ZDRAVSTVENO

OSIGURANJE

I UZ VAS

ZA VAS

Izdava: Fond za zdravstveno osiguranje Crne Gore Za izdavaa : mr Ramo Brali, direktor Uredjivaki odbor : Andjelka Babi, Mirjana Kojii, Zoran Glomazi, Milena Cvijanovi, pomonici direktora Urednik: Amer Ramusovi, PR menader Saradnici na projektu: mr Vesna Popovi, dr Ana Mrdak, Ranislavka Andri, Jelena Jokanovi, Aleksandar Jovievi,Vukosava Pejovi, dr Sanja Simovi, mr Sead irgi, mr Ruica Milutinovi, mr Adis Balota, Cvetko Radikovi, Vjera Medojevi, dr Mirjana Turkovi, Ratka Kneevi, Nada Pejovi, Sandra Damjanovi, Milica kiljevi. Lektor: Zuvdija Hodi Grafiki dizajn i priprema za tampu: Digital Print Centar- Podgorica tampa: Digital Print centar-Podgorica Tira: 500 Podgorica, avgust 2009.godine

SADRAJRIJE DIREKTORA ................................................................................................................... 01 OSNOVNE INFORMACIJE O FONDU ZA ZDRAVSTVENO OSIGURANJE CRNE GORE .............................. 10 SKRAENICE................................................................................................................................ 11 UVOD ............................................................................................................................................... 13 2. PRAVA IZ OBAVEZNOG ZDRAVSTVENOG OSIGURANJA ......................... 15 2.1 Pravo na zdravstvenu zatitu ............................................................................................. 16 2.2. Pravo na naknadu zarade za vrijeme privremene sprijeenosti za rad.............. 18 2.3. Pravo na naknadu putnih trokova u vezi korienja zdravstvene zatite ....... 18 3. ULOGA I NADLENOSTI FZZOCG ............................................................................. 213.1 Organizacija Fonda za zdravstveno osiguranje ........................................................... 24

4. FINANSIRANJE ZDRAVSTVENOG OSIGURANJA U CRNOJ GORI ......... 27 5. POKRIVENOST STANOVNITVA OBAVEZNIM ZDRAVSTVENIM OSIGURANJEM ............................................... 315.1 Zdravstveno stanje stanovnitva ...................................................................................... 32 5.2. Kadrovi u zdravstvu .............................................................................................................. 36 5.3. Organizacija zdravstvene slube ..................................................................................... 383

6. DOPRINOSI ZA OBAVEZNO ZDRAVSTVENO OSIGURANJE .................... 45 7. POSLOVNI REZULTATI...................................................................................................... 477.1. Prihodi ....................................................................................................................................... 49 7.2. Rashodi ..................................................................................................................................... 50

8. STRATEKI CILJEVI RAZVOJA FZZOCG ................................................................ 55 9. RAZVOJNE AKTIVNOSTI ................................................................................................ 579.1 Reforma primarne zdravstvene zatite (PZZ) ............................................................... 57 9.1.1 Organizacija primarne zdravstvene zatite ............................................................... 57 9.1.2. Novi model finansiranja zdravstvenih usluga u PZZ ............................................. 58 9.1.3. Uspostavljanje sistema za sklapanje ugovora ......................................................... 59 9.1.4. Reforma stomatoloke zdravstvene zatite.............................................................. 61 9.2. Primjena informaciono komunikacionih tehnologija kao podrka reformama zdravstva ....................................................................................................... 63 9.2.1 Opti ciljevi razvoja integralnih informacionih sistema ........................................ 63 9.2.2 Pristup razvoju i opis razvijenih informacionih sistema ....................................... 65 9.2.3 Tehnoloki razvoj ................................................................................................................ 77 9.3. Efekti primjene apotekarskog poslovanja ................................................................... 78 9.3.1 Potronja ljekova izdatih u apotekama na teret sredstava Fonda za zdravstveno osiguranje u 2008.godini .................................................... 78 9.4. Implementirani projekti u oblasti IKT-stvaranje uslova za eHealth..................... 84 9.5. Meunarodni sporazumi ...................................................................................................105 9.6. Naknada tete u obaveznom zdravstvenom osiguranju .......................................106 9.7. Dobrovoljno zdravstveno osiguranje ...........................................................................106

RIJE DIREKTORAFond za zdravstveno osiguranje Crne Gore je jedna od najznaajnijih institucija, ne samo u sistemu zdravstva, ve i u dravi Crnoj Gori. To je institucija sa javnim ovlaenjima za finansiranje zdravstvene zatite i drugih prava iz zdravstvenog osiguranja osiguranih lica sa naelima solidarnosti, jednakosti, dostupnosti i obaveznosti. Ona, takoe, ima obavezu sprovoenja ostvarivanja prava po potpisanim meunarodnim sporazumima i konvencijama. Sama injenica da je njegova osnovna uloga da finansira zdravstvenu zatitu cijele populacije u dravi Crnoj Gori dovoljno govori o vanosti i gotovo presudnom uticaju na reforme u sistemu zdravstva, kao i na cjelokupne reforme koje se sprovode u Crnoj Gori. Fond za zdravstveno osiguranje Crne Gore je od 2001. godine koncipiran, ustanovljen i organizovan kao ustanova koja obezbjeuje ostvarivanje prava iz zdravstvene zatite i zdravstvenog osiguranja i sprovoenje potpisanih sporazuma o zdravstvenom osiguranju po meunarodnim konvencijama, tako da je danas uveliko prepoznat kao institucija sa snanim institucionalnim i administrativnim kapacitetom. Sinhronizovano djelovanje Ministarstva zdravlja i Fonda u sistemu zdravstvene zatite i zdravstvenog osiguranja, omoguava adekvatno finansiranje prava osiguranika iz obaveznog zdravstvenog osiguranja, kontrolu, racionalno i namjensko troenje sredstava, kao i kreativnije voenje i ostvarivanje zdravstvene politike. Radi to kvalitetnijeg ostvarivanja prava svojih osiguranika, Fond ima organizacione jedinice u svim optinama u Crnoj Gori. Funkcionisanje Fonda zasniva se na obezbjeivanju prava osiguranika i racionalnoj upotrebi sredstava obveznika uplate doprinosa u cilju stvaranja odrivog sistema zdravstva, poboljanja zdravstvenog stanja stanovnitva, produenja ivotnog vijeka i breg razvoja cjelokupnog drutva Crne Gore. Glavni cilj zdravstvenog sistema, zdravstvene zatite i zdravstvenog osiguranja, nije samo da pobolja zdravlje, ve i da dostigne najvei mogui nivo i smanji razlike izmeu pojedinaca i grupa. Usvajanjem Strategije zdravstvene politike u Crnoj Gori do 2020. godine date su osnovne smjernice za reformu zdravstvene djelatnosti, sa ciljem podizanja kvaliteta zdravlja graana Crne Gore i poboljanja zdravstvenog sistema u okviru raspoloivih finansijskih sredstava. Fond za zdravstveno osiguranje inicira reformske procese i praktino je jedan od prepoznatih nosilaca reformi u oblasti zdravstva. Realizacija se obavlja kroz brojne programe i projekte: Osnovna evidencija

5

osiguranika i obveznika uplate doprinosa; zamjena zdravstvenih knjiica kojima se utvruje svojstvo osiguranog lica, odnosno osnovnog identifikacionog dokumenta u obaveznom zdravstvenom osiguranju; uvoenje recepta sa bar kodom osiguranika i ljekara koji ga je propisao kao eka sa obavezom plaanja (vrednosni papir) i uvoenjem novog i organizovanijeg naina nabavke, distribucije, propisivanja i praenja potronje ljekova kroz sistem apoteka. Kroz ove projekte implementirane su baze: osiguranika, obveznika uplate doprinosa, ljekara i farmaceuta, ljekova, dijagnoza bolesti po MKB 10, zanimanja, djelatnosti, javnih zdravstvenih ustanova, apoteka, to je omoguilo razne vrste analiza po starosnoj strukturi, polu, ljekaru, ustanovi, organizacionoj jedinici, kategoriji osiguranja itd. S druge strane, postavljena je infrastruktura za primjenu i uvoenje eHealth rjeenja. U izvravanju svojih zakonskih obaveza i odgovornosti prema osiguranim licima i davaocima zdravstvenih usluga, kao institucija sa javnim ovlaenjima koja mora ponuditi razvojna alternativna rjeenja na podruju zdravstvenog osiguranja, Fond je usvojio Strateki razvojni plan Fonda za zdravstveno osiguranje do 2011. godine, uz upotrebu savremenih metodologija i pristupa. Izradom Stratekog razvojnog programa Republikog fonda za zdravstveno osiguranje do 2011.godine zacrtano je osam osnovnih stratekih ciljeva koji se realizuju kroz 19 projekata: objedinjena naplata doprinosa; naknada tete u sprovoenju obaveznog zdravstvenog osiguranja (u toku); povrede na radu i profesionalna oboljenja - evidencije (u toku); analitika rashoda (realizovan); novi kontni plan (realizovan); novi modeli plaanja usluga (implementiran u primarnoj zdravstvenoj zatiti); uspostavljanje sistema za sklapanje ugovora (u toku je primjena u primarnoj zdravstvenoj zatiti); praenje potronje ljekova i medicinskih sredstava (realizovano na primarnom nivou i apotekarskom poslovanju); ostvarivanje prava iz obaveznog zdravstvenog osiguranja (realizovan u Fondu); uvoenje dobrovoljnog zdravstvenog osiguranja (u toku je rad na projektu - eka se na usvajanje izmjena i dopuna Zakona o zdravstvenom osiguranju); Evropska kartica zdravstvenog osiguranja (u toku je priprema za realizaciju); obim prava i standarda u ostvarivanju prava na lijeenje u inostranstvu (realizovano - permanentna obaveza); sprovoenje meunarodnih sporazuma o socijalnom osiguranju (realizovano - permanentna obaveza); izabrani doktor (realizovano); integralni zdravstveni informacioni sistem (realizovan na primarnom nivou; u toku je realizacija u optim bolnicama); data warehouse za Republiki fond za zdravstveno osiguranje (u toku su pripreme za realizaciju); interna revizija (u toku je realizacija - permanentni posao); upravljanje kadrovima (realizovan - permanentni posao); optimalizacija uslova za obavljanje djelatnosti Republikog fonda za zdravstveno osiguranje (u toku je realizacija po filijalama). Od predvienih projekata, implementiran je itav niz, a upravo je implementiran projekat reforme primarne zdravstvene zatite Izabrani doktor uz znaajnu podrku Ministarstva zdravlja koji je finansiran iz kredita Svjetske Banke. U sklopu projekta implementiran je dio integralnog informacionog sistema koji se odnosi na: Fond za zdravstveno osiguranje i njegovu integraciju sa primarnom zdravstvenom zatitom, kao i ostalim institucijama koje su pokrivene informatiki; primarnu zdravstvenu zatitu; stomatologiju - projekat reforme stomatologije koja je u potpunosti privatizovana, odnosno usluge pruaju stomatolozi kroz ugovaranje sa Fondom; apotekarsko poslovanje u primarnoj zdravstvenoj zatiti; elektronski podrana funkcionalna veza sa Institutom za javno zdravlje; elektronski karton i elektronski recept u primarnoj zdravstvenoj zatiti. Kompletan informacioni sistem funkcionie u on-line reimu sa troslojnom arhitekturom, kroz obezbijeena pravila pristupa i zatite podataka. Kao rezultat

