Przedmiotowy system oceniania z języka polskiego w Publicznym … · Hezjod Teogonia (fragmenty) – czyta cicho ze zrozumieniem – klasyfikuje poznane teksty jako mity – redaguje

Przedmiotowy system oceniania z języka polskiego

w Publicznym Gimnazjum nr 8 w Białymstoku

System oceniania jest zgodny z rozporządzeniem MEN z dnia 30.04.2007r. w sprawie warunków i sposobu oceniania i klasyfikowania uczniów

w szkołach publicznych.

I Wymagania edukacyjne z języka polskiego dla klasy I – III gimnazjum do programu nauczania „Świat w słowach i obrazach”

(numer 26/I/2009, klasa I), „Swoimi słowami” (numer 79/9/2011, klasa III).

Klasa I

Poziom wymagań

Materiał nauczania

Podstawowy (P) Ponadpodstawowy (PP)

Uczeń: Uczeń:

Początki świata, początki słowa

Księga o poznaniu

stworzenia Re i obalenia

Apopa,

Enuma elisz,

Owidiusz Przemiany

(fragment),

Hezjod Teogonia

(fragmenty)

– czyta cicho ze zrozumieniem

– klasyfikuje poznane teksty jako mity

– redaguje notatkę o cechach mitu, korzystając ze

Słowniczka terminów literackich i kulturowych

– określa tematykę poznanych fragmentów mitów

– omawia motyw stworzenia

– porównuje elementy świata przedstawionego

mitów w celu wskazania podobieństw i różnic

– porządkuje w formie planu kolejność następowania

zjawisk w każdej ze starożytnych wizji powstania

świata

– porządkuje w formie streszczenia kolejność

następowania zjawisk w każdej ze starożytnych wizji

powstania świata

– wyjaśnia pojęcie mit pierwotny

– odczytuje fragmenty mitów, które opowiadają w sposób

„obrazowy”

– odczytuje znaczenia symboliczne

Biblia – Stary

Testament: Księga

Rodzaju; Historia

– czyta głośno (wyraźnie i wyraziście)

– określa tematykę tekstu

– klasyfikuje przeczytany tekst jako fragment Biblii

– czyta głośno, dokonując interpretacji

– postrzega Biblię jako źródło gatunków

– wymienia cechy charakterystyczne dla tekstów biblijnych

początków świata

i ludzkości

– wymienia elementy stworzenia w kolejności, o

jakiej wspomina Biblia

– nazywa uczucia towarzyszące Bogu podczas aktu

stworzenia

– cytuje odpowiednie fragmenty tekstu

– porównuje biblijny opis stworzenia z relacją o

powstaniu świata zawartą w mitach ludów

starożytnych

– rozpoznaje i nazywa motywy

– uzasadnia własne zdanie, podając odpowiednie

argumenty

– porównuje różne ujęcia fabularne, motywy, język

Biblia – Stary

Testament: Księga

Rodzaju; Pierwotny stan

szczęścia


– klasyfikuje przeczytany tekst jako fragment Biblii


– określa elementy świata przedstawionego,

odwołując się do tekstu

– odpowiada na pytania, cytując odpowiednie

fragmenty tekstu

– rozumie Raj jako synonim szczęścia

– dobiera reprodukcję, która bardziej odpowiada

opisowi biblijnego Edenu

– proponuje inny tytuł dla przeczytanego fragmentu

Biblii

– rysuje drzewo życia lub drzewo

poznania dobra i zła


– wyjaśnia motyw raju, stworzenia

– nazywa wartości

– definiuje pojęcia motyw, symbol

– omawia motyw Edenu w kulturze

– redaguje opis miejsca (ogród Eden)

Michał Anioł

Stworzenie Adama

– zapoznaje się z informacjami na temat autora i

dzieła

– ogląda fragment malowidła

– rozpoznaje na obrazie biblijny motyw stworzenia

człowieka

– określa czas i miejsce wydarzeń

– określa zasady kompozycji obrazu

– wyjaśnia biblijny motyw stworzenia człowieka

– wyjaśnia znaczenie poszczególnych elementów obrazu

– wyjaśnia symbolikę, odwołując się do Biblii

– wyjaśnia, na czym polega technika fresku

– omawia podobieństwa i różnice dotyczące rodowodu

– wymienia elementy obrazu

– opowiada o poszczególnych elementach obrazu

– nazywa uczucia postaci przedstawionych na

obrazie

– wyjaśnia sens obrazu, korzystając z informacji

w podręczniku

człowieka przedstawionego w malarstwie i literaturze

Biblia – Nowy

Testament: Ewangelia

według św. Łukasza;

Przypowieść o siewcy,

Wyjaśnienie

przypowieści

– czyta głośno

– wypowiada się na temat narratora

– określa elementy świata przedstawionego

– rozpoznaje w utworze przypowieść

– podaje cechy przypowieści na podstawie

poznanego tekstu

– odczytuje ukryty sens przypowieści oraz jej

wymowę

– redaguje tekst wyjaśniający współczesnym

językiem znaczenie przypowieści o siewcy

– rozpoznaje i nazywa wartości

– wyjaśnia, czym charakteryzują się alegoria, symbol,

przenośnia

– wyjaśnia znaczenie motywów alegorycznych i

symbolicznych

– redaguje opowieść z wykorzystaniem motywów

alegorycznych lub symbolicznych

Mity greckie – Dzieje

Tezeusza (fragment

Mitologii Jana

Parandowskiego)

– zapoznaje się z informacjami na temat Jana

Parandowskiego


– klasyfikuje utwór jako mit

– wyjaśnia, czym jest mit i mitologia


– wymienia dokonania bohatera, jego zasługi i winy

– wymienia sposoby upamiętnienia przez

Ateńczyków postaci Tezeusza

– redaguje napis, jaki można by umieścić na pomniku

Tezeusza

– wymienia znane mity

– opowiada o znanych bogach i bohaterach mitologicznych

– ocenia dokonania bohatera

– formułuje hipotezę, uzasadnia ją, korzystając z tekstu

źródłowego

– wyjaśnia sens mitu, odwołując się do tekstu

– wyjaśnia symboliczne znaczenie nici Ariadny i labiryntu

– redaguje opowiadanie twórcze

– wyjaśnia, czym jest prawda historyczna, fikcja

literacka, fantastyka

– wyjaśnia frazeologizmy wywodzące się z mitologii

Zygmunt Kubiak

U źródeł mitów greckich

– zapoznaje się z informacjami na temat Zygmunta

Kubiaka

– czyta cicho ze zrozumieniem, wybierając

odpowiednie informacje

– odróżnia mity heroiczne od innych

– zapisuje w punktach dzieje Grecji i jej kultury

– kwalifikuje tekst jako popularnonaukowy,

uzasadniając własne zdanie

– wyjaśnia symbolikę motywu morza

– wyjaśnia związek pieśni z mitem

– tworzy oś czasu

Pieśń o Rolandzie

(fragmenty)

– zapoznaje się z tłem historycznym wypadków, o

których opowiada utwór

– czyta głośno


– wypowiada się na temat utworu, ilustrując

wypowiedź odpowiednimi fragmentami tekstu

– sporządza plan wydarzeń

– nazywa cechy bohatera

– ocenia postawę bohatera

– wyjaśnia, na czym polegał ideał rycerza

– komentuje zachowanie Rolanda, odwołując się do

zasad etyki rycerskiej

– redaguje napis nagrobny

– klasyfikuje Pieśń o Rolandzie jako epos rycerski

– odróżnia relację o zdarzeniach od komentarza

– oddziela prawdę historyczną od fikcji literackiej

– podaje cechy eposu rycerskiego

– sporządza kodeks rycerski

– redaguje sprawozdanie

Wszystko było poezją,

czyli o wspólnej kolebce

epiki i liryki

– czyta cicho ze zrozumieniem, wybierając

odpowiednie informacje


– opowiada o początkach piśmiennictwa

– wyjaśnia, w jakim celu ludzkość zaczęła tworzyć

literaturę

– cytuje pierwsze słowa zapisane przez człowieka

– wyjaśnia, czemu służyły pierwsze teksty

sumeryjskie

– odczytuje informacje z osi czasu

W królestwie narratora

Ignacy Krasicki

Pan i pies, Ptaszki w

klatce, Mądry i głupi,

Dewotka, Jagnię i wilcy,

Czapla, ryby i rak,

Koniec bajek

– zapoznaje się z informacjami na temat Ignacego

Krasickiego


– klasyfikuje utwór jako bajkę

– podaje inne znaczenia wyrazu bajka, korzystając ze

słownika języka polskiego

– formułuje definicję bajki, korzystając z podanego

słownictwa

– opowiada treść bajek

– nazywa wady i zalety bohaterów

– ocenia stosunek narratora do postaci

– wyjaśnia sens bajek (morał)

– wyjaśnia, czym jest alegoria

– streszcza fabułę wybranej bajki

– bierze udział w inscenizacji bajki


– rozróżnia bajki zwierzęce, narracyjne i epigramatyczne

– wyjaśnia znaczenie tytułów

– wyjaśnia ogólnoludzki i ponadczasowy charakter bajek

– omawia kontekst historyczny

– wyjaśnia znaczenie alegorii

– wyjaśnia, czemu służy wykorzystanie elementów

epickich

– dopisuje dalszy ciąg tekstu, rozwijając myśl autora

– dokonuj adaptacji scenicznej bajki

Adam Mickiewicz

Zając i żaba, Żona

uparta

– zapoznaje się z informacjami na temat Adama

Mickiewicza


– klasyfikuje utwór jako bajkę

– podaje definicję bajki

– opowiada treść bajek

– wyjaśnia morał zawarty w bajce

– wyjaśnia, czym jest neologizm


– uzasadnia przynależność bajki do określonej kategorii

– wyjaśnia znaczenie tytułów

– wyjaśnia, na czym polega żart

– wyjaśnia związek między budową składniową a

wersyfikacją

– wyjaśnia neologizmy i określa ich funkcję w utworze

– tworzy sentencje

– odczytuje neologizmy

– wyjaśnia, czym jest sentencja

– cytuje sentencje

– bierze udział w adaptacji scenicznej bajki

– dokonuje adaptacji scenicznej bajki

Adam Mickiewicz

Świtezianka



– opisuje scenerię zdarzeń

– nazywa uczucia i postawy bohaterów

– wyraża własne zdanie na temat winy młodzieńca

– określa nastrój

– wypowiada się na temat narratora i jego wiedzy o

bohaterach


– rozpoznaje motyw winy i kary

– klasyfikuje utwór jako balladę


– wyjaśnia motyw winy i kary

– wypowiada się na temat postawy narratora wobec postaci

– definiuje pojęcie ballada, korzystając z podanego

słownictwa

– układa mowę obrończą

– redaguje opowiadanie twórcze na temat okoliczności

powstania utworu

– dokonuje adaptacji scenicznej lub filmowej utworu (w

tym: dobiera oświetlenie, muzykę, efekty dźwiękowe)

Moje zdanie jest takie –

czyli warsztat dyskutanta

– wyjaśnia, czym jest dyskusja

– formułuje zasady obowiązujące podczas dyskusji

– ocenia postępowanie bohatera

– formułuje tezę

– gromadzi argumenty na poparcie tezy

– zabiera głos w dyskusji

– bierze czynny udział w dyskusji

Karol Dickens

Opowieść wigilijna

(fragmenty)

– zapoznaje się z informacjami na temat Karola

Dickensa


– opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych

– wyjaśnia, czym jest fabuła

– określa elementy fabuły

– cytuje fragmenty utworu, które uważa za szczególnie

dobrze napisane

– odczytuje fragment będący zawiązaniem akcji

– redaguje treść wizytówki

– redaguje prywatny dekalog bohatera

– nazywa motywy, wątki i myśli obecne w innych

– rozróżnia elementy realistyczne i nierealistyczna

– wyraża opinię na temat bohatera utworu

– cytuje fragmenty zawierające opinię narratora o

bohaterze

– omawia problematykę moralną utworu

– redaguje kartkę z życzeniami świątecznymi

utworach

– wyjaśnia symboliczne znaczenie zdarzeń

– wyjaśnia nawiązania do Biblii

Sztuka opowiadania,

czyli co zrobić, by inni

nas słuchali

– czyta odpowiednie fragmenty tekstu

– wypowiada się na temat utworu

– wyjaśnia kompozycję opowiadania

– odnajduje w opowieści wskazane człony

kompozycyjne (wstęp, rozwój akcji, punkt

kulminacyjny)

– wybiera elementy składające się na bogaty w

informacje wstęp

– określa rodzaj narracji i typ narratora

– cytuje fragmenty zawierające opinię narratora o

bohaterze

– odczytuje fragmenty będące opisami

– redaguje opowiadanie

– wypowiada się na temat budowy zdań w opowiadaniu

– wyjaśnia, czemu służy zmiana tempa narracji

– redaguje opowiadanie z elementami opisu i wielością

narracji

Bolesław Prus W górach – zapoznaje się z informacjami na temat Bolesława

Prusa



– rozróżnia głównego bohatera i postacie

drugoplanowe

– redaguje plan wydarzeń w formie równoważników

zdań

– cytuje fragmenty tekstu zawierające opis wrażeń i

– opowiada o przemianie jednego z bohaterów

– przedstawia przebieg akcji na wykresie

– opisuje rysunek obrazujący narrację w utworze

– wyjaśnia zależność między czasem a napięciem akcji

– formułuje wskazówki dla uczestników wycieczek

górskich

– wyjaśnia sens stwierdzenia: „podobne lecz podobnym”

– redaguje krótką nowelę zatytułowaną „Podobne lecz

podobnym”

przeżyć

– odczytuje fragment będący punktem

kulminacyjnym

– określa rodzaj narracji i typ narratora

– wyjaśnia pojęcie nowela

Henryk Sienkiewicz

Ogniem i mieczem

(fragmenty)

– zapoznaje się z informacjami na temat Henryka

Sienkiewicza oraz utworu



– cytuje fragmenty opisujące stan ducha bohatera

– ocenia postępowanie bohaterów

– wymienia wartości typowe dla etyki rycerskiej,

odnosząc je do bohaterów

– redaguje napis nagrobny

– wskazuje w tekście odwołania

do tradycji kulturowej

– odróżnia język naukowy od literackiego

– odróżnia powieść historyczną od innych rodzajów

powieści

– notuje w punktach wydarzenia tworzące fabułę i omawia

związki między nimi

– dzieli elementy świata przedstawionego na fikcyjne i

historyczne

– wyjaśnia motywy działania bohaterów

– komentuje sposób opowiadania narratora (narracja

obiektywna i subiektywna)

– zapisuje w punktach dekalog rycerski

– wyjaśnia różnice między powieścią historyczną a

naukową pracą historyczną

– wyjaśnia, czym charakteryzuje się język naukowy i

literacki

– relacjonuje wydarzenia językiem pracy naukowej lub

podręcznika do historii

– podaje cechy powieści historycznej

Jeśli chodzi o mnie… –

opinia i jej uzasadnienie

– wybiera sformułowania podkreślające fakt

wypowiadania się we własnym imieniu

– układa zdania złożone, w których do opinii dodaje

wstępny argument

– wyraża własne zdanie, uzasadniając je

– przekształca podane sformułowania w taki sposób, by

sygnalizowały fakt wypowiadania się we własnym imieniu

– wyraża własną opinię, gromadząc na jej poparcie kilka

argumentów

– formułuje wypowiedzi logiczne, zrozumiałe i poprawne

pod względem językowym

Antoine de Saint-

-Exupéry Mały Książę

– zapoznaje się z informacjami na temat Antoine’a

de Saint-Exupéry’ego

- określa adresata utworu, uzasadniając wypowiedź

– porównuje Małego Księcia sprzed wyprawy z tym, który




– podaje przykłady wydarzeń prawdopodobnych i

baśniowych

– wymienia postacie, dzieląc je na pierwszoplanowe,

drugoplanowe i epizodyczne

– określa rolę narratora

– charakteryzuje głównego bohatera

– podaje przyczyny opuszczenia Róży przez bohatera

– porównuje postawy życiowe i zachowania Pijaka i

Bankiera

– wyjaśnia przyczyny szacunku Małego Księcia do

Latarnika

– cytuje sentencje zawarte w utworze

– redaguje list w imieniu Małego Księcia

decyduje się wrócić na swoją planetę

– wyjaśnia istotę władzy Króla

– wyjaśnia sens „lekcji” Lisa

– rozwija sens wybranej sentencji w formie kilkuzdaniowej

wypowiedzi

– wyjaśnia motyw wędrówki

– wymienia znane utwory i dzieła sztuki, w których

pojawia się motyw wędrówki

– porównuje świat dorosłych i dzieci

– charakteryzuje świat dorosłych, wyjaśniając alegorie

– wnioskuje, argumentuje

– redaguje twórcze opowiadanie z dialogiem

James Herriot

To nie powinno się

zdarzyć (fragment)

– zapoznaje się z informacjami na temat Jamesa

Herriota



– wylicza cechy bohatera

– nazywa uczucia bohatera


– formułuje rady dla bohatera

– określa motywy działania bohatera

– redaguje wstęp do opowiadania

– redaguje dalszy ciąg zdarzeń w formie listu lub dialogu

– przytacza argumenty zachęcające do poznania całej

powieści, wykorzystując terminologię właściwą utworom

epickim

Sławomir Mrożek

Śpiąca królewna

– zapoznaje się z informacjami na temat Sławomira

Mrożka


– formułuje morał płynący z opowieści

– przedstawia prawdziwe myśli bohaterów w formie

monologów


– przypomina treść baśni, która stała się inspiracją do

napisania utworu


– dzieli wydarzenia na oczekiwane (spodziewane) i

nieoczekiwane (zaskakujące)

– wyjaśnia, czym jest epilog

– redaguje zakończenie (epilog)

– porównuje utwór z pierwowzorem w zakresie

dokonanych zmian

– wyjaśnia, czym jest konwencja literacka

– wyjaśnia, na czym polega deformacja gatunku

– redaguje zakończenie (epilog), zachowując przyjętą

konwencję

Sławomir Mrożek

Artysta



– przekazuje informacje na temat bohaterów

– wyjaśnia motywy działania postaci

– wyjaśnia przyczyny niepowodzenia misji bohatera

– wybiera ilustrację do tekstu, uzasadniając wybór

– wymienia elementy zbliżające utwór do bajek

– wymienia elementy odróżniające utwór od bajek

– układa ogłoszenie o naborze zwierząt do cyrku


– relacjonuje wydarzenia z punktu widzenia dyrektora

– formułuje w imieniu narratora pouczenie dla bohatera

– dokańcza stwierdzenie, odpowiednio je uzasadniając

– uzasadnia związek tekstu z ilustracją

– wyjaśnia, na czym polega załamanie konwencji gatunku

– redaguje dalszy ciąg rozmowy

Z naszego świata w świat

epiki, czyli pomysł na

przebój czytelniczy


– wyjaśnia pojęcia zawarte w tekście

– przygotowuje projekt utworu epickiego

– wypowiada się na temat reprodukcji obrazu

– wyjaśnia związki między tekstem a obrazem

– redaguje wątek powieściowy

W głąb myśli i uczuć

Liryczne wtajemniczenie – czyta cicho ze zrozumieniem, zaznaczając niejasne

fragmenty tekstu

– określa tematykę przeczytanego tekstu

– układa pytania do tekstu

– wymienia cechy liryki

– podaje różnice między liryką a epiką

– wyjaśnia sens nazwy przenośnia

– wymienia różne odmiany liryki

– podaje charakterystyczne cechy różnych odmian liryki

– redaguje wypowiedź zawierającą własne refleksje

na temat wiersza

Jan Kochanowski

Fraszki


Kochanowskiego

– zapoznaje się z pochodzeniem i znaczeniem słowa

fraszka



– klasyfikuje poznane utwory jako fraszki

– wymienia cechy fraszki

– określa tematykę fraszek

– odczytuje myśli zawarte we fraszkach

– określa adresata wypowiedzi podmiotu lirycznego

– podaje informacje na temat podmiotu lirycznego

– wyjaśnia, czym jest sentencja

– cytuje fragmenty będące sentencjami

– redaguje hasła zawierające myśli wyrażone w

poszczególnych fraszkach

– redaguje tekst reklamy o zdrowiu i lipie

– czyta głośno (z prawidłową wymową archaizmów),

dokonując interpretacji

– rozróżnia rodzaje fraszek

– wyjaśnia, na czym polegają różnice między

poszczególnymi rodzajami fraszek

– uzasadnia słuszność lub fałsz myśli wyrażonych we

fraszkach

– omawia kompozycję fraszek

– traktując fraszki jako wypowiedź tej samej postaci,

opracowuje jej duchowy portret

– redaguje artykuł hasłowy na temat snu

– pisze tekst wywiadu z poetą

Ignacy Krasicki

(Święta miłości kochanej

ojczyzny…)


– określa adresata wypowiedzi podmiotu lirycznego

– cytuje bezpośrednie zwroty do odbiorcy

– określa charakter słów skierowanych do adresata

– odczytuje sformułowania kojarzące się pozytywnie

i negatywnie

– klasyfikuje utwór jako hymn

– rozpoznaje w omawianym tekście utwór

patriotyczny

– czyta głośno (z prawidłową wymową archaizmów),

dokonując interpretacji

– wyjaśnia, w czyim imieniu wypowiada się podmiot

liryczny

– w jednym zdaniu zapisuje pragnienie osoby

wypowiadającej się w utworze

– wypowiada się na temat efektu zaskoczenia

– omawia rolę apostrofy

– wymienia cechy utworu patriotycznego

– wyjaśnia, czym jest apostrofa

– odczytuje apostrofę

– wymyśla tytuł dla utworu

– redaguje kilkuzdaniową wypowiedź na temat

miłości do ojczyzny

– wyjaśnia kontekst historyczny

– wymienia cechy hymnu

– redaguje kilkuzdaniową wypowiedź na temat miłości do

ojczyzny, cytując w niej fragmenty tekstu

Józef Wybicki Pieśń

Legionów Polskich we

Włoszech

– zapoznaje się z informacjami na temat Józefa

Wybickiego

– zapoznaje się z informacjami o powstaniu i

dalszych losach utworu


– odszukuje w tekście echa polskiej i europejskiej

historii (postacie, zdarzenia)

– wyjaśnia znaczenie zaimka my

– nazywa uczucia wyrażone w utworze

– wyjaśnia znaczenie utworu, uzasadniając

wypowiedź

– wymienia cechy hymnu

– wymienia sytuacje i okoliczności, w których

śpiewany (grany) jest hymn

– formułuje zasady obowiązujące podczas

wykonywania hymnu

– zabiera głos w dyskusji

– wygłasza z pamięci tekst hymnu narodowego


– wypowiada się na temat okoliczności powstania utworu

– wyjaśnia, co łączy wybitne postacie Polaków przywołane

w tekście

– tłumaczy sens porównania

– wypisuje cele polityczne i idee zawarte w tekście

– wyjaśnia przyczyny popularności utworu w okresie, gdy

jego oficjalne śpiewanie było zabronione

– wyjaśnia, czym jest hymn narodowy (państwowy)

– bierze czynny udział w dyskusji

– analizuje budowę utworu

Adam Mickiewicz

Do M***



– zna konieczne fakty z życia poety

– określa formę utworu (monolog)

– wyjaśnia, z jakiej perspektywy czasowej


– opisuje scenę, która najmocniej oddziałuje na wyobraźnię

– wyjaśnia kontekst biograficzny utworu

– wyjaśnia, dlaczego utwór jest monologiem lirycznym

– rekonstruuje historię wyłaniającą się ze słów osoby

wypowiada się osoba mówiąca

– ustala fakty na temat osób, o których jest mowa w

tekście

– określa nastrój osoby mówiącej

– notuje w formie tabeli


mówiącej

– omawia budowę wiersza

– sprawdza cechy melodyczne wiersza

Caspar David Friedrich

Kobieta w oknie

– czyta tekst o dziele sztuki

– wybiera potrzebne informacje

– określa zasady kompozycji obrazu

– opisuje kolorystykę obrazu

– wskazuje źródła światła

– ustala wspólną problematykę wiersza i obrazu

– opisuje obraz

– wyjaśnia sens naddany koloru i światła

– odczytuje znaczenia poszczególnych elementów obrazu

– wyjaśnia symbolikę okna

– wyjaśnia, na czym polega technika malarska

– opisuje obraz, stosując język poetycki

Cyprian Norwid

W Weronie

– zapoznaje się z informacjami na temat Cypriana

Norwida



– określa tematykę utworu

– tworzy plastyczną wersję fragmentów wiersza

– opowiada o swoim rysunku

– porównuje wykonane rysunki

– wyjaśnia, czym są słowa klucze

– opowiada o losach Romea i Julii

– formułuje definicję obrazu poetyckiego

– wyjaśnia sens obrazów poetyckich (interpretuje

przenośnie)

