PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY - 2wl.wum.edu.pl2wl.wum.edu.pl/sites/2wl.wum.edu.pl/files/fizjoterapia_licenc... · test mięśniowy (Lovetta) 2. zespoły przeciążeniowe stawu kolanowego

ODDZIAŁ FIZJOTERAPII

II WYDZIAŁU LEKARSKIEGO

Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

DLA STUDENTÓW FIZJOTERAPII

III ROK studiów pierwszego stopnia

r. ak. 2009/2010

PRZEDMIOTY

PRZEDMIOTY KIERUNKOWE ................................................................................................ 6

1. FIZJOTERAPIA KLINICZNA W DYSFUNKCJACH NARZĄDU RUCHU W NEUROCHIRURGII ............. 6

2. FIZJOTERAPIA KLINICZNA W CHOROBACH NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH W KARDIOLOGII ........ 7

3. FIZJOTERAPIA KLINICZNA W DYSFUNKCJACH NARZĄDU RUCHU W NEUROLOGII ....................... 9

4. FIZJOTERAPIA KLINICZNA W DYSFUNKCJACH NARZĄDU RUCHU W ORTOPEDII I

TRAUMATOLOGII ................................................................................................................................ 10

5. FIZJOTERAPIA KLINICZNA W DYSFUNKCJACH NARZĄDU RUCHU W REUMATOLOGII ............... 11

6. FIZJOTERAPIA KLINICZNA W ORTOPEDII DZIECI ....................................................................... 12

7. FIZJOTERAPIA KLINICZNA W CHOROBACH NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH W PEDIATRII ............. 13

8. FIZJOTERAPIA KLINICZNA W CHOROBACH NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH W ONKOLOGII

DZIECIĘCEJ ............................................................................................................................................ 15

9. FIZJOTERAPIA KLINICZNA W CHOROBACH NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH W PSYCHIATRII........ 15

10. FIZJOTERAPIA KLINICZNA W CHOROBACH NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH W PSYCHIATRII

DZIECIĘCEJ ............................................................................................................................................ 17

11. FIZJOTERAPIA KLINICZNA W CHOROBACH NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH W GINEKOLOGII I

POŁOŻNICTWIE .................................................................................................................................... 19

12. FIZJOTERAPIA KLINICZNA W CHOROBACH NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH W CHIRURGII ............ 23

WYKŁADY ................................................................................................................................................ 23

13. FIZJOTERAPIA KLINICZNA W CHOROBACH NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH W PNEUMUNOLOGII

24

14. FIZJOTERAPIA KLINICZNA W CHOROBACH NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH W LARYNGOLOGII .. 25

15. FIZJOTERAPIA KLINICZNA W CHOROBACH NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH W ONKOLOGII .......... 27

16. FIZJOTERAPIA KLINICZNA W CHOROBACH NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH W DERMAOLOGII .... 28

17. FIZJOTERAPIA KLINICZNA W CHOROBACH NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH W CHIRURGII DZIECI

29

18. FIZJOTERAPIA KLINICZNA W CHOROBACH NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH W GERIATRII ............ 30

19. FIZJOTERAPIA KLINICZNA W CHOROBACH NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH W MEDYCYNIE

PALIATYWNEJ ...................................................................................................................................... 31

20. PSYCHIATRIA INTERDYSCYPLINARNA ............................................................................... 31

21. TERAPIA MANUALNA ............................................................................................................... 34

OBOWIĄZUJE ZALICZENIE WSZYSTKICH ZAJĘĆ. ....................................................................................... 36

22. ZAOPATRZENIE ORTOPEDYCZNE .......................................................................................... 37

23. PATOLOGIA OGÓLNA ................................................................................................................ 37

PRZEDMIOTY PODSTAWOWE ............................................................................................. 38

24. DEMOGRAFIA I EPIDEMIOLOGIA ........................................................................................... 38

25. ERGONOMIA ................................................................................................................................ 40

26. FILOZOFIA Z ELEMENTAMI FILOZOFII MEDYCYNY ......................................................... 41

27. MEDYCYNA KATASTROF I ZAGROŻEŃ CYWILIZACYJNYCH ......................................... 42

28. TRENING INTERPERSONALNY DLA POTRZEB FIZJOTERAPII ................................................... 43

29. METODOLOGIA BADAŃ NAUKOWYCH ................................................................................ 46

PRAKTYKI ................................................................................................................................ 48

30. PRAKTYKA W ZAKRESIE FIZJOTERAPII KLINICZNEJ W ORTOPEDII .................................................. 48

31. PRAKTYKA W ZAKRESIE FIZJOTERAPII KLINICZNEJ W KARDIOLOGII .............................................. 48

32. PRAKTYKA W ZAKRESIE FIZJOTERAPII KLINICZNEJ W CHOROBACH WEWNĘTRZNYCH I GERIATRII49

33. PRAKTYKA W ZAKRESIE FIZJOTERAPII KLINICZNEJ W PEDIATRII ................................................... 50

34. PRAKTYKA W ZAKRESIE FIZJOTERAPII KLINICZNEJ W NEUROLOGII ............................................... 50

35. PRAKTYKA W ZAKRESIE FIZJOTERAPII KLINICZNEJ W PSYCHIATRII ............................................... 51

WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO

Rektor Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Prof. dr hab. n. med. MAREK KRAWCZYK

Sekretariat Rektora: tel. 5720-101, 5720-151

Prorektor ds. Dydaktyczno-Wychowawczych

Prof. ndzw. dr hab. n. med. MAREK KULUS

Prorektor ds. Kadr

Prof. ndzw. dr hab. n. med. ANNA KAMIŃSKA

Sekretariat Prorektorów: tel. 5720-109

Prorektor ds. Nauki i Współpracy z Zagranicą

Prof. dr hab. n. med. SŁAWOMIR MAJEWSKI

Prorektor ds. Klinicznych, Inwestycji i Współpracy z Regionem

dr hab. n. med. SŁAWOMIR NAZAREWSKI

Sekretariat Prorektorów: tel. 5720-106

WŁADZE II WYDZIAŁU LEKARSKIEGO

DZIEKAN

Prof. dr hab. n. med. JERZY A. POLAŃSKI

Prodziekan ds. I-III r. – prof. ndzw. dr hab. n. med. JAN KOCHANOWSKI

Prodziekan ds. IV-VI r. – prof. dr hab. n. med. WŁODZIMIERZ SAWICKI

Sekretariat Dziekanatu: tel. 5720-214, fax 5720-228

Prodziekan ds. Oddziału Nauczania w Języku Angielskim

dr hab. n. med. KAZIMIERZ SZOPIŃSKI

Sekretariat Dziekanatu: tel. 5720-502

Prodziekan ds. Oddziału Fizjoterapii

dr hab. n. med. DARIUSZ SZUKIEWICZ


Pełnomocnik Rektora ds. Studiów Zaocznych w Oddziału Fizjoterapii II WL

Prof. ndzw. dr. hab. JERZY JURKIEWICZ


Dziekanat Oddziału Fizjoterapii II Wydziału Lekarskiego

Sekretariat

pokój 604

tel.: (0-22) 57 20 604; faks: (0-22) 57 20 555

Kierownik Dziekanatu

mgr Monika Leszczyńska [email protected]

[email protected]

Tok studiów

pokój 613

tel.: (0-22) 57 20 512; 57-20-514

faks: (0-22) 57 20 555

Studia pierwszego stopnia , lata I – III

mgr Monika Jezierska [email protected]

Studia drugiego stopnia , lata I – II

mgr Ewa Janiak [email protected]

Przewodnicząca Rady Pedagogicznej III roku - opiekun roku

Dr n med. Maciej Janiszewski – tel.326-58-24

DZIAŁ SPRAW BYTOWYCH STUDENTÓW

Centrum Dydaktyczne WUM

Osoba zajmująca się sprawami socjalnymi studentów Oddziału Fizjoterapii

Pani mgr Elżbieta Kostecka tel. 5720-818, pok. 243

SAMORZĄD STUDENCKI

Dom Medyków

ul. Oczki 5 pok. 307, 02-007 Warszawa

tel./fax. 628-83-06

mailto:[email protected]




PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Fizjoterapia kliniczna w dysfunkcjach narządu ruchu w

NEUROCHIRURGII

Klinika Neurochirurgii

ul. Cegłowska 80, 01-809 Warszawa, tel. 835-00-05, tel./fax. 56 90 490

Kierownik: prof. ndzw. dr hab. Jerzy Jurkiewicz

Program zajęć jest realizowany w formie

- wykładów ( 15 godzin )

- ćwiczeń (30 godz.)

W rozkładzie ćwiczeń przewiduje się zapoznanie studentów z etiologią, mechanizmami

patofizjologicznymi, sposobami leczenia zachowawczego i operacyjnego u chorych

neurochirurgicznych. Ponieważ Klinika Neurochirurgii II Wydziału Lekarskiego obejmuje

swoim działaniem pełny zakres świadczeń neurochirurgicznych, przewidziano przedstawienie

studentom III roku studiów pierwszego stopnia na kierunku Fizjoterapii procesu

terapeutycznego następujących rodzajów schorzeń:

1. choroby naczyniowy mózgu

2. choroby nowotworowe układu nerwowego

3. urazy ośrodkowego układu nerwowego

4. zaburzenia przepływu płynu mózgowo-redzeniowego

5. uporczywe zespoły bólowe

Tematyka wykładów

1. Choroby naczyniowe mózgu

2. Choroby nowotworowe układu nerwowego

3. Urazy ośrodkowego układu nerwowego

4. Urazy nerwów obwodowych

5. Choroby, w tym urazy, przebiegające z uszkodzeniem nerwów czaszkowych

6. Zespoły zwyrodnieniowe kręgosłupa lędźwiowego

7. Zespoły zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego i piersiowego

8. Choroby przebiegające z uszkodzeniem rdzenia kręgowego piersiowego i lędźwiowego

(paraplegie)

9. Choroby przebiegające z uszkodzeniem rdzenia szyjnego (tetraplegie)

10. Rola fizjoterapii w postępowaniu z chorym nieprzytomnym

Piśmiennictwo obowiązkowe:

1. „Chirurgia szczękowo-twarzowa” pod red. L. Krysta, PZWL, 1999

2. „Zarys neurochirurgii” pod red. M. Ząbka, PZWL, 1999

3. „Urazy czaszkowo-mózgowe” pod red. M. Ząbka, PZWL, 1994

Ostateczna ocena wyników nauczania: EGZAMIN

2. Fizjoterapia kliniczna w chorobach narządów wewnętrznych w

KARDIOLOGII

Katedra i Klinika Kardiologii, Nadciśnienia Tętniczego i Chorób Wewnętrznych

ul. Kondratowicza 8, 03-242 Warszawa ,tel. 326-58-54

Kierownik: prof. dr hab. Mirosław Dłużniewski

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr Maciej Janiszewski

Zajęcia z kardiologii dla studentów studiów licencjackich wydziału Fizjoterapii w

semestrach V i VI obejmują:

cykl wykładów( 12 godzin )

ćwiczenia (30 godz.)

przygotowanie pracy licencjackiej w semestrze VI (dla studentów

zainteresowanych rehabilitacją kardiologiczną).

Wykłady rozpoczynają się w semestrze IV drugiego roku studiów pierwszego stopnia i

są kontynuowane w semestrze V trzeciego roku studiów. Tematyka wykładów obejmuje

szeroki zakres zagadnień dotyczących chorób układu krążenia, ze szczególnym

uwzględnieniem problematyki rehabilitacji.

Zajęcia praktyczne odbywające się w Katedrze i Klinice Kardiologii II Wydziału

Lekarskiego Akademii Medycznej mają za zadanie przybliżyć studentom specyfikę pracy w

oddziale kardiologicznym i przedstawić rolę rehabilitanta - fizjoterapeuty w procesie leczenia

pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego.

W semestrze IV zajęcia odbywają się głównie pod opieką lekarzy, w semestrach V i VI

większość zajęć prowadzą specjaliści fizjoterapii. Ćwiczenia obejmują zajęcia „przy łóżku

chorego”, w tym na Oddziale Intensywnej Opieki Kardiologicznej, podstawy reanimacji,

praktyczną prezentację współczesnych metod diagnostycznych oraz rehabilitację pacjentów z

chorobami układu krążenia. Szczególny nacisk położony jest na rehabilitację pacjentów z

chorobą niedokrwienną serca, niewydolnością serca oraz po operacjach kardiochirurgicznych.