6

svega ovoga, nastao je niz dokumenata: novi model organizacije sistema primarne zdravstvene zatite - Vodi; Metodologija odreivanja vrijednosti kapitacije i cijena zdravstvenih usluga u primarnoj zdravstvenoj zatiti, itd. Fond je, realizujui usvojeni program razvoja, punu panju posvetio implementaciji informatikih projekata, jer informacione tehnologije postaju sve znaajnija komponenta svakog poslovnog sistema. Upravo primjena tih tehnologija pomae u ostvarivanju stratekih ciljeva Fonda. Raunari i tampai su postali osnovne alatke za rad u svim segmentima poslovanja i prisutni su u svakoj kancelariji. Zato, prepoznajui znaaj i mo informaciono-komunikacionih tehnologija, Fond posljednjih godina posebnu panju posveuje razvoju i implementaciji integralnog informacionog sistema zdravstva, baziranog na savremenim tehnolokim rjeenjima, a zajedno sa svojim partnerima, pokreta je, kreator i implementator cjelokupnog razvoja informacionog sistema u zdravstvu. Fond za zdravstveno osiguranje je uestvovao u izradi Strategije razvoja Klinikog Centra Crne Gore do 2020.godine. i bio nosilac ideje za uspostavljanje sistema javnih nabavki u zdravstvenom sistemu u Crnoj Gori, kojim su ostvarene znaajne racionalizacije u upotrebi sredstava. Takoe je finansijer izgradnje i opremanja Klinike za onkologiju Klinikog Centra Crne Gore (ukupna vrijednost je cca 10.000.000 , od ega vrijednost opreme iznosi 6.360.000 - iz povoljnog zajma Austrijske Vlade); opremanja Klinikog Centra Crne Gore i ostalih javnih zdravstvenih ustanova u Crnoj Gori medicinskom opremom u vrijednosti od 4.103.000 - takoe iz povoljnog zajma Austrijske Vlade; opremanja Klinikog Centra Crne Gore i javnih zdravstvenih ustanova u Crnoj Gori dijagnostikom opremom u vrijednosti od cca 4.700.000 ; izgradnje, rekonstrukcije, opremanja, uvoenja novih telekomunikacionih mrea i savremenih telekomunikacionih sistema - MIPnet u zdravstvenim ustanovama u Crnoj Gori, ime je omogueno kvalitetno pruanje zdravstvenih usluga osiguranicima Fonda; opremanje i rekonstrukcije optih bolnica (Berane, Pljevlja, Bijelo Polje, Bar, Kotor i Niki), zavreni su radovi na rekonstrukciji Specijalne bolnice Brezovik u Nikiu, adaptacija pojedinih odjeljenja Specijalne bolnice za psihijatriju u Kotoru; rekononstrukcija specijalne bolnice u Risnu, Cetinje gdje je izgraena Klinika za vantjelesnu oplodnju, kao i rekonstrukcija svih domova zdravlja izuzev Doma zdravlja Bijelo Polje koji je planiran da se iz sredstava Svjetske Banke, optine Bijelo Polje i Fonda, radi u narednom periodu. Uraeno je i u potpunosti opremljeno porodilite u Ulcinju, dijaliza u okviru Doma zdravlja Roaje, rekonstrukcija krova na zdravstvenoj stanici u abljaku. Sva postojea odjeljenja za hemodijalizu u Crnoj Gori su osavremenjena, ime su stvoreni uslovi za obezbjeenje najkvalitetnijih zdravstvenih usluga. Zapoetim reformama, prvo u stomatologiji, a onda i implementacijom procesa reforme sistema primarne zdravstvene zatite, stavili smo osiguranika sa svojim potrebama u sredite sistema zdravstva koji je postao pokretaka snaga svih planova i reformi. Graani moraju imati primjereno zdravstveno osiguranje, jednak pristup zdravstvenim uslugama i podjednak kvalitet lijeenja, a cilj reforme je i da interesi prualaca zdravstvenih usluga i njenih prateih djelatnosti budu njima podreeni. Stavljanjem osiguranika u centar sistema zdravstvene zatite, osnaivanjem upravljakih struktura, razvojem procesa, boljom organizacijom zdravstvenih ustanova, veim ulogom u znanja, adekvatnim korienjem instalirane medicinske opreme i adekvatnim korienjem informacione i komunikacione tehnologije, dobijamo najznaajnije pokretae koji omoguuju tranziciju sa strukturno podijeljenih nivoa zdravstvene zatite na procesno povezanu zdravstvenu zatitu osiguranika. U svijetu, kao i kod nas, potrebe za zdravstvenim uslugama iz godine u godinu se uveavaju zbog demografske situacije, epidemiolokog pritiska,

7

breg razvoja medicinske tehnologije nego ikada ranije, pravog vrednovanja kvaliteta rada i vee svijesti i zahtjeva populacije. Posmatrajui ove parametre, sistem zdravstvene zatite u Crnoj Gori je zadrao i poboljao nivo kvaliteta i bezbjednosti njenih graana. Obezbijeen je i kriterijum dostupnosti zdravstvenih usluga, a nalazimo se u predvorju reforme sistema sekundarne zdravstvene zatite za koju je Svjetska Banka, po skraenoj proceduri, odobrila 5,2 miliona , kao rezultat dobro i na vrijeme obavljene reforme u primarnoj zdravstvenoj zatiti. U posljednje vrijeme izraen je problem nelikvidnosti, to dovodi u pitanje odrivost sistema zdravstvene zatite. Imajui u vidu ekonomsku situaciju i potrebu da se obezbijedi neophodna pokrivenost stanovnitva zdravstvenim osiguranjem i jednak pristup zdravstvenim uslugama, potrebno je preispitati izdvajanja sredstava za zdravstvenu zatitu osiguranika po glavi stanovnika, odnosno uee zdravstvene zatite u BDP. Kako se sistem obaveznog finansiranja zdravstvene zatite u Crnoj Gori zasniva na generacijskoj uzajamnosti i solidarnosti u prikupljanju sredstava, kao i na pravinosti u upotrebi tih sredstava, odnosno finansiranja potreba, potrebno je sa veom panjom i osjetljivou pristupati zahjevima za redukciju stopa doprinosa i iznalaenja novih izvora da bi se sistem zdravstva finansirao i afirmisao Bizmarkov model kao najprimjereniji oblik finansiranja zdravstvene zatite. Istina je da nijesmo na adekvatan nain uspjeli da sistem zdravstvene zatite i osiguranja, naina funkcionisanja i organizacije, kao i obima potrebnih sredstava za njegovo finansiranje, predstavimo Vladi, odnosno Ministarstvu finansija. Svoje uspjehe u reformi sistema zdravstvene zatite i osiguranja prezentovali smo na I Balkanskom Forumu o reformama sistema finansiranja zdravstvene zatite koji je u organizaciji Instituta za zdravstveno osiguranje, u novembru 2007. godine, odran u Albaniji, gdje je Crna Gora prezentovala rezultate reforme primarne zdravstvene zatite, uraene baze podataka i razvoj integralnog informacionogi sistema. Na II Balkanskom Forumu o reformama sistema finansiranja zdravstvene zatite odranom u novembru 2008. godine u Sloveniji (Portoro), Crna Gora je prezentirala rezultate implementacije integralnog informacionog sistema na primarnom nivou kao alatu upravljanja sistemom, odnosno procesima i analizi potronje ljekova na recept koji padaju na teret sredstava Fonda. Kao rezultat rada Foruma, organizovana je mrea institucija koje se bave zdravstvenim osiguranjem i finansiranjem zdravstvene zatite ne samo na Balkanu, ve i u Centralnoj i Jugoistonoj Evropi sa zadatkom daljeg razvoja sistema zdravstvenog osiguranja, razmjene informacija, putevima i uincima reformi u zdravstvenoj zatiti i zdravstvenom osiguranju i unapreenja poslovanja, itd. Crna Gora ima ast da organizuje III Forum Mree javnih prualaca zdravstvenog osiguranja drava Centralne i Jugoistone Evrope o reformama sistema finansiranja zdravstvene zatite u oktobru 2009.godini. Mi u Fondu za zdravstveno osiguranje Crne Gore vjerujemo da je brzina odgovora na promjene i nove izazove, najee presudna za poslovni uspjeh i za adekvatnu zdravstvenu zatitu. Zato smatramo da treba nastaviti sa kontinuiranim unapreenjem reformom zdravstvenog sistema Crne Gore kroz uvoenje novih standarda, normativa, nove regulative, nove organizacije zdravstvenog sistema, koji iziskuju veliko angaovanje svih zaposlenih, ali i njihovo stalno obrazovanje. Podatak da je u periodu od 2001. do 2009. godine etrnaest zaposlenih steklo diplomu magistra nauka, da je jedna koleginica odbranila doktorsku disertaciju,

8

a da je dvadesetak radnika Fonda sa uspjehom zavrilo neki od kurseva stranih jezika, dok je pedeset uposlenih steklo meunarodni sertifikat ECDL, najbolji je pokazatelj ispravne politike Fonda, kada je rije o stalnom usavravanju zaposlenih. Dakle, neprekidnim dodatnim obrazovanjem u Fondu, sticanjem novih vjetina i novih znanja koje zahtijevaju nove tehnologije, na najbolji nain postiu se izvanredni rezultati,a istovremeno i prua prava i adekvatna zdravstvena zatita osiguranicima. Posebno je potrebo hitno uvoenje sistema privatnojavnog partnerstva u zdravstvenoj zatiti, koji moe biti snaan impuls pomjeranja sistema prema naprijed i osnova izlijeenja devijantnih pojava u sistemu zdravstva. Takodje, potrebno je povezivanje radioloko-dijagnostike opreme kako bi se oitavanje rezultata vrilo u Klinikom centru Crne Gore i time amortizovao nedostatak strunog kadra. Isto tako veoma je bitno da se taj budui centar uvee sa jednim ili vie referentnih centara za radioloku dijagnostiku u Evropi kao to je onaj u Parizu ili u neki u SAD-u kao podrka naem dijagnostikom centru. Upravo takav nain rada i upravljanja u Fondu, afirmie primjenjivost savremenih tehnologija uz adekvatno korienje ljudskih resursa, o emu svjedoe brojni rezultati i priznanja, sa kojima se zaposleni u ovom kolektivu, posebno ponose, a i ekonomski je opravdan.

mr Ramo Brali

9

OSNOVNE INFORMACIJE O FONDU ZA ZDRAVSTVENO OSIGURANJE CRNE GORENAZIV: Fond za zdravstveno osiguranje Crne Gore GLAVNO SJEDITE: Vaka urovia bb, Podgorica, Crna Gora TELEFON: +382 20 404 101 FAX: +382 20 665 315 WEB ADRESA: www.fzocg.me DIREKTOR: mr Ramo Brali PRAVNI STATUS: Pravni subjekat sa statusom javne institucije, djeluje podjednako na teritoriji Crne Gore. ORGANIZACIJA: FZZO CG djeluje kroz Centralu i 20 Podrunih jedinica FUNDAMENTALNI PRAVNI OSNOV: Zdravstvena zatita i zdravstveno osiguranje10

OSNOVNA DJELATNOST: Obezbjeivanje ostvarivanja prava iz obaveznog zdravstvenog osiguranja UPRAVNA TIJELA: Direktor i Upravni odbor MISIJA: Na osnovu javnih ovlaenja, FZZO CG je jedina institucija i prualac obaveznog zdravstvenog osiguranja u Crnoj Gori. Garantuje prava na zdravstvenu zatitu i druga prava iz zdravstvenog osiguranja. Takvim radom, FZZO CG garantuje zdravstvenu i socijalnu sigurnost vezanu za to osiguranim licima u sluaju bolesti ili povrede.

SKRAENICEFZZO CG MZ KC CG IZJZ DZ ZZO ZZ ZO OZO DZO ID PZZ IKT BDP JMBG OUD RTG IISZ ZIS AU PIS MIS IS ECDL HFA-DB ATC MKB ICPC-2 IT ERP HMP DDD HES EZK GA KDUL - Fond za zdravstveno osiguranje Crne Gore - Ministarstvo zdravlja - Kliniki centar Crne Gore - Institut za javno zdravlje - Dom zdravlja - Zakon o zdravstvenom osiguranju - Zdravstvena zatita - Zdravstveno osiguranje - Obavezno zdravstveno osiguranje - Dobrovoljno zdravstveno osiguranje - Izabrani doktor - Primarna zdravstvena zatita - Informaciono-komunikacione tehnologije - Bruto drutveni proizvod - Jedinstveni matini broj graanina - Obveznik uplate doprinosa - Rentgenski nalaz - Integralni informacioni sistem zdravstva - Zdravstveni informacioni sistem - Apotekarska ustanova - Poslovni informacioni sistem - Medicinski informacioni sistem - Informacioni sistem - European Computer Driving Licence / Evropska kompjuterska vozaka dozvola - The European health for all database / Evropska baza podataka zdravlje za sve - Anatomsko - terapijsko - hemijska klasifikacija ljekova - Meunarodna klasifikacija bolesti - International classification of primary care/Meunarodna klasifikacija za primarnu zatitu - Informaciona tehnologija - Enterprise resource planing/Softver za poslovni sistem-upravljanje resursima - Hitna medicinska pomo - Dnevna definisana doza - higijensko-epidemioloska sluzba - elektronski zdravstveni karton - ginekologija i akuserstvo -projekat: Kontrola, distribucija, upotreba ljekova11

