36
N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga he- nerasyon. Ngem imbes a bigbigen ken itandu- do ti gobyerno daytoy a propesyon, imbes a subalitan na ti bannog dagiti titser babaen iti naan-anáy a sueldo, benepisyo, panang- padur-as, ken suporta, sabali ta balasubas ti trato ti gobyerno kadagiti titser: nababa a sueldo, kurang ken makurkurakot a benepisyo, kurang ti materyales, switik a sis- tema ti promosyon, kdpy. Maidadanes ken magunggundawayan dagiti titser, aglalo iti kaaw-awayan. Nababa a Sueldo Nababa a Sueldo Ti kadawyan a sueldo dagiti pampubliko a titser ket P9,939.30 kada bulan. Ngem nakaad-adu ti maikissay ditoy kas iti kon- tribusyon para iti PAG-IBIG, GSIS, with- holding taxes, Medicare (Philhealth itatta), ken bayad iti utang. Dumanon laengen a P4,000-6,000 ti aktwal a mabati iti sueldo da. Kadagiti nakaro a kaso, P2,000 ti mabati nga iyawid ti titser. Iti adu a pribado nga eskue- laan, nababbaba pay ti kadawyan a maal-ala dagiti titser a sueldo – P2,000-5,000. DANGADANG REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI AMIANAN-LAUD A LUZON HULYO-DISYEMBRE 2002 p T AWEN 16 BLG 3 p P5.00 p IPASA NO MABÁSA

REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

  • Upload
    vankiet

  • View
    272

  • Download
    9

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

Natan-ok ti propesyon dagiti titser.Anus, gaget, ken sakripisyo tiipupuonan da tapno mangmuli ti

kapanunotan dagiti sumarsaruno nga he-nerasyon. Ngem imbes a bigbigen ken itandu-do ti gobyerno daytoy a propesyon, imbes asubalitan na ti bannog dagiti titser babaen itinaan-anáy a sueldo, benepisyo, panang-padur-as, ken suporta, sabali ta balasubas titrato ti gobyerno kadagiti titser: nababa asueldo, kurang ken makurkurakot abenepisyo, kurang ti materyales, switik a sis-tema ti promosyon, kdpy. Maidadanes kenmagunggundawayan dagiti titser, aglalo itikaaw-awayan.

Nababa a SueldoNababa a SueldoTi kadawyan a sueldo dagiti pampubliko a

titser ket P9,939.30 kada bulan. Ngemnakaad-adu ti maikissay ditoy kas iti kon-tribusyon para iti PAG-IBIG, GSIS, with-holding taxes, Medicare (Philhealth itatta),ken bayad iti utang. Dumanon laengen aP4,000-6,000 ti aktwal a mabati iti sueldo da.Kadagiti nakaro a kaso, P2,000 ti mabati ngaiyawid ti titser. Iti adu a pribado nga eskue-laan, nababbaba pay ti kadawyan a maal-aladagiti titser a sueldo – P2,000-5,000.

DANGADANGREBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI AMIANAN-LAUD A LUZON

HULYO-DISYEMBRE 2002 p TAWEN 16 BLG 3 p P5.00 p IPASA NO MABÁSA

Page 2: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

Iti maysa a panagadal nga insayangkat tiKomite iti Edukasyon ti Senado idi 1999, maysakada uppat a titser ket dumanon iti kagudua timaikiskissay iti sueldo na. Iti dadduma ngaeskuelaan, aggapu pay iti bukod a bulsa ti titser tipaggatang na iti chalk, libro, papeles, uniporme,ken dadduma pay a kasapulan!

Iti agdama, adda uppat a klasipikasyon dagi-ti titser - permanent, casual/contractual, substi-tute, ken volunteer.

Relatibo a nasaysayaat ti kasasaad dagiti per-manente a titser kompara iti dadduma. Dagitidadduma ket umaw-awat iti nababbaba a sueldoken mabalin a maikkat iti aniaman nga oras.Tapno makatipid ti gobyerno, gagaraen na ngaagtalinaed a casual/contractual, substitute,wenno volunteer ti adu a titser.

Nasaknap iti Kordilyera dagiti kontraktwal atitser. Tinawen ti kontrata da. Mabalin a maikkatda aglalo no awan pondo wenno nababa ti enrol-ment. Nakadepende ti sueldo da iti pondo ti lokala gobyerno. Kababaan ti sueldo dagiti kontrak-twal a titser kadagiti pampubliko nga eskuelaan,aglalo kadagiti nasulinek ken marigrigat a lugar.Idiay Ifugao, 50% dagiti titser iti hayskul ket saana permanente.

2 dangadang

Klasipikasyon Istatus SueldoPermanent naipuesto iti maysa nga

item ken protprotektaran tiCivil Service Code kensaan a basta-basta maikkatiti trabaho

aggapu iti DepEd

Casual/Contractual

tinawen ti renewal ti kontra-ta da

aggapu iti pondo tilokal a gobyernowenno donasyondagiti nagannak

Substitute Maisukat kadagiti titser ngaagbakasyon wenno agsakit.

Volunteer agisursuro iti NFE (non-for-mal education) kas ti dress-making, cosmetology, cook-ing, kdpy.

Awan iti sueldo da.Maikkan da laengiti honorarium.

Ti Kasasaad dagiti Titseriti Ilocos ken Kordilyera ................1

Gubat dagiti Warlord iti Abra,Kumarkaro ......................................8

Kampanya a Mannalon iti Ilocos,Dumurdur-as kenSumaksaknap................................12

Sino ni Fr. Zacharias Agatep? ....15

Tallo a Surat .................................20

Tay-ak ti Gubat .............................23

Damag ken Adal............................24

Ammo yo kadi?.............................29

Pasada kadagiti Damdamag........30

Surat iti Dangadang......................33

Seksyon Kultural...........................34

Manuel............................................36

Dangadang Ti DANGADANG ket rebolusyonaryo a dyaryo ti umili itiAmianan-Laud a Luzon. Kas dyaryo ti umili, ditoy a maipablaakdagiti kinapudno a laplappedan ken kalkaluban dagiti agturturaya dasig, dagiti damag ken impormasyon a saan a rummuarkadagiti dyaryo, radyo, ken pagiwarnak a kontrol dagiti manag-gundaway ken manangidadanes a dasig.

Ti DANGADANG ket rummuar kada tallo a bulan iti tarabay tiPartido Komunista ti Pilipinas. Tapno naan-anay nga agserbi day-toy kas boses ti umili, dawaten mi nga ipatulod yo dagiti damda-mag, komentaryo, kanta, iskit, daniw, drowing, ken dadduma paya kayat tayo a maipablaak. Kasta met a silulukat kami iti aniamana dillaw, obserbasyon, ken singasing.

Pagtitinnulongan tayo a padur-asen ti DANGADANG. Ti limaa pisos a presyo ti dyaryo tayo ket bassit a boluntaryo a donas-yon tapno masuportaan ti agtultuloy a panagruar na.

L i n a o n

Page 3: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

Di makaanay ti sueldo nga aw-awaten ti titsertapno masustentuan dagiti kasapulan na ken tipamilya na. Aglalo ta agtultuloy ti panagngatodagiti gagatangen ken serbisyo. Segun iti gobyer-no, ti kasapulan ti maysa a pamilya nga addaaninnem a miembro tapno agbiag a disente ketP17,820 tunggal bulan. Nakaad-adayo daytoy itiaktwal nga aw-awaten dagiti titser.

Tapno makaremedyo, mapilpilitan dagitititser a sumrek iti dadduma pay a wagas tipamastrekan kas iti panagilako iti nadumadumaa bambanag iti uneg ti eskuelaan.

Problema met dagiti titser ti pannakaladawwenno pannakakurakot iti sueldo ken daddumapay a benepisyo da. Maysa agingga tallo a bulana maladaw ti sueldo dagiti kabarbaro a titser.Kadagiti kontraktwal, dumanon met iti pito abulan ti pannakaladaw ti sueldo da. Gapu ditoy,adu ti mapilitan nga umutang kadagiti usurero.Ket no sumangpet ti sueldo da, mapan to amin apangbayad iti dakkel nga utang!

Biktima ti UsuraBiktima ti UsuraKas kadagiti mannalon, dagiti titser ket

kadawyan a biktima ti usura wenno nakangat-ngato nga interes iti pautang. Dumanon iti 36-108% ti interes iti pautang dagiti usurero.

Dagiti buwaya nga usurero ket kakumplot tiDepEd (Department of Education) iti panaggun-daway iti desperado a kasasaad dagiti titser.Adda dua porsyento a bingay ti DepEd kas ser-vice fee iti bayad dagiti titser iti utang. Idi 1998,dimmanon iti P13 milyon kada bulan wennoP156 milyon iti intero a tawen ti nagamgam tiDepEd manipud iti service fee.

Kurang a BenepisyoKurang a BenepisyoKurang la ngaruden ti sagsagrapen dagiti

titser a benepisyo, kiskissayan pay ti gobyernoimbes a nayonan na! Idi 1989, inikkat ti gobyer-

no ti P500 a binulan a cost of living allowance(COLA) ken city share idi maipatungpal ti SalaryStandardization Law. Naikkat met ti P500-1,000nga hazard/hardship pay idi 1997. Pinasardengni Estrada ti pannakaited ti tinawen a P7,000amelioration pay idi 2000. Nakissayan met tiP1,000 ti dati a P4,000 nga uniform/clothingallowance dagiti titser idi 2000. Sangsangapiritmet ti mait-ited kadakuada a Christmas bonus adumanon laeng iti P1,000 idinto a dumanon itiP25,000 ti aw-awaten dagiti nangato ngaopisyales!

Ken uray pay adda dagiti benepisyo ngaintuding ti linteg ken naikkan iti pondo, saan amakadandanon dagitoy kadagiti titser gapu itikorapsyon iti uneg ti DepEd. Kas pagarigan,idiay Benguet, 22% dagiti titser ti saan a naikkanti personal economic relief assistance (PERA).Idiay Ifugao, Apayao, ken Benguet, nasurok 30%dagiti titser ti saan a naikkan ti productivity pay.Adda pay dagiti saan a naikkan ti 13th month pay,clothing allowance, ken dadduma pay abenepisyo. Ket no adda man maawat da,kadawyan maladladaw dagitoy gapu iti atiddogken burukratiko a proseso iti uneg ti DepEd.Idiay Abra, adda pay kaso no sadino nga ipaspa-

hulyo-disyembre 2002 3

Tipo Binulan a SueldoRegional Contractual P5,000

Provincial Contractual P4,500Municipal Contractual P2,000Barangay Contractual P1,000-2,000

Page 4: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

subli ti DepEd dagiti inted nan a benepisyokadagiti titser!

Awan ti naan-anáy a benepisyo medikal da-giti titser. Kaaduan ket bukod a gumasgastospara iti tinawen a medikal tsek-ap. Adu met da-giti pampubliko a titser ti awanan bukod a pag-taengan. Kadawyan a paggangganansyaan laengisuda ti rehimen kadagiti programa iti pabalay.

Panagkurakot ken dadduma pay a Panagkurakot ken dadduma pay a pananglabsing iti karbenganpananglabsing iti karbengan

Kumarkaro ti miserable a kasasaad dagitititser gapu iti kinabulok ken korapsyon iti uneg tiDepEd. Idiay Tadian School of Arts and Trade,dagiti kontribusyon dagiti titser para iti PAG-IBIG manipud 1996-2000 ket ditoy laeng 2002nga insubmitar ti opisyal da. Kasta met tireklamo dagiti titser laban iti DepEd BontocDivision.

Idiay Kalinga Apayao State College, naka-padas ti sumagmamano a titser iti di-nainkalinte-gan a pannakaikkat iti trabaho wenno pan-nakaiyalis iti designation, pannakabaliw ti per-formance evaluation, diskriminasyon ken harass-ment manipud iti Presidente ti kolehiyo.Madama ti kampanya dagiti titser laban itipananglabsing kadagiti karbengan da.

Dagiti babbai a titser ket biktima met ti abusoa sekswal dagiti opisyal ti DepEd kas kasukat tipanagpermanente iti trabaho wenno daddumapay a benepisyo.

Nayon a Dagsen a TrabahoNayon a Dagsen a TrabahoSegun iti linteg nga RA 4670 (Magna Carta

for Public School Teachers), innem nga oraslaeng ti rumbeng a kabuklan nga oras ti panag-isuro dagiti titser, mairáman ditoy ti panag-sagana ken panag-check iti papel. No manayo-nan daytoy, rumbeng a maikkan da ti 25% anayon iti sueldo. Ngem saan a masursurot day-toy.

Kadagiti eskuelaan a kurang ti titser, mapili-tan da nga agtrabaho iti nasurok innem nga oras.Mainayon iti trabaho da ket administratibo,extra-curricular, superbisyon, panagbalin alibrarian, property custodian, kdpy. Isuda ti agbi-lang ken agbantay iti balota tunggal eleksyon. Nomaisayangkat ti sensus ti gobyerno, isuda timaibaon nga agsursor kadagiti balbalay. Ken noadda dagiti okasyon, isuda ti madutokan ngaagisagana kadagiti pabuya wenno presentasyon.Iti kinaadu ti nayon a trabaho da, masansan ngaawan iti maawat da nga overtime pay wennoservice credit points a kasapulan para iti pro-mosyon.

Switik a Sistema ti PromosyonSwitik a Sistema ti PromosyonSaan a masursurot ti rumbeng a promosyon

dagiti titser tunggal tallo tawen. Manayonan tiP300-400 ti binulan a sueldo da iti kada pro-mosyon. Ngem nakadepende ti promosyon da itimaurnong da a service credit points ken kinaad-da ti item wenno posisyon nga addaan badyet.No awan iti silulukat nga item para iti nangat-ngato a kategorya, agtalinaed ti titser iti dati akategorya na uray no pumasá isuna iti promos-yon.

Nakabumbuntog ti proseso ti panagbalin apermanente dagiti kontraktwal a titser. Uray paykuna ti RA 4670 a maysa tawen laeng ti rumbenga probation period, adda dagiti titser a 10 tawenti naglabas ket saan pay laeng a permanente!Adu dagiti kaso ti nabayagen a kontraktwal gapu

4 dangadang

Page 5: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

iti paboritismo ken arbitraryo a panagpili tiSuperintendent no sinno ti maipermanente.

Peggad a Maikkat iti TrabahoPeggad a Maikkat iti TrabahoTapno makatipid ti gobyerno, maysa pay nga

ar-aramiden na ket iserra wenno pagtitiponendagiti state colleges and universities (SCU).Dagiti nasurok 100 SCU iti intero a pagilian ketin-inut a mapagbalin a 25 laeng. Gapu ditoy, adudagiti titser a maikkat iti trabaho.

Idiay Ifugao, walo a titser ti naikkat iti traba-ho gapu iti panagtipon ti Ifugao State College ofAgriculture and Forestry ken Ifugao College ofArts and Trade. Kastoy met ti napasamak itipanagtipon ti Abra State Institute for Scienceand Technology ken Abra School of Arts andTrade, ken Buguias-Loo Polytechnic College kenBenguet State University idi 1999.

Kinarigat iti Panagbirok itiKinarigat iti Panagbirok itiPamastrekanPamastrekan

Adu dagiti nakaleppas iti kurso nga edukas-yon, pimmasa iti board exams ken addaan lisen-sya nga agisuro. Ngem adu met kadakuada tiawanan pamastrekan nga eskuelaan. No addaman ket kas kontraktwal a titser. Ti dadduma ketmapilitan a sumrek iti sabali a linya ti trabaho.Umad-adu ti agbalbalin a domestic helper wennokatulong idiay abrod.

Panangipaidam ti Gobyerno itiPanangipaidam ti Gobyerno itiPondo ti EdukasyonPondo ti Edukasyon

Para iti tawen 2002, nagbassit ti nai-tuding a badyet para iti edukasyon(P102.8 bilyon). Dakdakkel ti pondo amapmapan iti panagbayad iti utangkadagiti imperyalista (P210.5 bilyon).Adayo a pabpaboran ti gobyerno tipanangpadur-as iti militar ngem itiedukasyon.