Zaliczenie ćwiczeń odbywa się na podstawie obecności, potwierdzonych podpisem

asystentów na indywidualnej karcie zaliczeń, którą studenci otrzymują w pierwszym dniu

zajęć.

Cykl zajęć z kardiologii kończy się egzaminem, który jest przeprowadzany po VI semestrze

studiów.

Zalecane materiały dydaktyczne:

Kompleksowa Rehabilitacja Kardiologiczna – Folia Cardiologica, 2004, tom 11;

suplement A (dostępna nieodpłatnie na stronie: www.fc.viamedica.pl

J. Bromboszcz, P. Dylewicz - Rehabilitacja kardiologiczna - stosowanie ćwiczeń

fizycznych, Elipsa-Jaim, Kraków 2005, wyd. 1

informacje z wykładów

Tematyka wykładów:

1. Niewydolność serca – patogeneza, diagnostyka i leczenie

2. Aktywność ruchowa u pacjentów w różnych stadiach niewydolności serca

3. Leki kardiologiczne – co powinien wiedzieć fizjoterapeuta ?

4. Problemy psychologiczne u chorych z chorobami układu krążenia poddawanych

rehabilitacji

5. Czy ruch jest bezpieczny u chorych z zaburzeniami rytmu serca ?

6. Wybrane problemy kardiologii sportowej

7. Podstawowe zasady prewencji w chorobach układu krążenia

Tematyka ćwiczeń

1. Pacjent z ostrym zawałem serca – rehabilitacja w warunkach intensywnej terapii

kardiologicznej i w okresie przedwypisowym

2. Późne fazy rehabilitacji chorego po zawale serca – zajęcia w Poradni Kardiologicznej,

na basenie rehabilitacyjnym, na sali gimnastycznej

3. Test wysiłkowy w rehabilitacji kardiologicznej – zajęcia w Pracowni Testów

Wysiłkowych

4. Metody oceny wydolności układu krążenia – test 6-minutowy, badanie

spiroergometryczne – zajęcia w Pracowni Testów Wysiłkowych

5. Rehabilitacja pacjentów po operacjach kardiochirurgicznych

6. Rehabilitacja chorych z niewydolnością serca – zajęcia w Oddziale Kardiologii i

Zakładzie Rehabilitacji

Ćwiczenia

http://www.fc.viamedica.pl/

Podstawy reanimacji – zajęcia w Oddziale Intensywnej Opieki Kardiologicznej

Rehabilitacja chorych z niewydolnością serca – zajęcia w Oddziale Kardiologii i

Zakładzie Rehabilitacji

Późne fazy rehabilitacji chorego po zawale serca – zajęcia w Poradni Kardiologicznej,

na basenie rehabilitacyjnym, na sali gimnastycznej

Problemy prewencji pierwotnej i wtórnej chorób układu krążenia – „dieta

kardiologiczna”, nikotynizm, rola farmakoterapii

Metody oceny wydolności układu krążenia – test 6-minutowy, badanie

spiroergometryczne – zajęcia w Pracowni Testów Wysiłkowych

Możliwości dalszego samokształcenia – przegląd piśmiennictwa dotyczącego

rehabilitacji kardiologicznej, bazy danych oraz informacje w sieci Internet – zajęcia w

Pracowni Komputerowej

Ocena wyników nauczania: ZALICZENIE po zakończeniu bloku ćwiczeń

Ostateczna ocena wyników nauczania: EGZAMIN po VI semestrze

3. Fizjoterapia kliniczna w dysfunkcjach narządu ruchu w NEUROLOGII

Klinika Neurologii

ul. Cegłowska 80, 01-809 Warszawa, tel.

Kierownik: prof. ndzw. dr hab. Jan Kochanowski


- seminariów ( 5 godzin )


Na zajęciach z zakresu neurologii, studentów obowiązuje zaliczenie kolokwium początkowego

(tzw. wejściówki) dopuszczającego do odbycia zajęć. Materiał obowiązujący studentów to

zakres wiedzy podany na poprzednich latach studiów-. Nie zaliczenie w/w kolokwium nie

dopuszcza studenta do uczestnictwa w zajęciach. Odrabianie zajęć w terminach uzgodnionych

z prowadzącymi.

Ostateczna ocena wyników nauczania: EGZAMIN

4. Fizjoterapia kliniczna w dysfunkcjach narządu ruchu w ORTOPEDII I

TRAUMATOLOGII

Klinika Ortopedii i Rehabilitacji

ul. Kondratowicza 8, 03-242 Warszawa ,tel. 326-58-54, 3236-59-16

Kierownik: prof. dr hab. Jarosław Deszczyński


- wykładów (12 godz.)


Program nauczania:

1. badanie ortopedyczne:

a. wywiad z pacjentem

b. badanie zakresu ruch w stawach kończyn dolnych, górnych oraz kręgosłupa

c. pomiar długości kończyn: bezwzględnej i względnej

d. pomiar obwodów kończyn

e. test mięśniowy (Lovetta)

2. zespoły przeciążeniowe stawu kolanowego

3. chondromalacja stawu kolanowego

4. uszkodzenia więzadeł i łąkotek stawu kolanowego

5. zespół bolesnego barku

6. uszkodzenia stożka rotatorów

7. bark zamrożony

8. zespoły przeciążeniowe stawu łokciowego:

a. łokieć tenisisty

b. łokieć golfisty

9. neuropatie nerwu:

a. promieniowego

b. łokciowego

c. pośrodkowego

10. zespoły bólowe w obrębie nadgarstka i ręki:

a. zespół kanału nadgarstka i kanału Guyona

b. choroba Dupuytrena

c. choroba de Quervaina

d. palec trzaskający

11. zespoły przeciążeniowe kręgosłupa

12. zespoły bólowe w obrębie stawu skokowego i stopy:

a. zespół kanału stępu

b. zmiany zwyrodnieniowe stawów stopy

c. płaskostopie podłużne, poprzeczne

d. paluch koślawy

e. palce młotkowate


Ostateczna ocena wyników nauczania: EGZAMIN po VI semestrze

5. Fizjoterapia kliniczna w dysfunkcjach narządu ruchu w

REUMATOLOGII

Zakład Rehabilitacji Reumatologicznej Instytutu Reumatologicznego

ul. Spartańska 1, 02-673 Warszawa tel./fax . 844-95-22

Kierownik Zakładu: dr hab. n med. Krystyna Księżopolska – Orłowska tel. 844-42-41 w 376




Tematyka wykładów

1. Zasady rehabilitacji w chorobach reumatycznych.

2. Dysfunkcje stawów w przebiegu chorób reumatycznych, mechanika i patomechanika

stawów, patomechanizm powstania deformacji, zasady rehabilitacji stawów: biodrowych,

kolanowych, skokowych, stóp, barku, łokcia, nadgarstka, ręki, kręgosłupa (odcinek szyjny,

piersiowy i lędźwiowy), stawów krzyżowo – biodrowych.

3. Zasady fizjoterapii po endoplastykach bioder i kolan.

Tematyka ćwiczeń

Reumoortopedia Specyfika fizjoterapii w chorobach reumatycznych po zabiegach

ortopedycznych.

Indywidualna praca z chorym.

Zaopatrzenie ortopedyczne w chorobach reumatycznych (kompensacja czynności i

mięśni). Zajęcia z kompensacji utrudnionych funkcji narządu ruchu – nauka czynności

dnia codziennego.

Fizjoterapia – dzieci Indywidualna praca - (wywiad, ocena kinezjologiczna i

funkcjonalna, planowanie rehabilitacji, techniki usprawniania).

Fizjoterapia – dorośli Indywidualna praca - (wywiad, ocena kinezjologiczna i

funkcjonalna, planowanie rehabilitacji, techniki usprawniania).

Ręka reumatoidalna - ocena kinezjologiczna i funkcjonalna, planowanie

rehabilitacji, techniki usprawniania, zaopatrzenie ortopedyczne.

Kierunki usprawniania w układowych chorobach tkanki łącznej, które nie

wywołują zasadniczych zmian w narządzie ruchu – indywidualna praca z pacjentem

Indywidualna ocena chorego z chorobami reumatycznymi

wywiad, badanie kinezjologiczne, planowanie rehabilitacji, usprawnianie.


Ostateczna ocena wyników nauczania: EGZAMIN po V semestrze

6. Fizjoterapia kliniczna w ORTOPEDII DZIECI

Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu

ul. Lindleya 4, 02-005 Warszawa ,tel. 502-15-13, fax. 502-21-00

Kierownik: prof. dr hab. Andrzej Górecki




Program nauczania obejmuje:

Charakterystyka narządu ruchu u dzieci

Wrodzone i rozwojowe wady kończyn i ich obręczy

Deformacje kręgosłupa i klatki piersiowej

Uszkodzenia narządu ruchu u dzieci

Ocena wyników nauczania: ZALICZENIE po zakończeniu bloku ćwiczeń (V sem.)


PEDIATRII

Klinika Kardiologii Wieku Dziecięcego i Pediatrii Ogólnej

ul. Marszałkowska 24, 00-576 Warszawa, tel./ fax 629-83-17

Kierownik Kliniki: prof. nadzw. dr hab. Bożena Werner

Odpowiedzialna za dydaktykę: dr n. med. Małgorzata Gołąbek

Tel. 5227321, [email protected]

Ilość godzin zajęć (semestr zimowy i letni):

Pediatria- ćwiczenia - 30 godz.

wykłady- 12 godz.

Cel nauczania:

Doskonalenie umiejętności z zakresu pediatrii oraz praktycznej rehabilitacji dzieci.

Program nauczania:

Tematy wykładów:

1. Najczęstsze nieprawidłowości w rozwoju ruchowym dzieci do 3 roku życia. Metody

kinezyterapii w rehabilitacji ruchowej u dzieci

2. Diagnostyka i leczenie metodą Vojty, NDT Bobath

3. Usprawnianie w chorobach układu oddechowego.

4. Pozycje drenażowe w fizjoterapii układu oddechowego. Akceleracja przepływu przez

drzewo oskrzelowe.

5. Zastosowanie biostymulacji laserowej w schorzeniach narządu ruchu i w oparzeniach u

dzieci.

6. Fizjoterapia dziecka z wrodzoną Łamliwością kości. Metody specjalne w skoliozach.

Tematy ćwiczeń

1. Rehabilitacja dziecka z mózgowym porażeniem dziecięcym

2. Rehabilitacja neurologiczna w ogniskowych uszkodzeniach OUN

3. Rehabilitacja dzieci po urazach rdzenia kręgowego.

4. Fizjoterapia w obwodowych uszkodzeniach układu nerwowego.

5. Upośledzenie umysłowe i najczęstsze zaburzenia zachowania u dzieci.

6. Fizjoterapia w wadach postawy u dzieci

7. Fizjoterapia po urazach narządu ruchu


8. Wybrane choroby reumatyczne- rola fizjoterapii w leczeniu

9. Fizjoterapia dziecka z cukrzycą

10. Omdlenia, bóle w klatce piersiowej, nadciśnienie tętnicze- etiologia i wpływ na

fizjoterapię

Warunki zaliczenia przedmiotu:

Obecność na wszystkich zajęciach. Opuszczone zajęcia muszą być odrobione z kolejną

grupa studencką, jedynie w indywidualnych, usprawiedliwionych przypadkach możliwe jest

ich ustne lub pisemne (w formie konspektu z tematu zajęć) zaliczenie. Aktywność na zajęciach

i wykazanie się wymaganą w programie wiedzą.

Praktyczne zaliczenie umiejętności z zakresu rehabilitacji dzieci- na ocenę.

Zaliczenie egzaminu testowego po zakończeniu zajęć w semestrze letnim.

Piśmiennictwo:

1. Pediatria pod red. K. Kubickiej i W. Kawalec, PZWL, 1999

2. Pediatria pod red. B. Górnickiego, PZWL, 1995

3. Propedeutyka pediatrii. S. Nowak. PZWL, 2003

4. Wybrane rozdziały ze skryptów z pediatrii Warszawskiej A.M. pod

red. T. Zalewskiego.