– odnajduje w wierszu słowa klucze

– wyjaśnia znaczenie słów-

-kluczy

– porównuje sposób przedstawienia uczuć i refleksji w

utworach

Cyprian Norwid

Burza [I] (fragment)

– wypowiada się na temat zjawiska burzy

– słucha fragmentów nagrania utworu Cztery pory

roku

– wypowiada się na temat obrazu Burza śniegowa


– identyfikuje bohatera wiersza

– opowiada o literackich, malarskich i filmowych obrazach

burz


– podaje informacje na temat osoby mówiącej

– opowiada o scenerii, w jakiej rozgrywa się burza, cytując

odpowiednie fragmenty tekstu

– opisuje sytuację, w jakiej znajduje się bohater

– wyjaśnia pojęcie apostrofy

– odczytuje apostrofę

– określa charakter monologu, korzystając z

podanego słownictwa

– dostrzega motyw burzy

– rozwija myśl w formie kilkuzdaniowej wypowiedzi

pisemnej

– wyjaśnia rolę apostrofy

– wyjaśnia znaczenie motywu burzy

– interpretuje przenośnie

– wyjaśnia sposób przedstawiania uczuć i refleksji

– dostrzega i wyjaśnia relacje między różnymi utworami

Maria Pawlikowska-

-Jasnorzewska Miłość,

Listy, Ogród, Ślepa,

Miłość, Łzy

– zapoznaje się z informacjami na temat Marii

Pawlikowskiej-

-Jasnorzewskiej



– nazywa bohaterki wierszy

– opowiada o sytuacjach, w jakich znajdują się

bohaterki wierszy

– cytuje fragmenty będące bezpośrednimi nazwami

uczuć

– identyfikuje adresatów wypowiedzi

– wyjaśnia, na czym polega przenośnia

– odczytuje przenośnie zawarte w wierszach

– redaguje twórcze opowiadanie oparte na historii

zawartej w wierszach


– nazywa uczucia

– interpretuje przenośnie z wierszy

– wylicza cechy sformułowań poetyckich

– wybiera opinię, uzasadniając ją

– układa wiersze w fabularną całość, łącząc poszczególne

utwory komentarzem

– redaguje twórcze opowiadanie z dialogiem oparte na

historii zawartej w wierszach, wykorzystując fragmenty

utworów

Kazimierz Wierzyński

Zielono mam w głowie

– zapoznaje się z informacjami na temat Kazimierza

Wierzyńskiego



– określa nastrój wiersza


– wyjaśnia, w jaki sposób nastrój wiersza oddziałuje na

czytelnika

– wyjaśnia symboliczne znaczenia kolorów

– korzysta ze słownika symboli

– wypisuje sformułowania wywołujące „barwne”

wrażenia

– nazywa motywy roślinne

– wyjaśnia, czym jest przerzutnia

– odczytuje przerzutnie

– tworzy wersję malarską wiersza

– wyjaśnia sens wyznania podmiotu lirycznego

– nazywa stany emocjonalne podmiotu lirycznego

– wyjaśnia, jaką funkcję pełnią motywy roślinne

– wyjaśnia stosowanie przerzutni

– tworzy i opisuje wersję malarską wiersza

Kazimierz Wierzyński

100 m


– nazywa wrażenia czytelnicze


– nazywa postać mówiącą, uzasadniając wypowiedź

cytatami

– podaje cechy postaci mówiącej

– określa cel sportowca; środki, które prowadzą do

celu; przeciwnika, którego musi pokonać

– wyjaśnia, czym jest rym

– rozróżnia rymy dokładane i niedokładne, żeńskie i

męskie

– odczytuje rymy z wiersza


– określa funkcję, jaką pełnią rymy w wierszu

– proponuje inny tytuł dla utworu, uzasadniając

wypowiedź

– wymienia bohaterów innych utworów, którzy cechami

przypominają postać mówiącą w wierszu

– wyraża opinię na temat wierszy o tematyce sportowej

– dokonuje adaptacji wiersza na obrazy filmowe

Jan Twardowski

Z bliska, Nie łabędzi

śpiew, Święty Antoni,

Pomału, Teoretyk,

Obawa


Twardowskiego



– określa tematykę utworów

– odczytuje myśli zawarte w poszczególnych

tekstach

– klasyfikuje poznane utwory jako fraszki

– wymienia cechy fraszki


– rozróżnia rodzaje (odmiany) fraszek

– wyjaśnia, na czym polegają różnice między

poszczególnymi rodzajami fraszek

– układa komentarz na temat poznanych utworów

– wypowiada się o języku fraszek

– porównuje fraszki różnych poetów

– układa fraszkę

Zbigniew Herbert

Dwie krople

– zapoznaje się z informacjami na temat Zbigniewa

Herberta



– określa tematykę utworu, uzasadniając wypowiedź

– podaje informacje na temat bohaterów wiersza

– odczytuje najważniejszy fragment tekstu,

uzasadniając własne zdanie


– wyjaśnia fragmenty tekstu, których zrozumienie sprawia

kłopot

– formułuje pytania dotyczące opowiedzianej w wierszu

historii dwojga bohaterów

– charakteryzuje język wiersza

– redaguje wypowiedź na temat miłości jako tematu

literackiego

Zbigniew Herbert

Pan od przyrody



– odczytuje fragmenty ujawniające osobę mówiącą

– podaje informacje na temat osoby mówiącej

– podaje informacje na temat bohatera utworu

– zapisuje w punktach losy osoby mówiącej i

bohatera utworu

– nazywa cechy bohatera

– nazywa uczucia osoby mówiącej

– określa stosunek osoby mówiącej do bohatera

– odczytuje przenośnie

– redaguje stronę z kroniki szkolnej


– wyjaśnia sens zawartych w utworze przenośni

– wyjaśnia sens zakończenia

– określa ideę utworu

– wypowiada się na temat języka poezji

– redaguje monolog skierowany do bohatera wiersza

Wisława Szymborska

Niektórzy lubią poezję

– zapoznaje się z informacjami na temat Wisławy

Szymborskiej


– omawia tematykę utworu


– wyjaśnia różnicę między osobą mówiącą a autorem

– zastępuje powtarzający się wyraz bardziej

precyzyjnymi słowami


– odczytuje najbardziej zaskakujący fragment tekstu,

uzasadniając wybór

– określa sens wiersza

– wypowiada się na temat „przymusu” czytania poezji w

szkole, uzasadniając swoją wypowiedź tytułami wierszy

– definiuje słowo poezja

– odczytuje ze słownika języka polskiego lub

encyklopedii znaczenie słowa poezja

Wisława Szymborska

Pochwała złego o sobie

mniemania

– wyjaśnia znaczenie słowa sumienie

– wyjaśnia znaczenia związków frazeologicznych z

wyrazem sumienie

– tworzy artykuł hasłowy wyjaśniający znaczenie

pojęcia sumienie





– dokonuje (z uzasadnieniem) innego podziału utworu

– odczytuje fragment tekstu, sprawiający największe

wrażenie, uzasadniając wybór

– odpowiada na pytanie dlaczego? w odniesieniu do

poszczególnych wersów wiersza

– formułuje własny komentarz do wiersza, rozwijając

podaną myśl

– wyjaśnia sens tytułu

Halina Poświatowska

Jestem Julią

– zapoznaje się z informacjami na temat Haliny

Poświatowskiej


– formułuje pytania nasuwające się podczas czytania

utworu

– rozmawia na temat możliwych odpowiedzi na

zadane pytania


– określa związek treści utworu z dramatem

Szekspira

– nazywa przeżycia, uczucia osoby mówiącej

– wyróżnia obrazy poetyckie


– dyskutuje na temat zasadności postawionych pytań

– wyjaśnia sens obrazów poetyckich

– wykorzystuje wiedzę o utworze Szekspira do interpretacji

utworu

– formułuje (rozwijając podane stwierdzenia) własny

komentarz do wiersza zawierający propozycję wyjaśnienia

jego zagadki


Halina Poświatowska ***

[zawsze kiedy chcę żyć

krzyczę]




– wymienia wartości cenione przez postać mówiącą

– nazywa przeżycia, uczucia osoby mówiącej


– wyjaśnia, dlaczego wiersz można traktować jak poetycką

biografię


– zestawia osobę mówiącą w wierszu z autorką

Adam Zagajewski

Szybki wiersz

– słucha fragmentu chorału gregoriańskiego

– zapoznaje się z informacjami na temat Adama

Zagajewskiego


– określa sytuację liryczną, w jakiej znajduje się

bohater

– omawia okoliczności towarzyszące przedstawionej

sytuacji

– określa przeżycia, stany emocjonalne bohatera

– odczytuje zaskakujące połączenia słowne

– określa problem wiersza, rozwijając wybraną

propozycję

– podaje charakterystyczną cechę chorału jako utworu

muzycznego

– wypowiada się na temat odrodzenia elementów

chorałowych w muzyce popularnej


– wyjaśnia sens sformułowań określających sytuację, w

jakiej znalazł się bohater

– wyjaśnia informacje dotyczące miejsca pobytu bohatera,

powołując się na fragmenty tekstu

– ocenia połączenia słowne obecne w wierszu

– zadaje pytania, które prowokuje wiersz

– porównuje wiersz z chorałem

Adam Zagajewski

Wzgórze


– opowiada o świecie przedstawionym w wierszu

– podkreśla we fragmencie zapisków zdanie, które

mogłoby być wyjaśniającym komentarzem do

wiersza

– ogląda reprodukcję obrazu

– wypowiada się na temat obrazu

– proponuje inny tytuł dla obrazu


– formułuje pytania, które nasuwają się po przeczytaniu

wiersza

– porównuje świat przedstawiony na obrazie i w wierszu

– porównuje środki artystycznego wyrazu zastosowane

przez poetę i malarza

– wyjaśnia rolę poezji

Świat na scenie

Od Tespisa do

Szekspira, czyli

dzieciństwo i młodość

teatru i dramatu

– wyjaśnia różne znaczenia słowa teatr



– odczytuje informacje z osi czasu

– używa słowa teatr w różnych znaczeniach

– opowiada o początkach teatru

– przedstawia pochodzenie nazwy dramat

– wymienia różnice między teatrem współczesnym a

– podaje informacje na temat teatru w Grecji

– opowiada o współczesnym teatrze

– wyjaśnia znaczenie słownictwa związanego z

teatrem i początkami teatru

– korzysta ze słownika języka polskiego i wyrazów

obcych

teatrem greckim

William Szekspir

Romeo i Julia

– zapoznaje się z informacjami na temat Williama

Szekspira



– rekonstruuje przebieg wydarzeń

– opowiada o zdarzeniu będącym zawiązaniem akcji

– opowiada o losach postaci

– charakteryzuje postacie dramatu

– przytacza argumenty z tekstu

– określa rolę chóru

– wyjaśnia pojęcie tragizmu

– odróżnia dramat od innych rodzajów literackich

– wymienia cechy dramatu jako rodzaju literackiego

– wyjaśnia motywy działania bohaterów

– wyjaśnia sens wypowiedzi bohaterów

– charakteryzuje postacie tragiczne

– wyjaśnia, co odróżnia rodzaje literackie od siebie

– wymienia cechy dramatu szekspirowskiego

– wyjaśnia, czym jest miłość tragiczna

– wypowiada się na temat przekładu dramatu

– wymyśla szczęśliwe zakończenie wydarzeń

– wypowiada się na temat obejrzanych inscenizacji sztuk

Szekspira oraz adaptacji filmowych jego utworów

Dramat na scenie, czyli

przedstawienie

– czyta cicho, mając na uwadze informacje podane w

tekście


– wyjaśnia zależność między dramatem a teatrem

– dostrzega powiązania terminu inscenizacja z

reżyserem i przedstawieniem

– posługuje się słownictwem związanym z teatrem

– wyjaśnia, czym są didaskalia

– wymienia środki wyrazu (znaki), którymi posługuje

– wyjaśnia rolę didaskaliów

– tłumaczy, na czym polega umowność w teatrze

– określa rolę poszczególnych znaków teatralnych

– wyjaśnia, na czym polega język teatru

– analizuje tekst dramatu, mając na uwadze jego cechy

– dopisuje didaskalia

się teatr

Warsztaty teatralne dla

początkujących

inscenizatorów i aktorów

– określa rolę reżysera, aktora, scenografa i

kompozytora w przygotowaniu przedstawienia

– bierze udział w przygotowaniach do inscenizacji:

wyznacza role

włącza się w projektowanie i wykonanie

dekoracji

proponuje rekwizyty

wypowiada własne zdanie

na temat scenografii

uczestniczy w próbach

– odróżnia gest od mimiki

– bierze udział w przedstawieniu

– posługuje się fachowym słownictwem

– aktywnie uczestniczy w przygotowaniach do

inscenizacji:

wybiera tekst do inscenizacji, mając na uwadze jego

atrakcyjność dla współczesnego widza

wypowiada się z uzasadnieniem na temat zasadności

zachowania realiów historycznych

wyznacza funkcje i role

przedstawia projekt dekoracji w formie opisu lub

rysunku

projektuje i wykonuje rekwizyty

proponuje gest i mimikę

wybiera muzykę

dyskutuje na temat sposobu inscenizacji, uzasadniając

swe zdanie

Adam Mickiewicz

Dziady cz. II

– czyta cicho ze zrozumieniem, korzystając ze

słowniczka trudniejszych wyrazów i zwrotów

– określa czas i miejsce akcji

– wypowiada się na temat scenerii

– rozpoznaje postać głównego bohatera

– formułuje definicję upiora na podstawie wiersza

– podaje informacje na temat kolejnych postaci-

duchów

– ocenia bohaterów

– dostrzega w utworze motyw winy i kary

– wybiera spośród wypowiedzi chóru te, które mają

charakter nauki moralnej

– podaje informacje na temat genezy utworu

– wyjaśnia motyw upiora

– wylicza dzieła literackie i filmowe z motywem upiora

– określa rolę Guślarza w obrzędzie

– określa funkcje duchów

– odróżnia elementy nawiązujące do religii chrześcijańskiej

od elementów zaczerpniętych z obrzędowości pogańskiej

– wyjaśnia motyw winy i kary

– wyjaśnia główną myśl dramatu: problem życia i śmierci

– redaguje sprawozdanie z uroczystości

– opisuje obrzęd z zachowaniem realiów

– aktywnie uczestniczy w przygotowaniach do inscenizacji

– rozpoznaje w utworze dramat

– wylicza cechy dramatu

– redaguje w punktach raport z przebiegu

uroczystości

– bierze udział w przygotowaniach do inscenizacji

Komedia, siostra

tragedii



– odróżnia komedię od tragedii na podstawie ich

cech

– wymienia cechy komizmu

– rozróżnia odmiany komizmu

– wyjaśnia określenie: „komedia, młodsza siostra

tragedii”

– wyjaśnia pochodzenie nazwy komedia

– formułuje objaśnienie pojęcia komizm na podstawie

tekstu

– podaje i wyjaśnia przykłady różnych odmian komizmu

– wymienia cechy akcji, która nie mogłaby stanowić

podstawy fabuły komediowej

Aleksander Fredro

Zemsta

– zapoznaje się z informacjami na temat Aleksandra

Fredry



– rekonstruuje przebieg wydarzeń

– wymienia głównych bohaterów dramatu

– rozpoznaje i nazywa wady i zalety postaci

– odczytuje ze słownika języka polskiego znaczenie

wyrazu zemsta

– opowiada o śmiesznych sytuacjach

– wyjaśnia znaczenie słowa intryga

– rozróżnia odmiany komizmu

– układa listę postaci, mając na uwadze ich cechy

komiczne

– opowiada o genezie utworu

– wyjaśnia istotę sporu

– przedstawia na rysunku poczynania bohaterów ułożone w

pary: wyrządzona krzywda odwet

– opowiada o zamiarach (celu działania) bohaterów

– wymienia postacie, które osiągnęły (bądź nie) swój cel

– podaje związki frazeologiczne z wyrazem zemsta

– wyjaśnia sens tytułu

– tytułuje najśmieszniejsze sceny

– wyjaśnia, na czym polega intryga w utworze

– analizuje sceny pod względem zastosowanych odmian

komizmu

– wyjaśnia, czym jest komedia charakterów

– proponuje sposób wypowiadania kwestii przez wybraną

– rozpoznaje w utworze komedię charakterów

– przytacza argumenty z tekstu

– proponuje gesty i ruch sceniczny dla wybranej

postaci

– recytuje fragmenty utworu

postać

– recytuje fragmenty, wydobywając komizm tekstu

Aleksander Fredro

Autobiografia

– czyta cicho ze zrozumieniem, mając na uwadze

informacje podane w tekście

– odróżnia tekst biograficzny od autobiografii

– wymienia wydarzenia historyczne przywołane w

tekście

– opowiada o pobycie pisarza w Paryżu

– cytuje zdanie relacjonujące moment prawdziwego

zainteresowania się Fredry dramatem

– odczytuje fragment będący refleksją o

współistnieniu dramatu i teatru

– wyjaśnia, czym jest autobiografia

– wypowiada się na temat edukacji dzieci w XIX-wiecznej

Galicji

– wyjaśnia sens wyrażenia szkoła świata

– wyraża współczesnym językiem rozumienie powołania

autora dramatycznego

– wyjaśnia, czy pisarz zrealizował swoje powołanie autora

dramatycznego

– redaguje jednoaktówkę komediową

Treść w okamgnieniu –

czyli o streszczeniu

– wyjaśnia, czym jest streszczenie i kiedy się

przydaje

– wybiera i porządkuje najważniejsze informacje

– skraca zdania, zastępując wyrazy i zwroty

szczegółowe wyrazami o znaczeniu ogólnym

– streszcza tekst

– formułuje zasady dobrego streszczenia, uwzględniając

wskazówkami z tekstu Fredry

– zapisuje fakty potrzebne do streszczenia akcji Dziadów

cz. II

– poprawia zdania pochodzące z niewprawnie napisanego

streszczenia

Wszystko jest teatrem? – czyta cicho ze zrozumieniem, mając na uwadze



– formułuje definicję teatru jako widowiska

– łączy rodzaj widowiska ze znakiem teatralnym i

formą wyrazu artystycznego

– podaje przykłady zjawisk spoza teatru, które zawierają

jego elementy

– wyjaśnia istotę opery, pantomimy i spektaklu baletowego

– uzupełnia tekst pojęciami związanymi ze

zjawiskiem teatru

Świat na ekranie

Mirosław Przylipiak

Przyjechał pociąg

z kinem




– wie, że twórcami kina byli bracia Lumière

– wymienia główne fakty z historii powstania filmu

– wyjaśnia zasadność sformułowania przyjechał

pociąg z kinem

– tworzy schematyczny rysunek pomieszczenia

zwanego camera obscura

– redaguje notatkę prasową

– przytacza nazwiska innych wynalazców związanych z

powstaniem kina

– opowiada o powstaniu filmu

– opowiada o znaczeniu pierwszego pokazu filmowego

– wyjaśnia zjawiska zachodzące w pomieszczeniu zwanym

camera obscura

– redaguje artykuł prasowy

Żywe obrazy zmieniają

świat




– rozróżnia pojęcia: kino, film, telewizja

– analizuje repertuar kin z początku XX wieku

– odczytuje dane z osi czasu

– wymienia wynalazki techniczne XX wieku

określane mianem rewolucji audiowizualnej

– podaje informacje zawarte na plakatach i

reklamach filmowych

– poleca film, uzasadniając propozycję

– redaguje opowiadanie twórcze

– definiuje pojęcia: kino, film, telewizja

– opowiada na podstawie repertuaru kin o pragnieniach i

zainteresowaniach ludzi z początku XX wieku

– wyjaśnia pojęcie rewolucja audiowizualna

– wyjaśnia, w jaki sposób plakaty i reklamy filmowe

oddziaływały na odbiorców

– charakteryzuje przy użyciu prostego, obrazowego języka

zjawisko kina, filmu i telewizji

– samodzielnie wnioskuje, argumentuje, odwołując się do

tekstu

– tworzy teksty reklamowe na temat filmu

– projektuje plakat filmowy

– redaguje kartkę z poradnika lub opinię z uzasadnieniem

Jerzy Hoffman

Ogniem i mieczem

– zapoznaje się z informacjami na temat Jerzego

Hoffmana

– definiuje pojęcie scenariusz filmowy

– omawia podobieństwa i różnice między scenariuszem a

(fragmenty scenariusza) – czyta cicho ze zrozumieniem

– klasyfikuje poznany tekst jako scenariusz filmowy

– wymienia informacje zawarte w scenariuszu

filmowym

– porównuje fragment scenariusza z odpowiednim

fragmentem literackiego pierwowzoru i wymienia

różnice między nimi

– porównuje fragment filmu z fragmentem

scenariusza

– proponuje utwór będący dobrym materiałem na

scenariusz, uzasadniając wybór

tekstem epickim i dramatycznym

– uzasadnia zasadność zmian w scenariuszu w odniesieniu

do literackiego pierwowzoru

– wyjaśnia różnice między scenariuszem a jego realizacją

filmową

– przekształca fragment

powieści na scenariusz filmowy

Roman Włodek

Ze stronic na ekran, czyli

o adaptacji filmowej (nie

tylko „Ogniem i

mieczem”)

– zapoznaje się z informacjami na temat autora tekstu



– wyjaśnia pojęcie adaptacja filmowa

– wymienia etapy adaptacji filmowej

– wymienia adaptacje filmowe powieści

Sienkiewicza w kolejności chronologicznej

– wyjaśnia, dlaczego Hoffman ekranizował części

trylogii w odwrotnej kolejności

– rozróżnia pojęcia: scenariusz i scenopis

– uzupełnia brakujące ogniwa procesu powstawania

scenariusza

– kwalifikuje podane prace nad filmem do okresu

przedprodukcji lub postprodukcji

– przytacza przykłady różnych adaptacji filmowych

– wymienia we właściwej kolejności etapy adaptacji

filmowej

– wyjaśnia pojęcie filmowość literatury

– podaje przykłady „filmowości” literatury

– wyjaśnia, czym różni się scenariusz od scenopisu

– redaguje instrukcję

dla filmowców, stosując fachowe słownictwo

– formułuje komentarz dotyczący obsady aktorskiej,

uzasadniając swą opinię

Filmowa sztuka

opowiadania – jaka jest,

jaka była, jaka będzie?




– wymienia przyczyny popularności filmu

– cytuje zdania wyrażające niepewność, wątpienie,

niezdecydowanie autora tekstu

– opowiada o „budowaniu filmowego świata”

– wyjaśnia sens określenia „ruchome obrazy”

– cytuje zdanie będące poglądem autora na temat

możliwości dokładnego opisania filmowych środków

wyrazu

– zapoznaje się z informacjami o filmie animowanym

– podaje przykłady filmów animowanych

– wyjaśnia, na czym polega różnica w sposobie tworzenia

filmu tradycyjnego i komputerowego

– wymienia charakterystyczne cechy filmu animowanego

– odpowiada na pytanie, jakie potrzeby zaspakajają filmy

animowane

Nie samo

podpatrywanie świata

(o filmie

dokumentalnym)




– wymienia cechy filmu dokumentalnego

– formułuje opinię o fotosach, uzasadniając ją

– wyjaśnia, kiedy film dokumentalny może być

niewiarygodny

– wyjaśnia, jaka jest różnica między filmem

dokumentalnym a filmem fabularnym

– proponuje listę tematów filmów dokumentalnych wraz z

uzasadnieniem

– przygotowuje fotoreportaż, uzasadniając wybór zdjęć

W cyfrowym świecie – czyta cicho ze zrozumieniem, mając na uwadze



– wymienia znane współczesne środki

przekazywania informacji

– wyjaśnia różnicę między transmisją a interakcją

– wyjaśnia znaczenie słowa multimedialny

– wyjaśnia pochodzenie niektórych terminów

komputerowych

– opowiada (na podstawie zdjęć) o zmianach

komputerów na przestrzeni dziesięcioleci

– zapisuje informacje na osi czasu

– wylicza korzyści i zagrożenia Internetu

– przedstawia pomysł swojej wymarzonej gry

– wypowiada się na temat swoich doświadczeń z

komputerem i Internetem

– charakteryzuje współczesne środki przekazywania

informacji

– omawia przykład zastosowania techniki cyfrowej

– uzasadnia stwierdzenie, że internauta może być

jednocześnie nadawcą i odbiorcą informacji

– formułuje, korzystając z tekstu, zasady posługiwania się

współczesnymi mediami

– wylicza korzyści i zagrożenia gier komputerowych

– przygotowuje projekt swojego wystąpienia

multimedialnego

komputerowej

Świat na szpaltach

Gazeta w podręczniku.

