Upload
others
View
3
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Punts
Punts
�
annada �3 // Glion // pretsch frs. 45.–/onn
Punts ¿¿¿¿ nr.145 ¿¿¿¿zercla- ¿¿dur¿¿¿¿¿¿¿ 6/2006¿¿¿¿¿
Tge è mes numer da telefon? Stà il nov Mister Schvaiz sin mai? Sin MAI? È quai in cac da mustgas sin mes egliers? È il H&M in tempel? Cura vegn il tren? Sun jau bella? È el
??
��
editorialda Mevina Feuerstein
DUMONDAS DA FAR SE 3
da Gianna Sonder
www.plEDARigROND.ch 4
da Martin Cantieni
cO UOSSA? USchEA ¿ O USchEA ? 5
da Mario Caviezel
pERtgE bEtg SA DUMANDAR 6
da Sandra Poltera
il MUN DA FURMiclAS 6
da Toni Caduff
SEDAMONDEl 6
dad Ursin Lutz
tUppA SchNORRA 7
dad Arno Camenisch
SMDF 8
da Marc Bundi
vERSiUN pli pREciSA DA l’EvOlUziUN 9
da Selina Niggli
bUS DA NOtg StEilA SURSElvA 10
dad Ursin Lutz
vUl iN tEc pAStg? 11
da Petra Collenberg, Laura Derungs,
Rafaela Hendry e Silvia König
pROFil DAl MAiS 12
da Martin Cantieni
DUAS RUMANtSchAS EN bREtAgNA 14
da Fadrina Hofmann
hAll OF SOUNDS 2006 15
da Carin Caduff
lAS SchibEttAS DAl MAiS 17
da Patrick Capaul
lA wg 17
da Chatrina Josty
pREN pEDA 18
da Daniela Derungs
cuntegn nr. 145
sturn? Duai jau cumenzar a far il boxen? Stoss jau star si? Stoss jau far cul tschitschapulvra? Na po negin auter far quai per mai? Stoss jau far mes pensums? Ma chatta la fortuna ? Nua duai jau ma zuppar? Duai jau fimar anc ina cigaretta? Pertge na duai ins betg dir manzegnas? Prend jau las faussas drogas u las drogas falladas? È mes pass anc valaivel? Pensa
Dumondas fan ins mintga di: “Tge uras èsi?”,
“Nua è la biblioteca?”, “Quant custa quai?”…
Per questas dumondas datti er respostas sim
plas.
Tge èsi però cun las dumondas d’uffants?
Dumondas ch’ins na po adina respunder
uschè simpel? Tgi sa la resposta per “Pertge è
l’aua bletscha?“
Er creschids han dumondas ch’ins na po betg
respunder, ils ins acceptan quai, ils auters pro
van da chattar respostas. Professers da fisica
per exempel studegian anc oz sch’i na fiss betg
pussaivel da fabritgar maschinas per viagiar en
il futur u en il passà, er sche quai provoche
scha puspè diversas dumondas: Tge èsi sch’i
reussiss ad insatgi da viagiar en il passà, e là
assassinass quel ses tat sco giuven. Exista quel
la persuna lura insumma? Co po el nascher,
sche ses tat è mort? Ma senza el na fiss ses tat
er betg mort! Quai è l’enconuschent parado
xon dal tat.
En questa ediziun chattais vus, chars lecturs
e charas lecturas, respostas sin dumondas,
dumondas senza respostas, e forsa er respostas
che mainan a pliras dumondas.
E per tgi che n’ha betg survgnì avunda respos
tas suenter questa ediziun: www.answers.com
güda.
Bun divertiment!
3
sturn? Duai jau cumenzar a far il boxen? Stoss jau star si? Stoss jau far cul tschitschapulvra? Na po negin auter far quai per mai? Stoss jau far mes pensums? Ma chatta la fortuna ? Nua duai jau ma zuppar? Duai jau fimar anc ina cigaretta? Pertge na duai ins betg dir manzegnas? Prend jau las faussas drogas u las drogas falladas? È mes pass anc valaivel? Pensa
dumondas... da far seda Gianna Sonder
Noua giavign’ins en bel flup u ena bela flup
pa? An sorteida, aint igl bus, aint igl Coop u
aint igl Manor? Glistess. An mintga situaziun
ast da cumbatter per la sia simpateia. I dat ena
massa parolas, pero ena gronda part da chel
las sbaglian la fegnameira. Ia va eneda mess
ansemen en pêr da tals vers da far se (transla
to libramaintg: Anmachsprüche):
− Am ast ena cigaretta? Las mias èn anc
aint igl automat. (Hahaha. Alloura vo per
ellas!)
− Laschans eir tar mè a tga e far sex bura
sculous e sainza ret ignientschas! E
siva cuschigna spaghettis per tè. − Hä?
Sbattast? − Pertge? N’ast betg gugent spa
ghettis?
− Ia met pac, tg’ia at saptga bitschier sainza
tutgier aint igls ties lefs. [Bitsch] Ups, pers.
(I dependa naturalmaintg adegna, tgi tgi
è igl adversari. Schi fiss Miguel San Juan,
vessa navot ancunter ;)
− Canoschast la differenza tranter sex ed ena
conversaziun? − Na. − Levans eir a tga e
ruschanar en zichel?
I dat otras parolas, tgi totgan siva igl mies gost
exact la noda:
− Stgisa. Ast gist ruschano cun mè? Na?
Alloura pudessast ossa far chegl.
− Bel d’amprender a canoscher tè! Ia sung
[nom] e te ist ... magnific/a.
− Ia va bagn savia, tgi latg fetscha bel, aber
heeei, quant ast te alloura bavia?
− Creist an l’amour sen l’amprem’igleida u
dessa passar anc eneda?
− Hallo! Scu ast? − Super! − Ia va dumando
scu tgi te vegias e betg scu tgi te veist or!
− Sch’ia schess ossa a tè, tgi te ast en reir
marveglious, pansessast tg’ia viglia far se
tè. Te vessas raschung.
I pò funcziunar, i pò pero er eir ainten las
tgotschas. Schi te ast pero gudagnea la sia
attenziun e do en po dalla baita, ed el/ella n’è
betg anc lippo/lippada da tè, posst trer ena
proxima carta:
− Hei, ia va pers igl mies nomer da telefon.
Amprestas a mè igl ties?
− Te ist single? Ia er! Levans far ena LP?
− Scu sa saint’ins, sch’ins è igl pi bel/la pi
bela ainten chel local?
− Sch’ia vess savia, quant grev tg’igl è da
lascher liber igl ties mang, alloura n’igl
vessa mai tutgia.
Schi te ist franc/a, tg’el/ella è madem incan
to/incantada da tè scu te dad el/ella, fiss
uscheia ensatge adatto:
− Ast te fevra? − Na, pertge? − Perchegl tgi
te veist or caleiras (heiss).
− Tantas stiertas, ed ia sung sainza fragns.
(Angal per omens...)
E sch’el/ella sa metta sen veia a tgesa:
− N’ast betg amblido ensatge? − Tge? − Mè!
La proxim’eda tgi te igl/la veist:
− N’ast nign barbagiat (Muskelkater)? −
Pertge? − Te am ist ia/eida l’antiera notg
per testa.
Damai, ia stò anc agiuntar, tg’ia dung
nigna garanzeia segl success. A mè parigl,
tgi en reir belign e contact optic è adegna
ena bung’antschatta. Chegl tgi dat an îgl
gl’amprem agl adversari è an tot cass igl
lungatg digl corp. Ia va gist via, tgi dat
seminaris per amprender a far se ensatgi
(www.dieperfektemasche.de). Uschiglio racu
monda igl film “Hitch − igl medi da dates”. El
è dasperas er anc fitg legher.
Schi dat tuttegna anc dumondas a mè, am
tarmetta en mail:
«Canoschast la differenza tranter sex ed ena conversaziun?» − «Na.» Levans eir a tga e ruschanar en zichel?»
4 4
el a mai? Tge prendess jau cun mai sin ina insla solitaria? Daja ün oter pled per sinonim? Scha colla tacha propcha dapertuot, perche nu tach’la dadaint la tuba? Schi’d es hoz 0°C e daman dobel uschè fraid, quant fraid esa lura? Schi’s disch cha 400 milliuns stailas existan al firmamaint, schi tuots crajan. Perche ston lura tuots testar ün banc, schi’s tils disch Í
L’emprim act ha entschet la stad da l’onn
�005 insanua en ina tegia d’alp. La partiziun
d’informatica da la GiuRu ha fatg in experi
ment che n’aveva betg main brisanza per la
Rumantschia che la stgaffiziun da la nursa
clonada Dolly (da lez temp) per l’entira uma
nitad: Quests kindels impertinents han sim
plamain copià il cuntegn dal disc cumpact dal
Pledari Grond en l’internet.
Igl è gea uschia che la Lia Rumantscha vule
va gia adina vender il linguatg artificial er a
la uschènumnada basa rumantscha, aber halt
vender e betg regalar! E lasuenter èn lura
era las reacziuns da la Lia Rumantscha sta
das, cura ch’ils giuvens rumantschs han pre
schentà plain luschezza il prototip dal Pledari
Grond online (sa chapescha anc protegì cun
in pledclav): La Lia Rumantscha ha smanat
schà cun pass giuridics sche la versiun online
na svaneschia betg entaifer �4 uras, pert
ge la GiuRu possedia nagins dretgs d’autur.
La Rumantschia mora, l’acceptanza dal
rumantsch grischun è miserabla, ma, i na sa
gea betg esser che simplamain insatgi vegnia
qua e maldovria noss dretgs d’autur dal ple
dari, u?
