POGLED UNAZAD PRVE RUKOMETNE AKTIVNOSTI U BEOGRADU Ovim tekstom, autor želi da otrgne od zaborava događaje i ljudi iz pionirskih rukometnih dana. Tekst uključuje u podatke iz knjige “Prvi rukometni koraci” autora Dragoljuba Mićovića.

Prve rukometne aktivnosti u Beogradu Ovaj prilog sadrži više delova koji se odnose na prve korake rukometne aktivnosti u Beogradu koje je beležio Dragoljub Mićović zvani "Ridžvej", dipl. ing. arhitekture, prisutan u rukometu od prvih propagandnih akcija davne 1948. godine, kontinuirano do današnjih dana, u raznim ulogama - od aktivnog igrača, trenera, sudije, delegata, kontrolora suđenja, do visokih funkcija u rukometnim forumima. Aktivnost Drgoljuba Mićovića u rukometnom sportu se poklapa sa istorijom rukometa u trajanju od ravno 60 godina. Kao pravi zaljubljenik u ovaj sport Dragoljub Mićović je, kratkim zapisima, sačuvao od zaborava prve rukometne korake u Beogardu, što ima neprocenjivu, ne samo sportsko-istorijsku, vrednost. Svoje zapise Dragoljub Mićović je objavio u brošuri "Prvi rukometni koraci" u izdanju Udruženja građana srpskog Goražda u Beogradu 1999. godine, čiju naslovnu stranu objavljujemo kao vredan deo ovog priloga.

REČ HRONIČARA DRAGOLJUBA MIĆOVIĆA

Uskoro će 61. godina od događaja koji predstavljaju stvarni početak rukometne aktivnosti u Beogradu i Srbiji, izuzimjući pokrajinu Vojvodinu (u kojoj se rukomet pominje 2-3 godine ranije, posebno u Subotici gde se hazena igrala još pre IIsvetskog rata). O tim prvim rukomentim koracima, nažalost, ima vrlo malo podataka, a ako ih ima, oni se nalaze u privatnim zabeleškama učesnika tih događaja. Nemerljiva je šteta što je izgubljena dokumentacija koju je pedantno vodio jedan od prvih rukometnih sudija u Beogradu, dugogodišnji sekretar Rukomentog saveza Srbije i "alfa i omega" zapisa o rukometnom klubu "Crvena zvezda", Rajko Petrović.

Ima još malo živih svedoka – učesnika u počecima rukometnog sporta, pre više od 60 godina. Verovatno da bi se i kod njih, ili u zapisima i dokumentima, ili u sećanju našli izvesni detalji i tragovi koji bi mogli bolje da osvetle događaje o kojima je reč, pa treba pokušati da se takvi zapisi i dokumenti prikupe i srede. U proteklom periodu pojavile su se, nažalost, i netačne informacije koje su plasirane od pojedinaca kojima je to odgovaralo, sa ciljem da se istina zamagli, i da se obezvrede zasluge stvarnih pionira rukometnog sporta. U ove "informacije" svrstavaju se i sledeće: 1. U zvaničnom materijalu RSS za 30-godišnjicu Rukometnog saveza Srbije, navedena je neistina, a ona glasi da je rukometni sport u Srbiji počeo sa radnom akcijom na izgradnji pruge Kučevo-Brodice u leto 1948. godine. Nekome je taj podatak odgovarao (verovatno kao učesniku te akcije), pa je preko njega i ušao u zvanični materijal Saveza, bez odgovornog pristupa istraživanju stvarnog početka aktivnosti na propagandi i razvoju rukometnog sporta u Beogradu i Srbiji. 2. Na jednu izuzetno vrednu monografiju "50 godina rukometa na jugu Srbije" autora Dušana Stamenkovića, u kojoj se govori o razvoju rukometa u Leskovcu, bačena je, nažalost, senka, jer je neko u Rukomentom savezu Srbije, dao autoru monografije netačne podatke. U vezi ovoga, došlo je do opravdanog reagovanja u dnevnom listu "Politika", kao i prepiske sa opštinskim savezom u Leskovcu. Epilog je i pismo Opštinkog rukometnog saveza Leskovac br.11-1/3 od 04.03.2002. godine, u kom se kaže, "uz dužno poštovanje za Vaše angažovanje, autor je u knjizi "Svi naši uspesi", u poglavlju o rukometu dao ispravku netačnog podatka iz knjige "50 godina rukometa na jugu Srbije". 3. Ovo pismo ORS Leksovac upućeno je ovom hroničaru koji je jedan od pionira beogradskog rukometa i koji je sa punim pravom reagovao na netačne navode. 4. Zloupotrebe u interpretaciji istorijskih činjenica nisu retke, niti su bez značaja. Nekad su zloupotrebe istorije dobro osmišljene i potkrepljene falsifikovanom dokumentacijom, a ređe su posledica hotimičnog

previda ili greške. Za ovu drugu mogućnost zanimljiv je detalj iz knjige "Rukomet moj život" proslavljenog reprezentativca bivše Jugoslavije Hrvoja Horvata. Ljudski kvaliteti i blistava karijera ovog vanserijskog sportiste upućuje da je u pitanju omaška bez zle namere. Naime, Hrvoje Horvat na početku navedene knjige, kad govori o svojim juniorskim sportskim rezulatatima, ističe kao svoj prvi veći uspeh iz tih dana, pobedu juniorske reprezentacije Hrvatske nad reprezentacijom Srbije u finalu Juniorskog prvenstva Jugoslavije, koje se tada igralo između 6 republičkih reprezentacija, pod nazivom “Turnir bratstva-jedinstva”, sa rezultatom 4-3 za Hrvatsku. Rezultat je tačan, bilo je 4-3, ali za reprezentaciju Srbije. Svedoci su učesnici predmetne utakmice u redovima reprezentacije Srbije i to dr. Vladimir Hrnjak, prof.dr. Branislav Pokrajac, dipl.ing. Marko Popović, dipl.ing. Milan Tomaš, prof. Vlajko Branković, Sead Hasanefendić, Slavoljub Čeh, Bratislav Petković, Vladimir Karjuh, Đorđe Lekić Oni su, tog kišnog leta 1964. godine, u mestu Trebaljevo (Crna Gora), osvojili pehar lista "Mladost", kao najbolja muška juniorska reprezentacija Jugoslavije. Borba za istinu je trajna i treba je uvek podržati.

Sportska biogarfija Dragoljuba Mićovića, autora brošure Prvi rukometni koraci u Beogradu i Srbiji

Rođen 1929. u Rudom, na tromeđi Srbije, Bosne i Crne Gore, rastao je na viteškim tradicijama svojih predaka i kao osnovac postao član podmlatka Sveslovenske sokolske organizacije "Soko". U zdravom telu zaživeo je sokolski duh i do današnjih dana u devetoj deceniji života ostao je odan sportu, prvo fudbalu u rodnom Rudom, a potom rukometu punih 60 godina. Petnaest godina bio je aktivan igrač velikog i malog rukometa u klubovima "Beograd", "Crvena zvezda"-Beograd, "Milicionar" i "Bosna"-Sarajevo, "Radnički" i "Partizan" iz Goražda. Sa ekipom "Bosne" osvaja prvenstvo države SFRJ u velikom rukometu 1950., a u periodu 1953-1958. Nastupao je za reprezentaciju BiH u velikom i malom rukometu .