5. Diagnostyka różnicowa najczęstszych objawów w pediatrii pod

red. W. Kawalec i A. Milanowskiego, PZWL 2003

6. Ortopedia i rehabilitacja pod red. W. Dega, PZWL, 2002

7. Rozwój niemowlęcia i jego zaburzenia. Rehabilitacja metodą Vojty.

Banaszek G. Medica- Press, 2002

8. Mózgowe porażenie dziecięce. Michałowicz R., PZWL, 2001

9. Podstawy neurorozwojowego usprawniania wg Bobath. Śląska AM,

Katowice 1998.


Ocena wyników nauczania: EGZAMIN po VI semestrze


ONKOLOGII DZIECIĘCEJ

Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii

ul. Marszałkowska 24, 00-576 Warszawa ,tel. 522-74-37

Kierownik: prof. dr hab. n. med. Michał Matysiak




Wykłady:

1. Leczenie wspomagające w chorobach nowych

2. Leczenie przeciwbólowe

3. Wczesne objawy chorób nowych u dzieci

Ćwiczenia: odbywają się przy łóżku chorego

cena wyników nauczania: ZALICZENIE po zakończeniu bloku ćwiczeń (VI sem.)


PSYCHIATRII

Nazwa jednostki

prowadzącej zajęcia

Klinika Psychiatrii Oddziału Fizjoterapii WUM

Osoba odpowiedzialna Dr hab. n.med. Bartosz Łoza, Kierownik Kliniki,

[email protected]

Osoba prowadząca Dr n.med. Iwona Mazurek, Adiunkt Kliniki,

[email protected]

Kontakt telefoniczny (+48) 22-758-60-05

Kontakt e-mailowy [email protected]; [email protected];

[email protected]

Kontakt WWW www.tworki.eu

Dojazd-mapka www.tworki.eu

Dojazd-czas 22 minuty kolejką WKD z Dworca Centralnego






http://www.tworki.eu/


Miejsce zajęć Klinika Psychiatrii, 05-802, Tworki-Pruszków,

ul.Partyzantów 2/4




Podstawy przedmiotu Przedmiot ma służyć ukształtowaniu wiedzy i

umiejętności w zakresie fizjoterapii pacjentów, u

których występują zaburzenia neuropsychiczne.

Cele nauczania Uzyskanie kompetencji integrującej fizjoterapię z

technikami leczenia psychiatrii, psychologii

klinicznej i psychoterapii. Licencjat powinien

samodzielnie identyfikować potrzeby rehabilitacji u

różnych grup pacjentów neuropsychiatrycznych.

Celem zajęć jest przekonanie, że fizjoterapia

pacjentów neuropsychiatrycznych jest konieczna w

szerokim zakresie zaburzeń i przypadków, a także że

w określonych wskazaniach stanowi często

podstawową, niezbędną metodę leczenia.

Tematyka szczegółowa

Wykłady

1-2 Kategorie zaburzeń psychicznych. Klasyfikacja

międzynarodowa. Diagnoza wieloosiowa.

3-4 Zaburzenia psychosomatyczne

5-6 Zasady leczenia zaburzeń psychicznych

Ćwiczenia

1-3 Fizjoterapia zaburzeń psychoorganicznych (otępienia,

upośledzenia, powikłania okołoporodowe, zmiany

pourazowe, zespoły genetyczne, autyzm

wczesnodziecięcy).

4-6 Fizjoterapia w chorobach psychicznych: w

przewlekłych stanach psychotycznych (schizofrenia,

zaburzenia urojeniowe) i w nawrotowych

zaburzeniach afektywnych.

7-9 Fizjoterapia w zakłóceniach psychicznych

(postresowych, lękowych, behawioralnych

zaburzeniach czynności fizjologicznych).

10-11 Fizjoterapia w stanach psychosomatycznych.

12-13 Fizjoterapia u pacjentów długotrwale

hospitalizowanych (rezydentów, pensjonariuszy

zakładów opiekuńczo-leczniczych, domów pomocy

społecznej, osób z głębokimi stopniami

niepełnosprawności) .

14-15 Integracja metod terapii. Rola fizjoterapia w usuwaniu

niekorzystnych skutków części metod leczenia

psychiatrycznego.

Literatura zalecana

1 Bilikiewicz A, Pużyński S, Rybakowski J, Wciórka J (red.).

Psychiatria. Urban i Partner, Wrocław, tomy I-III, 2002-2004.

2 Grzesiuk L. Psychoterapia. PWN, Warszawa, 1994.

3 Klimkowski M, Herzyk A. Neuropsychologia. UMCS,

Lublin, 1994.

4 Kratochvil S. Podstawy psychoterapii. Zysk i S-ka, Poznań,

2002.

5 Pużyński S (red.). Leksykon psychiatrii. PZWL, Warszawa,

1993.

6 Rosenhan DL, Seligmann MEP. Psychopatologia. Polskie

Towarzystwo Psychologiczne, Warszawa, tomy I-II, 1994.

7 Taylor D, Paton C, Kerwin R. Przewodnik

psychofarmakoterapii. Łoza B (red. polska). Via Medica,

Gdańsk, 2005.



PSYCHIATRII DZIECIĘCEJ

Klinika Psychiatrii Wieku Rozwojowego

ul. Marszałkowska 24, 00-576 Warszawa, tel. 621-16-45, 522-74-80

Kierownik: prof. ndzw. dr hab. Tomasz Wolańczyk

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr med. Anita Bryńska




Tematy wykładów:

1. Rozwój psychiczny (poznawczy, emocjonalny) i społeczny dziecka. Rodzina jako system,

fazy rozwoju rodziny, adaptacja rodziny do choroby przewlekłej. Wpływ choroby

przewlekłej na rozwój dziecka, jego rodziców i rodzeństwa. Kryzys diagnozy.

2. Zaburzenia psychiczne i problemy psychospołeczne dzieci z uszkodzeniem OUN:

mózgowe porażenie dziecięce, przepuklina rdzeniowa, następstwa urazy głowy. Zaburzenia

psychiczne i problemy psychospołeczne dzieci z chorobami układu oddechowego: astma

oskrzelowa, mukowiscydoza.

3. Hospitalizacja - wczesne i odległe następstwa hospitalizacji, zapobieganie niekorzystnym

następstwom leczenia szpitalnego. Dziecko chore terminalnie i umierające – pomoc

dziecku i rodzice. Fazy procesu żałoby.

Tematy ćwiczeń:

I tydzień:

1. Upośledzenie umysłowe: przyczyny, objawy, specyfika pracy z dzieckiem upośledzonym

umysłowo

2. Całościowe zaburzenia rozwoju (spektrum zaburzeń autystycznych)

3. Zaburzenia neurorozwojowe (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi,

specyficzne zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych, zespół niezgrabności ruchowej)

4. Zaburzenia somatyzacyjne i przebiegające pod postacią somatyczną (zespoły histeryczne,

konwersyjne)

5. Zaburzenia odżywiania: anoreksja, bulimia, otyłość psychogenna

II tydzień:

1. Zaburzenia kontroli nad zwieraczami: moczenie i zanieczyszczanie, Metody treningu

behawioralnego

2. Metody komunikowania informacji o chorobie przewlekłej, poradnictwo, zachęcanie do

współpracy, przezwyciężanie oporu i zespołu wypalania u dziecka i jego rodziny

3. Proces niesienia pomocy. Strategie rozwiązywania problemów: ustanawianie celów,

planowanie działań, realizacja planów, ocena skuteczności wprowadzania zmian

4. Zaburzenia depresyjne i próby samobójcze u dzieci i młodzieży

5. Schizofrenia wczesnodziecięca i wieku dojrzewania

ORGANIZACJA ZAJĘĆ

Ćwiczenia odbywają się w Klinice Psychiatrii Wieku Rozwojowego A.M. w Warszawie, ul.

Marszałkowska 24, klatka „B”, VI piętro, zgodnie z planem podanym przez Dziekanat dla

poszczególnych grup studenckich.

Obowiązuje biały fartuch i obuwie na zmianę!

FORMA ZAKOŃCZENIA PRZEDMIOTU:

Zajęcia zalicza się na podstawie obecności na ćwiczeniach, które są obowiązkowe.

Student zobowiązany jest przygotować się do każdego zajęcia na podstawie podanej

literatury.


Piśmiennictwo obowiązkowe:

1. Komender J.: Wybrane zagadnienia z psychiatrii (skrypt) A.M., Warszawa, 1998

2. Goldman R., Scott S. (red. Rabe-Jabłońska J.): Psychiatria dzieci i młodzieży.

Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław, 2000

3. Namysłowska I. (red.): Psychiatria dzieci i młodzieży. PZWL, Warszawa, 2004

4. Wolańczyk T., Komender J.: Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci.

Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2005


GINEKOLOGII I POŁOŻNICTWIE

Katedra i Klinika Położnictwa, Chorób Kobiecych i Ginekologii Onkologicznej


Kierownik: Prof. dr hab. Jerzy Stelmachów

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr hab. n med. Krzysztof Cendrowski




CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU:

1. Opanowanie przez studentów podstawowych wiadomości z zakresu położnictwa i

ginekologii

2. Zapoznanie studentów z możliwościami zastosowania fizjoterapii w praktyce

położniczej i ginekologicznej

3. Praktyczne wdrażanie i prowadzenie zajęć fizjoterapeutycznych w położnictwie i

ginekologii

TEMATYKA WYKŁADÓW:

I. POŁOŻNICTWO

1. Anatomia narządów płciowych. Miednica kobieca (budowa, wymiary, typy, mięśnie kanału

rodnego, dno miednicy, wymiary)

2. Ciąża

- diagnostyka

- fizjologia ciąży ( metody monitorowania płodu)

3. Patologia ciąży (poronienia, poród przedwczesny, cukrzyca, gestoza, cholestaza, konflikt

serologiczny, niedokrwistość, ciąża przenoszona)

4. Ciąża mnoga. Krwawienia w ciąży- przedwczesne odklejenie łożyska, łożysko przodujące

5. Poród fizjologiczny (rozpoznanie porodu, okresy porodu)

6. Poród nieprawidłowy (położenie miednicowe, ułożenia odgięciowe, asynklityzm, wysokie

proste i niskie poprzeczne stanie główki). Operacje położnicze (nacięcie krocza, kleszcze

położnicze, próżniociąg, cięcie cesarskie)

7. Połóg

- fizjologia (gojenie ran, zwijanie macicy, laktacja)

- patologia połogu (zap.sutka, zm.zakrzepowe)

II. GINEKOLOGIA

1. Fizjologia cyklu płciowego. Zaburzenia miesiączkowania.

2. Antykoncepcja. Niepłodność.

3. Zapalenia narządu płciowego

4. Wady narządu płciowego. Zaburzenia statyki narządu płciowego i nietrzymanie moczu

5. Menopauza (osteoporoza). Hormonalna terapia zastępcza.

6. Nowotwory narządu płciowego.

7. Techniki operacyjne w ginekologii.

8. Problematyka kobiet niepełnosprawnych w położnictwie i ginekologii

- Antykoncepcja

- Zachodzenie w ciążę

- Poród

- Hormonalna terapia zastępcza

TEMATYKA ĆWICZEŃ:

I. ZASTOSOWANIE FIZJOTERAPII (FT) w POŁOŻNICTWIE

1. FT. przedporodowa (Szkoła Rodzenia, profilaktyka bólów dolnego kręgosłupa)

2. FT. poporodowa (profilaktyka nietrzymania moczu i stolca, leczenie bdk)

3. FT. w powikłaniach po c.cesarskim i nacięciu krocza

4. FT. w zaburzeniach laktacji ( stany zapalne, trudności w odpływaniu pokarmu)

II. ZASTOSOWANIE FIZJOTERAPII w GINEKOLOGII

1. FT. pooperacyjna (uruchamianie pacjentek, ćwiczenia oddechowe, oklepywanie,

masaże, profilaktyka zakrzepicy)

2. FT. w powikłaniach pooperacyjnych (nacieki zapalne, trudno gojące się rany,

zakrzepica, odleżyny, po operacjach onkologicznych (obrzęki limfatyczne - r.sromu,

r.szyjki macicy, r.sutka)