Entaifer il segund act e quai stat en cun
tradicziun cun la dramaturgia da trais acts
èsi reussì da calmar las emoziuns senza cha
pellinas blauas. E tenor il bun exempel da
l’economia privata han ins tratg a niz sinergias
Pledarigrond.cH
ina tragicumedia en trais acts cun HaPPY endda Martin Cantieni
ed è sa miss ensemen sco partenaris eguals,
fixads entras in contract. Cun quest pass ha
ina autra furma da cumbat entschet: „Jau pro
pon da posiziunar il logo trais pixels plinenvi u
quatter plinengiu, ed il logo da la Lia n’è betg
adattà per star en alv sin fund blau...“ – „La
suprastanza da la GiuRu ha decidì ch’ella pre
fereschia dentant la rama blaua sura e sut...“
Er questa fasa da producziun ha pudì vegnir
terminada entaifer ils termins previs dal con
cept elavurà, ed il terz act è vegnì introducì.
Plaun, fitg plaun, ma tuttina cun il ritmus dal
temp che enconuscha nagin perdun, suenter
�00 uras da lavur da l’informaticher giuru
ist, è la data historica dals �� da matg �006
arrivada. En conturn dad auta muntada sim
bolica – l’event ha gì lieu amez l’areal da la
HIGA – è vegnì preschentà dal bab patriarc e
da la mamma in pau sfinida en plaina armo
nia in pop grond: il pledari da l’internet.
Ed jau sai uss pertgè ch’i dat anc nagin insti
tut per la perscrutaziun da linguatgs a Cuira:
Perquai che gia in pledari online è ina chaussa
fitg, fitg cumplexa ed i vala da risguardar fitg,
fitg, fitg, fitg bler.
5
el a mai? Tge prendess jau cun mai sin ina insla solitaria? Daja ün oter pled per sinonim? Scha colla tacha propcha dapertuot, perche nu tach’la dadaint la tuba? Schi’d es hoz 0°C e daman dobel uschè fraid, quant fraid esa lura? Schi’s disch cha 400 milliuns stailas existan al firmamaint, schi tuots crajan. Perche ston lura tuots testar ün banc, schi’s tils disch
Co uossa? Uschea ¿o uschea?
La dumonda da las dumondas es, d’ingionder
deriva il segn da dumonda e perche til daja in
plüssas variantas?
L’origin dal segn “?”
Las scrittüras anticas muossan cha’l segn da
dumonda cumpara i’l grec sco tal “;”. La fuor
ma la quala nus commembers dal occidaint
cugnuschain, deriva da la refuorma da la
scrittüra, iniziada da Carl il Grond ca. 800 ons
davo Cristus. Üna refuorma da la scrittüra es
violar l’adüs da scriver d’üna società tempo
rala. Cun quista refuorma as laiva simplifchar
il möd da scriver ed il möd da pronunzchar.
Scha’l böt es gnü ragiunt cun quista idea pro
gressiva es e resterà üna dumonda subjecti
va?! Nos segn da dumonda es deriva dal pled
latin Quaestio per Dumonda. Il pled Dumonda
d’eira adüna il pled final d’üna dumonda. Cul
temp è’l gnü scurzni seguaintamaing: “Qo”. Il
grond Q es gnü scrit sur il pitschen o. Quista
cumbinaziun ha sviluppà il segn da dumonda
fin pro quel segn cha no cugnuoschain hozin
di “?”.
Extensiun e brama passiva
In tuot las linguas latinas as posiziunescha
hozindi il segn da dumonda a la fin d’üna
frasa interrogativa. Ma i da differenzas. Il
spagnöl cugnuoscha il segn da dumonda sco
tal, ma el vain plazzà davo e davant üna frasa
interrogativa, e quai eir amo sül cheu: our da
“?” dvainta i’l spagnöl “¿”.
Dimena, il segn misterius nun es qua be per
intunar üna dumonada, dimpersè eir per
suottastrichar üna brama passiva. Brama pas
siva? Che es quai? Fich simpel; As imaginai
il homo sportivus, til nomnaina simplamaing
„hom“, davant sia televisun dürant la Coppa
Mundiala �006! 90 min sarà’l tachà vi da sia
pultruna soncha, chi nu til lascharà fügir, eir
scha la said sarà uschè gronda. L’unica pussi
biltà da star al lö e da na mancantar las aczi
uns unicatas da sia squadra prediletta: dres
sar l’aigna duonna / amia in ün möd ch’ella
piglia aint la funcziun d’üna camariera. Tilla
cumandar intuorn schaffischa però nor
malmaing ün’atmosfera da tampesta. E quai
nu po’l dovrar, EL, il homo sportivus, dür
ant sia fasa culminanta davant sia televisiun
soncha. Ergo, resta qua be la dumonda culla
brama passiva. EL ad ELLA: “Meis gnoc, am
portast üna bierina fraischa, fa il bain?” Et
voilà, uschea as coppa duos muoschas sün
ün schlop: ELLA ha il sentimaint ch’ella saja
irrimplazzabla ed EL ha seis pos. Che fessan
no homens be sainza quist invid interrogativ
passiv?
co uossa? uscHea ¿ o uscHea ?da Mario Caviezel
6
cha’l es güsta gnü strichà fraisch? Es üna disketta plaina plü greiva co üna vöda? Scha nodar fa gnir majer, che fan balenas blauas fos? Vivan maridats plü lönch o tils para quai be? Cun che sveltezza as derasa la schürdüm? Perche nu daja ingün pavel da giats cun gust da mür? Co guardessan oura sopchas, schi’s vess la rudella dal schnuogl davo
Sedamondel.
Sedamondel. Tgei che ti fas.
Sedamondel. Tgei che ti fas buc.
Sedamondel. Tgei che ti vul.
Sedamondel. Tgei che ti vul buc.
Sedamondel. Nua che ti vas.
Sedamondel. Danunder che ti vegnas.
Sedamondel. Tgei che ti vesas.
Sedamondel. Nua che ti miras.
Sedamondel Tgei che ti dias.
Sedamondel. Tgei che ti schesses.
Sedamondel. Co ti vesas gest ora.
Sedamondel. Tgei caultschas che ti has en.
Sedamondel. Tgei frisura che ti has.
Sedamondel. Co ti miras.
Sedamondel. Sche ti rias.
Sedamondel. Sche ti eis tresta.
Sedamondel. Tgei che va atras tiu tgau.
Sedamondel. Tgei che va atras tiu cor.
Sedamondel. Sch’ei dat sulegl tier tei.
Sedamondel. Sch’jeu sai purtar il sulegl a
ti.
Ni mo neblas. Ni insumma enzatgei.
Sedamondel. Sche ti sedamondas era.
Rispundel. Buc per mintga damonda datti ina
risposta. A memez.
Rispundel. Ins sto buc adina capir tut. A
memez.
Capeschel. Cul tgau.
Capeschel buc. Cul cor.
Daco buc? Tgei sai jeu.
sedamondeldad Ursin Lutz
Tge dessa screiver tigl tema dumondas?
L’antiera veta è ena dumonda. Dumondas èn
cò per amprender. Sch’ins na dumonda betg,
n’ins reivigl betg anavant ainten la veta.
I dat schi bleras dumondas tg’èn betg anc
raspundeidas. Scu per exaimpel: Pertge
adegna ia? Pertge sa struba igl mond?
Igls pitschens unfants fon bleras dumon
das, perchegl tg’els vottan saveir tot. Sch’ins
dat ena rasposta ad els, ed els na tgapeschan
betg ella, alloura dumondigl adegna ana
vant: Pertge? Ed ins prova danovamaintg da
declarar. Igls unfants sa cattan sen ena tura
tras igl nunancunaschaint e vottan tgapeir
tot. Pertge n’ischan nous betg ple talmaintg
marveglious?
Igls scolars pi vigls na riscan bler betg da
dumandar, perchegl tg’els stattan mal davant
igls conscolars. Er igls scolasts deian, tgi
nignas dumondas seian tgutgas. Pertge vain
sa tema da formular ena dumonda, ena sim
pla dumonda? Bleras gedas sa reiv’ins avant
schi tgutg da far ena dumonda e tgavar siva
toturela. Pero schi la pussebladad da tgapeir è
dada, pertge betg dumandar?
Ansasez ègl donn, tgi en scolar na pò betg
far ena dumonda, sainza tg’igls conscolars igl
sbaffegian. Mintga carstgang ò dumondas, sen
chellas tg’el na canoscha betg la rasposta. Nign
ò gugent sch’el vign snarragea, perchegl tg’el
ò fatg ena dumonda, tg’ins vess da saveir. Schi
en scolar fò ena dumonda agl scolast e chel igl
snarregia, è chegl zont malgist. Ad el ègl bagn
cler, tge tg’el mossa, ma igls scolars na tgape
schan betg adegna tot sen en “clic”. Perchegl
vess igl scolast an mintga cass da rasponder,
scu tgi chegl fiss igl pi natural digl mond (tge
tg’igl è gio er).
Ossa vaia dei e lung refero da dumondas tgu
tgas tgi n’èn betg tgutgas e da scolars e scolast
cun sias dumondas. Turnagn anavos; la veta
è ena dumonda. Tge savainsa tot dalla veta?
A nous è pertschert, tgi nous ischan naschias
ensacuras, tgi nous niron a mureir ensacuras
ed en pêr infurmaziuns occasiunalas.
Nign so, tge tgi capeta dumang u puschmang.
Ansasez savainsa navot e perchegl tedla bagn:
nigna dumonda è tgutga!
Pertge betg sa dumandar?da Sandra Poltera
il mun da furmiclasda Toni Caduff
Sco da pign, plein motivaziun
senza in ver cunfin.
Cun fatscha seriusa,
acziun gagliarda,
e spért allert.
Cun seit e fom suenter veta autentica,
sil baun sper il badugn.