Gapu iti kinakurang iti pondo, limita-do (wenno maminsan pay ket maisar-deng) ti panagala ti gobyerno kadagitibaro a titser. Gapu ta saan a makaanay tibilang dagiti titser iti kaadu dagiti ubbingnga agen-enrol tunggal tawen, mapilpili-

tan dagiti eskuelaan a mangiseksek iti nakaad-adu nga ubbing iti maysa a klasrum. Kadawyan amakita daytoy a problema kadagiti sentro ti iliken syudad. Iti Ilocos, dumanon iti 50 ubbing tisuruan ti maysa a titser, ken 45 agingga 60ubbing met iti Kordilyera. Adda pay sumagma-mano nga eskuelaan a dumanon iti 80 ubbing itimaysa a seksyon, aglalo kadagiti nababbaba atukad ken seksyon, ken annex ti eskuelaan.

Kadagiti nasulinek a baryo, nakarkaro ngaagtiptipid ti gobyerno babaen iti sistema a multi-grade – panangitipon kadagiti ubbing a naggapuiti dua wenno nasurok pay a grado iti maysa aklasrum ken aggigiddan nga isuruan ti maymaysaa titser.

Idiay Apayao, 78% dagiti titser ket mangisur-suro iti multi-grade. Daytoy ti kadadakkelan aporsyento iti intero a Pilipinas. Iti Ilocos Norte,36% met ti agisursuro ti multi-grade. IdiayKibungan, Benguet agarup tallo a grado ti iggemdagiti titser kadagiti barangay schools. Kakaruanti kasasaad ti maysa a titser ti Mountain Provinceno sadino nga uppat a grado ti iggem na!

Doble a rigat ti sagsagrapen dagiti agisursuroiti multi-grade gapu ta magudua ti atensyon daiti panagisuro iti dua wenno ad-adu pay a grado.Saan da met a maik-ikkan iti nayon a sueldo.Bassit laeng kadakuada ti maik-ikkan timateryales ken treyning para iti panagisuro itimulti-grade.

hulyo-disyembre 2002 5

Nababa a

sueldo

nayon atrabaho

kontraktwalisasyon

multi-grade

mobile

korapsyon

P3,000 acrossthe boardincrease!

Page 6: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

6 dangadang

Malaksid iti multi-grade, nasaknap itiKordilyera dagiti mobile teachers. Dagitoy ketagisursuro iti dua wenno ad-adu pay nga eskue-laan iti nagiinnadayo a barbaryo. Kadawyan amulti-grade met laeng ti sursuruan da. Agakar-akar da kadagiti eskuelaan tapno agisuro. Talloagingga lima nga aldaw ti ited ti titser iti maysanga eskuelaan sakbay nga umakar iti bangir.Gapu ditoy, puted-puted ken saan a sustenido tipanagadal dagiti ubbing. Sobra met a bannog tilaklak-amen dagiti titser.

Iti hayskul, gapu met iti kinakurang ti bilangti titser, mapilitan ti dadduma kadakuada ngaagisuro iti uray saan da a major wenno erya tiespesyalisasyon. Kas pagarigan, ti titser tiEnglish ket mapilitan nga agisuro iti Science.Gapu ditoy, maisaksakripisyo ti kalidad ti panag-isuro.

Kurang iti PasilidadKurang iti PasilidadTinawen a sangsanguen dagiti titser ti

kinakurang ti usar iti klasrum, library, labora-toryo, sports, kdpy. Kangrunaan a makagapuditoy ti saan a panangikaskaso ken saanpanangited prayoridad ti gobyerno iti edukas-yon.

Iti dadduma a lugar, dagiti titser ket agisurolaengen iti sirok ti kayo wenno dadduma pay alugar a saan nga umisu para iti nasayaat apanagisuro ken panagadal. No adda man kuarto,problema met ti kinaawan ti bobida, silaw,kuryente, bentilasyon, danum, kasilya, kdpy.

Nakaro met nga agkurkurang ti pagtugawanti estudyante. No maminsan ket tallo ti agtugawiti pangdua a desk. Adda sumagmamano a kasoa dagiti estudyante wenno titser mismo ti agitu-got iti tugaw da.

Nasaknap a problema ti kinakurang ti libroaglalo kadagiti nasulinek a baryo. Ti maysa alibro ket pagsisinnublatan ti innem ngaestudyante. Adda met dagiti eskuelaan ngaawanan library wenno no adda man ket man-mano laeng ti libro a karga na ken kadaanan pay.Isu a dagiti nayon a mabasbása ket dagiti titsermismo ti aggastos.

Basbassit manen ti bilang dagiti eskuelaannga addaan computer ken dadduma pay a mo-derno a ramit.

Gapu kadagitoy a pagkurangan, apektado tipanagisuro dagiti titser, kasta met ti panagadaldagiti ubbing aglalo iti kaaw-awayan. Kadawyana nababbaba ti kalidad ti edukasyon dagiti annakti mannalon, ken nakarkaro ti disbentahe da.

Kurikulum a Diktar ti ImperyalistaKurikulum a Diktar ti ImperyalistaIti daytoy nga School Year, nabaliwan ti

kurikulum iti elementarya ken hayskul. Iti BEC(Basic Education Curriculum), kinissayan tigobyerno ti bilang ti asignatura (subject) amaadal babaen iti panagtitipon ti uppat a subjectiti maymaysa - ti “Makabayan.”

Daytoy ket diktar ti World Bank ken IMFtapno makissayan ti gastos ti gobyerno itiedukasyon, makissayan ti maisuro, makissayanti kasapulan a titser. Ti linaon ti “Makabayan”ket umannurot met kadagiti kasapulan tiimperyalista - ignorante ken natulnog a popu-lasyon a paggapuan ti nalaka a puersa’t teggednga agserbi kas peon kadagiti negosyo da.

Iti hayskul, nakissayan met ti oras ti panag-isuro ti Science, idinto a naikkat daytoy itiGrade I agingga III ken naipauneg iti daddumaa subject.

Maulaw ken marigrigatan dagiti titser anadutokan nga agisuro ti “Makabayan.”Malaksid iti awan pay insagana ti DepEd a libroken tulong iti panagisuro para ditoy, kurang payti treyning dagiti titser. Gapu ditoy, mapilpilitan

Ayan na ngay tiklasrum tayo, madam? Ket ditoy met ti

klasrum tayo!

Page 7: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

hulyo-disyembre 2002 7

dagiti titser nga agremedyo babaen iti panagusarkadagiti dati a libro.

Ti galad ti edukasyonTi galad ti edukasyonKomersyalisado, kolonyal, ken manangi-

dadanes ti galad ti agdama a sistema ti edukas-yon. Pagganansyaan laeng daytoy dagiti nangatoopisyales ti DepEd ken dagiti komprador kapital-ista nga agtagtagikua kadagiti pribado ngaeskuelaan. Ti edukasyon ket kangrunaan ngaagserserbi iti interes ti imperyalismo. Maliplipitdagiti karbengan dagiti estudyante ken titser.

Gapu iti kasta a sistema ti edukasyon, agtal-talinaed a nababa ti sueldo dagiti titser, kurang tipasilidad kadagiti eskuelaan, kurang ti panag-padur-as iti kabaelan dagiti titser, ken nababa tibadyet para iti edukasyon. Resulta: nababa akalidad ti edukasyon. Gapu met iti nababa a kali-dad ti edukasyon, dagiti agbalin a produkto ketestudyante a maiyannurot iti kasapulan dagitiimperyalista: natulnog a puersa’t tegged amabayadan iti nalaka.

Ikagkagumaan dagiti titser a mangited tinasayaat nga edukasyon, adda patingga dagitimaaramid da a remedyo gapu ta ti bulok ngaedukasyon ket nairamut iti tallo a batayan aproblema iti pagilian - imperyalismo, pyudalis-mo, ken burukrata kapitalismo. Ti bulok agimong ket iturturayan dagiti apo’t daga kenkomprador burgesya a mangus-usar iti edukas-yon tapno pagtalinaeden ti turay da.

Rebbengen dagiti TitserRebbengen dagiti TitserDagiti titser ket us-usaren dagiti agar-ari a

dasig kas rangtay iti panangisaknap ti burges,pyudal, repormista, kontra-rebolusyon, ken dad-duma pay nga atrasado a kapanunotan kadagitimasa. Numan pay ti sueldo dagiti titser ket agga-pu kadagiti agturturay a dasig, di na kayat a

saoen a rumbeng atungpalen dagiti titser tiamin a diktar dagitiagturturay. Rumbeng aputden dagiti titser tipanagus-usar dagitiagturturay a dasig

kadakuada kas rangtay. Ta dayta a rangtay ketmangparparigat met laeng kadagiti titser.Rumbeng a baliwan dagiti titser ti turong ti rang-tay: pagsilpuen ti masa ken rebolusyon. Ti rang-tay ket rumbeng a maiturong iti dangadang amangpaksiat iti tallo a batayan a problema kenpannakikaykaysa para iti nailian a wayawaya kenpudno a demokrasya.

Kas rugi nga addang, kasapulan a maorgani-sa dagiti titser iti uneg ti KAGUMA (Katipunanng mga Gurong Makabayan), maysa a nalimed arebolusyonaryo nga organisasyon dagiti titser.Babaen laeng iti organisado ken nagkaykaysa apanagtignay a magun-od dagiti titser dagiti kid-daw da a pang-ekonomya ken pampolitika. Kaspagarigan iti napalabas a dua tawen, dagiti kam-panya dagiti titser ket nangiduron iti gobyerno amangited ti 10% ken 5% a nayon a sueldo. Kastamet a nabaelan dagiti titser iti Tadian nga ikkateniti puesto dagiti opisyales ti DepEd a nangibulsaiti kontribusyon da iti PAG-IBIG.

Adda espesyal a rebbengen dagiti titser itirebolusyonaryo a tignayan. Dakkel ti maitulongda iti panagpamulat ken panangisaknap iti na-ilian, pangmasa, ken syentipiko nga edukasyonken kultura. Dakkel ti rebbengen da iti panang-muli ken panangwayawaya iti kapanunotan tiumili manipud iti kuko ti kolonyal a kapanuno-tan. Ti syentipiko nga edukasyon ti mangpunasiti pyudal a kapanunotan ken aramid amanglaplapped iti panagdur-as. Ken ti edukas-yon a pudno nga agserserbi iti masa a sanga-pagilian ket mangwaknit iti dalan agturong itiwayawaya ken demokrasya. Iti rebolusyon amapaneknekan ken mapadur-as ti natakneng kennatan-ok a propesyon dagiti titser.

Ti syentipiko nga edukasyon ti mangpunas iti pyudal akapanunotan ken aramid a manglaplapped iti panag-dur-as. Ken ti edukasyon a pudno nga agserserbi itimasa a sangapagilian ket mangwaknit iti dalan agtu-rong iti wayawaya ken demokrasya.

Page 8: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

8 dangadang

Adu ti kabusor ni Clarence Benwaren,mayor ti Tineg, Abra. Maibilang kadagitikabusor na ket dagiti pada na a warlord a

politiko. Ngem ti kangrunaan a kabusor na ketdagiti masa nga umili iti Tineg. Daytoy ti gapu anapatay isuna idi Oktubre 29, 2002 idiayCalauan, Laguna.

Ni Benwaren ket maysa a napeklan a kriminala warlord. Ti pamilya da ket nabayagen ngaagturturay kas maysa a dinastiya sadiay. Nasurok20 tawen ti turay da, manipud pay nagmayor tiama ni Clarence a ni Pedring Benwaren.Bimmaknang da babaen iti kurakot a turay. NiLenin Benwaren a kabsat ni Clarence ket isu’tkangrunaan nga hitman ti pamilya. Ti asawa niClarence a ni Soledad Benwaren ket maysa met acolonel iti PNP.

Dagiti basol da BenwarenDagiti basol da BenwarenMaibilang kadagiti krimen da Benwaren iti

umili ken iti rebolusyonaryo a tignayan ket dagitisumaganad:• pananggamgam iti 400 ektarya a daga ti umili

idiay Vera, Tineg.• pannakikumplot kadagiti militar iti kontra-

insurhensya a kampanya ken operasyon.• aktibo a partisipasyon ni Pedring Benwaren

iti panangdadael kadagiti rebolusyonaryonga organisasyon masa iti Tineg idi panawenti Oplan Lambat Bitag.

• ni Pedring Benwaren ti utek iti ambus analasatan ti kakadua, ken iti pannakatiliw itimaysa a kadre ti NPA idi 1973.

• di mangikankano a panagpappaputok iti pal-tog iti direksyon ti umili.

• mano a tawen a panagkurkurakot iti pondo tipubliko a nangpatalinaed iti atrasado a biag tiumili iti Tineg.

• panangpatay kada Joseph Ortega, Sanil itiSicanao, Luis Putol iti Alaoa, kdpy.

• panangpadas ni Clarence mismo a mang-patay kenni Diony Elvena idi 1999.

TI TINEG KET KALAWAAN AMUNISIPYO ti Abra. Gapu ditoy,isu’t makaal-ala iti kadakkelan a bi-ngay iti Internal Revenue Allotment(IRA). Para iti tawen 2002, ti bingayna ket P33,582,925 (dandani P2.8milyon kada bulan). Daytoy ti maka-gapu nga uray no atrasado la unayti ekonomya na, pagiinnagawandagiti warlord ti turay iti Tineg.Malaksid pay iti IRA, dakkel met apondo ti maal-ala na iti agdama akonstruksyon ti Palsuguan Dam.

Page 9: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

hulyo-disyembre 2002 9

Idi Setyembre 12, pinuoran ti NPA ti kampodagiti Benwaren idiay sityo Vera, Alaoa, Tineg.Segun iti pablaak ni Ka Diego Wadagan, taga-pagsarita ti Agustin Begnalen Command (NPA-Abra), ti panagpuor ket pannusa ken disnog itipasista a turay dagiti Benwaren. Ti kampo ketus-usaren ni Benwaren kas santuaryo dagitikriminal a badiguryong na, base dagiti pasista amilitar iti operasyon da, kasta met a base dagitiahente ti militar iti panagespiya. Us-usaren metni Benwaren ken dagiti elemento ti 17th IB tikampo kas base ti illegal logging.

Sino ti nangpapatay kenni MayorSino ti nangpapatay kenni MayorBenwaren?Benwaren?

Segun kadagiti damag iti nadumaduma aburges a dyaryo, nadumaduma dagiti suspetsa anangpapatay kenni Clarence Benwaren. Tikangrunaan a suspetsa ti pamilya Benwaren ketni Edwin Crisologo a Vice Mayor ti Tineg gapuiti panagribal da iti politika.

Segun met iti militar, ti nangpapatay kanokenni Benwaren ket NPA, ngem manmano timamati ditoy gapu ta no kayat ti NPA a patayenisuna, nabayagen koma a pinatay da idiaymismo Tineg no sadino nga agtigtignay ti NPA.

Segun met iti tsismis nga isaksaknap tiAlliance of Brave, Reformed, and ArmedBrothers (ABRA Brothers), maysa a baro agrupo ti armado a vigilante, ti nangpapatay kanoket ni Abra Governor Vicente Valera.

Dati nga agkakampi da Benwaren ken Valera.Ngem segun iti tsismis, gimmura ni Valera gaputa basbassit ti botos ti Tineg iti asawa na a niZita Valera a nagkandidato kas gobernador idi1998, numan pay dakkel ti pondo nga imbukbokni Valera sadiay. Segun pay iti istorya, pinadas niBenwaren nga agpakawan kenni Valera kenmakikinnappia tapno maisubli ti panagkadua da.Ngem segun kadagiti nakasaksi, saan apinakawan ni Valera.

Mainayon kadagiti suspetsa ti Abra Brothersa nangpapatay kenni Benwaren ket da MailedMolina (CPLA) ken PNP Senior Supt. EugeneMartin. Alisto da met a nangilibak ditoy.

Tapno naan-anáy a maamiris tayo ti pan-

nakatay ni Benwaren, sublian tayo dagiti pas-pasamak ken adalen tayo ti galad ti warlordismo.

Dagiti pasamak sakbay a natay niDagiti pasamak sakbay a natay niBenwarenBenwaren• Pebrero - pinapatay da Benwaren ni Luis

Putol iti Alaoa, Tineg, gapu ta ages-espiyakano isuna para kenni Crisologo.

• Abril 11 - adda nangibato ti granada iti balayni Benwaren idiay Bangued a nangperdi itisangoanan ti balay ken ti lugan na aTamaraw FX. Naaresto ti tallo a tao niCrisologo a suspetsa iti daytoy a pasamak.

• Abril 25 - naaresto ti walo nga armado abadiguryong ni Benwaren bayat a naka-puesto da a mangtambang kenni Crisologoiti kalsada nga agturong iti Poblacion.Inamin dagiti walo a ni Benwaren ti nangitedkadagiti armas da.