Kao aktivan igrač bio je instruktor rukometa u Beogradu u Ekonomskoj školi i preduzećima “Ikarbus” i “Teleoptik” u Zemunu. Kao rukometni sudija dostigao je republički rang, a kao trener - utemeljivač je rukometa u Goraždu i osnivač klubova "Radnički" i "Partizan", sa trenerskim stažom od punih sedam godina. Godinu dana je vodio i žensku ekipu R.K."Bosna" iz Sarajeva. Kao sportski funkcioner uspešno je vodio Opštinski i Sreski odbor Goražde i bio član Komisije za fizičku kulturu Izvršnog veća BiH. U rukometnim savezima BiH, Srbije i Jugoslavije vodio je značajne organe i rukovodio takmičarskim komisijama. Poseban ugled je stekao u obavljanju dužnosti delegata i kontrolora suđenja. Za svoj odgovoran i uspešan rad nagrađivan je više puta.

Dragoljub Mićović je svoju sportsku aktivnost podigao na najviši nivo odgovornosti i poštenja. Borio se protiv svih oblika nepravdi i manipulacija u sportu. Uspešan inženjer arhitekta, disciplinovan i pouzdan igrač, odgovoran trener i poštovani sudija i delegat, sve poslove kao funkcioner je završavao kvalitetno i na vreme. Za uspon i najveće domete koje je jugoslovenski rukomet ostvario u svojoj istoriji zasluge pripadaju upravo ovakvim, skoro nevidljivim pregaocima.

Kao hroničar realno je zabeležio zbivanja u svom rodnom Rudom, u teškim vremenima i dao doprinos istini koja je neretko potiskivana. Zato zabeleškama “Prvi rukometni koraci u Beogradu” poklanjamo punu veru.

Početak rukometne aktivnosti u Beogradu

Početak rukometne aktivnosti u Beogradu datira od prvih dana 1948, mada je bilo i ranije pojedinačnih pokušaja koji nisu ostavili većeg traga. Pominje se da je profesor Gimnazije na Topčiderskom brdu, Emilo Vukotić, na časovima fiskulture upražnjavao improvizovane igre loptom koja se hvatala i bacala rukama.

Na samom početku 1948. zagrebački rukometaš Karlo Čerić boravio je u Beogradu samoinicijativno i grupi atletičara pri fiskulturnom društvu "Metalac" pokazivao osnovne elemente rukometa. U grupi atletičara bili su Mihailo Marković, zvani Mića Nos, zatim Rade Božić i Aleksandar Marinković - svi učenici VII muške gimnazije, kasnije poznati beogradski sportisti u rukometu i atletici.

Zvaničan početak rukometne aktivnosti u Beogradu vezan je za realizaciju plana Fiskulturnog saveza Jugoslavije da se srednjoškolska omladina uključi u sportske aktivnosti u baznim sportovima. U grupu

prioritetnih sportova svrstan je i rukomet. Kako je Hrvatska imala rukometno iskustvo od skoro dve decenije igranja rukometa, logično je bilo da demonstratori i promoteri budu iz Zagreba, Varaždina, Osijeka gde je rukomet zaživeo u punoj meri.

Za prve rukometne korake u Beogradu zaslužni su instruktori iz Hrvatske Teodor Sedmak, Marijan Flander, Reno Vinek i drugi, koji su na poziv FiSaS-a održali prve propagandne treninge i prikazali učenicima beogradskih srednjih škola novi sport koji se igra na terenima fudbalskih dimenzija. Razlika je bila samo u linijama kojima se obeležava teren u pojedinim njegovim delovima. Broj i raspored igrača bio je kao u fudbalu. Karakterističan je bio način vođenja lopte, udaranje lopte u zemlju jednom, a prihvat sa dve ruke. Sa loptom u ruci moglo se napraviti samo do tri koraka, ili loptu držati do tri sekunde. Pravila igre rukometa često su menjana u želji da se postigne što veća dinamičnost.

Početkom marta 1948. u beogradskom sportskom listu pod nazivom "Fiskultura i sport" objavljen je poziv beogradskim srednjoškolcima da se upoznaju sa novom sportskom igrom - rukometom. Odziv je bio iznad svih očekivanja. Prvi rukometni koraci učinjeni su na fudbalskom igralištu FK "Signal" kod "Šest topola", na mestu gde se danas nalazi Beogradski sajam. Prikaz rukometne igre sa osnovnim elementima izvodio je Teodor Sedmak. Kako je Sedmak bio i poznati teniser, na prve treninge došlo i nekoliko mladih i perspektivnih tenisera, među kojima su bili Ika Panajotović i Baldo Pavlović.

Posle upoznavanja sa pravilima igre, poneti njenom dinamikom, učesnici promotivnih treninga počeli su da osnivaju svoje školske ekipe koje postaju nosioci rukometnog sporta u Beogradu.

Po svojoj opredeljenosti prednjačili su učenici II, III i IV muške gimnazije i učenici Srednje tehničke škole "Petar Drapšin" koji su formirali svoje školske ekipe. Uporedo sa formiranjem školskih muških ekipa, formiraju se i prve ženske ekipe, i to ekipe II ženske i VII ženske beogradske gimnazije.

Tokom aprila i maja 1948. održano je i srednjoškolsko prvenstvo Beograda za muške ekipe. Vredno je pomenuti neke zanimljivosti vezane za ovo prvenstvo koje su sigurno sa današnjeg shvatanja sporta, najblaže rečeno, izgledaju neverovatne:

- Treninzi i nezvanične utakmice igrane su u ranim jutarnjim satima pre početka školske nastave; - Igrališta na kojima se igralo i treniralo nisu imala svlačionice. Igralo se u odelima i civilnoj obući - šta je

ko nosio; - Zbog duge zime mnogi tereni su bili smrznuti, sa zaleđenim baricama; - Veliki problem su bile lopte - pumpane, na duvanje sa unutrašnjom gumom i na šniranje.

Pored već pomenutog igralište Fiskulturnog društva "Železničar" kod "Šest topola", utakmice su igrane na igralištu u Topčideru pored Kovnice novca, na Dorćolu uz električnu centralu i na igralištu Omladinskih brigada na Novom Beogradu.

Zbog raznoraznih poteškoća, prvenstvo beogradskih srednjih škola je prekinuto posle samo dva odigrana kola. Do tada su postignuti sledeći rezultati:

I kolo:

- II muška gimnazija –VII muška gimnazija 7: 1

- STŠ "Petar Drapšin"- III muška gimnazija 3:4

II kolo

- III muška gimnazija - II muška gimnazija 11:7

- II muška gimnazija – STŠ "Petar Drapšin" 17 : 16

U konkurenciji ženskh ekipa odigrana je samo jedna utakmica između II i VII ženske gimnazije bez pobednika (2:2).