Observond ils utschals a schulont,
mintgin dad els en in’autra direcziun sgulond.
Adina puspei cavar ed avisar per pura clare
zia,
adina puspei meditar, pensar, provocar.
Destruir ils mirs da pregiudezis e stereotips,
arrivar ella tiara da cumpleina aviartadad.
Buca piarder il flad,
deponer dogmas infiltrai.
Batter la battaglia,
Ei vala la peina.
Embratschar ils plaids,
zugliar els en clarezia e precisiun.
Dumandar ruosnas el venter,
reponderar, snegar, ir d’accord.
In mun da furmiclas el grond uaul bandunau,
diversas sendas che meinan al liug desiderau.
Il vegl al niev untgescha.
La glisch el stgir sclarescha.
Levgiament.
�
cha’l es güsta gnü strichà fraisch? Es üna disketta plaina plü greiva co üna vöda? Scha nodar fa gnir majer, che fan balenas blauas fos? Vivan maridats plü lönch o tils para quai be? Cun che sveltezza as derasa la schürdüm? Perche nu daja ingün pavel da giats cun gust da mür? Co guardessan oura sopchas, schi’s vess la rudella dal schnuogl davo
la damonda da gretchen
en banca eis ei para scumandau da purtar
ils cavels aviarts. pils emploiai naturalmein.
e meglier aunc metter si cravatta ni trer en
schuba cun blusa rosa. sch’ei va per daners eis
ei schon da far pareta. l’etichetta. sch’ei va per
daners sto tut esser schuber. sto tut tarlischar.
duei dar confidonza.
e la banca a cuera silla plazza dalla posta han
ei era schubergiau ora. per che scadin sesen
ti bein. fatg in tec modern. in tec da projeczi
uns. in tec d’art. in tec da multimedia. in tec
da reclama decenta. in tec da progressiv. in
tec da tradiziunal. in tec dad exclusiv. in tec
schnicschnac.
duei dar confidonza.
e vul far carriera en banca eis ei da suandar.
eis ei da metter si cravatta. eis ei da far la
barba e metter si egliers da dessignaders. eis ei
da dir gie e quescher. eis ei da cumprar en el
globus. eis ei dad ir cun mercedes. eis ei da lit
gar tgils e far bel bel. eis ei da strihar il tgaun
dil chef e dar creflis da pedigree pal. ed aunc
surengiu schar salidar la dunna e dar cun pra
linas.
duei dar confidonza.
e per quels che han il conto che va surora dat
ei aunc enqual schenghetg da beinvegni e sin
tuPPa scHnorradad Arno Camenisch
seveser cun palmamaun e bunas dretg senies
ter dretg e co ei mondi dil reminent cullas fat
schentas. halt bia da far. schon da capir. bia
lavur gie gie. e dents en retscha su e sut e vi
e neu. e tochen prest e grazia fitg ed en cass
la carta da cartun surengiu cun num e tetel e
numera las �4 uras ils siat dis.
la confidonza.
e sche ti has negins daners eis ei aunc dapli
da schubergiar calzers e far si cavels cun ieli
d’olivas ch’ei daguota avon che serender
dalla porta majestetica viaden. per tuttina dar
fidonza e per che ti vegnies tuttina dad arver
ni svidar conto. cu ei va pils daners eis ei da
litgar tgils ed empermetter. ed empermet
ter. e ludar schuba e cravatta e con bials ch’il
niev baghetg seigi e tgei misterius modern ed
ughegiau e tgei bun’idea e tgei caussas. crea
tiv semplamein. farruct ed innovativ. e neben
bei aunc di ch’il conto vegni beingleiti puspei
emplenius tochen sum. gie gie e naturalmein.
bein bein segir. seigi halt capitau. gie gie. na
na. in sbagl. gie clar. e ch’ei vegni. en mintga
cass. segiramein buca pli. na na. a schabegiar.
gie buca per vilentar sontgaclau. ha ha gie gie
ha ha.
conta fidonza.
e sco che ti eis ord banca eis ei da sligiar il
sughet entuorn culiez ed arver il nuv sisum
dalla camischa.
8
vart? Perche daja il sangluott? Perche es suosdar contagius? Perche daja üna data da scadenza sün magöls da gromm’ascha? Han Eskimos orbs eir chans da schlitta orbs? Perche daja aint in aviuns giaccas da nodar invezza da parasagls? Co riva ün manisunz d’ün fargun da naiv la bunura al lö da lavur? Che bada ün splerin aint il vainter sch’el es inamurà? Che
9
vart? Perche daja il sangluott? Perche es suosdar contagius? Perche daja üna data da scadenza sün magöls da gromm’ascha? Han Eskimos orbs eir chans da schlitta orbs? Perche daja aint in aviuns giaccas da nodar invezza da parasagls? Co riva ün manisunz d’ün fargun da naiv la bunura al lö da lavur? Che bada ün splerin aint il vainter sch’el es inamurà? Che
Sün terra:
A nun exista otra vita cu ün pêr peschs, ün
pêr utschels, ün pêr reptils ed ün pêr insects.
Sül Mars:
„Eau as vuless dir qualchosa, chers amihs! Her
saira es naschieu MADA. Ma cun que es eir
nat ün pitschen problem: Mada ho ün tschar
vè bger memma pitschen. Che vulains be fer
cun el?“, dumanda il schef dals homenins
dal Mars. „Trametter sün terra, trametter sün
terra!“, sbregian ils homenins dal Mars. „Hai
precis, Mada, vo sün terra!“, cumanda il schef.
Mada piglia sia valisch ed as fo cun üna raketa
in viedi vers la terra. El svoula tres l`univers
fin ch`el riva sün terra. „Uau, cò do que ova,
böschs, fluors ed impustüt es que bel cho
din“, disch Mada ed as metta suot ün grand
bösch. Zieva ün pêr minuts s`indrumainza`l e
crouda in ün sömmi dutsch….
Sülla Venus:
„Na, na, duonninas, glivrè a fer uschè ün casi
no, eau as vuless dir qualchosa! Psssst, nu fè
uschè ün stress! Nus vains ün grand problem:
Nossa chera VEA, chi`d es naschida avaunt ün
pêr dis, ho ün chül bger memma gross ed ella
ho adüna la migrena! Cò vezzi be aunch`üna
soluziun: exilier sün terra!“, clama la regi
na da las duonninas da la Venus. Vea vo illa
raketa e quella parta.
Ün pêr uras pü tard sün terra: „Uuuu, che
fradaglias cò sün quist muond, ma bellischem,
il paradis!“
Vea chamina tuot furtüneda pel muond
intuorn…
„Auuuaaa, porca miseria nu poust fer ün pô
attenziun, eau sun cò güst landervi a pruver
da durm…“, da dir a fin il pled nu riva Mada
cur ch`el vezza a Vea. Tuots duos staun lo
scu paralisos. Üngün da quels duos nun ho
il curaschi da`s mouver. Zieva ün pêr minuts
dumanda Mada: „Chi, chi, chi est alura tü?“
„Eau, eau, eau d`he nom Vea. E tü?“, respuon
da Vea cun üna vusch tremblanta. Mada vo
ün pass inavaunt e guarda a Vea cun tuotta
attenziun. Eir Vea clappa il buonder ed obser
va a Mada da süsom fin giòsom. „Ma che curi
usa creatüra…“, pensa Vea. „Eau sun Mada ed
eau vegn dal Mars“, respuonda`l.
Ed uschè as fuorman bgerischmas dumandas:
„Perche hest tü uschè bgers chavels in tia fat
scha e sün tieu corp?“, „Perche est tü bger pü
grand cu eau?“, „Che sun be quels duos bal
luns cha tü hest sur tieu vainter?“, „Cu mê
hest tü üna fatscha uschè fina?“, „Che penda
cò giò traunter tias duos chammas?“….
Pü tard tuna que uschè: „Perche est tü be
uschè cumplicho?“, „Perche est tü uschè
schigliusa?“, „Perche nu poust tü discuorrer
sur da tieus sentimaints?“, „Perche nu taid
last tü mê tiers a me?“, „Perche nun est tü mê
temp per me?“….
Ed uschè vo que inavaunt uras a la lungia…
E guarda be, hoz, circa 500`000 ans pü tard
nun es que oter. Nus duonnas nu rivains sim
plamaing na dad incler als hommens ed els
neir na a nus.
versiun Pü Precisa da l’evoluziunda Selina Niggli
�0
dombran beschs schi prouvan da s’indrumanzar? As survain inavo raps scha’l taxi va inavo? (fin a la frizza da Chatrina Josty e Pia Valär da là vinavant da Flurina Prenner)
Tgi enconuscha aunc buc il bus da notg Steila
Surselva? Gia dapi quater univarns transporte
scha quel giuvens e giuvnas dalla Surselva che
vulan ir en ni turnar dalla sortida. Entschiet
haveva tut cun ina petiziun dalla PCD giuv
na Surselva – il rest da quella historia ei pli u
meins enconuschenta.
lA hiStORiA
Il november �00� ha la PCD giuvna inoltrau
alla Corporaziun da vischnauncas Surselva
ina petiziun cun �40� suttascripziuns per
pretender in survetsch da bus da notg per la
Surselva. Aunc quei unviern ha il bus da notg
entschiet a carrar. Ferton ch’il bus ha aunc
saviu vegnir finanziaus l’emprema sesiun ed
ei aschia staus gratuits per ils passaschiers
han ins entschiet a vender bigliets e cartas da
sesiun il secund unviern. Las frequenzas ein
bein gia s’augmentadas il secund unviern per
circa �0%, persuenter han auters problems
entschiet. Problems da disciplina da vart dils
passaschiers e las finanzas havessen bunamein
muntau la fin dalla Steila Surselva suenter mo
dus unviarns.
ilS pROblEMS
Duront la stad �004 han ils responsabels dalla
Regiun Surselva giu avunda temps da reor
ganisar ed optimar igl entir menaschi dil bus
da notg. Ils problems da disciplina dils passa
schiers han ins empruau da sligiar cun agid
dallas uniuns da giuventetgna dalla Surselva.