• Hunyo 14 - pinapatay ni Benwaren ni AngcoGawiran, uliteg ti asawa ni Crisologo, bayatnga agtrabtrabaho iti talon na idiay Alaoa,Tineg. Impabasol da daytoy iti NPA.

• Hulyo 12, 5:00 ti agsapa - pinatay ti grupo niBenwaren ti dua nga agtutubo a tao niCrisologo - da Windy Segbu ken LazaroSabado. Tapno kaluban ti krimen da, imbaga

Page 10: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

ni Benwaren a naambus da ken nagkontra-putok da no sadino a natamaan da Windy kenLazaro. Imbaga pay ni Benwaren nga NPAkano ti nangambus kenkuana. Iti aktwal, daWindy ken Lazaro ket saan nga NPA. Gapuditoy a pasamak, naitantan ti barangayeleksyon iti Agosto 3.

• Hulyo 14 - nagisampa ti kaso da Benwarenkontra kenni Crisologo ken dadduma pay ngaumili ti Tapayen gapu kano iti panagtambangda kenkuana idi Hulyo 12. Ngem tinakderandagiti umili a saan a tambang ti napasamakno di ket panangpatay ni Benwaren kenniWindy ken Lazaro.

• Hulyo 30 - nagpaputok manen dagiti tao niBenwaren agturong kadagiti balbalay tiTapayen.

• Agosto 3 - Pinabutngan ken pinilit dagiti taoni Benwaren a sauren ti eleksyon.Pinasardeng da ti panagbilang iti botos kenindeklara da a nangabak ti manok niBenwaren a ni Rey Tandi babaen iti “tosscoin.”

• Agosto - nagbakwit ti 40 iti 52 pamilya tiTapayen gapu iti rumangranggas a panagri-ribal dagiti politiko.

• Setyembre - nagsampa niCrisologo ti kaso laban kenniBenwaren kasilpo iti anomalya itipondo ti proyekto nga aggatad iti P1.6milyon. Gapu ditoy, sinuspende niValera ni Benwaren. Nagbalin nga act-ing mayor ni Crisologo.• maudi a paset ti Oktubre -mangisagsagana met ni Benwaren tikaso laban kenni Crisologo gapu itipanag-withdraw ni Crisologo iti P2.5milyon a pondo ti Tineg.• Oktubre 29 - napaltogan niBenwaren bayat nga agpirpirma ti kon-trata iti kasar kas ninong idiayCalauan, Laguna. Ti nangpaltog ketagnagan ti Edberto Amoncio, a na-patay ti polis bayat a tumaktakas.

Makita kadagitoy a paspasamak anabayagen ti panagriribal dagiti poli-tiko iti Tineg, nga immirteng kadagitoy

maudi a bulan inggana a napatay ni Benwaren.Saan a nakaskasdaaw ti pannakatay na.Gagangay iti warlordismo ti bales ken kontra-bales. Iti las-ud laeng ti maysa a tawen (Oktubre2001-Oktubre 2002), nasurok 23 ti natay ken adudagiti nasugatan gapu iti labanán dagitoy a war-lord.

Ti warlordismo ket maysa a sakit iti bulok agimong. Rumbeng a mapaksiat gapu ta awanmamaay na daytoy no di panagriribal dagiti poli-tiko a pakalipitan dagiti umili.

Pammabasol iti NPAPammabasol iti NPAGagangay iti AFP-PNP a pabasolen da ti

NPA iti aniaman a pasamak. Kadagiti labanándagiti a warlord, kanayon nga ipulpulagid da itiNPA dagiti kinaranggas ken pammutbuteng ngaar-aramiden da. Kas pagarigan idi Marso 2002,adda inruar ti militar a bogus a surat a naggapukano iti NPA a mangibagbaga a target nga ipa-patay ti NPA ti lima a mayor iti Abra: ni ElizaldePacsa iti San Isidro, Mailed Molina iti Bucloc,Mark Ysrael Bernos iti La Paz, Cecille Luna itiLagayan, ken Medel Taverner iti San Juan.

Idi manen Hunyo 2002, maysa a nai-

10 dangadang

Page 11: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

hulyo-disyembre 2002 11

makinilya a surat tinaawat ni Valera anaggapu kano itiNPA-NL Commanda pinirmaan ti maysaa “Ka Shalom.”Nailanad iti surat ani Valera ket mai-sango kano iti Pang-ukoman ti Umiligapu kadagiti basolna.

Segun kenniDiego Wadagan,saan a naggapu itiNPA ti surat. Awan tiNPA-NL Commandken awan met ti NPAa Ka Shalom.Nalabit a ti surat ket

naggapu iti 503rd Brigade, wenno kadagiti kala-ban ni Valera, wenno iti grupo ni Mailed Molina.Nairut a sursuroten ti NPA ti due process wennonainkalintegan a pannakausig dagiti kaso sakbaynga agaramid iti aniaman a desisyon.

Mainaig ditoy, kinuna met ni MartinMontana tagapagsarita ti NPA-Ilocos Cordillera,“Ti surat ket maysa a nakakatkatawa a kontra-rebolusyonaryo a gandat nga aramid dagiti kon-tra-NPA a politiko, kakumplot da dagiti nanga-ngato nga opisyales ti AFP.” Kinuna pay niMontana, “Iti panangiyabante ti rebolusyonaryoa tignayan, saan nga aramid ti NPA ti agipangtaiti pammapatay ken agparbo iti akusasyon itisiasino man a tao–politiko ken saan. Dagitinatan-ok a prinsipyo ti rebolusyonaryo a tig-nayan - panangsaluad kadagiti pangtao a kar-bengan, panangilaban iti interes dagiti marigri-gat, panangiyabante iti nailian demokratiko atarigagay - ket makaanay a mangawis kadagititattao uray pay dagiti makatao a politiko.”

Dagiti bogus a surat ti AFP a mangus-usar itinagan ti NPA ket paset ti saywar ti militar tapnopadaksen ti rebolusyonaryo a tignayan.

KongklusyonKongklusyonSiasino man ti nangpatay kenni Benwaren, ti

nalatak a kinapudno ket daytoy: nainkalintegan tipannakatay na. Awan ti lugar para iti kas kenkua-na a warlord nga adu’t krimen ken basol na itiumili. Aniaman a propaganda a mangpadpadasa pagparangen a ni Clarence Benwaren ketnasayaat a tao ket nakabatay iti ulbod. Aniamana pammadayaw iti maysa a warlord ket siguradoa nagtaud iti bulsek a pannirigan.

Ni Edberto Amoncio a nangpatay kenniBenwaren ket bigbigen tayo a bannuar a martir.Impatungpal na ti pagayatan ti umili.

Ti pannakatay ni Benwaren ket maysa laeng asintomas ti nakaro a krisis iti ekonomya, tikumkumsen a pang-ekonomya a benepisyo apagbibingayan dagiti politiko. Umir-irteng tikompetisyon da. Dagiti agbabangga a warlordket saan metten a makapagturay iti sigud a wagasgapu iti ngumatngato a tukad ti politikal a kamu-latan ti umili. Saanen a kasla idi ti kalaka tipanagkurakot da iti kinabaknang. Iti lalo pay apanagkaro ti krisis, namnamaen a kumarkaropay ti gubat iti baet da. Rumbeng a ti umili ketmulat nga agsipot, saan a rumbeng nga agpausarkadagitoy a warlord.

Masaker idiay San JuanMasaker idiay San Juan

Kumarkaro ti awan mamaay na a gubatdagiti warlord a politiko iti Abra.

Idi Oktubre 4, 2002, uppat ti natay ken 12 tinasugatan idiay Barbarsik, San Juan, Abra.Awan asi a pinaltopaltogan dagiti kriminal timaysa a lamayan. Ti nakas-ang, awan piniliti bala, nairaman a natay ti maysa nga ubingnga agtawen ti walo. Mapattapatta a politikamet laeng ti gapu ti panagpatay. Dua kada-giti natay ket saksi iti panangpatay ti tallo alalaki iti maysa a kandidato para kapitan itibarangay da iti napalabas a barangayeleksyon.

Page 12: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

12 dangadang

Umabante, pumigsa, ken agballigi laeng tirebolusyonaryo a tignayan ti mannalonno daytoy ket nakapauneg iti balangkas ti

kontra-pyudal a pannakidangadang ken agraryoa rebolusyon kas ramen ti gubat ti umili. Daytoya prinsipyo ti napaneknekan manen iti maikatlo akomperensya ti Partido idi Hulyo 2002 iti maysaa sona iti Ilocos. Ditoy a nalagom ti kampanya amannalon a naipatungpal iti Ilocos manipud2001-2002. Naitudo dagiti sumaganad a nagun-od a balligi.

Rumegregta ken Lumawlawa dagitiRumegregta ken Lumawlawa dagitiROMROM

Nagserbi ti kampanya iti konsolidasyon dagi-ti base a masa ken agtultuloy a pannakaingato titukad dagiti Rebolusyonaryo nga OrganisasyonMasa (ROM). Naitudo dagiti isyu a pampatig-nay. Nakagun-od kadagiti pang-ekonomya abenepisyo iti nalawlawa a saklaw.

Iti intero nga Ilocos, rumegregta ti panagor-ganisa kadagiti ROM kas iti PambansangKatipunan ng Magbubukid (PKM). Babaenkadagiti ROM, mabukbukel ti rebolusyonaryo apigsa tapno maitandudo ti interes ti dasig a ma-rigrigat a mannalon. Iti napalabas a tawen, dim-makel ti bilang dagiti kameng ken limmawa tisakup ti PKM. Aktibo da iti amin a benneg tirebolusyonaryo a trabaho. Iti tarabay ti Partidoken NPA, lalo pay a napanday dagiti aktibista a

masa ken nakapagsanay kadagiti ad-adu pay ngaaktibista.

Maibilang kadagiti nagun-od a balligi dagitidangadang masa ket: pannakaipangato ti tang-dan dagiti mangmangged-talon, pannakaipanga-to ti presyo ti tabako, kontra-militarisasyon itikaaw-awayan, panagadal maipanggep iti pang-tao a karbengan, kdpy.

Ngimmato met ti bilang dagiti sumamsampaiti NPA. Nanayonan ti kameng ti Partido kennakaibangon kadagiti sangay iti lokalidad.

Kontra-pyudal a Dangadang ti MasaKontra-pyudal a Dangadang ti MasaDumurdur-as ken RumegregtaDumurdur-as ken Rumegregta

Idiay Cabugao, Ilocos Sur, ti 32 ektarya adaga ti maysa nga apo’t daga ket naipauneg itibogus a Land Reform Program dagiti napalabasnga administrasyon. Dagiti mannalon a nabaya-gen a mangsuksukay iti daytoy a daga ketnaikkan iti Certificate of Land Transfer idi paypanawen ti diktadura a US-Marcos. Nagbay-bayad dagiti mannalon iti amortisasyon iti 15tawen. Ngem itay nabiit, naammuan dagiti man-nalon a ti daga ket inlakon ti apo’t daga itiPhilippine North Real Estate DevelopmentCorporation (PNREDC). Itatta, patpatalawen tiPNREDC dagiti mannalon babaen iti panagpa-

Page 13: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

pirma iti kontrata a mangilanlanad a timakinkukua iti daga ket ti PNREDC.

Idi damo, ispontanyo a nagtignay dagitimannalon. Ngem naadal da a kasapulan ti na-urnos ken organisado ti panagtignay tapno ma-baelan da a mangsango iti kabusor. Ngimmato timilitansya da a mangilaban iti karbengan da itidaga. Naawis da pay dagiti dadduma a man-nalon iti kabangibang a baryo a tumulong itilaban da.

Iti sabali pay a baryo, nagballigi dagitiinsayangkat dagiti mannalon a panagtignaylaban iti nangato a presyo ti tunggal metrokuadrado ti daga. Inlako ti maysa nga apo’t dagati nasurok lima ektarya a daga na. Ginatadan nadaytoy iti P45 kada metro kuadrado. Napinget anakipatang dagiti mannalon. Babaen iti organi-sado a panagtignay, nagbalin a P25 laengenti kada metro kuadrado.

Iti met sumagmamano abaryo iti interyor ti tallo nga iliti Ilocos Sur, kape ti kang-runaan a cash crop dagitiumili. Idi 1997, aggatad itiP45 ti kada salup. Monopolyoti maymaysa a negosyante tipanaggatang iti kape. Itipanagsukisok dagiti lider masa,nababa daytoy a presyo kompara iti presyo tikape idiay Baguio. Babaen iti panagtignay dagitimannalon nanayonan ti presyo iti P15-20.

Malaksid kadagitoy a lokal a panagtignay,maisaksaknap ti kinapateg ti kooperatibismo itiintar dagiti mannalon. Mapadpadur-as dagititradisyonal nga ammoyo ken kumpang.Mapapairut dagitoy ken maik-ikkan iti rebolus-yonaryo a tarabay babaen kadagiti kakadua ngaNPA.

Dagiti Nagun-od a Pang-ekonomya aDagiti Nagun-od a Pang-ekonomya aBenepisyoBenepisyo

Kongkreto a bunga dagiti tukad baryo kentipak a dangadang masa ket dagiti pang-eko-nomya a benepisyo.

PPaannnnaakkaaiinnggaattoo ttii ttaannggddaann ddaaggiittii mmaannggmmaannggggeedd--ttaalloonn

Nakagun-od dagiti mangmangged-talon itinayon a tangdan a P10-30 iti lima a baryo itiuppat a munisipyo. (Kitaen ti Dangadang Abril-Hunyo)

PPaannnnaakkaaiippaannggaattoo ttii pprreessyyoo ttii ttaabbaakkooIti napalabas a tawen, nakabreyktru dagiti

mannalon iti pannakaipangato ti presyo ti tabakoiti P10 kada kilo. Iti sumagmamano nga aldawdimmanon pay iti P58-64 kada kilo. Daytoy ketnarimat a balligi. Nausar dagiti nadumaduma awagas kas iti petisyon kadagiti nadumaduma ngaahensya ti gobyerno, piket-rali wenno dayalogokadagiti Trading Centers (TC), kdpy.

Maysa pay a nagun-od ita atawen ket ti pannakaipababa tiresiko. Ti resiko ket timbang ngaikissay dagiti TC iti tabako nga ilakodagiti mannalon. Daytoy kano ket

timbang ti sako a balkot ken tudoka nausar iti tabako. Daytoy ketpaset ti panangswitik dagiti TC

kadagiti mannalon. No aglako ka iti 90 kilo, tallobalkot daytoy ken makissayan iti 9 kilo. Dakkeldaytoy a maikissay iti nagbannogan ti mannalon.Kas pagarigan, iti presyo a P60 kada kilo, P540 timaikissay iti P4,600 koma a bayad. Agbalin aP4,060 laeng ti bayad ti 90 kilo a tabako. Inlabandagiti mannalon ti tallo kilo laeng a maikissay ititunggal 80 kilo. Nagballigi da.

Kasta met nga immannugot dagiti TC iti sor-tido a panaggatang. Kayat na saoen, saanen amasurot ti pannakagrado ti tabako. Dakkel tipannakasaur dagiti mannalon iti sistema apanaggrado. Arbitraryo wenno panagkita laeng tiTC ti basaran ti panaggrado. Nabayagen ngairuprupir dagiti mannalon ti pannakaikkat ti sis-tema a panaggrado.

Iti napalabas a tallo a tawen, nalugi dagitimannalon. Malaksid iti nababa a presyo,nadadael dagiti tabako gapu iti nasapa a panag-tutudo. Gapu ditoy nailumlom dagiti mannaloniti utang. Iti uneg ti kampanya, adu kadagiti man-nalon ti nakabayad kadagiti naurnong nga utang

hulyo-disyembre 2002 13

Page 14: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

da. Ngem ti nakas-ang, bassit wenno awan payketdi ti nabati para iti pamilya.

Daytoy ket gapu iti dadduma pay a wagas itipanagswitik dagiti komprador burgesya tapnoaggamgam iti dakkel a ganansya. Maysa a wagasket ti aw-awagan da iti Holy Week Syndromewenno bigla a panagbaba ti presyo ti tabakokalpasan ti Semana Santa. Sumagmamanokadagiti irasrason da ket nagatang dan ti kota tiTC da. Rumbeng a maikkan daytoy iti dakdakkelnga atensyon kadagiti sumarsaruno a kampanya.