Razloga za prekid bilo je više i svi su bili objektivni i nepremostivi, kao vrlo hladno vreme, završetak školske godine, pripreme za organizovanje omladinskih radnih akcija i dr.

Prekinuto srednjoškolsko prvenstvo Beograda nije pokolebalo mlade rukometaše. Rad sa Teodorom Sedmakom ostavio je snažan pečat, pa je nastavljeno sa treninzima i posle njegovog odlaska iz Beograda. Vođenje treninga preuzeo je profesor u VII muškoj gimnaziji Franjo Horvatić. Nedostatak rukometnih lopti, koje su tada donošene iz Zagreba, rešila je Saračka zadruga u Beogradu koja je, po uputstvima Teodora Sedmaka, organizovala izradu lopti za rukomet.

Proleće 1948. obilovalo je aktivnostima, počev od I Saveznog savetovanja o rukometu, održanog u Zagrebu 17. i 18. februara 1948, kojim je rukovodio Stevan Čolović - uvaženi košarkaški trener i sudija, do formiranja prvih srednjoškolskih ekipa i rukometnih sekcija pri fiskulturnim društvima. Na savetovanju u Zagrebu u ime Fiskulturnog saveza Srbije prisustvovao je Vojin Vojinović, član organizacionog odeljenja FiSaS-e. Sve naredne organizovane akcije na širenju rukometa u Beogradu i Srbiji planirane su i sprovedene uz lično učešće i nadzor Vojina Vojinovića. Rad se odvijao u, do tada, neviđenm tempu i sa neverovatnim rezultatima. Od maja pa do kraja 1948. dolazi do formiranja prvih klupskih ekipa, tako što su već formirana fiskulturna društva preuzimala patronat nad školskim ekipama. Učenici VII muške gimnazije (do tada atletičari) pristupaju Onladinskom fiskulturnom društvu "Crvena zvezda" u kome se osniva sekcija za rukomet. Rukometna sekcija "Crvene zvezde" imala je mušku i žensku ekipu. Trener obe ekipe bio je Franjo Horvatić.

“Društvo Slovenaca”, koje je, u planskoj kadrovskoj podeli, radilio u Beogradu, imalo je svoj fiskulturni aktiv pod nazivom "Triglav" koji je imao značajan uticaj na razvoj rukometa u Beogradu, u tim pionirskim danima. U radu "Triglava" poseban značaj imao je trener Mitja Vidic. Ceo fiskulturni aktiv "Triglav" se spaja sa Gimnastičkim društvom "Beograd V", od kog će nešto kasnije nastati "Radnički".

U prvim razvojnim danima rukometa u toku 1948, železnički rukometni klub "Dinamo" iz Pančeva imao je vidnog učešća i doprineo je brzom napretku ove igre. “Dinamo” je imao izuzetno talentovanu generaciju igrača. Učenici STŠ "Petar Drapšin" među prvima su samoinicijativno oformili svoju školsku ekipu i oni su najbolji primer kako se rukomet širio i osvajao srednjoškolce. Na prvom treningu koji je vodio Teodor Sedmak bilo je sedam učenika iz te škole, na drugom jedanaest, a već na trećem petnaest. Grupu rukometaša predvodili su Boško Vuković, Đorđe Rašić, Milovan Lazić, Dragoljub Mićović, Muriz Hašimbegović, Zvonko Erceg, Ljubomir Vasić, Slobodan Anđelković, Miodrag Blažičević, Matija Srdanović, Zlatan Ibrahimpašić, Đorđe Kral, Martin Šape, kao i Andrić zvani "Kule", Popović "Pop" i Nikolić "Selja". U želji za igranjem, ekipa ove škole je odigrala osam tening utakmica sa ekipama II i III muške gimnazije, što je bio najbolji vid propagiranja rukometa. Dobro organizovana i disciplinovana ekipa STŠ "Petar Drapšin" je skrenula pažnju na sebe, pa je patronat nad njom preuzelo Fiskulturno društvo "Beograd", koje je u svom sastavu imalo više sekcija. Tako je već afirmisani teniser Baldo Pavlović nastupao i za rukometnu sekciju.

U toku 1948. formirane su rukometne sekcije pri Fiskulturnom društvu "Partizan" i "Železničar". Trener rukometaša "Partizan"-a bio je Marijan Flander, a "Železničar"- Branislav Stefanović muške i Zoran Pantazis, ženske ekipe.

Formiranjem rukometnih sekcija-klubova stvoreni su uslovi za organizovanje zvaničnog prvenstva Beograda. Početkom novembra 1948. u Beogradu je bilo šest muških i tri ženske rukometne sekcije i to: "Crvena zvezda" muška i ženska ekipa, "Železičar" muška i ženska ekipa, "Beograd" muška i ženska ekipa i "Partizan", GD "Beograd V" i "Dinamo" samo muški timovi.

Realizacija zvaničnog prvenstva Beograda zahtevala je postojanje i sudijskog kadra. Prema planovima za razvoj rukometa koje je sprovodio Vojin Vojinović, organizovan je kratak kurs za osposobljavanje sudija. Tako su pravo da sude dobili Franjo Horvatić, Rajko Petrović, Slavko Pavlović, Pero Milošević, Čedomir Tatomirov, Petar Radojičić, Petar Ranković, Miloš Tišma, Arapović...

Prvo klupsko prvenstvo Beograda počelo je 3.11.1948. Igralo se po jednostrukom bod sistemu na igralištu "Dinama" u Pančevu. Posle odigranih utakmica I i II kola, prvenstvo je prekinuto zbog velike hladnoće, jer je temperatura pala na nekoliko stepeni ispod nule. Rezultati prvog kola:

"Partizan"-"Beograd" 3:3,

"Crvena zvezda"-"Dinamo" 4:2,

"Železničar"-GD "Beograd V" 3:0.

II kolo:

"Crvena zvezda"-"Železničar" 4:0,

"Beograd"-GD "Beograd V" 3:2 i

"Dinamo"-"Partizan" 7:6.

U konkurenciji devojaka odigrana je samo utakmica "Železničar"-"Beograd" (7:6), dok je "Crvena zvezda" bila slobodna.

Prvenstvo je nastavljen u proleće 1949. Utakmice su igrane na igralištu kod Kovnice novca u Topčideru. U prvenstvo je tada uključena i ekipa DIF-a. Dve prvoplasirane ekipe "Crvena zvezda" i DIF palsirale su se za dalje takmičenje na nivou Srbije.

Beogradska štampa nije pratila ove prve rukometne korake, jer je to za Beograd bio potpuno novi sport, Izuzetak je bio ilustrovani časopis "Duga", koji je u jednom svom broju pisao o novoj igri koja se zove rukomet, kao i o prvom klupskom prvenstvu Beograda. Članak je imao naslov "U Srbiji rukomet se sve više razvija". Uz tekst je bila priložena slika sa utakmice DIF - "Beograd".