3. FT. w nietrzymaniu moczu (nietrzymaniu stolca)

- przedoperacyjna

- pooperacyjna

- leczenie zachowawcze

4. FT. w zaburzeniach statyki narządu płciowego

5. FT. w zaburzeniach okresu przekwitania

6. FT. w profilaktyce i leczeniu osteoporozy

7. FT. w niepłodności

8. FT. w zapaleniach narządu płciowego

III. ZAPOZNANIE SIĘ Z RÓŻNYMI TECHNIKAMI FIZJOTERAPII

STOSOWANYMI W PRAKTYCE POŁOŻNICZEJ I GINEKOLOGICZNEJ

1. ćwiczenia( suche, wodne)

2. stymulacja (elektrostymulacja)

3. stożki dopochwowe

4. biofeedback

5. inne metody fizykoterapii

- laseroterapia

- prądy diodynamiczne

- prądy interferencyjne

- jonoforezy

- ultradźwięki

- magnetoterapia

- hydroterapia (masaż podwodny)

6. masaż

- klasyczny

IV. ZAGADNIENIA ZWIĄZANE Z ROLĄ REHABILITACJI PSYCHOLOGICZNEJ

(PSYCHOTERAPII) W POŁOŻNICTWIE I GINEKOLOGII

1. Psychozy poporodowe

2. Depresje w okresie pomenopauzalnym

3. Depresje na innym tle (m.in.nietrzymanie moczu)

METODYKA I ORGANIZACJA ZAJĘĆ ROK III (V semestr)

Wykłady z zakresu Położnictwa i Ginekologii w ramach TEORII FIZJOTERAPII

KLINICZNEJ: łącznie 8 godzin wykładowych

Ćwiczenia w ramach FIZJOTERAPII W PRAKTYCE KLINICZNEJ z zastosowania

fizjoterapii w praktyce położniczej i ginekologicznej oraz ćwiczenia w ramach PRAKTYKI

KLINICZNEJ -praktyczne zajęcia fizjoterapeutyczne z pacjentkami- indywidualne i grupowe

- łącznie 30 godzin ćwiczeń Katedra i Klinika Położnictwa, Chorób Kobiecych i Ginekologii

Onkologicznej ul.Kondratowicza 8, pawilon E)

ZALICZENIE

Warunkiem zaliczenia III-go roku (semestr V) jest:

- obecność na wykładach i ćwiczeniach

- aktywne uczestniczenie w zajęciach fizjoterapii

- zaliczenie po zakończeniu cyklu wykładów

PIŚMIENNICTWO OBOWIĄZUJĄCE

*POŁOŻNICTWO I GINEKOLOGIA podręcznik dla studentów pod redakcją Tadeusza

Pisarskiego

*GINEKOLOGIA podręcznik dla położnych, pielęgniarek i fizjoterapeutów pod

redakcją Tomasza Opali


CHIRURGII

II Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Naczyniowej i Onkologicznej

ul. Stępińska 18, 00-739 Warszawa, tel. 841-15-92

Kierownik: prof. dr hab. n med. Jerzy Polański




Cel nauczania: W czasie zajęć z chirurgii studenci mają możliwość zapoznania się z

podstawowymi chorobami leczonymi chirurgicznie. Poznają ogólne wskazania i

przeciwwskazania do poszczególnych operacji, możliwe powikłania i rolę fizykoterapii w

procesie leczenia chorego w okresie przed i pooperacyjnym.

Zajęcia odbywają się przy łóżku chorego, co daje możliwość praktycznej nauki zasad

fizykoterapii chorych po różnych rodzajach operacji.

Studenci mają również możliwość zajmowania się chorymi w Zakładzie Rehabilitacji Szpitala

Czerniakowskiego, gdzie są prowadzone zabiegi usprawniania chorych po amputacjach, z

trudno gojącymi się ranami, obrzękiem chłonnym.

Wykłady

1. Rola fizjoterapii w zapobieganiu powikłaniom pooperacyjnym.

2. Rehabilitacja chorych po amputacjach kończyn w wyniku niedokrwienia. Metody

protezowania.

3. Rola fizjoterapeuty w klinice chirurgicznej.

4. Rola zabiegów fizykoterapeutycznych w leczeniu chorób chirurgicznych.

Ćwiczenia:

Rehabilitacja chorych w oddziale intensywnej opieki pooperacyjnej

Rola fizjoterapeuty w przygotowaniu chorego do rozległych operacji w obrębie jamy brzusznej

( resekcja wątroby, trzustki, jelita grubego)

Rehabilitacja chorych po operacjach tetnic szyjnych

Rehabilitacja chorych po operacjach tętniaka aorty brzusznej

Rehabilitacja chorych po operacjach aorty i tętnic biodrowych

Rehabilitacja chorych po operacjach obwodowego niedokrwienia kończyn dolnych

Rehabilitacja chorych ze stomią

Rehabilitacja chorych po amputacjach kończyn

Ocena wyników nauczania: ZALICZENIE


PNEUMUNOLOGII

Samodzielna Pracownia Rehabilitacji Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc

ul. Płocka 26, 01- 138 Warszawa, tel. 43-12-316

Kierownik: mgr Marek Kram




Tematy zajęć:

I. Anatomia i fizjologia układu oddechowego.

II. Wskazania do rehabilitacji pneumonologicznej /wg ERS i ATS/

1. Choroby obturacyjne

2. Choroby restrykcyjne

3. Inne

III. Przeciwwskazania do rehabilitacji pneumonologicznej/wg ERS i ATS/

Szczegółowa analiza przeciwwskazań

IV. Kwalifikacja chorych do fizjoterapii pneumonologicznej

1. Badanie podmiotowe /wywiad/

2. Badanie przedmiotowe /fizykalne/

3. Ocena objawów choroby /skale duszności: Borga, MRC, ATS, VAS/

4. Ocena wydolności fizycznej / 6’MWT, spirometria, gazometria/

5. Badanie siły mięśniowej przy użyciu aparatu MICROFET II

V. Elementy fizjoterapii pneumonologicznej

1.Toaleta drzewa oskrzelowego/ drenaż oskrzeli, oklepywanie, masaż wibracyjny

klatki piersiowej/

2. Aparaty do drenażu drzewa oskrzelowego

3.Ćwiczenia oddechowe

4.Trening mięśni oddechowych /przyrządy do treningu mięśni oddechowych/

5.Trening fizyczny

VI. Rehabilitacja w wybranych chorobach układu oddechowego

1.Przewlekła obturacyjna choroba płuc /POCHP/

2.Rozstrzenie oskrzeli

3.Astma oskrzelowa

4.Mukowiscydoza u dorosłych

5.Wysiękowe zapalenie opłucnej

6.Odma opłucnowa samoistna i pourazowa

7.Fizjoterapia w chirurgii klatki piersiowej

8. Prezentacja radiologiczna /RTG, HRCT/

Ocena wyników nauczania: ZALICZENIE po zakończeniu bloku ćwiczeń (VI sem.)


LARYNGOLOGII

Klinika Otolaryngologii i Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL

Kajetany, ul. Mokra 17, 05-830 Nadarzyn

Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu

01-943 Warszawa, ul. Pstrowskiego 1, tel./fax 22-8355214

Kierownik Kliniki: dr hab. n med. Jarosław Wysocki

Cel przedmiotu: przegląd podstawowych schorzeń z uwzględnieniem patomechanizmu,

najważniejszej symptomatologii, leczenia i powikłań. Zarysowanie roli fizjoterapeuty w

leczeniu i wspomaganiu leczenia. Po zakończeniu podstawowego kursu student powinien: znać

i rozumieć fizjologiczne procesy zachodzące w ontogenezie, wpływające na zdolności

komunikacyjne człowieka; znać i rozumieć etiopatogenezę, symptomatologię i zasady leczenia

wybranych schorzeń z zakresu otorynolaryngologii; znać rolę fizjoterapeuty w procesie

leczniczym tych schorzeń, a w zakresie szczegółowym umieć skierować do odpowiedniego

specjalisty.

Wymiar godzin: 28 (8 w + 20 ćw.)

Termin realizacji: studia licencjackie, III rok, semestr letni

Forma realizacji: wykłady, ćwiczenia

Czas realizacji ćwiczeń: 830

-1330

Miejsce realizacji ćwiczeń:

1. Poniedziałki, wtorki, czwartki, piątki Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu

01-943 Warszawa, ul. Zgr. AK „Kampinos” 1

2. środy: Klinika Otorynolaryngologii i Rehabilitacji II Wydziału Lekarskiego AM w

Warszawie, Kajetany, 05-830 Nadarzyn, ul. Mokra 17. Bezpłatny transport studentów

zapewnia Klinika z terenu Instytutu (ul. Zgr. AK „Kampinos” 1) o godz. 7,30.

Zasady zaliczania: zaliczenie na podstawie obecności i aktywności

Wykłady

Celem wykładów jest stworzenie podbudowy teoretycznej dla metod diagnostycznych i

leczniczych w otorynolaryngologii. Na wykładach zostaną omówione najważniejsze schorzenia

narządu słuchu i równowagi, narządu mowy, nosa i zatok przynosowych, prowadzące do

konkretnych zaburzeń.

Tematyka wykładów

1. Otorynolaryngologia jako specjalność lekarska. Cele i zadania. Badanie

otorynolaryngologiczne. Nowoczesne metody diagnostyczne w otorynolaryngologii.

2. Choroby narządu słuchu.

3. Choroby narządu równowagi.

4. Choroby nosa i zatok przynosowych.

5. Choroby gardła i krtani

6. Powikłania w otorynolaryngologii

7. Urazy w otorynolaryngologii. Przypadki nagłe.

8. Podstawy rehabilitacji zaburzeń słuchu, mowy i równowagi.

Ćwiczenia

Celem ćwiczeń jest prezentacja możliwości diagnostycznych i terapeutycznych

w otorynolaryngologii, ze szczególnym uwzględnieniem zasad prowadzenia rehabilitacji.

Zasadą jest niepowtarzanie, o ile to możliwe, treści wykładowych.

Tematyka ćwiczeń

1. Niedosłuch i głuchota. Badanie audiologiczne. Protezowanie chorego z niedosłuchem.

Leczenie operacyjne i zachowawcze. Rehabilitacja chorego z niedosłuchem.

Prezentacja badania laryngologicznego. Choroby nerwu twarzowego. Fizjoterapia w

obwodowym porażeniu nerwu twarzowego.

2. Szumy uszne i nadwrażliwość na dźwięki. Wywiad i badanie chorego z szumem

usznym i nadwrażliwością na dźwięki. Metody rehabilitacji stosowane w tych

przypadkach. Zaburzenia głosu i mowy. Wywiad i badanie chorego z zaburzeniami

głosu i mowy. Rehabilitacja w zaburzeniach głosu i mowy.

3. Możliwości współczesnego leczenia chirurgicznego w otorynolaryngologii. Prezentacja

operacji na żywo (transmisja z Bloku Operacyjnego).

4. Onkologia laryngologiczna. Rehabilitacja pacjenta po operacji laryngektomii, operacji

usunięcia układu chłonnego szyi i po operacji usunięcia ślinianek.

5. Zaburzenia równowagi i zawroty głowy. Wywiad i badanie chorego z zaburzeniami

równowagi i zawrotami głowy. Rehabilitacja w zaburzeniach równowagi i zawrotach

głowy.



ONKOLOGII

Zakład Rehabilitacji Centrum Onkologii

ul. Roentgena 5, 02-781 Warszawa tel. 546-25-86, fax 643-91-85

Kierownik: dr Hanna Tchórzewska specjalista II st. rehabilitacji ruchowej




Cel: zapoznanie studentów ze specyfiką pracy z pacjentami onkologicznymi. Specyfika

ta dotyczy przede wszystkim stanu emocjonalnego pacjentów jak i osób zapoznających się

z chorobami nowotworowymi. Dlatego też duży nacisk kładzie się na zachowanie się

studentów, ich empatię i zaangażowanie w pracę z chorymi na nowotwory.

Studenci uczestniczą w zajęciach w roli obserwatorów, po omówieniu ćwiczeń zespołowych

przez magistra prowadzą je, zgodnie z przygotowanymi konspektami.

Indywidualna praca studenta z wybranymi przez rehabilitanta pacjentami

Program nauczania:

- Onkologia w pigułce

- Rehabilitacja w onkologii

- zapoznanie studentów z organizacją pracy w Zakładzie Rehabilitacji

- ćwiczenia w odciążeniu w typowych pozycjach z indywidualnymi modyfikacjami

- nauka automasażu połączona z zaleceniami dotyczącymi dbałości i kończyny strony

operowanej, protezy, stanika itd.

