Raport vjetor 2009

2

Përmbajtja

3

Lista e tabelave 4Lista e figurave 5Lista e shkurtesave dhe akronimeve 6Të dhënat themelore për kompaninë 8Fjala e Kryetarit të Bordit të Drejtorëve 9Fjala e Kryeshefit Ekzekutiv të KOSTT 10Harta e Sistemit të Transmisionit të Republikës së Kosovës 400/220/110 kV 12Raporti i Auditorit të Pavarur 13KOSTT sh.a 15Objektivat e kompanisë për vitin 2010 17Qeverisja dhe Organizimi në KOSTT 19Bordi i Drejtorëve 19Menaxhmenti i lartë në Kostt 19Struktura Organizative e KOSTT 20Roli i Komisionit të Auditimit 22Komisioni i Auditimit 22Korniza ligjore dhe rregullative 22Korniza rregullative 23Amendimet e Kodeve Teknike 23Plani Zhvillimor i Transmisionit 24Zhvillimi i sistemit tarifor të transmisionit 25Marrëdhëniet efektive me palët e treta dhe transparenca 26Pasqyrë e Operimit të Rrjetit të Transmisionit të Kosovës 29Mirëmbajtja 2009 29Zhvillimi dhe avancimi i Rrjetit të transmisionit të Sistemit Elektrik të Kosovës 39Zhvillimi i Rrjetit Transmetues 39Projektet në rrjetin e Transmisionit (2009) 39Zhvillimet në kapacitetet gjeneruese 42Zhvillimi i interkoneksionit me vendet fqinje 42Zhvillimet e infrastrukturës për kontroll dhe monitorim 43Projekti SCADA/EMS dhe Telekomi 43Pasqyrë e operimit të sistemit elektrik të Kosovës në vitin 2009 45Bilanci i realizuar 2009 krahasuar me 2008 48Energjia e pafurnizuar 2007-2009 49Tregu i energjisë elektrike të Kosovës 51Madhësia e tregut të energjisë elektrike në Kosovë 52Bilanci i realizuar i Rrjedhave të Energjisë në rrjetin transmetues për periudhën janar '09 - dhjetor '09 53Barazimi përfundimtar i palëve në treg 54Çmimi mesatar i energjisë elektrike dhe importi i energjisë elektrike 55Transiti i energjisë elektrike 57Humbjet e energjisë në transmision 57Reformat në tregun e energjisë elektrike në Kosovë 58Integrimet rajonale 59Menaxhimi i burimeve njerëzore 61Ngritja e kapaciteteve njerëzore në KOSTT 62Teknologjia Informative në KOSTT 63Raportet financiare të audituara 65Ngjarjet që kanë shënuar vitin 2009 71

Lista e tabelave

Tab. 1 Gjatësitë e linjave transmetuese dhe kapaciteti transmetues i tyre

Tab. 2 Vjetërsia e linjave

Tab. 3 Kapacitetet transformuese të rrjetit të KOSTT-it për vitin 2009

Tab. 4 Kapacitetet e interkoneksionit për vitin 2009

Tab. 5 Indikatorët kyç të performancës teknike-Operatori i Transmisionit

Tab. 6 Projektet e implementuara në vitin 2009

Tab. 7 Statusi i investimeve kapitale në Sistemin Transmetues të Kosovës për vitin 2009

Tab. 8 Energjia e furnizuar dhe pafurnizuar

Tab. 9 Të dhënat e burimeve njerëzore të KOSTT-it për vitin 2008/2009

Tab. 10 Bilanci i gjendjes 31.12.2009

Tab. 11 Pasqyra e të hyrave

Tab. 12 Pasqyra e ndërrimeve në kapital më 31 dhjetor 2009

Tab. 13 Pasqyra e rrjedhës së parasë, më 31 dhjetor 2009

4

Lista e figurave

Fig.1 Struktura organizative e KOSTT

Fig.2 Procesi i amendimit të Kodeve Teknike

Fig.3 Struktura e tarifave dhe ngarkesave të KOSTT, të cilat do të zbatohen nga data 1

prill 2009

Fig. 4 Në formë të përgjithshme, numri total i aseteve sipas nivelit të tensionit

Fig. 5 Krahasimi i intervenimeve /2007/2009

Fig. 6 Krahasimi i realizimit të mirëmbajtjes fizike për periudhën 2007/2009

Fig. 7 Krahasimi i rënieve të LP-ve 2008/2009

Fig. 8 Krahasimi i rënieve të AT-ve 2008/2009

Fig.9 Krahasimi i indikatorëve të performancës së OT 2008/2009

Fig. 10 Investimet e planifikuara dhe të realizuara për çdo projekt për vitin 2009

Fig. 11 Zhvillimi i kapaciteteve të rrjetit të transmisionit gjatë vitit 2009

Fig. 12 Humbjet në baza mujore për vitin 2008 dhe 2009

Fig. 13 Energjia e pafurnizuar 2007-2009

Fig. 14 Rrjedhat fizike nëpër rrjetin transmetues të KOSTT për vitin 2009

Fig.15 Profili i konsumit total duke përfshirë edhe humbjet distributive të energjisë elektrike

Fig.16 Konsumi jotarifor dhe konsumi tarifor i KEK-Furnizimit bashkë me humbjet në dis-

tribucion në vitin 2009

Fig. 17 Konsumi jotarifor dhe konsumi tarifor bashkë me humbjet në distribucion sipas

muajve gjatë vitit 2009

Fig. 18 Bilanci i rrjedhave të energjisë për vitin 2009

Fig. 19 Përfshirja e palëve në tregun e energjisë elektrike në Kosovë për vitin 2009

Fig. 20 Krahasimi i çmimit mesatar të importit të energjisë elektrike për vitin 2008 dhe 2009

Fig. 21 Krahasimi i çmimit mesatar të energjisë elektrike për vitin 2008 dhe 2009

Fig. 22 Importi dhe eksporti i energjisë elektrike me shumicë sipas tregtarëve të energjisë

elektrike me shumicë

Fig. 23 Transiti i energjisë elektrike në rrjetin horizontal të Kosovës për vitin 2008 dhe 2009

Fig. 24 Pasqyra krahasuese e humbjeve për vitin 2008 dhe 2009

Fig. 25 Aktiva 2008/2009

Fig. 26 Të hyrat

Fig. 27 Shpenzimet 2009

5

Lista e shkurtesave dhe akronimeve

A AmperATR AutotransformatorATSO OST e Shqipërisë BE Bashkimi EuropianBKK Buxheti i Konsoliduar i KosovësBM Balancing Market/Tregu i BalancuarCAS Computerized Accounting System/Sistemi i Kompjuterizuar i KontabilitetitCAO IG Coordinated Auction Office Implementation Group – Grupi Implementues për

themelimin e Zyrës rajonale për Alokim të Koordinuar të KapaciteteveCt Kapaciteti i Transmisionit/Transsmission CapacityEJL Evropa JuglindoreECLO European Comission Liaison Office/Zyra e Ndërlidhëse e Komisionit EuropianEMS Elektromrezha Serbije / Transmisioni i SerbisëENTSO-E European Network of Transmission System Operators for Electricity/Rrjeti Evropian i

Operatorëve të Sistemit të Transmisionit të Energjisë ElektrikeEPS Elektroprivreda Serbije / Elektroekonomia e SerbisëETSO European Transmission System Operators/Operatorët Evropian të Sistemit të

Transmisionit F Gjinia femëroreFAT Factory Acceptence Test/Testi pranues i fabrikësFIDIC Fédération Internationale Des Ingénieurs-Conseils/Federata Ndërkombëtare e Inx-

hinierëve konsultuesGWh Gigavat orëHC HidrocentralHVM High Voltage Metering/Matjet e tensionit të lartëISO International Organization for Standardization/Organizata Ndërkombëtare për Stan-

dardizimITC Inter TSO Compensation / Kompenzimi ndërmjet OST-veKE Komisioni EuropianKEK Korporata Energjetike e KosovësKfW Banka Gjermane për ZhvillimKL Kualifikim i lartëKOSTT Operator Sistemi, Transmisioni dhe TreguKQKO Komisioni Qeverisës i Kodeve Teknike/Operacionale KSHE Kryeshef Ekzekutiv.kV KilovoltKW KilovatKWh Kilovat-orëL Gjatësia e linjaveLP LargpërçuesM Gjinia mashkulloreMEF Ministria e Ekonomisë dhe FinancaveMEM Ministria e Energjisë dhe MinieraveMVA Megavolt-amperMW MegavatNACMPF Network Access Congestion Management Power Flow(nëngrup për menaxhimin e

kongjestioneve)NP Ndërmarrje publike

6

NS NënstacionOPEX Operational Expenditures/Shpenzimet operativeOPGW Optical Ground Wire/Lidhjet telekomunikuese të cilat operojnë me sistemin fiber-

optikOS Operator i SistemitOSSH Operatori i Sistemit të ShpërndarjesOST Operator i Sistemit të TransmisionitOT Operator i TregutPBX Pajisjet komutuese për ndërlidhje telefonikePK Përgatitje e ulët profesionalePL Përgatitje me shkollë të lartëPLC Power Line Carrier/Transmetim me frekuenca të lartaPMP Përgatitje e mesme profesionalePSP Përgatitje superiore profesionalePSS/E Power System Simulator for Engineering/Simulimi i SEE për inxhinierPZhST Plani Zhvillimor i Sistemit të TransmisionitPZhT Plani Zhvillimor i TransmisionitQD Qendra DispeçerikeQ.E.D Qendra Emergjente DispeçerikeQPT Qasje e Palës së TretëRG SEE grup rajonal nën ombrellën e MC (Market Committee)-Komiteti i tregut i ENTSO-E i

cili do të merret me çështjet e tregut në EJLSCADA/EMS Supervisory Control and Data Acquisition/Energy Management System/

Mbikqyrja, kontrolli dhe grumbullimi i të dhënave/Sistemi për menaxhim të en-ergjisë

SDH Synchronous Digital Hierarchy/Hierarkia Digjitale SinkroneSEE Sistemi ElektroenergjetikSETSO South-East Europe TSO’s/OST-të e Europës juglindoreSKK Standardet Kosovare të KontabilitetitSMM Sistemi i Menaxhimit MjedisorSn Fuqia e përdukshme nominale SNRF Standardet Ndërkombëtare të Raportimit FinanciarSSH Stabilimente shpërndarëseSTM-4 Moduli i transportit sinkron-niveli 4SHTE Shqyrtimi i tarifave të energjisë elektrikeTAS Time Attendance System/Sistemi i mbikëqyrjes kohoreTC TermocentralTI Teknologjia InformativeTKE Traktati i Komunitetit të EnergjisëTL Tension i lartëTLF Transmission Loss Factor / Faktori i humbjeve në TransmisionTSO Transmission System Operator/Operator i Sistemit të TransmisionitUCTE Union for Coordination of Transmission of Electricity/Unioni për Koordinimin e

Transmisionit të Energjisë ElektrikeUCTE OH UCTE Operational Handbook (përmbledhje e parimeve dhe rregullave që duhet të

zbatojnë TSO-të e Evropës për operimin e sistemeve elektroenergjetike) VNM Vlerësimi i Ndikimit në MjedisZRrE Zyra e Rregullatorit të EnergjisëZNKE Zyra e Ndërlidhëse e Komisionit Evropian

7

Të dhënat themelore për kompaninë

Emri i regjistruar:

Operator Sistemi, Transmisioni dhe Tregu – KOSTT sh.a

Adresa e regjistruar:

Rr. Iljaz Kodra pn, 10000 Prishtinë, Republika e Kosovës

Numri i regjistrimit të biznesit:

70325350

Data e themelimit:

1 korrik 2006

Licencat nga Zyra e Rregullatorit të Energjisë:

Licenca për Operim të Sistemit të Transmisionit

Licenca për Operim të Tregut të Energjisë Elektrike

Pronari i aksioneve:

Republika e Kosovës, implementuar përmes Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave

Kryesues i Bordit të Drejtorëve:

Ramadan Paçarada

Kryeshef Ekzekutiv:

Fadil Ismajli

8

9

Bordi i Drejtorëve, i emëruarnga Qeveria e Republikës sëKosovës, ka për detyrë që,nëpërmjet përcaktimit të poli-tikave afariste dhe udhëzimitstrategjik, të ruajë dhe të rrisëvlerën e kompanisë në dobi tëaksionarit, në këtë rast Repub-likës së Kosovës. Në funksiontë kësaj detyre parësore kaqenë e drejtuar edhe puna eBordit.

Gjatë vitit 2009 KOSTT kashënuar progres shumë tërëndësishëm, si në për-mirësimin e shërbimeve të vetanë ofrimin e një rrjeti trans-metues të besueshëm dhe tëkapaciteteve të mjaftueshmetransmetuese për klientët e vet,që do të thotë se kapacitetettransmetuese janë rritur nd-jeshëm në krahasim me vitet emëparshme; kjo gjithashtuështë shoqëruar me rritje tënivelit të sigurisë së operimit. Këto përmirësime janë mundë-

suar me realizimin e projektevetë shumta në KOSTT, të cilatjanë implementuar me një kon-troll të mirëfilltë nga menaxh-menti dhe Bordi i Drejtorëve.Kjo dëshmohet me raportin eauditorit të pavarur pa asnjëkualifikim, e që në masë tëkonsiderueshme afirmon pu-nën e Bordit dhe rrit besimin eaksionarit se KOSTT është nërrugë të mirë.

Dëshiroj të theksoj se Bordi nëmbështetje të menaxhmentitprofesional të KOSTT do tëvazhdojë ta përkrahë atë në im-plementimin e projekteve mad-hore në të ardhmen, si dhe nëpërmbushjen e objektivave përinkuadrim të plotë në strukturatrajonale dhe evropiane të sek-torit të transmisionit.

Sinqerisht,Ramadan PaçaradaKryesues i Bordit të Drejtorëve

Fjala e Kryetarit tëBordit të Drejtorëve

Ramadan Paçarada

“Bordi i Drejtorëve së bashku me menaxhmentin pas një pune të përbashkët e duke ju falënderuarpunës së palodhshme të punonjësve të KOSTT-it kanë arritur objektivat e parapara me Planin e Bizne-sit dhe politikat zhvillimore dhe kanë tejkaluar rezultatet e arritura të një viti më parë. [...] është arriturqe të zvogëlohen ndërprerjet në Transmision nga 28 në 11, të zvogëlohen humbjet në transmision, tëzvogëlohen kostot e mirëmbajtjes dhe të dyfishohet fitimi neto nga ai i vitit 2008.Të gjitha këto u arritën pas një pune të palodhshme të menaxhmentit, Bordit të Drejtoreve dhe punon-jësve të KOSTT-it me rezultatet e të cilëve Aksionari është krenar dhe inkurajon që viti 2010 të jetëedhe më i frytshëm.”

Ministria e Ekonomisë dhe Financave, Njesia për Monitorim të Ndërmarrjeve Publike

KOSTT tash e katër vjet podëshmon një përkushtim tëjashtëzakonshëm në për-mirësimin e sigurisë, të kualitetitdhe të besueshmërisë së shër-bimeve të cilat i ofron për për-doruesit e sistemitelektrik të Kosovës.