Iz prolećnog dela prvenstva sačuvani su samo rezultati ekipe "Beograda" i to protiv "Železničara" (4:6), DIFa (5:11), "Crvene zvezde" (6:12) i "Dinama" (12:4). Ekipa "Beograda" zauzela je peto mesto od sedam ekipa. Propagandne akcije u približavanju rukometa beogradskoj omladini započele su još 1947. godine. Naime, 29. juna 1947. godine na stadionu CDJA (sada "Partizana"), u predigri fudbalske utakmice Jugoslavija- Mađarska (2:3), odigrana je utakmica u rukometu između dva tima iz Zagreba. "Plava" ekipa je pobedila "Belu" sa 9:8, a godinu dana kasnije (27. juna 1948.), na stadionu "Avala" (sada "Marakana"), u predigri fudbalske utakmice Jugoslavija-Albanija (0:0), odigrana je utakmica između ekipa FD "Triglav" i FD "Železničar". Pobedio je "Triglav" sa 6:3. U Almanahu RSJ 1948-89, izdanje iz 1991, na strani 55. u poglavlju "Propagandne utakmice" omaškom je navedeno da je “27.6.1948. u predigri utakmice Jugoslavija-Albanija 0:0 odigrana rukometna utakmica između reprezentacije omladinskih radnih brigada Novi Beograd i reprezentacije Beograda i da je rezultat bio 12:9”, što nije tačno. Tačno je da su igrale ekipe "Triglav" i "Železničar" i da je rezultat bio 6 :3.

U potrazi za objektivnim činjenicama koje daju putokaz u razvoju rukometa u Beogradu, u Godišnjaku RSJ za period 1948-1962, izdanje Beograd 1963, na stranici 11. dati su podaci o prvenstvu države za 1948. godinu-muškarci veliki rukomet, i to: da je održano u Zagrebu od 12-17.10.1948. , da su učesnici gradske reprezentacije Zagreba, Sarajeva, Beograda, Ljubljane, Subotice, Zadra i Osijeka. Ekipa Beograda je u svojoj grupi pobedila Ljubljanu sa 15:0 i Osijek sa 11:6, a izgubila od Sarajeva sa 9:3. U borbi za 3. mesto Beograd je pobedio Zadar sa 9:5. Končan plasman je bio: 1. Zagreb, 2. Sarajevo, 3. Beograd, 4. Zadar, 5. Osijek, 6. Subotica i 7. Ljubljana.

Na stranici 29. u istom Godišnjaku RSJ, navedeni su podaci o prvenstvu države za žene u velikom rukometu, gde se konstatuje da je prvenstvo održano u Subotici od 23-26.9.1948. Učestvovale su ekipe: Subotica, Zagreb, Beograd i Stara Kanjiža, a igralo se po jednsostrukom bod sistemu. Titula prvaka pripala je ekipi Subotice, Zagreb je bio drugi, Beograd treći i Stara Kanjiža četvrta. Ekipa Beograda je pobedila Staru Kanjižu sa 3:0, a izgubila od Zagreba sa 3:1, a od Subotice sa 7:2.

Da bi se razumeo ubrzani razvoj rukometa u Beogradu, čije selekcije u prvoj godini aktivnosti učetsvuju na prvenstvu Jugoslavije u obe konkurencije,i osvajaju značajna treća mesta, potrebno je da se vrednuju susreti srednjoškolskih reprezentacija Beograda koje su formirane na osnovu utakmica sa srednjoškolskog prvenstva koje je počelo u aprilu 1948, akoje, na žalost, nije završeno iz ranije već navedenih razloga. Srednjoškolska reprezentacija Beograda 15 i 16.5.1948. gostuje u Zagrebu na turniru "Predrag Heruc" i sastaje se sa gimnazijom "Maršal Tito" i III zagrebačkom gimnazijom. Prvu utakmicu su dobili zagrepčani sa 2:1, a drugu Beograđani sa 2:0. Ekipu Beograda sačinjavali su učenici II i III gimnazije.

Na stadionu "Avala"(sada stadionu "Crvena zvezda"), u prediggri utakmice "Partizan"-"Hajduk" 30.5.1948. srednjoškolska reprezentacija Beograda pobedila je gimnaziju "Maršal Tito " iz Zagreba sa čak 5:1.

Ženske reprezentacije Beograda i Zagreba igrale su nerešeno 1:1.

Na početku nove školske godine 1948/49. u Beogradu su se 2.11. sastale omladinske reprezentacije Beograda i Zagreba. Pobedio je Zagreb sa 8:5.

Susreti između ekipa Beograda i Zagreba (srednjoškolskih i omladinskih ekipa) omogućili su selektiranje igrača i igračica za učešće na saveznim turnirima za prvenstvo Jugoslavije. Važno je istaći da su za reprezentaciju Beograda nastupali i igrači ekipe "Dinama" iz Pančeva kao učesnici na utakmicama za prvenstvo Beograda.

Od prvih promotivnih treninga u martu 1948. do 31.9.1948, za 8 meseci smišljenih akcija i spontanog zanosa, rukomet je u Beogradu već bio na čvrstim nogama. U tom smislu novoformirane ekipe iz Beograda krenule su širom Srbije da propagiraju rukometnu igru. Odredište beogradskih ekipa bili su regionalni centri u Srbiji - Kragujevac, Valjevo, Leskovac, Čačak, Jagodina, Niš. Na Lučin-dan, 31.10.1948, "Partizan" je u Kragujevcu pobedio domaći "Radnički" sa 22:2; u Valjevu je "Železničar" bio bolji od domaćina i imenjaka sa 7:3; "Dinamo" iz Pančeva je pobedio ekipu gimnastičkog društva rezultatom 13:3; u Čačku je reprezentacija tog grada i "Crvena zvezda" igrala nerešeno 4:4; u Jagodini ekipa GD "Beograd V" poražena je od svog domaćina, ekipe "Nikčević", sa 7:6; ekipa FD "Beograd" je u Leskovcu pobedila ekipu "Kosta Stamenković" sa 11:2.

Na munjevit razvoj rukometa kao poseban impuls uticalo je osnivanje rukometne čete u sastavu Sportske brigade na Omladinskoj pruzi Kučevo-Brodice, na inicijativu FiSaS-e, kao nastavak akcija započetih u martu 1948. na igralištu kod "Šest topola". Rukovodilac čete bio je Vojin Vojinović, već zapažen u uspešnim akcijama u martu, aprilu i maju te, za rukomet značajne, 1948. Instruktori u rukometnoj četi bili su Reno Vinek, kasnije vrlo cenjeni sportski novinar i Vladimir Stilinović, rukometni instruktor iz Zagreba. Rukometna zbivanja u 1948, kao godini rađanja rukometa u glavnom gradu Srbije, treba složiti po jasnoj hronologiji iz meseca u mesec da bi se stvorila prava, realna slika bitnih akcija koje su uistinu pravo sportsko čudo, kako je prihvaćen jedan novi sport.

