Pse Shqipria u shpall vend ateist nga komunistt?
nga Edison ERAJKa pasur prpjekje dhe ka akoma ndr klerik
katolik, shkrimtar t mdhenj (por edhe me njolla t mdha q nuk ua heq
as sasia e shkrimit nd(r)yshe, intelektual e analist t paepur n
paanshmrin e anshme, etj., pr ta lidhur Islamin me komunizmin n
Shqipri, ku shnjohet nj lidhje sa misterioze (ja nj subjekt pr
ndonj ithtar t Dan Brown-it and Co), e sa me lista dhe prkime
ultra-racionale, si, fjala vjen, duke rreshtuar emrat e udhheqsve
komunist, t cilat na paskan qen mysliman apo me prejardhje
myslimane!Duke e nisur shprdorimin q nga mbiemri i Enverit, e deri
te lidhjet e posame q pasksh pasur komunizmi shqiptar me
prejardhjen familjare t tij, jo pak zra influencial jan prpjekur t
shpjegojn gjith historin e diktaturs, q nga ploja mbi klerin
katolik e deri te armiqsia ndaj Perndimit, me myslimanizmin e tij
latent. Bashkshoqrime t diktaturs shqiptare dhe
Orientit/osmanve/Islamit, me pik saldimi Enver Hoxhn[1] izolues nga
Europa, rehabilitues i Haxhi Qamilit, prndjeks priftrinjsh, prkrahs
guerilasish palestinez jan br t zakonshme n vite. Kleriku shqiptar
i krishter m i njohur i kohs, at Zef Pllumi, pak para se t ndrronte
jet sintetizoi gjith zhurmat dhe aludimet e ksaj kahjeje, duke
gjykuar se enverizmi m tepr se sa komunizm ishte nj fundamentalizm
islamik i veshur me maskn e komunizmit (Kurrgj m shum se liria,
Shekulli, 04:08:2007 ndonse asnj shembull i fundamentalizmit
islamik nuk prmban sulm total kundr fes, as mbyllje kishash, po
sidomos jo mbyllje xhamish).[2]Ja pra, na qenka! Merreni vesh nj
her e mir se paska qen komunizmi n Shqipri! Ia orm maskn t
mallkuarit etj., etj.!Jemi n pikn ku duhet shtruar nj pyetje: Si
shpjegohet q Shqipria ishte i vetmi vend komunist n t gjith bllokun
lindor q u shpall me kushtetut vend ateist? Vall, thua ngaq Enveri
me shok kan qen mysliman t maskuar, pavarsisht pse orn aq e aq
maska armiqsh t brendshm e t jashtm? Po ata kan prishur edhe xhami,
mor burr i dheut!? Po maskat q u orn hoxhallarve e shehlerve (n
cilin muze jan?)!? Krahas ktyre sht edhe nj pyetje tjetr: Si ka
mundsi q u shpallm vend ateist, ndrkoh q Enveri ishte jo vetm nj i
prkushtuar deri n imtsi ndaj Stalinit, por nj adhurues i tij, saq
kur vdiq ky i fundit, i bri me mijra e qindra shqiptar t prulen n
ritual ndaj tij mu n zemr t kryeqytetit? Kurse Stalini nuk e
shpalli vendin e tij ateist.Nuk dilka llogaria Por, nj llogari t
till do e qante ndonj siAgron Gjekmarkaj(me mark sagllam, q di t
lidh miqsi europiane t pakoh etj.), ose filozofi yn i madhArdian
Ndreca,fundja edheFerd Lela(se mos e ka Lejla!?, e na del edhe ky
ndonj islamik i fshehur m von?[3]) do e qante shpejt e qruar si n
pllmb t dors aq shpejt sa gjerbja e nj makiatoje trysnueshm te
banaku i baritt UET-s. Thon edhe q sht un prsmari etj.Si shpjegohet
pra ateizmi n kushtetutn ton gjat komunizmit?Pikrisht me Islamin ka
lidhje! Po. Dihet q, si ideologji holiste dhe si sistem totalitar,
komunizmi synonte t hynte e t prfshinte do sfer t jets s jetuar.
Edhe Islami sht totalitar, sepse n Islam nuk ekziston ndarja
ndrmjet sfers laike dhe asaj religjioze, sikurse bri kompromis
Krishterimi me Perandorin Romake, kompromis i cili m pas kaloi si
trashgimi n t gjitha shtetet-komb moderne t Perndimit e m gjer.
