ndërtimore duke i rritur taksat.

Arabia Saudite

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2011: Arabia Saudite e ka bërë më të lehtë sigurimin e lejeve

ndërtimore për të dytin vit me radhë duke futur në zbatim një proces të ri

dhe të kanalizuar.

TBB 2010: Arabia Saudite e ka bërë procesin e sigurimit të lejeve të

ndërtimit më të shkurtër duke futur në zbatim një procedurë 1-ditore të

dhënies së lejeve që i mundëson ndërtuesit të marrin një leje ndërtimi të

përkohshme, duke u mundësuar që të fillojnë ndërtimin pas 1 dite dhe ta

marrin lejen përfundimtare të ndërtimit pas 1 jave.

Senegali

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2015: Senegali e ka bërë më të shpejtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke e shkurtuar kohën e trajtimit të kërkesave për lejet ndërtimore.

TBB 2012: Senegali e ka bërë më të kushtueshëm dhënien e lejeve

ndërtimore duke e rritur koston.

Sejshelet

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Sejshelet kanë rritur transparencën e dhënies së lejeve të

ndërtimit duke publikuar online pa pagesë rregulloret e industrisë ndërtimore.

Sierra Leone

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

71

TBB 2011: Sierra Leone e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve

ndërtimore përmes riorganizimit të dhënies së pëlqimeve për lokacion dhe

lejeve për ndërtim.

TBB 2009: Sierra Leone e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve

ndërtimore duke i zbatuar mirë rregullat dhe rregulloret për inspektime

bazuar në rrezik gjatë ndërtimit, dhe duke nxjerr një orar të inspektimeve së

bashku me lejen e ndërtimit.

Singapori

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2017: Singapori e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke riorganizuar procedurat dhe përmirësuar on-line sportelin e vetëm.

TBB 2010: Singapori e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve ndërtimore

me anë të rregullave të reja të sigurisë në vendin e punës dhe të shëndetit,

duke ua mundësuar kompanive në industritë me rrezik të ulët që të paraqesin

dokumente on-line.

TBB 2009: Singapori e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve ndërtimore

duke përmirësuar menaxhimin dhe trajtimin e brendshëm të të dhënave në

agjencitë e përfshira në procesin e dhënies së lejeve.

Ishujt Solomon

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2010: Kostoja e dhënies të lejeve të ndërtimit është rritur

dukshëm në Ishujt Solomon, si rezultat i rritjes së taksave dhe çmimeve

të larta të materialeve ndërtimore.

Shri Lanka

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2016: Shri Lanka e ka bërë më të shpejtë dhënien e lejeve

ndërtimore duke e riorganizuar procesin e brendshëm të shqyrtimit për

kërkesat e lejeve të ndërtimit.

TBB 2014: Shri Lanka e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve ndërtimore

TBB 2010: Shri Lanka e ka bërë më të vështirë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke i rritur disa taksa dhe duke shtuar një procedurë.

72

duke e eliminuar kërkesën për të marrë certifikatën tatimore dhe duke i ulur

taksat për leje të ndërtimit.

Shën Kits dhe Nevis

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2015: Shën Kits dhe Nevis e ka bërë më të kushtueshëm

sigurimin e lejeve të ndërtimit duke i rritur taksat e lejeve të ndërtimit.

Svaziland

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Svazilandi e bëri më të ngarkuar procesin e dhënies së

lejes për ndërtim duke futur kërkesën që të gjitha projektet e reja

ndërtimore të regjistrohen pranë Këshillit të Industrisë Ndërtimore dhe

të paguajnë një tarifë.

Tajvani, Kina

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2013: Tajvani, Kina e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke futur një sistem të inspektimit të bazuar në rrezik dhe i cili

është vetërregullues, si dhe duke përmirësuar tiparet operacionale të qendrës

'one-stop shop' për lejet e ndërtimit.

TBB 2012: Tajvani (Kina) e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke krijuar qendrën 'one-stop'.

Taxhikistani

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2015: Taxhikistani e ka bërë më pak të kushtueshëm dhënien e

lejeve ndërtimore duke e ulur taksën për të marrë detyrën arkitekturale të

planifikimit.

TBB 2010: Taxhikistani e ka bërë më të lehtë dhe më të shpejt në

aspektin kohor dhënien e lejeve të ndërtimit përmes eliminimit të disa

procedurave.

TBB 2009: Në Taxhikistani dhënia e lejeve ndërtimore është bërë

më e vështirë në aspektin kohor për shkak të rasteve të shumta

administrative të pazgjidhura dhe për shkak të shtrenjtimit si pasojë e

rritjes së taksave.

73

Tanzania

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Tanzania e bëri më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke zbatuar një sportel të vetëm dhe riorganizuar procesin e dhënies së lejes

për ndërtim.

TBB 2013: Tanzania e ka bërë më të kushtueshëm dhënien e lejeve

të ndërtimit duke e rritur koston e marrjes së lejes ndërtimore.

TBB 2010: Tanzania e ka bërë më të vështirë dhënien e lejeve

ndërtimore duke i futur në zbatim ndryshimet që kanë rezultuar nga

procedura dhe kosto shtesë.

Tajlanda

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2015: Tajlanda e ka bërë më të lehtë në aspektin kohorë dhënien e

lejeve ndërtimore duke futur në zbatim një proces të miratimit të

përshpejtuar për lejet e ndërtimit për ndërtesa më të vogla.

Togo

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2014: Togo e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke e përmirësuar funksionimin e brendshëm në Komunën e Lomé.