To izgleda ovako:

- 17 i 18.2.1948. - Savezno savetovanje o rukometu održano u Zagrebu;

- Početak marta 1948. Sportski list "Fiskultura i sport" u beogradskom izdanju objavljuje javni poziv učenicim beogradskih srednjih škola o održavanju javnih prikaznih treninga za upoznavanje novog sporta koji se zove rukomet;

- Tokom marta i aprila održavaju se treninzi uz učešće učenika II, III i VII muške gimnazije, STŠ "Petar

Drapšin" i učenica II i VII ženske gimnazije. Treninge vode prvo Teodor Sedmak, a potom Franjo Horvatić

- Početkom aprila 1948. održan kurs za osposobljavanje rukometnih sudija;

- Krajem aprila i početkom maja igra se prvo srednjoškolsko prvenstvo Beograda;

- 16.5.1948. srednjoškolska reprezentacija Beograda gostuje u Zagrebu i igra dve utakmice;

- 30.5. zagrebačka gimnazija "Maršal Tito" vraća posetu Beograđanima;

- 27.6.1948. odigrana je propagandna utakmica između ekipa "Triglav" i "Železničar";

- U julu na ORA Kučevo-Brodice formirana rukometna četa;

- 2.9.1948. odigrana utakmica između omladinskih reprezentacija Beograda i Zagreba;

- Od početka maja do septembra 1948. Fiskulturna društva "Crvena zvezda", "Železničar", "Partizan", "Beograd", GD "Beograd V2 preuzimaju primat nad školskim ekipama II, III i VII muške gimnazije, STŠ "Petar Drapšin" i II i VII ženske gimnazije, pa se na taj način formiraju rukometne sekcije-klubovi;

- 23-29.9.1948. u Subotici se igra turnir za prvaka Jugoslavije za muškarce. Beograd je treći;

- 12-17.10.1948. u Zagrebu se igra se savezni turnir za prvaka Jugoslavije za muškarce, Beograd je treći;

- 31.10.1948. sve beogradske ekipe igraju propagandne utakmice po gradovima Srbije u Kragujevcu, Valjevu, Leskovcu, Čačku, Nišu i Jagodini;

- 3.11.1948. počinje i klupsko prvenstvo Beograda u obe konkurencije, sa 6 klubova u muškoj i 3 u ženskoj konkurenciji. Prvenstvo je završeno u proleće 1949.

Prvi rukometni koraci doneli su Beogradu uzorne sportske ekipe i to:

- "Crvenu zvezdu" sa muškom i ženskom ekipom koje trenira prof. Franjo Horvatić. Za ekipe nastaju: Milan "Selja" Prvulović, Mihailo Marković, Dejan Mandić, Rade Božić, Saša Dimitrić, Branko Krastavčević, Dragiša Dinić, Mišković, Jurišić i dr. Za žensku ekipu igrale su sestre Skoknić, Vera Reljin, Mika Đorđević, Jelena Genčić, Vuka Lukin, Mira Silov i dr.

- - "Železničar" sa muškom i ženskom ekipom. Trener muškaraca je bio Svetislav Stefanović, a igrački pogon su činili Voja Borovac, Ljubomir Josifović, Zoran Pantazis, Kamenko Kaluđerčić, Sava Jelić, Vasilije Janošević, Bora Petrović, Svetlik, Filipović i dr. Sastav ženske ekipe je bio Maretić, Mičić, Šplihal, Veselinović, Panjević, Tucaković, Ivanović, Pejin, Jovanović, Popović i dr. Trener devojaka je bio Zoran Pantazis.

- - "Beograd" - muška i ženska ekipa. Muška u sastavu Boško Vuković, Đorđe Rašić, Milovan Lazić,

Dragoljub Mićović, Mateja Srdanović, Ljubomir Vasić, Nikolić "Selja", Popović "Pop", Slobodan Anđelković, Muriz Hašimbegović, Zvonko Erceg, Miodrag Blažičević, Zlatan Ibrahimpašić, Marin Šape i dr.

- - “Partizan" sa trenerom Marjanom Flanderom i igračima: Predrag Petrović "Cuki", Dušan Anušić,

Aleksandar Špet, Ljubomir Slavković, Vlada Miladinović, Duško Zečević, Dušan Dimitrijević, Bogdan i Branko Jančić, Đorđe Mijalković, Svetislav Stankić, Miljan Miljanić i dr.

- - GD "Beograd V" koje je prihvatilo Fiskulturni aktiv "Triglav" čiji je trener bio Mitja Vidic

Za razvoj beogradskog rukometa poseban značaj ima to što je ekipa "Dinamo" iz Pančeva prihvaćena kao učesnik na prvenstvu Beograda. "Dinamo" je imao vrlo talentovane igrače od kojih će se jedan broj razviti u vrhunske majstore rukometa (Zvonko Malenić, Dušan Patić, braća Gornik, Bogdan Margan, Latas, Bratko Radovanović, Brodan, Ratković, Jovančić i dr). Prvi trener "Dinama" bio je Latas, a kasnije Mihajlo Đulizibarić.

Narednih godina rukomet je nastavio svoj razvoj I omasovljenje – Ipak, prvi korak ostaje prvi, a iskoračen je 1948. godine . Podaci izneti u ovom prilogu mogu da se dopunjuju. U suštini to je i bila ideja da se sa više strana slivaju podaci do kompletiranja prave slike o rukometnoj 1948.godini.

Priča o jednom od najboljih srpskih rukometaša svih vremena, Bogdanu Cvijetiću, je posebna i neobična. Ova priča je deo jednog velikog bogatstva koje čine sportske legende ponikle u podneblju između Dunava i Save i Avale plave. Priče o srpskim sportskim legendama su izvorišta na kojima budući asovi primaju pelcer najplementitijeg viteštva, sportske časti i umeća. U toj galeriji sporstkih gromada, bez rezerve su Rajko Mitić, Miloš Milutinović, Milutin Šoškić, Milan-Gale Muškatirović, Mirko Sandić, Radivoje Korać, Vlade Divac, Aleksandar Đorđević, Franjo Mihalić, Ivan-Geza Gubijan, Nenad Stekić, Dragutin Topić...i drugi njima ravni ili približno slični. Za sportsku slavu i čast sportske veličine neophodno je usaglašavanje mnogih činilaca koji su bitni i vrlo različiti, zavisno od sporta i njegovih karakteristika. Bogdan Cvijetić je pionir u sportu koji u prvim godinama druge polovine XX veka osvaja srednjoškolsku omladinu oba pola u glavnom gradu Srbije. On je amblem i obrazac koji je otkrivao snagu, brzinu, upornost, borbenost, a posebno virtuoznost u kontaktu sa loptom. Prva decenija rukometa u Beogradu pripada Bogdanu Cvijetiću, kao njegovom najboljem demonstratoru i promoteru. Ljubitelji rukometa, Bogdanovi saigrači i bivši rukometaši koji su igrali protiv ekipe za koju igra Boca, nemaju dilemu koji je graditelj igre u dresu beogradske Crvene zvezde

bio i ostao najbolji u toj složenoj ulozi razigravanja saigrača. U anketi vođenoj u užem krugu rukometaša veteran na temu izbora najbolje postave u istoriji RK Crvena zvezda, dobijen je sastav u kome je uloga srednjeg beka pripala Bogdanu Cvijetiću, u društvu Dejana Perića na golu, Dragan Škrbića na pivou, sa Branislavom Pokrajcem i Žikicom Milosavljevićem na krilima, i sa Jovicom Cvetkovićem i Milanom Lazarevićem na desnom i levom beku. Pečat u koji su utkani svi superlativi o elementima rukometne igre, ostavio je trajan trag u sećanjima na ono što je spontano i neponovljivo izvodio čovek velikog srca u jedinstvenim rešenjima proigravanja i solo akcija. Životni put Bogdana Cvijetića je pun surovosti, ali je zato i izuzetan primer za mlade sportiste kako upornost i istrajnost na krilima snažne volje uzleću ka sportskim vrhovima i slavi.