Konstatimi i lartpër-mendur u referohetrezultateve të arriturapothuajse në tëgjitha aktivitetet e qënë veçanti prezanto-hen në këtë raportimvjetor. Nëse analizohen me ku-jdes vlerat e prezantuara mundtë shihen ndryshime pozitive tëperformancës që drejtpërsë-drejti i referohen përkushtimitmaksimal të punonjësve dhe

menaxhmentit të KOSTT-it. Këtorezultate janë rrjedhojë e njëplanifikimi adekuat të burimevenjerëzore, teknike dhe finan-ciare nga vitet e kaluara e që poreflektohen përmes ngritjes sëefiçiencës në Operimin e Sis-temit dhe të rrjetit të transmi-sionit, rritjes së besimit nga anae institucioneve financiare falëqasjes profesionale në politikënfinanciare të ndërmarrjes, edizajnuar për siguri afatgjatë fi-nanciare.

Nuk mund të mos theksojvetëm disa tregues kryesorë qëparaqesin të arriturat e sotmenë krahasim me vitin 2006, kurKOSTT ka marrë përsipër nëmënyrë të mëvetësishme oper-imin e sistemit:

Viti 2009 ishte sfidë nga aspektii zbatimit të operimit të be-sueshëm dhe sigurisë së per-sonelit e pajisjes në një anëdhe zbatimit paralel të shumëprojekteve kapitale dhe inter-

venimeve të planifikuara tëmirëmbajtjes në anën tjetër tëcilat lehtë mund të vërehen nëraport e që zakonisht përcillenme shkyçje në linja dhe trans-formator të furnizimit të kon-sumit të energjisë elektrike.

Me nënshkrimin e Marrëveshjespër hua me KfW (huaja e parështetërore akorduar Republikëssë Kosovës – miratuar nga Par-lamenti dhe Presidenti) përzhvillimin e infrastrukturës nëKosovë, përkatësisht për ndër-timin e LP 400 kV Kosovë -Shqipëri, kompania KOSTT hapnjë kaptinë të re sa i përketmënyrës së zhvillimit të infra-strukturës së vet të transmi-sionit, që dëshmonpërkushtimin e KOSTT për një

qëndrueshmëri fi-nanciare dhe kredi-bilitet te institucionetfinanciare ndërko-mbëtare.

Gjatë viteve të fun-dit KOSTT me hapatë shpejtë, por tësigurt, ka lëvizur

drejt përmbushjes së Stan-dardeve teknike ndërkom-bëtare dhe niveli i sigurisë sëfurnizimit është gjithnjë e mëafër këtyre standardeve. Prior-itet në implementim nga Plani-

10

Fjala e KryeshefitEkzekutiv të KOSTT

• kapacitetet e transmisionit janë rritur për më

shumë se 1/3;• numri i avarive (rënieve) në linjat furnizuese

gati është përgjysmuar;• trendi i zvogëlimit të humbjeve vazhdon,

• vlera e aseteve në këtë periudhe është

katërfishuar.

Fadil Ismajli

11

fikimi i zhvillimit afatgjatë i ështëdhënë Projekteve qe ndërlid-hen me përmbushjen e këtyrestandardeve, si Standardi (N-1)dhe sigurimi i Shërbimeve ndih-mëse kualitative.

Gjatë vitit të kaluar KOSTT kainiciuar procesin e përgatitjespër anëtarësim në ENTSO-E(European Network of Trans-mission System Operators forElectricity – Rrjeti Evropian përOperatorët e Rrjetit të Transmi-sionit të Energjisë Elektrike) nëtë cilën janë shkrirë funksionete UCTE dhe ETSO. Lidhur mekëtë janë hartuar një mori pro-cedurash dhe rregullash përoperimin e sistemit dhe janëadoptuar ato ekzistuese. Beso-jmë që gjatë vitit 2010 KOSTTdo të arrijë të jetë anëtar i plotëi ENTSO-E, gjë që do të garan-

tonte realizimin e plotë të tëdrejtave të KOSTT në nivel ra-jonal dhe evropian.

Tradita e mirë vazhdon edhe sai përket menaxhimit të burimevefinanciare të ndërmarrjes edhekëtë vit, i katërti me radhë, Ra-porti i auditorit të jashtëm ështëpa asnjë kualifikim.

Viti 2009 karakterizohet edheme angazhim shtesë në nivelprofesional të KOSTT-it nëmbështetje të proceseve para-lele në sektorin e energjisëelektrike si Privatizimi i Shpërn-darjes dhe Furnizimit në një anëdhe ndërtimi i kapaciteteve tëreja gjeneruese në anën tjetër

Rezultatet dhe arritjet e për-mendura kanë ardhur falëangazhimit të pashoq të të

gjitha strukturave që nga Bordii Drejtorëve, Menaxhmenti,ekspertët dhe sidomos punë-torët e KOSTT-it, të cilët vazhdo-jnë të punojnë me përkushtimtë shtuar për arritjen e objekti-vave të kompanisë dhe janëaseti më i vlefshëm i kësajndërmarrjeje.

KOSTT-i i është mirënjohës tëgjitha institucioneve vendoredhe ndërkombëtare për tëgjitha format e përkrahjes dhe kjomirënjohje më së miri shprehetpërmes rezultateve të arritura qëedhe ky Raport Vjetor i paraqet.

Fadil IsmajliKryeshef Ekzekutiv

“Jam i impresionuar me përkushtimin dhe punën e bërë deri më tash nga drejtori menaxhues dhe per-soneli i KOSTT-it, me ç’rast i inkurajoj ata të vazhdojnë punën duke përdorur qeverisjen efikase dhe tëmirë të korporatës. Kjo duhet të shërbejë si shembull për ndërmarrjet e tjera publike. Më erdhi mirë kur mora vesh për investimet e bëra në infrastrukturën e transmisionit të energjisë elek-trike, të cilat janë bërë gjatë viteve të kaluara dhe zotohem t’i jap KOSTT-it përkrahjen time gjatë përp-jekjeve të tyre për inkuadrimn e plotë në shoqatat rajonale dhe evropiane.”

Përfaqësuesi Civil Ndërkombëtar (ICO), Pieter Faith, 22 janar 2010

VALLAÇ

BURIM

PEJË 1

PEJË 3

PEJË 2

DEQAN

KLINË

TREPÇË

BESIANË

VUSHTRRI

P.P.BPALAJ

LIPJAN

PRISHTINË

DARDANË

GJILANI

VITI

FERIZAJ

SHARR

THERANDË

PRIZREN

GJAKOVË 1

P.PSS-AS.Y.DRENAS

Fe. Ni.

HPP- UJMANI

SKENDERAJ

RIBAREVINË

NOVI PAZAR

KRUSHEVC

NISH

FIERZË

KASHAR

SHKUP

BUJANOVC

RAHOVEC

1

2

1

23

4

5

12 3

2

SERBIA

MACEDONIA

MONTENEGRO

Transmission System of the Republic of Kosovo 400/220/110 kV

ALBANIA

OOPPEERRAATTOORR SSIISSTTEEMMII,, TTRRAANNSSMMIISSIIOONNII DDHHEE TTRREEGGUU SSHH..AA..

OOPPEERRAATTOORR SSIISSTTEEMMAA,, PPRREENNOOSSAA II TTRRŽŽIIŠŠTTAA AA..DD.. TTRRAANNSSMMIISSSSIIOONN,, SSYYSSTTEEMM AANNDD MMAARRKKEETT OOPPEERRAATTOORR JJ..SS..CC..

stt NCC

stt

BorderOVH - 400 kV

Planned OVH - 400 kV

OVH - 220 kV

Non Active OVH -220 kV

OVH - 110 kV

SS-400/220 kVNCC - National Control Centre -KOSTT

SS-400/110 kV

SS-220/110 kVSS-220/35 kV

SS-110/10 kVSS-110/6,3 kV

Thermal Power PlantSwich Yard 200 kV

Hydro Power Plant

SS-220/35/10 kVSS-110/35 kVSS-110/35/10 kVSS-110/35/6,3 kV

stt

June - 2010Prishtinë

VALLAÇ

BURIM

PEJË 1

PEJË 3

PEJË 2

DEQAN

KLINË

TREPÇË

BESIANË

VUSHTRRI

P.P.BPALAJ

LIPJAN

PRISHTINË

DARDANË

GJILANI

VITI

FERIZAJ

SHARR

THERANDË

PRIZREN

GJAKOVË 1

P.PSS-AS.Y.DRENAS

Fe. Ni.

HPP- UJMANI

SKENDERAJ

RIBAREVINË

NOVI PAZAR

KRUSHEVC

NISH

FIERZË

KASHAR

SHKUP

BUJANOVC

RAHOVEC

1

2

1

23

4

5

12 3

2

SERBIA

MACEDONIA

MONTENEGRO

Transmission System of the Republic of Kosovo 400/220/110 kV

ALBANIA

OPERATOR SISTEMI, TRANSMISIONI DHE TREGU SH.A.

OPERATOR SISTEMA, PRENOSA I TRŽIŠTA A.D. TRANSMISSION, SYSTEM AND MARKET OPERATOR J.S.C.

stt NCC

stt

BorderOVH - 400 kV

Planned OVH - 400 kV

OVH - 220 kV

Non Active OVH -220 kV

OVH - 110 kV

SS-400/220 kVNCC - National Control Centre -KOSTT

SS-400/110 kV

SS-220/110 kVSS-220/35 kV

SS-110/10 kVSS-110/6,3 kV

Thermal Power PlantSwich Yard 200 kV

Hydro Power Plant

SS-220/35/10 kVSS-110/35 kVSS-110/35/10 kVSS-110/35/6,3 kV

stt

June - 2010Prishtinë

Sistemi i Transmisionit të Republikës së Kosovës400/220/110 kV

VALLAÇ

BURIM

PEJË 1

PEJË 3

PEJË 2

DEQAN

KLINË

TREPÇË

BESIANË

VUSHTRRI

P.P.BPALAJ

LIPJAN

PRISHTINË

DARDANË

GJILANI

VITI

FERIZAJ

SHARR

THERANDË

PRIZREN

GJAKOVË 1

P.PSS-AS.Y.DRENAS

Fe. Ni.

HPP- UJMANI

SKENDERAJ

RIBAREVINË

NOVI PAZAR

KRUSHEVC

NISH

FIERZË

KASHAR

SHKUP

BUJANOVC

RAHOVEC

1

2

1

23

4

5

12 3

2

SERBIA

MACEDONIA

MONTENEGRO

Transmission System of the Republic of Kosovo 400/220/110 kV

ALBANIA

OPERATOR SISTEMI, TRANSMISIONI DHE TREGU SH.A.

OPERATOR SISTEMA, PRENOSA I TRŽIŠTA A.D. TRANSMISSION, SYSTEM AND MARKET OPERATOR J.S.C.

stt NCC

stt

BorderOVH - 400 kV

Planned OVH - 400 kV

OVH - 220 kV

Non Active OVH -220 kV

OVH - 110 kV

SS-400/220 kVNCC - National Control Centre -KOSTT

SS-400/110 kV

SS-220/110 kVSS-220/35 kV

SS-110/10 kVSS-110/6,3 kV

Thermal Power PlantSwich Yard 200 kV

Hydro Power Plant

SS-220/35/10 kVSS-110/35 kVSS-110/35/10 kVSS-110/35/6,3 kV

stt

June - 2010Prishtinë

VALLAÇ

BURIM

PEJË 1

PEJË 3

PEJË 2

DEQAN

KLINË

TREPÇË

BESIANË

VUSHTRRI

P.P.BPALAJ

LIPJAN

PRISHTINË

DARDANË

GJILANI

VITI

FERIZAJ

SHARR

THERANDË

PRIZREN

GJAKOVË 1

P.PSS-AS.Y.DRENAS

Fe. Ni.

HPP- UJMANI

SKENDERAJ

RIBAREVINË

NOVI PAZAR

KRUSHEVC

NISH

FIERZË

KASHAR

SHKUP

BUJANOVC

RAHOVEC

1

2

1

23

4

5

12 3

2

SERBIA

MACEDONIA

MONTENEGRO

Transmission System of the Republic of Kosovo 400/220/110 kV

ALBANIA

OPERATOR SISTEMI, TRANSMISIONI DHE TREGU SH.A.

OPERATOR SISTEMA, PRENOSA I TRŽIŠTA A.D. TRANSMISSION, SYSTEM AND MARKET OPERATOR J.S.C.

stt NCC

stt

BorderOVH - 400 kV

Planned OVH - 400 kV

OVH - 220 kV

Non Active OVH -220 kV

OVH - 110 kV

SS-400/220 kVNCC - National Control Centre -KOSTT

SS-400/110 kV

SS-220/110 kVSS-220/35 kV

SS-110/10 kVSS-110/6,3 kV

Thermal Power PlantSwich Yard 200 kV

Hydro Power Plant

SS-220/35/10 kVSS-110/35 kVSS-110/35/10 kVSS-110/35/6,3 kV

stt

June - 2010Prishtinë

12

VALLAÇ

BURIM

PEJË 1

PEJË 3

PEJË 2

DEQAN

KLINË

TREPÇË

BESIANË

VUSHTRRI

P.P.BPALAJ

LIPJAN

PRISHTINË

DARDANË

GJILANI

VITI

FERIZAJ

SHARR

THERANDË

PRIZREN

GJAKOVË 1

P.PSS-AS.Y.DRENAS

Fe. Ni.

HPP- UJMANI

SKENDERAJ

RIBAREVINË

NOVI PAZAR

KRUSHEVC

NISH

FIERZË

KASHAR

SHKUP

BUJANOVC

RAHOVEC

1

2

1

23

4

5

12 3

2

SERBIA

MACEDONIA

MONTENEGRO

Transmission System of the Republic of Kosovo 400/220/110 kV

ALBANIA

OPERATOR SISTEMI, TRANSMISIONI DHE TREGU SH.A.