- ćwiczenia zespołowe w grupie instruktażowej

- ćwiczenia zespołowe dla pacjentów z obrzękiem limfatycznym

- zabiegi indywidualne z pacjentem:

o ćwiczenia czynno-bierne

o ćwiczenia czynne połączone z niewielką redresją (mastektomia i operacje

oszczędzające)

o po operacji Crile’a

o zmiany nowotworowe o różnym umiejscowieniu (np. guzy mózgu)

- ćwiczenia indywidualne i zespołowe pacjentów z obrzękami kończyn dolnych

- zapoznanie się z systematyką i metodyką prowadzenia drenażu limfatycznego

- hydroterapia stosowana u pacjentów onkologicznych

- fizykoterapia stosowana u pacjentów onkologicznych



DERMAOLOGII

Klinika Dermatologii i Wenerologii

Centrum Diagnostyki Leczenia Chorób Przenoszonych Drogą Płciową

ul. Koszykowa 82a, 02-008 Warszawa, tel. 502-13-13

Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. Sławomir Majewski

Sprawy studenckie: dr n med. Iwona Rudnicka tel. 502-11-61




Zajęcia odbywają się w Klinice Dermatologii i Wenerologii Centrum Diagnostyki i Leczenia

Chorób Przenoszonych Drogą Płciową WUM.

W czasie 8 godzin wykładów i 20 godzin ćwiczeń studenci poznają najczęstsze schorzenia

dermatologiczne, możliwości zastosowania fizjoterapii w chorobach skóry oraz

dermatologiczne przeciwwskazania do zabiegów fizjoterapeutycznych.

W toku zajęć realizowane są tematy:

- Budowa, funkcje skóry, symptomatologia chorób skóry (semiotyka).

- Alergia skórna. Zasady pielęgnacji skóry. Skóra problemowa.

- Choroby wirusowe i bakteryjne skóry.

- Grzybice skóry i błon śluzowych.

- Choroby pasożytnicze skóry.

- Choroby związane z czynnikami środowiskowymi (UV, czynniki fizykalne, alergeny).

- Łuszczyca.

- Nowotwory skóry.

- Choroby przenoszone drogą płciową.

- Choroby skóry przebiegające z zajęciem narządu ruchu.

- Choroby skóry przebiegające z zajęciem narządów wewnętrznych.

- Choroby skóry przebiegające z zajęciem naczyń krwionośnych.

- Światłolecznictwo – wskazania i przeciwwskazania.

- Dermatologiczne wskazania i przeciwwskazania do zabiegów fizjoterapeutycznych.


testowe odbywa się po zakończeniu zajęć przez wszystkie grupy


CHIRURGII DZIECI II Katedra i Klinika Kardiochirurgii i Chirurgii Ogólnej Dzieci

ul. Działdowska 1, 01-184 Warszawa

Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. Maciej Karolczak

Sprawy studenckie: dr n med. Barbara Motylewicz


- seminarium (10 godz.)


Tematyka zajęć:

1. Fizjoterapia w chirurgii dziecięcej

2. Najczęstsze uszkodzenia układu kostno-stawowego u dzieci

3. Oparzenia wieku dziecięcego.

4. Zaburzenia stabilizacji kostno-mięśniowej po operacjach na klatce piersiowej

5. Gojenie się ran i terapia blizn

6. Dostępy brzuszne w typowych schorzeniach wieku dziecięcego

7. Dziecko z wada wrodzoną serca – prowadzenie przed i po operacji



GERIATRII

III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii

ul. Solec 93, 00 - 382 Warszawa, tel. /fax. (0-22) 625 – 46 - 43

Kierownik: prof. ndzw. dr hab. med. Artur Mamcarz

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: prof. ndzw. dr hab. med. Artur Mamcarz

Zajęcia z geriatrii dla studentów III roku studiów licencjackich odbywają się w semestrze

letnim i obejmują:

Cykl wykładów (6 godziny) Ćwiczenia (30 godzin)

Tematyka wykładów i ćwiczeń obejmuje zagadnienia związane z procesem starzenia się

organizmu. W czasie cyklu zajęć omówione zostaną najczęstsze choroby „trzeciego wieku”

oraz specyfika fizjoterapii z pacjentami geriatrycznymi obciążonymi tymi chorobami.

Ćwiczenia prowadzone są przez specjalistów fizjoterapii i obejmują zajęcia praktyczne z

pacjentami. W ich trakcie studenci zostają przydzieleni do zespołów terapeutycznych

(lekarz, fizjoterapeuta i pielęgniarka). W ramach poszczególnych zespołów omówione zostają

poszczególne przypadki kliniczne z uwzględnieniem wywiadu, badania przedmiotowego i

wyników badań dodatkowych. Na podstawie zebranych informacji studenci planują i po

zatwierdzeniu przez opiekuna realizują indywidualnie ustalone programy rehabilitacji.

Zaliczenie zajęć odbywa się na podstawie obecności. Opuszczone zajęcia muszą być

odrobione z kolejną grupa studencką, jedynie w indywidualnych, usprawiedliwionych

przypadkach możliwe jest ich ustne lub pisemne (w formie konspektu z tematu zajęć)

zaliczenie.



MEDYCYNIE PALIATYWNEJ Centrum Charytatywne Res Sacra Miser Zespół Niepublicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej

Caritas A.W.. ul. Krakowskie Przedmieście 62, 00-322 Warszawa

tel./fax (22) 826-56-04, tel. (22) 826-02-29

e-mail: [email protected]

Kierownik medyczny Zakładu: dr n. med. Barbara Kołakowska

Zajęcia odbywają się w semestrze zimowym i obejmują:

Cykl wykładów (8 godzin) Ćwiczenia (20 godzin)


20. PSYCHIATRIA INTERDYSCYPLINARNA

Nazwa jednostki

prowadzącej zajęcia


Osoba odpowiedzialna Dr hab. n.med. Bartosz Łoza, Kierownik Kliniki,

[email protected]

Osoba prowadząca Dr n.med. Iwona Mazurek, Adiunkt Kliniki, [email protected]

Kontakt telefoniczny (+48) 22-758-60-05

Kontakt e-mailowy [email protected]; [email protected];

[email protected]




Miejsce zajęć Klinika Psychiatrii, 05-802, Tworki-Pruszków,

ul.Partyzantów 2/4









Program zajęć jest realizowany w formie : 20 godz. ćwiczeń

Podstawy

przedmiotu

Przedmiot ma służyć kształtowaniu zintegrowanego podejścia

terapeutycznego u pacjentów z szerokiego spektrum zaburzeń

psychosomatycznych, u których współistnienie zaburzeń psychicznych i

chorób somatycznych determinuje konieczność wdrożenia takiego

złożonego modelu leczenia.

Cele

nauczania

Doskonalone będą umiejętności fizjoterapii w przypadkach chorób

somatycznych współwystępujących z zaburzeniami psychicznymi.

Celem jest trening umiejętności fizjoterapeutycznych u pacjentów ze

złożonym, mieszanym obrazem klinicznym. Rehabilitacja tej grupy

pacjentów jest konieczna w szerokim zakresie zaburzeń i przypadków i

stanowi często podstawową metodę leczenia w ogóle. Ten dział

fizjoterapii ma szczególne, odrębne właściwości, a praktyczne

umiejętności tu nabyte mogą okazać się przydatne w obszarze całej

medycyny, poza klasycznie rozumianą psychiatrią.

Tematyka

szczegółowa

1 Depresje występują z reguły (2/3 przypadków) we współistnieniu z

pierwszoplanowymi objawami somatycznymi. Zależności te mogą mieć

charakter różnorodny, od pierwotnego charakteru choroby somatycznej,

jak w przypadku cukrzycy, poprzez nasilenie ciężkości współistniejących

objawów somatycznych (zwykle ich ilościowego „podwojenia”), jak w

bólach głowy, zespole niespokojnych nóg lub fibromialgii, aż do

występowania depresji „ukrytych” pod maską somatyczną. W każdym

przypadku dochodzi redukcji aktywności ruchowej, co wymaga

odpowiedniego programu fizjoterapii. Niezależnie od przyczyny, u

pacjentów z przewlekłą depresją dochodzi do narastającej, głębokiej,

wtórnej inwalidyzacji ruchowej, z poważnym ryzykiem powikłań

krążeniowych i metabolicznych. Jedynie systematyczne usprawnianie

może przerwać i odwrócić te procesy.

2 Praktycznie nieuniknione jest współistnienie zaburzeń emocji z ostrymi i

podostrymi zaburzeniami krążeniowymi, jak zawał serca czy udar

OUN. Zaburzenia lękowe i depresje w tych stanach mogą osiągać każde,

w tym i najgłębsze nasilenie, co sprawia, że pacjenci ci są nierzadko

hospitalizowani w oddziałach psychiatrycznych lub psychosomatycznych.

Obecność depresji istotnie hamuje zdolność do fizjoterapii. Zawał czy

udar są to ekstremalne stany, w których pierwotna niesprawność fizyczna

jest szybko pogłębiana przez sprzężone z nimi zwrotnie zaburzenia

psychiczne. O przeżyciu może decydować nastrój i napęd pacjentów, chęć

zgłoszenia na kolejną wizytę, chęć przyjmowania leków, itp.. Skuteczność

fizjoterapii w tych stanach jest nie mniejsza niż psychoterapii (badanie

ENRICHD).

3 Zaburzenia behawioralne związane z czynnościami fizjologicznymi.

Zaburzenia jedzenia, jak anoreksja i bulimia, mogą prowadzić do

głębokich przeobrażeń obrazu ciała tak, że konieczna się staje fachowa

rehabilitacja. Bardzo często pacjentki podejmują intensywne,

wyniszczające treningi w celu redukcji masy ciała. Racjonalizacja tych

działań, edukacja i kształtowanie właściwych wzorców ćwiczeń

fizycznych, sprzyja sukcesowi podstawowej terapii. Podobnie

nadużywanie substancji, kolidujące z podstawowym leczeniem, może

wymagać psychosomatycznego leczenia.

Konieczność zintegrowanych działań pojawia się ponadto w części

przypadków poporodowych, konsultacyjnych i w zaburzeniach snu (np.

bezdechu nocnym).

4 Pacjent umierający. Rehabilitacja w grupie pacjentów terminalnych (np.

onkologicznych, poudarowych, pozawałowych) przyjmuje szczególne

formy i jest konieczna. Na jej zakres oraz skuteczność wpływa

podstawowy stan emocjonalny. Uczestnictwo w ćwiczeniach jest zwykle

jedyną formą behawioralnej aktywności umierających pacjentów.

Literatura zalecana

1 Bilikiewicz A, Pużyński S, Rybakowski J, Wciórka J (red.). Psychiatria. Urban i

Partner, Wrocław, tomy I-III, 2002-2004.


3 Klimkowski M, Herzyk A. Neuropsychologia. UMCS, Lublin, 1994.

4 Kratochvil S. Podstawy psychoterapii. Zysk i S-ka, Poznań, 2002.

5 Pużyński S (red.). Leksykon psychiatrii. PZWL, Warszawa, 1993.

6 Rosenhan DL, Seligmann MEP. Psychopatologia. Polskie Towarzystwo

Psychologiczne, Warszawa, tomy I-II, 1994.

7 Taylor D, Paton C, Kerwin R. Przewodnik psychofarmakoterapii. Łoza B (red.

polska). Via Medica, Gdańsk, 2005.


21. TERAPIA MANUALNA

ZAKŁAD REHABILITACJI Oddziału Fizjoterapii II Wydziału Lekarskiego WUM

Warszawa, ul Solec 57, 00-424 Warszawa, tel. 629 46 65, 822 80 05

www.wum.edu.pl/zakladrehabilitacji

p.o. Kierownika Zakładu : dr n med. Dariusz Białoszewski

Kierownik zespołu nauczającego : dr n. med. Izabela Korabiewska

WYMIAR GODZIN PRZEDMIOTU:

III rok studiów pierwszego stopnia

Wykłady - 6 godz.

Ćwiczenia - 40 godz.

CELE NAUCZANIA

Celem zajęć z terapii manualnej jest zapoznanie studentów z podstawami medycyny

manualnej oraz jej miejscem w procesie fizjoterapii. Studenci podczas ćwiczeń poznają metody

badania manualnego, techniki zabiegowe (z uwzględnieniem wskazań

i przeciwwskazań do ich stosowania) oraz zagrożenia, jakie niesie ze sobą ten rodzaj terapii.