PPaannnnaakkaaiippaabbaabbaa iittii iinntteerreess ttii uuttaannggTi kadawyan nga utang ti maysa a mannalon

iti Ilocos nga agtaltalon iti ¼-½ ektarya ketP20,000. Manipud iti 10% nga interes iti utang abaybayadan kada bulan, naibaba daytoymanipud 6% agingga 3% kada bulan.

Balligi iti politikaBalligi iti politikaDagiti balligi a nagun-od ti kampanya a man-

nalon iti Ilocos ket nagserbi a positibo a kondis-yon iti pannakairussuat dagiti dadakkel a mobi-lisasyon para iti pannakagun-od ti ad-adu kendaddadakkel pay a balligi iti politika. Naisangodagiti petisyon kadagiti ahensya ti gobyerno kenTC. “Ipatungpal ti pudno a reporma iti daga!”“Pagserbien ti pondo ti RA 7171 iti pudno abenepisyo dagiti mannalon!”“Presyo ti tabako: ingato P10kada kilo!” “Isardeng ti mili-tarisasyon iti kaaw-awayan!”“Balikatan: panangibaddek itinailian a soberenya!” “OustGMA.” Mainayon ditoy dagitiisyu ti kumarkaro a panaglabsingiti pangtao a karbengan, war-lordismo, landlordismo, irigas-yon, ken pannakaperdi itiaglawlaw.

Nakagun-od dagiti masa amannalon kadagiti kongkreto abenepisyo kas iti kalsada, rang-tay, ken irigasyon. Kadagiti nasu-

linek a lugar, adda dagiti naipatungpal a progra-ma iti salun-at.

Nailarga dagiti nalawlawa ken nadumadumaa porma ti panagtignay kasilpo kadagiti isyu tikabuklan a gimong a Pilipino–isyu a kontra-pasista ken kontra-imperyalista. Kadagitoy apanagtignay, naguyod ti suporta dagiti akin-tengnga a puersa. Naregta a naingato ti tukad tipannakikaykaysa kadagiti dadduma pay a mai-daddadanes a dasig.

Kontra-pasista a KampanyaKontra-pasista a KampanyaKabayatan a dumurdur-as ken sumaksaknap

ti kampanya a mannalon iti Ilocos, kumarkaro timilitarisasyon ken panaglabsing kadagiti pang-tao a karbengan. Binulan ti operasyon militar.Maysa agingga dua a domingo ti kabayag dagi-toy. Desperado a laplappedan dagiti militar tipanaglawa kadagiti base a masa, panagdur-as tirebolusyonaryo a tignayan a mannalon, ken pan-nakaiyabante ti agraryo a rebolusyon iti kaaw-awayan. Tinarget pay ti militar nga agrekrut iti1,000 CAFGU manipud kadagiti mannalon.

Gapu ditoy, napateg a paset ti panagtignaydagiti mannalon ti kontra-pasista a dangadang.Maysa kadagitoy ket ti kampanya kontra iti agtul-tuloy ken kumarkaro a militarisasyon iti kaaw-awayan ken rekrutment ti CAFGU. Lima a daras

a nagisayangkat dagiti umili itiOD-OP (“Operasyon Dikit-Operasyon Pinta” wennopanagipaskel ken panagpintakadagiti rebolusyonaryo apanawagan) iti siyam amunisipyo ken tallo a syudad.Daytoy ket impatungpal dagitimannalon ken agtutubo ngaestudyante. Nasurok 70 aktibistaa masa ti limmaok kadagiti OD-OP.

14 dangadang

maituloy iti sumaruno a

panidL

Page 15: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

hulyo-disyembre 2002 15

Turongen ti Kampanya a MannalonTurongen ti Kampanya a Mannaloniti Ilocositi Ilocos

Babaen kadagiti adal a naadaw iti panag-lagom iti napalabas, manamnama a lumawlawapay ti rebolusyonaryo a tignayan a mannalon itiIlocos, ken magun-od dagiti dakdakkel pay a bal-ligi iti masakbayan.

Maysa kadagiti naitudo a kasapulan ti naun-uneg pay a panggimong a panagsukisok (SI) ken

panagplano iti taktika ket itikampanya iti pannakaipababa tiábang iti daga. Agsagsaganadagiti mannalon para iti daytoy anangatngato a tukad ti pannaki-laban.

Babaen iti nairut a panangisilpo iti teorya kenpraktika, umab-abante ti dangadang iti baro kennangatngato a tukad.

Ni Fr. Zacharias Guimmayan Agatep ketnaiyanak idi Setyembre 6, 1936 idiayCasili, Sto. Domingo, Ilocos Sur iti

pamilya ti dasig nga akintengnga a mannalon. Ni“Karias” ket maika- uppat iti innem nga agkakab-sat. Nagiskuela idiay Sived Elementary Schoolken Benito Soliven Academy. Ubing pay ket nai-matangan na ti rigat ti biag dagiti mannalon agunggundawayan ken idaddadanes ti apo’t daga.Isu a nagpadi gapu iti ayat na a makatulongkadagiti marigrigat.

Kalpasan a nagadal idiay Vigan Arch-diocesan Minor Seminary, intuloy na ti nagadalidiay Immaculate Conception Major Seminary.Seryoso isuna iti panagadal, ken naregta no poli-tika ti tungtongan. Gapu ditoy, “Apo Kari” ti ayabdagiti kaklase na a seminarista kenkuana. Abril 5,1964 ti ordinasyon na kas padi ti RomanoKatoliko ken naidestino iti parokya ti Galimuyod,Ilocos Sur.

PannakamulatPannakamulatIdi damo, aktibo isuna a timmulong kas orga-

nisador ti Federation of Free Farmers (FFF),maysa a repormista nga organisasyon. Naka-bukel isuna iti tsapter ti FFF idiay Sta. Cruz, Sta.Lucia, Salcedo, ken Galimuyod. Ngem iti uneg tiFFF, nakita na a saan a salsalakniban ti lintegdagiti karbengan ti mannalon. Isu nga inyunay-unay na kadagiti mannalon ti kinapateg ti agti-tipon ken nagkaykaysa a panagtignay, kasta metti armado a depensa: ilaban ti dakdakkel a bingayda iti apit manipud 50-50 agbalin a 70-30, ban-tayan ti apit da tapno saan nga itaray dagitibuyot ti apo’t daga, agtimpuyog da nga agtalonno iparit ti apo’t daga ti agtalon, isusukbit tibuneng da no makisango iti apo’t daga.

Idi maideklara ti Martial Law idi 1972, ad-adda a nakita ni Fr. Zach ti panangidadanes ken

manipud iti panid 14 /Kampanya a Mannalon...

L

Page 16: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

16 dangadang

panaggunday kadagiti mannalon. Inadal na tilinaon ti Land Reform Program ni Marcos.Nakita na a bogus ken manangallilaw daytoy. Itikomperensya ti FFF idiay Leyte, imbutaktak kensinupiat na daytoy, kasta met ti pro-Marcos atakder ti FFF. Gapu ditoy, inikkat da isuna itiFFF ken impatiliw da pay iti militar. Naibaludisuna ti maysa a lawas.

Ditoy a napanunot ni Fr. Zach a kasapulan tiarmado a dangadang. Nagsapul iti napudno amangitantandudo iti interes dagiti mannalon.Pinadas na nga agkontak iti NPA idiay IlocosSur. Kabayatan na, nagbalin isuna a direktor tiSocial Action Center (SAC) ti simbaan iti Ilocos.Sinublian na dagiti tsapter ti FFF nga inorganisana ken inlawlawag na ti manangallilaw ken tray-dor a programa ken takder ti FFF.

Panagbalin a RebolusyonaryoPanagbalin a RebolusyonaryoIdi 1977, nakontak na dagiti kakadua. Inadal

ken inarakup na dagiti rebolusyonaryo a prin-sipyo gapu ta nakita na nga isu’t mangisursuroiti pudno a dalan a mangwayawaya kadagitimannalon ken iti pagilian manipud iti tallo aramut a problema- ti imperyalismo, pyudalismo,ken burukrata kapitalismo. Nagbalin isuna akameng ti Partido Komunista ti Pilipinas.

Impraktika na ti rebolusyonaryo a sursurobabaen iti simbaan. Ti kangrunaan nga atas naket panangisagana iti 2nd district ti Ilocos Surpara iti isasangpet ti NPA. Inyam-ammo na da-giti NPA kadagiti mannalon. Saan na a panawanti kakadua iti lugar agingga a saan pay a nagtalekti umili. Ti bilin na, “No ania ti talek yo kaniak,kasta met ti talek yo kadagiti kakadua. Tumulongda a mangingato iti tukad ti dangadang tayo.Saanen nga umanay dagiti dati a panagtignaytayo.” Ni Fr. Zach ti nagbalin a tulbek iti pan-nakalukat ti umuna a sona a gerilya iti Ilocos

Sur. Nabettak ti “solido abaluarte” ni Marcos itiamianan.

Paset ti atas na iti panang-kompleto kadagiti rekisitos itipanangisagana iti sona a

gerilya, dakkel ti naitulong na iti panagbirokkadagiti armas para iti kakadua. No addamadamag na kadagiti nalawa a kontak na,ibirokan na ti pondo. Agkawes a kas mannalon,isako na ti magatang nga armas, aglugan iti tri-cycle ken ipasa na kadagiti kakadua. Inggananakompleto ti armas ti tallo nga iskwad ti NPA asaglilima katao.

Pannakatiliw ken PannakaibaludPannakatiliw ken PannakaibaludTi kombento ken simbaan na ket nagbalin a

santuaryo para kadagiti nalimed nga aktibidadesdagiti masa ken kakadua iti sango ti nalipit aturay militar. Saan unay a natagari ni Fr. Zach.Ngem no agsao, nauneg ken natadem dagitisarita na aglalo no maipanggep iti pannaka-idadanes ken pannakagundaway dagiti man-nalon. Gapu iti natured a panangitandudo nakadagiti karbengan ti mannalon, nagrugi tipananggura ken pammadakes kenkuana dagitiapo’t daga ken aso-aso a militar. Maysa kadagitinakabangga na ket ti pamilya ti pada na a padinga apo’t daga iti Sta. Cruz. Adda pay nagrantaa mangpapatay kenkuana ngem nalasatan na.

Ti di na nalasatan ket ti panangidarum ti ka-busor kenkuana iti kaso nga illegal possession offirearms. Naibalud isuna idi Setyembre 4, 1980idiay Camp Diego Silang, Bantay, Ilocos Sur,

“No ania ti talek yo kaniak, kasta met ti talek yokadagiti kakadua. Tumulong da a mangingato ititukad ti dangadang tayo. Saanen nga umanaydagiti dati a panagtignay tayo.”

Page 17: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

hulyo-disyembre 2002 17

naiyakar idiay Camp Dangwa, La Trinidad,Benguet ken naiyakar manen idiay Camp BagongDiwa, Bicutan, Manila no sadino a nainayonkadagiti komon a kriminal.

Idiay baludan, nagsurat isuna kenni Marcos:"Naibaludak saan a gapu iti aniaman a kri-

men a kontra iti umili, no di ket gapu iti prin-sipyo a petpetpetak a sagrado ken ibilbilang koa napudno a nainkristiyanuan.

"Ti darum kaniak ket malisyoso a kinaulboda nagtaud iti bales ti sumag-mamano a tattao a masaksak-tan gapu kadagiti sermon komaipanggep iti hustisya...Supsupiatek daytoy a darum...No dayta ti klase ti hustisya amaala tayo manipud kadagitimakunkuna a guardia ti NewSociety, saan ngarud anakaskasdaaw no apay ngaadu dagiti sumang-at iti bam-bantay tapno lumaban iti gob-yerno. Dagita a guardia ti ga-pu a mapilitan ti tattao ngaagrebelde.

“Ti praktika ti pammatitayo ket makita saan laeng ababaen iti panagawat tayokadagiti sakramento kenpanagmisa, no di ket nang-runa iti trabaho tayo apanangpunas iti panaggun-daway ken panangidadanesditoy daga, ken iti panagparnuay tayo iti maysa anainkalintegan a kagimongan. Daytoy ti historikonga atas tayo kas tao ti Dios, ngem daytoy met tigapu nga adda dagiti tattao a di makaawatkaniak.

“Idi rinugiak nga ilawlawag manipud iti pul-pito daytoy a batayan a nainkristiyanuan a prin-sipyo, naalarma dagiti tattao nga ignorante itibatayan a nagdumaan ti Kristiyanismo kenkomunismo, dagiti awanan bain a mang-gunggundaway kadagiti marigrigat a mang-ngalap ken mannalon. Tapno salakniban ti turay,

nagiwaras da kadagiti pammadakes tapnodadaelen dak. Imbilang dak kas pangta iti turayda, maysa a lapped iti kinaagum da. Binirngasandak a komunista, NPA, subersibo.

Ngem nadalus ti konsyensyak! Itantan-dudok laeng ti kinadarisay ken kinapudno tinaimbag a damag. No ti panagayat kadagitimarigrigat ket maysa a krimen, no ti tumulong itidangadang da kontra iti kinaawan hustisya ketmaysa a basol, aminek a nakabasolak.”

Kalpasan ti dandani uppata bulan a pannakaibalud,nawayawayaan isuna idiDisyembre 24, 1980, numonata umadani ti panagbisita niPapa John Paul II iti Pebrero1981 iti Pilipinas ken di kayatni Marcos a mapabainan itipanangibalud na iti maysa apadi ti simbaan Katoliko.

Apaman a rimmuar itibaludan, nagturong ni Fr.Zach kadagiti gayyem kenkabagian na. Sinabat na niSister Fe, inaudian nga adingna, iti maysa a kombentoidiay Baguio idi Enero 1,1981. Ti pakada na, “Dagitibambantay ket agur-uraykaniak.”

Panagsampa iti NPAPanagsampa iti NPAInlako na ti refrigerator, sala set, ken tele-

bisyon na iti P5,000 ken inggatang na iti armasna nga M16. Dagus a nagsubli a nagtignay ni Fr.Zach kadagiti dungdungnguen na a mannalon tiSta. Cruz, Salcedo, Sigay, Galimuyod, ken SanEmilio, ngem itan ket kas Ka Duksa, maysa ngaNPA.

Iti edad a 44, medyo narigatan ni Ka Duksa agumiddan iti napartak a pannagna dagiti ub-ubing ken al-alisto a kakadua. Pasaray maudi-udiken maigalis iti tambak. “Saan a nalaka ti biag-NPA. Ngem dagiti rigat ket karit kaniak,” kuna na

Page 18: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

kadagiti agkabannuag a kakadua. Kanayon metnga ikkan da ti konsiderasyon ni Ka Duksa.

Ngem apagdanon da iti baryo, agbaliw tikasasaad. Naibusen ti pigsa dagiti agkabannuagngem agsubli met ti pigsa ti lakay! Nakaturog toniti bannog dagiti kakadua ngem ni Ka Duksa ketagpatpatnag a makitungtungtong kadagiti masa.Nalaing nga agipalawag. Agusar kadagiti simplenga ehemplo ken pangarigan.

“Dagiti imperyalista ket kas kadagiti billit.Ibusen ken itayab da dagiti bukel ti nagbannogandagiti mannalon. Ti aplat (maysa a klase ti igges)ket mangpangisit iti bulong ti tabako, kas kada-giti burukrata kapitalista a manglaplapped itipanagdur-as ti pagilian tayo. Rumbeng a mapak-siat dagitoy a peste,” kuna na.

“Apo Padi” ti nairuam ti masa nga ayabkenkuana. Ngem gapu ta saan na kayat a kaslamaidumduma, iyunay-unay na nga isungbat,“Saan tayo a nagduma iti saad. Iti rigat ken gin-awa ken agpada tayo. Ayaban dak laengen akadua.”

Limmatak ti nagan na iti intero a pagilian kasrebelde a padi. Nagidiaya ti diktadura a Marcosti gunggona a P130,000 para iti sinoman a tumu-long iti pannakatiliw na.

PannakatayPannakatayAwan pay makatawen na iti NPA. Oktubre 12,

1982 idiay Baybayading, Salcedo, bayat anakaturog da kenni Ka Darwin (Alfredo Cesar,maysa a deakono a nag-NPA ken nagbalin a

mangidadaulo a kadre iti larangan a gerilya tiIlocos Sur), patraydor a pinatay ida ti dua ngaahente ti militar a nakastrek nga NPA, iti tulongti maysa pay a traydor nga agnagan ti ErnestoBacdayan. Nakatakas ti tallo a traydor ket nagdi-retso a simmilpo iti amo da a militar, ngem na-patay met laeng dagitoy a tallo kalpasan tisumagmamano a panawen.