12

UVODRazvoj sistema zdravstvene zatite za svaku zemlju je od posebnog stratekog znaaja i vrlo bitno utie na cjelokupni drutveni i privredni razvoj. Njegov poseban znaaj se ogleda u tome to drava najveim svojim pravnim aktom garantuje pravo na zdravstvenu zatitu. Jedan od osnovnih ciljeva svakog drutva jeste zdrav graanin pojedinac, koji svojim radom i znanjem utie na razvoj drutvene zajednice. Zato je polazni osnov socijalnog modela zdravstvene zatite, da zdravlje nije trina roba, ve opte dobro. Dostupnost zdravstvene zatite je jedno od ustavom zagarantovanih prava, koje se obezbjeuje svima, bez obzira na njihovo zdravstveno, socijalno ili ekonomsko stanje. Drugim rijeima, ako bi na tom podruju vladala samo trina logika, imali bi neusklaenost izmeu socijalne pravednosti i uspjenosti u savlaivanju osnovnih problema zdravstvenog stanja stanovnitva. Zdravstvenim osiguranjem drava preuzima obavezu da pokrije sve negativne posljedice rizika za sluaj bolesti, trudnoe, povreda, nesrea na poslu, gubitka zarade to prevazilazi mogunosti graana i time smanjuje njihov finansijski rizik. Zato je ovo podruje drutvene djelatnosti sastavni dio institucionalnih reformi Vlade Crne Gore, koje se realizuju i kroz obaveze drave u procesima ukljuivanja u evroatlantske integracije i proces pristupanja EU. Cilj svake drave je da ima zdravu populaciju koja e svojim radom uticati na poveanje nivoa razvoja drave, a samim tim i standarda svih graana. Zbog tog opteg drutvenog znaaja zdravstvenog osiguranja, drava je stvarni nosilac politike zdravstvene zatite i zdravstvenog osiguranja. Drava zbog toga utie na razvoj ovog podruja sa ureenom pravnom regulativom i obezbjeuje resurse za zdravstvenu zatitu. Drava ulae znaajne napore u planiranju, razvijanju i upravljanju sistemom zdravstvene zatite i zdravstvenog osiguranja kako bi unutar raspoloivih sredstava obezbijedila efikasan, racionalan, kvalitetan i dostupan sistem svim graanima. Sistem zdravstvenog osiguranja predstavlja veoma znaajan segment socijalne sigurnosti graana. Uspostavljanje sistema zdravstvenog osiguranja proizilazi iz stratekih dokumenata razvoja zdravstvene zatite i zdravstvenog osiguranja, te drugih znaajnih strategija za razvoj drave. Zdravstveni sistem je veoma sloen sistem i njegov ekonomski uticaj je veliki u ukupnom finansijskom sistemu drave. Zdravstveno osiguranje koje podrazumijeva pravo na zdravstvenu zatitu i druga prava iz zdravstvenog osiguranja, mora se sprovoditi efikasno na principima obaveznosti, solidarnosti i uzajamnosti, sa stalnom tenjom za njegovo unapreenje i dograivanje. Kao i svaki drugi sloen sistem, sistem zdravstvenog osiguranja ne moe se zaokruiti i uvijek dovoljno razraditi. Potrebno je uvijek ga dopunjavati u skladu sa optim smjernicama razvoja drutva. Uzimajui u obzir demografske promjene, napredak medicinske nauke i tehnologije, vee informisanje i znanje stanovnitva o mogunostima medicine u savlaivanju bolesti, raste potranja stanovnitva za zdravstvenim uslugama. To utie na sve vei raskorak izmeu finansijskih resursa i oekivanja stanovnitva i otvara znaajno razvojno pitanje: kako obezbijediti jednaku dostupnost zdravstvene zatite. Strategija dokumenta Svjetske zdravstvene organizacije (SZO) ,,Zdravlje za sve u 21. vijeku obavezuje sve drave lanice da obezbijede solidarnost i univerzalnu dostupnost zdravstvene zatite uz istovremeno savlaivanje trokova.

13

Strategijom obezbijediti mehanizme za 2010. godine drave rasporeivanje finansijskih je definisano da su do trajno finansiranje i lanice dune obezbijediti mehanizme sredstava za zdravstvenu zatitu, koji e se temeljiti na naelima jednake za trajno finansiranje i rasporeivanje finansijskih sredstava za zdravstvenu zatitu, koji dostupnosti, cjenovne efikasnosti, solidarnosti i dobrog kvaliteta. e se temeljiti na naelima jednake dostupnosti, cjenovne efikasnosti, solidarnosti i dobrog kvaliteta. Postoje velike svijetu, u sistemima zdravstvene zatite i zdravstvenog osiguranja u svijetu, ali u razlike ali sve drave tee da: sve drave tee da: Poboljaju kvalitet zdravstene zatite i zdravstvenog osiguranja i

Strategijom je definisano da su do 2010. godine drave lanice dune

Postoje velike razlike u sistemima zdravstvene zatite i zdravstvenog osiguranja Poboljaju kvalitet zdravstene zatite i zdravstvenog osiguranja i

Smanje Smanje trokove zdravstvenog osiguranja sa optimizacijom medicinskih i i trokove zdravstvenog osiguranja sa optimizacijom medicinskih administrativnih administrativnih procesa. procesa.

Optimalan i Optimalan i efikasan sistem zdravstvenog osiguranja, dravi prua kvalitetnijuza efikasan sistem zdravstvenog osiguranja, dravi prua kvalitetniju osnovu nesmetani rast i razvoj. Sistem zdravstvenog osiguranja nije samostalan, zato i ne moemo osnovu za nesmetani rast i razvoj. Sistem zdravstvenog osiguranja nije govoriti o sistemu, koji zato i ne moemo govoriti o sistemu, koji je nezavisan od finansijskih, samostalan, je nezavisan od finansijskih, politikih, drutvenih i demografskih tokova. politikih, drutvenih i demografskih tokova.ema 1: Model zdravstvenog osiguranja u Crnoj Gori ema 1: Model zdravstvenog osiguranja u Crnoj GoriDrava Vlada CG Ministarstvo zdravlja

pravna regulativa ZO

pravna regulativa ZZ

14Fond Osigurana lica Osigurane

zdravstvene usluge ugovori finansiranje Davaoci zdravstvenih usluga

zatite i zdravstvenog osiguranja. U cilju stvaranja efikasnijeg i odrivog sistema, neophodno je izgraivati partnerski odnos sa privatnim sektorom. Takoe je neophodno razvijati svijest kod graana o obavezi ouvanja U cilju stvaranja efikasnijeg i odrivog sistema, neophodno je izgraivati zdravlja kao i veem linom ueu u trokovima za ostvarivanje prava iz obaveznog partnerski odnos sa privatnim sektorom. Takoe je neophodno razvijati zdravstvenog osiguranja. trokovima za ostvarivanje prava iz obaveznog zdravstvenog osiguranja. Drava u okviru finansijskih mogunosti uvijek pokuava da utvrdi prioritete i na prvo mjesto postavi one aktivnosti koje e, s kumulativnim poboljanjem stanja, donijeti najvie. Drava u okviru prioriteta moe dovesti do neuravnoteenog sistema, koji Neodgovarajue odreivanje finansijskih mogunosti uvijek pokuava da utvrdi prioritetene na prvo mjesto postavi one aktivnosti koje e, s su jednakost solidarnost. obezbjeuje itemeljne vrijednosti zdravstvenog osiguranja, a tokumulativnim ipoboljanjem stanja, donijeti najvie. Neodgovarajue odreivanje prioriteta moe dovesti do neuravnoteenog sistema, koji ne obezbjeuje temeljne vrijednosti10 zdravstvenog osiguranja, a to su jednakost i solidarnost. svijest kod graana o obavezi ouvanja zdravlja kao i veem linom ueu u

Uspostavljanje stabilnog i odrivog sistema zdravstvenog osiguranja je kompleksan proces. Uspostavljanje stabilnog i odrivog sistema zdravstvenog osiguranja je Na jednoj strani je drava, koja jednoj strani je drava, koja jenivo zdravstvenog stanja kompleksan proces. Na je odgovorna za odreeni odgovorna za odreeni stanovnitva, pravnu regulativu i organizaciju zdravstenih ustanova, i mora balansirati i teiti nivo zdravstvenog stanja stanovnitva, pravnu regulativu i organizaciju ka smanjivanju trokovaustanova, i mora balansirati nateiti ka strani su graani, kojima zdravstenih i rastereenju privrede, a i drugoj smanjivanju trokova i zdravstvena rastereenju privrede, a na drugoj strani su graani, kojima zdravstvena sigurnost znai sve vie. Prihvatanje kompromisa izmeu socijalnih partnera, privrede i drave je neophodno, a na podruju kompromisa izmeu socijalnih partnera, o sigurnost znai sve vie. Prihvatanje zdravstva esto vrlo teko, jer se radi najbitnijim interesima drave je neophodno, a na podruju zdravstva esto vrlo teko,iako su privrede i graana. Zadovoljstvo zdravstvenom zatitom je nuno, jer se graani obino o najbitnijimnezadovoljni sistemima zdravstvene zatite i zdravstvenog radi u prosjeku interesima graana. Zadovoljstvo zdravstvenom zatitom je osiguranja. nuno, iako su graani obino u prosjeku nezadovoljni sistemima zdravstvene

2.PRAVA IZ OBAVEZNOG ZDRAVSTVENOG OSIGURANJASistem zdravstvene zatite i zdravstvenog osiguranja u Crnoj Gori ureuje Zakon o zdravstvenoj zatiti (Sl.list RCG br. 39/04), i Zakon o zdravstvenom osiguranju (Sl.list RCG br. 39/04), koji su stupili na snagu 10. juna 2004. godine. Zakon o zdravstvenoj zatiti utvruje da su graani Crne Gore u ostvarivanju prava na zdravstvenu zatitu potpuno jednaki. Zdravstvena zatita se sprovodi na naelima sveobuhvatnosti, dostupnosti i cjelovitog pristupa primarnoj, specijalistiko-konzilijarnoj i bolnikoj zdravstvenoj zatiti. Zakon odreuje prioritetne mjere zdravstvene zatite, prava i dunosti graana u njenom ostvarivanju, nivoe zdravstvene djelatnosti, vrste zdravstvenih ustanova, prava i dunosti zdravstvenih radnika i saradnika, ljekarsku i farmaceutsku komoru, struno usavravanje i osposobljavanje zdravstvenih radnika. Osnovni ciljevi definisani Zakonom o zdravstvenom osiguranju su: 1) obezbjeivanje obaveznog zdravstvenog osiguranja; 2) stabilno finansiranje zdravstvene zatite, usklaivanjem zdravstvene potronje sa realnim materijalnim mogunostima; 3) uvoenje dobrovoljnog zdravstvenog osiguranja. Zdravstvenim osiguranjem graanima se obezbjeuje ostvarivanje prava na zdravstvenu zatitu i drugih prava iz obaveznog zdravstvenog osiguranja na naelima obaveznosti, uzajamnosti i solidarnosti. Zakonom je predvieno lino uee osiguranih lica u trokovima korienja ZZ, meutim ono je utvreno u simbolinim iznosima i veliki broj osiguranih lica je osloboen tog uea.

Obavezno zdravstveno osiguranje se finansira iz doprinosa, manjim dijelom iz sredstava Budeta, sredstava po konvencijama, iz naknada teta i drugih izvora. Zakonom o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje utvrene su osnovice i stope doprinosa, kao i obveznici plaanja doprinosa. Kao i u svim zemljama u tranziciji, postoji veliki problem neredovnog plaanja doprinosa od strane obveznika uplate doprinosa. Shodno Zakonu o zdravstvenom osiguranju, prava iz obaveznog zdravstvenog osiguranja su: 1) pravo na zdravstvenu zatitu; 2) pravo na naknadu zarade za vrijeme privremene sprijeenosti za rad; 3) pravo na naknadu putnih trokova u vezi korienja zdravstvene zatite.

2.1. Pravo na zdravstvenu zatituPravo na zdravstvenu zatitu obuhvata: medicinske mjere i postupke za unapreivanje zdravlja, sprjeavanje, suzbijanje i rano otkrivanje bolesti i drugih poremeaja zdravlja, ljekarski pregledi i druge vrste medicinske pomoi u cilju utvrivanja, praenja i provjere zdravstvenog stanja, lijeenje oboljelih i povrijeenih i druge vrste medicinske pomoi,16

prevenciju i lijeenje bolesti usta i zuba, medicinsku rehabilitaciju, ljekove i medicinska sredstva, medicinsko-tehnika pomagala. Obim prava i standarde zdravstvene zatite utvruje Vlada Crne Gore na predlog nadlenog ministarstva polazei od godinjeg programa zdravstvene zatite i godinjeg finansijskog plana Fonda. Obim prava i standarda usklauje se sa sredstvima obaveznog zdravstvenog osiguranja vodei rauna o zatiti grupacija stanovnitva izloenim poveanim rizicima obolijevanja. Ako i pored preduzetih mjera sredstva nijesu dovoljna, vri se suavanje prava osiguranih lica. Osigurana lica zdravstvenu zatitu ostvaruju kod: - izabranog doktora ili izabranog tima doktora, - u domu zdravlja (centri za podrku i jedinice za podrku) - bolnicama i drugim zdravstvenim ustanovama sa kojima Fond ima zakljuen ugovor o pruanju zdravstvenih usluga. Osigurana lica imaju pravo na slobodan izbor doktora, kao i da izvre promjenu izabranog doktora. Nain ostvarivanja primarne zdravstvene zatite, ovlaenja i dunosti izabranog doktora utvreni su Pravilnikom o bliim uslovima u pogledu standarda, normativa i naina ostvarivanja primarne zdravstvene zatite preko izabranog tima doktora ili izabranog doktora, a nain i postupak ostvarivanja zdravstvene zatite na odreenim nivoima zdravstvene zatite