Muszą wykazać się znajomością stosowania podstawowych zabiegów terapii manualnej oraz

włączeniem ich w proces rehabilitacji chorego.

RAMOWA TEMATYKA WYKŁADÓW

Podstawy medycyny manualnej i jej miejsce w procesie fizjoterapii.

Rys historyczny. Przykłady różnych systemów i szkół terapii manualnej (Maigne,

Cyriax, Kaltenborn, Lewit, Dvorak, Hartman, Maitland). Wyjaśnienie pojęcia terapii

http://www.wum.edu.pl/zakladrehabilitacji

manualnej, chiropraktyki i technik osteopatycznych. Miejsce terapii manualnej

w ogólnym postępowaniu fizjoterapeutycznym. Rola i cele terapii manualnej

w diagnostyce i leczeniu. Związki terapii manualnej z innymi dyscyplinami naukowymi

– psychoterapią, psychologią.

Terapia manualna w modelu holistycznym w Polsce i na świecie.

Podstawowe metody terapii manualnej – zbieżności i różnice.

Rodzaje technik manualnych, ich charakterystyka, oddziaływanie na poszczególne

tkanki i układy. Podział na techniki stawowe, miękko tkankowe. Wyjaśnienie procesu

leczniczego w terapii manualnej. Ogólne zasady obowiązujące przy wykonywaniu

technik manualnych. Zasada bezbolesności i ruchu przeciwnego wg Maigne’a.

Zagrożenia terapii manualnej. Wskazania i przeciwwskazania do terapii manualnej.

Reakcje zabiegowe i pozabiegowe poszczególnych technik manualnych na aparat

ruchu i różne systemy regulacji czynności układów i tkanek ustroju. Pojęcie testu

kontrolnego w odniesieniu do bólu. Wprowadzenie do anatomii palpacyjnej.

Autoterapia i psychoedukacja (techniki wykorzystywane w terapii manualnej).

RAMOWA TEMATYKA ĆWICZEŃ

Techniki manualne tkanek miękkich

Podstawowe zasady technik manualnych i mobilizacje stawów kończyn.

Mobilizacje uciskowe punktów spustowych. Techniki odruchowego oddziaływania

w dysfunkcjach narządu ruchu.

Neuromechanika i neuromobilizacje w fizjoterapii.

Techniki stosowane w terapii manualnej w wybranych jednostkach chorobowych

(zespoły bólowe stawów hypomobilnych i hipermobilnych, zespoły bólowe tkanek

miękkich – nierównowaga statyczna i dynamiczna, zespół łuku atlasu, zespoły C6, C7,

C8, zespól bolesnego barku, zespól łokcia tenisisty, zespól łokcia golfisty, zespól

kanału nadgarstka, dorsalgia, zespoły bólowe części L/S kręgosłupa , zespoły

korzeniowe rzeczywiste i psudokorzeniowe, coxalgia, zespoły migrenowo –

wegetatywne).

Diagnozowanie i leczenie zespołów bólowych kręgosłupa i kończyn oparte

o znajomość wzorców bólowych i o analizę zachowania się bólu zarówno

w wywiadzie jak i w badaniu przedmiotowym ( metodą McKenziego).

Poizometryczna relaksacja mięśni (PIR).

Autoterapia i relaks.

OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA

Monitorowanie wyników nauczania odbywa się w kilku obszarach.

1. Ocena aktywności studentów podczas ćwiczeń.

2. Ocena umiejętności praktycznych studentów w zakresie czynności technicznych

i higienicznych związanych z terapią manualną dokonywana na każdych ćwiczeniach.

3. Zaliczenia praktyczne z ćwiczeń po każdym semestrze.

4. Zaliczenie końcowe z całości materiału na koniec VI semestru składające się z części

pisemnej lub ustnej oraz części praktycznej Zaliczenie odbywa się na jednym

z ostatnich zajęć.

Obowiązuje zaliczenie wszystkich zajęć.

Do każdego zaliczenia obowiązuje znajomość wiadomości przekazanych podczas

wykładów.

ZALECANE PODRĘCZNIKI

Podstawowe

1. Kaltenborn F. M.: Manualne mobilizacje stawów kończyn. Wydawnictwo Rolewski

1999.

2. Lewit K.: Leczenie manualne za burzeń czynności narządu ruchu. PZWL Warszawa

1984

3. Buckum K.: Testy kliniczne w badaniu kości, stawów i mięśni PZWL Warszawa 1998r.

Uzupełniające

1. Arkuszewski Z.: Podręcznik medycyny manualnej. Wydawnictwo Elipsa – Jaim 2001

2. Barker M. „Techniki manipulacyjne kręgosłupa. Studium z zakresu medycyny

ogólnej"; Springer – Verlag, 1995.

3. Butler D „Mobilisation of the nervous system” Churchill Livingstone, 1991.

4. Deyo R. A.: Bóle krzyża. Świat Nauki. Październik 1998 r.

5. Frisch H, Roex J.: Terapia manualna. PZWL Warszawa 2001.

6. Jorritsma W.: Anatomia na żywym człowieku. Wstęp do terapii manualnej.

Wydawnictwo medyczne Urban & Partner Wrocław 2004.

7. Słobodzian J., Rakowski A.: Terapia manualna w zespołach bólowych kręgosłupa

lędźwiowo - krzyżowego. Wyd. CTM Poznań 2001.

Zalecane czasopisma naukowe

1. Kwartalnik „Medycyna Manualna”

2. „ Fizjoterapia Polska”

3. „Postępy Rehabilitacji”

4. „ Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja”

5. „Medycyna Sportowa”

22. ZAOPATRZENIE ORTOPEDYCZNE

Zakład Rehabilitacji Klinicznej Oddziału Fizjoterapii

Wojewódzki Szpital Bródnowski SP ZOZ


p.o. Kierownika: dr n. med. Artur Stolarczyk

Program zajęć jest realizowany w formie - 15 godz. seminariów


23. PATOLOGIA OGÓLNA

Katedra i Zakład Patologii Ogólnej i Doświadczalnej

ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa ,

Kierownik: prof. dr hab. Sławomir Maśliński

Program zajęć jest realizowany w formie - 15 godz. seminariów


PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

24. DEMOGRAFIA I EPIDEMIOLOGIA

ZAKŁAD EPIDEMIOLOGII INSTYTUTU MEDYCYNY SPOŁECZNEJ

02-007 Warszawa ul. Oczki 3, tel. 621 52 56, 629 02 43

p.o. Kierownik: dr n. med. Maria Mularczyk-Bal

Przyjęcia studentów: poniedziałek-piątek 10.00 – 12.00

Nauczanie przedmiotu obejmuje 30 godzin: (10 godzin wykładów i 20 godzin seminariów).

Zajęcia są zblokowane i trwają dwa tygodnie.

Program zajęć

Celem nauczania jest przekazanie słuchaczom informacji o aktualnej sytuacji demograficznej

społeczeństwa polskiego oraz jej wpływu na stan zdrowia. Istotnym wątkiem jest wyjaśnienie

pojęcia zdrowia zbiorowego, jego zasadniczych przejawów oraz sposobów poznawania przyczyn

chorób oraz ich zmian w czasie.

Tematy wykładów

1. Sytuacja demograficzna Polski: ludność Polski, rozwój demograficzny (przyrost naturalny,

starzenie się populacji), prognozy demograficzne.

2. Zdrowie – uwarunkowanie stanu zdrowia – styl życia, czynniki środowiskowe – ich

wpływ na zdrowie człowieka.

3. Zagrożenia zdrowotne w XXI wieku wynikające ze starzenia się populacji.

4. Definicja i rola epidemiologii w zdrowiu publicznym.

5. Stan zdrowia społeczeństwa polskiego w porównaniu do stanu zdrowia społeczeństw

krajów Unii Europejskiej.

Tematy seminariów

1. Wprowadzenie do epidemiologii. Podstawowe pojęcia i definicje. Pojęcie zdrowia i choroby.

2. Diagnostyka zdrowia zbiorowego na podstawie danych o zachorowaniach, zgonach. Źródła

danych o stanie zdrowia ludności.

3. Wybrane aspekty sytuacji demograficznej w Polsce. Prognozy demograficzne dla Polski.

4. Rozwój demograficzny - przyrost naturalny, starzenie się populacji.

5. Ocena stanu zdrowia ludności: mierniki pozytywne, negatywne: umieralność ogólna,

umieralność niemowląt, przyczyny zgonów.

6. Rejestracja zgonów i ich przyczyny. Zasady orzecznictwa o przyczynach zgonów zgodnie z

zasadami Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów

Zdrowotnych (ICD-10).

7. Rodzaje badań epidemiologicznych. Badania opisowe. Badania przesiewowe i warunki ich

stosowania.

8. Badania epidemiologiczne analityczne: retrospektywne, prospektywne, ryzyko względne,

ryzyko przypisane.

9. Sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych: rozpowszechnienie, wyniki zwalczania.

10. Rozpowszechnienie chorób przewlekłych: sytuacja epidemiologiczna nowotworów,

czynniki ryzyka.

11. Rozpowszechnienie chorób przewlekłych: sytuacja epidemiologiczna chorób układu

krążenia, czynniki ryzyka.

Organizacja zajęć

Seminaria wymagają czynnego udziału studentów polegającego na dyskusji lub rozwiązywaniu

zadań zawartych w programie ćwiczeń. Obowiązuje obecność na wszystkich zajęciach. Zajęcia

kończą się kolokwium testowym, którego wyniki stanowią podstawę zaliczenia przedmiotu.

Zalecana literatura

1. W. Jędrychowski: Epidemiologia, wprowadzenie i metody. PZWL. Warszawa 1999

2. W. Jędrychowski: Podstawy epidemiologii: Metody badań oraz materiały ćwiczeniowe.

Wydaw. Uniw. Jagiellońskiego. Kraków, 2002.

Ocena wyników nauczania: ZALICZENIE w formie testu

25. ERGONOMIA

Zakład Medycyny Zapobiegawczej i Higieny Instytutu Medycyny Społecznej WUM

02-007 Warszawa, ul. Oczki 3

Sekretariat tel. 022 6215197

Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Longina Kłosiewicz-Latoszek

Odpowiedzialna za organizację procesu dydaktycznego: dr n. med. D. Szostak-Węgierek

CEL I PROGRAM NAUCZANIA

Zapoznanie studentów z czynnikami determinującymi obciążenie organizmu człowieka

pracą zawodową oraz ergonomicznym kształtowaniem stanowiska pracy.

TEMATY WYKŁADÓW

1. Zagrożenia zdrowotne na współczesnym stanowisku pracy.

2. Ergonomia jako nauka interdyscyplinarna. Działy ergonomii: koncepcyjna, korekcyjna,

ergonomia systemów. Ergonomia pracy, mieszkania, wyrobów.

3. Pojęcie ryzyka zawodowego i metody oceny. Ergonomia wybranych stanowisk pracy.

4. Ocena obciążenia człowieka pracą zawodową:

a/ obciążenie wysiłkiem fizycznym-metody oceny oraz sposoby zapobiegania, pozycja przy

pracy i jej wpływ na dysfunkcje, urazy i wypadki.

b/ obciążenia neuropsychiczne

c/ czynniki materialne środowiska pracy – szkodliwości fizyczne i chemiczne

d/ wpływ oświetlenia na warunki pracy

e/ czynniki związane z organizacją pracy – praca zmianowa

5. Ergonomia pracy fizjoterapeuty

6. System ochrony zdrowia osób pracujących. Profilaktyka.

7. Choroby zawodowe i parazawodowe.

8. Rola ergonomii w konstrukcji przestrzennej stanowiska pracy, w tym organizowanie

stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych.


Zaliczenie przedmiotu na podstawie obecności na wykładach.

PIŚMIENNICTWO

1. Augustyńska D., Pośniak M.: Czynniki szkodliwe w środowisku pracy. Wydawnictwa

CIOP, Warszawa 2007

2. Jankowska A., Pośniak M.: Zespół chorego budynku. Ocena parametrów środowiska

pracy. Wydawnictwa CIOP. Warszawa 2007

3. Zawieska M.: Ryzyko zawodowe. Metodyczne podstawy oceny. Wydawnictwa CIOP.

Wydawnictwa CIOP, Warszawa 2007

4. Bilski B.: Higiena pracy dla fizjoterapeutów. Wybrane zagadnienia. Wydawnictwo

Naukowe AM im. K. Marcinkowskiego, Poznań 2005.