OPERATOR SISTEMA, PRENOSA I TRŽIŠTA A.D. TRANSMISSION, SYSTEM AND MARKET OPERATOR J.S.C.

stt NCC

stt

BorderOVH - 400 kV

Planned OVH - 400 kV

OVH - 220 kV

Non Active OVH -220 kV

OVH - 110 kV

SS-400/220 kVNCC - National Control Centre -KOSTT

SS-400/110 kV

SS-220/110 kVSS-220/35 kV

SS-110/10 kVSS-110/6,3 kV

Thermal Power PlantSwich Yard 200 kV

Hydro Power Plant

SS-220/35/10 kVSS-110/35 kVSS-110/35/10 kVSS-110/35/6,3 kV

stt

June - 2010Prishtinë

13

Deloitte Kosova sh.p.k. St. Bedri Pejani, no.3

10030 Prishtinë 3 Kosova

Tel: +381 38 245 582/3 Fax: +381 38 245 584

www.deloitte.com

Raporti i Auditorit të Pavarur

Bordit të Drejtorëve të KOSTT Sh.a. Ne kemi audituar pasqyrat financiare të bashkangjitura të Operator Sistemi, Transmisioni dhe Tregu “KOSTT Sh.a.” (Kompania), që përfshijnë pasqyrën e gjendjes financiare më 31 Dhjetor 2009 dhe pasqyrën e të hyrave gjithëpërfshirëse, pasqyrën e ndryshimeve në kapital dhe pasqyrën e rrjedhjes së parasë për vitin që ka përfunduar dhe përmbledhjen e procedurave kontabël dhe shënimeve tjera shpjeguese. Përgjegjësia e menaxhmentit për pasqyrat financiare Menaxhmenti është përgjegjës për përpilimin dhe prezantimin e drejtë të pasqyrave financiare në përputhje me Standardet Ndërkombëtare të Raportimit Financiar. Kjo përgjegjësi përfshinë: dizajnimin, implementimin dhe mirëmbajtjen e kontrolleve të brendshme relevante për përgatitjen dhe prezantimin e drejtë të pasqyrave financiare të cilat janë pa gabime materiale, qoftë për shkak të mashtrimeve apo gabimeve, përzgjedhjen dhe aplikimin e politikave të përshtatshme kontabël, si dhe realizimin e vlerësimeve kontabël që janë të arsyeshme në rrethana të caktuara. Përgjegjësia e Auditorit Përgjegjësia jonë është të shprehim opinion mbi pasqyrat financiare duke u bazuar në auditimin tonë. Ne kemi bërë auditimin në përputhshmëri me Standardet Ndërkombëtare të Auditimit. Këto standarde kërkojnë përputhshmëri me kërkesat etike si dhe planifikimin dhe kryerjen e auditimit për të arritur siguri të arsyeshme nëse pasqyrat financiare janë pa gabime materiale. Auditimi përfshin kryerjen e procedurave për të siguruar prova për shumat dhe shpalosjet në pasqyrat financiare. Procedurat e zgjedhura varen nga gjykimi i auditorit, përfshirë vlerësimin e riskut të gabimeve materiale të pasqyrave financiare, qoftë si rezultat i mashtrimit ose gabimit. Në kryerjen e këtyre vlerësimeve të riskut, auditori merr parasysh kontrollet e brendshme relevante për përgatitjen dhe prezantimin korrekt të pasqyrave financiare nga ana e entitetit në mënyrë që të dizajnohen procedurat e auditimit që janë të përshtatshme për ato rrethana, por jo për qëllim të shprehjes së opinionit në efikasitetin e kontrolleve të brendshme të entitetit. Auditimi po ashtu përfshinë vlerësimin e përshtatjes së politikave të përdorura kontabël si dhe arsyeshmërinë e vlerësimeve kontabël të bëra nga menaxhmenti, gjithashtu dhe vlerësimin e prezantimit të përgjithshëm të pasqyrave financiare. Ne besojmë që dëshmitë e auditimit që neve i kemi siguruar janë të mjaftueshme dhe të duhura të ofrojnë bazë për opinionin tonë. Opinioni Në opinionin tonë pasqyrat financiare të bashkangjitura prezantojnë realisht, në të gjitha aspektet materiale, gjendjen financiare të Kompanisë më 31 Dhjetor 2009, performanca financiare e saj dhe rrjedhjes së parasë po për vitin që ka përfunduar në përputhshmëri me Standardet Ndërkombëtare të Raportimit Financiar. Theksim i çështjes Pa e kualifikuar raportin tonë, neve tërheqim vëmendjen në shënimin 21 të këtyre pasqyrave financiare. Një pjesë e statusit të patundshmërive të Kompanisë është ende e pazgjidhur gjerë me datën e këtij raporti. Ky raport është përkthim i versionit origjinal në anglisht, në rast kontesti midis këtyre dy raporteve, përparësi ka ai në gjuhën angleze. Deloitte Kosova sh.p.k. Prishtinë, Kosovë 13 Maj 2010

Deloitte refers to one or more of Deloitte Touche Tohmatsu, a Swiss Verein, and its network

of member firms, each of which is a legally separate and independent entity. Please see

http://www.deloitte.com/about for a detailed description of the legal structure of Deloitte

Touche Tohmatsu and its member firms.

Member of Deloitte Touche Tohmatsu

14

KOSTT është operator i Sistemit, Transmisionit dhe Tregut të energjisëelektrike të Republikës së Kosovës

I themeluar me 1 korrik 2006, si rezultat i ristrukturimit të sektorit të energjisë në bazë të Traktatit tëKomunitetit të Energjisë për Evropën Juglindore, KOSTT sh.a funksionon në bazë të dy licencavetë lëshuara nga Zyra e Rregullatorit të Energjisë:

• Licenca e Operatorit të Sistemit të Transmisionit• Licenca e Operatorit të Tregut të Energjisë Elektrike

KOSTT sh.a është kompani publike pronare e aksioneve të së cilës është Republika e Kosovës,përmes Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave.

KOSTT është përgjegjëse për planifikimin, zhvillimin, mirëmbajtjen dhe funksionimin e sistemit tëtransmisionit të energjisë elektrike në Kosovë; sigurimin e qasjes së hapur dhe jodiskriminuese;funksionimin e tregut të ri të energjisë elektrike; sigurimin e kushteve të cilat nxisin konkurrencën nëKosovë; bashkëpunimin me Operatorët e Sistemit të Transmisionit (OST) fqinjë në dobi të Kosovësdhe të rajonit.

15

Përgjegjësi e KOSTT është që në mënyrë tësigurt dhe të besueshme të transmetojë en-ergjinë elektrike nga njësitë e gjenerimit deri

te sistemi i shpërndarjes, 24 orë në ditë, 365 ditë në vit. KOSTT menaxhon rrjetin e transmisionit të tensionit tëlartë 400 kV, 220 kV dhe 110 kV, me gjatësi tëpërgjithshme prej 1077.06 km.

Aktualisht, rrjeti i transmisionit të Kosovës lidhet me shtetet fqinje përmes shtatë linjave ndërkufitaredhe së shpejti do të fillojë ndërtimi edhe i linjës së tetë ndërkufitare. Misioni i KOSTT është që të sigurojë:

• shërbime cilësore, duke implementuar të arriturat tekniko-teknologjike në zhvillimin e sistemit të transmisionit;

• transparencë dhe jodiskriminim në tregun konkurrues të en-ergjisë elektrike;

• avancim të pozitës në nivelin rajonal dhe evropian,përkrahur nga ngritja e vazhdueshme e kapaciteteve(burimeve) njerëzore.

Vizioni i KOSTT është që të jetë kompani fitimprurëse për transmetimin e sigurt dhe të qëndrueshëm(stabël) të energjisë elektrike, e përgjegjshme ndaj shoqërisë dhe mjedisit, e integruar në mekaniz-mat evropianë.

16

Objektivat e kompanisë për vitin 2010

(1) Të sigurojë qëndrueshmërinë finan-

ciare

(2) Të krijojë një organizatë efektive dhe

efiçiente dhe të arrijë përmirësime të

vazhdueshme në produktivitet

(3) Të mirëmbajë dhe avancojë funk-

sionin e operimit të sistemit

(4) Të përmirësojë performancat e sis-

temit të transmisionit

(5) Të avancojë kapacitetet e planifikimit

dhe të zhvillimit të sistemit

(6) Të sigurojë ndërtimin efektiv të rrjetit të

transmisionit

(7) Të krijojë mundësitë për operim të

tregut në përputhje me zhvillimet e prit-

ura të tregut të energjisë elektrike

(8) Të përmbushë obligimet nga Traktati

duke marrë pjesë aktive në zhvillimin

dhe operimin e tregut rajonal (të përfi-

tojë nga zhvillimi rajonal i tregut dhe të

kontribuojë në zhvillimin rajonal të

tregut)

(9) Të ndërtojë marrëdhënie efektive me

palët e interesit

(10) Të sigurojë që KOSTT të jetë punëd-

hënës i mirë dhe atraktiv

(11) Të sigurojë që KOSTT të jetë një orga-

nizatë përgjegjëse nga aspekti

mjedisor

(12) Të krijojë një ambient të sigurt pune

17

Të sigurojë

qëndrueshmërinë

financiare

18

Qeverisja dhe Organizimi në KOSTT

19

Fadil RrustemajDrejtor

Faton DedaDrejtor

Fatos UkajDrejtor

Lutfi MaxhuniDrejtor

Nazmi MikullovciDrejtor

Ramadan PaçaradaKryesues

Fadil IsmajliKryeshef Ekzekutiv

Bordi i Drejtorëve

Menaxhmenti i lartë në KOSTT

Fadil Ismajli Kryeshef EkzekutivNaim Bejtullahu Zv. Kryeshef Ekzekutiv për ZhvillimKadri Kadriu Zv. Kryeshef Ekzekutiv për OperimNebih Haziri Drejtor i Departamentit të FinancaveMerita Kostari Sekretare e KompanisëBesim Gërxhaliu U.d. Drejtor i Departamentit të Operimit të TransmisionitSabri Musiqi Drejtor i Departamentit të Operimit të SistemitSkender Gjonbalaj Drejtor i Departamentit të TregutIlir Shala Drejtor i Departamentit për Menaxhim të Projekteve dhe InxhinieringResmije Ahma Drejtoreshë e Departamentit për Çështje Ligjore dhe RregullativeJusuf Imeri Drejtor i Departamentit të Burimeve NjerëzoreAbdulsatar Ibrahimi Menaxher i Zyrës së ProkurimitIsak Kika Menaxher i Zyrës së SigurisëShpresa Kursani Menaxhere e Zyrës së Planifikimit Strategjik

Foto nga takimi i Bordit te Drejtorëve

20

21

Ligji i ri i Ndërmarrjeve PublikeNr. 03/L-087 i miratuar në qer-shor të vitit 2008 ka paraparëndryshimet në qeverisje korpo-rative për Ndërmarrjet Publike(NP) në krahasim me ligjet emëparshme. Ky ligj ka avan-cuar aspektin korporativ duke ufokusuar në themelimin dherolin adekuat të Bordit të Drej-torëve në NP-të, themelimin eNjësisë së re të monitorimit tëNP-ve në kuadër të Ministrisëse Ekonomisë dhe Financave(MEF), ka krijuar një qasje trans-parente që çdo NP duhet tëketë në lidhje me publikimin edokumenteve, siç parashihetnë Ligjin në fjalë, gjë që rrjed-himisht do të rrisë besimin epalës së tretë ndajpunës së këtyre ndër-marrjeve.

Ligji i NP-ve kaparashikuar që KOSTT-iedhe më tutje do të ud-hëhiqet nga Bordi i Drej-torëve (Bordi) i zgjedhurnë pajtim me Nenin 15.1të Ligjit. Themelimi i Bor-dit të Ri të Drejtoreve tëKOSTT-it dhe të Komi-sionit të Auditimit, si dhetë Njësisë për moni-torimin e NP-ve dhefunksionalizimi i tyre,kanë qenë hapat e parëqë Qeveria i ka ndër-marrë në implementimin e ligjitnë fjalë. KOSTT ka ndërmarre të

gjitha aktivitetet e nevojshmepër implementimin e ligjit dheudhëzimeve të lëshuara ngaNjësia për monitorimin e NP-ve.Që të reflektohen ndryshimetnë qeverisje dhe pronësinë eQeverisë së Kosovës në asetete KOSTT-it dhe të ndërmarrjevetë tjera publike, në pajtim meligjin dhe Vendimin e Komisionittë Ministrave Nr.218/1, të datës30.09.2009, Bordi i Drejtorëvetë KOSTT-it ka miratuar Statutine modifikuar dhe Kodin e Etikësdhe të Qeverisjes Korporativebazuar në format e dërguaranga MEF-i. Bazuar në këtë,KOSTT-i ka kryer regjistrimin emodifikimeve në Regjistrin eBiznesit dhe është Certifikuar.

Bordi ka miratuar planetstrategjike dhe zhvillimore të

propozuar nga KOSTT-i,pasqyrat financiare dhe planine biznesit, raportet vjetore dhetremujore siç kërkohet nga Ligjipër NP. Bordi ka përzgjedhurzyrtarët e Kompanisë(Kryeshefin Ekzekutiv, Sekre-tarin e Kompanisë, Zyrtarin Fi-nanciar), si dhe Auditorin eBrendshëm të KOSTT-it, i ciliështë përzgjedhur nga Komi-sioni i Auditimit, në pajtim mekërkesat nga neni 15 i Ligjit tëNP. Gjatë vitit 2009, KOSTTgjithashtu është fokusuar nëzhvillimin e Sistemit të Menax-himit Mjedisor (“SMM”) i cilizhvillohet nëpërmjet praktikavedhe kontrollit të përgjithshëm, e

i cili është në përputhjeme Standardin ISO14001.Bazuar në këtë, KOSTT kapërgatitur Politikat dhe njëManual të cilët mbësht-esin zhvillimin e mirëfilltë tëSMM, me theks tëposaçëm në arkitekturëndhe procedurat që kërko-hen me synim të për-mirësimit gradual “happas hapi” të perfor-mancës mjedisore. Stafi iKOSTT-it është duke unjohur me aspektet oblig-uese mjedisore, siç ështëVNM (Vlerësimi i Ndikimitnë Mjedis) dhe planifiko-

het trajnimi dhe edukimi i tij nëkëtë aspekt të rëndësishëm.

KOSTT-i me vendimtë Bordit ka rregul-luar punën e vetë

Bordit dhe të Komisioneve tëKOSTT-it, politikat për kom-pensim të niveleve tëndryshme në hierarki (baz-uar në Ligjin për NdërmarrjetPublike), operimin nëpërmjetnjë Manuali, çështjet disi-plinore, të autorizimeve, tëplanit të pro-kurimit etj.

22

Roli i Komisionit të Auditimit

Ligji i NP-ve gjithashtu ka themeluar Komisionin e Auditimit icili përbëhet nga tre (3) drejtorë të zgjedhur. Komisioni i Au-ditimit i vlerëson të gjitha dokumentet që i dorëzohen Bordit

të Drejtorëve dhe ia jep rekomandimin e vet Bordit. Komisioni vepronsi organ këshillëdhënës i Bordit të Drejtorëve.

Komisioni i AuditimitFadil RrustemajFatos UkajRamadan Paçarada

Korniza ligjoredhe rregullative

KOSTT është themeluar bazuarnë kërkesat e nenit 12.1 (si Op-erator Transmisioni dhe Sistemi)dhe 27.1 (si Operator Tregu) tëLigjit mbi Energjinë Elektrike nëpërputhje me Nenin 8 të Direk-tivës 2003/54/BE.KOSTT vepron bazuar në Ligjine Energjisë Elektrike, Ligjin përRregullatorin e Energjisë dheLigjin për Energjinë, aktet nën-ligjore të Zyrës së Rregullatorit

të Energjisë (“ZRRE”) dhe nëpajtim me licencat e lëshuaranga ZRrE për Operator të Sis-temit të Transmisionit dhe përOperator të Tregut të energjisëelektrike. KOSTT gjithashtu vepronbazuar në Kodet teknike që inënshtrohen miratimit ngaZRRE, Rregullave të Tregut dheakteve të tjera. KOSTT, në bazëtë obligimeve licencore ka për-piluar Kodet Teknike (të rrjetit, tëmatjeve etj.), Rregullat e Tregut(modeli bilateral), Bilancet Vje-tore Elektroenergjetike dhe Bi-

lancin 10-vjeçar Elektroen-ergjetik, Planin e Biznesit 2007-2012, Metodologjinë e Tarifavepër lidhje në Sistemin e Trans-misionit, Procedurat Opera-cionale dhe MarrëveshjetKomerciale, Standardet përSigurinë e Sistemit të Transmi-sionit dhe Planifikim dhe Stan-dardet për Operim, PlaninZhvillimor të Sistemit të Transmi-sionit (PZhST) për periudhën2007– 2013. Këto janë miratuarnga ZRRE dhe implementohen

nga KOSTT-i.