Najkrótsza historia

prasy…

– wypowiada się na temat swoich doświadczeń

czytelniczych dotyczących prasy

– wyjaśnia znaczenie pojęć: prasa, gazeta,

czasopismo



– wymienia przyczyny pojawienia się poprzedniczki

gazety w starożytnym Rzymie

– cytuje fragment streszczający przyczyny

ponownego pojawienia się prasy w Europie

– wymienia najważniejsze skutki wynalezienia druku

– zna podstawowe terminy prasowe (tytuł, artykuł,

kolumna, szpalta, rubryka)

– nazywa teksty sąsiadujące z artykułem

– wyjaśnia, czego poszukuje w gazetach i czasopismach

– wymienia rodzaje prasy ze względu na zainteresowania

odbiorców

– oddziela skutki od przyczyn

– wyjaśnia, dlaczego wynalazki techniczne mogą zagrozić

tradycyjnej prasie

– wskazuje w gazecie kolumnę, szpalty, rubryki

– charakteryzuje teksty sąsiadujące z artykułem

Stanisław Bortnowski

Być dziennikarzem

– zapoznaje się z informacjami na temat autora tekstu



– cytuje fragment zawierający zwięzłą

charakterystykę zawodu dziennikarza

– nazywa cechy dobrego dziennikarza

– cytuje zdanie będące reklamą zawodu dziennikarza

– odróżnia wrodzone umiejętności dziennikarza od

wypracowanych

– posługuje się czynnie słownictwem związanym

z dziennikarstwem

W informacji i artykule

nie zapomnij o tytule!

Gimnastyka umysłowa,

czyli – jak zatytułować?



– wyjaśnia, jaką funkcję spełnia tytuł

– określa cechy dobrego tytułu

– wyjaśnia pojęcia: nadtytuł, podtytuł

– ocenia tytuły prasowe, uzasadniając swe zdanie

– analizuje budowę tytułów

– rozróżnia kategorie tytułów

– przyporządkowuje tytuł do określonej kategorii

– układa nadtytuły

– nadaje tytuły zapowiadanym artykułom

– tytułuje informacje prasowe

– redaguje zapowiedzi

Informacja – chleb

powszedni dziennikarza

i artykuł pierwszej

potrzeby



– wymienia pytania, na które powinien odpowiadać

dobry tekst informacyjny

– wyjaśnia, czym jest manipulacja prasowa

– odróżnia tekst informacyjny od oceniającego

– porządkuje fakty

– redaguje informację na podstawie

uporządkowanych faktów

– sporządza notatkę w formie schematu, wybierając

informacje z tekstu

– podaje przykłady manipulacji

prasowej

– wyjaśnia różnicę między obiektywną informacją a oceną

– przekształca tekst informacji, pozbawiając go

niepotrzebnych elementów

– układa na podstawie zdjęcia listę faktów do informacji

prasowej

– redaguje na tej podstawie wyczerpującą i dobrze

skonstruowaną informację

Od wzmianki do

sprawozdania – sztuka

informowania



– wymienia podstawowe gatunki tekstów

informacyjnych (wzmianka, zapowiedź, notatka,

sprawozdanie, sylwetka)

– odróżnia informowanie od komentowania

– redaguje wzmiankę, zapowiedź, sprawozdanie

– charakteryzuje poszczególne gatunki tekstów

informacyjnych

– wskazuje przykłady tekstów informacyjnych w prasie

– redaguje notatkę, sylwetkę

Nauka o języku

Treści kształcenia Poziom wymagań

Podstawowy (P) Ponadpodstawowy (PP)

Czasownik Uczeń: Uczeń:

– odróżnia czasownik od innych części mowy na

podstawie znaczenia i pytań

– rozpoznaje i określa formy osoby, liczby, czasu i

rodzaju

– odróżnia formy osobowe od nieosobowych

(bezokolicznik, formy na -no, -to)

– rozpoznaje i tworzy formy trybu oznajmującego,

rozkazującego, przypuszczającego

– rozróżnia i tworzy czasowniki dokonane i

niedokonane

– nazywa strony czasownika

– przekształca stronę czynną na bierną i odwrotnie ,

zna imiesłowy przymiotnikowe i przyslówkowe

– pisze poprawnie cząstki

-bym, -byś, -by

– zna i stosuje zasady pisowni zakończeń

czasowników w czasie przeszłym

– stosuje różne formy czasownikowe w zależności od

formy wypowiedzi

– celowo stosuje różne tryby czasownika w

wypowiedziach ustnych i pisemnych

– rozróżnia czasowniki przechodnie i nieprzechodnie

– stosuje strony czasownika w zależności od rodzaju tekstu

– stosuje nieregularne formy czasowników

Rzeczownik

– odróżnia rzeczownik od innych części mowy na

podstawie znaczenia

– odmienia rzeczownik przez przypadki

– określa przypadek, liczbę i rodzaj rzeczownika

– rozróżnia temat i końcówkę rzeczownika

– rozpoznaje tematy oboczne rzeczownika

– wskazuje i nazywa oboczności w tematach

rzeczowników

– używa poprawnych form rzeczowników odmieniających

się nietypowo

– wyjaśnia, na czym polegają osobliwości w odmianie

rzeczowników

– zna i stosuje zasady dotyczące pisowni zakończeń

-ji, -ii, -i w niektórych formach rzeczowników na

-ja, -ia, -ea

Przymiotnik – odróżnia przymiotnik od innych części mowy na – używa w wypowiedziach ustnych i pisemnych

podstawie znaczenia i pytań

– stosuje w wypowiedzeniach przymiotnik jako

określenie rzeczownika

– odmienia przymiotnik przez przypadki, liczby i

rodzaje

– określa przypadek, liczbę i rodzaj przymiotnika

– stopniuje przymiotniki

– rozróżnia stopniowanie proste, opisowe i

nieregularne

– rozpoznaje przymiotniki niepodlegające

stopniowaniu

– zna i stosuje zasady dotyczące wielkiej i małej

litery w pisowni przymiotników

różnorodnych przymiotników oraz związków

frazeologicznych zawierających przymiotniki

– poprawnie używa przymiotników w związkach

frazeologicznych

– tworzy przy użyciu przymiotników wypowiedź

nacechowaną dodatnio lub ujemnie

– stosuje odpowiednie stopnie przymiotnika ze względu na

przekazywaną informację i intencję wypowiedzi

Liczebnik

– odróżnia liczebnik od innych części mowy

– rozróżnia liczebniki główne, porządkowe,

zbiorowe, ułamkowe i nieokreślone

– dostosowuje formy rzeczownika i czasownika do

form liczebnika

– poprawnie odmienia liczebniki

– poprawnie stosuje liczebniki zbiorowe w

wypowiedziach ustnych i pisemnych

– stosuje w wypowiedziach ustnych i pisemnych liczebnik

w formie przydawki i orzecznika

Przysłówek

– wyróżnia przysłówek jako określenie czasownika

– tworzy przysłówki od przymiotników

– stopniuje przysłówki

– rozróżnia stopniowanie proste, opisowe i

nieregularne

– rozpoznaje przysłówki niepodlegające

stopniowaniu

– używa różnorodnych przysłówków, nazywając sposób,

miejsce i czas wykonywanych czynności

– stosuje odpowiednie stopnie przysłówka ze względu na

przekazywaną informację i intencję wypowiedzi

– poprawnie używa przysłówków w związkach

frazeologicznych

- poprawnie zapisuje przysłówki złożone

Zaimek

– wyjaśnia znaczenie zaimków i ich funkcje

– rozróżnia zaimki rzeczowne, przymiotne,

przysłowne i liczebne

– używa dłuższych i krótszych form zaimków

– stosuje poprawne formy gramatyczne zaimków

– świadomie używa zaimków we własnych tekstach

– zastępuje różne części mowy odpowiednimi

zaimkami

– odmienia zaimki

Przyimek

– wyróżnia przyimek jako nieodmienną i

niesamodzielną część mowy wskazującą na relacje

przestrzenne, czasowe i przyczynowe pomiędzy

różnymi częściami zdania

– dostosowuje formy gramatyczne rzeczownika do

łączącego się z nim przyimka

– poprawnie zapisuje wyrażenia przyimkowe

– używa przyimków w związkach wyrazowych

– poprawnie zapisuje przyimki złożone

Spójnik

– wyróżnia spójnik jako nieodmienną i

niesamodzielną część mowy łączącą wyrazy w

obrębie zdania oraz zdania składowe

– poprawnie stosuje spójniki w wypowiedzeniu

pojedynczym i złożonym

– przekształca wypowiedzenia, stosując zamiennie spójniki

– używa różnych spójników w celu osiągnięcia spójności

wypowiedzi

Partykuła

– wyróżnia partykułę jako nieodmienną i

niesamodzielną część mowy, która modyfikuje

znaczenie wyrazu lub zdania

– zna i stosuje zasady dotyczące pisowni partykuły -

by z różnymi częściami mowy

– zna i stosuje zasady dotyczące pisowni partykuły

nie z różnymi częściami mowy

– przekształca tekst, modyfikując jego znaczenie przez

użycie różnych partykuł

– stosuje w wypowiedzeniach partykuły w zależności od

intencji

– zapisuje poprawnie wyjątki

Wykrzyknik

– wyróżnia wykrzyknik jako nieodmienną i

niesamodzielną część mowy, która służy do

wyrażania silnych stanów uczuciowych mówiącego,

wezwań i poleceń

– zapisuje różne wykrzykniki

– stosuje poprawną interpunkcję

– dostrzega celowość użycia wykrzyknika w wypowiedzi

– celowo stosuje w wypowiedziach różnorodne

wykrzykniki

Zdanie i równoważnik

zdania

Uczeń: Uczeń:

– stosuje różne rodzaje wypowiedzeń pojedynczych

ze względu na cel wypowiedzi (intencję)

– rozpoznaje zamierzony przez nadawcę cel

wypowiedzi

– rozróżnia zdanie i równoważnik zdania

– rozróżnia zdania pojedyncze rozwinięte i

nierozwinięte

– rozwija zdanie pojedyncze nierozwinięte, dodając

określenia

– przekształca równoważniki zdań w zdania

– przekształca zdania w równoważniki zdań

– układa plan zdarzeń w formie zdań

– stosuje odpowiednią interpunkcję w

wypowiedzeniu pojedynczym

– układa plan zdarzeń w formie równoważników zdań

– stosuje równoważniki zdań w wypowiedziach ustnych i

pisemnych

– dostrzega stylistyczną funkcję równoważników zdań

Orzeczenie

– rozpoznaje w zdaniu orzeczenie jako najważniejszą

jego część

– rozróżnia orzeczenie czasownikowe i imienne

– stosuje w zdaniach orzeczenie czasownikowe i imienne, z

czasownikiem modalnym

i z frazeologizmem

Podmiot

– rozpoznaje w zdaniu podmiot jako drugą po

orzeczeniu najważniejszą jego część

– stosuje podmioty wyrażone różnymi częściami

mowy

– wskazuje zdania bezpodmiotowe

– rozróżnia podmiot gramatyczny, logiczny, domyślny,

szeregowy i zbiorowy

– używa zdań bezpodmiotowych

– przekształca zdania bezpodmiotowe na zdania z

podmiotem

Przydawka

– rozpoznaje przydawkę jako określenie rzeczownika

lub zaimka rzeczownego

– stosuje różne typy przydawek

– rozróżnia przydawkę przymiotną, rzeczowną,

przyimkową i liczebną

– używa różnorodnych przydawek w odpowiednich

formach fleksyjnych

– tworzy związki frazeologiczne poprzez dodanie do

rzeczowników przydawek

– zna i stosuje zasady interpunkcyjne dotyczące

oddzielania przecinkiem przydawek jednorodnych

Dopełnienie

– rozpoznaje dopełnienie jako część zdania

uzupełniającą (rozwijającą) treść czasownika

– rozwija treść zdań, stosując dopełnienia

– stosuje dopełnienia we właściwych formach

fleksyjnych

- stosuje w zdaniach dopełnienia w formie

bezokoliczników

Okolicznik

– rozpoznaje okolicznik jako część zdania

określającą okoliczności czynności wyrażonej przez

czasownik

– rozwija treść zdań, stosując różne okoliczniki

– rozróżnia okoliczniki miejsca, czasu, sposobu,

przyczyny, celu, przyzwolenia i warunku

– stosuje okoliczniki miejsca, czasu, sposobu, przyczyny,

celu, przyzwolenia i warunku w zależności od intencji

– tworzy związki frazeologiczne z użyciem okoliczników

Rozbiór logiczny zdania

– dostrzega logiczne powiązania między wyrazami w

zdaniu

– wyróżnia wyrazy nadrzędne (określane) i

podrzędne (określające)

– nazywa części zdania

– przedstawia powiązania między wyrazami na wykresie

– nazywa części zdania, uwzględniając różne rodzaje

podmiotu, orzeczenia, przydawki i okolicznika

Zdania złożone

współrzędnie

– wyróżnia łączne, rozłączne, przeciwstawne i

wynikowe

-tworzy ze zdań pojedynczych złożone współrzędnie

Klasa II

Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra i celująca

KOMUNIKACJA JĘZYKOWA

Odróżnia informację od

opinii i odszukuje przykłady

w tekście; rozróżnia apel,

uzasadnienie i sugestię oraz

wskazuje je w tekście;

rozumie pojęcia:

nierzetelność, perswazja;

wskazuje w tekście sugestię i

nakłanianie.

Wskazuje środki

językowe stosowane w

opinii; sporządza

instrukcję o tym, jak

rzetelnie informować;

układa krótki apel w

sprawie istotnej dla

otoczenia; wymienia

sposoby perswazji

stosowane w reklamie;

redaguje przykładowy

tekst reklamy i układa

slogan reklamowy.

Ocenia, czy podane

teksty są zgodne z

zasadami etyki

dziennikarskiej;

wyjaśnia, jak środki

językowe stosowane

w apelu mogą

wpływać na

odbiorcę; rozumie

pojęcie: manipulacja

językowa.

Pisze komentarz do artykułu; omawia funkcję

obrazu w przykładowej reklamie telewizyjnej;

wyjaśnia, do jakich sfer (rozum, emocje,

potrzeby) odwołuje się wybrana reklama.

Poszerza swe wiadomości z nauki o języku;

Rozdział I MAŁE I DUŻE OJCZYZNY

Określa prawa i obowiązki

obywatela w greckiej polis;

rozumie i stosuje w zdaniach

związki frazeologiczne; zna

treść fragmentów „Iliady”

Homera; wyjaśnia, czym jest

„mała ojczyzna”;

charakteryzuje swoją „małą

ojczyznę”; zna treść „Pieśni

Świętojańskiej o Sobótce” J.

Kochanowskiego; zna

pojęcia: sobótka, kupała;

wyjaśnia, jaką formą

Rozumie znaczenie

wyrazów: demokracja,

patriota, wspólnota,

filozofia i poprawnie je

zapisuje; rozumie

pojęcia: heros, epos,

arcydzieło; przedstawia

przyczyny wybuchu

wojny trojańskiej;

formułuje argumenty,

potwierdzające tezę;

wykorzystuje kontekst

biograficzny do

Wskazuje

niedoskonałości

demokracji

ateńskiej; rozumie

pojęcia: wolność,

równość, godność,

naród, ojczyzna; zna

pojęcia: Iliada,

włodarz; wskazuje w

tekście aluzje do

dzieł literackich;

potrafi napisać

rozprawkę; tworzy

Wyjaśnia, czym jest współczesna demokracja;

wskazuje w tekście środki stylistyczne i

objaśnia ich funkcję; interpretuje znaczenie

symboliczne motywów, postaci literackich;

bierze udział w debacie; świadomie

wykorzystuje w wypowiedziach różne typy

zdań podrzędnych i współrzędnych; wskazuje

cechy klasyczne w hymnie Krasickiego;

porównuje XVIII- wieczną i XX- wieczną

koncepcję ojczyzny;

czyta pozycje spoza kanonu lektur; twórczo i

wzorowo redaguje wypowiedzi pisemne;

wypowiedzi jest rozprawka;

wskazuje tekście tezę,

argument; rozróżnia zdania

pojedyncze i złożone oraz zna

rodzaje zdań współrzędnych;

zna treść „Hymnu do miłości

ojczyzny” I. Krasickiego; zna

treść „Roty” M.

Konopnickiej;

interpretacji utworu

literackiego; redaguje

plan rozprawki;

odnajduje środki

językowe w wierszach i

nazywa je; wskazuje w

„Rocie” odwołania do

historii Polski

krótki tekst

wykorzystaniem

zdań pojedynczych

oraz współrzędnych;

dyskutuje nt.

patriotyzmu naszych

przodków a

patriotyzmu dziś;

zna pojęcie: hymn;

potrafi kreatywnie myśleć i ubierać swe myśli

w słowa; podejmuje twórcze działania; pisze

bezbłędnie; osiąga sukcesy w konkursach

przedmiotowych, ortograficznych,

poetyckich, recytatorskich, czytelniczych;

Rozdział II KOBIETA - MĘŻCZYZNA

Przedstawia ideał człowieka

w średniowieczu; rozumie i

stosuje w wypowiedzi

pojęcie: ideał; wymienia

cechy składające się na ideał

rycerza; zna cechy gatunkowe

legendy; wskazuje w tekście

zdania z podrzędnym,

dopełnieniowym,

okolicznikowym,

przydawkowym; wymienia

cechy ballady, dziennika,

pamiętnika; wymienia utwory

literackie, przedstawiające

Matkę Boską;

Pisze plan sprawozdania;

zna pojęcie fikcji; pisze

sprawozdanie z lektury;

tworzy wykresy zdań

złożonych z podrz.

przydawkowym; tworzy

opowiadanie na

podstawie ballady;

rozumie znaczenie pojęć:

mowa zależna, mowa

niezależna; przekształca

mowę zależną w

niezależną; zna pojęcie:

stereotyp;

Zna pojęcia:

miniatura, idealizacja;

pisze sprawozdanie;

rozumie pojęcie: etos;

wyjaśnia, dlaczego

ballada jest gatunkiem

łączącym elementy

liryki i epiki; zna

pojęcie: archetyp;

buduje zdania z

podrzędnym:

dopełnieniowym,

okolicznikowym,

przydawkowym;

Wyjaśnia przyczyny kultu Maryjnego; stosuje

w sprawozdaniu elementy reportażu i

recenzji; tworzy kartkę z pamiętnika;

wskazuje przykłady funkcjonowania

stereotypów w społeczeństwie;

Rozdział III MĄDROŚĆ

Zna założenia epoki

renesansu; zna treść

wybranych fraszek, pieśni i

trenów J. Kochanowskiego;

zna pojęcia: fraszka, pieśń,

fortuna, stoik, tren; zna

okoliczności powstania

„Trenów”; stosuje w

wypowiedzi nazwy uczuć;

zna pojęcia: Holocaust,

eksterminacja, zagłada; zna

cechy opowiadania; rozumie

pojęcia: paradoks, happening;

Wskazuje cechy sztuki

renesansu; podaje

przykłady osiągnięć ludzi

renesansu; wypowiada

się nt. wartości

cenionych przez

współczesnych i

dawnych ludzi; zna

wyjaśnia związki

frazeologiczne z

wyrazami: Fortuna i

fortuna; wskazuje w

trenach porównanie

homeryckie; pisze

streszczenie

opowiadania; wskazuje

w tekstach literackich:

archaizmy, zdrobnienia,

wyliczenia,

nagromadzenia; tworzy

tekst do ulotki- stosuje w

nim cytaty i środki

perswazyjne;

Wyjaśnia sens

powiedzenia:

„Człowiekiem

jestem i nic co

ludzkie nie jest mi

obce”; wyjaśnia, na

czym polegała

filozofia umiaru;

wskazuje różnicę

między stoickim a

epikurejskim

poglądem na życie;

wyjaśnia, co to jest

porównanie

homeryckie i czemu

służy; wskazuje w

tekście pytania

retoryczne; rozumie

pojęcia: styl,

stylizacja; wypisuje

cele happeningu;

Wyjaśnia, kogo współcześnie nazywamy

człowiekiem renesansu; wskazuje w utworze

literackim nawiązania do filozofii stoickiej;

określa wady i zalety filozofii stoickiej;

wskazuje przykłady stoickiej postawy we

współczesnym życiu; określa w kontekście

trenów, na czym polegał kryzys stoickiego

poglądu na świat; pisze własną wypowiedź

stylizowaną na tekst XVI- wieczny; w

tekstach do ulotki wykorzystuje

sparafrazowane myśli autorów;

Rozdział IV PRZEMIJANIE

Wymienia kilka

podstawowych cech sztuki

baroku; rozumie znaczenie

stwierdzenia: „Myślę, więc

jestem”; opisuje postać

kobiety na obrazie „Maria

Magdalena” G. de La Toura;

wskazuje w tekście

imiesłowowy równoważnik

zdania; przekształca

imiesłowowy równoważnik

zdania w zdanie podrzędne;

charakteryzuje narratora oraz

uzasadnia, że tekst należy do

epiki; na podstawie wiersza

odczytuje przykładową

budowę epitafium; wyszukuje

w tekście informacje;

rozróżnia pytania otwarte i

zamknięte; wskazuje w

tekście wypowiedzenia

wielokrotnie złożone;

Podaje przykład motywu

przemijania; wyjaśnia, z

czego wynikał barokowy

pesymizm; wie, co to jest

światłocień; wyjaśnia

symbolikę dzieła sztuki;

pisze krótki tekst z

zastosowaniem

imiesłowowego

równoważnika zdania-

właściwie stawia

przecinki; tworzy

epitafium dla bohatera

literackiego; zna wywiad

jako9 jedną z form

publicystyki; podaje

argumenty do dyskusji;

przedstawia swoją

interpretację cytatu;

wyjaśnia, dlaczego

człowiek tworzy muzea;

przekształca zdania

pojedyncze w

wypowiedzenia

wielokrotnie złożone;

Wyjaśnia znaczenie

wyrazu: barok;

rozumie znaczenie

pojęć: sceptycyzm,

intuicja serca,

barokowy koncept;

vanitas vanitatum;

wskazuje błędy

składniowe w

zastosowaniu

imiesłowowego

równoważnika

zdania; wypowiada

się na temat

współczesnych

obyczajów

związanych ze

śmiercią;

przedstawia postać

Jana III Sobieskiego;

nazywa lęki

człowieka,

ujawniające się w

wypowiedzi

podmiotu

lirycznego;

przekształca

wypowiedzenie

Zna i wskazuje elementy sztuki baroku:

nieregularność, przepych formy, ekspresja,

ruch, niepokój; porównuje barokowe i

współczesne podejście do zjawiska śmierci;

poprawnie używa imiesłowowego

równoważnika zdania; wyjaśnia pojęcia:

gloryfikacja, idealizacja i podaje przykłady;

pisze epitafium; odnajduje motywy

egzystencjalne w wierszu; stosuje w

wypowiedzi różne typy zdań; rozróżnia typy

zdań;

wielokrotnie złożone

w zdania krótsze;

Rozdział V STEREOTYPY I KARYKATURY

Świat

wartości

oświecenia

• tworzy hasło epoki, np.

„Rozum i nauka”

• rozumie pojęcia: stereotyp,

karykatura

• wyjaśnia sens

powiedzenia: „Miej

odwagę być mądrym”

• wskazuje na podanym

przykładzie cechy sztuki

klasycystycznej

• wyjaśnia terminy:

racjonalizm,

empiryzm

• wyjaśnia, dlaczego w XVIII wieku

odrodziła się myśl antyczna

I. Krasicki

Żona modna

• wskazuje w tekście

wypowiedzi narratora

• wskazuje cechy pozwalające

zaliczyć utwór do epiki

• podaje przykłady z

tekstu świadczące o tym,

że związek tych dwojga

nie był udany i wymienia

przyczyny

• charakteryzuje modną

żonę i jej męża

• opowiada historię

modnej żony

(wprowadza opis, np.

przedmiotu) i jej męża –

stosuje mowę zależną

• na podstawie

relacji narratora

ocenia jego stosunek

do obcych wpływów

• stosuje w

wypowiedzi

synonimy wyrazu

mówić

• na podstawie relacji narratora ocenia jego

stosunek do obcych wpływów

• wybiera z tekstu i prezentuje przykłady

mody francuskiej

• redaguje wypowiedź żony na temat stylu

życia zgodnego z modą

• rozumie pojęcia: sentymentalizm, rokoko

J.

Chmielewsk

a Jak ze

sobą

wytrzymać?

K.I.

Gałczyński

Żarłoczna

Ewa

• podaje własne przykłady

kontrastowych par

• rozumie pojęcia:

współpraca, tolerancja,

pokojowe współistnienie

• odwołując się do tekstu,

wyjaśnia, jaki stosunek

do sprawy kontrastów ma

pisarka

• wyjaśnia na podstawie

tekstu, czym jest

stereotyp

• wyraża refleksję,

od czego może

zależeć udany

związek dwojga

ludzi

• redaguje

argumenty przeciw

stereotypom

• redaguje argumenty przeciw stereotypom

• wskazuje i wyjaśnia żart zawarty w tekście

Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego

K.Daukszew

icz Pedant

Rysunek A.