Dihet fort mir (nga ata q duan ta din) se Kurani dhe n veanti
modeli i profetit Muhamed, shembulli par excellence se si jetsohet
Kurani, prbjn nj modus vivendi q prfshin t gjith jetn e jetuar, si
ann e saj fizike, ashtu edhe at metafizike.Pr ata q nuk jan dakord
me kt apo jan skeptik, u rekomandojm librin Islami ndrmjet Lindjes
e Perndimit, t Alija Izetbegovi-it. E megjithat, nn frymn e ktij
libri, po ndalem pak n kt pik.Nj her, n kohn e Profetit, nj hebre,
si me shpoti, i drejtohet njrit prej shokve t Profetit duke i thn
se ai Profeti juaj po u mson edhe se si t hyni n nevojtore! Po. sht
e vrtet, ia ktheu ai, po na mson se si t hyjm n nevojtore e deri si
t drejtojm shtetin.Duke u nisur nga gjendja jo e mir ose e rregullt
e bots s jashtme, Moisiu, i cili u orvat ta sistemonte at, prfaqson
at model/natyr profeti q n mnyr figurative mund ta prshkruajm si ai
q mban n dor skeptrin e ligjit, pasi jan pikrisht ligjet q vendosi
ai ato q mund t rregullonin gjendjen e rregullt shoqrore t kohs dhe
popullit t tij. Nga ana tjetr, Jezui, duke u nisur nga gjendja e
rregullt e bots s brendshme t hebrenjve dhe gjithaq edhe nga njfar
ngurtsie q kishin shkaktuar ligjet e rrepta t trashguara nga koha e
Moisiut, u orvat q ta prmirsonte at me thirrjen e tij pr t lartsuar
shpirtin duke e dlirur nga dhnia pas bots, duke dashur ksisoj t
zbuste atmosfern dhe ta paqtonte at n emr t bots tjetr, bots s
amshuar. Kshtu, po n mnyr figurative, Jezuin mund ta prshkruajm si
mbarts t skeptrit t prshpirtshmris, ose t religjionit, bash n
kuptimin q ka sot kjo fjal n Perndim. Domethn, Moisiu sht
reformator i bots s jashtme[4], kurse Jezui i bots s brendshme t
njeriut.Duhet theksuar se kur themi pr Moisiun reformator i bots s
jashtme, nuk nnkuptojm q ka ln pas dore botn e brendshme t njeriut,
por me kt synojm t theksojm se ku iu desh t prqendrohej m shum dhe
pr far kujtohet. E njjta gj vlen edhe pr Jezuin, por vice
versa.Kshtu, n mnyr t pashmangshme, nse do e bitisim analizn, ajo
na on te Muhamedi a.s., profeti i fundit, i cili, duke pasur
parasysh kt vij arsyetimi, u prpoq t sintetizonte, pra t njsonte
trashgimin e Mosiut dhe at t Jezuit. Sigurisht q nuk bhet fjal pr
at lloj sinteze q vjen si rezultat i ndonj analize a i ndonj
prpjekjeje filozofike, t cilat mbeten vetm n letr; sikurse nuk bhet
fjal pr gjetjen e ndonj t mesmeje n kuptimin matematikor t fjals,
sepse tekembramja ai ishte profeti analfabet, por e gjitha qe
rrjedhoj e Zbuless, dhe mu pr kt, Profeti, prvese e kumtonte at,
mbi t gjitha e jetonte.[5]Ksisoj pasi kjo sintez dhe ky mes sht e
vrteta pr t ciln dshmon vet jeta e njeriut, me dy substancat baz t
saj: shpirtin dhe trupin/materien.Nse do ekzistonte vetm
trupi/materia, ather Judaizmi sht i vetmi botkuptim i mundshm pr
jetn. Po kshtu, nse do ekzistonte vetm shpirti, ather Krishterimi
do t ishte i vetmi botkuptim i mundshm.[6]Por, duke qen se ekziston
si trupi/materia ashtu dhe shpirti (domethn, njeriu sepse pa njrn
syresh resht s qenuri i till), ather Islami mbetet i vetmi
botkuptim i mundshm n kushtet e realitetit bipolar t jets.Judaizmi
synon t jap prgjigje vetm pr pyetjen/shtjen se si duhet t jetojm?;
ndrsa Krishterimi jep prgjigje vetm pr shtjen se pse jetojm?; kurse
Islami niset nga realiteti i t dyjave[7], duke i marr ato si t
qensishme, sepse fundja ato jan, deshm apo nuk deshm ne, i mohuam
apo nuk i mohuam, pra kjo nuk varet nga ne! Ajo q varet prej nesh
sht se sa jemi t vetdijshm pr kt, e nse jemi, sa jetojm sipas ksaj
vetdijeje.Nse do t lipsej dhnia e nj shembulli t thjesht q n fakt