Muort munconza d’interess da quellas ei quel
la collaboraziun denton mai ida en vigur. Sco
alternativa han ils responsabels decidiu da tar
metter cun mintga chauffeur in accumpigna
der ch’ei responsabels per cumportament cor
rect ed uorden el bus. Aschia ha quei problem
saviu vegnir eliminaus.
Cun in augment dallas frequenzas ed en quei
mument era dallas entradas entras vendita da
bigliets e cartas, e cugl agid da numerus spon
surs han era las finanzas saviu vegnir stabili
sadas.
lA SitUAziUN ActUAlA
Miez avrel da quei onn ei la quarta sesiun
dalla Steila Surselva ida a fin. Cun augmentar
igl intschess da survetsch dil bus da notg culla
regiun Sursaissa e las vischnauncas Sevgein e
Sagogn han las frequenzas totalas saviu vegnir
alzadas considerablamein. Ils responsabels
tilan ina bilanza fetg positiva suenter quella
sesiun. Ei ha dau negins problems pli gronds
da disciplina e las finanzas ein puspei vegni
das pli constantas. La giuventetgna sursilva
na schazegia fetg quei survetsch e la Steila
Surselva ei gia ina part fixa dad ina buna sor
tida sursilvana! Gia s’avischina puspei la pro
xima sesiun d’unviern e la giuventetgna sur
silvana quenta secapescha puspei culla Steila
Surselva!
bus da notg stei-la surselvadad Ursin Lutz
Hofmann + Spitz, Immobiglias Flem Vitg Coray SA, Construcziun da lenn GlionCandrian L. SA GlionDr. med. Gian Bundi Vella Grob Madeleine Laax TomaschettBerther Martin Trun Cathomas Robert GlionKVA Linthgebiet Niederurnen Moda Cantieni GlionDaniel Coray, Construcziun da lenn Ruschein Chr. Cavegn Landquart Maggi + Co GlionMusica da tschaiver, Las Barlottas Cavigelli Transporte SA Rueun Tarcisi Maissen SA Trun Edecom computer SA Trun Zinsli Eisenwaren+Haushalt GlionQuerformat SA Malans Conrad Storz SA Cuira Uniun da giuventetgna Mustér Huonder Marcus Mustér Peter Buchli Umzüge Pitasch Garascha Spescha SA GlionUniun da giuventetgna Laax Spescha+Grünenfelder GlionFetz SA GlionScrinaria Spescha SA Rueun Banca Raiffeisen Cadi Mustér Caduff SA Tavanasa Uniun da giuventetgna Rabius Frars Berther SA Rueras Degonda SA Cumpadials Menzli Sport SA GlionCarrosserie Della Morte Schnaus Scola mercantila Surselva GlionSchneider e Cathomas, Architectura Breil Weber SA Cuira Da Casa Val Lumnezia Cumbel Bearth SA Rabius Cagienard SA Trun Caminada SA Vrin Stradun SA GlionHartmann + Sauter Cuira Vincenz + Weishaupt, Architectura GlionLas Zoclas Sumvitg Confidar Treuhand SA GlionOscar und Wolfgang Monn Sedrun Martin Montalta GlionCavigelli & Partner, Inschigneria GlionBuchli Peter Versam Mathiuet Martin Trin A & M, RecyclingCenter Untervaz Giuventetgna Danis/Tavanasa Tavanasa Moser Willi Flem Vitg Park Hotels Waldhaus SA Flem Arias LinaresGiger Carmella GlionMarius HublardDerungs, Grafica GlionElektro Livers SA Schluein Scola vinavon Glion
sPonsurssteila surselva
��
dombran beschs schi prouvan da s’indrumanzar? As survain inavo raps scha’l taxi va inavo? (fin a la frizza da Chatrina Josty e Pia Valär da là vinavant da Flurina Prenner)
Sabrina ha �� onns e frequenta la tschun
avla classa al gimnasi. Dapi entgins meins ei
ella stauncla e deprimida. Era en scola ha ella
schau suenter empau. Ella ha neginas per
spectivas per siu avegnir e sa buca tgei ch’ella
duei far suenter il gimnasi. A casa sesenta ella
savens provocada e buca prida seriusa da ses
geniturs.
Entschiet ha tut avon dus onns, cura ch’ella ei
s’inamurada en Marco. Da gliez temps era ella
savens ensemen cun el e ses amitgs. Aschia ei
ella vegnida confruntada pli e pli savens cun
fimar cannabis. Sabrina ei vegnida marvegliu
sa e ha fimau siu emprem joint.
Sco a Sabrina va ei cun biars giuvenils gri
schuns. Tenor nossas retschercas entscheivan
giuvens a consumar pli baul e pli savens pastg
che las giuvnas. Schegie ch’il diember da giuv
nas che feman hasch ei s’augmenntaus.
Daco feman adina dapli giuvenils canna-
bis?
Las marveglias, il squetsch da gruppa e
l’impressiun che tuts hagien gia empruau
cannabis surmeina bia giuvenils d’empruar
in joint. Giuvenils che feman meinsvart in
joint el temps liber fan quei savens per s’udir
tier, per, esser sissu, ni per sesentir cools. Sche
giuvenils feman pli savens cannabis, fuin els
dalla realitad e lur problems paran meins
impurtonts ad els. Ad entgins gida ei da sur
muntar retenientschas.
Co vegn il cannabis consumaus e co ei igl
effect?
Igl effect da cannabis dependa dad ina vart
dalla substanza (quantitad, cuntegn da THC
etc.), da l’autra vart giogan era las speronzas,
la situaziun psichica dil consument sco era la
situaziun da consum in’impurtonta rolla.
vul in tec Pastg?da Petra Collenberg, Laura Derungs,
Rafaela Hendry e Silvia König
En general vala:
Tier ina dosa bassa ni mesauna vegnan ins
euforics, lucs, sesenta bein, tschontscha bia
e ri. Dosas aultas meinan tier hallucinaziuns,
temas ed ins vegn confus. Entginas persu
nas reageschan gia negativamein sin pintgas
dosas. Sche cannabis vegn consumaus ense
men cun alcohol ei igl effect per il tgierp aunc
bia pli frappants.
Cannabis sa vegnir consumaus sin differentas
modas. Il pli savens vegn cannabis inhalaus en
fuorma d’in joint, fimaus cun specialas pippas
(p.ex. bong, shilong) ni cun agid d’utensils
che vegnan zambergiai manualmein. Autras
variantas ein per exempel tés ni space cakes.
Cannabis vegn classificaus en marihuana (era
numnau pastg, pot, ganja, sinsemilla, Mary
Jane), en haschisch (era numnau hasch, shit,
peace etc.) ed en ieli da cannabis.
Daco ei fimar pastg malsanadeivel?
Il consum da cannabis meina tier ina memo
ria reducida, miserias da concentraziun ed in
temps da reacziun prolungiu. Las prestaziuns
en scola e duront la lavur vegnan entras quei
sminuidas. Il risico d’accidents sin via ei pli
aults. Quei ein denton buca tut las conse
quenzas dil fimar pastg. Vitier vegnan aunc
problems cul cor, sco era malsognas da cancer.
Tiel consument giuven sa ei vegnir tier ina
influenza negativa sil svilup dil tschurvi.
Fa cannabis vegnir dependents?
Il prighel ch’il tgierp vegn dependents dil can
nabis ei in bien ton pli bass che l’aulta probab
ladad d’ina dependenza psichica. Ins ha per
exempel il sentiment da buca pli saver desister
la sera d’in joint per saver sedurmentar. Era
tier cannabis sa ei vegnir avon ch’ins sto adina
fimar dapli per sentir il medem effect. Il pri
ghel da midar sin drogas pli fermas ei gronds.
Tgei di la lescha tiel consum da cannabis?
Tenor la lescha svizra da mieds narcotics ei il
cannabis scumandaus. Products da mintga
di sco pupi da cannabis ni sacs oduronts ein
legals, sch’il cuntegn da THC schai sut 0.3 %.
Il cannabis sa aschia buca vegnir consumaus
sco droga. Il fimar joints vegn strufegiaus
meins ch’il commerci organisau da products
da cannabis. Tgi che vegn traplaus sto ir sil
post da polizia e trer ora leu tut la vestgadira.
Il cannabis vegn confiscaus e las persunalias
vegnan registradas. Tgi che vegn traplaus ina
secunda gada sto quintar cun ina tgisa ed in
castitg. Sch’il commerci da products da canna
bis ei organisaus, sto vegnir quintau cun casti
tgs tochen � milliun francs cun plirs onns per
schun. En l’entira Svizra vegnan mintg’onn
varga 30`000 tgisas surluvradas.
E sco davos....
Suenter che ti has legiu quei text lein nus che
ti patratgas bein, sche ti vul veramein ir en
quella resca per tia sanadad. Plinavon sperein
nus che ti sappies rispunder la damonda el
tetel cun „NA ENGRAZIEL!“
Cunquei ch’il tema cannabis ha interessau nus
e perquei che nus havein realisau in project
cul tema „dependenza“, essan nus sedecididas
per quei tema. Nus essan egl emprendissadi
sco tgirunzas DNII e lein prestar cun quei arte
chel in ton lavur da prevenziun. La litteratura
havein nus retschiert dil center da prevenziun
ZEPRA a Cuera, da diversas paginas d`internet
e dalla polizia dil marcau da Cuera.