Mleczki

• wyjaśnia, na czym polega

humor rysunku Mleczki

• przedstawia postać pedanta,

nazywając jego cechy i

cytując fragmenty utworu na

ich potwierdzenie

• tworzy plan wydarzeń

• rozumie znaczenie pojęć:

stereotyp, kura domowa

• wyjaśnia, na czym

polega humor rysunku

Mleczki

• przedstawia postać

pedanta, nazywając jego

cechy i cytując

fragmenty utworu na ich

potwierdzenie

• formułuje odpowiedź

żony na propozycję męża

• wyjaśnia, jak

stereotypowo rozumiał

rolę żony mąż pedant

• uzasadnia, co

mogło przyczynić

się do tego, że

bohater tekstu stał

się pedantem

• podaje propozycję

rozwiązania

problemu

w małżeństwie kury

domowej i pedanta

• podaje propozycję rozwiązania problemu

w małżeństwie kury domowej i pedanta

J. • pisze opowiadanie na • odwołując się do tekstu, • wyjaśnia, na czym • wyjaśnia, na czym polega humor sytuacyjny

Kochanowsk

i O doktorze

Hiszpanie I.

Krasicki

Pijaństwo

podstawie historii

przedstawionej we fraszce,

stosując, np. opis we wstępie,

dialog

• charakteryzuje formę

utworu Ignacego Krasickiego

udowadnia, że fraszka

Jana Kochanowskiego

została po mistrzowsku

zbudowana z dialogów

• w wypowiedzi stosuje

słownictwo oddające

koloryt epoki, np.

komnata, wieczerza

• charakteryzuje formę

utworu Ignacego

Krasickiego

• wskazuje wymienione

w satyrze przyczyny i

skutki pijaństwa

polega humor

sytuacyjny i

językowy w tekstach

i językowy w tekstach

• interpretuje puentę satyry Ignacego

Krasickiego

• zabiera głos w dyskusji na temat aktualności

utworów O doktorze Hiszpanie i Pijaństwo

S. Mrożek

Wesele w

Atomicach

• charakteryzuje narratora

i przedstawia jego losy

• wymienia przyczyny, z

powodu których doszło w

Atomicach do wybuchu

jądrowego

• wskazuje związek pomiędzy

tytułem a treścią utworu

• wskazuje elementy

absurdalne,

w tym dotyczące losów

narratora


absurd, parodia

• wyjaśnia, przed czym

ostrzega autor1

• wyjaśnia, jak

osiągnięcia techniki

wpłynęły na

mieszkańców

Atomic

• uzasadnia, że rozwojowi techniki powinna

towarzyszyć kontrola i rozwój etyczny

człowieka

Rozdział VI WYOBRAŹNIA

Z. Herbert

Pudełko

zwane

wyobraźnią

Romantyczn

y świat

wyobraźni

• tworzy hasło epoki, np.

„Wyobraźnia i tajemnica”

• wymienia osiągnięcia epoki

• przedstawia zasady

rozumienia świata i

natury przez romantyków

• formułuje kilka pytań

osadzonych w tradycji

romantycznej (inne niż w

tekście)

• uzasadnia,

dlaczego romantycy

krytykowali rozwój

techniki

• uzasadnia rolę wyobraźni we współczesnym

świecie

J. W. Goethe

Król olch

• wybiera cytaty ilustrujące

różnice w postrzeganiu świata

przez ojca i syna


przedstawioną

w tekście

• pisze opowiadanie na

podstawie ballady Goethego

• określa problematykę

utworu

• omawia na podstawie

tekstu cechy ballady

• wyjaśnia, jak autor

przedstawił grozę i

tajemnicę

• pisze informację do

gazety na temat

zdarzenia

• wyjaśnia, jak autor przedstawił grozę i

tajemnicę

• wskazuje w balladzie cechy romantyczne

J.Słowacki

Epilog do

ballad, czyli

nie wiadomo

co

H.

• wskazuje związek utworu

Juliusza Słowackiego z

balladami Adama

Mickiewicza

• wskazuje elementy wierzeń

ludowych


pastisz, parodia

• wskazuje związek

utworu Juliusza

Słowackiego z balladami

Adama Mickiewicza

• omawia

niezgodność tekstu

Henryka

Sienkiewicza ze

światopoglądem

naukowym

• wyjaśnia, na czym polega pastisz ballad

Adama Mickiewicza w wierszu Juliusza

Słowackiego

Sienkiewicz

U Horpyny

w tekście Sienkiewicza

A.Conan

Doyle

Metoda

Scherlocka

Holmesa

• opisuje metodę, którą

posłużył się Sherlock Holmes

• dowodzi za pomocą

argumentów, że Sherlock

Holmes miał bogatą

wyobraźnię

• dowodzi za pomocą

argumentów, że Sherlock

Holmes miał bogatą

wyobraźnię


myślenie dedukcyjne i

myślenie indukcyjne

• rozpoznaje cechy

opowiadania

detektywistycznego

• pisze ogłoszenie do

gazety: „Sherlock

Holmes – detektyw

wszech czasów

oferuje usługi”

• znajduje informacje w mediach na temat

współczesnych metod detektywistycznych

Adalbert

von

Chamisso

Ostatnia

przygoda

Piotra

Schlemihla

• zna cechy i przykłady baśni

• wymienia cechy baśni w

tekście Chamisso

• charakteryzuje bohatera

• wskazuje w

przywołanych

fragmentach utworu

przejawy romantycznej

wyobraźni

• wyjaśnia, dlaczego

kariera baśni zaczęła

się w romantyzmie

• podaje przykłady romantycznych inspiracji

w innych baśniach

R. Gary

Słonie

• wyjaśnia, gdzie dzieje się

akcja tekstu Romaina

Gary’ego

• uzasadnia, dlaczego

wyobraźnia pomogła

Morelowi przetrwać

• uzasadnia,

dlaczego wyobraźnia

może pomóc

przetrwać w sytuacji

• wyjaśnia, czego symbolem jest słoń, a czego

– wyspy szczęśliwe

K. I.

Gałczyński

Prośba o

wyspy

szczęśliwe

• podaje przykłady

nieludzkiego traktowania

ludzi w obozie


Morel przyjechał po

wojnie do Afryki

ekstremalnej

• zna cechy utopii

A.

Marianowicz

Babcia i

duch

• opowiada historię, która

przydarzyła się duchowi

• podaje wyrazy

bliskoznaczne do słowa duch

• określa funkcję

wyrazów

dźwiękonaśladowczych

• nazywa rymy w

wierszu

wskazuje w tekście

przykłady komizmu

• tworzy na podstawie wiersza scenariusz

przedstawienia Smutny koniec ducha –

wprowadza monologi postaci, didaskalia

Rozdział VII CZŁOWIEK W SPOŁECZNOŚCI

Społeczeńst

wo

a jednostka

Architektura

: kamienica

• tworzy własne hasło epoki,

np. „Praca i pożytek”

• podaje przykłady ilustrujące

pozytywistyczne hasła pracy

u podstaw


człowiek jest istotą

społeczną


ilustrujące

pozytywistyczne hasła

pracy u podstaw i pracy

organicznej

• wyjaśnia termin realizm

• omawia podziały


pozytywiści głosili

hasła budowy

nowego

społeczeństwa

• wskazuje we

współczesnej

architekturze odbicie

rozwarstwienia

społecznego (osiedla

dla bogaczy, domy

• wyjaśnia, dlaczego pozytywiści głosili hasła

budowy nowego społeczeństwa

• omawia przejawy realizmu

w literaturze pozytywistycznej

społeczne w XIX wieku

na podstawie przekroju

kamienicy

jednorodzinne)

A. Czechow

Kameleon


przedstawioną

w tekście

• rozróżnia charakterystykę

bezpośrednią i pośrednią,

wskazuje w tekście ich

przykłady

• krótko charakteryzuje

Oczumiełowa,

w wypowiedzi stosuje wyraz

konformista i związek

frazeologiczny być

chorągiewką na wietrze

• interpretuje tytuł w

odniesieniu do głównego

bohatera

• rozróżnia

charakterystykę

bezpośrednią i pośrednią,

wskazuje w tekście ich

przykłady

• wskazuje różnicę

między obrazkiem

literackim a

opowiadaniem

• pisze ocenę postaci

Oczumiełowa

• przedstawia

przesłanie tekstu

Antoniego

Czechowa

• omawia krótko stosunki społeczne panujące

w Rosji XIX wieku i ich przejawy, podając

przykłady z tekstu

• przedstawia przesłanie tekstu Antoniego

Czechowa

W.

Myśliwski

Słowa same

poprowadzą

W.

Szymborska

Na wieży


tekstu Wiesława

Myśliwskiego społeczne

znaczenie słów

• uzasadniania, dlaczego

rozmowy opisanej w

wierszu Wisławy

Szymborskiej nie można

nazwać dialogiem

• podaje rzeczywiste

przykłady, kiedy

słowa zostały użyte

nie

w celu

porozumienia, lecz

• wyjaśnia, na czym polegają kłopoty

bohaterów wiersza

z wzajemną komunikacją

Babel manipulacji

Związki

frazeologicz

ne

• wyjaśnia znaczenie

związków frazeologicznych

typu: farbowany lis, święta

krowa, kozioł ofiarny, czarna

owca, gruba ryba

• buduje zdania z

frazeologizmami, tak aby

wyjaśnić ich znaczenie

• pisze krótką historyjkę

będącą ilustracją

wybranej postawy

• wyjaśnia, na jaką

cechę bohatera

wskazałby tytuł

opowiadania:

Pirania, Jeleń, Rekin

lub Hiena

• tworzy krótką autocharakterystykę

z wykorzystaniem frazeologizmów

związanych ze światem przyrody

B. Prus

Kamizelka

• przedstawia informacje o

Bolesławie Prusie

• opowiada historię ukazaną

w utworze

• charakteryzuje

narratora Kamizelki

i określa jego rolę

• odróżnia nowelę od

opowiadania

• zabiera głos w

dyskusji na temat:

„Czy wolno przed

ciężko chorymi

ujawniać prawdę o

ich stanie zdrowia?”

• wyjaśnia, jaką funkcję pełni

w tekście tytułowa kamizelka

A. Huxley

Warunkowa

nie


tekstu, na czym polegało

wychowanie przez

warunkowanie

• formułuje cel, jaki

przyświecał władzy

• rozumie znaczenie

pojęć: utopia, antyutopia,

odruch warunkowy,

odruch bezwarunkowy,

totalitaryzm, prawa

człowieka

• wyjaśnia, jak było

zorganizowane

społeczeństwo

w omawianym

fragmencie

• ocenia, jakie zagrożenia dla człowieka może

nieść tak zorganizowany system

• rozumie znaczenie pojęć: indywidualność,

manipulacja

E. Stachura

Confiteor

• wyjaśnia, dlaczego wiersz

przypomina akt pokuty

• określa nastrój utworu

• w kontekście wiersza

przedstawia, co każdy z nas

może uczynić, aby

zmniejszyć zło


znieczulica, empatia

• określa typ liryki i

charakteryzuje podmiot

liryczny

• omawia funkcję tytułu


wiersz przypomina akt

pokuty


znieczulica, empatia

• uzasadnia,

dlaczego miasto

zostało nazwane

dżunglą (prawa

buszu)

• wyjaśnia, jaką

funkcję pełni

wypowiedź w

pierwszej osobie

i jak wpływa na

odbiorcę

• odpowiada na pytanie, dlaczego podmiot

liryczny czuje się odpowiedzialny za wszelkie

zło świata

Jan Paweł II

Solidarność

to znaczy –

jeden

i drugi S.J.

Lec Od

człowieka do

człowieka

• redaguje informację, w

której wyjaśnia, do czego

zachęcał Jan Paweł II


solidarność, postawa

prospołeczna

• ilustruje

przykładem schemat

ludzkiego

postępowania

ukazany we fraszce

Stanisława Jerzego

Leca

• w kontekście cytatów: „Jeden drugiego

brzemiona noście”

i „Nigdy jeden przeciw drugiemu”

przedstawia przesłanie homilii Jana Pawła II

J.

Szczepański

Paradoksy o

• przedstawia pogląd autora

na wady

• określa gatunek tekstu

• wskazuje paradoksy

• wyjaśnia, co

znaczy pojęcie

• przedstawia swoją opinię na temat tego, czy

autor stoi po stronie młodzieży, czy raczej

młodzieży i zalety młodzieży

• wyjaśnia, dlaczego –

według autora – młodzież

może stanowić zagrożenie

dla przeszłości

postępowania

z młodzieżą i komentuje

je

stracone pokolenie

występuje przeciwko niej

• ocenia pogląd Jana Szczepańskiego na

młodzież

A. Asnyk

Do młodych

• charakteryzuje podmiot

liryczny

• wyjaśnia, co znaczy

stwierdzenie nie deptać

przeszłości ołtarzy


dziedzictwo kulturowe,

tradycja, przekaz kulturowy,

zmiana pokoleń, konflikt

pokoleń

• określa funkcję

apostrofy i tytułu

• wyjaśnia, co znaczy

stwierdzenie nie deptać

przeszłości ołtarzy

• przedstawia zadania

młodych

– interpretuje znaczenie

przenośni zawartych w

utworze

• formułuje apel do

młodych ludzi dotyczący

sprawy, którą uważa za

istotną

• podaje przykłady,

np. z historii Polski,

czym mogą być

przeszłości ołtarze

• odpowiada na pytanie: „Czy tradycja może

być hamulcem postępu?”; uzasadnia

odpowiedź

T. Hołówka

Amerykański

e rozmowy

• rozumie znaczenie

związków frazeologicznych:

płacić frycowe, wyssać coś z

• wymienia problemy, z

którymi może zetknąć się

w obcym kraju turysta,


poruszanie w small

talk poważnych

problemów budzi

• ocenia intencje autorki

– zniechęca czy zachęca

S. Barańczak

Ze wstępu

do

rozmówek

mlekiem matki

• rozumie sens przysłowia:

Co kraj, to obyczaj

emigrant

• podaje polski

odpowiednik terminu

small talk (np.

pogaduszki)

• jest świadomy, że jadąc

za granicę, powinien

wiedzieć, jakie obyczaje

i zasady panują w danym

kraju

zdziwienie i niechęć

• wyjaśnia, jakie

problemy wiążą się z

rozmową w obcym

języku

do wyjazdów

• stosuje w wypowiedzi wyrazy: kultywować,

konsternacja

• interpretuje tytuł wiersza Stanisława

Barańczaka

Rozdział VIII CZŁOWIEK W SAMOTNOŚCI

Kryzys

wartości

Tworzy własne hasło –

dekadentyzm i samotność

• wyjaśnia przyczyny

kryzysu duchowego pod

koniec XIX wieku

• podaje przyczyny

rezygnacji ze

społecznych i

użytecznych celów

• wymienia malarzy

symbolistów

• na podstawie tekstu

określa twórczą rolę

jednostki

niedostosowanej

społecznie

Uzasadnia przyczyny rozwoju symbolizmu

Wyjaśnia znaczenie kawiarni w XIX wieku

Dlaczego

poeta prosi

Charakteryzuje typ wiersza ze

względu na budowę

• określa, jakim językiem

wypowiada się podmiot

• w kontekście

wiersza podaje

przykłady

Stosuje związki wyrazowe

Wyjaśnia czym dla podmiotu lirycznego jest

o

samotność?

liryczny

• w kontekście

biograficznym wyjaśnia,

kto może być podmiotem

lirycznym

• nazywa wymienione w

wierszu dwa typy

samotności i podaje

przykłady

z życia

samotności

• wyjaśnia, czym dla

podmiotu

Jest samotność

samotność

Gdy

człowiek

szuka

sensu…

Paulo Coelho Samotność w

drodze

Edvard Munch

Ulica Karla Johana w Oslo


życie przypominać może

wyścig kolarski


wybijające się jednostki

bywają samotne

• opisuje obraz Edvarda

Muncha

• wymyśla własne

porównania

związane z życiem

• porównuje

przesłanie Pieśni IX

z Ksiąg wtórych Jana

Kochanowskiego z

ideą

Tekstu P.Coelho

Rozumie na czym polega zjawisko

samotności w tłumie

Wskazuje podobieństwo między tekstem

Pieśni IX i tekstem Paula Coelho

Projektujem

y folder

do wiersza

Jan Kasprowicz Krzak dzikiej

róży

w Ciemnych Smreczynach

• określa nastrój utworu

• wskazuje w wierszu

uosobienie

• odczytuje symbolikę

utworu (dzika róża jako

symbol triumfującego

życia, które rozwija się

nawet w najtrudniejszych

warunkach, limba –

starość, przemijanie)

• wskazuje cechy sonetu

• wskazuje w

wierszu wpływ

impresjonizmu

• charakteryzuje

człowieka, którego

mógłby

symbolizować krzew

dzikiej róży

Uzasadnia , że wiersz należy do liryki

pośredniej

Wyjaśnia co było inspiracją do napisania

wiersza

Samotność

w rodzinie

Dorota Terakowska Myszka

• podaje kilka cech

Adama i Ewy


Adam odsunął się od

żony i córki


ludzie niepełnosprawni

bywają samotni

• formułuje radę dla

Ewy w sprawie jej

relacji z Adamem

Wypowiada się na temat samotności

Przedstawia informacje na temat choroby

Myszki

Dzięki

czemu

Władysław

Władysław Szpilman Na

strychu

• wyjaśnia, kim był

Władysław Szpilman –

• wypowiada się na

temat sytuacji

Szpilmana, używając

Redaguje instrukcję jak radzić sobie z

samotnością

Szpilman

przetrwał

w ruinach

Warszawy?

bohater powieści i filmu

• wyjaśnia, jak Szpilman

radził sobie

z samotnością

wyrazów: tragizm,

poczucie

beznadziejności,

sytuacja

ekstremalna,

nadzieja

• wyjaśnia, dzięki

jakim cechom

Szpilman mógł

przetrwać w ruinach

Warszawy

Dowodzi , ze tekst jest wspomnieniem

Wiersze

o kotach

i o

samotności

Wisława Szymborska Kot w

pustym mieszkaniu

Krzysztof Kamil Baczyński

Kot

Stosuje związki

frazeologiczne z

wyrazem kot

Charakteryzuje

przedstawione koty

Charakteryzuje typ liryki

Nazywa środki stylistyczne w wierszu

Czasem

trzeba

wybrać

samotność…

Stefan Żeromski

Spotkanie po latach

Jerome Salinger

Ucieczka

Ewa Lipska Wybaczcie mi

Charakteryzuje

przedstawione postacie

Opowiada o

podobieństwach obu

tekstów

Określa funkcję powtórzeń

Omawia wpływ pozytywistów na postawę

bohaterów

to…

Rozdział IX RÓŻNORODNOŚĆ

Znaki

naszych

czasów

Świat pełen sprzeczności

• wymienia elementy

charakterystyczne dla

współczesności

• redaguje plan

wypowiedzi na temat:

„Doświadczenia XX

wieku, które podważyły

poczucie bezpieczeństwa

i spokój człowieka”

• wyjaśnia, z jakich

powodów współczesny

świat został nazwany

„globalną wioską”

• pisze informację

o współczesności

• przedstawia genezę

nurtu pop-art

Podaje wady i zalety życia w globalnej

wiosce

Rozumie pojęcie pop-artu

Czy puszka

zupy może

być sztuką?

Andy Warhol

Puszka zupy Campbella

Sztuka w przestrzeni miasta

• wyraża opinię, co może

być sztuką (także: co

może być poezją)

• formułuje dwa

argumenty popierające

tezę, że puszka może być


wychodzenia sztuki

w otwartą przestrzeń

(np. miasta)

Wyjaśnia dlaczego artystów pop-artu

fascynowała nietrwałość

Tworzy techniką kolażu obraz w stylu pop-

artu

inspiracją dla artysty,

oraz kolejne dwa przeciw

temu twierdzeniu

• podaje własne

przykłady, co może być

sztuką dla twórcy spod

znaku pop-artu

• tworzy dwa zapisy do

manifestu artystów spod

znaku pop-artu

Nie czas

żałować

porcelany…

Czesław Miłosz Piosenka

o porcelanie

• odwołując się do

cytatów, wskazuje,

o jakim okresie

historycznym jest mowa

w wierszu

wyjaśnia, w jakiej

sytuacji się wypowiada

podmiot liryczny

• ocenia postawę

podmiotu lirycznego

w kontekście cytatu:

„Niczego mi proszę

pana / tak nie żal jak

porcelany”

• wyjaśnia przesłanie

wiersza

Wyjaśnia przesłanie wiersza

Określa typ poezji

Co o życiu

sądzi poeta?

Stanisław Barańczak Jeżeli

porcelana, to wyłącznie taka

• wyjaśnia, jaki

metaforyczny sens

w kontekście wiersza

Stanisława Barańczaka


według poety nie

warto przyzwyczajać

się do miejsc i

Rozumie pojęcie stabilizacja i pewność

Określa funkcję powtórzeń i pytań

retorycznych

ma przeprowadzka

• przedstawia przyczyny,

dla których podmiot

liryczny ogranicza

potrzeby

do minimum i nie chce

do niczego się

przyzwyczajać

rzeczy

• porównuje postawy

przedstawione w

wierszach Czesława

Miłosza i Stanisława

Barańczaka – pisze

kilkuzdaniowy

komentarz na ten

temat

Człowiek

jest pełen

sprzeczności

Zbigniew Herbert

O dwu nogach pana Cogito

• wyjaśnia w kontekście

Cogito ergo sum, kim

jest tytułowy pan Cogito

• rozumie, że w

osobowości pana Cogito

są sprzeczne cechy:

idealisty i moralisty oraz

materialisty i realisty

• wyjaśnia, jakie cechy

osobowości symbolizują

Don Kichot i Sancho

Pansa


każdy człowiek naszych

• wyjaśnia

metaforyczne

znaczenie cytatu

„idzie / Pan Cogito /

przez świat /

zataczając się lekko”

• tworzy krótką

wypowiedź na

temat: „Każdy ma w

sobie coś z Don

Kichota / Sancho

Pansy” lub „Co by

było, gdyby pan

Cogito miał dwie

prawe nogi?”

Określa typ wiersza

Osobowość pana Cogito a Don Kichot –

bierze udział w dyskusji

czasów może być pełen

sprzeczności

Jak

podróżować

? –

oceniamy

rady Paula

Coelho

Paulo Coelho

Rady dla podróżujących

• formułuje cele

podróżowania według

Paula Coelho

• wie, że aby poznać

jakiś kraj, warto mieć

wiadomości o

zwyczajach

mieszkańców

• tworzy dwa zapisy

do tekstu na temat

podróży

• ocenia, który

sposób zwiedzania

jest ciekawszy:

poznawanie muzeów

czy zwykłego życia

Formułuje komentarz do tekstu

Bierze udział w dyskusji –dlaczego

podróżujemy

Po powrocie

z gwiazd

Stanisław Lem

Z powrotem na Ziemi KL


bohater czuje się

zagubiony

• wymienia przykłady

neologizmów

• podaje dwa argumenty

na poparcie tezy, że tekst

należy do literatury

fantastycznonaukowej

• charakteryzuje

krótko narratora


mamy dziś do

czynienia ze

zmierzchem

literatury

fantastycznonaukow

ej

Podaje argumenty , ze tekst należy do

literatury fantastycznej

Wyjaśnia neologizmy , tworzy zawody

przyszłości

Internet –

źródło

informacji i

Komunikowanie się w

Internecie

• podaje tradycyjne

odpowiedniki form

komunikacji internetowej

• wyjaśnia, co

sprawiło, że Internet

zdobył ogromną

Tworzy własny blog

Umie nazywać stany psychiczne i ich

nie tylko • zna zasady etykiety i

przestrzega ich


naruszania zasad kultury

w Internecie

popularność

• tworzy wpis na

czacie lub komentarz

do blogu

przejawy po tekstach czytanych na blogu

Jak opisać

przeżycie

wewnętrzne?

Komunikowanie się w

Internecie

• wyjaśnia, czym jest

przeżycie wewnętrzne

• wymienia wewnętrzne i

zewnętrzne objawy

smutku i radości

• wskazuje elementy

przeżyć wewnętrznych,

nazywa uczucia

• tworzy opis własnych

przeżyć wewnętrznych,

który mógłby zamieścić

na blogu


autor blogu zapisał

wyrazy smutek i

człowiek wielką

literą

Internet –

sposób na

samotność?

Dorota Suwalska

W necie i w realu

• podaje pozytywne i

negatywne konsekwencje

faktu, że w sieci

człowiek jest anonimowy

• wskazuje

humorystyczne

fragmenty w tekście i

• stosuje w

wypowiedzi pojęcia:

profesjonalizm,

profesjonalista

Ocenia zalety pomysłu mamy Zuzi

Uzasadnia swoje zdanie

uzasadnia, dlaczego

śmieszą

• przedstawia zagrożenia

wynikające

z ujawniania w Internecie

swoich danych i

uzasadnia, dlaczego

powinno się je chronić

Czy Internet

jest

współczesny

m

labiryntem?