Tonga

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2009: Tonga e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke in thjeshtuar procedurat dhe duke e shkurtuar kohën e nevojshme për

të marrë lejen e ndërtimit.

TBB 2017: Tonga e bëri më komplekse dhënien e lejeve të ndërtimit

duke futur dy procedura të reja.

Trinidad dhe Tobago

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2012: Trinidad dhe Tobago e ka bërë më të kushtueshëm

sigurimin e lejeve ndërtimore duke i rritur taksat për miratimin e lejeve

ndërtimore.

Emiratet e Bashkuara Arabe

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

74

TBB 2018: Emiratet e Bashkuara Arabe forcuan kontrollin e cilësisë së

ndërtimit duke imponuar kërkesa më të rrepta për kualifikim për

profesionistët që shqyrtojnë vizatimet. Reduktoi edhe kohën dhe koston për

marrjen e lejes së ndërtimit duke eliminuar një procedurë.

TBB 2017: Emiratet e Bashkuara Arabe e bënë më të lehtë dhënien e

lejeve të ndërtimit duke zbatuar inspektimet e bazuara në rrezik dhe bashkuar

inspektimin përfundimtar në procesin e marrjes së certifikatës së përfundimit.

TBB 2016: Emiratet e Bashkuara Arabe e kanë bërë më të lehtë dhënien

e lejeve të ndërtimit përmes riorganizimit të procesit të marrjes së miratimit

nga mbrojtja civile.

TBB 2010: Emiratet Bashkuara Arabe e kanë bërë më të lehtë në

aspektin kohor dhënien e lejeve ndërtimore duke e përmirësuar sistemin e

tyre on-line për marrjen e certifikatave për të cilat nuk ka ndonjë

kundërshtim, përfshirë lejet e ndërtimit dhe certifikatat e përfundimit.

Mbretëria e Bashkuar

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2012: Mbretëria e Bashkuar e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve

të ndërtimit duke rritur efikasitetin në lëshimin e lejeve të planifikimit.

TBB 2010: Mbretëria e Bashkuar e ka bërë më të lehtë dhe më efikase

në kohë dhënien e lejeve ndërtimore përmes shfrytëzimit më të madh të

inspektorëve të autorizuar.

Uzbekistani

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2018: Uzbekistani e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke riorganizuar procesin e marrjes së miratimeve për ndarjen e

ngastrave të tokës nga agjenci të ndryshme.

TBB 2010: Uzbekistani e ka bërë më pak të kushtueshëm dhënien e

lejeve ndërtimore duke i ulur taksat e lejeve të ndërtimit.

TBB 2011: Uzbekistani i ka rritur të gjitha taksat për procedurat

lidhur me lejet e ndërtimit.

75

Vanuatu

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2013: Vanuatu e ka bërë më të vështirë dhënien e lejes së

ndërtimit duke e bërë të detyrueshëm vlerësimin paraprak mjedisor si

dhe e ka bërë më të kushtueshëm duke i rritur taksat.

TBB 2012: Vanuatu e ka bërë më të vështirë dhënien e lejeve

ndërtimore duke rritur numrin e procedurave dhe koston për të marrë

lejen e ndërtimit.

Vietnami

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2011: Vietnami e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke e ulur koston për 50% për regjistrimin e ndërtesave të sapo

përfunduara, dhe kalimin e autoritetit për të regjistruar ndërtesat nga

autoritetet lokale në Departamentin e Burimeve Kombëtare dhe Mjedisit.

Bregu Perëndimor dhe Gaza

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2016: Bregu Perëndimor dhe Gaza e ka bërë më të lehtë sigurimin e

lejeve të ndërtimit përmes riorganizimit të procesit të marrjes së lejes nga

mbrojtja civile dhe për dorëzimin e lejes së vulosur në komunë për hedhjen e

betonit.

TBB 2009: Sigurimi i lejeve ndërtimore është bërë më i

kushtueshëm në Bregun Perëndimor dhe Gaza, si rezultat i rritjes së

çmimeve të materialeve ndërtimore dhe indeksimit të çmimeve.

Zambia

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

TBB 2008: Zambia e ka bërë më të lehtë dhënien e lejeve të ndërtimit

duke e shkurtuar kohën e nevojshme për të marrë lidhjet me shërbimet

komunale.

TBB 2017: Zambia e ka bërë më të kushtueshme dhënien e lejeve të

ndërtimit duke ngritur kostot e lidhura me dorëzimin e një letre në

agjencinë e mjedisit.

Zimbabve

= Reformat në Të Bërit Biznes Dhënia e lejeve të ndërtimit. = Ndryshim që e bën më të vështirë Dhënien e lejeve të ndërtimit.

76

TBB 2017: Zimbabve e ka bërë më të shpejtë dhënien e lejeve të

ndërtimit duke riorganizuar procesin e miratimit të planit të ndërtimit.

TBB 2009: Në Zimbabve, paqëndrueshmëria dhe ngarkesa e madhe e

rasteve të pazgjidhura administrative kanë çuar në rritje të kostos për të

gjitha procedurat që kanë të bëjnë me lejet e ndërtimit dhe për vonesa

në miratime.

TBB 2008: Zimbabve e ka bërë dhënien e lejeve ndërtimore më të

vështirë përmes imponimit të inspektimeve nga kryeinspektori ndërtimit

apo zëvendësi i tij, si dhe e ka bërë më të kushtueshëm përmes rritjes së

taksave për shkak të inflacionit. Ndërkohë, marrja e lidhjes nga ujësjellësi

nga autoritetet lokale është bërë më e vështirë në aspektin kohor.