��
Profil dal mais
vincent augustin: «in PoliticHer sto avair gugent la glieud»da Martin Cantieni
«
Tge cudesch legias ti gist?
Per il mument nagin. Jau n’hai gist nagin
temp. Il davos che jau hai legì è Frank
Schirrmacher. Sur dal problem da l’umanitad
europeica che mora or – mancanza d’uffants.
Frank Schirrmacher è detg interessant, provo
cativ.
Al recumondas?
Gea. Frank Schirrmacher è schef dal Feuilleton
da la Frankfurter Allgemeine. In tip giuven da
betg 40 onns che ha gia ina detga posiziun.
Ti fas politica. Tge abilitads sto in bun poli-
ticher avair?
Il meglier è sch’ins ha gugent la glieud. Sche
ins s’interessa per problems da la communi
tad e na betg mo per problems individuals. Ed
ins sto metter a disposiziun relativamain bler
temp senza gronda effizienza magari, senza in
resultat concret tar mintga seduta. Noss sistem
democratic ha blers avantatgs, dentant era il
dischavantatg che ils mulins molan fitg plaun.
Blers ch’èn infiltrads da la scena economica
han problems cun il proceder politic ch’è halt
in auter.
Candideschas ti 2007 anc ina giada per il
cussegl naziunal?
Jau hai en senn. Sche la partida è pronta da
nominar mai sche less jau candidar anc ina
giada. Gea.
Ti es dapi 2003 il pli aut rumantsch. Daco
n‘è la Rumantschia anc betg spindrada?
È ella insumma stada periclitada uschia ch‘ins
avess stuvì spindrar ella? Fiss forsa la cunter
dumonda. Jau crai ch’il moviment rumantsch
conuscha ils davos 30, 40 onns enqual suc
cess. Da l’auter maun era tscherts problems.
Nus essan vinavant in linguatg ed ina cultura
minoritara tant e tant periclitada...
I va constantamain engiu. En media perdan
mintga diesch onns sis vischnancas la maio-
ritad rumantscha en la populaziun.
Quai è adina ina dumanda da l´optica. Sch’ins
guarda absolut, lura vez’ins che nus vegnin da
mantegnair quests radund 60’000 che discur
ran e chapeschan rumantsch. Gia dapi diffe
rents decennis. Naturalmain va la procentuala
dals Rumantschs enavos sche l’autra populazi
un crescha. In auter fatg che nus constatain
è che nus avain èn tschertas vischnancas tra
diziunalmain rumantschas tscherts problems,
perencunter avain nus era resultats positivs
en vischnancas che eran fin a qua tudestgas.
Il resultat pli evident e quel da la introduczi
un da la scola bilingua en la scola da Glion.
Insatge che fiss mai stà da pensar avant 30 u
40 onns. Era in tschert success – era sch’igl è
be in project per il mument – è la scola bilin
gua da Cuira. I fiss stà inpensabel avant 30
onns che quels da Cuira fissan stads pronts
dad instradar in tal project. Sch’ins pudess far
il medem a Domat ed a Flem fiss quai er in
pass fitg positiv.
Ti has protestà l’onn passà en il cussegl
grond encunter la discriminaziun dal
rumantsch. Il radio ha sin quai accumpagnà
tai en ils mueums da Cuira a tschertgond il
rumantsch en las instituziuns dal stadi. Ils
directurs dals museums, confruntads cun
la dumonda nua che il rumantsch saja en
lur museums, han manegià ch’els audian
en general memia pauc dals Rumantschs,
quels duain be dir dad aut lur opiniun. Na
stuess la Lia betg protestar dapli per cun-
tanscher dapli?
In zichel pli blera militanza stuessan nus avair,
gea. Quai accept jau dad ina vart sco rinfats
cha al agir fin oz e da l’autra vart vis positiv
– stuvess quai er esser ina finamira. Ussa è la
situaziun mintgatant er delicata: Nua? Cura?
Co protestar? Ina dumonda fitg sensibla. Sche
jau pens per exempel da far pli gronds pro
tests en il cussegl grond, sche san ins far quai,
ma ins sto adina savair che la maioritad dal
cussegl è da linguatg tudestg e monolingua.
Sche ins cuntanscha lura propi las finamiras
cun dapli demonstraziun, cun dapli acziunis
sem e forsa l’autra dumonda. (...)
Jau crai sche nus vegnin da mantegnair ina
posiziun unida sche avain nus ina gronda
schanza da far ina gronda demonstraziun poli
tica cun effect er normativ suenter en connex
cun il project da questa lescha chantunala da
linguatgs che vegn pauc suenter las elecziuns
decidida da la regenza per mauns dal cussegl
grond e damai tractada dal cussegl grond la fin
da quest onn u l’entschatta da l’onn che vegn.
Cun surdar al chantun la cumpetenza da
defninir e proteger il territori rumantsch
e reducir in zichelet l’autonomia da las
vischnancas fiss bain gia fatg bler per il
rumantsch. Es ti er da questa opiniun?
En mintga cas. En la discussiun davart la
nova constituziun chantunala era la duman
da questa: Vulan ins mantegnair la autonomia
quasi cumpletta da las vischnancas en chaussa
da scola ed en chaussa da linguatg ufficial? U
duess il chantun avair la cumpetenza totala?
U datti in sistem nua che tuts dus han las
cumpetenzas? La fin finala han ins decidì sco
quai chapita magari en Svizra per las cum
petenzas repartidas sin las vischnancas sco sin
il chantun: Las vischnancas restan autonomas
en questa chaussa, san dentant be decider cun
consentiment dal chantun. Per quai prova
il chantun ussa da definir criteris per questa
dumonda da linguatg da scola e linguatg uffi
cial en las vischnancas. (...)
Avant 30 onns han ins discutà la dumonda dal
perimeter rumantsch; principi territorial. Jau
sun oz da l’opiniun che nus ristgassan fitg bler
e svegliassan animositads enormas sche ins
definiss da surengiu in territori rumantsch fix,
stabel per adina.
Lura es ti cuntent cun la schliaziun?
Jau crai che la constituziun risguarda las
posiziuns da las vischnancas sco era dal chan
tun andantamain. E sch’ins ha la veglia da
instradar la lescha da linguatgs en urden
quai che para dad esser il cas lura san ins
cuntanscher relativamain bler. Jau sper sim
plamain che nus ans na dividian betg ord
l’auter, nus Rumantschs. Sche nus essan unids
en il parlament è la maioritad tudestga pronta
dad acceptar, sche els vesan dentant, ch’i dat
dispita tranter ils Rumantschs – quai verte
schan els betg – lur din els: Ok, lura decidain
nus sco ch’i para a nus il meglier. (...)
La gronda tema che jau hai, è che tscherts
deputads rumantschs pensan che questa
scena normativa da dretgs e leschas haja
nagin’impurtanza. Jau crai che quai n’è betg il
cas. Be in exempel: Sch’igl è scrit en ina lescha
che il chantun scriva ora tut sias plazzas cun
la cundiziun da savair tudestg, rumantsch e
talian, sche han quels che san tut ils trais lin
guatgs avantatgs. Naturalmain datti er autras
cundiziuns per survegnir in post, ma la cun
diziun stuvess esser che tuts – almain sche
pussaivel, sco finamira maximala – èn trilings.
Quai pon ins promover cun questa lescha.
(...)
Mumentan datti ina discussiun cun ils
Mesolcinais pertutgant �5 scolars da polizists.
Ils Mesolcinais fan la rinfatscha ch‘ins haja
elegì memia paucs da linguatg talian e memia
paucs Mesolcinais. Jau hai uss er – en mia
funcziun sco president da la federaziun
dals polizists – fatg tschertas dumondas al
cumandant da polizia pertutgond la seleczi
un dals Rumantschs. Perquai ch’i n‘è er betg
il medem per nus sche nus avain damaun a
Mustér, Scuol u Casti polizists che san betg
rumantsch.
Ha lura mintga Rumantsch il dretg da dis-
currer rumantsch cun in polizist che sa betg
rumantsch?
En mintga cas. Il Rumantsch – quai stat en
la constituziun – sa pretender en contact cun
l’administraziun chantunala, e polizists èn ina
�3
part da la pussanza chantunala, il linguatg
rumantsch. E gist en chaussas penalas: Sche
in vegn en ina procedura penala sche sa el
pretender: per mai vala quai be en rumantsch,
sche vus vulais far insatge, sche faschai per
rumantsch.
La preschientscha da la Lia Rumantscha a
la HIGA ha custà 150‘000 francs. (Il medem
onn che la Lia ha scursanì il budget da la GiuRu
per motivs finanzials.) N´è quai betg in zichel
bler?
Nus avain in budget ensemen cun il Dicziunari
Rumantsch Grischun, Radio e Televisiun
e la Quotidiana da circa questa summa. E
per l’autra savain nus trair a niz ina part da
questas investiziuns quest atun per la sessiun
a Flem. Quai na vegn betg finanzià cun las
entradas ordinarias, ma cun entradas extraor
dinarias, en emprema lingia sponsoring.
Da tge prestaziun da la Lia dal davos temp
es ti losch?
In emprem focus da la suprastanza actuala era
da reorganisar nossas structuras. Quai n’è betg
gartegià optimal, ma tuttina detg bain. Sch’ins
pensa a l’istorgia dal moviment rumantsch
sche san ins dir: Quest pass è in pass istoric.
Schliar la Romania e la Renania e fundar ina
nova uniun interconfessiunala en terra sur
silvana; quai è ina chaussa che ins ha adina
pensà che ins stuvess far. E quai avain nus uss
cuntanschì.
Tge è lura anc suboptimal?