26. FILOZOFIA Z ELEMENTAMI FILOZOFII MEDYCYNY

Zakład Historii Medycyny i Filozofii

ul. Złota 7, 00-120 Warszawa, tel./ fax 827– 03– 07

Kierownik: prof. nadzw. dr hab. Marek Wichrowski

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr n med. Maria J. Turos

Program zajęć jest realizowany w formie:


Wykłady

Charakterystyka i obszary działalności filozoficznej

Słowo o historii filozofii

Filozoficzna koncepcja wiedzy naukowej

Człowiek w naukach filozoficznych

Pojęcie zdrowia i choroby w filozofii

Ciało versus umysł

Wolność i odpowiedzialność

Filozofia działania - terapii

Ocena wyników nauczania: ZALICZENIE po V semestrze

Zalecana literatura

1. Kępiński – Poznanie chorego – różne wydania

2. Kępiński – Rytm życia – różne wydania

3. P. McInerney – Wstęp do filozofii „Zysk i Ska” [1998]

4. J. Tatoń – Filozofia w medycynie PZWL Warszawa [2003]

5. H. R. Wullf, S. A. Pedersen, R. Rosenberg – Filozofia medycyny PWN Warszawa [1993]

6. P. Zaborowski – Filozofia postępowania lekarskiego PZWL Warszawa [1990]

27. MEDYCYNA KATASTROF I ZAGROŻEŃ CYWILIZACYJNYCH

STUDIUM MEDYCYNY KATASTROF

02-109 Warszawa

ul. Księcia Trojdena 2

tel. 572-05-36, 572-05-45 ; fax : 572-05-43

e-mail: [email protected]

Kierownik Zakładu: Ppłk lek. med. Witold Pawłowski

Wymiar wykładów i ćwiczeń:

14 godz. (wykłady – 6, seminaria – 8 )

Godziny przyjęć w sprawach studenckich:

wtorek i czwartek 12.00 – 14.00.

Miejsce odbywania zajęć:

Studium Medycyny Katastrof

02-109 Warszawa

ul. Księcia Trojdena 2

Cel nauczania i zakres przedmiotu:

Celem nauczania jest :

1.wprowadzenie studentów w zagadnienia podstawowych wyróżników medycyny katastrof i

zagrożeń cywilizacyjnych

2. zapoznanie studentów z:

- organizacja zabezpieczenia medycznego w katastrofach i zagrożeniach masowych;

- postępowaniem w stanach nagłego zagrożenia życia podczas katastrof oraz zdarzeń

masowych z uwzględnieniem segregacji poszkodowanych

3.przedstawienie zasad planowania i organizacji akcji ratunkowej na przykładzie wybranej

katastrofy ;

Tematy wykładów:

Medycyna Katastrof jako nauka. Podstawowe wyróżniki medycyny katastrof. Katalog

katastrof wg WHO. Katastrofy cywilizacyjne.

Bioterroryzm jako szczególny rodzaj katastrofy.

Wybrane zagadnienia międzynarodowego prawa humanitarnego. Konwencje

Genewskie

Tematy ćwiczeń:

Podstawowe aspekty psychologii katastrof. Zasady komunikowania się z

poszkodowanym w sytuacjach ekstremalnych np.: katastrof

Charakterystyka zagrożeń cywilizacyjnych.

Zasady segregacji medycznej. Triage.

Organizacja, kierowanie i prowadzenie akcji ratunkowej podczas wypadków masowych

i katastrof. Podejmowanie decyzji w sytuacji katastrofy-gra decyzyjna.

Zasady i metody oceny wyników:

- Lista obecności sprawdzana jest codziennie na początku i na końcu zajęć.

- Zaliczenie: kolokwium z oceną, odbywa się w ostatnim dniu zajęć

Literatura obowiązkowa:

1. Klukowski K.: „Medycyna wypadków w transporcie” PZWL Warszawa 2005

2. Kowalczyk M., Rump S., Kołaciński Z.: „Medycyna katastrof chemicznych” PZWL

Warszawa 2004

3. Latalski M., Majewski G.: „Medycyna Katastrof”, Lublin 2000

4. Zawadzki Andrzej: „Medycyna ratunkowa i katastrof”, PZWL Warszawa 2006

28. TRENING INTERPERSONALNY dla potrzeb fizjoterapii

ZAKŁAD REHABILITACJI Oddziału Fizjoterapii II Wydziału Lekarskiego WUM

Warszawa, ul Solec 57, 00-424 Warszawa, tel. 629 46 65, 822 80 05

www.wum.edu.pl/zakladrehabilitacji

p.o. Kierownika Zakładu : dr n med. Dariusz Białoszewski

Kierownik zespołu nauczającego : dr n. med. Monika Lewandowska

Wymiar godzin przedmiotu:

http://www.wum.edu.pl/zakladrehabilitacji

Wykłady – 10 godzin

Seminarium – 30 godzin

CELE NAUCZANIA

Celem nauczania jest teoretyczne zapoznanie studentów z podstawowymi teoriami

komunikacji interpersonalnej. Zdobycie przydatnych podczas dalszych studiów i w przyszłej

pracy praktycznych i podstawowych umiejętności dotyczących takich zagadnień jak:

nawiązywanie dobrego kontaktu i skuteczne porozumiewanie się; asertywne komunikowanie

się, udzielanie informacji zwrotnej, zadawanie pytań, umiejętności radzenia sobie

z sytuacjami trudnym.

RAMOWA TEMATYKA WYKŁADÓW

Wprowadzenie do podstawowych zagadnień komunikacji interpersonalnej

Komunikacja werbalna

Komunikacja niewerbalna

Bariery w komunikacji interpersonalnej

Tworzenie optymalnych warunków współpracy

Radzenie sobie w sytuacjach konfliktowych

Negocjacje

Wizerunek fizjoterapeuty.

RAMOWA TEMATYKA SEMINARIÓW

Kim jestem? - mocne i słabe strony – (rozpoznawanie i wyrażanie)

Otwarte wyrażanie uczuć - pozytywnych i negatywnych

Trening przyjmowania ocen od innych ludzi

Trening skutecznej komunikacji poprzez słowa - (komunikacja werbalna)

Trening skutecznej komunikacji poprzez język ciała - (komunikacja niewerbalna)

Wartości osobiste człowieka

Sposoby eliminowania zakłóceń w komunikacji

Sposoby zwiększania efektywności komunikacji interpersonalnej

Wypracowanie swojego indywidualnego sposobu autoprezentacji - (ekspresja głosu

i ciała).

Ocena własnych kompetencji interpersonalnych w zakresie asertywności

ORGANIZACJA ZAJĘĆ

Seminaria prowadzone są metodami aktywnymi w grupach 4-5 osobowych.

W części wstępnej zajęć studenci wprowadzani są w teoretyczne i praktyczne zagadnienia

dotyczące określonego seminarium przez nauczyciela prowadzącego zajęcia. W trakcie zajęć

seminaryjnych studenci doskonalą umiejętności komunikacji werbalnej i niewerbalnej

oraz wypracowują własny indywidualny sposób prezentacji i autoprezentacji.

Zajęcia seminaryjne kończą się dyskusją moderowaną przez nauczyciela oraz wspólnym

wyciągnięciem wniosków końcowych.

OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA

Monitorowanie wyników nauczania odbywa się na podstawie:

1. Oceny aktywności studentów podczas seminariów.

2. Kolokwium semestralnego (ustnego lub pisemnego) z tematyki poruszanej

na seminariach.

3. Przygotowaniu i realizacji prezentacji i wystąpienia publicznego.

Zaliczenie końcowe odbywa się na jednym z ostatnich zajęć seminaryjnych.

Obowiązuje znajomość wiadomości przekazanych podczas wykładów!

ZALECANE PODRĘCZNIKI

Podstawowe

Castanyer O. Jak docenić samego siebie. Asertywność jako wyraz zdrowej samooceny.

Kraków 2002

Filipiak M. Homo Communicans. Wprowadzenie do teorii masowego komunikowania.

Lublin 2004

Kępiński A. Poznanie chorego. Kraków 2002

Myerscough P. Ford M. Jak rozmawiać z pacjentem. Gdańsk 2002

Nęcki Z. Komunikacja niewerbalna. Kraków 2005

Thompson P. Sposoby komunikacji interpersonalnej. Poznań 1998

Uzupełniające

Aronson E., Człowiek istota społeczna. Warszawa 2001

Eicher J., Sztuka komunikowania się. Łódź 1995

Nęcki Z. Komunikacja międzyludzka. Kraków, 2006

Schulz F. von Thun. Sztuka rozmawiania 1. Analiza zaburzeń. Kraków 2007

Sikorski W. Gesty zamiast słów. Psychologia i trening komunikacji niewerbalnej.

Kraków 2007

Zalecane czasopisma naukowe

„Charaktery”,

„Edukacja i Dialog”,

„Edukacja Ustawiczna Dorosłych”,

„Studia Psychologiczne”, „Personel”.

29. METODOLOGIA BADAŃ NAUKOWYCH

Zakład Dydaktyki i Efektów Kształcenia

ul. Żwirki i Wigury 81, 02-091 Warszawa

p.o. Kierownika Pracowni: dr Henryk Rebandel

LICZBA GODZIN ZAJĘĆ

wykłady - 6 godz.

seminaria - 10 godz

TERMIN I FORMA ZALICZENIA ZAJĘĆ

na ostatnim zajęciu (seminarium), na podstawie wykonanych zadań oraz obecności

CEL NAUCZANIA :

Zapoznanie studentów z zasadami projektowania i prowadzenia prac badawczych o różnym

charakterze formalnym, ogólnymi zasadami opracowania wyników badań, zasadami pisania

publikacji naukowych oraz przygotowania prezentacji naukowych, zasadami korzystania z

literatury naukowej oraz innych źródeł informacji.

REGULAMIN ZAJĘĆ:

Studenci zobowiązani są do uczestniczenia w zajęciach zgodnie z podanym terminarzem i na

zasadach określonych w Regulaminie Studiów

TEMATYKA ZAJĘĆ

Przepisy i ogólne zasady funkcjonowania uczelni akademickiej, ustawa Prawo o szkolnictwie

wyższym, Statut uczelni, przepisy, terminarz i zasady postępowania podczas kończenia

studiów licencjackich,

Badania na człowieku - eksperyment kliniczny, przesiewowe badania ludzi, problemy

deontologiczne w odniesieniu do badań na materiale ludzkim, rola Komisji Bioetycznych;

Prezentacja ustna i plakat naukowy - rodzaje prezentacji, zasady ich przygotowania oraz

wygłaszania, zasady przygotowania materiałów ilustracyjnych, forma i ogólne zasady

projektowania plakatu naukowego, najczęściej popełniane błędy.

Badanie zjawisk przyrodniczych - cel poznania, , obserwacja i eksperyment, ogólne zasady

dokonywania pomiarów, powtarzalność i odtwarzalność wyników badań, przygotowanie

planu i protokołu eksperymentu, ogólne zasady zbierania danych;

Typy danych i metody ich pozyskiwania, układ zbieranego materiału, podstawy statystycznej

analizy danych;

Badania populacyjne i badania ankietowe - ogólne zasady konstrukcji kwestionariusza, zasady

zbierania danych, ograniczenia interpretacji wyników, popełniane błędy;

Praca licencjacka - układ i konstrukcja pracy licencjackiej, zasady techniczne pisania pracy;

Publikowanie - cel, miejsce i forma publikacji, układ i zasady konstrukcji pracy, zasady

opracowania dokumentacji wyników do zamieszczenia w publikacji, zasady cytowania prac

innych ludzi, prawa autorskie, problem i definicja plagiatu, błędy popełniane podczas pisania

prac;

LITERATURA ZALECANA:

Dusza J., Gortat G., Leśniewski A.;1998; Podstawy miernictwa ; Oficyna PW; (rozdz. 3 i 4).

Gondko R., Zgirski A., Adamska M.; 2001; Biostatystyka w zadaniach; Wydawnictwo

Uniwersytetu Łódzkiego; wydanie II.

Łomnicki A.; 2002; Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników; PWN; wydanie II.