23

Korniza rregullative Korniza rregullative për të cilën është përgjegjëse KOSTT është hartuar në pajtueshmëri të plotëme legjislacionin primar dhe sekondar të Republikës së Kosovës, në pajtim me praktikat më të miratë BE-së duke përcaktuar në mënyrë të qartë veprimet dhe përgjegjësitë e Operatorit të Rrjetit tëTransmisionit dhe Tregut, me një përkushtim që të sigurojnë zhvillimin dhe operimin e sigurt të sis-temit të transmisionit dhe tregut.

Amendimet e Kodeve TeknikeNë përputhje me Nenin 26.1 të Ligjit për Rregullatorin e Energjisë, Bordi i ZRrE-së ka miratuar Pro-cedurën për Menaxhim të Kodeve Teknike dhe Operacionale, siç është përcaktuar në Nenin 38.7të Ligjit për Energjinë Elektrike.Komisioni Qeverisës i Kodeve Operacionale (KQKO) - nën-kupton komisionin e themeluar për tëshqyrtuar dhe për të diskutuar zbatimin, ndryshimet/ modifikimet e Kodeve Teknike dhe Opera-cionale në Industrinë e Energjisë Elektrike në Kosovë.Implementimi i dispozitave të Kodeve Teknike nënkupton zbatimin e procedurave operative dhedispozitave që rregullojnë bashkëveprimin ndërmjet OST dhe OT dhe përdoruesve të sistemit tëtransmisionit.

Ky është një proces që iniciohet nga një Anëtar i KQKO-së me kërkesë për shqyrtim të mëtutjeshëmnga KQKO (Komisioni Qeverisës i Kodeve Operacionale) i cili shqyrton kërkesën dhe arsyeshmërinëdhe me pajtim të anëtarëve e procedon atë për miratim në ZRrE.

Inicimi i procesit të amendimit të dispozitave të KodeveTeknike (Kodi i Rrjetit, Kodi i Shpërndarjes, Kod i Mat-jes, Kodi i Matjes së OSSH, Kodet e Pajisjeve Elektrike,

Kodet e Standardeve Elektrike, Kodi për Mbrojtjen e Konsuma-torëve) është bërë sipas procedurës së përcaktuar në dokumentinProcedura për Menaxhimin e Kodeve Teknike/Operacionale.

24

Gjatë periudhës janar-dhjetor 2009, KOSTT ka shqyrtuar në vazhdimësi implementimin e KodeveTeknike dhe Operacionale, si dhe zbatimin e dispozitave të tyre në dokumentet e tjera relevante,dhe në ndërlidhje me këtë ka bërë disa kërkesa drejtuar KQKO-së për amendim të dispozitave tëKodeve Teknike. Në bazë të kërkesës së paraqitur nga KOSTT, KQKO ka shqyrtuar propozimet përamendim për dispozita të caktuara në Kodin e Pajisjeve Elektrike, Kodin e Rrjetit dhe Kodin e Matjevedhe ka dërguar kërkesën në ZRrE për miratim. Gjatë kësaj periudhe ZRrE me kërkesë të KQKO-sëka miratuar (Vendimi V_163_2009) kërkesën për amendimin e neneve 3.2 dhe 17.4.2.2 të Kodit tëPajisjeve Elektrike.

Plani Zhvillimor i Transmisionit – është dokument i cili hartohet nga KOSTT në bazë tëkërkesave të legjislacionit primar dhe sekondar. Ky dokument përgatitet nga Operatori i Sistemitdhe pas miratimit nga ZRrE publikohet në faqen elektronike të KOSTT. Me Kodin e Rrjetit është erregulluar që KOSTT çdo vit të lëshojë në qarkullim një Plan Zhvillimor të Transmisionit të detajuarpër 7 vjetët e ardhshëm.

me ç’rast viti 2009 paraqet vit referent apo i ashtuquajturi viti zero. Në përpilimin e këtij dokumentijanë marrë në konsiderim të gjitha informatat, si: detajet e projekteve, data e pritur e vënies nëoperim të projektit, aplikacionet për lidhje (kyçje) në rrjetin e transmisionit që kanë ndodhur gjatëçerekut të parë dhe të dytë të vitit 2009. Për përgatitjen e planit zhvillimor janë bërë llogaritjet eduhura me softuerin përkatës PSS/E v. 32, duke simuluar modelet kompjuterike të sistemit bazuarnë të dhënat e siguruara nga KOSTT dhe nga përdoruesit e rrjetit, po ashtu bazuar edhe në nëparashikimet e ngarkesës. Të dhënat e gjenerimit janë siguruar nga KEK-Gjenerimi dhe ngagjeneruesit e tjerë. Të dhënat relevante në lidhje me kapacitetet e reja gjeneruese (hidrocentralet evogla) janë marrë nga MEM. Të dhënat për interkonjektorët që pritet të ndërtohen në rajon janë sig-uruar nga studimet që bëhen në Grupin Projektues për Planifikimin e Rrjetit Rajonal të Transmisionit- SECI, në të cilin grup kontribuon edhe KOSTT-i nëpërmjet përfaqësuesit të vet. E veçantë tjetër është se në këtë Plan Zhvillimor është marrë parasysh edhe energjia nga era. NëKosovë qysh nga fillimi i vitit 2009 për lidhje në rrjetin elektrik kanë aplikuar disa investitorë të jashtëmtë cilët kanë planifikuar kapacitetin total prej 157 MW. Deri më tash në KOSTT janë paraqitur dy ap-likacione për lidhjen e turbinave me erë në rrjetin elektrik:

•projekti i Shtimes me kapacitet prej 127 MW, pjesa juglindore e Kosovës, dhe•projekti Kitka me kapacitet prej 30 MW, pjesa lindore e Kosovës.

Aktualisht në Kosovë nuk ekziston harta e vlerësimit të potencialeve të erës, ndërsa investitorët meiniciativën e tyre kanë bërë matjen e shpejtësisë së erës në zonat e caktuara. Projektet zhvillimoretë rrjetit të transmisionit janë ndarë në pesë kategori:

•Përforcimet në rrjetin e Transmisionit•Lidhjet (kyçjet) e reja të ngarkesës shpërndarëse•Rivitalizimi i rrjetit të transmisionit• Lidhjet (kyçjet) e reja të gjeneratorëve.•Projektet përkrahëse të Sistemit të Transmisionit (menaxhim, monitorim, matje dhe kontroll)

Në harmoni me kërkesat që dalin ngaENTSO/E, dokumenti i rishikuar PlaniZhvillimor i Transmisionit, tani ndryshe

nga dokumenti i parë PZhT (2007-2013), do tëmbulojë periudhën 10-vjeçare (2010 – 2019)

25

Zhvillimi i sistemit tarifortë transmisionitSistemi Tarifor i Transmisionitështë ndërtuar dhe vazhdon tëzhvillohet në bazë të legjisla-cionit përkatës si: 1) Legjislacioni Primar, i mirat-

uar nga Kuvendi i Kosovës:a) Ligji mbi Energjinë; b)Ligji mbi Energjinë Elektrike;c) Ligji për Rregullatorin eEnergjisë dhe

2) Legjislacioni Sekondar, i mi-ratuar nga Zyra e Rregulla-torit për Energji: a)Metodologjia e Tarifave; b)Rregulla e Çmimeve; c) Ud-hëzimet për Aplikim për Tar-ifa; d) UdhëzimetRregullatore të Kontabilitetit.

Që nga themelimi i KOSTT-it

në vitin 2006 janë zhvilluarkatër procese të Shqyrtimit tëÇmimeve të Energjisë Elek-trike; fillimisht janë vendosur TëHyrat e Lejuara Trevjeçare, emë pas çdo vit janë bërëShqyrtimet e Çmimeve: SHTE 1 – Vendosja e Tarifave2007 – 2008; SHTE 2 – Ven-dosja e Tarifave 2008 –2009; SHTE 3 – Vendosja eTarifave 2009 – 2010 dheSHTE 4 2010 – 2011.Metodologjia e Tarifave tëEnergjisë Elektrike mbulonpërcaktimin e të ardhuravetotale të lejuara që mund tëfitohen prej tarifave të rreg-ulluara dhe parimeve qëqeverisin strukturën e tari-fave të përdorura për mbu-

limin e këtyre të ardhurave vje-tore. Tarifat e Transmisionit të En-ergjisë Elektrike janë tarifa qëreflektojnë kostot e nevojshmepër funksionimin dhe operimine Operatorit të Sistemit, Trans-misionit dhe Tregut të En-ergjisë Elektrike në Kosovë.

Zyra e Rregulla-torit për Energjime vendimin nr.

V_172_2009, të datës15.04.2009 ka miratuar Tar-ifat dhe Ngarkesat e Trans-misionit, të cilat zbatohennga KOSTT nga data01.04.2009.

Marrëdhënietefektive me palët e treta dhe transparenca

Për vendosje të marrëdhënieveefektive me palët e interesit,KOSTT në mënyrë permanentebën implementimin e Strategji-së së Komunikimit dhe të Poli-tikave për Çështje Rregullative,të mbështetura me Proceduratpër komunikim të brendshëmdhe të jashtëm. Zhvillimi i pro-ceseve të rregullta të komu-nikimit paraqet elementthelbësor për rritjen e perfor-mancës së kompanisë dhe sitë tilla trajtohen me një vë-mendje të veçantë nga punon-jësit e KOSTT-it, me qëllim tëarritjes së objektivave të kom-panisë dhe zhvillimit të trans-parencës, si njërës ndër fushatkryesore të zhvillimit të mirëfilltëtë komunikimit me palët e in-teresit.

KOSTT në mënyrë permanentepunon në drejtim të avancimittë marrëdhënieve të komunikimit me palët e in-teresit. Komunikime të rregulltadhe të vazhdueshme realizo-hen me organin e pavarur rreg-ullativ, Zyrën e Rregullatorit përEnergji (ZRrE), me Ministrinë eEnergjisë dhe Minierave (MEM),Korporatën Energjetike tëKosovës (KEK), Ministrinë eEkonomisë dhe Financave dheme të gjitha palët e përfshira nëSistemin e Transmisionit. Ko-munikimet me palët e interesitpërqendrohen në implemen-timin e detyrimeve që dalin ngalegjislacioni primar dhe sekon-dar që në vete përfshijnë disaprocese të ndryshme: rapor-timin, informimin, shqyrtimin,miratimin, publikimin, si dhe njëproces të veçantë, atë të mon-itorimit për implementimin edispozitave nga legjislacioni pri-mar dhe sekondar.Duke marrë parasysh se me-diat janë transmetues të

mesazheve si dhe element es-encial i dialogut të hapur, përqëllime të informimit/ mirëmba-jtjes së marrëdhënieve. Të arrit-urat e KOSTT gjatë vitit 2009,projektet e shumta kapitale qëjanë implementuar apo kanë fil-luar implementimin, parapalëve të interesit janë prezen-tuar përmes formave të defin-

uara me Strategjia eKomunikimit Gjatë vitit

2009 është evidente avansimi imarrëdhënieve me mediat,gatishmëria për transparencëdhe përgjigje pozitive dhe nëkohë në kërkesat e mediave.Interesimi i medias së shkruarpër transmetimin e aktivitetevedhe zhvillimeve në KOSTTështë rritur prej vitit 2008 në vitin2009 për 60 %.

Zhvillimit të mirëfilltë të marrëd-hënieve me palët e interesit iparaprin avancimi i trans-parencës, si një ndër kriteretkryesore për zhvillimin e kësaj

26

27

fushe. Qasja transparente dhejodiskriminuese në rrjetin etransmisionit nga palët të cilatnuk janë pronare të infrastruk-turës së rrjetit, njihet si Qasje ePalës së Tretë (QPT), e qëështë themelore për lehtësimine një konkurrence më tëmadhe, gjë që ndihmon qëtregu i energjisë të funksionojënë mënyre efektive.

Hartimi i Metodologjisë së Tari-fave të Lidhjes (Kyçjes) nëRrjetin e Transmisionit i ka

hapur rrugë zhvillimit të rrjetitdhe transparencës, e në lidhjeme këtë edhe detyrimeve ngaKodet Teknike. KOSTT ështënë fazën finale të nënshkrimit tëMarrëveshjeve për Lidhjen nëRrjetin e Transmisionit me tëgjitha palët e lidhura në Rrjetine Transmisionit (KEK Gjener-imin, KEK Shpërndarjen, N.H.”Ibër Lepenci”, Feronikel,

SharrCem etj.),përderisa në anëntjetër ka krijuar mar-rëdhënie të shkëlqy-era me operatorëtfqinjë duke nën-shkruar më 30 janar2009 MarrëveshjenNdërmjet OST-ve meOperatorin e Sistemittë Transmisionit tëShqipërisë (AOST),dhe duke krijuar mar-

rëdhënie bashkë-punimi meatë të Malit të Zi dhe Maqe-donisë.

KOSTT ka har-tuar dokumentetdhe procedurat

përkatëse përmes sëcilave trajtohen pa dallimpalët e interesit dhe palëttë cilat janë të lidhura nërrjetin e transmisionit.

28

Pasqyrë e Operimit të Rrjetit të Transmisionit të Kosovës

Mirëmbajtja 2009

KOSTT në bazë të licencës që posedon, është përgjegjës për mirëmbajtjen e rrjetit të transmisionit.Sistemi i Transmisionit përfshin të gjitha linjat në nivelin e tensionit 400 kV, 220 kV dhe 110 kV, si dhetë gjitha nënstacionet me nivel tensioni 400/220 kV, 400/110 kV, dhe 220/110 kV, si dhe stabilimentete tensionit të lartë 110 kV në nënstacionet 110/x kV.

Kapacitetet transmetuese të aseteve të KOSTT-it janë si më poshtë:

Kapacitetet aktuale të linjave të rrjetit të transmisionit në njësi të gjatësisë bazuar në fundin e vitit2009 janë paraqitur ne tabelën në vijim.

Në tabelën 2 në vijim është paraqitur vjetërsia e linjave sipas nivelit të tensionit

29

Kapacitetet aktuale transformuese të rrjetit të Transmisionit të cilat menaxhohen nga KOSTT-i janëtë përqëndruara në nënstacionet 400/220 kV dhe 220/110 kV. Në tabelën 3 janë paraqitur ka-pacitetet transformuese për vitin 2009.