Iti misa-parangal nga inatendaran ti 500katao, dinayaw dagiti kakadua, umili, padi kenmadre ti biag ken sakripisyo ni Ka Duksa. Adda27 padi a nangselebrar iti misa.

Naibasa ti mensahe ni Jose Maria Sison ngaadda iti baludan idi: “Ni Fr. Agatep ket nagtignaya kas iti naindaklan a patriyotiko a tradisyon niFr. Jose Burgos a namartir idi 1872, kasta metdagiti lider ti simbaan a nakitimpuyog iti daan anailian demokratiko a rebolusyon. Ni Fr. Agatepket maysa a manakman ken militante a bannuarti umab-abante a baro a nailian demokratiko arebolusyon.”

Kinanta dagiti tattao ti “Unang Alay.” Adda14 a testimonya para kenni Fr. Zach.

“Abante isuna ngem iti panawen naken dagiti pada na a direktor ti socialaction. Adda isuna idiayen, ngem datayoket adda pay la ditoy. Adu ti mangsublatkenkuana.” kinuna ni Fr. Sergio Utleg itiArchdiocese ti Tuguegarao.

“Ti pannakatay na ket awan kapadana iti kinaindaklan. Maysa isuna a mar-tir,” kuna ni Fr. Anton Korterik ti Epis-copal Commission on Tribal Filipinos.

“Maysa isuna kadagiti mabilbilang apapadi a mamati a ti Naimbag a Damagket maaddaan laeng iti pateg no maiprak-tika iti panangbalbaliw iti bulok a gimong.Ti panagsang-at na iti bantay ket isu tiultimo a panangipraktika na iti daytoy,”kuna ni Fr. Avelino Sapida, SAC direktoriti Imus, Cavite.

“Daksanggasat ti nasapa a panna-katay ti maysa nga ubing a padi nga akti-bo iti social action ken trabaho ngaagserserbi kadagiti mannalon ken marig-rigat. Nupay kasta, napaneknekan ti kina-

18 dangadang

Page 19: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

tured na iti ipapatay na,” kuna ni Msgr.Eleuterio Itliong, SAC direktor iti Tarlac.

“Kinompleto na ti suro ni Kristo.Saan laeng a nagpatingga iti panang-bendisyon kadagiti marigrigat, no di ketintarus na iti panangkondena kadagitimanaggundaway ken manangidadanes,”kuna ni Fr. Ted Butalid, ExecutiveSecretary ti Share and Care Apostolatefor Poor Settlers (SCAPS).

Naitabon ti bangkay ni Fr. Zacharias Agatepalyas Ka Duksa idiay Vigan Seminary idiOktubre 15, 1981.

Kas panangbigbig ken panangdayaw itisakripisyo ni Ka Duksa, ti NPA komand iti interoa rehiyon ti Ilocos ket naipanagan kenkuana - Fr.Zacharias Agatep Command.

hulyo-disyembre 2002 19

NNii PPaattaayy kkeett ssaaaann aa mmaakkaappaaggttuurraayyKKaakkaadduuaa,, wwiinnaayyaawwaayyaaaann ddaakkaayyoo ttii uummiillii

iittii kkaawwaarr nnii PPaattaayyKKeett iinndduulliinn ddaakkaayyoo iittii ppuussppuussoo ddaaPPiimmmmuussaayy aa kkaakkaadduuaa,, nnaagguunnggaarr kkaayyoo mmaanneenn

bbaabbaaeenn kkaaddaaggiittii mmaassaa

KKeett iittaann,, ddaakkaayyoo kkeett aadd--aadduunn aa ggeerriillyyaaNNaassaakknnaapp kkeenn nnaappaauutt kkaass iittii iinniitt kkeenn bbuullaannMMaannggssiillssiillaaww,, mmaannggaann--aanniinnaaww

kkaaddaaggiittii ttuurroodd kkeenn ppaattaaggkkaaddaaggiittii ppaannttaallaann ttii IIllooccooss..

AAwwaann ttii kkaabbuussoorr aa mmaakkaasseerrrraa iittii ddaallaannTTii SSaallcceeddoo iittaann kkeett aammiinn aa ttaaoo,, aammiinn aa lluuggaarrNNoo ssaaddiinnoo aa nnaaggsseerrbbii kkaayyoo kkaaddaaggiittii uummiilliiNNoo ssaaddiinnoo nnggaa iittuullttuullooyy ttii ddaadddduummaa

ttii nnaaiimmbbaagg aa ttrraabbaahhoo ttii rreebboolluussyyoonn

DDaakkaayyoo kkeett iissttoorryyaa iittaannIIbbiinnggbbiinnggaayy kkeenn bbiibbiiaaggeenn ddaaggiittii mmaarriiggrriiggaatt aa

mmaannnnaalloonn kkeenn mmaannggmmaannggggeeddDDaakkaayyoo kkeett ddaanniiwwKKaannkkaannttaaeenn ddaaggiittii NNaallaabbaaggaa aa mmaannnnaakkiigguubbaatt kkeenn

kkaaddrree kkaaddaaggiittii uummiillii

NNaayyoonn kkaayyoo aa ppuullbbuurraa ttii uummiilliiAArrsseennaall ddaa iittii pprroolleettaarryyoo aa ppaannuunnoott,, ppaallttoogg,, ggrraannaaddaa,,OOrrggaanniissaassyyoonn mmaassaa,, kkoolleekkttiibboo ttii PPaarrttiiddooTTii ppuueerrssaa ttii eessppiirriittuu yyoo kkeett nnaappiiggppiiggssaann nnggeemm iiddii

MMaannggiissiillssiillppoo iittii aarraaddoo kkeenn nnuuaanngg,, mmaannnnaalloonn kkeenn ddaaggaa

MMaassoo kkeenn ppaassnnaaaann,, mmaannggmmaannggggeedd kkeenn aannnnaakk lliinngg--eettPPuueerrssaa aa mmaassaa ttii ttiiggnnaayyaann aa mmaassaa,,

ddii mmaallaappddaann nnggaa aaggllaayyuussMMaannnnaakkiiggaayyyyeemm aa kkaass kkaaddaaggiittii bbiilllliitt

AAggnnaannaayyoonn nnggaa aaggsseerrsseerrbbii kkaayyooAAttiiddddoogg ttii mmaassaakkbbaayyaann,, ssuummaannggssaannggppeett

ddaaggiittii kkaappuuttoottaannIIttii ppaattaayy nnaappaanneekknneekkaann

ttii kkiinnaaaawwaann ppaannaaggiimmbbuubbuukkoodd yyooPPaarraa kkaaddaakkaammii,, iinnlluukkaatt yyoo ttii ddaaggaaBBiinnuurraakk yyoo ttii bbaattooKKeett ssaaaanneenn aa mmaakkaappaaggttuurraayy nnii PPaattaayy..

SAAN A MAKAPAGTURAY NI PATAYSAAN A MAKAPAGTURAY NI PATAYdaniw ni Ruben Anib

para kada Fr. Zacharias Agatep alyas Ka Duksa ken Alfredo Cesar alyas Ka Doming

Page 20: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

20 dangadang

Dungdungnguek nga ama ken ina,

Nabara nga arakup ken kablaaw ko

kaniayo!

Nasurok maysa a tawenen idi nag-

pakadaak a pumanaw tapno agserbi iti ma-

rigrigat nga umili iti adayo a luglugar.

Kaaw-awayan ti kaaddaan ti umili a maka-

sapul iti kakadua nga agpamulat ken agor-

ganisa kaniada. Inggagarak nga haan nga

ibaga nga NPA ti kumuyogak. Haanak

ngamin a nakasagana a makirisiris kaniayo

ta baka lappedan dak nga agtuloy.

Impakaammok laengen daytoy a desisyon ko

babaen iti surat. Bareng ditoy a pamuspusan

ket in-inut a maipakaawat ko ti kasasaad

tayo ken apay a kasapulan ti armado a pan-

nakidangadang kas kangrunaan a pamuspu-

san tapno mabaliwan ti bulok a kagimongan.

Imbilin ko met laeng kadagiti kakadua a

paspasyaren da kayo, pana-panawen a

mangipadanon iti damag ken tumulong iti

panangpakaawat kadakayo. Daytoy ket

paset ti gawaing masa kadagiti nagannak ti

kakadua.

Iti nasurok maysa tawen ko kas NPA,

nadumaduma ti nasabat ko a rikna. Narigat

gayam nga agpayso ti maiyadayo iti ay-

ayaten a pamilya. Iliw ti kangrunaan ken

haan a maliklikan a rikna. Ngem daytoy ti

maysa a buya ti sakripisyo iti panag-NPA.

Kinasagana a maiyadayo iti pamilya tapno

agserbi kadagiti umili iti kaaw-awayan a

kasapulan a mariing ken maorganisa tapno

lumaban iti panaggundaway ken panangiru-

rumen.

Haan yo koma nga ibilang ti panagadayo

mi kas panagtalikod kadakayo. Kaniami,

paset kayo iti nalawlawa a pamilya nga

inarakup mi tapno pagserbian. Ti panagayat

mi kaniayo ket maibugas iti panagrebolus-

yon tapno mapugsat dagiti kadena ti pa-

nagrigrigat tayo–imperyalismo, pyudalismo,

ken burukrata kapitalismo. Maibangon to ti

maysa a gimong a nawaya ken awan ti

panaggundaway ken panangidadanes.

Uray dakayo, ama ken ina, kongkreto a

marikrikna yo ti krisis ken panagbagsak ti

ekonomya ti agdama a rehimen nga US-

Arroyo. Agtultuloy a ngumatngato ti presyo

ti gasolina, kuryente, makan, agas, kdpy.

Kurkurakoten ti gobyerno dagiti batayan a

serbisyo a kasapulan ti umili. Kumkumsen ti

balor ti sueldo yo.

Nakarkaro ti kasasaad ti umili a man-

nalon ditoy kaaw-awayan. Dandani awan ti

pangalaan da ti paggatang iti asukar, man-

tika, agas. Agkurkurang ti maap-apit da a

pagay para ti kanen ti pamilya da. Adu pay

dagiti nadumaduma a proyekto ti gobyerno a

mangag-agaw iti daga ken manglablabsing

kadagiti karbengan da. Dagitoy ti kasasaad

a sungsungbatan ti panagrebolusyon tayo.

Isu a kasapulan ti umili nga agrebolus-

yon. Ti balligi ti rebolusyon ket adda iti na-

urnos ken nagkaykaysa a panagtignay ti

amin a marigrigat ken magunggundawayan

a dasig, karaman sikayo.

Namnamaek nga addan to met subalit yo

a mangipadamag iti kasasaad yo tapno

mabang-aran ti riknak. Sapay koma ket

kanayon kayo a nasalun-at ken nakaradkad.

Agay-ayat kaniayo ken iti umili,

Ka Miya

Mt. Province

Page 21: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

hulyo-disyembre 2002 21

Ay-ayatek nga ama ken ina,

Agtedted dagiti luak no mapampanunot ko ti nalawa a masa. Ti rabiiket pagbalinen da a bigat tapno laeng adda pagbiag da. Ket ditoykanayon kay’ a malagip. Mailiwak unayen kadakayo. Makitkita kayokadakuada. Kas kadakuada, nailumlom kay’ met iti rigat. Adda dita ngaagsakit kayo ta aglangan kayo a mangan, ayat yo laeng a malpas ta obrayo ken addan to apiten yo tapno adda maisakmol. No tiempo met tipanaglalako, ay anian ta ti nagpuonan ket saan pay a rummuar, addapay lang ti utang. Ti iliw nga innak marikrikna ket sakripisyo tapnomabaliwan ti bulok a kagimongan, tapno mawayawayaan ti nalawa a masa.

Dagiti luak ket saan na kayat a saoen nga agbabbabawiak a simmampapara iti umili. Daytoy ket lua ti ragsak ken saem. Ragsak gapu tapumigpigsan, agdaldalluyon ti gubat ti umili. Saem gapu ta kumarkaroti panaggundaway dagiti demonyo nga imperyalista, komprador burgesya,ken apo’t daga kadagiti umili. Dumteng to ti aldaw a naan-anáy dakton a maawatan, ken maysa kay’ to metten nga agipalawag kadagiti saanpay a makaawat. Ket kanayon ko nga urayen dayta nga aldaw. Saanak amauma a mangipalawag kadakayo no apay nga iti kastoy a kinaganus titawen ko ket sinurot kon ti nalabaga a tay-ak. Maawatak ti rikna yo,sapay koma ta maawatan dak met.

Narungsot dagiti kabusor. Awanan bain nga ibagbaga da a ti NPA ketterorista ngem ti kinapudno na, isuda ti terorista.

Babaen iti daytoy a surat, maep-ep ti iliw ko kadakayo. Ala, kastangaruden, maminsan to manen. Ket agan-annad kayo kas met ti panagan-annad mi.

Agay-ayat la unay kadakayo ken iti nalawa a masa,Ka MegIlocos Sur

Page 22: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

22 dangadang

Patpatgek nga anak,

Nagpukaw. Balasang nga anak ko, nagpukaw ka iti kinalawa ti Kordilyera. Kakuyog modagiti diak nakitkita ken diak am-ammo a kakaduam dita Kalinga. Pinanawam dakami apamilyam ken kabagiam gapu iti maysa a naindaklan a tarigagay, a dumaliasat kadagiti nasip-nget a kweba, nagsasanga a dalan, natitirad a bambantay, nalalawa a kataltalonan, tapnomadanon ti lawag iti pungto ti naunday a panagdaliasat.

Anak ko, Ka Cielo, maikatlo ka iti uppat nga agkakabsat a panay babbai. Daydayawek ti laingmo a nakitak idi ubing ka pay, agtawen ti tallo. Rugrugiamon idi nga agbása iti libro ken dyaryo,numan pay di pay maawatan ti naganos a panunot mo.

“Pukaw-pukaw” ti palayaw nga inted idi ni apong mo a ni Lakay Andong gapu ta kanayon kaa mapukpukaw idi kaubing mo. Itatta, nagpukaw ka manen, ay-ayaten nga anak nga inay-aywanan mi inggana’t nagtawen ka iti 18, inka metten nakisaranget iti banag a nakabutbuteng!Manamnama mi kadi nga agsubli ka kadakami kas iti panagsublim no mapukpukaw ka idi?Kasano mi ngata a biroken ti maysa a tao a desidido a mangipatungpal iti misyon na iti biag?Maysa a tao a simrek iti kabakiran iti bukod na a gagar, a sika laeng ti makaammo no ania tisurotem kadagiti nagsasanga a dalan? Kasano daka ngarud a suroten?

Nagbalin ka nga aktibista iti kolehiyo idiay Manila. Gapu iti laing mo iti panagsurat iti daniwken sanaysay, nagbalin ka a mannurat iti dyaryo dagiti estudyante. Gapu iti kinapinget kennauneg nga interes mo kadagiti problema ti sangapagilian, simmilpo ka iti organisasyon dagitimannurat, nagatendar kadagiti seminar ken miting iti nadumaduma a lugar iti pagilian. Ketnasaksiam ti nalawa a nagbaetan ti marigrigat ken babaknang, ti kaaw-awayan ken syudad.

Nakilangen ka kadagiti mangmangged, mannalon, nakurapay iti syudad, progresibo a lidermasa ken organisasyon. Immuneg ti pannakaawat mo iti kasasaad ti umili iti pagilian. Ti pana-gayat mo iti masa ti nangiduron kenka nga agpukaw iti kaaw-awayan, makibiag kadagiti man-nalon iti turturod ken adayo a barbaryo.

Sapay koma ta ti kapadasam ket mangriing kadagiti tattao a nakaturog ti panunot da. Dagitiubbing ket dumakkel, mataengan, maaddaan nakem. Pudno, dakayo ti mangtawid iti masak-bayan. Isu a dakdakkel ti gagar yo nga ilaban ti masakbayan a nainkappiaan saan a nagulo,nalawag saan a nasipnget, nagpapatas saan a nagduduma, no sadino nga awan ti managgund-away ken manangidadanes.

Sapay koma ta dagiti makaawat iti sakit ti agdama a kagimongan ket sumilpo, tumimpuyog,iti dangadang nga iwaywayat yo, iwaywayat dagiti adu a “Pukaw-pukaw” iti kabambantayan,kapatagan, ken uray iti sementado a kabakiran ti syudad. Mangiwaywayat iti naunday a dan-gadang tapno ti sakripisyo yo ket agbunga iti pagsayaatan ti kaaduan.