propisan je Pravilnikom o bliim uslovima i nainu ostvarivanja odreenih prava iz obaveznog zdravstvenog osiguranja. Osiguranik ostvaruje pravo na ljekove sa Liste ljekova koji se propisuju i izdaju na teret sredstva obaveznog zdravstvenog osiguranja. Lista ljekova sadri ljekove koji se izdaju na recept i ljekove koji se upotrebljavaju u zdravstvenim ustanovama. Pravo na korienje medicinske rehabilitacije na teret sredstava obaveznog zdravstvenog osiguranja, osigurana lica ostvaruju u skladu sa Pravilnikom o indikacijama i nainu korienja medicinske rehabilitacije u zdravstvenim ustanovama koje obavljaju specijalizovanu rehabilitaciju. Na teret sredstava obaveznog zdravstvenog osiguranja osiguranom licu se obezbjeuju medicinsko-tehnika pomagala (proteze, ortopedska i druga pomagala, ona i tiflotehnika pomagala, sluna pomagala, stomatoloka pomagala, pomona pomagala i sanitarne sprave), to je blie definisano Pravilnikom o nainu i postupku ostvarivanja prava na medicinsko-tehnika pomagala. Ostvarivanje prava na dva postupka vantjelesne oplodnje osigurana lica na teret sredstava obaveznog zdravstvenog osiguranja ostvaruju na nain i u postupku ureenim Odlukom o ostvarivanju zdravstvene zatite u postupku vantjelesne oplodnje, ukljuujui in vitro fertilizaciju. Osigurana lica upuuju se na lijeenje u inostranstvo ako oboljenje od kojeg boluje ne moe uspjeno da se lijei u zemlji. Ovo pravo osigurana lica ostvaruju na osnovu nalaza i miljenja ljekarske komisije za lijeenje u inostranstvu, a to je blie propisano Pravilnikom o nainu i postupku upuivanja osiguranih lica radi lijeenja u inostranstvu. Osigurana lica koja su upuena na rad u inostranstvo radi vrenja odreenih poslova, strunog usavravanja ili kolovanja, i lanovi njihove ue porodice, imaju pravo na zdravstvenu zatitu u obimu i na nain propisan zakonom. Ovo pravo se ostvaruje pod uslovom da je prethodno utvreno zdravstveno stanje osiguranog lica. Osigurana lica uestvuju u trokovima korienja zdravstvene zatite (tzv. participacija) shodno Odluci kojom su utvrene zdravstvene usluge za koje se plaa participacija, visina participacije i nain plaanja. S obzirom da je veliki broj lica osloboen plaanja participacije, prihodi po ovom osnovu su simbolini. U postupku ostvarivanja prava iz obaveznog zdravstvenog osiguranja kao organi vjetaenja uestvuju: - Prvostepena ljekarska komisija Fonda, - Drugostepena ljekarska komisija Ministarstva. Prvostepena ljekarska komisija daje svoj struni nalaz i miljenje u vezi ostvarivanja prava iz zdravstvenog osiguranja (npr. privrememene sprijeenosti za rad, medicinske rehabilitacije, medicinsko-tehnikih pomagala, lijeenja u inostranstvu, naknade trokova lijeenja i dr.) Nain rada, sastav i ovlaenja Prvostepene ljekarske komisije ureen je Pravilnikom o sastavu i nainu obrazovanja i rada Prvostepene ljekarske komisije. U postupku prigovora na rjeenja Fonda, ocjenu, nalaz i miljenje po prigovoru daje Drugostepena ljekarska komisija.

17

2.2. Pravo na naknadu zarade za vrijeme privremene sprijeenosti za radPravo na naknadu zarade za vrijeme privremene sprijeenosti za rad imaju: - zaposleni, - izabrana i imenovana lica ako za obavljanje funkcije ostvaruju zaradu, - preduzetnici i lica koja samostalno obavljaju profesionalnu djelatnost kao osnovno zanimanje. Osiguraniku pripada naknada zarade za vrijeme privremene sprijeenosti za rad, ako je: - usled bolesti ili povrede privremeno sprijeen za rad, - sprijeen za rad zbog medicinskog ispitivanja, - izolovan kao kliconoa ili zbog pojave zaraze u njegovoj okolini, - odreen da njeguje oboljelog lana ue porodice u skladu sa optim aktom Fonda, - sprijeen da radi zbog dobrovoljnog davanja tkiva i organa, - odreen za pratioca oboljelog lica upuenog na ljekarski pregled u drugo mjesto, odnosno dok boravi kao pratilac u stacionarnoj zdravstvenoj ustanovi.18

Naknadu zarade za prvih 60 dana obezbjeuje poslodavac iz svojih sredstava, a nakon toga naknadu obezbjeuje Fond. Privremenu sprijeenost za rad do 30 dana utvruje izabrani doktor. Privremenu sprijeenost za rada preko 30 dana utvruje prvostepena ljekarska komisija na predlog izabranog doktora. Privremena sprijeenost za rad po osnovu njege lana porodice odobrava se: - do etiri mjeseca raunajui od prvog dana sprijeenosti za rad, za njegu djeteta do 15 godina ivota, - do dva mjeseca u jednoj kalendarskoj godini kad se radi o njezi ueg lana porodice starijeg od 15 godina. U izuzetnim sluajevima komisija na predlog konzilijuma doktora moe da utvrdi i due trajanje privremene sprijeenosti za rad, ali saglasno kriterijumima za utvrivanje privremene sprijeenosti za rad po osnovu njege oboljelog lana porodice. Postupak i nain utvrivanja, i kriterijumi za utvrivanje privremene sprijeenosti za rad ureeni su Pravilnikom o nainu i postupku ostvarivanja prava na privremenu sprijeenost za rad i ostvarivanja prava na naknadu zarade za vrijeme privremene sprijeenosti za rad.

2.3. Pravo na naknadu putnih trokova u vezi korienja zdravstvene zatitePravo na naknadu trokova obezbjeuje se osiguranom licu kao i pratiocu osiguranog lica kada je od izabranog doktora, odnosno nadlene ljekarske

komisije, upuen ili pozvan u drugo mjesto u vezi ostvarivanja zdravstvene zatite ili ocjene privremene sprijeenosti za rad shodno Pravilniku o ostvarivanju odreenih prava iz obaveznog zdravstvenog osiguranja. Trokovi prevoza pripadaju u visini cijene prevoza sredstvom javnog saobraaja koje odredi izabrani doktor, odnosno ljekarska komisija. Isplata trokova prevoza osiguranom licu vri se po zavrenom putovanju. Naknada trokova prevoza u cjelosti pada na teret osiguranog lica kad po svom izboru ostvari pravo na zdravstvenu zatitu u zdravstvenim ustanovama van mjesta prebivalita.

19

20

3.ULOGA I NADLENOSTI FZZO CG

Zakonom o zdravstvenom osiguranju utvreno je da FZZO CG vri javna ovlaenja u rjeavanju o pravima i obavezama iz obaveznog zdravstvenog osiguranja. FZZO CG ima svojstvo pravnog lica, sa pravima, obavezama i odgovornostima utvrenim Zakonom i Statutom FZZO CG. Ovom odredbom zakonodavac je FZZO CG dao odreenu samostalnost i autonomiju u izvravanju tih javnih ovlaenja. Organi upravljanja Fondom su Upravni odbor i direktor. Upravni odbor ima 13 lanova koji ine predstavnici samostalnih sindikata, Privredne komore, Ljekarske i farmaceutske komore, Saveza udruenja penzionera, resornih ministarstva i drugih predstavnika obveznika doprinosa. Upravni odbor imenuje i razrjeava Vlada. Direktor organizuje rad i poslovanje Fonda, predstavlja i zastupa Fond, izvrava odluke Upravnog odbora i odgovoran je za zakonitost rada Fonda, rukovodi strunom slubom, predlae opte akte i vri druge poslove u skladu sa zakonom i statutom Fonda. Direktora Fonda imenuje i razrjeava, na osnovu konkursa, Upravni odbor Fonda, uz prethodnu saglasnost Vlade. FZZO CG je jedini nosilac obaveznog zdravstvenog osiguranja u Crnoj Gori u Crnoj Gori. Takoe, FZZO CG obezbjeuje i sprovodi dobrovoljno zdravstveno osiguranje. Makroorganizaciju, prava, obaveze i odgovornosti, odluivanje organa FZZO CG, kao i druga pitanja od znaaja za rad i funkcionisanje FZZO CG preciznije su ureena Statutom na koji, shodno odredbama lana 94, saglasnost daje Vlada Crne Gore.

Poslovi koje obavlja FZZO CG u vrenju javnih ovlaenja su sljedei: Uestvuje u sprovoenju zdravstvene politike u vezi sa obaveznim zdravstvenim osiguranjem; U vrenju ovih poslova sarauje se sa Ministarstvom zdravlja i Vladom Crne Gore, kao i drugim organima i institucijama koje su nadlene i imaju odgovornost za obezbjeivanje i stvaranje uslova za ostvarivanje zdravstvenog osiguranja. Iz tog ovlaenja proizilazi i obaveza poboljanja sistema ZZ i ZO. Odreuje obim standarda zdravstvene zatite, u skladu sa zakonom i utvruje prioritete u finansiranju zdravstvene zatite; Za realizaciju tih zakonskih ovlaenja FZZO CG uspostavljena je obimna evidencija o korienju zdravstvenih usluga i drugih prava iz zdravstvenog osiguranja. Takoe su dostupne evidencije iz oblasti socijalne medicine i zdravstveno-statistikih podataka. Vodi evidenciju o osiguranim licima i obveznicima uplate doprinosa; FZZOCG je uspostavio informatiki podrane baze podataka i organizovao decentralizovan i mreno povezan servis slubi za obavljanje tih poslova. Evidencije su aurne i kvalitetne, ukljuujui i podatke o ostvarivanju prava. Neophodna je povezanost sa Poreskom upravom, Zavodom za statistiku, Zavodom za zapoljavanje i Republikim fondom za penzijsko i invalidsko osiguranje, to e omoguiti Projekat objedinjene registracije obveznika uplate poreza i doprinosa. Obavlja poslove u vezi sa ostvarivanjem prava osiguranih lica, brine o zakonitom ostvarivanju tih prava i prua potrebnu pomo u ostvarivanju prava i zatitu njihovih interesa; U okviru obavljanja ovih poslova propisuje postupke i naine ostavarivanja prava osiguranih lica u vezi ostvarivanja zdravstvene zatite, prava na naknadu zarade za vrijeme privremene sprijeenosti za rad, prava na putne trokove i dr. Kroz ova akta obezbjeuje i ostvarivanje prava i zatitu interesa osiguranih lica. Utvruje prioritete u finansiranju zdravstvene zatite iz sredstava obaveznog zdravstvenog osiguranja; U okviru ovlaenja i na osnovu praenja realizovanih podataka o trendovima zdravstvenog stanja stanovnitva, uzroka smrti i drugih empirijskih podataka u korienju zdravstvene zatite osiguranih lica, utvruje kriterijume za zakljuivanje godinjih ugovora. Dogovorene prioritete FZZO CG planira i finansijski kvantifikuje u godinjem finansijskom planu. Predlae kriterijume za zakljuivanje ugovora sa davaocima zdravstvenih usluga, zakljuuje ugovore i vri kontrolu ugovornih obaveza; Ugovori se zakljuuju najkasnije do 31. marta za tekuu godinu. Za realizaciju ovih zadataka FZZOCG organizuje informatiki podrano prikupljanje finansijskih i drugih podataka od davalaca zdravstvenih usluga, posebno obimnu slubu kontrole radi kontrolisanja troenja sredstava koja je zdravstvena ustanova ostvarila na osnovu ugovora sa FZZO CG. Utvruje kriterijume i mjerila za odreivanje cijena zdravstvenih usluga obuhvaenih obaveznim zdravstvenim osiguranjem, odreuje cijene zdravstvenih usluga; Za uspjeno ostvarivanje ove nadlenosti organizovan je tim planskoanalitikih strunjaka i ljekara koji vre kontrolu. Uveden je novi nain

22

fakturisanja sa potpuno jasno definisanim standardima za slanje odreenih podataka iz zdravstvenih ustanova informatikim putem. Obezbjeuje sprovoenje meunarodnih ugovora o obaveznom zdravstvenom osiguranju; Zbog odreenog broja domaih osiguranika koji rade u inostranstvu, turista i poslovnih ljudi koji dolaze u Crnu Goru, do sada zakljueni meunarodni sporazumi dosljedno su implementirani a kroz postupak njihovih izmjena i dopuna vri se prilagoavanje propisima i postupcima EU. Donosi godinji program zdravstvene zatite, nacrt finansijskog plana i usvaja predlog izvjetaja o poslovanju; Ovo je nadlenost Upravnog odbora propisana lanom 91 Zakona o zdravstvenom osiguranju. Ona podrazumijeva veliku odgovornost i obavezu strune slube oko pripreme strunih materijala za donoenje odluka po ovim dokumentima. Predlae visinu uea osiguranih lica u trokovima korienja zdravstvene zatite; Po lanu 59 Zakona o zdravstvenom osiguranju, utvrivanje visine uea je nadlenost Ministarstva zdravlja, ali FZZOCG priprema osnove za donoenje odluke na osnovu uspostavljenih evidencija o vrstama bolesti, visini trokova dijagnostike, lijeenja i rehabilitacije, kao i lica koja ne podlijeu linom ueu u trokovima korienja ZZ. Razmatra stanje u oblasti zdravstvenog osiguranja i predlae mjere za efikasno funkcionisanje ZO u Crnoj Gori; Na osnovu lana 88 take 11 Zakona o zdravstvenom osiguranju, Fond je ovlaen da razmatra, analizira i ocjenjuje stanje u oblasti ZO i predlae mjere za efikasno funkcionisanje i razvoj. Saglasno navedenom, FZZO CG donosi godinje programe rada i finansijske planove, srednjorone i dugorone planove i opte akte za ostvarivanje prava osiguranih lica. Na osnovu tog zakonskog ovlaenja, FZZOCG je izradio Strateki razvojni plan Republikog fonda za zdravstveno osiguranje do 2011. godine. Sprovodi dobrovoljno zdravstveno osiguranje i obezbjeuje ga u skladu sa Zakonom o zdravstvenom osiguranju; Za organizovanje i sprovoenje ovog zadatka FZZO CG je izradio projekat uvoenja i organizovanja programa DZO. Takoe je pripremljen i predlog Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o zdravstvenom osiguranju, koje se znaajnim dijelom odnose upravo na uvoenje DZO.