Rođen u Banja Luci, 1. marta 1933. Drugi svetski rat je prisilio porodicu Cvijetić na česte promene mesta boravka i Bogdanovog školovanja. Učio je osnovnu školu od Banja Luke, preko Dravara i Beograda, i ponovo Banja Luke, sa svim nedaćama i teretima koje nose česte selidbe u ratnim okolnostima. Srednje obrazovanje je sticao u Beogradu, Bugarskoj i Banja Luci, da bi se 1951. upisao na Državni institut za fizičku kulturu. Opredeljenje za poziv profesora u oblasti fizičkog vaspitanja je logičan put jednog svestranog sportiste koji je bio uspešan gimnastičar, atletičar, fudbaler,

odbojkaš, košarkaš, kajakaš, i na kraju rukometaš. Kao student DIF-a, nastupao je za ekipu svog fakulteta na propagandnim turnirima koji su igrani u Beogradu, uz učešće beogradskih ekipa Crvene zvezde, Železničara, Radničkog i Dinama iz Pančeva. Svestrani sportista, u rukometu na malom terenu pronašao je pravi sport za svoje kvalitete. Zvezdin kapiten Dejan Mandić pozvao je Bogdana Cvijetića da pristupi klubu koji je prvi povukao radikalan potez, da ekipa Crvene zvezde ubuduće igra samo mali rukomet. Ovu ideju u naredne četiri godine prihvatiće sve ekipe ne samo u tadašnjoj Jugoslaviji, nego i širom rukometne Evrope. Tako je rukomet u sadašnjem obliku transformisan iz velikog rukometa igranog na terenima fudbalskih dimenzija. Bogdan Cvijetić dodaje nov kvalitet jednom perspektivnom timu. Bogdan je, kao istinski vođa, iz ekipe DIF-a u Crvenu zvezdu doveo Ivu Lupisa, Acu Milića, Nikolu-Paju Vučkovića, Tomislava Raguša...Igrom punom inventivnog stvaralaštva, Crvena zvezda je nosilac

razvoja rukometa na celom jugoslovenskom prostoru. Ova ocena je potvrđena već 1955. kada zvezdaši osvajaju prvu titulu prvaka Jugoslavije u muškoj konkurenciji, a već sledeće 1956. Crvenoj zvezdi pripada dupla kruna. Osvojeni su i prvenstvo i kup. Za jugoslovenski rukomet je posebno važna 1957. kada je formirana I savezna liga za rukometaše. Crvena zvezda je preko kvalifikacionog turnira izborila zasluženo mesto u elitnom društvu i postala jedan od retkih timova koja u svojoj istoriji niakda nije igrala u nižem rangu. Rezultati i uspesi Crvene zvezde dobijaju na težini ako se zna da su Zagreb, Sarajevo i Ljubljana bili jaki rukometni centri sa mnogo dužom rukometnom istorijom. Kvalitetan skok u igri Crvene zvezde inicirao je junak naše priče-Bogdan Cvijetić, jedan od retkih sportista koji je samo njemu znanim fluidom uspostavljao kontakt sa gledalištem i za rezultata i za gušt svakog gledaoca. Uspevao je Bogdan da posle svake bravure baci pogled u gledalište i u trenu najavi novi spektakl i opet novi, do tada neviđen u ovoj jednostavnoj igri koju je on toliko obogatio da su se tu preplitali snaga u borbi za život sa baletskom elegancijom, kad protivnik još samo pogledom ispraća iznenadan potez majstora. Bogdan je osvajao publiku i igrao za njeno zadovoljstvo, a protivnika prisiljavao na predaju i divljenje. Potez koji može da izvede svako nije dozvoljavala stvaralačka priroda Bogdana Cvijetića, on je mogao ono što ne može niko. Boca je komponovao svoju akciju u trenu, prema situaciji, i zato je bio neuhvatljiv. Kao član leskovačke Dubočice, Bogdan je u finalu sajamskog turnira odigranog 1958. u Leskovcu, celo drugo poluvreme držao publiku na nogama, koja je ovacijama naizmenično pozdravljala Bocine golove i asistencije kojima je bacao u vatru čas Zorana Cvetanovića, najboljeg leskovačkog rukometaša svih vremena, čas Velimira Ćirića, perspektivnog pivotmena i zaljubljenika u Bogdanovu igru. Po završetku utakmice i predaje pehara, publika je dugo ostala na tribinama i žalila što se čudesna igra okončala. I kasnije, Bogdan je osvajao gledališta u Švajcarskoj i Francuskoj. Bogdan Cvijetić nije umeo da se zatvori i igra za sebe i ekipu. On je voleo ambijent i pravio ga kao mađioničar skrivajući loptu, da bi sa širokim osmehom pokazivao da je lopta u mreži protivnika. Kao graditelj, Bogdan je dejstvovao na širokom prostoru između svojih saigrača i, kao pravi dirigent, za tren preformirao raspored igrača, pravio haos u zoni protivnika i asistirao najbolje postavljenom saigraču. Repertoar njegovih dodavanja nije registrovan u udžbenicima rukometne tehnike, Bogdan je improvizovao i komponovao novo i novo na poznatu temu. Moć Bogdanovih asistencija afirmisala je mnoge pivotmene, a pre svih Nikolu-Paju Vučkovića, Peđu Jovanovića, Rikarda Klemenčića, Velimira Ćirića i dr. Bogdan Cvijetić kao realizator bio je uvek u vrhu liste golgetera savezne lige. Šutirao je raznovrsno-sa zemlje iz lažnog dodavanja, iz koraka sa obe noge uvek toliko da iznenadi golmana, a tek u skoku bile su bravure i parade. Snažan odraz omogućavao je zadršku u skoku. Gipkost je stvarala lepezu šuta od klasičnog skoka do totalnog ereta. Bio je precizan u snažnom šutu, a lukav da lažnjakom pošalje golmana u jednu, a loptu u drugu stranu. Prema Bogdanu je činjena nepravda jer se o njemu govorilo pretežno kao igraču sa loptom u rukama, međutim, Bogdan je bio možda još bolji odbrambeni igrač. Njegov prostor u zoni 5-1, na mestu centarhalfa, je bio samo njegov. Čuvao je uspešno najbolje pivoe, zaustavljao najjače šutere, blokirao sve lopte u rasponu svojih ruku i nogu. Bio je pravi golman na liniji

šesterca, iz te pozicije osvojene lopte slao je nepogrešivo u kontra-napad. U moralnom smislu nosio je pozitivnu motivaciju. Predaja nikad, borba do kraja za častan rezultat. Sportmen za uzor i ponos.