Toy agay-ayat,

Ama

Page 23: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

hulyo-disyembre 2002 23

Maysa nga ambus ti nagballigi ngainwayat ti maysa a tim ti Lejo CawilanCommand (NPA-Kalinga) idi Agosto

22, 2002, 4:20 ti malem idiay Ganapi,Mabaca, Balbalan, Kalinga. Insigida a natay niCpl. Florito Magaway, maysa a kameng ti 77th

IB, Philippine Army (PA). Naklining dagiti NPAti paltog na nga M16.

Ti ambus ket naiwayat idi natiktikan dagi-ti Nalabaga a mannakigubat ti maysa nga

iskwad ti PA kenCAFGU nga agop-operas-yon. Naggapu da iti maysaa detatsment idiay Buaya,Balbalan ken agturong iti maysa pay a detats-ment da idiay Bayowong, Mabaca.

Nakaatras dagiti NPA nga awan iti nadang-ran kadakuada.

TAY-AK TI GUBAT

Impatungpal ti maysa nga isparo yunit tiAlfredo Cesar Command (NPA-Ilocos Sur) tidusa a patay kenni Sgt. Victor Jallorina, idi

Hulyo 26, 2002. Ti operasyon nga isparo ketnaisayangkat idiay barangay Mantanas, Sta.Cruz, Ilocos Sur, 7:00 iti agsapa. Kinompiskadagiti operatiba ti NPA ti pistola ni Jallorina,maysa a 9 mm Beretta. Ni Jallorina ket kamengti Regional Military Intelligence Group tiPhilippine Army.

Ti pannakadusa ni Sgt. Jallorina ket nabaya-gen a dawdawaten dagiti umili ti Sta. Cruz kenkabangibang na a munisipalidad. Manipud payidi 1980, di agsarday nga agisaksaknap iti rang-gas ken terorismo kadagiti umili. Maibilangkadagiti napaneknekan a basol na ket dagitisumaganad:1. Panangpatay kenni Ricky Gonzales,

barangay kapitan ti San Antonio, Sta Cruzidi 1984;

2. Panagbugbog kadagiti mannalon a suspetsaket sumupsuporta iti NPA ken iti rebolus-yonaryo a tignayan;

3. Agtultuloy a pammutbuteng, awanan basar-

an a panagares-to, interogasyonkadagiti lidermasa;

4. Panangipakat itiintel network kadagiti baryo ti Sta. Cruz kendadduma pay a munisipalidad;

5. Direkta nga harassment kadagiti lider man-nalon ken panagpangta iti dangran kadakua-da.Idi Hulyo 7, 2002, immun-una a naipatung-

pal ti dusa a patay kenni Nestor Jimenez, maysamet laeng a kriminal a taga Sta. Cruz. Maibilangkadagiti napaneknekan a basol ni Jimenez itiumili ken rebolusyonaryo a tignayan ket dagitikriminal nga aramid na kas iti panagtakaw itinuang, baka, ken dadduma pay a dinguen. Kastamet nga agserserbi nga espiya dagiti pasista asoldado ken kakumplot da kadagiti kriminal ngaaramid.

Ti pannakadusa da Jallorina ken Jimenez ketmangpampaneknek manen a ti NPA ti pagsang-giran ti umili iti pannakagun-od ti rebolus-yonaryo nga hustisya.

Berdugo a militar, dakes nga elemento, Dinusa ti ACC

Ambus ti NPA-Kalingaballigi

Page 24: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

24 dangadang

Inkasa ti Philippine NationalPolice (PNP) ti Oplan Lumber

Jack idiay Kalinga tapnokamaten ken tiliwen da kano niVice Mayor Corey Dickpus tiLubuagan, Kalinga. Ni Dickpusket maysa a kriminal warlord itiili a Lubuagan. Isu ti suspetsa anangambus kadagiti kameng tiPNP idi Agosto 7, 2002. Natay titallo a polis ken nasugatan titallo pay iti daytoy nga ambus.Dagiti kameng ti PNP ket agtu-rong idi iti balay da Dickpustapno tiliwen da isuna gapu

kadagiti nadumaduma a kaso anaisampa kontra kenkuana.

Ti operasyon ket nang-mobilisa iti 500 tropa ti SpecialAction Force ti PNP. Bayat tioperasyon, linabsing da dagitipangtao a karbengan dagitiumili. Simrek da iti Lubuagan idiAgosto 20. Pilit a sinaggaysa da asinerrek dagiti balbalay itiLubuagan.

Pinaltogan ken napatay da niCharles Dumaguing, maysa amannalon iti Dangoy, Lubuagan.Sumsumrek pay laeng ni

Dumaguing itibaryo manipud itipanagburas itibitswelas iti umana idiay sityoMaam-amuto idiawanan gapu apaltogan dagitipolis isuna.

Gapu ditoy, nag-protesta dagiti

umili. Ngem kas iti datin nga ar-aramiden dagiti pasista a mili-tar ken polis, imbes a madusa tinangaramid iti krimen, nagkarilaeng ti PNP nga agbayad tiP50,000. Ngem agingga itattaP20,000 pay laeng ti naibayadda iti pamilya ti biktima.Rumbeng laeng nga agbayad tiPNP iti danyos, ngem rumbengmet a madusa dagiti pimmataykenni Dumaguing tapno magun-od ti naan-anay nga hustisya.

Agtultuloy ti pammutbutenga laklak-amen dagiti umili tiLubuagan ken kabangibang nanga ili.

Napalalo ti epekto dagitoynga operasyon iti biag dagitiumili. Saan da a makapagtraba-ho kadagiti talon, uma, ken mu-yong da gapu iti peggad ti rang-gas militar kas iti inaramid dakenni Charles Dumaguing.

Oplan Lumber Jack:Terorismo ti PNP idiay Kalinga

Kurkurakoten dagiti opisyalesti Army ti sangsangabassit a

Service Allowance (SA) dagitiCAFGU idiay Kalinga. AgarupP465,000 tunggal bulan ti idep-deposito dagiti opisyales ti AFPiti bangko. Ti anak wenno interesdaytoy ket ibulbulsa da. Malaksidditoy, ti SA mismo ket saan ngaited dagitoy a bukatot ngaopisyal. Uppat agingga innem abulan nga SA nga agarup

P1,860,000 agingga P2,790,000ti kurkurakoten da.

Gapu ditoy, umad-adu akameng ti CAFGU iti Kalinga timangibagbaga a kayat dan ngaumikkat. Lumawlawag kadakua-da a ti CAFGU ket saan ngaagserserbi iti umili no di ketinstrumento ti panangidadanesken panaggundaway kadagitikakailian da. Isuda ti maipasu-ngalngal kadagiti labanán bayat

nga agnamnam-ay dagiti takrot aPA. Agserbi da pay a babaunendagiti sadut a soldado ti AFP.

Sueldo ti CAFGU makurkurakotCAFGU iti Kalinga, umik-ikkat

DAMAG KEN ADAL

Page 25: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

hulyo-disyembre 2002 25

Ti liberalisasyon ti importas-yon ket dakkel a didigra iti masa amannalon. Kadagiti lokal a prod-yuser ken negosyante ti natengidiay Benguet, P21 bilyon ti nalugikadakuada iti bulan laeng ti Hunyoken Agosto. Daytoy ket gapu itiaduan a panagsangpet dagitiimported a nateng manipud itiChina, Australia, New Zealand,United States ken The Netherlands.

Immuna a narikna dagiti aglak-lako ti nateng ti panagsuwek ti lakoda a carrots idi Agosto 2002.Kadagiti napalabas a tawen, itipanagtutudo a nangato ti presyo tinateng. Iti daytoy a tawen, nakigtotdagiti aglaklako iti nateng gapu tasaan laeng a nababa ti presyo.Nagsardeng a gumatang dagititaga-Manila. Iti panagsukisok da,naammuan a ti makagapu ket tiimportasyon ti nateng.

Ti palusot ni AgricultureSecretary Leonardo Montemayorkuna na nga idi napalabas a tawen,303,405 kilo wenno 303.4 toneladalaeng ti naimport a nateng. Daytoyket 10% iti kabuklan a demand iti

nateng iti intero apagilian. Segun ken-kuana, dua laeng tiimporter ti nateng itipagilian, a ti kang-runaan ditoy ket tiRustan’s Supermar-ket.

Ngem inaminmet laeng ni Monte-mayor a gapu itig l o b a l i s a s y o n ,mapalubosan ti Rus-tan’s ken 13 a dadduma pay a kom-panya nga agimport ti 266 toneladati upland vegetables manipudEnero agingga Setyembre. Daytoyket iti laksid ti kinapudno a ti aminnga inimport da a nateng, kas ticarrots, patatas, repolyo, broccoli,uong ken cauliflower, ket addaanumdas a suplay iti lokal a pagtagi-lakuan.

Ngem segun kenni Gob.Molintas, iti datos ti Department ofAgriculture (DA), Enero-Oktubre2002, addan 966,355 kilos wenno966.35 tonelada a nadumaduma anateng ti ligal a naimport. Daytoy

ket 318% a dak-dakkel ngem ititotal nga importiti intero a 2001.

Daytoy ketnalawag a pam-maneknek ngainteramente ngainsuko ti rehimena Macapagal-Arroyo ti nailiannga interes itipannakinegosyona kadagiti imper-yalista. Mayorya

dagiti imported a nateng itiPilipinas ket aggapgapu idiayAustralia (Iti 966,355 kilos a dagupti imported a nateng, 846,355 kiloswenno 846.35 tonelada ti naggapuidiay Australia). Ti Australia ketagipakpakat iti adu a restriksyon itipanagimport na iti mangga kendadduma pay a produkto ngaagrikultural manipud iti Pilipinas.

Pilit a salsalakniban ni Monte-mayor ti importasyon iti panang-ibaga na a ligal kano daytoy. Dagiti14 a kompanya nga agim-importket addaan iti pammalubos. Ngemsaan laeng a ti ligal nga importas-yon ti mangpatpatay kadagiti man-nalon ken negosyante iti nateng.Malaksid iti ligal nga importasyonnasaknap ti ismagling wenno iligalnga importasyon. Iti maysa ngainspeksyon iti pier natakuatan ti 23kargamento nga aglaon kadagitiiligal a naimport a nateng. Kadakargamento ket aglaon iti 44tonelada a nateng isu a 1,012tonelada amin. Addan nasurok 300tonelada nga immun-unan anatiliw. Kaipapanan na, nasurok1,312 tonelada a nateng ti naidoku-mento a naismagel. Sigurado nga

Importasyon ti nateng, didigra kadagiti gardinero

Saan min akasapulan ti nateng mo

ta adda imported!

Page 26: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

26 dangadang

adda wenno ad-adu pay ti saan anaidokumento. Sigurado met a gapuiti korapsyon iti agdama a sistema,dagitoy a nateng ket maipuslit metlaeng tapno mailako kadagiti pag-tagilakuan.

Gapu iti nakaro a pannakalugi,naisayangkat dagiti nagsasaruno atignay-protesta idi Oktubre ti rinibunga aglaklako ti nateng ken dagitimannalon iti Benguet a miembro tiAlyansa dagiti Pesante iti Taeng-Kordilyera (APIT-TAKO) tapnoipasardeng ti importasyon ti nateng.

Nagkaykaysa ti nalawa ngaumili ti Kordilyera kangrunaandagiti mannalon (gardinero) tiBenguet ken Mountain Province.Kagiddan dagiti naisayangkat a rali,napairteng ti panagtignay tapnoiduron ti gobyerno ti probinsya tiBenguet ken MP a mangiyabante itipannakaisardeng ti importasyon tinateng.

Ngem nupay napigsa ti protestati umili, saan pay a naisardeng tipanagimport. Immadu pay ketdidagiti inaprobaran ti DA, babaen itiBureau of Plant Industry, ngaaplikasyon iti panagimport. Idilaeng maudi a paset ti Oktubre, 105permit ti inaprobaran ti DA. Itigagar da a mangtungpal iti pag-ayatan dagiti imperyalista nga amoda, saan pulos nga ikaskaso ti gob-yerno dagiti reklamo dagiti marig-rigat a mannalon.

Kagiddan dagiti protesta, nai-wayat met dagiti dadduma pay akampanya kontra iti GeneralAgreement on Tariffs and Trade(GATT) a gapu ti aduan a panagim-port kadagiti agrikultural a produk-to. Idiay Central Luzon, ikamkam-panya met ti Alyansa ng Magbu-bukid sa Gitnang Luzon (AMGL) tipanangisardeng ti rehimen itiliberalisasyon iti importasyon keniti mismo a patakaran daytoy ngaagimport ti bagas imbes a supor-

taran na dagiti lokal a prodyuser tibagas babaen iti panangted kada-kuada kadagiti subsidyo.

Segun iti GATT, maiparit amangted ti gobyerno ti subsidyokadagiti mannalon idinto a kadagitiimperyalista a pagilian, dakkel tisubsidyo ti gobyerno kadagiti man-nalon isu a nalaklaka ti presyo da-giti produkto da.

Inatakar met ti AMGL ti pan-nakairaman dagiti kakabagian kenasideg a gagayyem ni Macapagal-Arroyo iti ismagling ti bagas.Kinuna ti AMLG, ti panagsangpet tiimported ken naismagel a bagas tigapu no apay a bumabbaba tipresyo ti pagay agingga P5 kadakilo, aglalo iti panawen ti panag-aani.

Agarup 1.14 milyon metrikotonelada a bagas ti importasyon tipagilian ita a tawen manipud idiayVietnam, Thailand, Pakistan, kenIndia. Iti sumaruno met a tawen ketnaikeddeng nga agimport ti pagilianti 800,000 metriko tonelada a bagas.

Kinondena met ti AMGL tiagtultuloy a panagsaknap ti panag-baliw-usar dagiti daga nga agrikul-tural iti duron ti gobyerno, ken tiimpaáy daytoy a nalawa akinaawan-panggedan ken kinarigatiti kaaw-awayan.

Iti sango ti amin daytoy,iruprupir ti AMGL a rebbengen tirehimen a Macapagal-Arroyo asuportaan ti lokal nga agrikultura

ken paaduen ti gatgatangen na ngairik manipud kadagiti mannalon aPilipino. Inrupir ti AMGL ti pan-nakaipangato iti suporta a presyopara iti pagay manipud P7.50 agtu-rong P15.00.

Nagprotesta met ti nasurok 500mannalon manipud iti Ilocos Norte,Ilocos Sur, Abra, ken La Uniontapno iyabante ti kiddaw para itipannakaingato ti presyo ti irikagturong P15.00 kada kilo. Dagitimannalon ket kameng ti Solidarityof Peasants Against Exploitation(STOP-EX). Kinondena da tikinaawan suporta ti rehimen ngaUS-Gloria Macapagal-Arroyo itisektor ti agrikultura. Prinotestaanda ti pribatisasyon ti National FoodAuthority (NFA), kasta met ti“Oplan Gordian Knot” a sungbat tirehimen kadagiti demokratiko akiddaw ti umili.

Ti Ilocos ket mapapaidamankadagiti imprastruktura a pang-agrikultura. Isu a kasapulan dagitimannalon nga agmula iti cash crop.Ngem dagiti cash crop dagiti man-nalon ket patpatayen ti liberalisas-yon ti importasyon. Ti bawang,lasona, ken sibuyas ket kangrunaana cash crop ti Ilocos Norte kenIlocos Sur. Ngem immun-unan apinatay ti ligal ken iligal nga impor-tasyon dagitoy a pamastrekan timannalon. Manipud Enero aginggaSetyembre, pinalubosan ti gobyernoti panagimport iti 6,481 tonelada abawang ken 2,307 tonelada asibuyas.

Dagitoy ket direkta ken narang-gas nga atake ti imperyalista aglobalisasyon iti pagbiagan dagitimasa a mannalon. Imoral ngaagpabpabus-oy ti rehimen nga US-GMA, saan nga umalma no di ket ititunggal bagsol ti imperyalismo,nakaisem pay ketdi a mangituy-tuyek, mangbuybuya iti in-inut apannakatay ti umili a Pilipino.

Page 27: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

hulyo-disyembre 2002 27

Isardeng ti panagbunnong tidanum iti reservoir ti San

Roque Dam! Lappedan tioperasyon ti San Roque Dam!Dagitoy ti panawagan dagitiumili iti Itogon, Benguet; SanRoque ken San Nicolas,Pangasinan kadua da dagitinaruay nga umili ti pagilian kenumili ti dadduma pay a pagilianiti agtultuloy a panangsupiat daiti nasao a proyekto.

