Provodnici, kablovi, Provodnici, kablovi, konektori i razdelnicikonektori i razdelnici

OzvučavanjeOzvučavanje

Provodnici i kablovi služe da povežu dve komponente audio sistema.

Konektori se nalaze na krajevima kablova i spojnim tačkama audio uređaja.

Provodnik se sastoji iz provodnog jezgra i izolacije.

Provodno jezgro može da bude puna žica ili uzica (veći broj tankih provodnih niti). U prvom slučaju se radi o krutom a u drugom o fleksibilnom provodniku. Izolacija je najčešće izrađena od određene vrste plastike ili gume ili kombinacije ova dva materijala.

Dva ili više provodnika međusobno slepljenih ili u zajedničkom plaštu čine kabl.

Kablovi mogu imati različitu konstrukciju gde pored zajedničkog plašta postoje i metalni omoti ili opleti (širm) koji štite signale u provodnicima od elektromagnetnih smetnji.

ProvodniciProvodnici

Provodnik: kalajisana ili posrebrena uzicaIzolacija: FEP masaBoja: bela, zelena, žuta, siva, roza, plava, crvena, crna, ljubičasta

Mikrofonski i linijski Mikrofonski i linijski kablovikablovi

Provodnik: Cu uzicaIzolacija: PVC odnosno PEEkran: Jednostruki ili dvostruki omot od Cu žicaPlašt: Meki PVC

Ovaj kabl se koristi kod izrade kabl-formi na prespojnim poljima i koncentracijama audio linija, kao i za povezivanje audio uređaja pomoću XLR konektora. Omot kabla obezbeđuje poterebnu ekranizaciju audio signala radi zaštite od smetnji.

Provodnik: Super fleksibilna Cu uzicaIzolacija: PE Unutrašnji plašt: Poluprovodni PEEkran: Dvostruki omot od Cu žiceSpoljašni plašt: Meki PVC

Kabl NAUK 100 predstavlja standardne jednoparične audio kablove, sa širokim područjem primene u profesionalnim audio sistemima svih vrsta. Ovaj kabl je predviđen pre svega za izradu priključnih kablova sa XLR konektorima. Pored primene za prenos audio signala linijskog nivoa, ovi kablovi se mogu koristiti i za prenos mikrofonskog signala u sredinama sa normalnim nivoom električnih smetnji.

NAUK 200Provodnik:Cu uzicaIzolacija: PEEkran preko parica: Dvostruki omot od bakarne žiceSeparacioni plašt: PVCEkran preko jezgra: Oplet od Cu žiceSpoljašni plašt: PVC

Višeparični audio kablovi primenjuju se svuda gde je potrebno grupisanje srodnih linija za prenos signala uz optimalno korišćenje raspoloživog prostora.

Konstrukcija mikrofonskog kablaKonstrukcija mikrofonskog kabla

Varijante oklopa mikrofonskog kablaVarijante oklopa mikrofonskog kabla

a) omot

b) pletenica

c) omot i pletenica

d) dvostruki omot

Višeparični mikrofonski kabloviVišeparični mikrofonski kablovi

“ “ Star – quad” mikrofonski kabl Star – quad” mikrofonski kabl

Povećanje slabljenja spoljašnjih smetnji za do 20 dB u odnosu na standardni kabl sa dva provodnika istog ekvivalentnog preseka.

