Rak gruczołu krokowego

Epidemiologia

3 miejsce w Polsce

Epidemiologia

3 miejsce w Polsce

4 miejsce wśród przyczyn zgonów

Epidemiologia

3 miejsce w Polsce

4 miejsce wśród przyczyn zgonów Zapadalność

40-45 lat – 0,7/100 tyś

70-75 lat – 150/100 tyś

> 80 lat – 220/100 tyś

Rak gruczołu krokowegoLiczby

9% mężczyzn zachoruje na raka stercza

3% umrze z tego powodu U 50% mężczyzn >70 r.ż. stwierdza się

naciek nowotworowy w obrębie stercza U 80% mężczyzn zmarłych >80 r.ż. z innych

powodów występuje rak w obrębie stercza

Rak gruczołu krokowego

standaryzowany współczynnik zachorowalności 18,7/100 000

standaryzowany współczynnik umieralności

12,6/100 000

Czynniki ryzyka

Wiek > 50 r.ż. Czynniki genetyczne – wzrost ryzyka 2-3-

krotny Rasa czarna Czynniki hormonalne – androgeny Dieta – tłuszcze pochodzenia zwierzęcego Czynniki środowiskowe

woda zawierająca Kadm więcej zachorowań na północy – zmniejszona

produkcja witaminy D Wirusy???

Czynniki protekcyjne

Witaminy A, D i E Izoflawony, flawonoidy sojowe Selen Likopen – analog witaminy A w pomidorach Kastracja przed okresem dojrzewania Niedoczynność przysadki

Postacie choroby

Pełnoobjawowa

Utajona – wykrywana w materiale hist-pat resekcji gruczołu lub na sekcji zwłok

Skryta – pierwszy objaw to przerzut, najczęściej do kości, rzadko do wątroby i płuc

Rozpoznanie – badanie podmiotowe

Częstomocz Nykturia Słaby i cienki strumień moczu Bóle w kroczu i poza spojeniem łonowym w

trakcie i po oddaniu moczu Krwiomocz – okresowy Zatrzymanie moczu Bóle kostne

Rozpoznanie – badanie przedmiotowe

Badanie per rectum

Każdy lekarz, do którego zgłasza się mężczyzna po 50 roku życia, powinien go zbadać przez odbytnicę bez względu na rodzaj podawanych skarg i w razie stwierdzenia w sterczu zmian typowych dla raka (pojedyncze lub liczne guzki, powiększony lub normalnej wielkości guzowaty, nierówny lub deskowato twardy stercz) Skierować chorego do urologa!!!

Badanie per rectum

Badanie per rectum często powoduje ostry sprzeciw ze strony pacjenta.

Lekarz rodzinny powinien przekonać pacjenta o konieczności jego wykonania.

Rozpoznanie – badanie przedmiotowe c.d.

Badanie węzłów chłonnych

Badamy wszystkie dostępne w badaniu węzły chłonne, nawet szyjne

Badanie bolesności uciskowej kości w szczególności

Żeber Miednicy Kręgosłupa

Rozpoznanie – badania laboratoryjne

PSA – co 2 lata > 50 r.ż. Norma do 4 ng/ml 4 – 10 ng/ml Oznaczenie PSAD (n - <15 ng/ml/g) Określenie wzrostu w ciągu roku

> 20% >0.75 ng/ml

Określenie stosunku wolnego PSA do związanego (<20%) >10 ng/ml –szeroka diagnostyka

PSA 4-10 ng/ml-22% Ca PSA >10 ng/ml -66% Ca

Rozpoznanie – badania obrazowe

TRUS – przezodbytnicza ultrasonografia

Biopsja prostaty pod kontrolą USG jest złotym standardem w rozpoznaniu raka stercza

RTG, TK – głównie do oceny przerzutów

Leczenie

T1 T2 T3 T4 N+M+

prostatektomia + + -(?) - -(?) -radykalna radioterapia + + + ? ? -obserwacja/Hormonoterapia ? ? ? + + +

Leczenie c.d.

Chirurgiczne – prostatectomia z limfadenotomiąRadioterapia – teleterapia, brachyterapiaChemioterapia – mało skutecznaLeczenie hormonalne

Orchidectomia Estrogeny antagoniści receptorów androgenowych

Sterydowe (Androcur) Niesterydowe (Fugerel, Flutamid, Anandron)

agoniści LH-RH Zoladex Decapeptyl

Radioterapia Wyniki leczenia

STOPIEŃ STOPIEŃ ZAAWANSZAAWANSOWANIAOWANIA

WYLECZENIE MIEJSCOWE WYLECZENIE MIEJSCOWE %%

PRZEŻYCIE CAŁKOWITE PRZEŻYCIE CAŁKOWITE %%

5-letnie5-letnie 10-letnie10-letnie 15-letnie15-letnie 5-letnie5-letnie 10-letnie10-letnie 15-letnie15-letnie

T1T1 90-10090-100 80-10080-100 83-9083-90 76-8576-85 54-7054-70 40-5140-51

T2T2 80-9780-97 70-8870-88 6565 74-9374-93 43-7043-70 22-3522-35

T3T3 70-8870-88 60-8160-81 40-7540-75 56-7256-72 32-4732-47 17-2717-27

Czynniki rokownicze

Poziom PSA

Stopień złośliwości wg Gleasona

Stopień zaawansowania wg TNM

Skala Gleasona

Skala Gleasona opiera się na obrazie hits.-pat. 1 2 3 4 5

Czynniki rokownicze (M1)

obecność objawów

stan sprawności zasięg zmian nowotworowych liczba ognisk w scyntygrafii kości poziom testosteronu i fosfatazy alkalicznej

Rokowanie

Przeżycie 10 letnie G1 – 81-91% G2 – 80-92% G3 – 19-50%

Występowanie przerzutów G1 – 14-25% G2 – 34-51% G3 – 59-87%