Nalpasen ti paset ti proyektoa mangpataud iti kuryente.Nairugi idi Agosto 8, 2002 tipanagbunnong ti danum. Itattaket nakadanonen ti danum itikangatoan a tukad na–290metro above sea level (kangato tidanum ti taaw). Limned tinasurok 1,600 ektarya a sango tidam. Walo a sityo ti direkta ngaapektado ngem ti operasyon tidam ket mangapektar iti interonga umili a Pilipino. Ti operas-yon ti dam ket adda iti kontrol tiSan Roque Power Corporation(SRPC), maysa a kompanya akangrunaan a kukua dagitiimperyalista a korporasyon ngaEuro-American ken Hapon, kendagiti lokal a komprador bur-gesya. Plano dagitoy nga ali-matek nga agrugi nga agpatauditi kuryente no Enero 2003 kasagtungpal iti pagayatan ni GloriaMacapagal-Arroyo. Ngem dagitidadduma pay a paset ti proyektoa pangay-ayo ti SRPC ken ti gob-yerno iti umili kas iti irigasyonken flood control ket saan pay anairugi.

Sakbay ti panagbunnong itidanum, pinuersa ti SRPC, AFP,

ken PNP dagiti umili a pumanawiti lugar da. Pinuoran da dagitinabatbati a balay sadiay. Numansaan pay nangrugi a ngumato tidanum, pinaritan da dagiti umilia mapan agsayo idiay karayan.Daytoy ti kangrunaan a pagga-puan ti pagbiag da. Uray dagitimapan laeng dumawat iti retasoa kayo ket pinaltogan dagitiguardia ti SRPC.

“Traydor ti nasyonal a gob-yerno ken ti National PowerCorporation (NPC)! Pinalubusandan ti SRPC nga agbunnong itidanum idinto a saan pay anarisut dagiti nadumaduma ngausapin iti nasao a proyekto. Tikinaagum dagiti kompanya ngaEuro-American ken Hapon itiganansya ti nangiduron kada-kuada a mangituloy iti panang-bunnong numan saan pay anarisut dagiti usapin.” Daytoy tipaset ti pablaak a pinirmaan tinasurok 100 organisasyon asumupsupiat iti dam.

Ti kuryente a patauden tiSRPC ketgatangen tiNPC. Ilakomet ti NPC tik u r y e n t ek a d a g i t iimperyalistaa kompanya,ken kadagitikooperatibakas iti INEC,I S E C O ,B E N E C O ,k d p y .Dagitoy akooperatiba

ti agilako kadagiti umili itikuryente.

Iti uneg ti kastoy a sistema,nasurok $2.3 bilyon ti sigurado amaganansya ti SRPC iti uneg tiumuna a 12 tawen a panag-operasyon na. Garantisado day-toy iti kontrata a pinirmaan tiNPC. Agbayad ti NPC iti $16milyon kada bulan para iti mapa-taud ti SRPC a kuryente a 30.5-54.2 gigawatt-hours. Ngem uraypay saan na a mapataud daytoygapu iti nababa a tukad ti danumti Agno River, agbayad latta tiNPC iti $9 milyon kada bulan.

Ti pagbayad ti NPC ket ipas-pasa na kadagiti umili babaen itipanagkolekta na iti PowerPurchase Adjustment wenno PPA.Immoral a singsingiren ti NPC tiPPA kadagiti umili tapno ited nakadagiti alimatek nga imper-yalista ken dagiti kompradorburgesya a kakumplot da idintoa ti kangrunaan nga agus-usar itikuryente ket dagiti imperyalistaa korporasyon kas iti minas.

San Roque Dam mangrugin ngaagpataud ti kuryente

Page 28: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

28 dangadang

Nainget a kinondena ti AlfredoCesar Command (NPA-Ilocos

Sur) ti kriminal nga aramid dagi-ti sumagmamano nga elementonga agpampammarang kas NPAken agkikkikil kadagiti umili kennegosyante iti ili ti Sta. Cruz,Ilocos Sur. Segun iti imbestigas-yon ti ACC, dagiti agkikkikil ketagipatpatulod iti surat a mang-ibagbaga nga isuda ket kameng tiNPA, ken agsingsingir iti mano-pulo wenno gasut a ribu a pisoskas regular a kontribusyon itirebolusyonaryo a tignayan. Nai-tiempo dagiti surat kalpasan da-giti insayangkat ti ACC a panag-dusa ken taktikal nga opensiba itinasao a munisipyo. Tallo a suratti naawat ti nadumaduma a taoiti las-ud ti bulan ti Hulyo 2002.

Idi Hulyo 17, nakaawat niInggo Lamarca, maysa a man-nalon iti barangay San Pedro itikastoy a surat. Ti surat ketdumawdawat ti P200,000. Nosaan a mangted ket isaruno kanoa dusaen ti NPA isuna. Gapu itibuteng, nangted ni Lamarca tiP34,000. Kalpasan ti sumagma-

mano nga aldaw, ti DaylightHardware iti Poblacion, Sta. Cruzket nakaawat iti kapada a surat.Gapu met laeng iti buteng,nangted iti P10,000. Idi Hulyo28, adda manen ti surat anaawat ti maysa a mannalon ataga-barangay Bacsayan. Nai-butaktak daytoy iti radyo.

Iti pablaak ni Armando Silva,tagapagsarita ti ACC, kinuna na,“Ti panagusar iti nagan ti NPA itikriminal nga aktibidad ket addakabatog na a nadagsen a dusa itiuneg ti rebolusyonaryo a gobyer-no ti umili. Ti siasinoman amapaneknekan nga agar-aramiditi kastoy ket maidatag iti rebo-lusyonaryo a Pangukoman tiUmili para iti umisu a panang-kaso ken pananghusga.

“Uliten mi, ni kaanoman, tiNPA ket saan mabalin a maira-man iti panagkikil. Daytoy ketmaysa a porma ti panagtakaw,kas iti kadawyan nga aramiddagiti polis, soldado, ken opisyalti reaksyonaryo a gobyerno ngaisu ti kadakkelan a mangkikkikiliti agrigrigat nga umili a Pilipino.

Dagiti saan a pudno nga NPA ngaagkikkikil ket kriminal a gangwenno sindikato a konektado itimismo a militar.

“Batay iti bileg ti rebolus-yonaryo a gobyerno ti umili, tiNPA ket nadutokan tapnoagkolekta iti suporta a pinansyalken materyal kadagiti sumagma-mano nga indibidwal a nalawa-gan ken boluntaryo a sumup-suporta iti rebolusyonaryo a tig-nayan. Basar iti daytoy a bileg, tiNPA ket nadutokan pay ngaagkolekta iti rebolusyonaryo abuwis kadagiti kabusor iti dasig.

Nagpannawagan ti ACCkadagiti umili nga insigida ngaireport da kadagiti NPA ti aniaman nga impormasyon mai-panggep kadagitoy a kriminaltapno maukom ken maited tiumiso a dusa. Kasta met a nag-pannawagan da kadagiti malaw-lawagan a negosyante, apo’tdaga, ken nabaknang a man-nalon nga itultuloy ti naregta apanangsuporta da iti panang-iyabante iti demokratiko a rebo-lusyon ti umili.

Panagpammarang nga NPA kenpanagkikil kinondena ti ACC

Napinturaan ken napigketankadagiti rebolusyonaryo a

panawagan ti agsumbangir nga

igid ti National Highwaymanipud La Union agingga idiayLaoag City idi Oktubre 19, 2002.“Ingato ti Presyo ti Irik itiP15!” “Ingato ti presyo titabako, P65 kada kilo!”“Padisien ni Gloria!” Dagitoyti sumagmamano kadagiti islo-gan a naipinta ken naipigket.

Ti Operasyon Dikit-Operasyon Pinta (OD-OP) ket

nagdanggay nga insayangkat tinasurok 100 aktibista a masakadagiti larangan a gerilya kenwhite area iti Ilocos.

Ti OD-OP ket naiyaramidsakbay ti rehiyonal a rali dagitimannalon idiay San Fernando, LaUnion idi Oktubre 21, 2002.Paset met laeng daytoy ti seleb-rasyon ti peasant week.

OD-OP naisayangkat iti intero nga Ilocos

Padisien ni GLORIA!

Page 29: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

hulyo-disyembre 2002 29

Lumawlawa ken pumigpigsa tikampanya ti umili kontra iti

manangdadael nga operasyon tiLepanto Consolidated MiningCompany (LCMC). ManipudHunyo 2002, nagsasaruno anaisayangkat dagiti People’sSummit kadagiti lugar nga apek-tado ti didigra gapu iti operas-yon ti LCMC. Naangay ti summitidiay Mankayan idi Hunyo 29,idiay Tadian, Mountain Provinceidi Agosto 3, idiay Quirino,Ilocos Sur idi Setyembre 20, kenidiay Cervantes, Ilocos Sur idiOktubre 5-6.

Kadagitoy a people’s summit,naibangon ti nalawa a panag-kaykaysa dagiti umili kontra itiLCMC. Maymaysa ti tarigagaydagiti umili: Mapasardeng tioperasyon ken ekspansyon tiLCMC tapno masalakniban tidaga, biag, ken pagbiagan da.Nagkaykaysa da a magun-od

laeng daytoy babaeniti panangiyabanteda iti napinget adangadang masa.

B i n a l a n g k a sdagiti umili ti nadu-maduma a pormaken wagas ti panag-tignay laban iti higante a korpo-rasyon. Idi Agosto 16, limmaokdagiti umili manipud kadagitinasao a lugar iti maysa a tignayprotesta idiay Metro Manila kaspaset iti selebrasyon ti NationalMinority Week. Nagpiket da itisango ti opisina ti LCMC idiayMakati no sadino a nagawit daiti pitak a naggapu iti rugit tiLCMC idiay Mankayan kenimbelleng da daytoy iti sango tipasdek ti LCMC.

Kabayatan na, maysa metnga Environmental Summit tinaangay idiay Vigan City.Natungtong ditoy ti agtultuloy a

pannakadadael ti paglamesanken kataltalonan kadagiti ili tiCaoayan, Santa, ken Bantaygapu iti rugit ken sabidong tiLCMC nga ibelbelleng na itiAbra River. Kadagitoy nga ili asumilpo ti Abra River iti taaw. Itiili ti Santa, agtultuloy ti pan-nakatebbag ken pannakaiyanoditi daga iti igid ti baybay.Lumawlawa met ti kapanaganiti agsumbangir nga igid ti AbraRiver. Nagkaykaysa dagiti nag-atendar nga agtignay para itipannakaisalbar ti Abra River. Itikasta, maisalbar met dagiti pag-biagan ti umili.

Kampanya kontra LCMC Lumawlawa, pumigpigsa

Umat-atiddog ti listaan dagiti krimen tisuperterorista nga US. Addan nasurok 17

milyon katao a pinatay ti US iti naduma-duma a managsakup a gubat ken pannakibi-biang na iti nadumaduma a pagilian iti paka-saritaan ti lubong. Maibilang ditoy ti suma-ganad:

• 1.4 milyon Pilipino a natay idi Gubat a Pilipino-Amerikano idi 1899-1916

• 240,000 sibilyan nga Hapon ti natay iti panag-pabettak ti US ti bomba atomika idiay Nagasakiken Hiroshima

• 4.6 milyon Koreano ti natay idi Korean War,1950-53

• 7 milyon katao ti natay iti gubat idiay Vietnamken Indochina

• 1 milyon Indonesian ti natay idi 1965

• 100,000 umili ti Guatemala ti natay, 1953-1990s• 3,000 umili ti Chile ti natay, 1964-73• 200,000 umili ti natay iti populasyon a 600,000

ti East Timor, 1975-agdama• 1 milyon natay, 3 milyon nasugatan, 5 milyon

napilitan nga agbakwit idiay Afghanistan, 1979-92

• 4,000 sibilyan ti natay ken 20,000 napilitan ngaagbakwit gapu iti panangbomba ti US itiPanama idi 1989

• 100 mangngagas ken 300 titser ti natay idiayNicaragua idi 1987. Kinaso ti Internasyonal aKorte daytoy ken nagdesisyon a mamulta ti USti $17 bilyon ngem saan a nagbayad ti US.

• 500,000 Iraqi ti natay, maibilang ti babbai,ubbing, lallakay, ken babbaket

• 2 milyon Palestino ti natay iti agtultuloy a gubatinggana itatta

• ken adu pay.

AMMO YO KADI?

Page 30: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

30 dangadang

Mannalon biktima tiranggas militar

Binugbog ken pinaputokan daiti paltog ti asideg ti lapayag

na. Daytoy ti napasamak kenniPio Jacosalem maysa a man-nalon a taga-Padaoil, Sta. Cruz,Ilocos Sur idi Hulyo 14, 2002 itimismo a detatsment ti AlphaCoy, 17th IB, PA. Ni Jacosalemket dinangran ti maysa a CAFGUidi Hulyo 13 iti mandar ti kapi-tan ti barangay da a ni Mrs.Mildavea Chaves. Dakkel ti gurati kapitan kenkuana gapu taipagarup da a pineke na tibarangay clearance na idinagabrod. Awanan basaran asaan a naikkan ni Jacosalem itibarangay clearance. Ngem gaputa adda met dagiti dadduma a

papeles na,nakapagabrodisuna a saan anagpeke itib a r a n g a yclearance.

Kabigatan na, pinaayaban niLt. Noel Pataray, CO ti “A” Coy.Apaman a nakauneg iti detats-ment, pinagtulongan a binug-bog da Sgt. Almario ken Sgt.Casimiro. Nagdara ti ngiwat,bimtak dagiti kiday na kennaglitem dagiti dadduma aparte ti bagí na. Sinublat niPataray a dinanog sana pinapu-tokan iti abay ti lapayag natapno kano saan na a malipatandaytoy. Nagpakpakaasi isuna.Sakbay a napalubosan da ngaagawid, pinagkari ken pinag-pirma da iti kasuratan a saannga agipulong. Kuna ni Pataraya rumbeng nga awan ti pangiba-gaan na iti napasamak na tapnokano aggayyem da. Pinilit dapay nga ag-CAFGU. Gapu laengiti narabaw a pambar ken pam-magusto iti kapitan ti barangay,ti inosente a sibilyan ket binug-bog ken nagistayan pinatay tipasista nga AFP.

Rali iti sango ti DND,naranggas a winaradagiti pasista nga AFP

Dakkel a sugat iti ulo ti nakas-ang a linak-am ti maysa a

babai a mannalon a taga-Lamag,Quirino, Ilocos Sur gapu itipanangpang-or dagiti pasista asoldado idi naranggas a winarada ti piket/rali nga insayangkatdagiti nailian a minorya itiruangan ti opisina ti Departmentof National Defense, idiayQuezon City idi Agosto 16,2002. Ti rali ket paset ti seleb-rasyon ti National MinorityWeek. Panggep dagiti umili akondenaren ti kumarkaro apanaglabsing ti AFP iti pangtaoa karbengan ken militarisasyonti kaaw-awayan. Adu pay tinasaktan iti inaramid dagitisoldado ti AFP a kinaranggasidinto a nainkappiaan ti rali da.Imbutaktak dagiti nagrali dagitikontra-umili nga aramid dagitisoldado ti AFP nga agserserbi itiinteres dagiti managgundaway adasig kas iti panagguardiakadagiti managdadael, buklis,ken naagum a kompanya kas itiLepanto Consolidated MiningCompany. Bayat a dagiti umiliket supsupiaten ken konkon-denaren da ti ranggas militar,ad-adu pay a kinaranggas tiisungsungbat ti AFP kada-kuada.

PASADA KADAGITI DAMDAMAG

Bayan Muna-Ifugaorineyd ti AFP-PNP

Rineyd ti maysa a tim tinagtipon nga operasyon ti

AFP ken PNP ti opisina ti BayanMuna-Ifugao a masarakan idiayPawikan, Lagawe, Ifugao idiOktubre 7, 2002. Ti nagreyd ketindauluan ni Tsgt. LeonardoBucawe nga idi damo ket nag-pammarang a kas “James Dawin”a kameng kano ti Ifugao PNP.Intaray da dagiti sumagmamanoa dokumento nga imbaga da asubersibo idinto a ligal dagitoy.Impapilit da a serreken amin akuarto ti opisina ngemnilappedan isuda ni William

Bugatti, kameng ti BM IfugaoExecutive Council ken makin-balay ti nareyd. Nagsubli-sublidagiti nagreyd ngem inrupir niBugatti ti demokratiko a karbe-ngan na kontra iti awanan man-damiento a panagserrek iti pri-bado a pagtaengan wenno opisi-na. Dagitoy a pasamak ketmangipakpakita iti umir-irteng apanaglabsing ti APF ken PNP itipangtao a karbengan tayo.