Wiktor Pielewin

Uwięzieni

w labiryncie

• wyjaśnia znaczenie

imion bohaterów

• określa, na czym polega

podobieństwo sytuacji, w

jakich znaleźli się

bohaterowie

• uzasadnia,

dlaczego Internet

może być podobny

do mitycznego

labiryntu

• określa przesłanie

tekstu

Określa przesłanie tekstu

Pokazuje na emotikonach uczuć i

samopoczucia

Co zabrać ze

sobą w

podróż przez

życie?

Ireneusz Iredyński Mapy są

nam niepotrzebne

• wyjaśnia, jaki

metaforyczny sens ma

ukazana w wierszu

wędrówka


tekst jest piosenką


w podróży przez

życie wystarczą

człowiekowi dobre

chęci

• wypowiada się na

temat: „Co

stracilibyśmy, gdyby

poeci nie pisali

Określa cele wędrówki

Zna testy literackie związane z wędrówką

wierszy?”

Bunt w

piosence

Bob Dylan Odpowiedź

gwiżdże wiatr

Są rzeczy, których chciałbym

nie pamiętać

• wypowiada się na temat

funkcji zdań pytających

w tekście Boba Dylana

• nazywa wartości, za

którymi tęskni podmiot

liryczny

• uzasadnia, że tekst

Dylana jest piosenką

• charakteryzuje bohatera

piosenki Eldo

• nazywa emocje zawarte

w utworze

hip-hopowym

• prezentuje postać

Boba Dylana

• wyjaśnia, jak

piosenkarz wyraził

swój bunt wobec

rzeczywistości

• porównuje obraz

świata

przedstawiony w

utworach Dylana i

Eldo

• charakteryzuje

kulturę hip-hopu

Charakteryzuje kulturę hip-hopu

Zna przykłady innych kultur

Klasa III

Materiał

nauczania

Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra i

celująca

UTOPIE I WIZJE

Wymarzone

krainy

tworzy własne hasło do rozdziału,

wyjaśnia znaczenie terminów:

utopia, racjonalizm, krytycyzm

tłumaczy pochodzenie terminu

utopia, omawia cechy świata

utopijnego,

przedstawia oświeceniowe

wizje idealnego

społeczeństwa, podaje

synonim wyrazu utopia,

układa zdania z wyrazem

utopia

wyjaśnia, jak dzięki

racjonalnemu myśleniu

ludzie oświecenia pragnęli

zbliżyć się do ideału

I.KrasickiNa

wyspie Nipu

Wolter W

krainie

Eldorado

opisuje wyspę Nipu ,

charakteryzuje relacje między

mieszkańcami krainy, do której

trafił bohater tekstu

określa narrację w utworze

i objaśnia, jaki efekt daje jej

zastosowanie

nazywa uczucia towarzyszące

przybyszowi na wyspie

interpretuje nazwisko Mikołaja

gromadzi argumenty

rozstrzygające, czy

mieszkańcy Nipu czują się

szczęśliwi

przedstawia wydarzenie, o

jakim jest mowa w tekście

Woltera

wyjaśnia, na czym polegały

gafy popełnione przez

bohaterów powiastki

tłumaczy, dlaczego szlachetne

krótko omawia postacie

Ignacego Krasickiego i

Woltera, rozpoznaje w

tekstach cechy utopii,

tłumaczy, co wizje wyspy

Nipu oraz krainy Eldorado

mówiąo rzeczywistości

współczesnej autorom,

krytykuje realia opisane w

powieści Ignacego

Krasickiego, podaje cechy

nazwisk znaczących,

odszukuje w słowniku języka

odnajduje w dostępnych

źródłach informacje na temat

położenia legendarnej Złotej

Krainy, porównuje obraz

rzeczywistego El Dorado z

opisem krainy zawartym w

Kandydzie Woltera, rozważa

kwestię, czy warto obalać

mity określa cel nawiązania

do motywu wyspy Utopii

dostrzega w wierszu

nawiązania biblijne

przyczyny

w Eldorado nie było sądów,

więzień, procesów i ludzie nie

popełniali przestępstw

kruszce i kamienie dla

mieszkańców Eldorado nie

miały wartości

uzasadnia, z czego wynikało

bogactwo krainy

polskiego wyjaśnienie słowa

Eldorado,redaguje hasło

encyklopedyczne dotyczące

krainy Eldorado,

wskazuje właściwości ustroju

Eldorado związane ze

światopoglądem oświecenia,

wykazuje, że przedstawiony

fragment jest częścią

powiastki filozoficznej

tłumaczy, w jakim celu

pewne sformułowania zostały

zapisane wielkimi literami,

uzasadnia, dlaczego utopia

zagraża wolności człowieka

przedstawia podobieństwa

między krainą opisaną przez

Woltera a wyspą Nipu z

powieści Ignacego

Krasickiego Mikołaja

Doświadczyńskiego

przypadki

W.Szymbors

kaUtopia

charakteryzuje wyspę opisaną w

wierszu

wyjaśnia znaczenie pojęcia

drzewa Słusznego Domysłu i

Zrozumienia, uzasadnia

bezludność wyspy

określa cel nawiązania do

motywu Utopii, dostrzega

nawiązania biblijne

tłumaczy zastosowanie

wybiórcze wielkich liter,

uzasadnia, dlaczego utopia

zagraża wolności człowieka

B.Pawlikows

kaJak

odnalazłam

El Dorado

wyjaśnia, kim byli

konkwistadorzy i dlaczego szukali

El Dorado

omawia postawę narratorki

wobec świata, nazywa jej

emocje, wyjaśnia motywy

działania

znajduje informacje na temat

Złotej Krainy, tłumaczy cel

przywołania postaci Alicji z

Krainy Czarów i Krzysztofa

Kolumba

rozważa kwestię, czy warto

obalać mity, porównuje obraz

rzeczywistego El Dorado z

opisem z ”Kandyda”

Woltera

Zdanie

złożone

omawia budowę zdań złożonych,

zna różnicę między zdaniami

złożonymi podrzędnie a

współrzędnie

wymienia rodzaje zdań

złożonych, przekształca dialog

na zdania złożone podrzędnie

układa wypowiedzenia z

imiesłowowym

równoważnikiem zdania,

sporządza wykresy zdań

złożonych i nazywa ich

rodzaje, układa zdania do

wykresów, poprawia błędy

składniowe

S.LemUszczę

śliwiacze O

utopii

negatywnej i

pozytywnej

J.Szacki

streszcza historię Felicji,

tłumaczy, dlaczego miasto zostało

zniszczone

rozważa, czy Trurlowi udało

się stworzyć społeczeństwo

idealne, uzasadnia, że tekst

jest s-f,

wyjaśnia pojęcie utopii

negatywnej i pozytywnej,

przedstawia sylwetkę S.Lema,

wskazuje w tekście cechy

antyutopii

interpretuje tytuł fragmentu,

redaguje notatkę nt. s-f w

Polsce, wskazuje pozytywne

i negatywne aspekty utopii

Wypowiedze

nie

wielokrotnie

złożone

omawia budowę wypowiedzenia

wielokrotnie złożonego,

rozpoznaje takie wypowiedzenia

układa wypowiedzenia

wielokrotnie złożone, stosuje

właściwą interpunkcję

przekształca zdanie

wielokrotnie złożone w zdania

podrzędne i nazywa ich

rodzaje

sporządza wykresy zdań

wielokrotnie złożonych i

określa typy zdań,

przeredagowuje tekst, by

wystąpiły różnego typu

zdania

Pierodella

Francesca

Idealne

miasto,

K.Sołoducha

Marzenia

urbanistów,

M.TulliMiast

o idealne

charakteryzuje koncepcje

idealnego miasta stworzone w

renesansie oraz XIX i XX wieku,

wyjaśnia termin urbanistyka i

stosuje go w zdaniu, wyjaśnia, w

jaki sposób współczesne miasta

zaspokajają różne potrzeby

mieszkańców

interpretuje słowa:

„Wyrastanie miasta pod

wieloma względami

przypomina wyrastanie

drzewa” wskazuje na

podstawie tekstu Magdaleny

Tulli cechy mieszkańców

różnych typów miast

wyjaśnia, na czym polegał

utopijny charakter koncepcji

idealnego miasta tworzonych

w różnych wiekach, tworzy

własną wizję idealnego miasta

wyraża własne zdanie na

temat koncepcji budowania

zamkniętych osiedli, ocenia

założenia współczesnej

architektury zawarte w

Karcie ateńskiej

BUNT

Epoka tworzy własne hasło do rozdziału,

wyjaśnia znaczenie terminów:

tłumaczy, czemu

przeciwstawiali się

omawia wyjątkową rolę

artysty

uzasadnia, że romantyczny

bunt stał się wyrazem

sprzeciwu romantyzm, bohater romantyczny,

konwencja artystyczna, bunt

romantycy, wymienia cechy

bohatera romantycznego

w życiu narodu, interpretuje

hasło: „Za wolność waszą i

naszą”

międzynarodowej

solidarności

Graffiti tłumaczy znaczenie pojęcia graffiti,

omawia pochodzenie tzw. sztuki

ulicy

podaje znane przykłady

polskiego graffiti z czasów II

wojny światowej

i stanu wojennego, wyjaśnia,

dlaczego graffiti jest

przejawem buntu

wypowiada się na temat

technik graffiti, uzasadnia,

dlaczego graffiti uznano za

rodzaj sztuki

ocenia sztukę graffiti na

wybranym przykładzie

A.Mickiewic

zOda do

młodości

wyjaśnia, kim jest osoba mówiąca

w wierszu i do kogo kieruje swoją

wypowiedź, odnajduje cechy

przypisane młodości oraz starości,

określa przyczyny buntu młodych,

interpretuje motyw lotu

występujący w utworze

omawia symbolikę góry i

dołu zawartą w tekście,

podaje cechy ody, wymienia

nawiązania do światopoglądu

romantycznego występujące

w wierszu, definiuje, czym

jest motto

podaje najczęstsze przyczyny

konfliktu pokoleń, wskazuje

w tekście nawiązania do

mitologii greckiej, znajduje w

wierszu przykłady kontrastu i

określa funkcję zastosowania

tego zabiegu

nazywa środki stylistyczne

podkreślające emocjonalny

charakter utworu, omawia

funkcję, jaką miało pełnić

zamieszczenie motta

z twórczości Friedricha

Schillera przy utworze

Adama Mickiewicz,

uzasadnia, że utwór jest odą

A.Mickiewic

zReduta

OrdonaH.Ver

netPolski

Prometeusz

omawia rolę tytułu oraz podtytułu,

tłumaczy, czym jest tytułowa

reduta, przedstawia osobę, która

opowiada o Ordonie, zapisuje w

punktach plan wydarzeń

przedstawionych w tekście,

charakteryzuje cara, ocenia

czyn Juliana Ordona,

porównuje obraz żołnierzy

polskich oraz carskich,

ukazuje uniwersalizm

przesłania utworu, wskazuje

krótko omawia postać Adama

Mickiewicza, ustala

przyczyny i rolę buntu

w dzisiejszym świecie

wyjaśnia, dlaczego Ordon

został postawiony przez

Adama Mickiewicza w

gronie świętych jako patron

szańców, wyraża opinię na

temat symboliki czarnego

wyjaśnia związek frazeologiczny

syzyfowa praca i stosuje go w

zdaniu

w wierszu nawiązanie do

Biblii, opisuje obraz

Horacego Verneta,

odpowiada, jaką funkcję pełni

tytuł płótna, odczytuje

alegoryczny sens dzieła

orła i bieli postaci na obrazie

W.Broniewsk

iBagnet na

broń

wskazuje adresata utworu,

odszukuje w utworze fragmenty

nawiązujące do sytuacji politycznej

w przededniu II wojny światowej,

nazywa uczucia wyrażone w

tekście, udowadnia, że tekst jest

przykładem liryki apelu

podaje cechy poezji

tyrtejskiej omawia rolę poety

w czasach zagrożenia

państwa wyjaśnia znaczenie

pojęć: obowiązek moralny,

mobilizacja, suwerenność,

niepodległość

krótko omawia postać

Władysława Broniewskiego,

określa, jaką funkcję pełnią w

tekście bezpośrednie zwroty

do adresata lirycznego

podaje znaczenie

zastosowania w wierszu zdań

wykrzyknikowych, wyjaśnia,

dlaczego w obliczu

zagrożenia należy odrzucić

kłótnie i spory, tłumaczy

przywołanie w wierszu

postaci generała

Cambronne’a

J.Kaczmarski

Mury

wyjaśnia, dlaczego Jacek

Kaczmarski jest nazywany bardem,

opisuje, kim są bohaterowie

utworu, omawia, jak autor

postrzega

w wierszu rolę poety i poezji

pisze notatkę, na czym polega

samotność śpiewaka,

przedstawia symbolikę

murów, krat, bata,

odpowiada, co się dzieje, gdy

zbiorowość odbiera utwór

artyście i przejmuje go dla

siebie, tłumaczy znaczenie

pojęcia: piosenka autorska

krótko omawia postać Jacka

Kaczmarskiego, prezentuje,

co było inspiracją dla poety

do stworzenia utworu Mury

ustala, dlaczego w ostatniej

strofie utworu mury wciąż

„rosną”, wyjaśnia, na czym

polega uniwersalizm wiersza,

podaje przykład buntu

społecznego

Budowa i

tworzenie

oddziela formanty od podstaw

słowotwórczych, konstruuje

wypisuje oboczności, tworzy

rodzinę wyrazów, wymienia

wyjaśnia znaczenie pojęć:

rdzeń, oboczność, podaje

definiuje termin wyrazy

złożone i podaje ich rodzaje,

wyrazów wyrazy pochodne, wskazuje w

wyrazach pochodnych przedrostki i

przyrostki

przykłady wyrazów

złożonych, rozróżnia złożenia

i zrosty, poprawnie zapisuje

przymiotniki złożone

znaczenia słowotwórcze

wskazanych wyrazów

redaguje opis krajobrazu

z wykorzystaniem

przymiotników złożonych

J.DukajPoko

nać Wrońca

opisuje miasto, w którym mają

miejsce przedstawione wydarzenia,

charakteryzuje grupę przeciwników

Wrońca

wyjaśnia, czego symbolem

jest szarość, a czego – żywe

kolory, tłumaczy, w jaki

sposób Wroniec utrzymuje

władzę nad miastem

gromadzi informacje na temat

stanu wojennego w Polsce,

wyjaśnia nazwy nawiązujące

do realiów z lat 1981–1983

określa funkcję powtórzeń

zastosowanych w tekście,

ustala rolę snu Adasia,

omawia, czego metaforą jest

Maszyna-Szarzyna

K.SiesickaPr

awdziwy

mężczyzna

potrafi

powiedzieć

„nie” Szkoła

pisania

własnego

tekstu

podaje przykłady młodzieżowego

buntu wobec świata,

charakteryzuje Marianę i ocenia

postawę dziewczyny wobec jej

rówieśników, przytacza tytuły

publikacji szczegółowo określające

reguły tworzenia różnego rodzaju

wypowiedzi

wymienia cechy powieści

społeczno-obyczajowej

dostrzegalne w tekście,

ukazuje możliwości, w jaki

sposób Mariana mogłaby

wpłynąć na postawę swoich

rówieśników, prezentuje

zasady redakcji tekstu przed

udostępnieniem go

czytelnikowi lub słuchaczowi


Krystyny Siesickiej,

odszukuje w tekście różne

przejawy niezgody na świat,

podaje powody, z jakich

młodzi ludzie sięgają po

narkotyki przywołuje,

postacie literackie, które są

uważane za pierwszych

buntowników

przedstawia własne zdanie na

temat prawd życiowych,

które wpoili Marianie

rodzice, rozważa problem,

dlaczego tak trudno

„powiedzieć [...] »nie«, kiedy

wszyscy dookoła mówią

»tak«”, pisze rozprawkę, w

której przedstawia swoją

opinię na temat konieczności

mówienia wszystkiego

rodzicom

J.TuwimSłow tłumaczy znaczenie pojęć: wyjaśnia, czym są krótko omawia postać Juliana określa, co łączy wiersz

isieńB.Jasień

skiManifest w

sprawie

natychmiasto

wej

futuryzacji

życia

eksperyment językowy,

instrumentacja głoskowa,

aliteracja, onomatopeja, futuryzm,

podaje, od jakich słów pochodzą

neologizmy zawarte w tekście

Słowisień, określa nastrój wiersza

neologizmy

i w jakim celu się je tworzy,

wymienia najważniejsze

postulaty futurystów,

uczestniczy w dyskusji na

temat atrakcyjności życia w

świecie,

w którym „każdy może być

artystą”

Tuwima i Brunona

Jasieńskiego, analizuje

warstwę brzmieniową

wiersza Juliana Tuwima,

wskazuje w utworze

onomatopeje, aliteracje i

określa ich funkcje

Juliana Tuwima z

postulatami futurystów,

wskazuje cechy manifestu w

tekście Brunona

Jasieńskiego, przekłada tekst

utworu Juliana Tuwima na

tradycyjny język poetycki

Cz.MiłoszKtó

ry

skrzywdziłeś

G.GroszZaćm

ienie słońca

określa temat wiersza na podstawie

daty jego powstania, analizuje

formy czasowników

i zaimków w wierszu, za ich

pomocą wyjaśnia, do jakiego

rodzaju liryki można zaliczyć utwór

charakteryzuje podmiot

liryczny

i adresata wiersza, wymienia,

jakie winy zarzuca odbiorcy

tekstu osoba mówiąca

w utworze, pisze notatkę na

temat zadań poety

i poezji przedstawionych w

wierszu


Czesława Miłosza,

interpretuje metaforę

gromada błaznów, ustala

funkcję zastosowanego

w wierszu czasu

teraźniejszego

tłumaczy, dlaczego słowa

poety będą gorszą karą niż

śmierć, wyjaśnia, dlaczego

fragment wiersza został

umieszczony na pomniku

Poległych Stoczniowców

1970 w Gdańsku, przytacza

argumenty uzasadniające, że

praca George’a Grosza

mogłaby ilustrować

WIĘKSZOŚĆ A MNIEJSZOŚCI

Pozytywiści

wobec kwestii

wykluczenia

A.AsnykJedn

tworzy własne hasło do rozdziału,

np. „Bądź użyteczny”, wymienia

elementy programu pozytywistów,

interpretuje głosowo utwór Adama

charakteryzuje postawy

wobec życia ludzi ukazanych

w wiersz, tłumaczy puentę

utworu, podaje sytuacje z

życia, które mogłyby

omawia kwestię walki

pozytywistów ze społecznym

wykluczeniem chłopów,


marginalnej pozycji kobiet

przedstawia problem

asymilacji Żydów w XIX-

wiecznej Polsce, krótko

opisuje postać Adama

Asnyka, wyjaśnia związek

i i drudzy Asnyka ilustrować refleksję zawartą

w tekście wyjaśnia znaczenie

pojęć: użyteczność społeczna,

wykluczenie, emancypacja,

asymilacja

w ówczesnym społeczeństwie

wiersza z zaborami i walką

narodowowyzwoleńczą

E.Orzeszkow

aDaj kwiatek

charakteryzuje bohaterkę utworu,

określa czas i miejsce wydarzeń

rozgrywanych w opowiadaniu,

podaje cytaty uzasadniające, kim są

adresaci tekstu, nazywa problem

poruszony przez autorkę utworu

wymienia przedstawione w

opowiadaniu przyczyny

społecznej izolacji Żydów,

uzasadnia, dlaczego Chaita to

osoba wykluczona

społecznie, przedstawia cel

zastosowania kontrastu w

opisie dwóch kobiet,

wskazuje podobieństwa

między Chaitą a Żydówką z

portretu Aleksandra

Gierymskiego Żydówka z

cytrynami

krótko omawia postać Elizy

Orzeszkowej, wyszukuje w

tekście sformułowania

odnoszące się do sytuacji

Żydów

w XIX-wiecznym

społeczeństwie polskim

przedstawia stosunek

narratora do kwestii

wykluczenia społecznego i

starych ludzi, wyjaśnia, w

jakim celu autorka posłużyła

się zabiegiem

indywidualizacji języka

wymienia narodowości

zamieszkujące ziemie polskie

od średniowiecza do

początku

XX wieku

Papusza

Przychodzę

do

wasJ.Ficowsk

iCyganie –

fakty i

legendy

określa adresata wiersza, wypisuje

w punktach pragnienia wyrażone w

utworze, prezentuje wartości, do

których zachęca Papusza

interpretuje słowa: „żebyście

czarnej nocy nie czynili w

biały dzień”, objaśnia, jaką

funkcję pełni

w tekście motyw namiotu,

omawia wskazane przez

Jerzego Ficowskiego

powody, dlaczego warto

poznawać dzieje i kulturę


Papuszy, gromadzi

informacje na temat historii,

pochodzenia i obyczajów

Romów , tłumaczy, do

jakiego stereotypu Cyganów

odwołuje się autorka

wyjaśnia znaczenia pojęć:

tabor, grupa etniczna,

tolerancja, krótko omawia

postać Jerzego Ficowskiego,

podaje, jakie zmiany

w kontaktach Romów z

resztą społeczeństwa

polskiego nastąpiły w

ostatnich dziesięcioleciach,

Romów, uzasadnia, na czym

– według autora – polega

racjonalne i równocześnie

krytyczne spojrzenie na

„naszych smagłych

opisuje obraz Henryka

Siemiradzkiego Cyganka

Przedrostki i

przyrostki

sprawiające

kłopoty

rozpoznaje wyrazy, w których

występują przedrostki i przyrostki

zapisuje wyrazy pokrewne

zawierające przedrostki

uzupełnia tekst wyrazami

pochodnymi zawierającymi

przyrostki omawia zasady

pisowni przedrostków i

przyrostków

opisuje ciekawe zdarzenie,

stosując wyrazy z

przedrostkami

i przyrostkami

Czarny Polak

w białej

PolsceM.Jagi

ełłoWiększoś

ć -

mniejszość

tłumaczy znaczenie terminów:

rasizm, dyskryminacja,

nacjonalizmuprzedzenie,

mniejszość narodowa, wyjaśnia,

dlaczego Brian Scott ma prawo

czuć się Polakiem

pisze biogram Briana Scotta,

uzasadnia, dlaczego bohater

wywiadu twierdzi, że może

być jak papierek lakmusowy,

podaje przyczyny konfliktów

między większością a

mniejszością, wypowiada się,

w jaki sposób państwo może

pomagać zamieszkującym je

mniejszościom

w podtrzymywaniu ich

tożsamości narodowej

wymienia przedstawicieli

innych narodów niż polski

zamieszkujących nasz kraj,

redaguje pytania do wywiadu,


temat, w jaki sposób można

zmniejszyć uprzedzenia

wobec przedstawicieli innych

nacji występującychw Polsce

projektuje reklamę społeczną

propagującą otwartość i

omawia, jak młodzi ludzie

mogą przyczynić się do

zaniku stereotypów i

uprzedzeń tolerancję

Czym jest

manipulacja i

agresja

wyjaśnia, czym jest manipulacja

językowa, wymienia sposoby

manipulacji, tłumaczy, kiedy mamy

omawia różnicę między

manipulacją językową a

perswazją, przedstawia

podaje synonimy wyrazów

manipulacja, perswazja,

omawia chwyty stosowane

opisuje, na czym polega

manipulacja językowa w

podanych tekstach,

językowa do czynienia z manipulacją

zjawisko agresji językowej w reklamach

przedstawia przyczyny

brutalizacji języka

publicznego, pisze rozprawkę

na wskazany temat

Szkoła

pisania CV,

list

motywacyjny

wyjaśnia terminy: CV, list

motywacyjny, omawia graficzne

rozmieszczenie poszczególnych

części CV i listu motywacyjnego

wymienia elementy

konstrukcyjne dokumentów

stosowanych w procesie

rekrutacji

gromadzi słownictwo

przydatne do opisu

umiejętności, zalet i cech

charakteryzujących

potencjalnego kandydata na

dane stanowisko

redaguje własne CV i list

motywacyjny

J.Twardowsk

iDo moich

uczniów

określa cechy osoby mówiącej

w wierszu, nazywa uczucia, które

wyraża podmiot liryczny w

stosunku do swoich uczniów,

określa funkcję wyrazów

nacechowanych emocjonalnie

dostrzega w wierszu kontekst

biograficzny, ocenia sposób

traktowania dzieci przez

księdza Jana Twardowskiego,

podaje, jaką formę

wypowiedzi przypomina

utwór księdza Jana

Twardowskiego i określa, w

jakim celu poeta zastosował

ten zabieg

krótko omawia postać księdza

Jana Twardowskiego,

wyjaśnia, dlaczego ludziom

niepełnosprawnym umysłowo

grozi wykluczenie społeczne

omawia związek między

przypowieścią o robotnikach

z winnicy a tematem wiersza,

tłumaczy, dlaczego, gdy

zabrakło opisanych w tekście

dzieci, podmiot liryczny

uważa, że „nie ma żyć dla

kogo”