Zvučnički kabloviZvučnički kablovi

Zvučnički kabl – sastavni elementi Zvučnički kabl – sastavni elementi

Provodnik: Finožičana bakarna uzicaIzolacija: PVC masaOmotač: PVC masa

Provodnik: Super fleksibilna Cu uzicaIzolacija: PVCPlašt: Kristalni PVC

Kablovi NAUK 900 i NAUK 905 primenjuju se za izradu fleksibilnih veza između pojačavača snage i zvučnika u studijskim monitor sistemima i profesionalnim sistemima ozvučivanja

Unutrašnji provodnik: Fleksibilna Cu uzicaIzolacija: PVCSpoljašni provodnik: Omot od Cu žicePlašt: meki PVC

Kablovi NAUK 901 i NAUK 904 koriste se za izradu pokretnih fleksibilnih priključnih kablova za povezivanje zvučničkih sistema sa pojačivačima snage i instalacionim priključnicama zvučničkih linija u profesionalnom sistemu ozvučavanja, pomoću konektora NEUTRIK "SPEAKON"

Zvučnički kablovi standardne Zvučnički kablovi standardne konstrukcije: kružnog preseka (levo), konstrukcije: kružnog preseka (levo), trakasti (desno)trakasti (desno)

Zvučnički kablovi specijalne Zvučnički kablovi specijalne konstrukcijekonstrukcije

Koaksijalni kabloviKoaksijalni kablovi

Unutrašnji provodnik: Cu žica / SnCu uzica / Cu uzicaDielektrik: PESpoljašnji provodnik: Oplet od Cu žice ili SnCu žicePlašt: PVC

Koaksijalni kabl sa oznakom RG i karakterističnom impedansom 75Ω, koriste se u širokom području komercijalne elektronike i visokofrekventne tehnike

Optički kabloviOptički kablovi

Izolacija:Tajt izolovano vlakno 900μmNoseći elementi:Sloj aramidnih vlakana zatezne sile 500N (min)Omotač: Plašt od bezhalogenog negorivog HFFRTip: SIMPLEX; ZIP CORD; FLAT TWIN

Kablovi su namenjeni za unutrašnju montažu gde se zahteva direktan konektorski završetak.

Princip povezivanja audio uređaja Princip povezivanja audio uređaja

Kabl predstavljen električnim podužnim Kabl predstavljen električnim podužnim (raspodeljenim) parametrima (raspodeljenim) parametrima

Karakterisstična impedansa kablaKarakterisstična impedansa kabla

''

''0 CjG

LjRZ

'

'0 Cj

RZ

'

'0 C

LZ

Modul kModul karakteristiarakteristične impedanse čne impedanse kablakabla

nf vf

r

dZ

r

log276

0

2

10 log

138

d

dZ

r

dva paralelna provodnika

koaks. kabl

KarakteristiKarakteristična impedansa kabla - čna impedansa kabla - primeriprimeri

ucuo ZZZ 0

Zuo – ul. impedansa kabla sa otvorenim drugim krajem

Zuc – ul. imped. kabla kada je njegov drugi kraj kratko spojen

Merenje karakterističnMerenje karakterističnee impedans impedansee kabla kabla - - ZZ00

Brzina prostiranja električnih signala kroz Brzina prostiranja električnih signala kroz kablove kablove

r

cv

r = 2,1 – 5 dielektrična konstanta izol. materijala kabla c – brzina em talasa u vazduhu – 300 000 km/s

r

Materijal / sredina

r

Vakuum 1

Vazduh 1,0167

Teflon 2,1

Polietilen 2,25

Polipropilen 2,3

PVC 3 do 5

oko 30% niža od brzine prostiranja elektromagnetnih talasa u vazduhu - 210 000 km/s.

Kabl kao prenosna linijaKabl kao prenosna linija

Dužina kabla veća od /4 - u njemu dolazi do refleksija i disperzije signala. Da bi ove pojave bile što manje izražene kabl mora imati konstantnu karakterističnu impedansu.

U kablu nema pojave prostiranja (ne moramo voditi račna o njegovoj karakterističnoj impedansi) - njegova dužina mora biti manja od 0,1 ( dužina električnih talasa u njemu).

Talasna dužina analognog audio signala na frekvenciji od 20 kHz u tipičnom audio kablu (brzina signala je 210 000 km/s) je oko 10 km.