Kapaciteti i interkoneksionit për vitin 2009 është paraqitur në tabelën në vijim:

Të gjitha këto asete përbëjnë një tërësi funksionale dhe komplekse që mundëson funksionimin esistemit Transmetues të Kosovës.

30

31

Në fig. 4 është paraqitur në formë të përmbledhur numri i elementeve të rrjetit të transmisionit sipasnivelit të tensionit.

Sasia e autotransformatorëve është paraqitur sipas tensionit primar.

Plani i mirëmbajtjes është i bazuar në buxhetin e OPEX-it, të miratuar nga Zyra e Rregullatorit të En-ergjisë, objektivat e të cilit janë:

• Mirëmbajtja e të gjitha pajisjeve të rrjetit transmetues, përfshirë linjat dhe të gjitha pajisjetnë NS.

• Rivitalizimi i pajisjeve të nevojshme si masë preventive.

Përmes këtyre objektivave, synimi kryesor është që të arrihen këto performanca:• Rritja e sigurisë dhe e besueshmërisë së operimit të stabilimenteve• Ngritja e kapaciteteve ekzistuese të Transmisionit aty ku kjo paraqitet si mundësi.

Në kuadër të këtij buxheti janë zhvilluar projektet në këto pajisje:• Ndërrimi i përçuesve të linjave 220 kV dhe përforcimi i shtyllave ekzistuese me gjatësi L =

17.5 km• Ndërrimi i fushave të stabilimenteve 220 kV, 5 fusha komplet• Ndërrimi i fushave 110 kV, 7 fusha• Ndërrimi i transformatorëve matës të rrymës 110 kV, 220 kV, 400 kV, 33 copë• Ndërrimi i transformatorëve matës të tensionit 110 kV, 10 copë• Ndërrimi i shkarkuesve të mbitensionit, 110 kV, 220 kV, 6 copë• Ndërrimi i mbrojtjeve rele, 110kV, 6 copë• Ndërrimi i izolatorëve nga porcelani në polimer në tri linja me gjatësi ajrore prej 63.45 km,• Ndërrimi i izolatorëve të zbarrave në anën 220 kV në NS Kosova B, 5000 copë

Realizimi i planit të Opex-it i paraparë për vitin 2008 i cili ka vazhduar në vitin 2009 kap vlerën prej3,596,758.6 EUR

Ndërkaq vlera e realizimit të planit të Opex-it për vitin 2009 është 1,291,825.4 EUR

Krahas zhvillimit të projekteve është finalizuar përpilimi i politikave për mirëmbajtje preventive e cilaështë miratuar nga Bordi i Drejtorëve.

Trendi i zvogëlimit të intervenimeve si rezultat i mirëmbajtjes preventive dhe zbatimit të teknologjisëmoderne mund të shihet në grafikun e mëposhtëm.

32

Revitalizimi i rrjetit transmetues dhe mirëm-bajtja preventive përveç rritjes së kapacitetittransmetues ka ndikuar edhe në rritjen e be-sueshmërisë dhe të sigurisë së sistemit, çka

rezulton me numër më të vogël të rënieve dhe interven-imeve në pajisjet në nënstacione dhe linja.

Në Fig. 6 është paraqitur realizimi i planifikimit të mirëmbajtjes, nga shihet se është arritur njëpërqindje mjaft e lartë e realizimit duke pasur parasysh vështirësitë e realizimit të shkyçjeve përshkak të mosplotësimit të kriterit n-1 (energjisë së padërguar), apo si rezultat i realizimit të një numritë madh të projekteve njëkohësisht.

Në diagramin e mëposhtëm është paraqitur krahasimi i rënieve të LP për dy vjetët e fundit, na shihetse numri i rënieve për vitin 2009 është dukshëm më i vogël se vitin e mëparshëm, si rezultat ipërkushtimit në punë dhe investimeve të qëlluara.

33

Në përgjithësi edhe numri i rënieve të autotransformatorëve është më i vogël krahasuar me vitet emëparshme, si rezultat i aktiviteteve dhe rivitalizimit të pajisjeve.

Pasqyrën e të arriturave në rrjetin e transmisionit në vitin 2009 mund ta paraqesim edhe përmes in-dikatorëve të performancës. Nga grafiku mund të shihet se të gjithë indikatorët, si numri i prishjevenë linja dhe nënstacione, duke përfshirë edhe mbrojtjet rele, pastaj koha mesatare e riparimit të kë-tyre prishjeve si dhe energjia e padërguar për shkak të mirëmbajtjes së këtyre stabilimenteve përkëtë vit janë tregues shumë më pozitivë krahasuar me vitin e mëparshëm.

34

35Indikatorët kyç të performancës teknike-Operatori i Transmisionit**

36

** Llogaritja e indikatorëve teknikë është bërë sipas dokumentit Indikatorët e Performancës Teknike,të miratuar nga ZRRRE të cilës edhe i raportohen

37

38

39

Zhvillimi dhe avancimi i Rrjetit të transmisionit të Sistemit Elektrik të Kosovës

Investimet në infrastrukturën e Sistemit Transmetues luajnë rol vendimtar në mbarëvajtjen e SistemitElektroenergjetik të Kosovës. Në këtë drejtim KOSTT gjatë vitit 2009 ka bërë çmos që projektet erëndësisë së veçantë të implementohen në mënyrë kualitative dhe në kohë. Projektet më të rëndë-sishme që ndikojnë drejtpërdrejt në performancën e Sistemit Transmetues të Kosovës dhe nëpërgjegjësi të SEE të Kosovës janë:

• Ndërtimi i NS 400/110/10.5 kV – Peja 3 (ATR 300 MVA) bashkë me linjat ndërlidhëse 400kV dhe 110 kV (NS Peja 3 – NS Peja 1, NS Peja 3 – NS Istog, NS Peja 3 – NS Vallaq/Sk-enderaj),

• Rindërtimi i Linjës 110 kV, nr. 212, NS Kosova A – NS Bibaj• Instalimi i ATR1, 150 MVA në NS 220/110 kV – Kosova A• Rindërtimi i Linjës 110 kV, NS Gjakova 1 – Deçan

Të gjitha këto projekte investuese kanë ndikuar në rritjen e kapaciteteve transmetuese e më këtëeliminimin e fyteve të ngushta në rrjetin transmetues, zvogëlimin e humbjeve, përmirësimin e profilittë tensionit dhe furnizimin e konsumatorëve me energji elektrike më kualitative, që çon në krijimin ekushteve për zhvillim të përgjithshëm të ekonomisë dhe të industrisë në vendin tonë.

Kapaciteti i Transmisionit nga 930 MW, sa ishte në vitin 2007, nëfund të vitit 2009 arriti vlerën 1250 MW, një rritje kjo jashtëzakonishtpozitive, duke e sjellë Operimin e Sistemit Transmetues nga njëgjendje kritike në një gjendje të konsoliduar. Procesi zhvillimor nërrjetin e Transmisionit do të vazhdojë me intensitet të theksuar edhenë vitet në vijim, bazuar në Planin Afatgjatë Zhvillimor të Rrjetit tëTransmisionit, në të cilin janë identifikuar nevojat për përforcime tëmëtutjeshme, ashtu që Sistemi i Transmisionit të mund të ndjekërritjen e konsumit e të gjenerimit, gjithmonë duke plotësuar kriteretteknike, në pajtueshmëri me Kodin e Rrjetit.

Zhvillimi i Rrjetit TransmetuesProjektet në rrjetin e Transmisionit (2009)Pas themelimit të Operatorit të Sistemit të Transmisionit dhe Tregut të Kosovës (KOSTT) janë zhvilluaraktivitete të theksuara në zhvillimin e Rrjetit të Transmisionit. Gjatë këtij procesi është përpiluar PlaniZhvillimor dhe Investiv 2007-2013, i cili më 23 korrik 2009 është miratuar nga ZRrE. Duke u bazuarnë aktivitetet të cilat janë duke u zhvilluar në KOSTT në lidhje me zhvillimin e projekteve të planifikuaranga Plani Zhvillimor, në vazhdim është paraqitur tabela e cila përfshin listën e projekteve të cilatkanë përfunduar në 2009 dhe të cilat janë në përfundim dhe ato të cilat me siguri të plotë pritet tëkryhen deri në fund të vitit 2010.

1250 MW

▲930 MW

2009

2007

40

Të katër projektet e paraqituranë tabelën 6 janë jashtëzakon-isht të rëndësishme për rritjen ebesueshmërisë dhe të sigurisësë Operimit të Sistemit Trans-metues. Ato drejtpërsëdrejtikanë ndikuar në rritjen e ka-paciteteteve transmetuese tëSistemit. Projekti i pestëparaqet përkrahje të konsumit -shpërndarjes për rajonin e Ra-hovecit.

Ky projekt i karakterizuar mepërfitim shumë të madh, kandikuar në rritje të kapacitetit

transmetues, në reduktimin ehumbjeve në rrjet, në shkar-kimin e një numri të kon-siderueshëm të linjave 110 kV,si dhe të autotransformatorëvenë NS Kosova A dhe NSPrizreni 2. Gjithashtu edhe projekti i për-funduar Adaptimi i linjës 220 kV(L212) si linjë 110 kV dhe lid-hja/kyçja e saj në NS Bibajparaqet projekt tejet të rëndë-

sishëm për rrjetine transmisionit.Efektet e këtijprojekti kanëmundësuar elim-inimin e fyteve tëngushta të linjës110 kV

furnizuese që lidh NS Prishtina4 – NS Bibaj, rritjen e kualitetit tëfurnizimit të pikave të shpërn-

darjes: Bibaj (Ferizaj, Viti,Therandë dhe Sharr). Instalimi i autotransformatorit tëri AT1 - 150 MVA në NS KosovaA paraqet projekt të koordinuarme projektin e linjës L212. In-stalimi i këtij transformatori kaeliminuar fytin e ngushtë nëtransformim dhe ka mundësuaroptimizmin e punës së SistemitTransmetues në aspektin errjedhave të fuqisë aktive dhereaktive. Gjithashtu edhe projekti i ndër-rimit të përçuesit 150 mm2 tëlinjës që lidh NS Gjakova 1 –NS Deçan me përçues 240mm2, i cili ka përfunduar nështator 2009, ka ndikuar në rrit-jen e kapaciteteve trans-metuese të rrjetit, si dhe nëpërmirësimin e sigurisë së sis-temit transmetues.

Paketë-projektiPeja 3 paraqetpërforcimin më të

madh të rrjetit të transmi-sionit që nga vitet ‘80.

41

42

Zhvillimet në kapacitetet gjeneruese

Gjatë vitit 2009 në KOSTT janë dorëzuar 6 aplikacione për kyçje të gjeneratorëve (me erë dhe njëme ujë). Në pajtim me Metodologjinë e tarifave për kyçje në Rrjetin Transmetues, KOSTT ka për-gatitur ofertat përkatëse për secilin aplikues. Gjatë vitit 2009 nuk ka pasur ndonjë zhvillim në aspekttë ngritjes së kapaciteteve gjeneruese që kanë ndikuar në sistemin transmetues.

Zhvillimi i interkoneksionit me vendet fqinjeNjë ndër projektet kapitale më të rëndësishme në Sistemin Transmetues të Kosovës padyshimështë Projekti i Ndërtimit të Linjës 400 kV, Kosovë – Shqipëri. Ky projekt është paraqitur si nevojë emenjëhershme në përmbushjen e nevojave në rritje në rajon për energji elektrike dhe në eliminimine kufizimeve në rrjetin transmetues interkonektiv rajonal. Projekti do të financohet nga Banka Gjermane për Zhvillim (KfW); 50 % do të jetë donacion dhe 50% në formë të kredisë së butë. Kushtet e kredisë për projektin në fjalë do të jenë për 12 vjet, me 3vjet periudhë “grejs”, dhe me shkallë të volitshme interesi. Në 2009 është bërë nënshkrimi i kontratëspër shërbime konsulentësh për Linjën 400 kV, Kosovë – Shqipëri.Faza e parë për pjesën e linjës (përgatitja e dokumentacionit për tender), që kalon nëpër Kosovëkap shumën rreth 367.000.00 euro, kurse faza e dytë e projektit kap shumën 788.000.00 euro, qëpërfshin mbikëqyrjen e punëve implementuese. Në total kostoja e këtyre shërbimeve kap shumën(për pjesën e linjës, që kalon nëpër Kosovë) 1.155.000.00 euroNdikimet e këtij projekti madhor, me rastin e ndërtimit, janë:

• Shtimi i kapaciteteve transmetuese në rajon• Mundësimi i alokimit të kapaciteteve të reja gjeneruese nga TC Kosova e Re• Optimizmi i operimit të dy sistemeve elektroenergjetike të Kosovës dhe të Shqipërisë –

(operimi komplementar) • Përmirësim i eficiencës së punës së dy sistemeve elektroenergjetike• Rritja e rrjetit horizontal për KOSTT-in• Rritja e kapaciteteve bartëse përmes rrjetit transmetues• Programimi i burimeve hidro-termo në mënyrë optimale dhe shitblerjet e energjisë që

bëjnë të mundshme uljen e shpenzimeve vjetore të operimit • Ulja e shpenzimeve për rezervën e gatshme dhe për rezervën në qarkullim për dy sistemet

elektroenergjetike që punojnë së bashku.• Një programim më eficient dhe një shfrytëzim më i mirë i burimeve ujore, si rrjedhojë e

uljes së konsumit specifik të ujit për çdo kWh të prodhuar nga hidrocentralet.• Ulja e pikut të sistemit të përbashkët për shkak të jonjëkohëshmerisë së kërkesës maksi-

male dhe për rrjedhojë ulja e kërkeses për kapacitete shtesë për të mbuluar pikun.• Një programim më eficient dhe një shfrytëzim i burimeve termike për shkak të rritjes së

rendimentit të punës të kaldajave dhe të turbinave që punojnë në një rregjim pune optimal• Një rritje të sigurisë së punës së sistemeve.

Në kuadër të Planit Zhvillimor dhe Investues të KOSTT-it është paraparë edhe ndërtimi i Linjës 400kV, Kosovë – Maqedoni.

“Bashkëpunimi i ynë me KOSTT daton që nga ditët e para kur u themelua si Operator i ri i Sistemit, Transmi-sionit dhe Tregut. Pas përfundimit të suksesshëm të Nënstacionit Peja 3, ne kemi zgjeruar bashkëpunimin tonë fi-nanciar me KOSTT edhe me një investim të madh kapital-ndërtimin e linjës 400 kV Kosovë-Shqipëri - si dhe dystudime, në zgjerimin e rrjetit si dhe rregullimin frekuencë-fuqi. Kur shikojmë prapa, pa dyshim se qelësi i kryesor i suksesit të bashkëpunimit tonë ka qenë përkushtimi i jashtëza-konshëm si dhe profesionalizimi i KOSTT.”