E.Przybylska

Nowy

lokatorM.Fer

gusonMężczy

przedstawia rzeczywistość ukazaną

w tekście Ewy Przybylskiej,

charakteryzuje bohaterów i relacje

między nimi, ocenia zachowanie

wyjaśnia termin eufemizm,

wskazuje grupy współcześnie

najbardziej narażone na

wykluczenie społeczne,

wskazuje przykłady

eufemizmów w tekście Ewy

Przybylskiej, podaje

najczęstsze przyczyny

bierze udział w dyskusji na

temat sytuacji dzieci oraz

osób

w podeszłym wieku, określa

zna z laską Pani w kapeluszu wobec ojca

opisuje obraz Maxa

Fergusona Mężczyzna z laską

i skutki wykluczenia

społecznego

funkcję kontrastu

zastosowanego w dziele

malarskim

Reklama

Cechy

tekstów

reklamowych

tłumaczy, czym jest reklama i do

czego się ją wykorzystuje, omawia,

od kiedy stosuje się

w handlu tę formę zachęty do

zakupu określonych towarów,

uzasadnia, dlaczego reklama ma

tylu zwolenników, co

przeciwników

omawia cechy językowe

przekazów reklamowych,

wyjaśnia, czym jest slogan, i

jaką pełni funkcję w

reklamie, przedstawia różnice

między reklamą komercyjną a

społeczną, tłumaczy

znaczenie terminów:

copywriter, dżingiel, spot,

spam,

wymienia środki przekazu

wykorzystywane w

reklamach

wyjaśnia, jakie funkcje pełnią

treści przekazywane przez

reklamę, podaje cechy języka

reklamy, przedstawia

przykłady kampanii

reklamowych o charakterze

niekomercyjnym

wskazuje w sloganach

przekształcone związki

frazeologiczne, uzasadnia,

dlaczego twórcy haseł

reklamowych odwołują się

do znanych powiedzeń

i frazeologizmów, opisuje

warstwy reklamy, tworzy

własny projekt reklamy

społecznej

ARTYSTA

Artysta,

dandys,

cyganT.Boy-

Żeleński O

bohemie

tworzy własne hasło rozdziału,

przedstawia obraz młodopolskiego

artysty

tłumaczy znaczenie pojęć:

cyganeria, bohema, filister,

dandyzm, dandys

• podaje określenia opisujące

życie kulturalne Krakowa na

wyjaśnia, dlaczego artysta

w epoce Młodej Polski

przestał być przywódcą

duchowym narodu, podaje

cechy dandyzmu

określa charakter twórców

zaliczanych do cyganerii,


Tadeusza Boya-Żeleńskiego,

pisze notatkę na temat, w jaki

sposób młodopolska

przełomie XIX i XX wieku cyganeria przeobraziła Kra

K.Przerwa –

TetmajerEvvi

val’arte!

określa stosunek podmiotu

lirycznego do życia i sztuki,

nazywa uczucia osoby mówiącej

w wierszu

wymienia na podstawie

utworu wartości cenione

przez XIX-wieczne

społeczeństwo oraz artystów,

przytacza określenia, jakimi

artyści charakteryzują

samych siebie, podaje, które

cechy tekstu pozwalają uznać

wiersz za manifest


Kazimierza Przerwy-

Tetmajera, wypisuje

przykłady reakcji człowieka

na odrzucenie, wskazuje

środki językowe nadające

utworowi emocjonalny

charakter

wyjaśnia, z czego brało się

poczucie bezsensu i wiara w

siłę sztuki, przedstawia

mocne i słabe strony postawy

artystów końca XIX wieku

S.

Wyspiański

Bóg Ojciec –

Stań

się!L.Długos

zPrzy

franciszkańsk

iej sieni

ogląda witraż Stanisława

Wyspiańskiego i opisuje wrażenia,

jakie wywołuje w nim dzieło,

wymienia elementy witrażu, które

potwierdzają stwórczą moc Boga,

wskazuje epitety, którymi osoba

mówiąca określa Boga

opisuje funkcję, jaką pełnią

kolory wykorzystane w

dziele, odpowiada, co dla

podmiotu lirycznego wiersza

jest cudem świata, wyjaśnia,

w jaki sposób w utworze

świat ludzi został

przeciwstawiony przyrodzie


Stanisława Wyspiańskiego

oraz Leszka Długosza ,

przedstawia, w jaki sposób na

przestrzeni wieków

ukazywano

w sztuce Boga

dostrzega różnicę między

wizerunkiem Stwórcy w

chwili stworzenia na witrażu

a w Biblii, uczestniczy w

dyskusji na temat, które z

dzieł są trwalsze – człowieka

czy przyrody, porównuje

własne zdanie

z opinią badacza

J.TuwimSito

wieE.Lipska

Mogę

wymienia, jakimi zmysłami osoba

mówiąca w tekście Juliana Tuwima

odbiera świat, tłumaczy, czym

różni się postrzeganie dziecka od

wskazuje w wierszu Sitowie

dwie części tematyczne i

nadaje im tytuły, nazywa

uczucia podmiotu lirycznego

krótko omawia postać Juliana

Tuwima, interpretuje tytuł

wiersza Sitowie, wyjaśnia,

dlaczego tworzenie wierszy

wyjaśnia znaczenie tytułu

wiersza Ewy Lipskiej i jego

związek z treścią tekstu,


widzenia rzeczywistości przez

człowieka dorosłego

i określa ich przyczyny,

opisuje świat, który został

stworzony w wierszu Ewy

Lipskiej, tłumaczy na

podstawie utworu Mogę, co

daje człowiekowi wyobraźnia

jest mozolnym i trudnym

procesem dla poety,

uzasadnia, co oznacza

„zwyczajne oglądanie”

świata,

o którym wspomina się w

wierszu Juliana Tuwima

temat

zagrożenia, jakie może

stanowić dla ludzi

wyobraźnia

W.HejnoLalk

i i

ludzieJ.Mydl

arska –

Kowal

Projekty lalek

rozpoznaje rodzaje lalek,

uzasadnia, czym było dla Piotra

lalkarstwo, wyjaśnia, w jaki sposób

bohater starał się pomagać ludziom,

wymienia utwory literacki

i filmowe, w których ważną rolę

odgrywa lalka

wyjaśnia, dlaczego ludzie

mogą się zmieniać pod

wpływem przedstawienia

teatru lalek, tłumaczy

znaczenie pojęć: animator,

fascynacja, opisuje wybraną

lalkę zaprojektowaną przez

Jadwigę Mydlarską-Kowal

zapisuje przykłady skojarzeń,

jakie wywołuje porównanie

kogoś do lalki, podaje

przykłady postaci,

o których można powiedzieć,

że wykonują swój zawód

w poczuciu misji

zbiera argumenty

potwierdzające stanowisko,

że praca może stać się pasją

człowieka, pisze streszczenie

dzieła literackiego lub

filmowego, którego

bohaterem jest lalka,

projektuje własną lalkę do

teatru kukiełkowego

M.Willmann

AutoportretJ.

MalczewskiA

utoportret z

hiacyntemF.B

aconAutoport

określa atmosferę obrazów,

odpowiada, co na dziełach

sugeruje, że są to portrety artystów,

ustala, jaką porę roku przedstawia

dzieło Jacka Malczewskiego,

opisuje obraz Francisa Bacona

wyjaśnia, jakie elementy

obrazów Jacka

Malczewskiego i Francisa

Bacona mogą pełnić funkcje

symboli i co one oznaczają,

wyjaśnia, na czym polega

wymienia elementy obrazów

wskazujące na epokę, w

jakiej one powstały,

porównuje autoportrety

Michaela Willmanna i Jacka

Malczewskiego i wskazuje

wyjaśnia, w jaki sposób

Francis Bacon ukazał na

płótnie ironiczny stosunek do

samego siebie, wypowiada

się, czy dzieło

współczesnego artysty jest

retM.Michało

wskaAutobio

grafia?

szczególny charakter

autoportretu fotograficznego

różnice w ujęciu tematów

zgodne z historyczną

konwencją, w jakiej malarze

tworzyli swoje autoportrety

Film

animowany

tłumaczy, czym jest animacja,

wymienia najpopularniejsze

techniki animacji

wyjaśnia wkład Polaka,

Władysława Starewicza, w

rozwój filmu animowanego,

przytacza nazwiska twórców

należących do polskiej szkoły

animacji

omawia, dla kogo pierwotnie

były przeznaczone filmy

animowane, a jak jest obecnie

podaje nazwy

najsłynniejszych wytwórni

animacji w Polsce, zapisuje

przykłady ulubionych filmów

rysunkowych

SZTUKA I ŻYCIE

Współczesne

poszukiwania

szczęścia i

harmonii

tworzy własne hasło do rozdziału

wyjaśnia, jaką funkcję

społeczną pełnią psycholog i

socjolog

ocenia rolę tradycji

w kształtowaniu poczucia

tożsamości narodowej

wyjaśnia, dlaczego

współczesność zaciera

granicę między tym, co

wartościowe,

a tym, co bezużyteczne

J.Harasymow

iczOgród

zaniedbany

wskazuje w wierszu przykłady

antropomorfizacji i ustala, jaką

funkcję pełni zastosowany środek

artystyczny, określa typ liryki dla

każdej z trzech części wiersza

odpowiada, do czego podmiot

liryczny porównał sztukę

uprawiania ogrodu, tłumaczy

przewrotność zamieszczonej

przy utworze dedykacji,

uzasadnia, dlaczego poeta

uczynił z ogrodu metaforę

życia

krótko przedstawia postać

Jerzego Harasymowicza,

podaje przykłady utworów

literackich i filmowych,

w których pojawia się motyw

ogrodu

wypowiada się na temat, czy

brak uporządkowania

rzeczywistości jest jej wadą,

czy zaletą, wyjaśnia, na czym

polega zabieg

antropomorfizacji

E.LipskaDykt

ando

wskazuje w wierszu odwołania do

zasad gramatycznych

i ortograficznych, wyjaśnia

znaczenie zawartych

w utworze metafor, np. „umrzeć

ortograficznie”

zapisuje w punktach

instrukcję życia na podstawie

wiersza i ocenia

zaproponowane reguły,


samokontrola prezentowana

przez podmiot liryczny

uzasadnia, dzięki czemu

poetka uzyskała efekt ironii,

udowadnia, że utwór można

odczytać jako wyraz

niezgody na rzeczywistość

PRL-u


temat Czy postępowanie pod

dyktando jest dobre, czy złe?

M.Wańkowic

z Od liter do

literatury

opisuje bohaterów tekstu, ustala,

kim jest narrator omawianych

fragmentów, wyjaśnia, jaką rolę w

życiu postaci odgrywa literatura

osądza próbę

zadośćuczynienia

w związku ze zgubieniem

butów, omawia, czego

dotyczył problem

przedstawiony w tekście i jak

został rozwiązany, ocenia

metodę wychowawczą

zastosowaną przez rodzica


Melchiora Wańkowicza,

wyjaśnia, dlaczego wspólne

czytanie literatury integruje

rodzinę i wspiera rozwój pasji

czytelniczych

wypisuje neologizmy zawarte

w tekście i podaje ich

znaczenie, charakteryzuje

język narracji, tłumaczy

znaczenie sformułowań:

posiłek dantejski, staranie

syzyfowe, płacz

i zgrzytanie zębów i podaje,

skąd pochodzą te wyrażenia

J.Szczepkows

ka

Niepełnospra

wny

wyjaśnia znaczenie terminu:

niepełnosprawny, redaguje plan

opowiadania, określa typ narracji w

tekście, opisuje „Spinozę” jako

chłopca

i dorosłego mężczyznę

charakteryzuje chłopców

przedstawionych w tekście,

ustala, do którego z

bohaterów odnosi się tytuł

opowiadania uzasadnia

nadanie przezwiska

„Spinoza” jednemu z

bohaterów opowiadania

krótko omawia postać Joanny

Szczepkowskiej, wypisuje

przykłady barier, jakie osoby

niepełnosprawne napotykają

na co dzień

wypowiada się na temat, od

czego zależy postawa

człowieka wobec życia – od

niego samego, czy od

środowiska, w którym

dorasta, uzasadnia, dlaczego

tytuł opowiadania może

odnosić się do młodszego

syna „Spinozy”

J.Clarkson

Chcesz dać

dziecku na

imię Noe lub

Cola?

wymienia cechy felietonu, wyraża

własne zdanie na temat

stwierdzenia, że nadawanie imienia

to nadawanie charakteru

wskazuje powody nazywania

dzieci oryginalnymi,

nietradycyjnymi imionami


Jeremy’ego Clarksona

wyszukuje w prasie

przykłady felietonów,

wykazuje, że omawiany tekst

jest felietonem

S.Chwin Kaj

i nieczułe

serce

ustala, kim jest narrator tekstu

wskazuje fragment będący

streszczeniem baśni o Królowej

Śniegu i określa jego funkcję w

tekście, charakteryzuje bohaterów

baśni, ocenia zachowanie Kaja

porównuje sposób

traktowania Kaja przez Gerdę

i Królową Śniegu, gromadzi

argumenty

i kontrargumenty odnoszące

się do tezy, że „nieczułe serce

pomaga żyć”

krótko omawia postać Stefana

Chwina, wskazuje problemy

zawartew baśni o Królowej

śniegu, które w tekście

Stefana Chwina są

interpretowane w nowy

sposób, wyjaśnia pojęcie

narcyzm

redaguje rozprawkę, w której

ustosunkowuje się do

stwierdzenia, że analizowana

baśń mówi o relacjach

między kobietą a mężczyzną,

przedstawia własną

interpretację wybranej baśni

Zróżnicowani

e słownictwa

omawia zróżnicowanie słownictwa

w języku polskim, tłumaczy

znaczenie terminów: neologizm,

archaizm, synonim, antonim, wyraz

wieloznaczny, homonim,

wulgaryzm, eufemizm

wyjaśnia przyczyny zmian

zachodzących w języku

polskim, wyjaśnia, że

wulgaryzmy naruszają normy

społeczne, dopasowuje

słownictwo do stylu

wypowiedzi

przeredagowuje wypowiedzi,

stosując synonimy, odnajduje

w zdaniach homonimy i

podaje ich inne znaczenia

odgaduje wyrazy

zastępowane przez

żartobliwe eufemizmy, pisze

charakterystykę wybranej

postaci literackiej,

korzystając ze

zróżnicowanego słownictwa,

wskazuje archaizmy

i neologizmy w podanych

tekstach, tłumaczy ich

znaczenie

M.Ehrmann

Dezyderata

wyjaśnia znaczenie pojęcia:

dezyderata, podaje określenia

opisujące osobę mówiącą w

wierszu, formułuje na podstawie

tekstu wskazówki dotyczące

przemijania, pracy, uczuć, wiary

wskazuje w tekście rady oraz

przestrogi dla człowieka,

uzasadnia, które z mądrości

zawartych w utworze mają

kluczowe znaczenie dla

sztuki życia

omawia formy czasownika

dominujące w tekście,

zapisuje w punktach

spostrzeżenia, na czym

polega budowanie dobrych

relacji

z ludźmi

rozważa na podstawie

wiersza oraz własnych

doświadczeń problem, co to

znaczy „być sobą”

Sztuka i

media

Fotografia

tłumaczy, czym jest fotografia,

przedstawia, jak rozwijała się

sztuka fotografii na przestrzeni lat

omawia, czemu pierwotnie

służyło wykonywanie zdjęć,

przedstawia stosunek

twórców fotografii

artystycznej do uprawianej

przez nich sztuki

wyjaśnia znaczenie pojęcia

dagoretyp

określa, z czym wiązał się

postęp w sztuce robienia

zdjęć

w XX wieku, wymienia

cechy fotoreportażu

Ernest

Hemingway

Na błękitnej

wodzie

Stary

człowiek

i morze

określa główny problem utworu,

nazywa cechy bohatera tekstu

redaguje argumenty popierające

oraz negujące decyzję Santiago o

wypłynięciu w morze

wyjaśnia, co symbolizuje lew,

podaje dowody świadczące o tym,

że losy Santiago obrazują tragizm

ludzkiego życia

przedstawia różnice między

szkicem

a rozwinięciem historii

rybaka

w opowiadaniu

nazywa wartości, którymi

kierował się w życiu stary

rybak, wyjaśnia sens dewizy

życiowej Santiago, tłumaczy

znaczenie pojęć: fatum, pech,

los, tłumaczy sens snu

wskazuje w opowiadaniu

cechy charakterystyki

pośredniej

i omawia jej funkcję

wymienia pobudki i uczucia,

które kierują działaniami

bohatera, określa negatywne

konsekwencje decyzji

Santiago, uzasadnia, dlaczego

postać Santiago może być

symbolem człowieka, który


szkicu

tworzy piramidę wartości

starego rybaka, uzasadnia, że

dewiza życiowa Santiago ma

charakter uniwersalny,

omawia funkcję snu o lwach

w życiu Santiago

rybaka zmaga się

z przeciwnościami losu

Molier

Skapiec

wymienia bohaterów komedii,

wskazuje wątki składające się na

akcję Skąpca, przedstawia

problematykę lektury, określa cel

życia Harpagona, podaje przykłady

ilustrujące skąpstwo bohatera,

charakteryzuje postać ojca, podaje

przykłady komizmu z lektury,

ocenia Harpagona w kontekście

rozmowy lichwiarza z synem, który

marzy o śmierci ojca, przedstawia

komizm i dramat sytuacji, w jakiej

znalazł się bohater,proponuje

własny tytuł komedii Moliera

wyjaśnia tytuł utworu,

omawia cechy dramatu jako

rodzaju literackiego, podaje

cechy komedii jako gatunku

literackiego, przedstawia

stosunek rodziny do

Harpagona, stosuje w

wypowiedzi wyrazy

bliskoznaczne: skąpiec,

dusigrosz, sknera, wyjaśnia,

że Skąpiec jest komedią

charakterów, redaguje hasła

charakteryzujące

najważniejsze postacie

utworu, ocenia, jaką funkcję

pełni zakończenie sztuki

przedstawia informacje o

autorze, krótko opisuje

bohaterów tekstu, wskazuje

elementy przebiegu akcji w

komedii, omawia, na czym

polega tragizm w relacjach

Harpagona z dziećmi,

tłumaczy, dlaczego bliscy

zdecydowali się stosować

wobec ojca manipulację,

wskazuje elementy komiczne

w postaci Harpagona i w jego

charakterze, uzasadnia,

dlaczego życie bliskich

starego skąpca stało się grą

opartą na podstępach,

kłamstwach i intrygach

uzasadnia, że Skąpiec jest

przykładem dramatu,

wyjaśnia przesłanie utworu,

wyjaśnia, z czego wynika

cierpienie rodziny

Harpagona, uzasadnia,

dlaczego skąpstwo może

prowadzić do nieszczęścia,

formułuje argumenty

uzasadniające tezę, że

Skąpiec Moliera to utwór

śmieszny

i smutny jednocześnie,

uzasadnia, dlaczego utwór

ma charakter psychologiczny,

omawia wpływ twórczości

Moliera na rozwój komedii

jako gatunku literackiego

S.Żeromski

Syzyfowe

prace

wyjaśnia, że akcja powieści toczy

się w regionie świętokrzyskim

w XIX w., wskazuje w powieści

wątki autobiograficzne ,

formułuje notatkę

biograficzną

o Stefanie Żeromskim,

przedstawia zagadnienia,

podaje nazwy

odpowiedników

rzeczywistych miejsc

opisanych w lekturze

przedstawia sylwetki

kolegów Stefana

Żeromskiego –

pierwowzorów bohaterów

przedstawia postać Tomka

Waleckiego, charakteryzuje

chłopca

w kontekście zachowania na lekcji,

przedstawia tło historyczne

powieści, podaje przykłady działań

rusyfikacyjnych

przedstawia postać Marcina

Borowicza, zapisuje w punktach

najważniejsze wydarzenia z życia

bohatera

przedstawia postać Andrzeja

Radka, omawia środowisko, w

jakim wychował się chłopiec

przedstawia postać Bernarda

Zygiera, określa cechy charakteru

chłopca

którymi, wskazuje elementy

manipulacji w wykładzie

nauczyciela Kostriulewa,

wyjaśnia znaczenie pojęcia:

noc apuchtinowska, określa

cel działania rusyfikatorów,

omawia sytuacje przełomowe

dla Marcina, charakteryzuje

chłopca, podaje przykłady z

życia bohatera świadczące o

jego odwadze, uporze i

konsekwencji w dążeniu do

celu, nazywa uczucia, jakie

wywołała recytacja utworu

Adama Mickiewicza wśród

osób zebranych w klasie,

wyjaśnia sens tytułu powieści

określa cel manipulacji ze

strony nauczyciela, wyjaśnia,

dlaczego pozostali uczniowie

w klasie nie poparli Tomka,

tłumaczy, kim był Aleksander

Apuchtin i jak jego

postępowanie wpłynęło na

nasilenie rusyfikacji

szkolnictwa w latach 1879–

1897

podaje przykłady

charakterystyczne dla okresu

dorastania, wyjaśnia sens

słów Nauka jest jak

niezmierne morze, im więcej

pijesz, tym bardziej jesteś

spragniony, przytacza cytaty

ukazujące dojrzałość

młodego człowieka,

przedstawia rolę bohatera

powieści w integrowaniu

młodzieży w Klerykowie,

omawia cechy dobrego

patrioty na przykładzie

postaci Bernarda Zygiera

powieści, ocenia zachowanie

Marcina Borowicza i

wskazuje przyczyny

postępowania chłopca na

zajęciach lekcyjnych,

wyjaśnia, czemu służył

system policyjnego nadzoru

nad uczniami, analizuje

proces osiągania

niezależności emocjonalnej

i kształtowania tożsamości

narodowej przez bohatera

powieści, redaguje pytania do

wywiadu z bohaterem

powieści, uzasadnia,

dlaczego uczniowie nie

poddali się rusyfikacji

G.Orwell

Folwark

omawia podstawowe elementy streszcza powieść, wskazując

wydarzenia, które mają

odszukuje fragmenty

zawierające informacje na

wyjaśnia, jakie ludzkie

postawy prezentują

zwierzęcy świata przedstawionego w utworze,

wymienia bohaterów tekstu

i krótko ich przedstawia, uzupełnia

mapę myśli związaną ze słowem

rewolucja, omawia trzy pokolenia

rewolucjonistów przedstawionych

w powieści, analizuje zachowania i

uczucia zwierząt, tłumaczy, jaka

przemiana dokonała się wśród

świń, , przedstawia najważniejsze

etapy przekształcania się republiki

zwierzęcej w państwo totalitarne,

wyjaśnia znaczenie pojęć

manipulacja, propaganda,

wskazuje propagandę i manipulację

jako narzędzia systemu

totalitarnego panującego na

folwarku, charakteryzuje postać

Squealerai omawia jego funkcję w

świecie zwierząt

szczególne znaczenie dla

przebiegu fabuły utworu,

określa, jak przebiegała

rewolucja na folwarku i jaki

efekt przyniosła, analizuje

postępowanie świń,

opisuje reakcje zwierząt na

wprowadzone zmiany,

odczytuje dosłowną

i metaforyczną warstwę

przypowieści, wyjaśnia

znaczenie pojęć: przypowieść,

parabola,przytacza

przemówienie bohatera

i wskazuje wykorzystane

przez mówcę zabiegi

perswazyjne, określa techniki

manipulacyjne stosowane w

folwarku w celu zastraszenia

zwierząt

temat wyglądu

i cech charakteru głównych

postaci, charakteryzuje

Napoleona i Snowballa,

przedstawia korzyści i straty,

jakich doświadczyli

mieszkańcy folwarku w

wyniku rewolucji, wyjaśnia

znaczenie nowego

przykazania, tłumaczy

alegoryczne znaczenie

bohaterów zwierzęcych,

uzasadnia, że Folwark

zwierzęcy jest przypowieścią,

wypisuje zwroty

charakterystyczne

dla języka propagandy

poszczególne

zwierzęta, dostrzega alegorie

w sposobie prezentacji

bohaterów, bierze udział w

dyskusji na temat tego, czy

zwierzęta postąpiły słusznie,

przeprowadzając rewolucję,

charakteryzuje społeczeństwo

w państwie totalitarnym na

podstawie powieści George’a

Orwella, podaje cechy

paraboli

(przypowieści),wskazuje

cechy języka propagandy,

omawia językowe

mechanizmy

manipulowania

świadomością

ludzi i kreowania

rzeczywistości

ODEJŚCIA I POWROTY

Odejścia i

powroty

Rozpoznaje w tekście metaforę

drogi jako życia pełnego zmagań;

Wyjaśnia znaczenie

terminów: klasyczny,

klasycystyczny, antyk.