Iz ove priče rađa se pitanje gde je i od koga Bogdan Cvijetić to naučio. Bogdan nije imao ni trenere, ni učitelje. Učio je sam, otkrivajući ćudi lopte, pas igre i šuta. U vreme kada je Bogdan došo u Crvenu zvezdu, trener je bio Mihailo Marković, zvani Mića 'Nos', jedan od osnivača rukometne sekcije Crvebe zvezde i jedan od legendarnih igrača koji je ostavio atletiku i trajno se posvetio rukometu, stekao status reprezentativca Jugoslavije,a kao trener ženske juniorske reprezentacije Jugoslavije 1977. postao prvak sveta u Bukureštu sa ekipom koju je predvodila rukometna princeza Svetlana Kitić. Mihailo Marković je, odmah po dolasku Bogdana Cvijetića u Crvenu zvezdu, novog igrača prihvatio kao saradnika za dogovaranje oko najboljih rešenja. U Zvezdi je tako bilo uvek, da se svaki trener konsultuje sa Bogdanom o sadržaju treninga, tehničkim rešenjima i taktičnom opredeljenju. Kao student na DIF-u, bio je dragocen demonstrator u prikazu elemenata rukometne igre na časovima kod proesora Franje Horvatića koji je bio svestan da niko ne može da izvede traženi zahtev bolje od Bogdana. U toj ulozi Bogdan je uživao i davao sve od sebe, pa je kao plod takve saradnje na DIF-u stasala plejada vanserijskih igrača kao Rade Ristić, Radosav Mutić, Paja Vučković, Tomislav Raguš i dr. Kao nenadmašan u ulozi demonstratora, Bogdan će na poziv selektora reprezentacijee Rumunije Nikolaja Nedefa, pokazivati svoje vrhunsko umeće i igračima Hnatu, Mozeru, Gruji, Ivaneskuu, Gacuu....nosocima zlatne medalje sa svetskih prvenstava 1961. i 1964.

Za reprezentaciju Jugoslavije Bogdan Cvijetić je nastupao 11 puta i postigao 21 gol. Iz tog vremena ostala je dilema iz kojih razloga se savezni kapiten Ivan Snoj odrekao usluga igrača takvog formata kakav je bio Bogdan. Obrazloženja koja je davao Ivan Snoj nisu imala argumentovanu podlogu. Ivan Snoj je svoje rukometno 'znanje' kompenzovao činovničkom dokumentacijom, ažurnom i sveobuhvatnom, a zaklanjao se iza trenerskih imena Irisa Dolanca, Krete Pavlina, a posebno Vlade Štencla. Ivan Snoj je bio uspešan kao član Tehničke komisije IHOR-a i kao tehnički sekretar RSJ. Osvojeni trofeji su delo velikih trenera, a na karijeru Ivana Snoja pala je trajna senka zbog upornosti da dokaže svoje subjektino vrednovanje igrača koji je osvajao simpatije rukometnih stručnjaka širom Evrope.

Evo nekih citata: 3 Nikolaj Nedef- trener reprezentacije Rumunije, dvostrukog prvaka sveta:' Cvijetić je takav tehničar i takmičar da bih ga uvek poželeo u svom timu.' 4 Iv Bulonj - trener reprezentacije Tunisa:' Video sam mnogo dobrih igrača, Nemca Kempu, Dance Olsona i Petersona, Šveđanina Jansena, ali Jugoslovena Cvijetića možemo uporediti samo sa najvećim svetskim majstorom Čehoslovakom Erstom. Njegova zadivljujuća preciznost u igri, njegova velika brzina u pokretima i inteligencija u taktici su na najvećem mogućem nivou...' 5 Kurt Valdmark - trener reprezentacije Švedske, dugo godina prvi stručnjak u Evropi:' Malo poznajem jugoslovenske igrače, ali zapamtio sam Cvijetića, crnoputog profesora fizičke kulture.' 6 Rade Stanojević, dugogodišnji sportski hroničar i urednik u listu Politika, 13.11.1960.....' On, najbolji veštak u vladanju loptom koga smo ikad imali, majstorski će, neočekivano i uvek u najpogodnijem momentu dodati loptu saigraču, kome jedino preostaje da zatrese mrežu. Cvijetić jednom doda loptu desnom, drugi put levom rukom, neki put odozdo, a vrlo često iz okreta ili preko glave, ili dok je leđima okrenut saigraču i protivniku. Njegovi pokreti zbunjuju sve igrače izuzev članova njegovog tima, koji su neprestano na oprezu i uvek spremni da loptu prime i postignu gol...' 7 Ljubomir Vukadinović, najbolji sportski novinar Srbije svih vremena, 21.02.1958-Politika:' Šekularac je u malom fudbalu ono što je on u u rukometu-igrač čarobnjak varke. Kad ima loptu, za tren oka pokretom