23

3.1. Organizacija Fonda za zdravstveno osiguranjeFZZO CG je samostalna finansijska institucija ije strune, administrativne, pravne, ekonomske i druge poslove obavlja struna sluba. U FZZO CG trenutno radi 207 zaposlenih, od ega 108 sa visokom strunom spremom, to je dobra kadrovska struktura. Veina procesa rada u FZZO CG informatiki je podrana. Fond za zdravstveno osiguranje organizovan je u centrali, 10 podrunih jedinica i 11 kancelarija u sastavu podrunih jedinica. Centrala je organizovana u etiri sektora i etiri slube, i to: Kabinet direktora Sluba za odnose s javnou Sluba za internu reviziju Sluba za javne nabavke Sluba za kadrovske i opte poslove Sektor za ostvarivanje prava iz zdravstvenog osiguranja, koji ine: Odjeljenje za obavezno zdravstveno osiguranje Odjeljenje za meunarodno zdravstveno osiguranje Odjeljenje za dobrovoljno zdravstveno osiguranje24

Odjeljenje za pravne poslove Sektor za finansije i raunovodstvo koji ine: Odjeljenje za finansije Odjeljenje za raunovodstvo Odjeljenje za praenje naplate doprinosa i sistema NZR Sektor za plansko-analitike i poslove kontrole, koji ine: Odjeljenje za plan i analizu Odjeljenje za kontrolu sprovoenja ugovora i ostvarivanje prava osiguranih lica iz obaveznog zdravstvenog osiguranja Odjeljenje za kontrolu sprovoenja ugovora i ostvarivanje prava osiguranih lica iz dobrovoljnog zdravstvenog osiguranja Sektor za razvoj i informacione tehnologije, koji ine: Odjeljenje za razvoj i upravljanje promjenama Odjeljenje za razvoj informacionog sistema Odjeljenje za operativu

25

26

4.FINANSIRANJE ZDRAVSTVENOG OSIGURANJA U CG

Sistem obaveznog zdravstvenog osiguranja u Crnoj Gori organizovan je po Bizmarkovom modelu, gdje doprinosi ine osnovni izvor prihoda. Sistem obaveznog zdravstvenog osiguranja i nain finansiranja zdravstvene zatite u Crnoj Gori zasniva se na generacijskoj uzajamnosti i solidarnosti u prikupljanju sredstava, kao i na pravinosti u upotrebi tih sredstava kako bi se obezbijedio jednak pristup zdravstvenim uslugama i neophodna pokrivenost stanovnitva zdravstvenim osiguranjem. Potujui smjernice za reformu zdravstvene djelatnosti koje su date u Strategiji zdravstvene politike u Crnoj Gori do 2020.godine, teilo se podizanju kvaliteta zdravlja graana Crne Gore i poboljanja zdravstvenog sistema u okviru raspoloivih finansijskih sredstava. Sistem funkcionisanja zdravstvenog osiguranja zasniva se na principu meusobnih usklaivanja interesa osiguranih lica, obveznika uplate doprinosa i prava utvrenih zakonom. Fond za zdravstveno osiguranje Crne Gore je u vrenju javnih ovlaenja nosilac obaveznog zdravstvenog osiguranja u Crnoj Gori i duan je da obezbjeuje prava osiguranih lica na osnovu finansijskih mogunosti. Osigurana lica ostvaruju zdravstvenu zatitu u javnim zdravstvenim ustanovama i ustanovama sa kojima FZZO CG ima zakljuene ugovore. Zakonske obaveze za naplatu doprinosa objedinjuju se u Poreskoj upravi Crne Gore.

Potujui smjernice za reformu zdravstvene djelatnosti koje su date u Strategiji zdravstvene politike u Crnoj Gori do 2020.godine, teilo se podizanju kvaliteta zdravlja graana Crne Gore i poboljanja zdravstvenog sistema u okviru raspoloivih finansijskih sredstava. Sistem funkcionisanja zdravstvenog osiguranja zasniva se na principu meusobnih usklaivanja interesa osiguranih lica, obveznika uplate doprinosa i prava utvrenih zakonom. Fond za zdravstveno osiguranje Crne Gore je u vrenju javnih ovlaenja nosilac obaveznog LEGENDA: zdravstvenog osiguranja u Crnoj Gori i upravljanje, organizacija 1: obezbjeivanje zdravstvenog osiguranja, duan je da obezbjeuje prava osiguranih lica na osnovu obrauna doprinosa 2: naini finansijskih mogunosti. Osigurana lica ostvaruju zdravstvenu zatitu u javnim zdravstvenim doprinosa 3: prikupljanje ustanovama i ustanovama sa kojima FZZOCG ima zakljuene ugovore. Zakonske obavezeobraunski mehanizmi objedinjuju se u Poreskoj upravi Crne Gore. 4: ugovorni odnosi i za naplatu doprinosa 5: ostvarivanje zdravstvenih usluga

Osigurana lica

3

5 1Davaoci zdravstvenih usluga Primarni Primarni nivo ZZ Sekundarni nivo ZZ Terciarni nivo ZZ

Poreska uprava Doprinosi

2

4

Iz sredstava LEGENDA:

OZO pravo na zdravstvenu zatitu i druga prava iz zdravstvenog osiguranja ostvaruje ccaosiguranja, upravljanje, organizacija ega izbjegla lica ine cca 642.000 osiguranih lica, od 1: obezbjeivanje zdravstvenog 18.500. 2: naini obrauna doprinosa3: prikupljanje doprinosa Konsolidovani bilans javne potronje, iji je sastavni dio i zdravstvena potronja, 4: ugovorni odnosi i obraunski mehanizmi zasnovan je na kretanju osnovnih

28

makroekonomskih indikatora i utvruje se je utvreno i uee zdravstvene potronje iz sredstava obaveznog zdravstvenog osiguranja u Bruto drutvenom proizvodu (u daljem tekstu BDP). Iz sredstava OZO pravo na zdravstvenu zatitu i druga prava iz zdravstvenog osiguranja ostvaruje cca 642.000 osiguranih lica, od ega izbjegla lica ine cca 18.500. Budetom Crne Gore, ime 5: ostvarivanje zdravstvenih uslugaKonsolidovani bilans javne potronje, iji je sastavni dio i zdravstvena potronja, zasnovan je Podaci o godinjem kretanju BDP i izdataka za obavezno zdravstveno osiguranje na kretanju osnovnih makroekonomskih indikatora i utvruje se Budetom Crne Gore, ime u Crnoj Gori dati su u sljedeoj tabeli: je utvreno i uee zdravstvene potronje iz sredstava obaveznog zdravstvenog osiguranja u Bruto drutvenom proizvodu (u daljem tekstu BDP). Izdaci Indeks rasta Uee Bruto drutveni proizvod Indeks rasta BDP po Godina FZZOCG izdataka FZZOCG u - BDP (milion ) BDP stanovniku (mil ) Fonda BDP 19 2002 1.360,10 105,02 2.208,00 92,09 121,15 6,77

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

1.510,10 1.669,80 1.815,00 2.148,90 2.807,90 3.338,00e1 3.715,00e

111,03 110,58 108,70 118,40 130,67 118,88 111,29

2.435,00 2.684,00 2.912,00 3.443,00 4.484,00 5.312,92 5.893,44

96,57 95,58 108,89 117,94 138,52 172,48 160,00

104,87 98,98 113,93 108,31 117,45 124,52 92,76

6,39 5,72 6,00 5,49 4,93 5,17 4,31

* Izvor: Monstat; Ekonomska politika Crne Gore za 2009.godinu Izuzev 2005.godine, uee izdataka za obavezno zdravstveno osiguranje u BDP Crne Gore, u posmatranom periodu od 2002. do 2007.godine (ukljuujui i procjenu za 2009.g.), pokazuje tendenciju smanjenja, kao rezultat breg rasta BDP od izdataka za obavezno zdravstveno osiguranje.

* Za 2008. i 2009.g. postoji samo procjena BDP-a (e - estimation)

BDP u 2007.godini iznosio je 2.807,90 mil. ili po stanovniku je 4.484 . Uee izdataka obaveznog zdravstvenog u ukupnom BDP u 2007.g. je 4,93%, dok je procjena za 2008.g. 5,17% a za 2009.g. 4,31%. Izdaci za obavezno zdravstveno osiguranje po osiguranom licu u 2007.godini iznosili su 216 (u 2008.g. 268).

BDP po stanovniku u $Drava Albanija Austrija Belgija Bosna i Hercegovina Bugarska Hrvatska eka Danska Finska Njemaka Italija Norveka Slovaka Slovenija Makedonija Turska Crna Gora * EU 2001 1.300 23.702 22.471 1.175 1.690 4.625 6.048 29.956 24.071 22.932 19.440 37.872 3.924 9.443 1.676 2.857 3.001 18.782 2002 1.535 25.772 24.437 1.362 1.944 5.025 7.379 32.375 26.115 24.521 21.260 42.313 4.558 11.181 1.860 3.349 3.136 20.458 2003 1.933 31.304 29.750 1.684 2.539 6.479 8.955 39.456 31.455 29.469 26.104 49.324 6.131 13.909 2.277 4.317 3.458 24.734 2004 2.439 35.663 34.319 2.183 3.109 7.724 10.730 45.320 35.976 33.093 29.850 56.319 7.806 16.115 2.637 5.494 3.812 28.344 2005 / 37.248 36.022 / / / 12.201 47.642 37.489 34.023 30.713 65.350 8.803 / / 6.720 4.136 29.613 2006 / 38.924 37.522 / / / 13.949 50.765 39.643 35.241 31.659 72.016 10.219 / / 7.268 4.890 31.100

29

Izvor: http://data.euro.who.int/hfadb; U prethodnoj tabeli prikazani su podaci o BDP po stanovniku u Crnoj Gori i pojedinim evropskim dravama, iz kojih se vidi da jedino Albanija, Bosna i Hercegovina, Bugarska i Makedonija imaju manji BDP od Crne Gore.

Uee (u %) izdataka za zdravstvo iz javnog sektora u BDPDrava Albanija Austrija Belgija Bosna i Hercegovina Bugarska Hrvatska eka Danska Finska Njemaka Italija Norveka Srbija Slovaka Slovenija Makedonija Turska Crna Gora EU 2001 2,30 7,60 6,70 3,70 4,00 7,00 6,00 7,10 5,10 8,30 6,10 7,40 4,80 4,90 6,40 5,40 3,80 5,87 6,21 2002 2,30 7,60 6,70 4,80 4,40 5,80 6,40 7,30 5,40 8,40 6,20 8,20 5,90 5,00 6,40 5,70 4.10 6,77 6,38 2003 2,40 7,70 6,70 5,60 4,60 6,10 6,70 7,80 5,60 8,50 6,20 8,40 6,00 5,20 6,30 6,00 4,30 6,39 6,61 2004 2,70 7,80 7,00 5,10 4,60 6,20 6,40 7,80 5,70 8,10 6,60 8,10 5,80 5,30 6,30 5,70 4,30 5,72 6,62 2005 2,60 7,70 6,80 5,20 4,70 6,00 6,30 7,90 5,90 8,20 6,80 7,60 5,70 5,30 6,20 5,50 4,10 6,00 6,76

Izvor: http://data.euro.who.int/hfadb;30

Najmanje uee izdataka za zdravstvo u BDP zabiljeeno je u Albaniji (2,6% u 2005.godini), a najvee u Njemakoj (8,2%). Izdaci za zdravstvo iz javnog sektora po stanovniku u periodu od 2001. do 2005. godine prikazani su u sljedeoj tabeli. Izdaci za zdravstvo iz javnog sektora po stanovniku (u $)Drava Albanija Austrija Belgija Bosna i Hercegovina Bugarska Hrvatska eka Danska Finska Njemaka Italija Norveka Srbija Slovaka Slovenija Makedonija Turska EU 2001 95 2.197 1.90 3 250 268 700 971 2.084 1.361 2.227 1.654 2.729 178 594 1.162 317 311 1.510 2002 97 2.316 2.019 341 329 632 1.081 2.236 1.480 2.326 1.657 3.029 235 650 1.242 346 340 1.608 2003 110 2.422 2.027 418 371 722 1.203 2.366 1.545 2.430 1.697 3.214 258 700 1.276 378 359 1.708 2004 138 2.568 2.172 417 396 786 1.238 2.531 1.700 2.435 1.823 3.411 283 781 1.369 385 412 1.797 2005 142 2.639 2.194 457 444 813 1.282 2.650 1.787 2.499 1.909 3.616 284 840 1.418 401 422 1.887

Izvor: http://data.euro.who.int/hfadb; Najmanje izdatke za zdravstvo po stanovniku u 2005.godini ima Albanija, 142 $, a najvee Norveka 3.616 $.

5.POKRIVENOST STANOVNITVA OBAVEZNIM ZDRAVSTVENIM OSIGURANJEMOsigurana lica Osnov osiguranja nosioci Zaposleni lanovi Ukupno nosioci Nezaposleni lanovi Ukupno nosioci Penzioneri lanovi Ukupno nosioci Poljoprivrednici Izbjegla lica nosioci Ostali UKUPNO lanovi Ukupno lanovi Ukupno 2008.g. 182.397 121.546 303.943 97.006 63.053 160.059 97.762 29.461 127.223 9.832 7.292 17.124 18.584 12.104 3.707 15.811 642.744 % uea 28,38 18,91 47,29 15,09 9,81 24,90 15,21 4,58 19,79 1,53 1,13 2,66 2,89 1,88 0,58 2,46 100,00

Sa stanovita zdravstvenog osiguranja vrlo je vano uee populacije starosti do 14 godina koje u Crnoj Gori 18,38% i preko 65 godina, sa ueem od 13,88% u ukupnoj populaciji. Takoe je vaan podatak o oekivanom trajanju ivota, koje predstavlja sveobuhvatan pokazatelj zdravstvenog stanja stanovnitva. Oekivano trajanje ivota na roenju je pokazatelj oekivanog broja godina koje e doivjeti novoroene odreenog pola ukoliko nastave da se odravaju postojee stope mortaliteta.U periodu 1999/2000. godina ovaj pokazatelj je za Crnu Goru iznosio 73,56 godina, odnosno 76,27 godina za ene, a 71,05 godina za mukarce.