Objaśnia, dlaczego ludzi

nazywa się „wygnańcami

Ewy”.

Właściwie stosuje termin:

neoklasycyzm, wskazuje w

tekstach kultury cechy stylu

klasycznego.

Homer: „ U

Kalipso”

Opisuje sytuację, w której znalazł

się bohater; opowiada, co było

przyczyną wyjazdu Odyseusza z

Itaki; wymienia cechy eposu.

Wyjaśnia przyczyny

ingerencji bogów w los

Odyseusza; nazywa uczucia i

emocje bohatera; wypisuje

epitety określające Odysa,

Kalipso i Penelopę;

Wskazuje powody, dla

których ludzie opuszczają

dom rodzinny;

Stosuje w wypowiedzi wyraz

„dom” w znaczeniu: gniazdo

rodzinne i ojczyzna;

gromadzi informacje na

temat innych niezwykłych

zdarzeń, mających miejsce w

czasie powrotu O. do domu.

M. Atwood:

„Powrót

Odyseusza”

Charakteryzuje Penelopę; wypisuje

cechy Odyseusza wynikające z

mitu oraz te ze współczesnej wersji

tekstu; stosuje w wypowiedzi

przysłowie: „Niedaleko pada jabłko

od jabłoni”.

Opisuje uczucia kobiety

opowiadającej historię;


reinterpretacja tekstu kultury.

Tłumaczy, czemu służy

reinterpretacja mitu; podaje

przykłady współczesnych

powieści i filmów

wykorzystujących klasyczne

postacie i wątki,

Redaguje opis sytuacji z

elementem opisu przeżyć.

K. Kawafis:

„Itaka”

Określa temat wiersza; wskazuje

osobę mówiącą w tekście; wyjaśnia

sens zwrotu: ”Podróże kształcą”.

Tłumaczy, jaką funkcję w

utworze pełni odwołanie do

historii Odysa; ustala, co w

wierszu symbolizuje podróż,

Itaka oraz postać Odysa; na

podst. utworu układa listę

wskazówek dla

Wyjaśnia, jak wędrówka

może wpłynąć na człowieka.

Objaśnia pojęcia aluzji

literackiej; wypowiada się nt.

intencji nadawcy.

podróżujących.

Krytyczny

odbiór

komunikatów

Wyjaśnia, że kontekst historyczny,

literacki i biograficzny jest ważny

dla pełnego zrozumienia

komunikatu.

Podaje właściwe argumenty

na potwierdzenie swego

stanowiska.

Uzasadnia, dlaczego

umiejętność określenia

intencji autora tekstu jest

ważna dla czytelnika.

Wykazuje umiejętność

krytycznego odbioru tekstów.

Wypowiedź

argumentacyj

na

Rozpoznaje tezę w tekście

argumentacyjnym; wskazuje

argumenty w przykładowej

wypowiedzi.

Formułuje argumenty do

debaty; korzysta ze słownika

synonimów.

Tworzy rozprawkę na podany

temat.

Rozróżnia w tekście i w

wypowiedzi ustnej chwyty

argumentacyjne i je nazywa.

Przypowieść

o synu

marnotrawny

m

Podaje definicję paraboli

(przypowieści); opowiada dzieje

syna marnotrawnego; nazywa

cechy bohatera; gromadzi

argumenty do dyskusji: dlaczego

synem marnotrawnym może być

każdy człowiek.

Wyjaśnia metaforyczny sens

przypowieści; opisuje obrazy

Rembrandta i Boscha.

Wypowiada się, w jaki

sposób można zdobyć

mądrość życiową; omawia

postępowanie bohaterów i

ocenia ich zachowanie;

wyjaśnia, dlaczego

umiejętność przebaczania jest

trudną sztuką.

Wskazuje cechy paraboli

widoczne w biblijnej historii;

przekształca wybrany fragm.

W scenę dramatu,

wprowadza didaskalia.

A. Camus:

„Uczyć się

dalej”

Układa ramowy plan wydarzeń;

charakteryzuje środowisko

bohatera; wymienia cechy babci

Jacques’a; uzasadnia decyzję

bohaterki.

Pisze charakterystykę

nauczyciela.

Podaje cechy autorytetu;

wymienia powody, dla

których warto kontynuować

naukę.

Redaguje opis przeżyć

bohatera; wypowiada się na

temat możliwości rozwoju

uczniów z małych

miejscowości.

M.

Białoszewski

: „Po

Określa, kim jest narrator tekstu;

tłumaczy, co to jest komiks;


Określa rolę języka

potocznego, równoważników

zdań i krótkich zdań w

Wykazuje, czemu służy w

tekście pominięcie obrazów

walk powstańczych; stosuje

Wypisuje z tekstu

neologizmy i wyjaśnia, w

jaki sposób zostały

kapitulacji

Warszawy”

pamiętnika. tekście. właściwe zasady pisowni

nazw wydarzeń

historycznych.

utworzone.

Różne

odmiany

polszczyzny

Rozróżnia odmiany polszczyzny;

rozpoznaje wypowiedzi należące

do oficjalnej i nieoficjalnej

odmiany języka.

Określa, czym jest norma

językowa wzorcowa i

użytkowa.

Tłumaczy znaczenie słowa:

uzus.

Przedstawia zasadę

stosowania zaimków: tę, tą.

R.

Kapuściński:

„Nie będzie

raju”

Wyjaśnia znaczenie wyrazów:

uchodźca, emigracja; opowiada o

sytuacji przedstawionej w tekście;

wskazuje cechy reportażu.

Wskazuje celowość użycia

języka potocznego; wyjaśnia

uniwersalizm sytuacji

ukazanej w tekście.

Wymienia cechy reportażu;

tłumaczy co znaczą słowa:

„Przed wojną we wsiach

istniała równowaga

nienawiści”; określa funkcję

pytań.

Pisze notatkę nt. warunków

życia współczesnych

uchodźców wojennych.

C. Norwid:

„Moja

piosnka II”

Redaguje notatkę biograficzną nt.

emigracyjnych losów Norwida;

wskazuje elementy kultury i

tradycji, za którymi tęskni podmiot

liryczny; objaśnia znaczenie pojęć:

emigrant, reemigrant.

Odnajduje przykłady

sakralizacji ojczyzny;

tłumaczy zastosowanie

wielokropka.

Zna biografię Norwida;

omawia, czym jest zjawisko

sakralizacji; pisze list z

punktu widzenia emigranta.

Wyjaśnia sens neologizmu:

bez- myślenie; wskazuje w

malarstwie polskim obrazy,

mogące ilustrować wiersz

Norwida.

K.

Wierzyński:

„Kufer”.

Szkoła

pisania –

referat.

Charakteryzuje podmiot liryczny;

opisuje formę wypowiedzi –

referat; wymienia cechy referatu;

objaśnia, co jest istotą rodziny.

Tłumaczy sposób ujęcia

motywu pielgrzyma; zna

budowę referatu.

Charakteryzuje grupę

poetycką Skamander i

wymienia jej członków;

omawia funkcję motywu

pielgrzyma;

Wskazuje środki poetyckie,

za pomocą których zostały

ukazane: tęsknota i tułaczka;

przygotowuje referat: „Jak w

dobie telewizji i Internetu

funkcjonuje Polonia na całym

świecie?”

Neologizmy i

archaizmy

Rozpoznaje i odróżnia neologizmy

i archaizmy.

Podaje przykłady

neologizmów we

współczesny języku polskim.

Tłumaczy, jaki efekt daje

wprowadzenie archaizmów

do tekstu.

Wypowiada się nt. stylizacji

językowej.

KARNAWAŁ

Karnawałowe

tradycje

Podaje przykłady średniowiecznych

wzorców osobowych;

Uzasadnia, że europejskie

tradycje karnawałowe mają

źródło w średniowieczu.

Charakteryzuje

średniowieczne wzorce

osobowe.

Tłumaczy, dlaczego oprócz

ideału ascety i rycerza

zrodziła się postać wesołego

łotrzyka.

„Wizyta

króla

Salomona u

Marchołta”

Przedstawia postać Marchołta i

Salomona; opisuje stosunek

Marchołta do władcy.

Tłumaczy zasadę zestawienia

postaci; charakteryzuje

sposób mówienia Marchołta.

Omawia, na czym polega

przewrotność sytuacji;

korzysta ze słownika jęz.

polskiego – wyjaśnia słowo:

chytrość.

Podaje przyczyny

popularności Marchołta i

podobnych do niego postaci;

wymienia bohaterów tego

typu spotykanych

współcześnie.

W. Hugo:

„Święto

błaznów”

Opisuje sposób wybierania papieża

błaznów; wskazuje środki

językowe nadające tekstowi

emocjonalny charakter.

Odszukuje w tekście

przykłady hiperboli; objaśnia

funkcje archaizmów.

Redaguje notatkę nt. katedry

Notre Dame w Paryżu;

wypowiada się nt. roli

rozrywki w średniowieczu.

Zapisuje nazwy

średniowiecznych zawodów i

wyjaśnia, czym dana osoba

się zajmowała; dostrzega

związek studenckich

Juvenaliów z tradycją

średniowiecza.

K. I

Gałczyński:

Wyjaśnia znaczenie związku

frazeologicznego: ”Wstać lewą

Wyszukuje w tekście wyrazy

nacechowane emocjonalnie i

Uczestniczy w dyskusji nt.

potrzeby większej ilości

Wyjaśnia groteskowość

scenki; przedstawia

„Sposób na

dobry

humor”

nogą”; charakteryzuje postacie

scenki; redaguje poradnik dla

wstających lewą nogą.

określa ich funkcję; ocenia

sposób na dobry humor

zastosowany przez bohatera.

„zielonych sznureczków” w

Polsce.

inscenizację utworu metodą

pantomimy.

P. Bruegel:

„Walka

karnawału z

postem”.

J.

Kaczmarski:

„Wojna postu

z

karnawałem”

• redaguje notatkę na temat

zwyczajów związanych z

ostatkami, Środą Popielcową i

tłustym czwartkiem; opisuje, gdzie

rozgrywają się sceny ukazane na

obrazie; określa osobę mówiącą w

utworzewypisuje współczesne

zwyczaje związane ze

świętowaniem karnawału.

wymienia typowe

zachowania karnawałowe

uwiecznione przez malarza;

wskazuje fragmenty utworu

Jacka Kaczmarskiego

korespondujące z dziełem

Pietera Bruegla starszego;

wyjaśnia tytuł utworu Wojna

postu z karnawałem.

wskazuje, które z postaci na

płótnie można uznać za

personifikacje postu i

karnawału proponuje własne

symbole dla postu i

karnawału; odsłuchuje

piosenkę w wykonaniu autora

i tłumaczy, jak sposób

interpretacji utworu wpływa

na jego wymowę

objaśnia, jak rozumie puentę

utworu.

argumentuje, że wizje życia

ascetycznego oraz

hulaszczego mają zarówno

wady, jak i zalety; wyjaśnia,

na ile ta opozycja kształtuje

wizerunek człowieka naszych

czasów.

T. Kubiak:

„Karnawałow

a maska

tchórza”

opisuje, jak wyglądają maski

karnawałowe i tłumaczy, po co się

je zakłada; charakteryzuje bohatera

wiersza; tłumaczy sformułowania z

utworu: „przywdziewa maskę

błazna”, „przylepia sztuczny

uśmiech”.

wyjaśnia znaczenie związków

frazeologicznych: nosić

maskę, zrzucać maskę;

wskazuje podobieństwa i

różnice między sytuacją

przedstawioną w utworze a

ilustracją Szymona

Kobylińskiego.

przedstawia swoją opinię na

temat prezentowanej w

utworze postawy.


temat powodów, z jakich

ludzie zakładają maski;

określa stosunek podmiotu

lirycznego do kwestii

ucieczki przed światem.

Dialekty i

gwary

wyjaśnia znaczenie pojęć: dialekt,

gwara.

wskazuje różnice fonetyczne i

wyrazowe między gwarą a

polszczyzną ogólną.

bierze udział w dyskusji, czy

warto dbać o zachowanie

gwarowych odmian

polszczyzny.

tłumaczy, dlaczego firmy i

organizacje wykorzystują

gwarę w reklamach.

Języki

środowiskow

e i zawodowe

wyjaśnia, czym charakteryzują się

języki środowiskowe i zawodowe;

rozpoznaje do jakich języków

zawodowych należą podane

wypowiedzi.

wymienia przykłady

wyrazów należących do

nieoficjalnych odmian

polszczyzny.

zapisuje przykłady użycia

gwary uczniowskiej.

redaguje minisłownik slangu

młodzieżowego; formułuje

wypowiedź, używając slangu

internetowego.

Wł. St.

Reymont:

„Jarmark w

Lipcach”

W. Hulewicz:

„Kaziuki”

opisuje jarmark przedstawiony we

fragmencie powieści; tłumaczy, w

jakim celu ludzie przybywali na

targ; charakteryzuje narratora

tekstu; wyszukuje cytaty, które

potwierdzają, że opis jarmarku

przypomina wypowiedź ustną;

porównuje jarmark opisany przez

Władysława Stanisława Reymonta

ze współczesnym targowiskiem.

dostrzega elementy gwary w

języku narratora; wskazuje w

tekście przykłady powtórzeń i

tłumaczy funkcję

zastosowanego środka

stylistycznego; pisze

sprawozdanie z jarmarku

opisanego w wierszu Kaziuki

odszukuje w wybranych

źródłach informacje, czym

jest jarmark

i z jaką kulturą związane jest

to zjawisko; podaje wyrazy

bliskoznaczne do

rzeczownika jarmark.

formułuje notatkę dotyczącą

dialektów występujących we

współczesnej polszczyźnie;

podaje przykłady dawnych

zawodów w Polsce;

przygotowuje inscenizację

jarmarku opisanego w

powieści; wyjaśnia, co

symbolizuje motyw serca w

utworze Witolda Hulewicza;

interpretuje przesłanie

utworu.

L. Talko: tłumaczy, czym zajmują się podaje cechy artysty uzasadnia, dlaczego wielu wyjaśnia przenośne

„Ależ to

będzie cyrk”

poszczególni artyści cyrkowi;

wskazuje dobre i złe strony pracy

w cyrku.

cyrkowego; tłumaczy,

dlaczego polscy cyrkowcy

wolą pracować za granicą.

ludzi pragnie uczyć się sztuki

cyrkowej; redaguje tekst do

ulotki reklamowej

zachęcającej do nauki w

szkole cyrkowej; pisze

ogłoszenie informujące o

występach cyrku w jego

miejscowości.

znaczenie określeń:

iluzjonista, klown,

linoskoczek, treser; stosuje

wyrazy nacechowane

emocjonalnie.

W.

Szymborska:

„Akrobata”

charakteryzuje bohatera wiersza;

wskazuje fragment będący puentą i

objaśnia jej znaczenie.

redaguje sprawozdanie z

opisanego występu; tłumaczy

przenośny sens ukazanej

w utworze akrobacji; opisuje

uczucia towarzyszące

obserwatorowi występu

akrobaty; wyjaśnia, czemu

służą w tekście wiersza

powtórzenia wyrazów

jednosylabowych.

odnajduje w słowniku języka

polskiego znaczenie słowa

akrobata

stosuje w zdaniach pojęcia:

zmysł równowagi, gibkość

ciała, akrobatyka, zręczność,

piękno.

przygląda się zapisowi tekstu

i omawia funkcję układu

wersów i strof; podaje

przykład paradoksu

O stylu

wypowiedzi

wyjaśnia, czym jest styl

wypowiedzi.

wymienia elementy

charakteryzujące różne style;

przedstawia cechy dobrego

stylu; podaje zasady dobrego

rozróżnia style wypowiedzi;

wskazuje w tekstach zwroty

i wyrażenia

charakterystyczne dla danego

przekształca zdania, stosując

zasady dobrego stylu.

stylu. stylu.

LOS

„Człowiek

panem

własnego

losu”.

J.

Kochanowski

: „Do gór i

lasów”.

Szkoła

pisania –

życiorys.

wyjaśnia znaczenie pojęć: wolność,

godność; wymienia wzorce

osobowe renesansu; gromadzi

informacje na temat twórczości

Jana Kochanowskiego; wymienia

cechy fraszki; charakteryzuje

podmiot liryczny; formułuje

definicję życiorysu; przedstawia

główne elementy dokumentu.

stosuje w zdaniu związek

wyrazowy: człowiek jest

kowalem własnego losu;

określa typ liryki; wskazuje w

wierszu elementy biografii

Jana Kochanowskiego;

tłumaczy, co symbolizuje w

utworze bożek Proteusz;

wyjaśnia sens powiedzenia

carpe diem; zapisuje reguły,

według których należy

redagować życiorys.

krótko przedstawia postać

Jana Kochanowskiego;

wyjaśnia, dlaczego poeta

zestawia swoje życie z

bożkiem Proteuszem;

interpretuje puentę fraszki;

omawia, do jakiej filozofii

odwołuje się autor dzieła;

pisze życiorys Jana

Kochanowskiego na

podstawie informacji

zawartych we fraszce,

biogramie poety oraz

dostępnych źródłach.

wskazuje w kulturze

renesansu opozycję: człowiek

kowalem własnego losu i

człowiek marionetką w

rękach losu.

J. Swift:

„Powrót do

Europy”

charakteryzuje narratora tekstu;

wymienia zagrożenia czyhające na

Guliwera ze strony przyrody i

napotkanych ludzi.

podaje cechy powieści

podróżniczej; uzasadnia, że

poznany tekst to fragment

powieści podróżniczej.

wyjaśnia za pomocą słownika

wyrazów obcych znaczenie

sentencji Homo homini lapus

est i ustosunkowuje się do

niej.

Redaguje notatkę prasową na

temat przygody bohatera.

K. Blixen: wyjaśnia znaczenie pojęć: pionier, tłumaczy sens wyrażenia tłumaczy, jaką rolę odgrywał opisuje, jak ewoluował taniec

„Wielkie

tańce”

ekstaza, rytuał, tradycja; określa,

na czym polega los pioniera i życie,

które nazywa się pionierskim.

„niebiańska ekstaza”;

wymienia cechy i zachowania

utalentowanego śpiewaka z

Dagoretti; opowiada o

zwyczajach kenijskich ludów;

opisuje, jakie prawdy o życiu

każdego człowieka wyrażali

młodzi ludzie z plemienia

Kikuju tańcem z włóczniami.

dawniej taniec w życiu

człowieka i czym jest

współcześnie; nazywa cechy

tańca; interpretuje

stwierdzenie, że „wiadomości

są chlebem dla głodnych

umysłów”; wyjaśnia,

dlaczego członkowie

kenijskiego plemienia

opowiadali o swoim życiu i

pojmowaniu świata poprzez

taniec.

przez wieki; podaje rodzaje

tańca; bierze udział w

dyskusji na temat wpływu

mediów na upowszechnianie

tańca.

Wyrazy

wieloznaczne

i homonimy

wskazuje różnicę między wyrazami

wieloznacznymi a homonimami.

podaje wszystkie znaczenia

wyrazów wieloznacznych.

układa zdania z

wykorzystaniem wyrazów

wieloznacznych, eksponując

ich różne znaczenia.

wyjaśnia, że wieloznaczność

wyrazów może być źródłem

żartów językowych.

M. Rej:

„Śmierć

człowieka

poczciwego”

odpowiada, do czego autor

porównuje życie człowieka;

wskazuje w tekście pytania

retoryczne; określa, kto jest

adresatem tekstu.

cytuje fragmenty mówiące

o powtarzalności świata;

wyjaśnia, jak Mikołaj Rej

tłumaczy przemijanie.

pisze charakterystykę

„człowieka poczciwego”;

omawia cechy

renesansowego poglądu na

świat.

podaje przykłady zachowań

ludzkich, które świadczą o

braku akceptacji upływu lat i

przemijania.

K.

Szymborski:

„Zatrute

wróżby”

tłumaczy, kim była Pytia; omawia,

co stanowiło o wyjątkowości

wieszczki; wyjaśnia, dlaczego

wyrocznia

w Delfach była ważnym miejscem

podaje różnicę między

znaczeniem słów

wróżbiarstwo i prorokowane;


związek frazeologiczny:

uzasadnia, dlaczego

starożytni szukali pomocy u

Pytii; ocenia wiarygodność

przepowiedni wieszczki

delfickiej; tłumaczy


temat potrzeby poznania

przyszłości przez niektórych

ludzi.

dla starożytnych Greków.

ostatnia deska ratunku;

gromadzi informacje na temat

innych starożytnych

wyroczni.

znaczenie pojęcia:

sceptycyzm.

J.

Twardowski:

„Wiersz z

dedykacją”.

Szkoła

pisania –

dedykacja.

wyjaśnia, do czego odnosi się

zaimek tu rozpoczynający wiersz;

przedstawia treści zawarte w każdej

z trzech wyodrębnionych części

utworu; objaśnia, czym jest

dedykacja.

wskazuje w tekście przejawy

prostoty i nieskomplikowania

świata; opisuje różnicę

między dedykacją autorską a

dedykacją od ofiarodawcy;

podaje zasady właściwego

redagowania tekstu

dedykacji.

• krótko omawia postać

księdza Jana Twardowskiego;

tłumaczy, jaką funkcję pełni

dedykacja zamieszczona

w wierszu.

wypisuje z tekstu wyrazy

wartościujące i omawia ich

rolę

w utworze.

A.Stasiuk:

„Dorastanie

córki”

wymienia cechy narratora tekstu;

wyjaśnia, dlaczego dorastający

człowiek pragnie pokazać swoją

niezależność i odrębność

wskazuje fragmenty tekstu

mówiące

o powtarzalności porządku

świata; opisuje zmiany, jakie

zachodzą

w życiu młodego człowieka

w okresie dorastania; nazywa

emocje, jakie przeżywa

ukazany w tekście ojciec.

formułuje na podstawie tekstu

definicję terminu młodość.

rozważa kwestię, co dobrego

może dać rodzicowi

obserwowanie dorastania

dziecka; interpretuje zdanie

„Jej życie sięga teraz w moją

przeszłość i wydobywa na

powierzchnię moje własne

dzieciństwo”.

M. Jagiełło:

„Człowiek i

góry”

tłumaczy na podstawie dostępnych

źródeł, jak powinno się wzywać

pomoc w górach; spisuje zasady

mądrego zachowania

wyjaśnia, dlaczego w

młodości człowiek nie jest

świadom swoich ograniczeń;

wskazuje podobieństwa

opracowuje plan wyprawy

w góry; zbiera informacje na

temat działalności GOPR-u.


wyrażenie smuga cienia w

znaczeniu dosłownym i

przenośnym; przytacza

podczas górskiej wędrówki; stosuje

właściwe słownictwo, opowiadając

o przygodzie w górach.

między górską wędrówką a

ludzkim życiem; wyjaśnia

znaczenie terminów:

afirmacja, przezorność,

asekuracja.

fragmenty tekstu mające

charakter sprawozdania

i te, które zawierają refleksję.

St.

Grochowiak:

„Na zdobycie

Mount

Everestu”

ustala, kto i o kim mówi w utworze;

formułuje sens każdej ze strof;

tłumaczy, dlaczego podmiot

liryczny nawołuje do śpiewania

pieśni, chociaż szczyt nie został

zdobyty

bierze udział w dyskusji, co

może symbolizować

wspomniany przez autora

Mount Everest; wyjaśnia

znaczenie sformułowania:

„odeszłe przeszłe pieśni”

w znaczeniu dosłownym

i przenośnym.

odszukuje informacje na

temat Polaków, którzy

zdobyli Mount Everest;

opisuje wrażenia i przeżycia

osoby, której udało się

zdobyć wysokogórski szczyt.

określa funkcję przyimka w

tytule wiersza; uzasadnia,

dlaczego o Mont Evereście

można powiedzieć, że to

szczyt „przekłuty krzyżem”.

J. Dehnel:

„Zaciskanie

zębów”

wyjaśnia, dlaczego ludzie często

gromadzą pamiątki związane

z przeszłością swojej rodziny lub

własnego kraju; przedstawia

bohatera tekstu.

wyjaśnia, dlaczego Antoni

Helsztyński został nazwany

„leżącym pomnikiem”;

wymienia wartości, które

bohater cenił w życiu; ocenia

postawę szlachcica.

tłumaczy zwrot zagryźć zęby

i stosuje go w zdaniu w

znaczeniu przenośnym;

poprawnie odmienia wyrazy

typu: ziemianin.


sposobów wyrażania buntu

przeciwko socjalistycznej

rzeczywistości

zastosowanych przez

bohatera tekstu.

J.