KfW

Zhvillimet e infrastrukturës për kontroll dhe monitorim

Projekti SCADA/EMS dhe Telekomi

Në kuadër të infrastrukturës për monitorim dhe kontroll, KOSTT-i është në fazën e zbatimit të ProjektitSCADA/EMS, i cili përfshin Qendrën Kryesore Dispeçerike (Q. D.) dhe Qendrën Emergjente Dis-peçerike (Q.E.D.), SCADA lokale me RTU në 24 nënstacione të nivelit 110 kV, realizimin e SCADAme mbrojtje në NS Prizreni 2 dhe ndërlidhjen e SCADA-ve ekzistuese në 9 nënstacione të nivelevetë ndryshme të tensionit me Q.D. dhe Q.E.D. I tërë komunikimi ndërmjet nënstacioneve me Q.D.dhe Q.E.D. duhet të zhvillohet përmes protokollit IEC 104. Në kuadër të këtij projekti janë zhvilluar 80% të trajnimeve, është kryer pranimi teknik në fabrikë apoFAT (Factory Acceptence Test) i SCADA/EMS dhe është në fazën e realizimit Q.E.D. I tërë projektipritet të përfundojë në dhjetor 2010.Në anën tjetër, Sistemi telekomunikues ka për detyre të ofrojë rrugë transmetuese komunikuese tësigurisë së lartë, për këmbimin e të dhënave dhe të bisedave ndërmjet objekteve elektroenergjetikedhe Qendrave kontrolluese (kryesore dhe emergjente), për sistemet dhe funksionet e mëposhtme:

• SCADA/EMS që lidhet me kontrollin e rrjetit transmetues elektroenergjetik, përfshirë këtukontrollin e trafostacioneve

• Matjet e tensionit të lartë (HVM)• Komunikimi dhe shkëmbimi i të dhënave në largësi dhe i vlerave të matura me qendrat

nacionale kontrolluese të vendeve fqinje

Nënsistemet kryesore të cilat mundësojnë funksionet e lartpërmendura janë: • Lidhjet telekomunikuese të cilat përdorin sistemin me fije optike në përçuesin e tokëzimit

(OPGW), radiosistemin mikrovalor si dhe sistemin PLC• Pajisjet multiplekse dhe ndërmjetësuese për grumbullimin e të dhënave dhe bisedave

dhe lidhjen e tyre me pajisjet transmetuese telekomunikuese• Pajisjet komutuese (PBX) për ndërlidhje telefonike, të linjave lidhëse dhe të rrjetit publik

telefonik.

Gjatë vitit 2009 në kuadër të:

43

Projektit SCADA/EMS dhe Telekomunika-cioni, janë instaluar mbi 200 km kabllo optiktë tipit OPGW (Optical Ground Wire). Këto

kabllo mundësojnë njëkohësisht mbrojtjen e rrjetitelektrik dhe transmetimin e sinjaleve telekomu-nikuese nëpër fijet optike, me performanca shumë tëlarta. Qëllimi është që deri në fund të vitit 2010 të re-alizohet rrjeti optik elastik ‘‘backbone network’’ mepajisjet SDH të cilat punojnë me kapacitet të lartë,deri në STM-4.

44

45

Pas një periudhe shumë tëgjatë të përforcimeve jo tëmjaftueshme në rrjetin eTransmisionit, viti 2009paraqet kthesë vendimtarepër rrjetin e Transmisionit.Projekti madhor Peja 3paraqet përforcimin mendikim mjaft të lartë përrrjetin e transmisionit tëKosovës. Ky paketë-projektka ndikuar në ngritjen e cilë-sisë së bartjes dhe shpërn-darjes së energjisë elektrikenë një zonë mjaft të gjerë tërrjetit të transmisionit.

Ndikim mjaft pozitiv i këtijprojekti është reduktimi indjeshëm i humbjeve tëfuqisë aktive dhe reaktive nërrjet, si dhe përmirësimi iprofilit të tensionit në njëpjesë të madhe të nyjaveshpërndarëse, me theks tëveçantë në zonën e Duk-agjinit.Duke pasur parasysh qëedhe pjesa tjetër e rrjetit tëTransmisionit, përkatësishtpjesa juglindore e tij, nuk kaqëndruar mirë në aspektine performancës operative

Pasqyrë e operimit të sistemit elektrik të Kosovës në vitin 2009

Sistemit të trans-misionit i ështëmundësuar rritje

e kapacitetit transfor-mues prej 270 MW, dukendikuar në shkarkimin eautotransformatorëve nëNS Kosova B, NS KosovaA dhe NS Prizreni 2 dhenë optimizmin e rrjed-have të fuqisë në njënumër të madh të linjave110 kV.

dhe të sigurisë së rrjetit,KOSTT, duke u bazuar nëPlanin Zhvillimor të Rrjetit tëTransmisionit 2007-2013, kapërfunduar projektin e konver-timit të linjës 220 kV të dëmtuar(jofunksionale) L212 në linjë110kV dhe kyçjen e saj nënyjën shumë të rëndësishmenë NS Ferizaj (Bibaj). Ky projektka mundësuar optimizmin errjedhave të fuqisë edhe nëpjesën juglindore të rrjetit tëTransmisionit. Me injektim tëdrejtpërdrejtë nga nyja efuqishme NS Kosova A,përmes kësaj linje është arriturpërmirësim tejet i madh i profilittë tensioneve, reduktim i hum-bjeve dhe shkarkim i linjësproblematike 110 kV Prishtina 4– Ferizaj (Bibaj). Gjithashtuefektet e këtij projekti kanëndikim edhe më të gjerë, dukepërmirësuar cilësinë e furnizimitpër një pjesë të kon-siderueshme të konsumit (Fer-izaj, Sharri, Vitia, Gjilani dheTheranda).Projekti tjetër shumë i rëndë-

sishëm në rrjetin e Transmisioniti cili ka përfunduar në vitin 2009është instalimi i autotransforma-torit 150 MVA. 220/110 kV nëNS Kosova A, i cili ka zëvendë-suar autotransformatorin medefekt AT1 100 MVA. Projektika ndikuar në rritjen e ka-pacitetit, të sigurisë dhe të be-sueshmërisë operuese tënënstacionit NS Kosova A,duke eliminuar fytin e ngushtënë transformim.Ndërkohë në shtator të vitit2009 ka përfunduar projekti ipërforcimit të linjës 110 kVDeçan – Gjakova 1, me ç’rastlinjës i është rritur kapaciteti ibartjes nga 83 MVA në 114MVA, pas ndërrimit tëpërçuesve. Kjo linjë paraqetdegë të rëndësishme të un-azës Gjakova 2 – Gjakova 1 –Deçan – Peja 2 – Peja 1 – Peja3 dhe përforcimi i saj kandikuar në reduktimin e ele-menteve të cilat nuk plotëso-jnë kriterin N-1 por gjithashtuka ndikuar edhe në reduktimine humbjeve aktive dhe reak-

tive në rrjetin e Transmisionit.Ndikimi i projekteve të për-forcimit të rrjetit të Transmisionit2009, kategorizuar sipaskritereve teknike nga Kodi iRrjetit janë:

46

• Rritja e kapaciteteve

bartëse (transmetuese)

për 34% krahasuar me

kapacitetin aktual

• Rritja e kriterit të sig-

urisë N-1*** për 31%

• Përmirësim i ndjeshëm

i profilit të tensioneve

në nyjat 110 kV

• Reduktim i ndjeshëm i

humbjeve aktive dhe

reaktive

• Rritje e mundësive për

optimizmin e rrjedhave

të fuqisë aktive dhe

reaktive në rrjetin e

Transmisionit

Bazuar në konkludimet e mësipërme, rrjeti i Transmisionit ka nevojë për përforcime të mëtutjeshmeashtu që të mund të përcjellë rritjen e konsumit, gjenerimin, gjithmonë duke plotësuar kriteret teknikenë pajtueshmëri me Kodin e Rrjetit. Rritja e kapaciteteve të transmisionit në varësi nga koha shihetmë së miri në fig 11.

*** Kriteri N-1 nënkupton se nëse cilido element i rrjetit linjë ose transformator është jashtë punësfurnizimi nuk çrregullohet

47

Bilanci i realizuar 2009 krahasuar me 2008Siç shihet nga tabela, prodhimi, konsumi, ngarkesamaksimale ka qenë më i madh gjatë vitit 2009 se sagjatë vitit 2008.

48

Gjithashtu shihet qëedhe humbjet nëtransmision kanë

qenë më të vogla gjatë vitit2009 sesa ato gjatë vitit 2008,gjë që tregon efikasitetin eshtuar të punës së sistemit tëtransmisionit. Humbjet nëbaza mujore për vitin 2008dhe 2009 janë paraqitur nëdiagramin e mëposhtëm.

Energjia e pafurnizuar 2007-2009Në tabelën dhe diagramin e mëposhtëm është paraqitur energjia me të cilën është dashur të furnizohetkonsumatori fundor, por nuk është furnizuar, për shkak të rënieve të stabilimenteve apo për shkak tëpunëve gjatë implementimit të projekteve të kryera nga KOSTT, për vitet 2007, 2008 dhe 2009.

49

50

Tregu i energjisë elektrike të Kosovës

51

1 Konsumi total i energjisë elektrike përfshin edhe prodhimin e hidrocentralit të Lumbardhit pasi ky hidrocentral gjeneron në rrjetin distrubutiv, si dhe nuk shkakton humbje nëtransmision.

Madhësia e tregut të energjisë elektrike në KosovëTregu i energjisë elektrike në Kosovë është treg kryesisht i rregulluar. Konsumatori i vetëm i cili nëKosovë e shfrytëzon të drejtën e konsumatorit të kualifikuar është NewCo Ferronikeli, i cili e ka tëdrejtën e zgjedhjes së Furnizuesit. Raporti i energjisë së tregtuar në tregun e rregulluar ndaj energjisësë tregtuar në tregun e parregulluar është paraqitur në diagramin e mëposhtëm:

52

Konsumi tarifor në diagramin e mësipërm është i matur në kufirin TSO – DSO dhe rrjedhimisht përf-shin edhe humbjet e përgjithshme në distribucion.

Bilanci i realizuar i Rrjedhave të Energjisë në rrjetin transmetues për periudhën janar '09 - dhjetor '09

Në figurën 18 është dhënë bilanci i rrjedhave të energjisë nëpër rrjetin transmetues të KOSTT-it përvitin 2009. Nga energjia totale që ka hyrë në rrjetin transmetues të KOSTT-it rreth 59 % është ngagjenerimi vendor, rreth 31.5 % në formë të transitit ndërsa rreth 9 % si import për nevoja të konsumittë Kosovës.Rreth 63 % e energjisë që ka dalë nga rrjeti transmetues i KOSTT-it i është dedikuar konsumit tëKosovës dhe humbjeve në distribucion, 31.5 % ka qenë në formë transiti, 3.3% ka qenë në formëeksporti nga gjenerimi në Kosovë dhe rreth 2% të saj kanë qenë humbje në rrjetin transmetues tëKOSTT-it.

53

Barazimi përfundimtar i palëve në tregNjë ndër obligimet kryesore të Operatorit të Tregut si operator i licencuar është edhe barazimi për-fundimtar i palëve në treg. Palë pjesëmarrëse në tregun e energjisë elektrike në Kosovë për vitin2009 kanë qenë katër gjeneratorë (TC Kosova A, TC Kosova B, HC Ujmani dhe HC Lumbardhi),një furnizues (KEK Furnizimi) dhe 12 tregtarë/ furnizues me shumicë (ATEL, CEZ, EFT, EGL, ELEM,EPCG, EZPADA, GEN I-SLO, KESH, RAETIA, RE Trading CE dhe RUDNAP). Njëherazi pala dom-inante në tregun e energjisë elektrike ishte KEK Furnizimi

54

Çmimi mesatar i energjisë elektrike dhe importi i energjisë elektrikeKrahasuar me vitin 2008, importi i energjisë elektrike në Kosovë në vitin 2009 ka ndikuar në mënyrëtë drejtpërdrejtë në zvogëlimin e shkallës së reduktimeve në rreth 52 %2. Nga muaji gusht deri nëmuajin dhjetor zvogëlimi i çmimit mesatar të energjisë elektrike në sistemin e Kosovës është bërëpër arsye të zvogëlimit të kërkesës në rajon, të ndikuar drejtpërdrejt nga kriza ekonomike. Çmimi mesatar i energjisë elektrike në Kosovë në vitin 2009 ka qenë 25.78 €/MWh, ndërsa çmimimesatar i importit të energjisë elektrike në Kosovë ka qenë 75.9 €/MWh.

55

2. Kjo përqindje është nxjerrë nga ditari dispeçerik i vitit 2008 dhe 2009

56

Transiti i energjisë elektrikeTransiti i energjisë elektrike për vitin 2009 nëpër territorin e Kosovës krahasuar me vitin e mëparshëmështë zvogëluar kryesisht për arsye të topologjisë së re të krijuar të rrjetit të Evropës Juglindore melargpërçuesin 400 kV ndërmjet Maqedonisë dhe Bullgarisë (shiko figurën 23). Edhe më tutje KOSTT-i nuk është duke u kompensuar për transitin e energjisë elektrike nëpër rrjetine tij. KOSTT bazuar në marrëveshjet e përkohshme, është duke i dërguar faturat Operatorit Serb -EMS për kompensimin e transitit, mirëpo deri me tash asnjë faturë nuk është paguar nga ana e EMS. Shuma totale e pretenduar për transit për vitin 2009 të cilën EMS duhet t’i paguajë KOSTT-it ështëe rendit 1.4 milionë euro.

Humbjet e energjisë në transmisionSi rezultat i operimit më efiçient, si dhe vendosjes së grupeve të reja matëse dhe lëshimit në punëtë NS Peja 3 (400/110 kV), humbjet në vitin 2009 janë dukshëm më të vogla se në vitin e më-parshëm. Humbjet në total në vitin 2009 kanë qenë për 17 % më të vogla se në vitin e mëparshëm.

57

58

Reformat në tregun eenergjisë elektrike nëKosovë Tregu i energjisë elektrike nëKosovë është menduar të zhvil-lohet në disa faza, varësishtnga zhvillimet dhe reformat nësektorin e energjisë elektrike nëKosovë dhe zhvillimet në tregjetrajonale. Modeli aktual i tregutnë Kosovë është një model bi-lateral transicional me njënumër të vogël të pjesëmar-rësve në treg, ku KEK-u luan roldominant në gjenerimin dhefurnizimin me energji elektrike.Zhvillimet momentale në sek-torin e energjisë, si: procesidrejt privatizimit të distribucionitdhe furnizimit, nxitja e investi-torëve për investime në projek-tin Kosova e Re dheanëtarësimi i KOSTT-it nëENTSO-E4 kërkojnë kalimin ngafaza ekzistuese e modelit tëtregut në një fazë më të avan-

cuar, që implikon dizajnimine një tregu të energjisë elek-trike të përshtatshëm për in-vestimet në sektorin eenergjisë elektrike, i cili do tëishte gjith-ashtu në harmonime kërkesat që dalin ngaTKE4. KOSTT-i gjatë vitit 2009 kamarrë pëlqimin dhe instruk-sionet e nevojshme për tëfilluar me procesin e modi-fikimit të Rregullave të Tregutqë do t’i përshtateshin refor-mave të cilat parashihen tëndodhin pas shthurjes sëKEK-ut, gjegjësisht priva-tizimit të Distribucionit dheFurnizimit dhe Gjenerimit. Kyproces do të vazhdojë edhegjatë vitit 2010 dhe KOSTT-isë bashku me palët e in-teresit dhe këshilltarët etransaksioneve do të jetëaktiv në dizajnimin e njëmodeli të ri të tregut.