5.1. Zdravstveno stanje stanovnitva Vitalna statistika Podaci o prirodnom kretanju stanovnitva Crne Gore od 1991. do 2007. godine (koja je posljednja za koju imamo podatke) ukazuju da je u navedenom periodu izraena tendencija starenja populacije, kao posljedica pada stope nataliteta, prirodnog prirataja i rasta stope opteg mortaliteta. Kretanje navedenih pokazatelja zdravlja u Crnoj Gori, uporedno za 1991.i 2007. godinu je prikazano u sljedeoj tabeli. Osnovni vitalni pokazatelji stanovnitva Crne Gore u 1991. i 2007. godini Pokazatelj32

1991 broj 9606 3970 107 5636 9606/3970 stopa 15,50 6,40 11,14 9,10 2,42 broj 7834 5979 58 1855 7834/5979

2007 stopa 12.46 9.51 7.40 2.95 1.31

ivoroeni Ukupno umrli Umrla odojad Prirodni prirataj Vitalni indeks

Za razliku od prole decenije, kada je zapaena znaajnija tendencija pada stope nataliteta, period 2004-2007. karakterie stabilizovanje stope nataliteta (vrijednost stope nataliteta u 2004. godini iznosila je 12.60, u 2005.godini 11,85, u 2006.godini 12,14 i u 2007.godini 12,46). Rast opte stope mortaliteta je takoe stabilizovan za period 2004-2007. godina (opta stopa mortaliteta u 2004. godini iznosila je 9,2, u 2005.godini 9,37, u 2006.godini 9,56 i u 2007.godini 9,51). Stopa mortaliteta odojadi u 2005. godini znaajno je porasla u odnosu na 2004. godinu, i iznosila je 9,52 dok je u 2004. godini 7,77. Za razliku od 2006. godine kada je stopa mortaliteta odojadi iznosila 11,02 u 2007.godini je 7,40. Oscilacije stope mortaliteta odojadi su u Crnoj Gori posljedica malobrojne populacije odojadi gdje mali broj sluajeva drastino poveava, odnosno smanjuje ovu stopu. Smanjenja stope mortaliteta odojadi u odnosu na 1991. godinu, smanjenja stope prirodnog prirataja u odnosu na 1991.godinu (kao posljedica smanjenja stope nataliteta i poveanja stope mortaliteta), uz istovremeno smanjenje vrijednosti vitalnog indeksa sa 2,42 na 1,31 u 2007. godini) karakterie period 1991-2007.godine. Oekivano trajanje ivota na roenju za Crnu Goru za 2007.g. iznosilo je 73,77 godina, odnosno 76,06 godina za ene, a 71,22 godina za mukarce.* Izvor podataka: statistiki godinjaci Instituta za javno zdravlje Crne Gore ** Posljednji raspoloivi podaci MONSTAT-a.

Osnovni pokazatelji prirodnog kretanja stanovnitva CG od 1991. do 2007. g.16 14 12

15.3

Osnovni pokazatelji prirodnog kretanja stanovnitva Crne Gore od 1991 do 2007. godine12.6 9.2 7.77 11.85 9.52 9.41 12.14 11.02 9.56

indikatori

11.14 10 9.18 6 4 2 0

12.46 9.51 7.4 2.95

6.4

3.45 1991 ivoroeni 2004 umrli

2.44 2005

2.52 2006

2007 prirodni prirataj

umrla odojad

Mortalitet Visoko uee kardiovaskularnih (55,80%) i malignih oboljenja (15,77%) u strukturi mortaliteta za 2007. godinu, ukazuje na prisustvo vie faktora rizika kao to je puenje, alkoholizam, nepravilna ishrana, nedovoljna fizika aktivnost, ali i dejstvo faktora rizika iz okruenja (zagaen vazduh, hrana, voda, loi socioekonomski uslovi ivota itd.). U reformi zdravstvene zatite prioritet je dat primarnoj zdravstvenoj zatiti, a u okviru nje promociji zdravlja i prevenciji bolesti i bolesnih stanja. Ostvarivanjem zacrtanih preventivnih aktivnosti u Programu zdravstvene zatite ostvarivae se i ciljevi zdravstvene politike. Nedovoljno definisana stanja (simptomi, znaci i nenormalni kliniki i laboratorijski nalazi) sa 13,38% uea u ukupnom mortalitetu, ukazuju na nezadovoljavajui kvalitet podataka koje koristimo u analizi uzroka smrti. Povrede, trovanja i posljedice spoljnih faktora (3,90%) ukazuju na neodgovarajuu zatitu na radnom mjestu, u kui, u saobraaju kao i sve prisutnije rizine oblike ponaanja.33

Prikaz vodeih uzroka smrti stanovnitva CG u 2007. godini po grupama oboljenja Broj umrlih Bolesti sistema krvotoka (I00 - I99) Tumori (C00 D48) Simptomi, znaci i nenormalni kliniki i laboratorijski nalazi (R00 R99) Bolesti sistema za disanje (J00 J99) Povrede, trovanja i posljedice djelovanja spoljnih faktora (S00 T98) Ostala oboljenja UKUPNO Broj umrlih 3336 943 800 236 233 431 5979 % uee u strukturi umrlih 55.80 15.77 13.38 3.95 3.90 7.21 100.00 Stopa mortaliteta 5.30 1.50 1.27 0.38 0.37 0.69 9.51

Morbiditet U vanbolnikom morbiditetu stanovnitva Crne Gore u 2008. godini dominantne su bolesti sistema za disanje sa 320.554 sluajeva (49,01%). Bolesti mokrano-polnog sistema u vanbolnikom morbiditetu uestvuju sa 8,35%, a bolesti sistema krvotoka sa 50.495 sluajeva (7,72%). U strukturi vanbolnikog morbiditeta slijede bolesti sistema za varenje (4,48%) i zarazne i parazitarne bolesti (4,12%). Ostale bolesti u ukupnom morbiditetu uestvuju sa 26,32%.

Struktura vanbolnikog morbiditeta Struktura vanbolnikog morbiditeta u 2008. godini u 2008. godini

Struktura vanbolnikog morbiditeta u 2008. godini

U bolnikom morbiditetu dominantne su sistema krvotoka, koje koje su U bolnikom morbiditetu dominantne su bolesti bolesti sistema krvotoka,su u optoj strukturi u hospitalizovanih bolesnika u 2008. godini uestvovale sa 15,11%, bolesti morbiditeta optoj strukturi morbiditeta hospitalizovanih bolesnika u 2008. godini uestvovale sa 10,91%, sistema za varenje 11,40%, sistema za 8,45% 34 sistema za disanje sa 15,11%, bolesti sistema za disanje sa 10,91%,tumori sa varenje i povrede, spoljnih trovanjabolnikom tumori sa 8,45% i povrede, trovanja i posljedice djelovanjaoptoj strukturivodeih i 11,40%, morbiditetu posljedice djelovanja spoljnih faktora, ije je uee iznosilo 7,42%. Pet U faktora, ije je ueedominantne su bolesti sistema krvotoka, koje su u 53,29% iznosilo 7,42%. registrovanih u bolnikom morbiditetu. Pet vodeih grupa oboljenja ine grupa morbiditeta ine 53,29% svih oboljenja 2008. godini uestvovale sa 15,11%, bolesti oboljenja hospitalizovanih bolesnika u svih oboljenja registrovanih u bolnikom morbiditetu. sistema za disanje sa 10,91%, sistema za varenje 11,40%, tumori sa 8,45% i povrede, Struktura bolnikog morbiditeta u 2008. godinitrovanja i posljedice djelovanja spoljnih faktora, ije je uee iznosilo 7,42%. Pet vodeih grupa oboljenja ine 53,29% svih oboljenja registrovanih u bolnikom morbiditetu.

Struktura bolnikog morbiditeta u 2008. godini

Struktura bolnikog morbiditeta u 2008. godini

Imunizacija u Crnoj Gori Imunizacija u Crnoj Gori

Programom zdravstvene zatite Crnoj Programom zdravstvene zatite uu Crnoj Gori za 2008.godinu predvieni su prioriteti za Gori za 2008.godinu predvieni su prioriteti za unapreenje zdravlja meu kojima je i sprovoenje obaveznih preventivnih pregleda po vrsti, unapreenjei zdravlja meu kojima je okviru obima usluga koje se preventivnih pregleda po vrsti, i sprovoenje obaveznih odnose na sprjeavanje i obimu grupama osiguranih lica u obimusuzbijanje bolesti. Obim usluga kojima se sprjeavaju i suzbijaju zarazne bolesti na sprjeavanje i i grupama osiguranih lica u okviru obima usluga koje se odnose definisan je suzbijanje bolesti. Obim usluga kojimazaraznih bolesti i iProgramom zarazne bolesti definisan je Zakonom o zatiti stanovnitva od se sprjeavaju suzbijaju obaveznih imunizacija stanovnitva protiv odreenih od zaraznih u Crnoj Gori (u skladu sa predvienim Zakonom o zatiti stanovnitva zaraznih bolestibolesti i Programom obaveznih imunizacija kalendarom vakcinacije) i obuhvatom od bolesti u Crnoj Gori (u skladu sa predvienim stanovnitva protiv odreenih zaraznih 95%. kalendarom vakcinacije) i obuhvatom od 95%. 20

Imunizacija u Crnoj Gori Programom zdravstvene zatite u Crnoj Gori za 2008.godinu predvieni su prioriteti za unapreenje zdravlja meu kojima je i sprovoenje obaveznih preventivnih pregleda po vrsti, obimu i grupama osiguranih lica u okviru obima usluga koje se odnose na sprjeavanje i suzbijanje bolesti. Obim usluga kojima se sprjeavaju i suzbijaju zarazne bolesti definisan je Zakonom o zatiti stanovnitva od zaraznih bolesti i Programom obaveznih imunizacija stanovnitva protiv odreenih zaraznih bolesti u Crnoj Gori (u skladu sa predvienim kalendarom vakcinacije) i obuhvatom od 95%.

IMUNIZACIJA U CRNOJ GORI ZA 2008.g.VAKCINA OBUHVAT

Protiv tuberkuloze BCG na roenju i tokom prve godine ivota Protiv difterije, tetanusa i velikog kalja 3 doze u prvoj godini ivota DTP revakcinacija u drugoj godini ivota DT/dT dT TT tri revakcinacije: u prvom i posljednjem razredu osnovne kole u zavrnom razredu srednje kole

98,10%3 96,10% 91,80% 95,9 - 98,1% 12201 lice4 4666 lica 2453 lica 96,10% 91,5% 98,1% 96,9%35

povrijeena lice koja su primila jednu dozu vakcine TT povrijeena lica koja su primila dvije doze vakcine povrijeena lica koja su revakcinisana Protiv djeje paralize 3 doze u prvoj godini ivota OPV tri revakcinacije: u drugoj godini ivota u prvom i posljednjem razredu osnovne kole

Protiv virusnog hepatitisa B 3 doze za djecu ije su majke HBsAg+ revakcinacija u drugoj godini ivota Hepatitis B kompletna imunizacija odraslih (3 doze) imunizacija odraslih koja je u toku Protiv morbila, rubeole i parotitisa u drugoj godini ivota MMR dvije revakcinacije: u prvom i estom razredu osnovne kole Protiv hemofilusa influence tip B tri doze u prvoj godini ivota Hib revakcinacija u predkolskom uzrastu Antirabina zatita Postekspoziciona vakcinacija ozlijeenih lica od strane ivotinje Preekspoziciona vakcinacija Vakcinacija protiv gripa Grip Ukupno vakcinisanih lica Struktura vakcinisanih protiv gripa: stariji od 65 godina zdravstveni radnici hronini bolesnici mlai od 65 godina

94,80% 214 lica 218 lica 89,50% 98,3% 96,1% 95,10% 93,10% 224 lica 5 lica 28886 lica 84,90% 3,30% 11,80%

-

* Obuhvat izvrenih planiranih sistematskih vakcinacija djece u Crnoj Gori iskazan je u odnosu na broj osiguranih lica koja su prikazale nadlene zdravstvene slube koje sprovode vakcinaciju u optinama * Obuhvat predstavalja ukupan broj vakcinisanih lica u 2008. godini

5.2. KADROVI U ZDRAVSTVUNa kraju 2008. godine u javnim ustanovama Crne Gore je radilo 7231 radnika, od ega 5405 medicinskih radnika i saradnika i 1826 zaposlenih nemedicinske struke. Kadrovi u zdravstvu u Crnoj Gori na kraju 2008. godine Vanbolnike slube Broj Medicinski radnici i saradnici % Bolnike slube Broj % Svega ZU Broj % AU Montefarm Broj 225 % UKUPNO Broj %

Profil kadra

2318 77.60 2862 73.08 5180 75.04

68.60 5405 74.75

Nemedicinski radnici 669 UKUPNO

22.40 1054 26.92 1723 24.96

103

31.40 1826 25.25

2987 100.00 3916 100.00 6903 100.00 328 100.00 7231 100.00

Odnos medicinskog i nemedicinskog kadra, zaposlenog u svim javnim slubama u zdravstvenom sektoru, a prema popisu kadra na dan 31. 12. 2008. godine, bio je 2,96:1 (odnosno na 100 medicinskih radnika i saradnika radilo je 33,78 nemedicinskih). Struktura zastupljenosti visokostrunog medicinskog kadra i zdravstvenih saradnika je: U vanbolnikim slubama radi 641 ljekar (137 opte medicine, 98 na specijalizaciji i 406 specijalista), 17 stomatologa, 94 farmaceuta i 42 zdravstvenih saradnika sa visokom strunom spremom; U stacionarnim zdravstvenim ustanovama radi 671 ljekar ( 180 na specijalizaciji i 491 specijalista), 28 stomatologa, 5 farmaceuta i 56 zdravstvenih saradnika sa visokom strunom spremom.