duhet pa rn n thjeshtzim pr t prmbledhur thelbin e Islamit n
vijn/kontekstin ksaj qasjeje, mund ta krahasojm at me arkitekturn,
pasi Islami synon t integroj artin dhe teknikn, dhe kjo sintez
realizohet n formn m konsekuente pikrisht n arkitektur. N fakt,
ndrmjet arteve, Islami e sheh arkitekturn m me miratim, sepse sasin
e artit t kulluar ajo e ka n nj doz t pakt, ose sepse arkitektura
sht nj art i prgjithshm, si e prkufizon Kenneth Clark-u.[8]Arti e
thekson shum individualitetin, shpirtroren, t prtejmen te njeriu,
dhe kjo sht n kundrti me konceptin e ekuilibrit tek i cili kmbngul
Islami. Arkitektura sht e interesuar, funksionale, dhe sht nj
prgjigje pr nevojat njerzore.Bash ky karakter i dyfisht i
arkitekturs e prcaktoi at si nj art tipik islam. Ashtu si Islami,
edhe ajo ka trup dhe shpirt.[9]Ksisoj veprat e mdha t mjeshtrve
mysliman pikrisht n arkitektur nuk jan t rastit prkundrazi, ato jan
nj lloj ligjshmrie.Kaq besoj mjafton pr tiu avitur thelbit t
Islamit, t paktn n kt kontekst. Pra, duke qen e ktill situata, ku
Islami prbnte dhe prbn fen e shumics s shqiptarve, njri duhet ti
lshonte vendin tjetrit: ose Islami, ose komunizmi. Ndonj mund t
thot q niveli i Islamit n Shqipri n at koh ishte shum i
diskutueshm, e si rrjedhoj pr komunistt nuk prbente kurrfar
problemi pr t mkmbur projektin e tyre. Sidoqoft, pa i hyr ktij
diskutimi, mund t themi se, mbase mund t ket qen kshtu, por kjo nuk
do t thot q niveli i tij do mbetej i njjt; pra, ai edhe mund t
rritej, e si rrjedhoj mund ti zinte vendin komunizmit, i cili
premtonte parajsn toksore dhe kishte rrug t gjat pr t br. Duke qen
se baballart e ksaj ideologjie ishin ustallar t rrahur mir me
paradhomn e suksesit nuhatjen, i doln puns para, dhe n vitin 1967,
pasi ndiheshin m t sigurt se kurr, e shpalln vendin ateist. Kjo gj
nuk ndodhi n asnj vend tjetr komunist t kohs, sikurse dihet,
pikrisht sepse ato ishin vende me shumic drrmuese t krishter,
kryesisht t ritit bizantin, pra ortodoks. Dhe Krishterimi, si ai
katolik, po ashtu edhe ai ortodoks, kan br dhe bjn thirrje pr ti
dhn Zotit at q i takon Zotit, dhe Cezarit at q i takon Cezarit. Kt
e pam edhe kur diskutuam m lart pr tre profett, Moisiun, Jezuin dhe
Muhamedin. Ja pse pati sukses komunizmi bash n vende me popullsi t
krishter, sepse ana materiale e jets ishte djerr.T jeni t bindur q
ideologt e komunizmit e dinin fort mir se sht zekati, shtylla e
tret e Islamit, q drejtohet kah shoqria, dhe q rregullon n mnyrn m
t prsosur jetn ekonomike dhe financiare. Ja pse ekonomist nobelist
n vitin 2008, kur u shfaq kriza ekonomike, bnin apel edhe n t
prditshme si New York Times pr t marr si shembull zekatin e Islamit
pr dalje nga kriza. Zekati nuk ka si synim t heq dallimin midis t
pasurve dhe t varfrve, sepse kjo sht e padrejt dhe mbi t gjitha nj
utopi e pastr, por urin dhe mbi t gjitha t ashtuquajturat kriza
ekonomike e financiare, duke siguruar edhe pr t varfrit nj nivel t
caktuar jetese q nuk i l t njerzohen. Institucioni i zekatit e
shprndan pasurin ndr njerz duke mos lejuar kalimin n babzi/dehje t
t pasurve dhe duke mundsuar nj jetes normale edhe pr t varfrit.E si
mund t binte n ujdi m kt komunizmi!?Edhe rilindsi yn modern e
durimmadh buz shkallareve t Nobel-it, Ismail Kadare (me prejardhje
islamike, prandaj nuk ia japin mimin e madh![10]), pak a shum on uj
tek arsyetimi yn:Vit pas viti, feja islame () e importuar midis
bagazheve t osmanve do t dobsohet (fillimisht n Shqipri, pastaj n
Kosov). Kshtu q feja e krishter, ose kultura e krishter do t