Szewczyk K.; 1994; Etyka i deontologia lekarska; Kraków.

Ocena wyników nauczania: ZALICZENIE po V semestrze

PRAKTYKI

30. Praktyka w zakresie fizjoterapii klinicznej w ortopedii

Zakład Rehabilitacji Klinicznej Oddziału Fizjoterapii

Wojewódzki Szpital Bródnowski SP ZOZ


p.o. Kierownika: dr n. med. Artur Stolarczyk

Program zajęć jest realizowany w formie - 60godz. ćwiczeń (praktyki)

1. Praktyczne zastosowanie wiadomości nabytych podczas ćwiczeń

2. Omawianie zastosowanego leczenia i rehabilitacji wybranych przypadków klinicznych

z uwzględnieniem wywiadu, badania przedmiotowego, wyników badań dodatkowych

ze szczególnym uwzględnieniem badan obrazowych

3. Uczestniczenie i pomoc w prowadzeniu rehabilitacji u pacjentów znajdujących się w

Klinice


31. Praktyka w zakresie fizjoterapii klinicznej w kardiologii

Katedra i Klinika Kardiologii, Nadciśnienia Tętniczego i Chorób Wewnętrznych


Kierownik: prof. dr hab. Mirosław Dłużniewski

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr Maciej Janiszewski


- praktyki zawodowej (60 godz.)

Wiedzę zdobytą podczas wykładów i ćwiczeń studenci mogą wykorzystać podczas Praktyk

Zawodowych. W trakcie tych zajęć studenci zostają przydzieleni do zespołów klinicznych i

wraz z lekarzami i pielęgniarkami odpowiadają za prowadzenie chorych, planując i po

zatwierdzeniu przez opiekuna przeprowadzając zajęcia rehabilitacyjne.

Zaliczenie praktyk zawodowych odbywa się na podstawie obecności, potwierdzonych

podpisem asystentów na indywidualnej karcie zaliczeń, którą studenci otrzymują w pierwszym

dniu zajęć.

Zalecane materiały dydaktyczne:

Kompleksowa Rehabilitacja Kardiologiczna – Folia Cardiologica, 2004, tom 11;

suplement A (dostępna nieodpłatnie na stronie: www.fc.viamedica.pl

http://www.fc.viamedica.pl/

J. Bromboszcz, P. Dylewicz - Rehabilitacja kardiologiczna - stosowanie ćwiczeń

fizycznych, Elipsa-Jaim, Kraków 2005, wyd. 1

informacje z wykładów


32. Praktyka w zakresie fizjoterapii klinicznej w chorobach wewnętrznych

i geriatrii

III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii

ul. Solec 93, 00 - 382 Warszawa, tel. /fax. (0-22) 625 – 46 - 43

Kierownik: prof. ndzw. dr hab. med. Artur Mamcarz

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: prof. ndzw. dr hab. med. Artur Mamcarz

Zajęcia z przedmiotu dla studentów III roku studiów licencjackich odbywają się w semestrze

letnim i obejmują:

Ćwiczenia (60 godzin)

Podczas zajęć studenci dowiedzą się jak wygląda specyfika fizjoterapii prowadzonej z

osobami w wieku starczym oraz pacjentami obciążonymi chorobami wewnętrznymi. W czasie

ćwiczeń przedstawiony będzie program kompleksowej rehabilitacji w poszczególnych

jednostkach chorobowych. Omówione zostaną przeciwwskazania do stosowania zabiegów

fizjoterapeutycznych u osób w wieku podeszłym.

Ćwiczenia prowadzone są przez specjalistów fizjoterapii i obejmują zajęcia praktyczne z

pacjentami. W ich trakcie studenci zostają przydzieleni do zespołów terapeutycznych

(lekarz, fizjoterapeuta i pielęgniarka). W ramach poszczególnych zespołów omówione zostają

poszczególne przypadki kliniczne z uwzględnieniem wywiadu, badania przedmiotowego i

wyników badań dodatkowych. Na podstawie zebranych informacji studenci planują i po

zatwierdzeniu przez opiekuna realizują indywidualnie ustalone programy rehabilitacji.

Zaliczenie zajęć odbywa się na podstawie obecności. Opuszczone zajęcia muszą być

odrobione z kolejną grupa studencką, jedynie w indywidualnych, usprawiedliwionych

przypadkach możliwe jest ich ustne lub pisemne (w formie konspektu z tematu zajęć)

zaliczenie.


33. Praktyka w zakresie fizjoterapii klinicznej w pediatrii

Klinice Kardiologii Wieku Dziecięcego i Pediatrii Ogólnej AM

Ul. Marszałkowska 24, 00-576 Warszawa

Tel. 629 83 17

Kierownik Kliniki: prof.nadzw. dr hab. Bożena Werner

Odpowiedzialna za dydaktykę: dr n. med. Małgorzata Gołąbek

Tel. 5227321, [email protected]

Liczba godzin zajęć

Praktyka zawodowa –60 godz.

Cel nauczania:

Doskonalenie umiejętności z zakresu pediatrii oraz praktycznej rehabilitacji dzieci.

Warunki zaliczenia przedmiotu:

Obecność na wszystkich zajęciach. Opuszczone zajęcia muszą być odrobione z kolejną

grupa studencką, jedynie w indywidualnych, usprawiedliwionych przypadkach możliwe jest

ich ustne lub pisemne (w formie konspektu z tematu zajęć) zaliczenie. Aktywność na zajęciach

i wykazanie się wymaganą w programie wiedzą.

Praktyczne zaliczenie umiejętności z zakresu rehabilitacji dzieci- na ocenę.


34. Praktyka w zakresie fizjoterapii klinicznej w neurologii

Klinika Neurologii

ul. Cegłowska 80, 01-809 Warszawa, tel.

Kierownik: prof. ndzw. dr hab. Jan Kochanowski


Praktyka zawodowa –30 godz.



35. Praktyka w zakresie fizjoterapii klinicznej w psychiatrii

Nazwa jednostki

prowadzącej

zajęcia


Osoba

odpowiedzialna

Dr hab. n.med. Bartosz Łoza, Kierownik Kliniki, [email protected]

Osoba

prowadząca

Dr n.med. Iwona Mazurek, Adiunkt Kliniki, [email protected]

Kontakt

telefoniczny

(+48) 22-758-60-05

Kontakt e-

mailowy

[email protected]; [email protected]; [email protected]




Miejsce zajęć Klinika Psychiatrii, 05-802, Tworki-Pruszków, ul.Partyzantów 2/4

Liczba godzin zajęć

Praktyka zawodowa – 50 godz. ćwiczeń

Podstawa

przedmiotu

Przedmiot ma służyć rozwinięciu i doskonaleniu praktycznych

umiejętności w ramach samodzielnie wykonywanej rehabilitacji

pacjentów psychiatrycznych.

Cele nauczania Licencjat powinien osiągnąć przygotowanie do samodzielnej pracy z

osobami chorymi i niepełnosprawnymi, zarówno w przypadkach z

dominującym udziałem zaburzeń neuropsychicznych, jak i

zaburzeniami psychicznymi i/lub problemami psychologicznymi

towarzyszącymi innym stanom chorobowym. Student powinien

uzyskać zdolność do planowania, dostosowania się i kontrolowania

elementów terapii zaburzeń psychicznych w zakresie niezbędnym

do prowadzenia efektywnej fizjoterapii osób chorych lub

niepełnosprawnych.

Tematyka

szczegółowa








1 Opieka nad pacjentami z zaburzeniami psychoorganicznymi. U

osób tych podstawowe jednostki chorobowe zalicza się wprawdzie

do zaburzeń psychicznych (do Rozdziału F0 według klasyfikacji

ICD-10), ale równocześnie mają one charakter postępujących

chorób neurologicznych. W rezultacie tych stanów rozwija się

najczęściej nieodwracalna, głęboko inwalidyzująca niesprawność

psychofizyczna. Schorzenia te obejmują m.in. otępienia typu

alzheimerowskiego i naczyniowego, inne stany neurodegeneracyjne

czy zespoły amnestyczne.

2 Pacjentów, u których zaburzenia ujawniły się w wieku

rozwojowym (choroby genetyczne, powikłania ciąży i porodu,

upośledzenia umysłowe, stany autystyczne, inne). Dynamika

podstawowych procesów patologicznych jest z reguły tak duża, a

pułap indywidualnych możliwości rozwojowych ograniczony, że u

osób jeszcze względnie młodych rehabilitacja staje się często

niezbędna. Działania fizjoterapeutyczne komplikowane są przez

mnogość wad i chorób jakie z reguły towarzyszą zasadniczej

chorobie OUN.

3 W obrazie postępującej schizofrenii i psychoz zbliżonych

odnajdujemy cechy procesów neurorozwojowych i

neurodegeneracyjnych. M.in. w ich wyniku przewidywana długość

życia jest skrócona o 10-20 lat, a osoby w średnim wieku mogą

imitować obrazem klasycznych pacjentów otępiałych. Często

wymagają intensywnych działań rehabilitacyjnych.

Czynnikami pogarszającymi rokowanie i skłaniającymi do

nasilenia ćwiczeń rehabilitacyjnych jest przewlekłe stosowanie

starych postaci neuroleptyków, indukujących praktycznie u 100%

pacjentów jatrogenne zespoły parkinsonoidalne, nadmierną sedację

czy ortostatyczne spadki ciśnienia.

Kolejnym źródłem niesprawności psychofizycznej chorych

na schizofrenię jest sam model instytucjonalnej opieki, z

ekstensywnymi, wielomiesięcznymi lub nawet wieloletnimi

hospitalizacjami („instytucjonalizacja”, „hospitalizm”).

Przebywający w bezruchu pacjenci stają się wtórnie niesprawni i w

końcu niezdolni wręcz do fizycznego opuszczenia macierzystej

instytucji. Takie błędne koło dotyczy w szczególności zakładów

opiekuńczo-leczniczych, w których standardowa hospitalizacja

trwa 2 lata.

Kolejnym źródłem niesprawności chorych na schizofrenię

jest ich otyłość. Pacjent przewlekle hospitalizowany spożywa

przeciętnie podwojoną wartość kaloryczną, jaka byłaby dla niego

wskazana. Sprzyja temu również anaboliczny efekt niemal

wszystkich leków antypsychotycznych. Kwalifikowana fizjoterapia

mogłaby złagodzić te niekorzystne zjawiska.

4 Depresje mogą angażować pracę fizjoterapeutów z różnych

powodów. Część z depresji przebiega z głęboką redukcją

aktywności ruchowej, czy wręcz z katatonicznym bezruchem. W

stanach tych spotykane są nawet przypadki odleżyn. Wydaje się

jednak, że najgorsze fizjoterapeutycznie dla pacjentów są

przewlekłe, niemal subkliniczne postacie depresji. W ich przebiegu

chorzy całymi miesiącami funkcjonują w sytuacji zredukowanych

zasobów energii życiowej, niewielkiej motywacja do działań,

ograniczeń witalności, zaniku aktywności psychofizycznej. W

sytuacji błędnego koła tych mechanizmów, w końcu narasta ryzyko

powikłań krążeniowych i metabolicznych. Jedynie systematyczne

usprawnianie może przerwać i odwrócić te procesy.

Literatura

zalecana

1 Bilikiewicz A, Pużyński S, Rybakowski J, Wciórka J (red.). Psychiatria.

Urban i Partner, Wrocław, tomy I-III, 2002-2004.


3 Klimkowski M, Herzyk A. Neuropsychologia. UMCS, Lublin, 1994.

4 Kratochvil S. Podstawy psychoterapii. Zysk i S-ka, Poznań, 2002.

5 Pużyński S (red.). Leksykon psychiatrii. PZWL, Warszawa, 1993.

6 Rosenhan DL, Seligmann MEP. Psychopatologia. Polskie Towarzystwo

Psychologiczne, Warszawa, tomy I-II, 1994.

7 Taylor D, Paton C, Kerwin R. Przewodnik psychofarmakoterapii. Łoza

B (red. polska). Via Medica, Gdańsk, 2005.

Documents

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY - 2wl.wum.edu.pl2wl.wum.edu.pl/sites/2wl.wum.edu.pl/files/fizjoterapia_licenc... · test mięśniowy (Lovetta) 2. zespoły przeciążeniowe stawu kolanowego