L’idea era da „schlancar“ l’entir moviment. E
lezza finamira avain nus cuntanschi be par
zialmain, sche insumma. Quai ha da far cun
il moviment rumantsch sco tal; in moviment
che funcziunescha da sutensi, che funcziunes
cha mo a moda democratica. (...)
Ins savess era menar tut da surengiu, quai fiss
pli simpel, ma il grond privel fiss che ins avess
be pli ina pitschna elita che s’identifitgass cun
il moviment, il linguatg e la cultura rumants
cha. Uschè ditg che il moviment vegn da
sutensi è quai meglier che cumandar da
surengiu, ma ha per consequenza ch’ins sto
magari far sedutas vi e nà ch’ins savess organ
isar in tec pli „schlanc“.
Mumentan represchentan quatter umens
vegls ed ina dunna veglia la Rumantschia.
Cura vegn in represchentant da la GiuRu
elegì en la suprastanza da la Lia?
La dumonda da la funcziun e la cumposiziun
da la suprastanza è averta e sto vegnir decidi
da anc quest onn, il pli tard a la radunanza da
delegads l´atun.
Lura fissi nairas uras che nus faschain ina
dumonda...
Questa dumonda vegn gia discutada.
Avain nus ina schanza?
Quai è grev da dir sco president.... Il president
sa mo far propostas e sa mussar si avantatgs e
dischavantatgs. (...)
Cunquai che nus avain uss be trais organisazi
uns regiunalas cun incumbensa da tgira da
territori savessan nus reducir la suprastanza
sin quatter: trais per mintga regiun, ed in pres
ident betg uschè dependent d’ina organisazi
un regiunala. L‘idea è uss dentant da man
tegnair tschintg. La dumonda è: Tgi duai quai
tschintgavel represchentar? I dat trais aspects:
Quai savess esser insatgi da la GiuRu u in(a)
represchentant(a) da la Uniun Rumantscha da
la Bassa (URB). Nus astgain betg emblidar che
nus avain �0’000 Rumantschs en la Bassa...
La mesadad da quests èn dentant puspè
giuvens....
Öh, quai è ina pretaisa che jau hai uss betg
gist verifitgà. Aber en mintga cas: Blers da
quels èn giuvens.
Ed il terz aspect fiss ch’i fiss in represchentant
da l’uniun dals scripturs. Jau persunalmain
vesess sco detg positiv in represchentant da la
giuventetgna. Il problem da la giuventetgna
è in dubel: La constanza mantga, in vi e nà
da la commembranza è qua e sche – lain dir
– Chatrina Josty fiss commembra e stuvess
vegnir mintgamai da Fribourg si Cuira... Quai
na fiss per la persuna pertutgada betg optimal
e chaschunass er relativamain gronds custs.
Quai fiss dentant er cun la URB. Là datti da
quels che vivan a Genevra.
Sch’i dess uss mintgamai in(a) candidat(a)
da la uniun da la Bassa, dals scripturs e
da la GiuRu, sustenessas ti quel(la) da la
GiuRu?
Jau sco president n’hai anc betg decidì e na
less er anc betg decider e ma less n’er betg
schon posiziunar prematuradamain, mabain
far la discussiun l’emprim en suprastanza.
Nus avain detg: Nus savain viver cun tuttas
variantas. Faschain la consultaziun da las uni
uns. E questa discussiun avain nus fatg avant
trais emnas (La GiuRu n’era betg envidada a la
discussiun) Ed ussa turna la chaussa puspè en
suprastanza e lezza fa la proposta per mauns
dal cussegl.
Cura scriva la Lia Rumantscha ora ina plaz-
za da servetsch civil? Jau aveva fingià fatg
la proposta avant in temp ma suenter udì
nagut pli...
Servetsch civil? Quai fiss per quests refusaders
da servetsch?
Exact. Quai fissan forzas da lavur quasi gra-
tuitas.
Ok. Jau prend si quai. La dumanda era
„cura“?
Gea.
Jau ponderesch.
Tgi duain las PUNTS prender a mauns sco
proxim?
Marc Cathomen, iniziant da la Porta Alpina.
Grazia fitg per l’invervista!
Vincent Augustin (50) è president da la Lia
Rumantscha e deputà al cussegl grond per la
partida cristiandemocrata. El stat a Cuira e
lavura là sco advocat.
�4
duos ruman-tscHas in bretagnada Fadrina Hofmann
lA bREtAgNE – il pAjAiS DAlS chUcAlS
SUlvADiS E DAlS bREtONS. QUEl lö iNgiO
chA tUOt vAiN EiR AMO SEgNAliSà
cUl plED „bREizh“ (ApUNtA „bREtON“).
chAtRiNA jOSty E FADRiNA hOFMANN
hAN gNü OccASiUN DA viSitAR lA MiNO-
Rità FRANcESA A l’UR DA “lA gRANDE
NAtiON”.
Guingamp – tuna ün pa sco “chewing gum”,
es però ün cumün ed as rechatta plü o main
d’immez la Bretagne. Chasettas da crap, ün
hotel chi ha bain co mal nom “Arrivée” ed ün
restorantin simpatic chi spordscha trippa sco
delicatessa per turistas naïvas da la Svizra. Il
böt final nun es però Guingamp, ma Carhaix
o lura sün breton Karaez – e quai es amo
üna jada ün cumün cun chasettas da crap e
bler verd intuorn ed intuorn. Idillic as pudessa
nomnar la cuntrada in Bretagna.
RUMANtSch iN bREtAgNA
Dals 4 fin als 6 da mai ha lö a Carhaix üna
conferenza cul tema “Drets da minoritats
e linguas minoritarias”. Differentas persu
nas chi s’ingaschan per minoritats in tuot
l’Europa tegnan referats e fan workshops
davart temas sco “La Galicia: üna realtà nazi
unala”, “Las minoritats sorbas” o “La giuve
ntüna da comunitats etnicas europeanas”.
L’ultim tema fa part dal referat da Chatrina
Josty. Sco vicepresidenta da l’associaziun
giuvna da minoritats europeanas YEN (Youth
of European Nationality) ha ella l’onur da
preschantar quist’organisaziun da tet (verer
chaistina) als partecipants da l’inscunter. Ma
natüralmaing nun invlida la presidenta da la
GiuRu neir na da manzunar l’organisaziun
da giuvenils rumantschs. Schabain cha’l pais
principal dal referat füss la YEN, s’interessan
ils preschaints impustüt pella Rumantschia.
Co staja cul sustegn finanzial? Daja medias
rumantschas? Co funcziuna l’organisaziun da
las instanzas minoritarias? Il facit dal referat:
A nus Rumantschs vaja stupend in congual
culs Bretons.
“lA gRANDE NAtiON”?
La differenza dal sustegn finanzial dvainta
evidaint cun verer l’allogi pels partecipants da
la conferenza. Quel es in ün “collège” breton,
dimena in ün gimnasi cun internat per giu
venils chi fan lur scolaziun in lingua bretona.
Las stanzas sumaglian però plütöst a locals
d’üna clinica antiquada: 4 lets da metal chi
sun terribel ots, üna schaffa chi nun impro
metta da restar intera, üna maisa chi algorda a
maisas pro’l veterinari ed ün local chi stuvess
esser duscha e tualetta (al listess mumaint?).
La tenda penda be amo ün pa, las fanestras
nu’s poja rivir e la culur dal fuond nu’s lascha
gnanca plü eruir. Va bain, per duos studen
tas rumantschas ed üna pernottaziun nun es
il stadi da quist local ün grond problem, ma
a pensar cha dürant l’eivna vivan giuvenils
in talas relaziuns e quai in ün pajais civilisà
chi’s nomna eir amo “la grande nation”, quai
es bod üna varguogna. In Frantscha sofla ün
oter vent politic. Las minoritats cumbattan
amo adüna da gnir arcugnuschüdas e sust
gnüdas. I nu vain discurrü d’integraziun, ma
d’”assimilaziun”. Quai voul dir cha minchün
vain acceptà… intant ch’el s’adatta al sistem.
E tschels pon oramai viver in “clinicas anti
quadas”.
il chANt DA pövElS SUOtAMiSS
La conferenza da minoritats es gnüda orga
nisada da “l ’Universi té des Jeunes en
Bretagne” cun l’intent d’imprender a cugnuo
scher otras minoritats, da barattar experienzas
e da drivir l’orizont. Davo la prüma seria da
referats e workshops sun Bascs, Vallons, Sorbs,
Bretons e duos Rumantschas invidats a visitar
la bieraria “Brasserie Coreff” – LA superbgia
dal lö. E quella gusta grondius, dafatta sco
apero. Davo üna tipica tschaina bretona (ün
clepper mailinter cun buna sosa e dscham
bun) cun bler Coreff e vin cotschen as svagli
an las ormas minoritarias. Ün Basc cumainza
cun üna chanzun revoluziunaria, ils Bretons
seguan cun lur melodias tristas ed üna Galicia
preschainta la chanzun internaziunala dals
socialists cun sia grondiusa vusch ün zich
raca. L’istorgia tragica da pövels suotamiss
strasuna tras la gronda sala. Per ün o l’oter
es quai ün mumaint commovent e bod cha
las Rumantschas vessan eir cumanzà cun “A
Chalavaina”, ma be bod (massa pac Coreff)...
24 URAS MiNORità bREtONA
Inavo a Guingamp. Da quia davent parta il
tren vers Paris. Davo il viadi da bundant 50
minuts da Carhaix a Guingamp aint in ün
trenin dals ons sesanta para il TGV vers Paris
directamaing ün transport luxurius. Schars
�4 uras vaina passantà i’l pajais da Coreff, da
la trippa chi gusta da porch sulvadi e d’üna
minorità chi’d es grata per mincha sustegn,
saja quai al nivel da las finanzas, da la ledscha
chi ES lA yEN?