Pas miratimittë dizajnit tëtregut nga

Qeveria e Kosovës,Operatori i Tregut dotë bëjë modifikimin eRregullave të Tregutpër të krijuar kushtetransparente dhe jodi-skriminuese të treg-timit me energjielektrike ndërmjet pal-ëve në treg.

3 ENTSO-E – (European Network of Transmission System Operators for Electricity), asociacion i TSO-ve të Evropës i formuar me bashkimin e asociacioneve të më-parshme UCTE, ETSO/SETSO TF, Nordel, UKTSOA, BALTSO, ATSOI4 TKE Traktati i komunitetit të energjisë

59

Integrimet rajonale Në vitin 2009 është formuarasociacioni i ri, i quajturENTSO-E. KOSTT-i parathemelimit të ENTSO-E ishteanëtarë i SETSO TF5, TaskForce që vepronte nën ombrel-lën e ETSO6 dhe kishte rol tërëndësishëm në aktivitetet qëzhvilloheshin në EJL përmesnëngrupeve NACMPF7, BM8

,ITC9 dhe CAO IG10. Për tëvazhduar aktivitetet e SETSOTF, është themeluar grupi ra-jonal i EJL, i quajtur RG SEE,nën ombrellën e MC11 tëENTSO-E. KOSTT dhe ATSO12

kanë statusin e vëzhguesit nëgrupin RG SEE dhe nuk kanë tëdrejtë vote. Kjo pozitë ështëduke e vështirësuar procesindrejt integrimit të KOSTT-it nëmekanizmat rajonalë përkundërrezultateve të arritura gjatë vitit2008. Në muajin korrik 2009 përfaqë-suesit e KOSTT-it kanë mbajturnjë takim në KomisioninEvropian (DG TREN) dhe nëENTSO-E ku janë diskutuarproblemet dhe vështirësitë e in-tegrimit të KOSTT-it në mekaniz-mat rajonalë dhe anëtarësimi i

KOSTT-it në ENTSO-E. Nëtakimin e mbajtur në ENTSO-Epërfaqësuesi i KomisionitEvropian deklaroi se nuk kapengesa ligjore që KOSTT-i tëanëtarësohet në ENTSO-E dhepër më tepër KOSTT-i si TSOpalë kontraktuese e komunitetittë energjisë duhet të përm-bushë obligimet që dalin ngalegjislacioni Evropian, e nëveçanti obligimet që dalin ngaRregullorja 1228/2003. Një nga objektivat kryesorë tëKOSTT-it është anëtarësimi nëENTSO-E. Për këtë qëllimKOSTT-i gjatë vitit 2009 ka ndër-marrë një mori aktivitetesh përta përmbushur këtë objektiv.KOSTT-i ka bërë vlerësimin ekushteve dhe të standardeveqë duhet plotësuar për anë-tarësim në ENTSO-E dhe kazhvilluar procedurat e nevo-jshme të parapara me UCTEOH13. Edhe më tutje KOSTT-iështë ballafaquar me shumëvështirësi, të cilat kanë ardhur sirezultat i vazhdueshëm i pengesave dhe obstruksioneve tëEMS – operatorit serb, i ciliështë duke i shkaktuar dëme tëmëdha KOSTT-it dhe sektorit të

energjisë elektrike në Kosovë. Ankesa formale që KOSTT-i ka dorëzuar në Sekretariatin e Ko-munitetit të Energjisë, në gusht2008, kundër Serbisë si palëkontraktuese dhe që i referohetabuzimit të Traktatit të Komu-nitetit të Energjisë nga Serbia nëimplementimin e Rregullores1228/2003 për qasje në rrjetdhe tregti ndërkufitare, nukështë zgjidhur ende. Sekretariatii Komunitetit të Energjisë ështëduke u marrë me çështjen dheka organizuar takime ndërmjetKOSTT-it, MEM-it të Serbisë dheEMS-së në mënyrë që të gjen-det një kompromis në zgjidhjene kësaj çështjeje.

ENTSO-E

▲KOSTT

5 SETSO TF Southest European TSOs Task Force – Trupi Veprues i OST-ve i EJL i cili vepron nën ombrellën e ETSO-ve.6 ETSO - European Transmission System Operators 7 NACMPF - Network Access Congestion Management Power Flow - nëngrup për menaxhimin e kongjestioneve 8 BM - Balancing Market9 ITC - Inter TSO Compensation 10 CAO IG - Coordinated Auction Office Implementation Group – Grupi Implementues për themelimin e Zyrës rajonale për Alokim të Koordinuar të Kapaciteteve11 RG SEE - është grup rajonal nën ombrellën e MC – Market Committee – Komiteti i tregut i ENTSO-E dhe i cili do të merret me çështjet e tregut në EJL 12 ATSO - TSO e Shqipërisë 14 UCTE OH – Operational handbook – përmbledhje e parimeve dhe rregullave që duhet të zbatojnë TSO-të e Evropës për operimin e sistemeve elektroenergjetike

60

61

Menaxhimi i burimeve njerëzoreKOSTT me 31 dhjetor të vitit 2009 ka numëruar gjithsej 218 punëtorë apo 8.95% më shumë se sa nëvitin paraprak. Kur merret parasysh veprimtaria e KOSTT është evidente që gjinia mashkullore dominonnë strukturën gjinore të punonjësve me 80.73%, derisa femrat përbëjnë 19.27% të punonjësve. Nga numri i përgjithshëm i punonjësve në KOSTT 35.32% janë inxhinier.

Ngritja e kapaciteteve njerëzore në KOSTTEdhe gjatë vitit 2009 KOSTT ka zhvilluar procesin e trajnimeve duke investuar në ngritjen e ka-

paciteteve njerëzore, një buxhet prej rreth 139,000 €, ku janë përfshirë rreth 180 persona.

Këtë e tregon edhe Indikatori i cili është më i madh se vitin e kaluar për 76.5% (nga 3.28 në 5.79).Aktivitetet kryesore të këtij sektori në fushën e trajnimeve gjatë vitit 2009 janë fokusuar në zhvillimine shkathtësive profesionale. Trajnimet kryesore që janë realizuar gjatë vitit 2009 janë si vijon:

1. Trajnimet e karakterit teknik• Në lëmin e telekomunikacionit dhe SCADA-s• Trajnime në kuadër të projektit SCADA/EMS & Telekomunikacion• Trajnime për grupet matëse, mbrojtje rele në kuadër të projekteve të rrjetit të trans-

misionit 2. Trajnimet e karakterit ekonomiko-komercial

• Trajnimi “Menaxhimi i Aseteve”• Trajnimi "Rregullimi i çmimeve dhe Tarifat"• Trajnimi mbi rregullat e kontratave të FIDIC-ut (FIDIC Contracts)• Vijimi i seminarit "Përmbledhje e standardeve ndërkombëtare të kontabilitetit dhe

të raportimit financiar".3. Trajnimet e karakterit që rrisin efiçiencën e operimit të kompanisë

• Trajnimi "Menaxhimi i Performancës, Motivimi dhe Zhvillimi"• Trajnimi rreth praktikave të korporatave dhe protokolleve që i përkasin atyre• Menaxhimi dhe ruajtja e dokumentacionit dhe vlerësimi i brendshëm sipas ISO

9001:2008• Vijimi i kursit për kompjuter për 11 punëtorë

62

Me qëllim të zhvillimit profesional dhe përc-jelljes së zhvillimeve të reja teknologjike inx-hinierët e KOSTT-it gjatë vitit 2009 janë

përfshirë ne një numër të konsideruar të trajnimeve.

Përveç kësaj, gjatë vitit 2009, me qëllim të sjelljes së përvojave nga kompanitë e avancuara, stafiynë ka marrë pjesë në udhëtimin studiues në Mbretërinë e Bashkuar, në kuadër të projektit të fi-nancuar nga Bashkimi Evropian, menaxhuar nga ZNKO.

Teknologjia Informative në KOSTTInfrastruktura dhe tërë sistemi i Teknologjisë Informative (TI) në KOSTT është relativisht e re, e ngritursipas teknologjisë së fundit të TI-së, e sistemuar dhe e konfiguruar sipas standardeve bashkëko-hore.

Kjo infrastrukturë shfrytëzohet nga një numër i konsiderueshëm i kompjuterëve personalë dhe nganjë numër i konsiderueshëm i pajisjeve të tjera ndihmëse që janë në shërbim të shfrytëzuesve tëKOSTT-it, e që krijojnë një strukturë të centralizuar, hierarkike, të modelit klient-server, e cila menax-hohet, monitorohet, mbrohet dhe mirëmbahet nën mbikëqyrjen e personelit të TI-së. Ruajtja e shënimeve dhe informatave të rëndësishme të KOSTT-it bëhet në makina (serverë) adeku-atë për ruajtjen e shënimeve, të cilat sipas procedurave mirëmbahen dhe arkivohen në baza tërregullta kohore. Për mbarëvajtje të shërbimit të kontabilitet, financave dhe burimeve njerëzore, KOSTT-i dispononme bazën e shënimeve CAS (Computerized Accounting System – Sistemi i Kompjuterizuar iKontabilitetit) duke ofruar mundësinë elektronike të menaxhimit të shënimeve dhe të të dhënavelidhur me resorët e përmendur të KOSTT-it. KOSTT-i disponon edhe me bazën e shënimeve TAS(Time Attendance System) që bën ruajtjen dhe arkivimin elektronik të prezencës kohore të punon-jësve të KOSTT-it.

Shërbimi i pandërprerë i Internetit sigurohet përmes realizmit të një lidhjeje primare të Internetit dhetë një lidhjeje tjetër sekondare, e cila aktivizohet në mënyrë automatike në rast të dështimit të lidhjesprimare. Me qëllim të mbarëvajtjes së sistemit të automatizuar për ekzekutimin e detyrave dhe përgjegjësive,sjelljes ndaj sistemit të TI-së dhe komunikimit me palët e treta, KOSTT-i ka përpiluar politikat dheprocedurat përkatëse.

Sistemi i TI-së ofron përkrahje edhe për projekte të tjera në KOSTT përmes infrastrukturës aktualedhe aplikacioneve ekzistuese.

63

Komunikimi i brendshëm dhe ai i jashtëmbëhet përmes e-mailit zyrtarexchange.kostt.com, kurse publikimi i infor-

matave të cilësuara si të hapura për publikun, poredhe informatave të mbrojtura dhe të dedikuaravetëm palëve të treta dhe personave të autorizuarnga KOSTT bëhet përmes faqes elektronikewww.kostt.com

64

65

Raportet financiare të audituaraBilanci i Gjendjes 31.12.2009, Tabela 10

Më 31 dhjetor 2009 Më 31 dhjetor 2008Shënimet

(në EUR 000) (në EUR 000)MJETETMJETET JOQARKULLUESEProna, Impiantet dhe Pajimet 4 75,195 43,295Mjetet e tjera të paprekshme 5 46 61

75,241 43,356

Mjetet qarkulluese (kapitali punues)Stoqet 6 1,016 1,257Mjetet e arkëtueshmet tregtare 7 10,200 7,576Mjetet e arkëtueshme të tjera 8 8,504 10,506Paraja në bankë dhe në arkë 9 9,137 4,360

28,857 23,699

MJETET (AKTIVA) TOTALE 104,098 67,055

EKUITETI DHE OBLIGIMET Ekuiteti i aksionarëveKapitali aksionar 10 25 25Premiumet aksionare 11 28,347 28,347Fitimet e mbajtura 10,786 3,853

39,158 32,225

Detyrimet joqarkullueseGrantet e shtyra 12 57,362 30,038

Detyrimet qarkullueseDetyrimet e pagueshme tregtare dhe të tjera 13 7,578 4,792

64,940 34,830

EKUITETET DHE OBLIGIMET (Pasiva) TOTALE 104,098 67,055

Autorizuar për lëshim nga Menaxhmenti dhe Bordi i Drejtorëve dhe nënshkruar në emër të tij më13 maj 2010.

Z. Fadil Ismajli Z. Nebih Haziri_____________________ ___________________Kryeshef Ekzekutiv Zyrtar Kryesor Financiar

Bilanci i Gjendjes është një nga pasqyrat financiare që tregon pozicionin financiar (Aktivet, Pasivetdhe Kapitalin) të Kompanisë në një datë të caktuar.Krahasuar me vitin e mëparshëm, ka pasur rritje në këto pozicione:

• Mjetet joqarkulluese për 74% • Mjetet qarkulluese (Kapitali punues) për 22 % • Ekuiteti i aksionarëve për 22% • Detyrimet e pagueshme për 58% • Grantet e shtyra për 90%

Kjo tregon se gjatë vitit 2009 KOSTT sh.a për investime kapitale në pjesën më të madhe ka shfry-tëzuar grante qeveritare dhe grante të tjera.Viti 2009 është viti i parë kur KOSTT sh.a një pjesë të investimeve kapitale e ka financuar me mjetenga aktivitetet operative duke u bazuar në rritjen e të hyrave operative, krahasuar me rritjen e sh-penzimeve operative.

66

67

Pasqyra e të hyrave, Tabela 11

Janar- dhjetor 2009Shënimet Më 31 dhjetor 2009 Më 31 dhjetor 2008

(në EUR000) (në EUR 000)

Të hyrat operativeTransmisioni i energjisë 14 20,061 15,212Të hyra të tjera 15 1,196 647

21,257 15,859

Minus: Shpenzimet operativeKosto e stafit 16 2,338 1,982Zhvlerësimi dhe amortizimi 4-5 3,001 2,221Riparime dhe mirëmbajtje 17 918 1,144Humbjet nga transmisioni i energjisë 5,212 5,258Shpenzimet e tjera operative 18 1,001 774Rregullimi sekondar 996 986Energjia, telefoni dhe uji 225 150Derivate dhe lubrifikante 79 83Materiale 32 51

13,802 12,649

Fitimi para tatimit 7,455 3,210

Tatimi në fitim 19 522 -6,933 3,210

Fitimi neto për vitin

Të hyra të tjera gjithëpërfshirëse - -

Total të hyra të tjera gjithëpërfshirëse 6,933 3,210

Pasqyra e të hyrave dhe shpenzimeve është një nga pasqyrat financiare që tregon performancënekonomike (të ardhurat, shpenzimet dhe fitimin/humbjen) e Kompanisë gjatë një periudhe kontabël.Krahasuar me vitin e mëparshëm, të hyrat operative janë rritur për 34 %, ndërkaq shpenzimet op-erative janë rritur për 9%.

Investimet e bëra në rrjetin e transmisionit, kanë ndikuar në reduktimin në masë të madhe të sh-penzimeve nga humbja e energjisë në transmision, përkundër faktit që gjatë këtij viti kemi pasurrrjedha më të mëdha të energjisë se në vitin e mëparshëm.Fitimi bruto kap vlerën prej 7,455 mijë euro dhe fitimi neto, pas tatimit, 6,933 mijë euro.