nguliten n vend. Kshtu pra, s shpejti, nga nj e keqe (ndalimi i fes
m 1967) do t dal nj e mir. Kombi shqiptar do t ec drejt
riprtritjes, e cila do t shpejtoj bashkimin me kontinentin-mm:
Europn.[11]Kt pasoj praktike n terren t dmtimit m s shumti t
kulturs dhe praktiks islame gjat viteve t diktaturs (proces q
kishte filluar q me reformat zogiste),Kadaredhe shpura e tij n
terren ia njohn si merit komunizmit, sepse megjithse nj armik i
vogl i Krishterimit dhe i Perndimit si komunizmi, ka zbuar nj armik
t madh t ktyre t dyjave, pra Islamin, ose Islamizmin, si i thon
ndoca (kur duan ta shndrrojn her me dashje e her pa dashje n
ideologji). Por, ja q profecia e shkrimtarit durimmadh doli huq,
megjithse e kan kshilluar t mos merret me fe e politik, se jan caz
t ngatrruara kto pun.Dhe n mbyllje, mund ta prmbledhim duke thn se
komunizmi dhe t gjitha ideologjit totalitare q shfronsojn Zotin dhe
vendosin n fron njeriun, e kan pasur dhe e kan t hapur luftn me
Islamin. Hafiz Ali Kora, q n vitin 1925, ka qen i pari
klerik/person me t parin libr (Bolshevizma a katrrimi i njerzimit)
q i ka shpallur haptazi luft komunizmit:Bolshevizma spajtohet
kurrMe dinin e Muhameditelt do ta ken luftnGjer ditn e
Kijametit.
[1]Ose Enver Koln, se kshtu e magjepsi Nexhi n nj intervist: na
pasksh pas prejardhje katolike! (Kqyrni me terezi n
gazetnShqip)[2]Hatibi, E. (2013)Si ta rehabilitojm prfundimisht
Enverin?Shkup: revistaShenja.[3]Pyetje pr piktorin, arkitektin,
poetin, shkrimtarin, analistin, organizatorin, opinionistin (lista
vazhdon) Maks Velo .[4]Materializmi (ose pozitivizmi) hebraik ia
ktheu vetdijen njeriut n drejtim t bots dhe prgjat t gjith historis
e nxiti interesin e tij ndaj realitetit t jashtm. A. Izetbegovi,
2009, f. 185.[5]ishte nj Kuran q ecte prmbi tok, pat thn njher
Aishja, bashkshortja e tij.Edhe burimet e Islamit bartin shenjn e
ksaj dysie t pashmangshme. Para s gjithash bhet fjal pr dy burimet
baz/kryesore: Kurani dhe Suneti, ku secili n vetvete prfaqson
frymzimin dhe prvojn, t prjetshmen dhe t prkohshmen, mendimin dhe
praktikn ose iden dhe jetn. Islami sht m shum mnyr jetese sesa mnyr
t menduari. T gjitha interpretimet e Kuranit tregojn se pa Sunetin,
pra pa nj jet, ai sht i pakuptueshm. Vetm nprmjet interpretimit t
nj jete, t jets s Muhamedit, Islami u dshmua si nj filozofi
praktike, nj drejtim gjithprfshirs jetsor. A. Izetbegovi, 2009, f.
203.[6]Si religjioni ashtu edhe utopia deformohen kur hyjn n jet,
kur bhen edhe nse bhen praktik jetsore. Trajtat e tyre t pastra dhe
konsekuente gjenden vetm n libra. Kur njeriu i aplikon n jetn reale
njerzore, religjioni natyralizohet, merr dika nga e ulta, kurse
utopia humanizohet, merr ca tipare reale. Si deformimi i
Krishterimit ashtu edhe i materializmit bhet gjithnj pr tiu afruar
njeriut, pamjes s tij t vrtet kafshrore-humane. N rastin e par kjo
sht zbritje nga hyjnorja, kurse n t dytin sht ngritje nga
kafshrorja. N t dyja rastet ky sht postim drejt njerzores. Po aty,
f. 233.[7]Merr pjesn tnde q t takon nga kjo bot, kumton Kurani.
Gjithashtu: O Zot na jep t mira n kt bot dhe n botn tjetr etj. Edhe
n qoft duke ndodhur fundi i bots e ti ke nj fidan n dor, mbille at!
thot profeti Muhamed. Citime nga kujtesa.[8]Madje n veprnQytetrimi,
Clark-u e quan arkitekturn art social, q u jep mundsi njerzve pr nj
jet m t plot.[9]Arki-tektura, nga vet fjala nnkupton dika m shum
setektur ndrtim i zakonshm pr nevoja t thjeshta praktike.[10]Apo
jo, z. Velo?[11]Cituar nga Nathalie Clayer,Religion et nation chez
les Albanais, XIXe-XXe siecles, f. 372-373.(Revista Drita Islame,
Maj 2013)