36

Struktura zastupljenosti visokostrunog medicinskog kadra u CG u 2008. godini897

1000 750 500 250 0137 278

45

99

Opte medicine Na specijalizaciji

Specijalista

Stomatologa

Farmaceuta

Jedan od osnovnih parametara za praenje rada zdravstvene slube i preduslov za poboljanje zdravstvenog stanja je obezbijeenost stanovnitva zdravstvenim kadrom. Obezbijeenost stanovnitva Crne Gore zdravstvenim radnicima i saradnicima u javnim zdravstvenim ustanovama 2008. godine Profil kadra Ljekari Zdravstveni saradnici sa VSS Stomatolozi Farmaceuti Sa viom i srednjom strunom spremom Broj kadra 1312 98 45 99 3851 5405 % kadra 24.30 1.82 0.83 1.83 71.22 100.00 Broj osiguranika na jednog zdravstvenog radnika i saradnika 489 6545 14253 6479 167 119

Ukupno

Obezbijeenost stanovnitva ljekarima u CG i zemljama u Evropi u 2007. godini *4

3.6 3.1 2.8 2.5 2.6 1.9 1.2

3.5

3

2.7

37

2

1.5

1

0

E u regio n

A lbanija

B ugars ka

H rvats ka

M o ldavija M aars ka

C rna G o ra

N jemaka

S rbija

T urs ka

Broj ljekara na 1000 stanovnika u 2008. godini iznosio je 2,045. U strukturi zdravstvenih radnika i saradnika u javnim zdravstvenim ustanovama, a prema strunom obrazovanju, najvie je zaposlenih sa srednjom strunom spremom (66,9%), ljekara (24,27%) i vie strune spreme (4,24%). Farmaceuti i zdravstveni saradnici uestvuju sa 1,82%, stomatolozi sa 0,83% i zaposleni sa niom strunom spremom 0,11%.

* Izvor HFA DB, novembar 2008. g.

Ljekari prema vrsti javne zdravstvene ustanove u Crnoj Gori u 2008. godini

5.3. ORGANIZACIJA ZDRAVSTVENE SLUBEMreu javnih ustanova u zdravstvu Crne Gore ini: 18 domova zdravlja, Zavod za hitnu medicinsku pomo,38

7 optih bolnica, 3 specijalne bolnice, Kliniki centar Crne Gore, Institut za javno zdravlje i Apotekarska ustanova Crne Gore. Stomatoloka zdravstvena zatita na primarnom nivou je od 01.01.2008. godine izmjetena iz domova zdravlja i organizovana kao privatna djelatnost. Zakljueni su ugovori sa 121 timom stomatologa u 109 privatnih stomatolokih ordinacija. Zdravstvena sluba je organizovana na tri nivoa. Prvi je nivo primarne zdravstvene zatite koji bi trebao da obezbijedi 80-85% potreba za zdravstvenom zatitom. Nosilac primarne zdravstvene zatite je izabrani doktor u ambulanti, odnosno timovi izabranih doktora. Drugi nivo, nivo sekundarne zdravstvene zatite, obezbjeuje se preko specijalistikih ambulanti i bolnikih postelja. Tercijarni nivo zdravstvene zatite se ostvaruje u subspecijalistikim ambulantama, dijagnostikim centrima i bolnikim odjeljenjima.

Primarna zdravstvena zatita Dom zdravlja je ustanova koja je preko ambulanti izabranog doktora, odnosno timova izabranih doktora medicine i centara i jedinica za podrku izabranim doktorima nosilac primarne zdravstvene zatite. Organizaciono, dom zdravlja ima tri osnovne cjeline: ambulantu izabranog doktora, odnosno timove izabranih doktora (izabranog doktora pedijatra, izabranog doktora za odrasle i izabranog doktora ginekologa),* centre za podrku izabranim doktorima koji su organizovani na lokalnom i regionalnom nivou za: plune bolesti i TBC, dijagnostiku, mentalno zdravlje, djecu sa posebnim potrebama, prevenciju i sl. i jedinice za podrku za: patronau, fizikalnu terapiju primarnog nivoa i sanitetski prevoz.

Izabrani doktori U 2008. godini za pruanje primarne zdravstvene zatite je angaovano 370 timova izabranih doktora (ID) medicine, odnosno 335 izabranih doktora za djecu i odrasle i 35 ID za ene. Optereenost ljekara u odnosu na posjete u primarnoj zdravstvenoj zatitiu u CG u 2008. godini

39

U odnosu na broj pregleda planiranih Programom zdravstvene zatite u Crnoj Gori za 2008. godinu, doktori medicine su ostvarili prosjeno 3,53 pregleda po osiguraniku (planirano 3,92), odnosno: izabrani doktori za djecu i odrasle su ostvarili plan sa 93,45%, izabrani doktor za ene sa 55,64%,odnosno ukupno ID medicine su ostvarili plan u 2008.godini sa 90,08%. Stomatoloka zdravstvena zatita prua usluge lijeenja bolesti usta i zuba u hitnim medicinskim stanjima, prevenciju i lijeenje bolesti usta i zuba kod djece do navrenih 18 godina ivota, ena u toku trudnoe i lica starijih od 65 godina ivota. Sekundarna i tercijarna zdravstvena djelatnost Osnovni reformski cilj u razvoju bolnikih kapaciteta je podizanje kvaliteta zdravstvene zatite i usluga, a ne poveanje broja postelja i ostalih resursa. Stopa hospitalizacije i duina lijeenja su polazni kriterijumi u praenju rada bolnike zdravstvene ustanove.

* Izabrani stomatolozi od 01.01.2008. godine nijesu u sastavu doma zdravlja, ve su organizovani kao privatne zdravstvene ustanove.

Ambulantna djelatnost Specijalistiku i subspecijalistiku djelatnost (specijalistike konsultacije) u zdravstvenim ustanovama uglavnom obavljaju ljekari bolnikih ustanova uz angaovanje spoljnih konsultanata. U toku 2008. godine u specijalistikoj djelatnosti je obavljeno: Na nivou domova zdravlja u 27 specijalistikih ordinacija, 380.341 pregleda, ili 4.754 po ljekaru godinje. U poreenju sa brojem posjeta kod ljekara u primarnoj zdravstvenoj zatiti, broj specijalistikih konsultacija ( 0,59 pregleda po osiguraniku) je zadovoljavajui. U strukturi posjeta u specijalistikoj slubi na nivou primarne zdravstvene zatite je bilo 219.449 prvih pregleda (57,7%) i 160.892 ponovnih pregleda (42,3%). Na nivou bolnica u toku 2008. godine 672.976 pregleda ili 13.196 po ljekaru godinje ( 1,05 pregleda po osiguraniku). U strukturi pregleda u specijalistikoj slubi na nivou bolnica je bilo 376.260 (55.9%) prvih i 296.716 (44,1%) ponovnih.

Stacionarna djelatnost Mreu bolnikih kapaciteta javnih zdravstvenih ustanova u Crnoj Gori ine stacionari pri domovima zdravlja, opte bolnice, specijalne bolnice i Kliniki centar Crne Gore i sastoji se od:40

7 optih bolnica: OB Bar (za gravitaciono podruje Bara i Ulcinja), OB Berane (za gravitaciono podruje Berana, Andrijevice, Roaja i Plava), OB Bijelo Polje (za gravitaciono podruje Bijelo Polje i Mojkovac), OB Kotor (za gravitaciono podruje Kotor, Tivat i Herceg Novi), OB Niki (za gravitaciono podruje Niki, avnik i Pluine), OB Pljevlja (za gravitaciono podruje Pljevlja i abljak), OB Cetinje (za gravitaciono podruje Cetinje i Budva); 3 specijalne bolnice ( SB za psihijatriju Dobrota, SB za ortopediju, neurohirurgiju i neurologiju Risan i SB za plune bolesti i TBC Brezovik); i Kliniki centar Crne Gore u zdravstvenom sistemu je ustanova na tercijarnom nivou zdravstvene zatite, a za stanovnitvo Podgorice, Danilovgrada i Kolaina prua usluge sekundarnog nivoa. U svim optim bolnicama u Crnoj Gori pruaju se usluge na sekundarnom nivou na sljedeim odjeljenjima: interna medicina, hirurgija, ginekolokoakuersko odjeljenje, odjeljenje pedijatrije, sa prateim slubama: anesteziologija, transfuziologija, biohemijska laboratorija, radiologija. U pojedinim optim bolnicama, osim navedenih usluga, u okviru internog i hirurkog odjeljenja u 2008.godini pruale su se usluge i iz drugih medicinskih oblasti. Broj ispisanih bolesnika u 2008.godini je 75.033, dok je stopa hospitalizacije 126.* Trend rasta stope hospitalizacije ukazuje na pozitivna kretanja u radu bolnikih ustanova. U Crnoj Gori je, na dan 31. 12. 2008. godine, bilo ukupno 2.422 postelje.

* Stopa hospitalizacije u Crnoj Gori u 2007. godini je iznosila 113,98 i u 2006.godini 107,2.

Bolnike ustanove i postelje u Crnoj Gori za 2008. godini Broj postelja 83 1115 169 179 141 152 286 93 95 509 146 241 122 715 2422 Broj ljekara 9 227 33 37 37 33 39 26 22 53 16 13 24 238 527 Ostvareni bo dani 17087 269906 42121 40637 36324 33719 68102 23388 25615 175963 47752 92444 35767 180824 643780 Broj ispisanih bolesnika 4573 37292 6751 5966 4460 5674 7692 2685 4064 5777 2240 1196 2341 27391 75033 Broj postelja po ljekaru 9.22 4.91 5.12 4.84 3.81 4.61 7.33 3.58 4.32 9.60 9.13 18.54 5.08 3.00 4.6041

JZU Stacionari DZ Opte bolnice Bar Berane Bijelo Polje Kotor Niki Pljevlja Cetinje Specijalne bolnice SB za plune bolesti i TBC Brezovik - Niki SB za psihijatriju Dobrota-Kotor SB za ortop. neuroh. i neurologiju Risan Kliniki centar Crne Gore UKUPNO

Analiza pokazatelja korienja bolnikih kapaciteta ukazuje da je njihov stepen iskorienosti razliit i po nivoima i po ustanovama. Prosjena zauzetost, ili korienje kapaciteta, bilo je najvee u Specijalnoj bolnici za psihijatriju Dobrota Kotor (104,80%), a zatim u: SB za plune bolesti i TBC Brezovik - Niki (89,36%), SB za ortopediju, neurohirurgiju i neurologiju - Risan (80,10%), OB Cetinje (73,67%) i OB Bijelo Polje (70,39%); a najmanje korienje kapaciteta je u stacionarima domova zdravlja (56,25%), OB Kotor (60,61%) i OB Berane (62,03%). Prosjena duina bolnikog lijeenja ukazuje na to koliko je prosjeno jedan pacijent zadravan u stacionarnoj zdravstvenoj ustanovi tokom godine. Pokazalo se da je, kao i ranijih godina, najdue prosjeno lijeenje pacijenata bilo u specijalnim bolnicama 30,46 dana (u Dobroti 77,29 dana), to je u skladu sa patologijom bolesnika (hronino oboljeli pacijenti). Najmanja prosjena duina bolnikog lijeenja je u stacionarima domova zdravlja (3,74 dana). Sljedei bitan pokazatelj rada u bolnicama je broj slobodnih postelja tokom godine. Od ukupno 2422 postelje, koliko ih je bilo u zdravstvenim ustanovama Crne Gore, u toku 2008. godine slobodno je bilo 663 postelje ili 27,37% od ukupnog broja postelja. U optim bolnicama, tokom godine je bilo slobodno 377 postelja (33,8%), u Klinikom centru Crne Gore 221 postelja (30,9 %), u specijalnim bolnicama 28 postelja (5,5%) i 36 postelja u stacionarima domova zdravlja (43,4%).