68

Pasqyra e ndërrimeve në kapital më 31 dhjetor 2009, Tabela 12

Kapitali Premiumi Fitimet TOTAL aksionar i aksionarëve e mbajtura

----------------------(në EUR 000)---------------------

Bilanci më 1 janar 2008 25 28,332 643 29,000

Fitimi gjatë vitit - - 3,210 3,210

Shtime - 15 - 15

Bilanci më 31 dhjetor 2008 25 28,347 3,853 32,225

Fitimi gjatë vitit - - 6,933 6,933

Bilanci më 31 dhjetor 2009 25 28,347 10,786 39,158

Pasqyra e ndryshimeve në kapital është një nga pasqyrat financiare që tregon ndryshimet në kap-italin e Kompanisë gjatë një periudhe kontabël.

69

70

Pasqyra e rrjedhës së parasë, më 31 dhjetor 2009, Tabela 13

Më 31 dhjetor 2009 Më 31 dhjetor 2008

Shënimet (në EUR 000) (në EUR 000)

Rrjedha e parasë nga aktivitetet operative

Pasqyra e rrjedhës se parasë është një nga pasqyrat financiare që tregon rrjedhën e parasë (arkë-timet dhe pagesat në para dhe në ekuivalent të parasë) të Kompanisë gjatë një periudhe kontabël.

Bazuar në rrjedhat e parasë, kompania KOSTT sh.a. gjatë vitit 2009 ishte mjaft likuide edhepërkundër investimeve të mëdha në aktivitetet investive.

6,933

3,001(219)

18(890)8,843

241(2,624)

2,0012,786

11,247219

(20,892)

(20,673)

15,181(978)

14,203

4,777

4,3609,137

Fitimi gjatë vititPërshtatur për:Zhvlerësimi dhe amortizimiTë hyrat nga interesiShlyerja e mjeteve, impianteve dhe pajimeveTë hyrat nga grantetFitimi operativ pas përshtatjeveZvogëluar (rritur) në stoqeRritje në kërkesa nga tregtiaZvogëluar (rritur ) në kërkesa të tjeraRritur në pagueshmëri tregtare dhe të tjera

Gjenerimi i parasë nga aktivitetet operativeRrjedha e parasë nga aktivitetet investiveInteresi i pranuarInvestime në Prona, Impiante dhe Pajime

Rrjedha e parasë nga aktivitetet investive, neto

Rrjedha e parasë nga aktivitet financiareGrantet e pranuaraGrantet e kthyera

Rrjedha e parasë nga aktivitetet financiare, neto

Ndryshimet neto të parasë

Paraja në fillim të vititPARAJA NË FUND TË VITIT

4-515

412

99

3,210

2,221(95)

12(533)4,815

(44)(2,495)(2,957)

1,091

41095

(12,157)

(12,062)

14,370(585)

13,785

2,133

2,2274,360

71

JANARKOSTT dhe Operatori i Sistemittë Transmisionit të Shqipërisëme 30 janar nënshkruan Mar-rëveshjen për implementimin eprojektit të linjës interkonektive400 kV Kosovë - Shqipëri. Pro-jekti për ndërtimin e linjës in-terkonektive 400 kV Kosovë -Shqipëri konsiston në ndërtimine një linje të tensionit të lartë400 kV më gjatësi rreth 238 km,prej së cilës 85.5 km në terri-torin e Kosovës dhe 153.5 kmnë territorin e Republikës sëShqipërisë. Gjithashtu, u nënshkrua edheMarrëveshja e Interkoneksionitndërmjet KOSTT Kosovë dheOST Shqipëri.

SHKURTKryeshefi Ekzekutiv i KOSTT z.Fadil Ismajli me bashkëpunë-torë, me 27 shkurt realizuan njëvizitë zyrtare në Operatorin eSistemit të Transmisionit të Malittë Zi (PRENOS Crna Gora) nëPodgoricë. Në këtë takim tëbashkëpunimit teknik, kompan-itë simotra diskutuan për disaçështje teknike me interes tëdyanshëm si dy sisteme fqinje,si dhe u dakorduan për theme-limin e grupeve punuese përçështjet teknike të diskutuara.Ndërkaq në fillim të dhjetoritdelegacioni nga Mali i Zi vizitoiKOSTT-in dhe me këtë rast udiskutua rreth mundësive tëavancimit të bashkëpunimitndërmjet këtyre dy operatorëve.

MARSKOSTT sh.a, para palëve të in-teresit të sektorit të energjisëmë 12 mars prezantoi planetpër zhvillimin afatmesëm të ka-paciteteve të transmisionit tëRepublikës së Kosovës. Nëbazë të planit zhvillimorafatmesëm të KOSTT, me im-plementimin e projekteve tëplanifikuara dhe përfundimit tëatyre në implementim, para-shikohet rritje e dukshme e ka-paciteteve bartëse.

Ngjarjet që kanëshënuar vitin 2009

27shkurt

72

PRILLPas dorëzimit të aplikacionit për-fundimtar për shqyrtimin e tarifavenga KOSTT me datën 18 janar2009, Zyra e Rregullatorit të En-ergjisë ka analizuar dhe shqyrtuarpërfundimisht aplikacionet dhe kamarrë vendimin për Miratimin e tar-ifave dhe ngarkesave të transmi-sionit për t’u aplikuar nga KOSTTnga data 1 prill 2009.

MAJNë kuadër të përkushtimit tëKOSTT për zhvillimin e rrjetit tëtransmisionit të Republikës sëKosovës, gjatë muajve prill dhemaj 2009 u implementua projektipër ndërrimin e përçuesve të linjës110 kV (kilovolt) LP 126/1 që lidhNënstacionin NS 110/35 kVDeçani me NS Gjakova. Qëllimi iimplementimit të këtij projekti nëvlerë prej 1.079.925.00 Euro, i ciliu financua nga buxheti i KOSTT,është eliminimi e fyteve të ngushtanë rrjetin e transmisionit, e me këtësigurimi i furnizimit më cilësor ngaaspekti i transmisionit në Rajonin eDukagjinit.

QERSHORBazuar në Ligjin e ri për ndërmar-rjet publike nr. 03/L-087, më 2 qer-shor të vitit 2009 u mbajt takimi iparë i Bordit të ri të Drejtorëve tëKOSTT, në përbërje prej: z. FatonDeda, kryesues, z. Fadil Ismajli,anëtar - drejtor menaxhues iKOSTT, z. Fadil Rrustemi, anëtar, z.Fatos Ukaj, anëtar, z. Lutfi Max-huni, anëtar, z. Nazmi Mikullovci,anëtar dhe z. Ramadan Paçarada,anëtar. Në takimin e parë konstitu-ues, KOSTT-i prezantoi para anë-tarëve të Bordit të Drejtorëvepunën e deritashme të kom-panisë, si dhe të akteve të ap-likueshme që rregullojnëveprimtarinë e KOSTT-it.----------------------------------------Me 25 qershor 2009 në takimin e13 të Grupit Permanent të Nivelit tëLartë në Sarajevë (ang. PHLG-Per-manent High Level Group)/organ iKomunitetit të Energjisë për EJL,janë paraqitur qëndrimet e KOSTTlidhur me çështjet që ndërlidhenme zhvillimet e tregut, Raportin eBankës Botërore, mbështetja eKOSTT për themelimin e CAO,studimi për zhvillimin dhe theme-limin e Menaxhimit të Koordinuar tëKongjestionit – ku është kërkuarqë sistemi i Kosovës të paraqitetndaras në pajtim me kornizëngjeografike të Traktatit

01prill

1.079.925.00

euro

73

KORRIKZyra e Rregullatorit të Energjisë, nëmbledhjen e Bordit të mbajtur më23 korrik 2009, pas kërkesës sëKOSTT sh.a ka miratuar doku-mentin “Plani Zhvillimor i Sistemittë Transmisionit të Kosovës 2007– 2013”----------------------------------------Me 7 korrik 2009 janë mbajturtakime të ndara me përfaqësuesit eDGTREN dhe ENTSO-E në Bruk-sel. Qëllimi i takimeve ishte që kë-tyre institucioneve të i’u shpjegohenzhvillimet në KOSTT lidhur me inte-grimet në mekanizma ndërkufitardhe anëtarësimin në ENTSO-E. Nëtakimin me DG TREN u konkluduase KOSTT duhet të punoj nëplotësimin e kritereve teknike përanëtarësim dhe të bëhet aplikimipër ENTSO-E. Ndërkaq përfaqësuesit e ENTSO-E ishin mjaft të interesuar lidhurzhvillimet në KOSTT dhe konklud-uan se edhe takime tjera duhet or-ganizuar, sidomos para procesit tëaplikimit në mënyrë që të qartëso-hen kërkesat procedurale dheteknike që nevojiten para dhegjatë aplikimit.----------------------------------------Me 29 korrik Komisioni Evropian idërgoi letër Kryesuesit të ENTSO-E ku shprehë mbështetjen e plotëtë Komisionit për anëtarësimin eKOSTT në ENTSO-E.

GUSHTKOSTT në vitin 2009 ka realizuarme sukses projektin për servisimine rregullatorëve të tensionit në disaNënstacione: NS 220/110 kVPrizreni 2, NS 220/110 kV Prishtina4, NS 220/110 kV Kosova A, i ciliështë implementuar nga kompa-nia Konçar nga Kroacia. Realizimii servisimit të rregullatorëve të ten-sionit është pjesë e rëndësishmee mirëmbajtjes së pajisjeve të rrjetittë transmisionit të energjisë elek-trike. Ky servisim është e paraparëtë bëhet çdo 6 (gjashtë) vjet. Re-alizimi i servisimit të rregullatorëvetë tensionit, në radhë të parëndikon në jetëgjatësinë e pajis-jeve, e gjithashtu edhe në ngritjene sigurisë së furnizimit me energjielektrike nga aspekti i transmi-sionit.

SHTATORNë praninë e autoriteteve më tëlarta të Qeverisë së Republikës sëKosovës, Qeverisë Gjermane dhepërfaqësuesve të Qeverisë së Re-publikës së Shqipërisë, më 24shtator, është nënshkruar kontratapër shërbime të konsulencës përlinjën interkonektive 400 kVKosovë - Shqipëri

Po më 24 shtator është zbuluarpllaka falënderuese për Repub-likën Federale të Gjermanisë dheRepublikën e Kosovës, si bashkë-financuese të projektit për ndër-timin e Nënstacionit 400/110 kV(kilovolt) Peja 3.

Plani Zhvillimor

i Sistemit të Transmisionit

të Kosovës

2007 – 2013

DGTREN

dhe

ENTSO-E

Ngritja e

jetëgjatësisë

së pajisjeve

74

TETORNën organizimin e Alb - Kon-findustrisë, KOSTT-it dhe KEK-ut, si dhe me mbështetjen eMinistrisë së Energjisë dheMinierave, veçanërisht të min-istres Justina Shiroka-Pula, më5 dhe 6 tetor u mbajt ForumiNdërkombëtar “Kosova – NjëMundësi Energjetike”. ForumiNdërkombëtar i Energjisë ishtevend ku u takuan përfaqësuesdhe ekspertë të shumtë ven-dorë dhe ndërkombëtarë të en-ergjetikës, të cilët patënmundësinë të zhvillojnë disku-time rreth çështjeve energjetikedhe ku u prezantuanmundësitë që i ofron Kosovapër investitorët potencialë.

NËNTORNë afërsi të Istogut, në praninëe delegacionit të lartë të Qev-erisë së Kosovës, AmbasadësGjermane dhe akterëve kyçvendorë dhe ndërkombëtarë tësektorit të energjisë, më 17nëntor u bë inaugurimi i Nën-stacionit 400/110/10.5 kV Peja3, me ç’rast Kryeministri iKosovës z. Hashim Thaçi en-ergjizoi solemnisht Nënsta-cionin. Nënstacioni Peja 3tashmë është më moderni nëKosovë dhe njëherazi ështëNënstacioni i parë dhe më irëndësishmi që është ndërtuarnë sistemin e transmisionit tëenergjisë elektrike të Repub-likës së Kosovës që nga vitet‘80.

DHJETORMinistri i Ekonomisë dhe Finan-cave, z. Ahmet Shala, drejtore-sha rajonale për Kosovë,Shqipëri dhe Maqedoni eBankës Gjermane për Zhvillim(KfW) znj. Ute Rodrian dheKryeshefi Ekzekutiv i KOSTT z.Fadil Ismajli, më 23 dhjetor, nëPrishtinë, nënshkruan Mar-rëveshjen për Kredi dhe Fi-nancim të linjës interkonektive400 kV Kosovë-Shqipëri. Mar-rëveshja parasheh një buxhetprej 33,5 milionë euro, nga tëcilat 17,0 milionë euro janëkredi komerciale afatgjatë, mekushte kredituese të buta dhe16,0 milionë euro janë grant iQeverisë Gjermane.-------------------------------------Më 13 dhjetor 2009, në orën19:00, është shënuar piku itransmetimit të energjisë elek-trike prej 1072 MW.

piku i transmetimit

të energjisë

elektrike

prej 1072 MW.

75

Pëgatitja e Raportit Vjetor 2009 koordinuar nga:Naim Bejtullahu, zv. KSHE për zhvillim

Zana Bajrami-Rama, menaxhere për komunikim

Me kontributin e punonjësve të KOSTT:Arjeta Gashi, Azem Kastrati, Besim Gërxhaliu, Bukurije Dauti, Fëllënza Xhelili, Gazmend Kabashi,Gjokë Karaqi, Gonxhe Haziri, Ibrahim Gashi, Ilir Shala, Jusuf Imeri, Kadri Kadriu, Kimete Fazliu,

Labinot Gashi, Merita Kostari, Musa Kadriu, Nadire Klaiqi, Nagip Syla, Naim Bejtullahu, Nasip Bresilla,Nebih Haziri, Nergize Rezniqi, Resmije Ahma, Rexhep Gerguri, Sabri Musiqi, Sadudin Havolli, Safete Orana, Sahit Halimi, Shaban Neziri, Sherif Dedaqi, Shpresa Kursani, Shukrije Fetahaj,

Skender Gjonbalaj, Visar Hoxha, Vjosa Rezniqi, Xhavit Sadiku, Zana Bajrami-Rama, Zera Ymeri

Fotografitë: KOSTT sh.a (përveq fq: 1, 14, 18, 28, 38, 44, 51, 60)Dizajni dhe radhitja: Ashagraphics

Operator Sistemi Transmisioni dhe Tregut - KOSTT sh.a Rr. Iljaz Kodra pn10000 Prishtinë

Republika e Kosovës

Tel: + 381 (0) 38 501 601 5Fax: + 381 (0) 38 500 201

E-mail: info@kostt.comWeb: www.kostt.com

E shtypur në korrik 2010Publikimi nuk është për shitje

Në kuader të raportit vjetorFILMI DOKUMENTAR: KOSTT - “NJË RRËFIM I SUKSESSHËM”