Szaniawski:

„Meble i

nowe

zaszczyty”

charakteryzuje bohatera tekstu;

przedstawia, co zmieniło się w

życiu pana Albina po otrzymaniu

przez niego wielkiego spadku;

wskazuje problemy wynikające

wyjaśnia znaczenie terminu

snobizm; ocenia postawę

bohatera; redaguje notatkę

prasową.

określa stosunek narratora do

przedstawionej postaci

formułuje argumenty do

dyskusji na temat tego, co

było biedne, a co – bogate w

wskazuje w tekście przejawy

ironii i określa ich funkcję.

z nagłego wzbogacenia.

życiu pana Albina; wskazuje

negatywne i pozytywne

następstwa snobizmu.

Najczęstsze

błędy

językowe

wskazuje w zdaniach błędy

językowe.

redaguje definicję błędu

językowego; dopisuje

poprawne formy wyrazów;

przekształca zdania na

imiesłowowe równoważniki

zdań; podkreśla sylaby

akcentowane.

poprawia błędy stylistyczne. wskazuje w zdaniach

pleonazmy; wyjaśnia, na

czym polegają zaznaczone w

wypowiedziach błędy

językowe.

W.

Szymborska:

„Zdumienie”

wyjaśnia, co jest przedmiotem

refleksji podmiotu lirycznego;

interpretuje tytuł wiersza; analizuje

przedstawione w tekście relacje

między człowiekiem a światem

natury.

tłumaczy, dlaczego pytania

zadawane przez osobę

mówiącą w utworze nie mają

odpowiedzi; podaje definicję

antologii.

nazywa środki artystyczne

zastosowane przez poetkę w

wierszu.

ustala, jakiego typu

wypowiedzenia dominują w

utworze i określa ich funkcję;

opracowuje własną antologię

utworów mówiących o

zagadce ludzkiego losu.

Sztuka i

media –

„Plakat”

tłumaczy, czym jest plakat;

omawia, kiedy zrodziła się ta forma

komunikacji.

opisuje, od czego zależny był

rozkwit sztuki plakatowej.

wyjaśnia, jakie funkcje pełni

treść przekazywana na

plakacie.

podaje cechy języka sztuki

plakatowej; przedstawia

przykłady afiszy o

charakterze niekomercyjnym.

MIĘDZY DOBREM A ZŁEM

Skąd się formułuje dwa główne pytania wyjaśnia, co przyczynia się omawia światopogląd baroku; uzasadnia, że sformułowane

bierze dobro i

zło?

epoki, np. „Jaki jest sens życia?”,

„Dlaczego istnieje zło?”

do kryzysu duchowego. charakteryzuje poglądy

filozofów epoki.

pytania są nadal aktualne;

tłumaczy znaczenie pojęcia:

dualizm; przedstawia

sytuację człowieka w XVII

wieku.

P. Rubens:

„Upadek

zbuntowanyc

h aniołów”.

K.

Bolesławiusz

: „Co to jest

piekło?”

wypisuje z tekstu sformułowania,

które przedstawiają piekło;

wyjaśnia, na czym polegają męki

złych ludzi, o których mowa w

utworze.

opisuje obraz Petera Paula

Rubensa; omawia dynamikę,

światło i kolory dzieła

interpretuje paradoks zawarty

w ostatniej strofie wiersza;

bierze udział w dyskusji, czy

wizja zaświatów stworzona

przez barokowego pisarza

może być przestrogą dla ludzi

współczesnych.

wskazuje cechy barokowe

na płótnie Upadek

zbuntowanych aniołów;

podaje definicję peryfrazy.

określa funkcję powtórzeń w

wierszu Klemensa

Bolesławiusza; udowadnia

związek ukazanego w tekście

obrazu piekła ze

światopoglądem baroku.

Odmienne

części mowy

rozróżnia odmienne i nieodmienne

części mowy właściwie stopniuje

przymiotniki.

określa typ narracji w tekście

na podstawie form

czasowników ; zastępuje

imiesłowy osobowymi

formami czasownika;

zapisuje słownie liczebniki w

odpowiedniej formie.

poprawnie zapisuje partykułę

nie z rzeczownikami i

przymiotnikami.


pojedyncze w złożone

A.Bursa:

„Dno piekła”

podaje przykłady sytuacji, w

których życie bywa nazywane

uzasadnia, dlaczego podmiot

liryczny postrzega codzienne

tłumaczy, co w wierszu

Andrzeja Bursy jest

określa funkcję zawartych w

wierszu związków

piekłem; wyjaśnia, jak pojmuje

piekło współczesny poeta.

czynności jako piekielne

męki; stosuje w wypowiedzi

wyrazy piekło, piekielny w

znaczeniu dosłownym i

przenośnym; dostrzega

ponadczasowy obraz piekła

jako trudnej codzienności.

tytułowym „dnem piekła” ;

pisze wypracowanie, w

którym porównuje wizje

piekła przedstawione w

dwóch tekstach – barokowym

Klemensa Bolesławiusza i

XX-wiecznym Andrzeja

Bursy.

frazeologicznych z wyrazem

piekło.

J.

Chryzostom

Pasek:

„Bitwa z

Moskwą”

określa czas i miejsce akcji

wydarzenia przedstawionego w

tekście; charakteryzuje narratora;

określa język narratora;

przedstawia stosunek, jaki

prezentuje narrator i jego towarzysz

wobec poległych.

omawia przykłady

zachowania się człowieka w

sytuacji ekstremalnej.

wskazuje archaizmy

występujące

w tekście; porównuje utwór

Jana Chryzostoma Paska z

wybranym współczesnym

tekstem o charakterze

pamiętnikarskim.

określa rolę nagromadzenia

czasowników w opisie

potyczki.

Nieodmienne

części mowy

wymienia nieodmienne części

mowy i podaje ich przykłady.

omawia stopniowanie

przysłówków; wskazuje

wyrażenia przyimkowe w

zdaniach; zmienia sens

wypowiedzi, dopisując

odpowiednie partykuły.

określa funkcję wykrzyknika

w zdaniu.


pojedyncze

w złożone, stosując właściwy

spójnik.

T. Różewicz:

„Dziatwa”

objaśnia, dlaczego przywódca

fotografował się z dziećmi;

uzasadnia, dlaczego zawarte

wyjaśnia znaczenie pojęć:

totalitaryzm, dyktatura,

kamuflaż; tłumaczy, jak

podaje synonimy słowa

dziatwa; odnajduje w wierszu

sformułowania z języka

wyjaśnia, czemu służy

przywołanie postaci ministra

Goebbelsa oraz słów

w utworze pytanie dotyczące natury

dorosłego jest takie ważne; cytuje,

jaka propozycja ukarania dorosłych

została przedstawiona

w utworze.

rozumie określenie „człowiek

z pyskiem lisa”;

objaśnia paradoks zawarty w

ostatniej strofie.

dzieci

i określa ich funkcję.

Kartezjusza; formułuje

wypowiedź, w której

przedstawia sens utworu.

W. Kuczok:

„Wiesz za

co?”

wyraża własną opinię na temat

karania dzieci; wymienia sposoby

rozwiązywania konfliktów między

dorosłymi

a dziećmi; przywołuje cytaty,

charakteryzujące narratora tekstu;

przedstawia stosunek bohatera do

problemu przemocy wobec dzieci;

wyjaśnia, dlaczego ojciec karał

syna i jaki był sens tej czynności.

opisuje system

wychowawczy stosowany

przez ojca, używając

słownictwa: przemoc,

agresja, zniewolenie.

zbiera informacje na temat

organizacji UNICEF;

gromadzi argumenty mające

przekonać ojca bohatera do

zaniechania kar cielesnych;

wyjaśnia, dlaczego kary

cielesne to uderzenie w

godność dziecka.

pisze list otwarty wyrażający

protest przeciwko

niewłaściwemu traktowaniu

dzieci; wypisuje tytuły

programów telewizyjnych

poruszających zagadnienia

ukazane we fragmencie

powieści.

F.

Durenmatt:

„Zaskakująca

propozycja”.

Szkoła

pisania-

podanie.

wyszukuje w tekście informacje na

temat miejsca i czasu wydarzeń;

charakteryzuje Klarę na podstawie

słów burmistrza;

opisuje postawę mieszkańców

miasta; wyjaśnia, czym jest

podanie;

omawia, gdzie i w jakim celu

wskazuje w wypowiedzi

przedstawiciela władz miasta

elementy typowe dla

przemówienia; tłumaczy, na

czym polega ironiczność

Klary; ocenia propozycję pani

Zachanassian; osądza

postępek Alfreda Illa.

redaguje podanie, jako

mieszkaniec Güllen, w

którym prosi fundację pani

Klary Zachanassian o dotację

na założenie miejskiego

parku; wskazuje w tekście

cechy dramatu.

zbiera argumenty do dyskusji

na temat przekonania Klary,

że „wszystko można kupić” ;

pisze notatkę, w której

wskazuje różnicę między

wymierzeniem

sprawiedliwości a

dokonaniem zemsty.

składa się takie pismo; wymienia

cechy właściwie napisanego

dokumentu; wypisuje niezbędne

elementy,

które powinny znaleźć się w

każdym podaniu.

„Głosy

uratowanych

dzieci”

przedstawia postać Ireny

Sendlerowej i pisze poświęcony jej

biogram; charakteryzuje bohaterkę

wypowiedzi Michała

Głowińskiego; opowiada, w jaki

sposób kobieta ratowała żydowskie

dzieci tłumaczy, czym groziła

działalność prowadzona przez

członków Żegoty;

przytacza wymienione w tekstach

nazwiska osób oraz nazwy

instytucji, które opowiedziały się

po stronie dobra.

podaje, co różni teksty

Michała Głowińskiego i

Elżbiety Ficowskiej.

wyjaśnia znaczenie terminu:

Holocaust; opisuje okładkę

książki poświęconej Irenie

Sendlerowej

i objaśnia, dlaczego

bohaterkę nazwano „matką

dzieci Holocaustu”.

przedstawia dylematy

moralne, jakie mogły

towarzyszyć ludziom

ratującym żydowskie dzieci;

podaje przykłady ofiarności

ludzi współczesnych w imię

ratowania innych.

Wypowiedze

nie i jego

części

wskazuje w zdaniu podmiot,

orzeczenie, przydawkę, okolicznik

i dopełnienie.

przekształca równoważniki w

zdania.

rozróżnia typy podmiotów i

orzeczeń w zdaniu.

redaguje opis obrazu,

stosując zdania pojedyncze.

Św. Paweł:

„Hymn o

miłości”

podaje cechy hymnu; wymienia

wartości, o których wspomina św.

Paweł w liście do Koryntian;

tłumaczy, dzięki czemu można

rozpoznać prawdziwą miłość na

podstawie argumentów

przytoczonych przez autora Hymnu

o miłości.

określa funkcje powtórzeń

zastosowanych w tekście;

omawia, jak w życiu

współczesnego człowieka

przejawiają się podane w

tekście cechy miłości.

wykazuje, że utwór św.

Pawła jest hymnem; omawia

cechy stylu biblijnego

i wskazuje je w tekście

hymnu; podaje przykłady

bohaterów literackich, dla

których miłość była

największą wartością.

pisze tekst poświęcony

wierze, uczciwości lub

przyjaźni, w którym stosuje

styl biblijny.

Cz. Miłosz:

„O aniołach”

A.Gomley:

„Anioł

Północy”

określa, do kogo zwraca się osoba

mówiąca w wierszu; przytacza

cytaty ukazujące, jak podmiot

liryczny charakteryzuje nieziemskie

istoty; omawia na podstawie

utworu,

w jakiej scenerii pojawiają się

aniołowie; wskazuje adresata

wezwania zawartego w końcowym

fragmencie wiersza.

objaśnia, czego symbolem

jest anioł; opisuje pomnik

Anioła Północy; tłumaczy,

jaki efekt dało umieszczenie

rzeźby na wzgórzu.

interpretuje zdanie z utworu:

„Bo ludzie wymyślili także

samych siebie”; rozważa,

jakie cechy naszych czasów

może symbolizować Anioł

Północy; przedstawia swoje

przemyślenia na temat

kwestii, co daje ludziom

wiara w anioły.

stosuje w zdaniu związki

frazeologiczne: rozwinąć

skrzydła, podciąć komuś

skrzydła, wziąć kogoś pod

swoje skrzydła; omawia, jaką

funkcję pełni sztuka

publiczna.

Sztuka i

media:

„Blog”

tłumaczy, czym jest blog; omawia,

kiedy zrodziła się ta forma

komunikacji.

wymienia elementy dziennika

internetowego; nazywa typy

blogów.

podaje wskazówki, o których

warto pamiętać w trakcie

tworzenia własnego

dziennika internetowego.

wyjaśnia, jakie funkcje pełnią

treści przekazywane za

pośrednictwem blogu.

II Formy aktywności ucznia podlegające ocenianiu:

sprawdziany, testy, prace klasowe i inne prace zapowiedziane przynajmniej z tygodniowym wyprzedzeniem, konkursy – awans do

następnego etapu (minimum 2 oceny)

kartkówki, odpowiedzi ustne, prace stylistyczne pisane w domu, projekty, prezentacje (minimum 3 oceny)

prace domowe, aktywność, nieprzygotowania, prace dodatkowe (minimum 1 ocena)

III Zasady ustalania oceny ze znakami „ +” i „ – „:

Uwzględnia się „+” i „-„ przy ocenie.

IV Ustalenia dodatkowe:

Praca klasowa jest zapowiedziana z tygodniowym wyprzedzeniem, a nauczyciel informuje uczniów o zakresie obowiązującego materiału.

Kartkówki obejmują materiał najwyżej z trzech ostatnich lekcji.

Uczeń ma prawo zgłosić w ciągu semestru dwa nieprzygotowania, które obejmują: brak zadania domowego, odpowiedź, kartkówkę

(tylko wtedy, gdy jest niezapowiedziana) oraz brak zeszytu przedmiotowego, ćwiczeń lub podręcznika. Nieprzygotowanie należy zgłosić

do nauczyciela na początku lekcji osobiście lub przez dyżurnego.

Uczeń ma obowiązek systematycznego prowadzenia zeszytu przedmiotowego i (jeśli jest wymagany) zeszytu ćwiczeń.

W przypadku dłuższej nieobecności, uczeń ma prawo skorzystać z możliwości uzyskania dodatkowego terminu na uzupełnienie zeszytu

przedmiotowego i zeszytu ćwiczeń oraz braków w wiadomościach (długość terminu ustala z nauczycielem).

Jeśli uczeń nie mógł napisać sprawdzianu z klasą, ustala termin z nauczycielem przedmiotu (maksymalnie do dwóch tygodni), jeśli tego

nie uczyni, stosuje się warunki zapisane w WSO.

V Formy prac klasowych i kryteria ich oceny: (przykład dla przedmiotu historia)

Kryteria oceny zaproszenia

Numer

kryterium Kryteria Liczba punktów

I Wskazanie adresata, nadawcy, miejsca, czasu, celu [kogo zapraszamy, kto zaprasza, gdzie,

kiedy, na co] 0–1 p.

II Zastosowanie wyrazów o charakterze perswazyjnym – co najmniej jeden 0–1 p.

III Spójność tekstu 0–1 p.

IV Poprawność językowa [dopuszczalny 1 błąd] 0–1 p.

V Poprawność ortograficzna i interpunkcyjna [dopuszczalny 1 błąd ortograficzny i 1 błąd

interpunkcyjny; dla uczniów z dysleksją – 2 błędy ortograficzne i 2 błędy interpunkcyjne] 0–1 p.

Kryteria oceny ogłoszenia

Numer


I Zapis najważniejszych informacji [czego dotyczy ogłoszenie, np. poszukiwania pracy,

kupna, sprzedaży, zamiany, znalezienia, zagubienia czegoś] 0–1 p.

II Informacja dotycząca nadawcy pozwalająca na nawiązanie z nim kontaktu

[np. imię i nazwisko, adres, telefon, adres e-mail] 0–1 p.

III Funkcjonalność stylu [zwięzłość, rzeczowość] 0–1 p.

IV Poprawność językowa [dopuszczalny 1 błąd] 0–1 p.

V Poprawność ortograficzna i interpunkcyjna [dopuszczalny 1 błąd ortograficzny i 1 błąd

interpunkcyjny; dla uczniów z dysleksją – 2 błędy ortograficzne i 2 błędy interpunkcyjne] 0–1 p.

VI Estetyka zapisu [czystość, czytelność, brak skreśleń] 0–1 p.

Kryteria oceny ogłoszenia typu zawiadomienie

Numer


Zapis najważniejszych informacji [kogo zawiadamiamy, o czym – cel, czas, miejsce, kto 0–1 p.

I zawiadamia]

II Stosowanie wyrazów o charakterze perswazyjnym [co najmniej jeden] 0–1 p.

III Właściwy układ graficzny

[nagłówek, treść, podpis; przejrzystość zapisu] 0–1 p.

IV Spójność tekstu 0–1 p.

V Poprawność językowa [dopuszczalny 1 błąd] 0–1 p.

VI

Poprawność ortograficzna i interpunkcyjna [dopuszczalny 1 błąd ortograficzny i 1 błąd

interpunkcyjny; dla uczniów z dysleksją – 2 błędy ortograficzne i 2 błędy interpunkcyjne]

0–1 p.

Kryteria oceny recenzji

Numer

kryterium Kryteria

Liczba

punktów

I

TEMAT (0–7)*

I Trafny tytuł [związany z treścią pracy] 0–1 p.

II

Podanie podstawowych informacji o dziele sztuki i jego twórcach – co najmniej trzy

informacje

0–1 p.

III Przedstawienie problematyki utworu 0–1 p.

IV

Subiektywna ocena różnych elementów książki – co najmniej cztery elementy

[np. kompozycja, przebieg akcji, postawy bohaterów, język, elementy edytorskie –

ilustracje, wygląd okładki, strony tytułowej]

0–2 p.

V Stosowanie słownictwa perswazyjnego 0–1 p.

VI Poprawność pracy pod względem merytorycznym 0–1 p.

II

KOMPOZYCJA (0–3)**

VII Trójdzielność wypowiedzi z zachowaniem właściwych proporcji 0–1 p.

VIII Spójność tekstu 0–1 p.

IX Logiczność

[nie występują nieuzasadnione powtórzenia] 0–1 p.

III

JĘZYK I STYL (0–4)**

X Poprawność językowa[0–3 bł. 3 p.; 4 bł. 2 p.; 5–6 bł. 1 p.; 7 bł. 0 p.] 0–3 p.

XI Funkcjonalność stylu [styl odpowiedni do formy wypowiedzi] 0–1 p.

IV

ZAPIS (0–3)**

XII

Poprawność ortograficzna

[0 bł. 2 p.; 1 bł. 1 p.; 2 bł. 0 p.][dla uczniów z dysleksją: 0–3 bł. 2 p.; 4 bł. 1

p.; 5 bł. 0 p.]

0–2 p.

XIII

Poprawność interpunkcyjna [dopuszczalne 3 błędy, dla uczniów z dysleksją dopuszczalnych

6 błędów] 0–1 p.

* Uczeń otrzymuje 0 p. za pracę nie na temat.

** Jeśli praca jest krótsza niż połowa wymaganej objętości, nie przyznaje się punktów

z tych kategorii

Kryteria oceny opowiadania twórczego

Numer

kryterium Kryteria

Liczba

punktów

TEMAT *

I Rozwinięcie tematu 0–2 p.

II Trafny tytuł [odpowiedni do treści opowiadania] 0–1 p.

III Przedstawienie przyczynowo – skutkowego toku zdarzeń 0–1 p.

IV

Ciekawy sposób prowadzenia narracji

[osiągnięty na przykład dzięki prawidłowemu wprowadzenie do toku narracji

kilkuzdaniowego opisu; np. opisu przedmiotu, krajobrazu, wyglądu zewnętrznego postaci,

sytuacji, przeżyć wewnętrznych; lub elementów charakterystyki postaci]

0–2 p.

KOMPOZYCJA

V Trójdzielność wypowiedzi [wstęp, rozwinięcie, zakończenie] z zachowaniem właściwych

proporcji 0–1 p.

VI Spójność 0–1 p.

VII Logiczność [brak powtarzania tych samych treści] 0–1 p.

JĘZYK I STYL

VIII Poprawność językowa[0–3 bł. 3 p.; 4 bł. 2 p.; 5–6 bł. 1 p.; 7 bł. 0 p.] 0–3 p.

IX Funkcjonalność stylu 0–1 p.

ZAPIS **

X

Poprawność ortograficzna[0 bł. 2 p.; 1 bł. 1 p.; 2 bł. 0 p.]

[dla uczniów z dysleksją: 0–3 bł. 2 p.; 4 bł. 1 p.; 5 bł. 0 p.]

0–2 p.

XI Poprawność interpunkcyjna [dopuszczalne 3 błędy, dla uczniów z dysleksją dopuszczalnych

6 błędów] 0–1 p.

* Uczeń otrzymuje 0 p. za pracę nie na temat.

** Jeśli praca jest krótsza niż połowa wymaganej objętości, nie przyznaje się punktów z tych kategorii.

Kryteria oceny streszczenia

Numer

kryterium Kryteria

Liczba

punktów

TEMAT *

I Zrozumienie tematu [streszczanego tekstu] 0–1 p.

II Przedstawienie treści w określonej ilości wypowiedzeń [np. w 7–8 zdaniach]** 0–1 p.

III Wybór najważniejszych faktów, wydarzeń 0–1 p.

IV Prawidłowa chronologia przedstawionych zdarzeń 0–1 p.

V Streszczenie ważnych myśli i rozmów bohaterów 0–1 p.

VI Unikanie opisów, zbędnych szczegółów, spraw drugorzędnych 0–1 p.

VII Obiektywizm [brak ocen, komentarzy, uwag, refleksji] 0–1 p.

KOMPOZYCJA

VIII Spójność i logiczność tekstu 0–1 p.

JĘZYK I STYL

IX Poprawność językowa[0–1 bł. 2 p.; 2 bł. 1 p.; 3 bł. 0 p.] 0–2 p.

X Funkcjonalność stylu

[jasność, rzeczowość, krótkie, zwięzłe zdania pozbawione wyrażeń ekspresyjnych] 0–1 p.

ZAPIS

XI

Poprawność ortograficzna

[0 bł. 2 p.; 1 bł. 1 p.; 2 bł. 0 p.]

[dla uczniów z dysleksją: 0–3 bł. 2 p.; 4 bł. 1 p.; 5 bł. 0 p.]

0–2 p.

XII Poprawność interpunkcyjna

[dopuszczalne 2 błędy, dla uczniów z dysleksją dopuszczalne 4 błędy] 0–1 p.

* Uczeń otrzymuje 0 p. za pracę świadczącą o niezrozumieniu streszczanego tekstu.

** Jeśli streszczenie nie zawiera określonej liczby wypowiedzeń – uczeń otrzymuje 0p. za kryteria: język i styl, zapis.

Kryteria oceny realizacji określonych projektów

Numer


I Zgodność projektu z tematem 0–2 p.

II Oryginalność wyrażonej treści 0–2 p.

III Oryginalność zastosowanej techniki (technologii) 0–4 p.

IV Estetyka wykonania 0–2 p.

V Prezentacja 0–2 p.

Kryteria oceny rozprawki

Numer


I Treść (rozumowanie, argumentacja, wnioskowanie) 0–4 p.

II Segmentacja tekstu 0–1 p.

III Styl (dostosowany do formy wypowiedzi) 0–1 p.

IV Język (dopuszczalne 3 błędy składniowe lub leksykalne lub frazeologiczne lub fleksyjne) 0–2 p.

V Ortografia (dopuszczalne 2 błędy) 0–1 p.

VI Interpunkcja (dopuszczalne 3 błędy) 0 – 1 p.

VI Warunki poprawy oceny

uczeń ma możliwość poprawy oceny niedostatecznej otrzymanej ze sprawdzianu w ciągu 2 tygodni od oddania prac przez nauczyciela

oceny z kartkówek nie podlegają poprawie

w dzienniku odnotowuje się obie oceny, stosując kreskę ukośną pomiędzy ocenami,

uczeń, który w wyniku klasyfikacji semestralnej otrzymał ocenę niedostateczną nie ma obowiązku zaliczenia zaległego materiału.

VII Sposoby gromadzenia i przechowywania informacji o uczniu:

informacje o osiągnięciach ucznia są odnotowywane w dzienniku lekcyjnym i dzienniku internetowym,

na wniosek ucznia lub rodziców ( opiekunów prawnych) nauczyciel uzasadnia ustalona ocenę,

prace pisemne uczniów są przechowywane do końca roku szkolnego tj. do 31.08.

VIII Ustalanie ocen semestralnych:

Oceny semestralne ustala się na podstawie wyników ucznia z poszczególnych form aktywności, uwzględniając zaangażowanie i wkład pracy

ucznia w naukę przedmiotu.

Documents

Przedmiotowy system oceniania z języka polskiego w Publicznym … · Hezjod Teogonia (fragmenty) – czyta cicho ze zrozumieniem – klasyfikuje poznane teksty jako mity – redaguje