Prosjena duina lijeenja u bolnicama u Crnoj Gori i okruenju u 2007. g.10 8 6 4 2 07.6 6.0 4.6 7.2 9.8 10.0 8.9 7.9 6.8 7.0 10.0

E u regio n

A lbanija

B ugars ka H rvats ka M o ldavija M aars ka C rna G o ra S lo venija N o rve ka

S rbija

T urs ka

Stopa bolnikog letaliteta (broj umrlih na 1000 lijeenih), kao jedan od pokazatelja kvaliteta rada u bolnicama, u Crnoj Gori je za 2008.godinu iznosila 18,31 (2007.godine stopa letaliteta je bila 19.96). Najvei broj bolniki lijeenih pacijenata u Crnoj Gori je bio stariji od 60 godina, odnosno svaki trei pacijent koji je hospitalizovan bio je stariji od 60 godina.42

Broj ispisanih bolesnika po jednom ljekaru u toku 2008.godini: u optim bolnicama je ispisano 164 bolesnika po jednom ljekaru, u Klinikom centru Crne Gore 115, u specijalnim bolnicama 109 pacijenta po jednom ljekaru. Sa 2.422 standardnom posteljom u bolnikim zdravstvenim ustanovama u 2008. godini ostvaren je nivo pokrivenosti stanovnitva od 3,85 postelje na 1000 stanovnika.

Obezbijeenost stanovnitva posteljama u CG i zemljama u Evropi u 2007. godini.87.1 6.2 6.4 5.4 3.9 2.9 4.0 3.5 2.9 5.4 4.7

6

4

2

0

E u regio n

A lbanija

B ugars ka

H rvats ka

N o rve ka M aars ka C rna G o ra

D ans ka

S rbija

S lo venija

T urs ka

43

44

6.DOPRINOSI ZA OBAVEZNO ZDRAVSTVENO OSIGURANJE

Osnovni izvor finansiranja obaveznog zdravstvenog osiguranja su doprinosi. Osim doprinosa, FZZO CG ostvaruje sredstva iz optih prihoda od Budeta, sredstva po konvencijama, naknade tete, kamate i drugih izvora u skladu sa zakonom. Obveznici obraunavanja i plaanja doprinosa, osnovice i stope doprinosa, rokovi za uplatu i druga pitanja koja se odnose na plaanje doprinosa za obavezno socijalno osiguranje, samim tim i doprinosa za obavezno zdravstveno osiguranje, utvreni su Zakonom o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje (Sl. list CG br.13/07 i 79/08). Doprinosi za obavezno zdravstveno osiguranje su prihod Fonda za zdravstveno osiguranje Crne Gore. Stope po kojima se plaa doprinos za obavezno zdravstveno osiguranje su: Stopa doprinosa za zdravstveno osiguranje zaposlenih u 2009. godini je 10,5%, od ega na teret poslodavca 5,5% i na teret osiguranika 5%, dok je zakonom utvreno dalje smanjenje u 2010. godini i ista bi trebalo da iznosi 9%; od ega na teret poslodavca 5% i na teret zaposlenog 4%. Stopa doprinosa za zdravstveno osiguranje poljoprivrednih osiguranika takoe je 10,5% (od 2010. godine 9%), dok osnovicu ini 12% prosjene mjesene bruto zarade u Crnoj Gori ostvarene u prethodnoj godini, po zaposlenom, a prema podacima dravnog organa za poslove statistike. Stopa doprinosa za zdravstveno osiguranje korisnika penzija po

propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju je 19%, a osnovicu ini iznos penzije. Zavod za zapoljavanje plaa doprinose za ZO nezaposlenih lica koja primaju novanu naknadu po stopi od 5,0% na iznos novane naknade. Najvie prihoda od doprinosa, FZZO CG ostvaruje od doprinosa za ZO zaposlenih u privredi i vanprivredi (realnom i javnom sektoru). Doprinose za ZO zaposlenih plaaju poslodavci prilikom isplate zarade, odnosno novane naknade. Osim prihoda od doprinosa, znaajan izvor prihoda (cca 20%) su opti prihodi iz Budeta iz kojih se obezbjeuje zdravstvena zatita nezaposlenih lica koja ne primaju novanu naknadu, izbjeglih lica, kao i nedostajua sredstva za finansiranje zdravstvene djelatnosti zbog manjeg ostvarenja prihoda usled smanjenja stope doprinosa. Sredstva FZZO CG su javna sredstva iz kojih se u Crnoj Gori finansira samo pravo iz obaveznog zdarvstvenog osiguranja, dok je u toku priprema izmjene Zakona o zdravstvenom osiguranju kojim e se blie definisati postupak uvoenja dobrovoljnog-dopunskog zdravstvenog osiguranja. Od privatnih sredstava u sistem zdravstva ukljuena su samo sredstva od participacije-uea osiguranika u trokovima korienja zdravstvene zatite, koja pokrivaju manje od 1% ukupnih rashoda za zdravstvenu zatitu.

46

7.POSLOVNI REZULTATI

Evidencija u Fondu za zdravstveno osiguranje je zasnovana na modifikovanom obraunskom sistemu prema kojem se rashodi priznaju na osnovu nastanka poslovnog dogaaja nezavisno od plaanja, a prihodi na osnovu priliva novanih sredstava u izvjetajnom periodu. Fond za zdravstveno osiguranje je u 2008. godini ostvario ukupne prihode 183,42 mil., dok su rashodi 172,49 mil., odnosno ostvaren je viak prihoda nad rashodima 10,93 mil..,4 8prihodi rashodi

18 13 6, 4 10 5 8, 89 ,5 8 92 ,0 9 69

200

mil 18013 38 8, 52 8,160

80 60 40 20 0

2001

,7 7 76 ,0 1

100

84

2002

94

2003

,4 1 96 ,5 7

96 ,4 95 0 ,5 8

120

2004 godina

10

2005

2006

11

11

8, 02 7, 94

140

2007

2008

17 2

3, 4

2

48

Kretanje prihoda i rashoda po modifikovanom obraunskom sistemu knjigovodstvenih evidentiranja i izvjetavanja, u periodu od 2001-2008.godine dato je na prethodnom grafikonu.

7.1. PrihodiPrihodi namijenjeni finansiranju zdravstvene zatite u Crnoj Gori su prihodi od doprinosa za zdravstvenu zatitu, prihodi od Budeta i ostali prihodi. U 2008.godini Fond je ostvario ukupno 183,42 mil. prihoda, koji su za 45,04 mil. ili 32,55% vei u odnosu na ostvarene prihode u 2007.godini, kao rezultat sveukupnog ekonomskog rasta u Crnoj Gori, redovnije naplate prihoda i poveanja obuhvata obveznika uplate doprinosa. Struktura ukupnih prihoda data je grafikonom.20,22% 0,25% 0,55% 0,29% 37,22%

15,78% 23,86% Dopr. od zaposl. u privredi Doprinosi od zemljoradnika Doprinosi za zdr.zat. penzionera Prihodi od Budeta Ostali prihodi 0,20%

1,64%

49

Dopr. od samost. djelatnosti Dopr. od zaposl. u vanprivredi Doprinosi od Zavoda za zapolj. Pr.od Min.zdrav.-otpr. za tehn.vi.

U strukturi ukupnih prihoda Fonda, prihodi od doprinosa za zdravstvenu zatitu ine 78,95% i iznose 144,8 mil.. R.br. I 1.1 1.1.1 1.1.2 1.1.3 1.2 1.2.1 1.2.2 1.2.3 II III IV OPIS PRIHODI OD DOPRINOSA ZA Z.Z. Doprinosi za zdravstvenu zatitu zaposlenih u realnom sektoru Doprinosi za zarade zaposlenih u privredi Doprinosi od samostalne djelatnosti Doprinosi za osiguranje zemljoradnika Doprinosi za zdravstvenu zatitu iz javnog sektora Doprin. za zdrav. zatitu zaposl. u vanpriv. Doprin. za zdravstvenu zatitu penzionera Doprin. za zdrav.zatitu nezaposl .- ZZZ OPTI PRIHODI OD BUDETA Prihodi od Ministarstva zdravlja otpremnina za tehnoloki viak Ostali prihodi UKUPNO PRIHODI Ostvarenje 2007125.413.525,45 65.079.924,73 61.860.308,33 2.964.727,65 254.888,75 60.333.600,72 35.345.148,51 24.724.851,71 263.600,50 11.380.000,00 504.000,00 1.077.900,83 138.375.426,28

Ostvarenje 2008144.804.607,54 71.641.115,95 68.271.502,42 3.007.808,51 361.805,02 73.163.491,59 43.764.644,51 28.947.156,40 451.690,68 37.086.111,10 1.000.000,00 526.051,56 183.416.770,21

% 2008/07115,46 110,08 110,36 101,45 141,95 121,26 123,82 117,08 171,35 312,07 198,41 48,80 132,55

% uea 78,95 39,06 37,22 1,64 0,20 39,89 23,86 15,78 0,25 20,22 0,55 0,29 100,00

Iako je u 2008. godini dolo do smanjenja stope doprinosa za obavezno zdravstveno osiguranje sa 13,5% na 12%, shodno Zakonu o doprinosima za socijalno osiguranje (Sl.list CG br 13/07), prihodi od doprinosa za zdravstvenu zatitu su u 2008.godini vei za 19,39 mil. ili 15,46% od ostvarenja u prethodnoj godini, to upuuje na zakljuak redovnije naplate doprinosa i poveanja broj osiguranika koji uplauju doprinose. Opti prihodi od Budeta za 2008.godinu su 37,09 mil. i odnose se na sredstva za zdravstvena zatitu nezaposlenih i izbjeglih lica, sredstva u cilju nadoknade sredstava po osnovu smanjenja stope doprinosa za obavezno zdravstveno osiguranje, nedostajua sredstva za isplatu zarada zaposlenih u javnim zdravstvenim ustanovama i dr. Preko Trezora, Ministarstvo zdravlja, rada i socijalnog staranja, za otpremnine u cilju rjeavanja tehnolokih vikova u PZZ, uplatilo je 1,00 mil. .

7.2. RashodiUkupno ostvareni rashodi Fonda u 2008.godini su 172,48 mil..4,24% 8,67% 8,23% 33,65%

508,91%

36,30% Primarna zatita Tercijarna zatita Ostala prava iz zdravstvenog osiguranja Sekundarna zatita Ostala prava iz zdravstvene zatite Ostali izdaci - sredstva za rad Fonda

Sljedeim grafikonom prikazana je struktura ukupnih izdataka po nivoima zdravstvene zatite. Najznaajniji izdaci Fonda su izdaci za zdravstvenu zatitu, sa ueem od 87,53%, a obuhvataju izdatke za stacionarno i ambulantno lijeenje u zemlji i inostranstvu, trokove za ljekove izdate na recept i za ljekove i medicinski materijal utroen za vrijeme bolnikog i ambulantnog lijeenja. R.br. OPIS Izdaci za zdravstvenu zatitu I II III IV Primarna zatita Sekundarna zatita Tercijarna zatita Ostala prava iz zdravstvene zatite Ostvarenje 2007 125.234.339,88 51.812.855,10 48.983.448,89 12.039.145,60 12.398.890,29 Ostvarenje 2008 150.978.507,15 58.042.107,31 62.612.929,39 15.371.355,81 14.952.114,64 % 2008/07 120,56 112,02 127,82 127,68 120,59 % uea 87,53 33,65 36,30 8,91 8,67

Za obezbjeenje zdravstvene zatite na primarnom nivou u 2008. godini izdvojeno je 58,04mil. ili 33,65% ukupnih izdataka Fonda. Ovi izdaci obuhvataju sredstva za pruanje primarne zdravstvene zatite u domovima zdravlja, ljekove izdate na recept i sredstva za ugovorene usluge za stomatologiju. U 2008. godini izdaci za ugovorene usluge stomatoloke zdravstvene zatite su 3,48 mil.. Izdaci za zdravstvenu zatitu na sekundarnom i tercijarnom nivou su 77,98 mil. ili 45,21% ukupnih izdataka Fonda, od ega za usluge 54,96 mil., a za ljekove i sanitetski materijal 22,96 mil.. U odnosu na prethodnu godinu vei su 16,96 mil. ili 27,80% Ukupni izdaci za ljekove i medicinski potroni materijal u 2008. godini. su 41,37 mil., to ini 23,98% ukupnih izdataka Fonda. Za potronju ljekova izdatih na recept i ljekova u bolnicama i domovima zdravlja, Fond je u 2008. godini. izdvojio 28,12 mil. ili 16,30% ukupnih rashoda. Ukupni izdaci za ljekove izdate na recept u 2008. godini su 14,16 mil. i za 4,35% ili 0,59 mil. su vei od izdataka u prethodnoj godini. Od ukupnih trokova Fonda za 2008. godinu, izdaci za ljekove izdate na recept ine 8,21%, to je najmanje uee u posljednjih nekoliko godina. Godina 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Ljekovi izdati na recept 13.406.335,00 11.607.690,85 10.178.050,34 10.920.790,06 13.089.131,17 13.571.857,27 14.161.665,60 Ukupni rashodi 92.085.015,38 96.569.858,45 95.580.866,03 108.892.118,32 117.939.180,95 138.520.791,60 172.484.681,60 % uea 14,56 12,02 10,65 10,03 11,10 9,80 8,21

51

Iz tabele se vidi trend smanjenja trokova ljekova izdatih na recept, od 2002. godine do 2004. godine, to je rezultat informatike povezanosti Fonda, ljekara i apoteka, ime su stvorene mogunosti za praenje propisivanja i izdavanja ljekova na recept i kontrolu, kao i tenderske nabavke ljekova i medicinskih sredstava. Nakon 2004. godin