YEN es la scurznida per “Youth of European
Nationality” ed es ün’organisaziun nasta
tala da giuvenils da minoritats europeanas.
La YEN s’ingascha pels interess da mino
ritats e per üna collavuraziun sur cunfins
chi pussibiltescha üna rait multiculturala e
plurilinguala in Europa. Il mantegn e ‘l svi
lup da la cultura, da la lingua e dals drets
da minoritats stan il center da la lavur.
La YEN es gnüda fundada dal �984 ed
ha commembers da �� pajais europeans.
Tanter oter organisescha la YEN duos jadas
l’on seminaris ingio cha giuvenils da diffe
rentas minoritats s’inscuntran per ün barat
intercultural.
Daplü infos: www.yeni.org
Fadrina e Chatrina sco minoritarias undercover in Bretagna.
�5
Hall of sounds 2006da Carin Caduff
ilS 29-04-2006 hA ilS SEcUND „hAll OF
SOUNDS“ giU liUg A SAgOgN.
„Cool, veramein cool eis ei stau. L’atmosfera
ei stada pacifica, las bands han per gronda part
perschuadiu la gervosa ha giu ina buna tem
peratura,“ commentescha ina visitadra digl
HoS suenter igl event egl auto da posta enviers
casa. Pilver, igl ei stau ina biala fiasta – gie jeu
ughegel schizun da dir: gl’ei stau fantastic.
Ils organisaturs han prestau lavur remarcabla
– purschiu in’elecziun da bubrondas cudiz
zontas –differents stils da musica in pavillon
pils quals che levan in mument per serevegnir,
menar dialogs senza stuer burlar ni prender in
megafon enta maun.
Per quels e quellas che havevan consumau
duas, treis bubrondas damemia, haveva ei
schizun ina stanza da samariter.
SvEN ARQUiSch, cOMMEMbER Dil cOMi-
té D’ORgANiSAziUN, hA RiSpUNDiU A Mi
ENtgiNAS DAMONDAS.
Quei ei la secunda gada che il Hall of
Sounds ha liug. Tgei ha dau l’inspiraziun da
tschentar sin combas quell’occurenza?
Nus havevan gia planisau avon entgins onns
da far in open air sil plaun grond da Sagogn,
Quei ei denton buc gartegiau aschia che nus
havein realisau nossa idea en questa halla.
Tgei spetgas ti persunalmein da questa
sera?
En tutta cass sperel che la giuventetgna da
Sagogn s’engascha e naturalmein era in bien
resultat.
Tenor tgei criteris haveis vus encuretg ora
las bands per questa sera?
Nus vein vuliu porscher differents stils da
musica per aschia plidentar differents visita
ders.
Daco gest il num Hall of Sounds?
Nus levan far udir da nus. Aschia en quei stil;
„Hall of Sounds ei stau genial – l’auter onn
meinsa segir era puspei!”
Igl ei segiramein stregn e mintgaton segir era
stentus d’organisar in tal event. Danunder
prendis vus igl elan?
Nus fagein ei cun plascher. Leutier vegn ch’igl
ei era fetg interessant d’organisar ina tala
sera.
Engraziel fetg per l’intevesta.
Inaugurau il secund Hall of Sounds ha
Resistenza, ina band cun metal dir e stermen
tus. Deplorablamein hai jeu buc saviu tedlar
Resistenza naven dall’entschatta. Tonaton less
jeu descriver a vus in pèr observaziuns tier lur
„gig“.
Jeu sun stada surstada ch’ei veva gia baul la
sera ina dètga fuola glieud. Ina gronda part
haveva drizzau lur attenziun als sis musicists
da Resistenza.
Gie, perfin groupies ha Resistenza gia – quella
sort groupies che fieran caussas dubiusas sin
tribuna duront lur concert – mo jeu less buc
seprofundar pli fetg en detagls…
Ins ha sentiu ina ina gronda energia duront
il concert – vitier havevan els ina gronda
expressiun duront ch’els han sunau. Sch’ins
persequitava in ni l’auter dalla band vesev’ins
exact con concentrai ch’els eran – els eran en
lur mund.
iN pèR DAMONDAS A RESiStENzA (SUENtER
il cONcERt)
Sco emprem, tgei sentiment era quei
d’astgar sunar cheu a Sagogn?
Quei sentiment ei semplamein geilira, nus
havein survegniu biars buns ecos – nus essan
fetg cuntents ussa – satisfacziun cumpleina.
Daco il num „Resistenza“?
Per nus eisi impurtont da buc dir gie sin tut,
pia d’acceptar tut quellas reglas ch’il stadi dat
avon a nus. Far resistenza far encunter al
sistem – rumper las cadeinas – far quei ch’ins
less. Buca mirar tgei che auters tratgan.
Tgei leis vus contonscher cun vossa musi-
ca?
“A nus vai en sesez per nossa cuntentientscha
interna. La musica ei per nus sco ina droga.
En mintga cass havein nus neginas intenziuns
commercialas. Mo igl ei clar che nus havein
plascher, sch’enzatgi ha bugen nossa musica.
Suenter che Resistenza ha terminau, ha ei dau
ina cuorta pausa per ir ad emplenir il migiel,
far ina viseta sin tualetta ni tgei che fageva era
adina da basegns.
Silsuenter ha la gruppa da hiphop – Flashback
priu en possess la tribuna. Schegie che hip
hop dominescha el mument la scena da musi
ca, fageva ei buc la pareta leusuenter. Il spazi
avon tribuna ei restaus plitost vits. Quei ei
semidau cura che la gruppa da “punk” QL han
sunau las empremas canzuns. Il public siglie
va, cantava e suava. All’ura dils vampirs ei la
gruppa da rock engiadinesa Overdose vegnida
a lur tur cun rock melodius. Quels che eran
gia el reginavel dils siemis, ni el mender cass
ella stanza dils samariters duront il concert da
Overdose, han pilver munchentau enzatgei
grondius.
Resistenza (d. davos seniester; Manuel, Renato, Lucas, d. davon seniester; „Mekka“, Patric e Filip)
�6
Pe
r un
a fre
sc
he
zz
ad
a m
ord
ere
.
��
KhOMA
„the second wave“★★★★★★★
Nov sound dal nord! Ils Svedais KHOMA pre
schentan cun „the second wave“ in debut
melanconic, dir e plain da muments depressivs
che fan rir il cor...! Er sche quai album para
dad esser insatge ch’ jau hai schont dudì milli
giadas ed er sch’in bun mument para mintga
tant d’esser engulà, ma fascinescha la musica
da KHOMA adina pli e pli fitg! En tschertas
chanzuns regia ina atmosfera tut speziala, ina
depressiun che para da far buna luna! Bellas
melodias, bellas caneras, bellas chanzuns – tge
dovra il carstgaun auter – per esser ventira
ivel?
tOOl
„10’000 days“★★★★★★★★★
Cun il nov album „�0’000 days“ mussa TOOL
ina giada dapli che musica da rock po ver
tir virtuositad e sa tuttavia esser progressiva
– senza esser onania machoida! Quella band
americana definescha quai gener dal tuttafatg
per sasez, ina giada dapli mussa TOOL tgi ch’è
il schef en chasa!
Quai ch’e betg reussì cun l’ultim album „late
ralus“ daltut, è gartegià cun „�0’000 days“ en
perfecziun: TOOL ha cuntinuà la magia da ses
masterpiece „aenima“ senza sa repeter! Ina
ovra sco in puzzle da �0’000 tocs, in album
sco in grip! Essas vus ferm avunda per tanta
musica...?
ARchivE
„lights“★★★★★★★
Il duo englais ARCHIVE, Darius Keeler e
Danny Griffiths, ha per questa giada rist
gà l’emprova or da la stgirezza fonica da sia
musica – almain cun il titel dal nov album!
Cler, qua e là para la musica sin „lights“ in zic
pli clera, dentant resta ARCHIVE quai unicum
insanua tranter empernaivel e dolurus!
Trippig e sferig, grooves che animeschan da
sautar – uschia ha ARCHIVE schont adina
tunà – insumma nagut nov! E tuttina, „lights“
è in album che fa adina puspè entschaiver
davanttiers, che porscha schizunt parts per
chantar cun.....lalalalalala....
scHibettas dal maisda P.
la Wg: dumandas e resPostasda Chatrina Josty
Chatrina: Oz eran nus mo en trais en il semi
nari da rumantsch, a l’uni.
Ralf: …
Ch: Pertge na dis nagut?
R.: Tge duai jau dir sin quai?
Ch : Ti pudessas silmain dar in segn che ti
m’has udì !
Ch: Lura vas oz a kino?
R: Jau na vom betg a kino! Hai gia ditg milli
giadas che jau giaja oz ad in concert!
Ch: Tge crais ti, scrivan las dunnas auter ch’ils
umens?
R : Gea, cler.
Ch: Pertge cler?
R: Las dunnas èn pli sensiblas ed uschia, per
quai scrivan ellas er auter.
Ch: Che las dunnas sajan pli sensiblas ch’ils
umens è bain mo in’invenziun dals umens!
Medemamain dad els vegn l’idea, ch’els sajan
perecunter pli raziunals. Ils umens han tschar
vè e las dunnas sentiments, idea masculina,
chapeschas?
R: Gea, “I gspürs.”
Ralf ed jau giain a spass. Nus passain sper in
crucifix (sco ch’igl ha tants a Fribourg). Sur
quest stat l’inscripziun I.N.R.I.
R: INRI – tge vul quai puspè dir?
Ch: Bain cler, In Nomine Rex Iudaeorum. En
il num dal retg dals gidieus.
R: Na, quai na constat betg. Betg “dals gidie
us”.
Ch. Ma segir – orum è in genitiv.