Page 31: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

hulyo-disyembre 2002 31

Trabahador ti NGO,tiniliw ti PNP-AFP

Tiniliw ti nag-tipon nga ope-

rasyon ti RegionalPNP ken RegionalMIG ni ClarenceSibayan Austin,

maysa a kameng ti UnitedChurch of Christ in thePhilippines ken organisador tiSolidarity of Peasants againstExploitation (STOP-EX) idiAgosto 28, 2002 iti mismo apagtaengan da idiay Sudipen, LaUnion iti 3:00 ti parbangon. NiAustin ket pabpabasolen ti mili-tar a maysa kadagiti nangpataykenni Conrado Balweg idi Dis-yembre 31, 1999. Nabayagennga inako ti Agustin BegnalenCommand (NPA-Abra) daytoyngem agingga itatta ket us-usaren ti militar a pambar itipanagtiliw da kadagiti inosentenga umili. Agingga ita ket addapay laeng ni Austin iti Abraprovincial jail.

Panagbodong tiBetwagan ken Bugnaynadiskaril

Napugsat idi Nobyembre 1, tiproseso ti nainkappiaan a

pannakarisut ti tribal war ti Bet-wagan ken Bugnay. Bimtak titribal war idi Disyembre 2001gapu iti panaglabsing dagitiCPLA a taga-Bugnay iti beddengti dua a tribu. Manipud bimtak titribal war, walon ti natay–uppatiti agsumbangir a tribu. Nagsis-payr da idi Mayo idi narugian tiproseso ti pannakaisubli tibodong wenno peace pact itibaet da. Rumbeng a timbangennga husto dagiti agsumbangir atribu ti ibunga ti gubat iti baet

da. Saan a rumbeng a dagitiagpapada nga umili ti agpipin-natay. Iturong ti pungtot kada-giti pudno a kabusor ti umili.

Dinamita para itipanagminaskinompiska ti Militar

Kinompiska dagiti kameng ti21st IB, PA ti 256 dinamita

ken blasting caps iti check-pointda idiay Poblacion (Salegseg),Balbalan, Kalinga idi Oktubre 9,2002. Impabasol dagiti militarnga usaren kano ti NPA ititerorismo. Ti agpayso ket kukuati maysa a Rowena de la Cruz,negosyante iti Small ScaleMining idiay Gaang, Balbala-sang, Balbalan. Dagiti dinamitaket usaren koma dagiti mineroiti panagusok da. Agarup 1,000dagiti agminminas idiayBalbalan. Dagus nga impropa-ganda dagiti militar a nagballigida a nanglapped iti panag-bomba dagiti NPA. Saan a tipanagbomba dagiti NPA tinalappedan dagiti pasista amilitar. Ti panagminas a pagbiagdagiti umili ti linappedan dababaen iti panangkompiska dakadagiti dinamita.

Mangmangged tiRabbit BusNagwelga

Na g w e l g adagiti dray-

ber, konduktor,mekaniko, kendadduma pay amangmangged ti PhilippineRabbit Bus Lines (PRBL) idiOktubre 30, 2002. Ti welga ketnaisayangkat gapu iti saan apanangipatungpal ti kompanyaiti Collective Bargaining Agree-

ment (CBA) iti baet ti unyon kenti management, panagkedked tikompanya a makitungtong paraiti baro a CBA, saan a pannaka-ited dagiti benepisyo kas itibayad ti sick leave ken vacationleave. Segun iti unyon, saan meta sumursurot ti PRBL iti panag-ingato iti sueldo. Iti laksid tidakkel nga iserserrek dagitimangmangged iti kompanya,minimum a P14,000 kada byahe(Baguio-Manila), P204.50 laengti minimum a sueldo nga it-itedti kompanya.

Imbutaktak itay nabiit ti LejoCawilan Command (NPA-

Kalinga) dagiti kumarkaro alumpen ken kontra-umili ngaaramid dagiti kameng ti AFPken CAFGU idiay Kalinga.Dagitoy ket agiyar-aramidkadagiti panagabuso kadagitibabbai, illegal logging, pana-gusar iti marijuana ken maiparita droga, kuraddog wennopanagtakaw ti baka wennonuang, dadduma pay a porma tipanagtakaw, panagsugal kas ititalit wenno bulang, jueteng,panagbarbartek,panangriribuk,panagipabuya kadagiti bold apelikula kadagiti kabataan, kendadduma pay nga anti-sosyalnga aramid.

Dagitoy a kontra-umili ngaaramid ket rumbeng a kontraenti umili. Dagitoy ket kontra-rebolusyonaryo a kultura akayat ti AFP nga isaknap tapnomalappedan ti rebolusyonaryo akultura nga ipagpagna ti rebo-lusyonaryo a tignayan.

Lumpen nga aramidti AFP idiay Kalingaimbutaktak ti LCC

Page 32: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

32 dangadang

Lightning Rally dagiti miembroti Kabataang Makabayan-Demokratiko a Tignayan dagitiAgtutubo ti Kordilyera (KM-DATAKO) idiay Baguio Cityidi Nobyembre 23 kas paset tiselebrasyon ti maika-38 a tawenti pannakaitakder ti KM.

Page 33: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

hulyo-disyembre 2002 33

Iti kabuklan, dagiti artikulo iti Enero-Marso2002 isyu ket nabaknang iti datos, naimpanawe-nan ken mangtaltalakay kadagiti kongkreto kenpraktikal nga isyu a sangsanguen dagiti rebolus-yonaryo a puersa. Congratulations! Nasayaat tipanangiruar ti artikulo kasilpo iti sueldo dagitimangmangged-talon gapu ta naisalaysay tiresulta ti panaglagom kasilpo daytoy.

Pangsapasap ti kinapateg ken aplikasyon tiartikulo a Koop – intudo na dagiti rekisitos tipanangiyabante iti sosyo-ekonomiko a trabaho;ken mas importante, inlawlawag na ti linya kenprinsipyo a mangtartarabay iti pannakaipatung-pal daytoy para iti amin-a-benneg a panagabanteti rebolusyon.

Koma ket matalakay iti sumaruno nga isyudagiti sumaganad:

•lagom ti dadduma pay a kapadasan itipanangiyabante iti AgReb

•wagas ti panagabante ti kontra-pasista adangadang ken kapadasan iti kontra-militarisas-yon a kampanya a masa

•kontra-Balikatan nga artikulo.-KKaa NNiinnoo, NPA, Abra

Nangted iti praktikal a tarabay dagitikapadasan a nailanad iti artikulo kasilpo itiAgReb ken panagbukel ti Sangay ti Partido.Mayat diay artikulo maipanggep iti veteranmentality gapu ta isyu met daytoy kadagitiagdadamo nga NPA no kasano nga agidaulokadagiti lugar a napigsa ti kastoy.

--KKaa CChhuuii, NPA-Abra

Kinompletok a binása dagiti artikulo tiDangadang. Iti artikulo a “Pito a kinaulbod tiimperyalista nga US,” naammuak ti pudno anangwayawaya iti Pilipino – Pilipino met laeng.Iti artikulo nga “AgReb,” naammuak no ania tikaipapanan ti usura.

--DDeennddeenn, mannalon, Abra

Iti artikulo a “Pito a kinaulbod ti US” naammuaka saan gayam a pudno a ti US ti nangisalakan itiPilipinas. Kamali gayam ti panang-idolok iti USkas bannuar ti pagilian tayo. Iti artikulo a“Kabataan iti kaaw-awayan,” nagustoak met tipakasaritaan ti kabibiag da. Dagiti termino asaan ko a naawatan ket mala-kolonyal, kom-prador, ken mala-pyudal.

--BBaaddoonngg, mannalon, Abra

Ania kadi ti kaipapanan ti kumpay ken maso amakitkitak iti bandera ti Partido?

--KKaa RRoossaall, mannalon, Abra

Ti kumpay ken maso ket simbolo ti panagkaykaysati dasig a mannalon ken mangmangged. Isimsim-bolo ti kumpay ti armas ti umili a mangpaksiat itiagturturay a dasig iti gimong. Ti maso ti mausar apangpanday iti baro a gimong no sadino nga awanton ti panangidadanes ken panaggundaway.

-DDaannggaaddaanngg

Dagiti artikulo a nabásak ket makatukay riknaaglalo ta adda pakainaigan da iti kakadua. Adu tinaadal ko manipud iti artikulo a “Koop” ta dita amasursuro no kasano ti agorganisa ken ania da-giti kamali a rumbeng a madillaw. Paad-aduentayo koma pay dagiti damdamag maipanggep itikakadua.

Ti kayat ko man a matalakay no sino dagitiAbu Sayyaf tapno malawlawagan dagitimangkunkuna a kakumplot kano ti NPA.

-DDaaiissyy, mannalon, Ilocos Sur

SURAT ITI DANGADANG

L

Page 34: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

34 dangadang

Ti Abu Sayyaf ket saan a kakumplot ti NPA. Ti AbuSayyaf ket maysa a terorista a grupo a binukel tiimperyalista nga US idi 1980s kas paset it kontra-insurhensya a kampanya na. Kidnap-for-ransom tiaramid da.

-DDaannggaaddaanngg

Linaon ti artikulo nga “Agraryo aRebolusyon” ti nabaknang a kapadasan amabalin nga agserbi kas tarabay iti gawaing

masa iti dadduma a larangan. Nakatulong met tiartikulo a “Pito a kinaulbod ti US” a nangpaunegiti kaammuan kasilpo iti taktika ti imperyalistanga US a mangkontrol iti dadduma a nasyon kasiti Pilipinas. Mangmangted met ti Dangadang itinabaknang nga impormasyon iti mapaspasamakiti rehiyon tayo kas iti panagserrek dagitiKontras, kdpy.

-KKaa IInnssoo, NPA-Mt. Province

Seksyon Kultural

Kultural Treyning ti LPC,naisayangkat

Kas iti lugan a saan nga agandar no awan tipilid na, kasta met ti rebolusyon a saan ngaumabante no awan ti kultural a trabaho.

Kastoy a mailadawan ti kinapateg ti kultural apamuspusan ti panangipadanon tayo ti rebolus-yonaryo a mensahe kadagiti masa. Nalaklaka amaawatan ti umili ti kasasaad ken isyu da nomausar ti nadumaduma a wagas ti kultural, kas itidaniw, kanta, iskit wenno pabuya, kdpy.

Ti NPA ket saan laeng a natured a mannaki-gubat laban kadagiti kabusor ti umili. Naregta payiti pangkultural a trabaho. Aglalo idi naisayangkatti maysa a kultural treyning ti Leonardo PacsiCommand (NPA-Mt. Province) idi Agosto 9-17.

Nagudua iti tallo a paset ti treyning. Umuna, tilektyur kasilpo iti oryentasyon ti kultural a traba-ho tayo. Ti maikadua a paset ket workshop nosadino a nagrupo-grupo dagiti kakadua tapnoagaramid ti istorya, daniw, kanta (salidummay),ken iskit. Nadumaduma a topiko ti nagrugian tikakadua nga inyaramidan ti istorya, daniw, kensalidummay.

Ti maikatlo a paset ti aktibidad ket ti nai-yaramid a batayan a pagsasanay para iti teatro(basic theater’s training). Babaen iti nadumadumanga ehersisyo ken workshop, naadal da ti nadu-maduma a gunay a mausar iti panagpabuyawenno iskit. Iti kasta, naaddaan dagiti kakadua itikumpyansa iti bagí nga agpabuya.

Daytoy a kultural treyning ket paset tipanagsagana para iti maysa a cultural caravan tiyunit ti LPC iti nadumaduma a baryo ti Mt.Province.

Idi Agosto 18 no sadino a naiyangay ti maysaa rebolusyonaryo a kasar, impraktika dagitikakadua ti naadal da babaen iti adu a pabuya,kanta, pattong, kdpy.

manipud iti panid 33 /Pidbak

Page 35: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

hulyo-disyembre 2002 35

Idi Mayo 2002Kakadua ket nagplanoNo kasano nga ipatungpalTreyning a pangmilitar

Kakadua ket naragsakanUray man no narigatanImpakat da ti kabaelanAgsanay a lumaban

Kakadua ket nakariknaBannog a naidumdumaNgem nabaelan da lattaObstakel ken maniobra

Dakkel a pagyamananTa awan nakabulaboganInggana ti naggibusanAktibidad a naisangsangayan

Uray adda dagiti napilaySaan da a naupayNaadal iti pagsasanayArmas iti gubat a naunday

Kaammuan ket padur-asenPangngeddeng ket patibkeren

Panagkakadua pairutenPara iti umili a dungdungnguen

Rebolusyonaryo a salamatTreyning a naisayangkatMausar iti panangpugsat

Iti ramut ti panagrigat

Salamat iti kakaduaNangasikaso iti kusina

Timmulong a nagisaganaTaraon a pammigsa

Para iti kaaduanSaan tay’ nga ibbatan

Prinsipyo a naindasiganRumbeng nga itakderan.

KABALIKTARAN:BALIKATAN 2002(Tono: Saan tay’ ipalubos)

*Daytoy a salidummay ket inaramid ti maysa a yunit ti Leonardo Pacsi Command (NPA-Mt. Province), a nakipaset iti treyningpangmilitar idi Hunyo 2002. Kinanta da idi rabii ti panaggradweyt da.

Page 36: REBOLUSYONARYO A DYARYO TI UMILI ITI … · N atan-ok ti propesyon dagiti titser. Anus, gaget, ken sakripisyo ti ipupuonan da tapno mangmuli ti kapanunotan dagiti sumarsaruno nga

36 dangadang

MANUEL

Segun iti US, ti mangbombaken mangpatay kadagiti

inosente a sibilyan ken ubbingket nasayaat no dayta ket

agserbi iti negosyo keninteres ti US.

Iti bangir na, dagiti lumablabanpara iti wayawaya ken

demokrasya ket terorista kanogapu ta kumontra iti negosyo

ken interes ti US. Isu ngainnayon da ti CPP-NPA iti listaandagiti ibilbilang da a terorista.

Saan kadi a ti terorista ket dagiti mang-dangran kadagiti inosente a sibilyan kas iti

Abu Sayyaf ken ni Osama Bin Laden?

Wen, Lola. Nairut a sursuroten tiCPP-NPA dagiti Internasyonal a Makataoa Linteg iti Gubat. Saan na a dangran no

di ket ilablaban na ti interes ti umili.Iti pudno, ti US ti kangrunaan a terorista iti

lubong. Nasuroken a 17 milyon katao ti pinatpatayna iti panangsakup na iti intero a lubong!

Haa! Nagdakes dan! Ay ket, killongarud ti ibagbaga ti US! Balbalik-

taden na ti sao! Isu gayam ti super-terorista! Kasta met ti rehimena GMA - abuso militar, salbeyds,takaw, reyp, balud, tortyur, kdpy.

Uray ngarud niJose Maria Sisonket imbilang da a

terorista!

Kas maysa a politikala refugee, saan a

palubosan ti gobyernoti Netherlands nga

agteggedak ditoy isunga agit-ited da ti

binulan nga alawans minga agasawa. ngem iti

duron ti US,insardeng da ti

alawans mi idi Agosto.

Ney! Apay a $1,300 laeng ti kargati bankbook ni Joma? Umanay laenga pagbiag da iti maysa a bulan. Saan

met gayam a milyones!

Liplipiten da ti karbengan minga agbiag ditoy. Seryoso tipeggad a patayen dak. Ngem

saan a lapped dayta itiagtultuloy a panagserbik iti

sangapagilian a Pilipino.

No agbibiag da AndresBonifacio, Jose Rizal,Diego Silang, ken uray

pay ngata ni Hesu Kristo,sigurado nga inayon ti

US isuda kas terorista!

Wen! Ti CPP-NPA ketterorista!

Ha! Ha! Kasta ketti mayat nga aso-aso!Agtulnog iti amin nga

ibagak!

Wen, amo!Kaw! Kaw! Kaw!

Grrr!

Ti CPP-NPAket terorista!

Sal-it da aterorista!

Marigrigat ti biag ni KaJoma aglalo pay itan apinuted da ti alawans

na! Ulbod ti propagandada nga agbibiag isuna a

kasla baknang!