ramena rastera protivnike oko sebe i otvori put nekom od svojih saigrača. Iz tako stvorenih prilika, gol je neminovan. U 'fintama' je toliko vešt i raznolik da mu varke stalno uspevaju. Izvodi ih brzo, iznenadno, s takvom harmonijom i lepotom pokreta da izaziva oduševljene publike...' Posebnu vrednost imaju mišljenja o Bogdanu Cvijetiću ljudi koji su bili njegovi sarsadnici, kao treneri ili saigrači, afirmisani u sportu i privatnom životu kao vrhunski stručnjaci. Evo deo izvoda: 54 Mihailo Ćuliziborić-Ćuza, trener reprezentativnih selekcija Jugoslavije, trener Dinama iz Pančeva, sa dve titule prvaka Jugoslavije u velikom rukometu 1955. i 1957. godine, afirmisao jugoslovenski rukomet dugogodišnjim radom u Tunisu i Francuskoj, o Bogdanu Cvijetiću kaže:'....Cvijetić je bio poznat po tome što je prema sebi bio toliko strog i zahtevan da mu nije bio ravan ni najstroži trener....Cvijetić je bio žongler sa loptom, neuporediv majstor u tehnici, individualac koji nije igrao samo za sebe, nego isto tako i za kolektiv....Sve je demonstrirao spontano i instiktivno, sa mnogo spretnosti, varkom tela nezavisno od ruke, brzo i elegantno, sa velikom preciznošću, prema okolnostima uočenim u igri. Takvim stilom predstavljao je ekipu za suparnike, a ponekad je iznenadnim rešenjima 'na spavanju' hvatao i svoje saigrače. Imao je savršen osećaj tzv. vremensko-prostorne orijentacije igre, a da pritom ne otkrije svoju nameru niti pogledom, niti gestom Imao je 'oči na sve strane', širok vidni ugao, dok mu je centralni pogled lutao na suprotnu stranu. U tom mu je znatno pomogla njegova neobično izražena gipkost tela i zgloba ruke, kao rezultat strpljivog i mukotrpnog rada na treninzima. Iako je bio izraziti individualac koji je na terenu izvodio sve ono što drugi nisu mogli, nesebično je učestvovao u igri, otvarao prostor saigračima, navodeći protivnika na sebe, da bi onda nesmetano poslužio slobodnog igrača u situaciji za postizanje gola. Oduševljavao je visokom tehnikom i bogatim repertoarom finesa u igri, tako da je mnogo učinio na popularizaciji rukometa u samom začetku, kada je ovaj sport tražio svoje mesto pod suncem. Kao takav, bio je cenjen i van granica naše zemlje. Čuveni rumunski selektor Nedef ga je više puta pozivao na pripreme svoje reprezentacije kao demonstratora....Boca Cvijetić je bio najpopularniji igrač jedne generacije takođe vrsnih rukometaša...' 55 Dipl.ing. Dejan Mandić, standardni prvotimac Crvene zvezde, njen osnivač i dugogoddišnji kapiten:' najizrazitiji nosilac specifičnog stila igre i njen najbolji interpretator bio je, bez sumnje, Bogdan Cvijetić. Stamene fizičke građe, pokretljiv, sjajne koordinacije pokreta, igrom sa obe ruke ibriljantnom tehnikom, po prirodi uporan i borben, Bogdan je bio najbolji igrač u jednom timu dobrih i iskusnih igrača. Bio je jedan od golgetera ekipe, ali je i duhovitim asistencijama prema saigračima mogao da nadmudri odbranu protivnika i tako omogući postizanje golova. Ne treba ni pominjati da je, kao veliki borac, daavo pun doprinos u igri u odbrani, što nas samo utvrđuje u uverenju da je bio kompletan igrač najviše klase. Sportista po vokaciji, bio je sportista u svakoj pirlici i sa podjednakom ozbiljnošću pristupao je svakoj utakmici i svakom protivniku. U odnosu sa saigračima bio je uvek korektan, čak i onda kada bi se opravdano ljutio zbog nepotrebnih grešaka pojedinaca, ili u periodima slabije forme ekipe, u porazima koje je teško, vrlo teško podnosio.' 56 Prim.dr. Svetislav Stonkić, prvotimac Crvene zvezde, reprezentativac Jugoslavije i savezni kapiten ženske seniorske reprezentacije, dugogodišnji lekar rukometnih selekcija Jugoslavije:' Bogdan Cvijetić, snažan, brz, izdržljiv, požrtvovan, a iznad svega-besprekoran tehničar. Može se reći da ga je lopta strasno volela. Kao da je znala da u njegovim rukama ima punu zaštitu i sigurnost, sa punim osećajem da će biti upućena u pravo vreme ponovo u sigurne ruke ili će se naći golmanu iza leđa. Boca je sa loptom bio pravi virtuoz. Siguran u odbrani, furiozan u napadu. Kada je imao loptu u rukama, znali smo da u zamisli realizacije ima nekoliko rešenja. Najčešće da postigne pogodak, da proigra pivotmena, da doda levo ili desno od sebe, a onome ko dobije takvu loptu ostaje lak posao da uspešno završi akciju. 57 Posebno se znalo da su-kada je Boca u skoku-sva rešenja moguća. Lopta ide prema onome ko se nalazi u najpovoljnijoj poziciji da postigne gol. To je mogao da ostvaruje samo igrač besprekorne tehnike i sa izuzetnim pregledom igre.Bio je mozak tima, vođa igre. Bez njega bili smo solidna ekipa, sa njim izvrsna. 58 Podjednako je shvatao angažovanje na treningu i na utakmici, svestan da na taj način ostvaruje individualni i kolektivni napredak, služi za primer drugima, a on je tome uvek težio. Bio je veliki igrač. Na prste jedne ruke bi se mogli nabrojati igrači njegovih kvaliteta u svetu. Nesebičan, sa velikim zadovoljstvom je svoje znanje prenosio drugima, posebno mlađima, svojim učenicima...' Citirana mišljenja o Bogdanu Cvijetiću su spontani konzensus o velikom igraču koji je izazivao nepodeljeno divljenje u svakom segmentu rukometne igre. Bogdan Cvijetić je u svojoj bogatoj i dugoj karijeri imao i posebnost u činjenici da je dugo, vrlo dugo, bio u dvostrukoj ulozi igrača i trenera. To mogu samo veliki autoriteti, a to je Bogdan obavljao elegantno i racionalno uz veliku podršku saigrača i učenika. Istovremeno je igrao i stvarao igrače i ekipe uz rezultate koji su najverovatnije jedinstveni u sportu. Uvid u Bogdanovu rukometnu karijeru je putovanje kroz vreme koje je za njega-rukometnog majstora-stalo u zenitu snage i znanja i trajalo dok sam nije rekao:' Sada je ipak dosta.' To je bila teška odluka za čoveka iza koga su ostale pobede i mnogo igrača i timova čiji je bio tvorac. U matičnom klubu je proveo jednu deceniju, osvojio dve šampionske titule i jedan kup. U sezoni 1959-60 je u Crvenoj zvezdi i igrač i trener. Još jednom je sedeo na klupi Zvezde 1964/65 gdine, ovoga puta samo kao trener. Uspešnu karijeru i igrača i trenera Cvijetić nastavlja u Švajcarskoj u klubu Internacional iz Ženeve koji za dve godine uvodi u II ligu iz regionalne. Od 1965. u Francuskoj Bogdan igra za i trenira klubove: Kaluir, Šarore, Vilfranš, Gajar i Evijan. Čudesne rezultate je ostvario sa ekipom Vilfranš, koju je od regionalne lige doveo do I najkvalitetnije lige Francuske i u sezoni 1966/67 bio treći klub u Francuskoj. Na mnogobrojne pozive iz Švajcarske, Cvijetić se vraća u Ženevu i kao igrač, i kao trener brani boje kluba

Šenoa . Istovremeno je trener Univerzitetske reprezentacije grada Ženeve. Pored sportske aktivnosti u klubovima, Bogdan je profesor na fakultetu za fizičku kulturu i tako do 1994. godine, kada je penzionisan u svojstvu federalnog eksperta za sportske igre rukomet i košarku. Sada Bogdan Cvijetić živi na relaciji Beograd-Ženeva kao vrlo situiran građanin u porodici sa suprugom Jovankom. Kći Vera je advoakt i udata, ima dvoje dece-Bogdanovih unuka-koji su Bogdanova radost i bogatstvo. Sin Kristijan je profesor fizičke kulture i fudbalski trener, po onoj narodnoj 'Iver pada pored klade'. Sve reči, kojima je opisivana blistava karijera do sada neprevaziđenog čarobnjaka sa rukometnih terena od šljake, betona, parketa i tatrana , potkrepiće fotografije koje potvrđuju raskoš talenta i velemajstorsko dostignuće kao rezultat upornosti i istrajnosti na putu do savršenstva. Mladima za uzor i primer. Obrada Petar Lazarević