R: Na, quai è in verb sco laborare, sas labo
rum, ni uschia.
Ch: Na, also propi Ralf!
R: A gea, ti has forsa raschun. Ma igl n’ha betg
num: “in nomine”.
Ch: Ma segir!
R: Na, quai è bain “Iesus Nazarenus.”
Ch. Naaaa! U bain, spetga, quai po esser. Gea,
ti has raschun.
Dumondas e respostas quai è timvörc, schess
jau.
La “WG” Chatrina Josty è studenta a Friburg
e scriva dal mintgadi en la “WG” – la cumi
nanza d’abitar.
�8
lA REgiUN SURSElvA
è a la tschertga da giuvens e giuvnas che aves
san interess da collavurar sco moderaturs
ni moderaturas per in gieu à la „Wer wird
Millionär“ sin il stan da la Regiun Surselva
durant la sessiun a Flem. Quai gieu tracta la
Surselva a moda divertenta. Plinavant èn er
persunas voluntarias che tgiran l‘insla Surselva
durant la sessiun tschertgadas. La sessiun ha
lieu dals
�8 da settember fin ils 5 d‘october. Dapli infur
maziuns ed annunzia tar duriblumenthal@
regiunsurselva.ch.
l‘ENgiAviNERA
Clau Dermont da Rueun è i l victur da
l‘engiavinera dal numer �43. Cordiala gratu
laziun! Il pled da soluziun era dal reminent
DURMIR.
il QUADERN - zwEiSpRAchigE tExtE AUS
DER jUNgEN RUMANtSchiA
è in project da la GiuRu e da la Quarta Lingua
ed ina collavuraziun cun il Premi Term Bel
Il Quadern è la nova revista da litteratura giuv
na ed ina plattafurma per Tes texts.
En I l Quadern cumparan i l s texts en
rumantsch grischun ed en tudestg. Tras la tra
ducziun ha era il public tudestg access als texts
ed in barat cultural è pussaivel.
Ans trametta Tes text:
• text en prosa
• lunghezza da maximalmain 9‘000 batti
das.
• Linguatg: text en Tes idiom u en rumantsch
grischun. (Ti pos era gia trametter la versi
un/traducziun tudestga da Tes text.)
Per mintga text publitgà datti �00 francs.
Trametta Tes text enfin ils 31-08-2006 a
La selecziun dals texts per Il Quadern fa
l’emprima giuria dal Premi Term Bel, che sa
cumpona da Clà Riatsch, Gian Beeli, Uorschla
Natalia Caprez, Renata Coray e Giovanni
Netzer. La selecziun succeda a basa dal text
rumantsch.
Cun il text inoltrà per Il Quadern pos Ti era
container 145
� per la giuventetgna. La giuventetgna ei nies avegnir. Avegnir munta sur-viver. Per mantener e schurmegiar nies avegnir s'engaschein nus per la segirtad ed il svilup da nossa giuventetgna.
aurax � tschun interpresas che s'engaschen per la giuventetgna.
aurax ag | via dil glogn 22 | 7130 glion | tel. 081 926 26 26 | www.aurax.ch | [email protected]
Vies contact fidau.
Pren Pedada Daniela Derungs
Ti has tschentau damondas.
Biaras.
Mo has survegniu risposta?
Propi ina sincera?
Na, igl ei stau la fallida.
Ti sas numnadamein buc influenzar la risposta
dil visavi.
Stos sefidar.
Has quella fidonza?
Schiglioc buca damonda.
E suportasses ti la verdad?
Stos quintar cun rispostas malemperneivlas.
E vul ti quei?
Propi sefatschentar cul visavi?
Sche buc lu quescha e buc damonda!
Priu il cass che la situaziun da tiu concar
stgaun interessescha buc tei,
lu buca fai il sbagl da dumandar suenter siu
sentir, ses sentiments
ei vegn a far mal a quella persuna!
Mo sch‘ei interessescha tei, pren peda per
damondas...
Ei fa bein da sentir damondas sinceras e den
teren vegn la risposta senza dumandar...
�9
imPressum
chauredactur/a:Ursin Lutz, Bankstrasse 6, �000 Cuira, [email protected], 0�6 434 �0 �6
redactur/a:Mevina Feuerstein, Dennlerstrasse 36, 804� Turitg, [email protected] Badel, Rabengasse ��, �000 Cuira, [email protected] Nay, Pustget 4�D, ��66 Trun, [email protected] Derungs, Hauptstr. ���, ���5 Alterswil, [email protected] Sonder, Sumvei ��, �46� Salouf, [email protected]
collaboratur/as en quest number:Gianna Sonder, Martin Cantieni, Mario Caviezel, Carin Caduff, Petra Collenberg, Laura Derungs, Rafaela Hendry e Silvia König, Marc Bundi, Selina Niggli, Daniela Derungs, Sandra Poltera, Arno Camensich, Fadrina Hofmann, Ursin Lutz, Patrick Capaul, Chatrina Josty, Toni Caduff, Pia Valär, Flurina Prenner
layout 145:Martin Cantieni, Encarden �8, ��5� Sagogn,[email protected]
pagina d’internet:Marc Bundi, Via Tschocca, �0�8 Flem, [email protected]
secretariat:PUNTS, Maurus Blumenthal, Casa Grischuna, ��54 Ruschein, [email protected],0�9 394 5� 86, 08� 9�5 43 4�
stampa:Spescha e Grünenfelder, Glionpretsch d’abunament:45 francs ad onn, Raiffeisen Laax �066999
editura:GiuRu, Chascha postala 3��, �00� Cuira, [email protected]:
www.PUNTS.ch, www.giuru.ch
avis:Las opiniuns dals auturs en quest numer na ston betg correspunder a l’opiniun da la redacziunda PUNTS.PUNTS è commembra da l’Associaziun da la Pressa Svizra dals Giuvens.
engiavinera pigliar part a la concurrenza dal Premi Term
Bel.
Per ulteriuras infurmaziuns e dumondas:
www.giuru.ch, www.quartalingua.ch
lAS ghitARRAS tUAtSchiNAS
En la cuntrada muntagnarada da Sedrun vegn
in workshop sut il motto „groovy latin guitar“
purschì. Sco docent vegn Silvio Schneider a
star a disposiziun. Cun instruments da per
cussiun e ghitarra duain ils participants anflar
l’access a la ritmica sidamericana.
Ils participants duessan gia avair enconu
schientschas da basa.
Data:
�3. fin 30. settember
Docent:
Silvio Schneider, www.nasslerschneider.de
Workshop:
dumengia fin venderdi, mintga di 34 lecziuns
en gruppa.
Pretsch:
a partir da 940.00 frs. / 630.00 euros
Persuna accumpagnanta:
a partir da 630.00 frs. / 4�0.00 euros
Dapli infurmaziuns ed annunzia:
Curdin Brugger
Hotel Krüzli
��88 Sedrun
Tel. 08� 949 �� 06
Fax. 08� 949 �� 0�
http://www.kruezli.ch/GITARREN
WORKSHOP.9�8.0.html
www.plEDARi.giURU.ch
La GiuRu preschenta anc in pitschen späschel
per fans dal pledari en l‘internet: sin www.
pledari.giuru.ch pon ins installar in plugin dad
tschertgar la translaziun dad in pled directa
main en il browser firefox. Sche ti has anc
betg il browser firefox,... äh... quel è uschè
bun, quel dovras tuttina.
Has legì attentamain questa ediziun? Lura è il
lign nagin striegn per tai ed in dals magnifics
premis da las PUNTS è tant sco tes. Trametta
per plaschair il pled da soluziun cun indicazi
un da tia adressa a chasa a: Silvana Derungs,
Hauptstrasse ���, ���5 Alterswil; scriva in
sms a 0�9 ��4 48 03 ni in email a: silvana.
[email protected]. E tegna semper enda
ment: i dat naginas tuppas damondas, mo
tuppas dumandadras ...
�. Gruppa che ha entschavì il Hall of Sounds
da quest onn
�. Pled a l‘origin da noss segn da dumonda
3. Effects pussaivels dal consum da cannabis
4. Motto dad in workshop a Sedrun „groovy
... guitar“
5. Num da noss antenat dal mars
6. Sinonim per „mal ils musculs“
�. Num dal fotografvictur da la concurrenza
da fotografias da las PUNTS nr. �44
?
�0
AZB ��30 Glion
¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿Punts 146 cumPara entscHatta ¿¿¿¿¿ fanadur 06 ¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿e trata da la fin d’emna da Punts ¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿
abunescHa Punts ( ) Jau abunesch PUNTS – la gasetta giuvna per mo 45 francs ad onn
( ) Jau regal in abunament da PUNTS – la gasetta giuvna
( ) Jau fatsch in test – dus ediziuns gratuitas da PUNTS
num e prenum: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
adressa: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
Trametta il talun a noss secretariat:
PUNTS, Maurus Blumenthal, Casa Grischuna, ��54 Ruschein, 08� 9�5 43 4�, 0�9 394 5� 86, [email protected]
ve, ve, ve commember da la giuruLa GiuRu sustegna Tai a finanziar, communitgar e realisar Tes project rumantsch e giuvenil. Ti survegnas sco commember/bra da la GiuRu
regularmain infurmaziuns dals projects actuals e la pussaivladad da Ta partecipar ad inscunters internaziunals ed ad autras activitads.
Jau vuless daventar commember/bra da la GiuRu per mo fr �3.45 ad onn:
( ) Jau vuless las infurmaziuns per email
( ) Jau vuless las infurmaziuns per posta
num e prenum: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
adressa: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
tel: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
email: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
Trametta il talun a la suandanta adressa:
GiuRu, Chascha postala, �000 Cuira, u T’annunzia sut www.GiuRu.ch.
?????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????