Kablovi kao kola Kablovi kao kola sa koncentrisanim sa koncentrisanim parametrimaparametrima

(km),21

1,0max

max kHzfl

20 kHz – 1 km, 60 kHz – 300 m

Mikrofonski kablovi Mikrofonski kablovi

Rg - 100 - 300 , Rp - 1,5 k,

C - 80 pF/m, R – 17 m /m/mm2

22222

1

1

pg

pgg

jp

RR

RRCe

V

CRR

RR

pg

pg

1

Mikrofonski kabloviMikrofonski kablovi - slabljenje signala na - slabljenje signala na visokim frekvencijamavisokim frekvencijama

slabljenje 3 dB

gRCf

2

13

Impedansa mikrofona Rg = 200

Podužna kapacitivnost kabla C’ = 80 pF/m

Dužina mikrofonskog

kabla (m)

f3

(kHz)

f1

(kHz)

f0,5

(kHz)

50 199.0 101,5 69,4

100 99,5 50,7 34,7

200 49,8 25,4 17,4

300 33,2 16,9 11,6

Kablovi za linijske signale Kablovi za linijske signale

mVfdt

dV 2

mC VCfdt

dVCI 2

p

mp

R

VI

2

22pC III

Impedansa opterećenja Rp = 600

Podužna kapacitivnost kabla C’ = 130 pF/m

Vm = 3,2 V na 16 kHz

Dužina mikrofonskog

kabla (m)

Ic

(mA)

Ip

(mA)

I (mA)

50 2.1 3,8 4,3

100 4,2 3,8 5,7

200 8,4 3,8 9,2

300 12,6 3,8 13,2

Potrebne struje linijskog Potrebne struje linijskog pojačavačapojačavača

Zvučnički kabloviZvučnički kablovi

XLR kXLR konektori onektori

(za mikrofonske i linijske (za mikrofonske i linijske signale)signale)

XLR konektori - kablovski

XLR konektori - kablovski

XLR konektori – za ugradnju

Kontakt Signal

1 masa ili „štit“/ uzemljenje

2 normalna faza +V/“hot pin“

3 invertovana faza –V/“cold pin“

XLR konektori – raspored kontakata

XLR konektori – međusobno povezivanje

¼ in ili 6,3 mm ¼ in ili 6,3 mm konrktori konrktori

¼ in (6,3 mm) konerktori

(TRS – tip, ring, slave, phone plugs and jacks)

utikač (plug) gnezdo (jack)

TRS konektori imaju tri kontakta. Kod simetrične veze signal u fazi (+V) dolazi na vrh konektora (Tip), signal sa obrnutom fazom (-V) dolazi na prsten (Ring), a uzemljenje (masa) dolazi na donji deo - „rukav“ konektora (Sleeve).

Kada se koristi za stereo prenos, levi kanal se povezuje na vrh, desni kanal na prsten, a masa na rukav.

Postoji verzija TRS konektora bez prstena, Tip-Sleeve - odnosno mono verzija.

Povezivanje XLR konektora i TRS utikača

RCA (činč) konrktori RCA (činč) konrktori

ženski RCA muški RCA

RCA (Radio Corporation of America) konektori su primenjivani na fonografima i gramofonima. Osetljivi su i nemaju neku veliku primenu kao profesionalni audio konektori.

Prenose nesimetričan signal, odnosno imaju dva kontakta: jedna prenosi signal, a drugi je vezan na masu. Najčešće se koriste pri vezivanju Hi-Fi i audio/video komponenata.

Kodirani su bojama na sledeći način: žuti konektor prenosi kompozitni video signal, beli konektor prenosi levi audio kanal, crveni konektor prenosi desni audio kanal stereo signala.

BNC konrktori BNC konrktori

muški BNC ženski BNC

BNC (Bayonet Neill-Concelman) konektori su prevashodno namenjeni za povezivanje amaterskih antenskih kablova, kompjuterske mreže, RF i profesionalnih video signala.

U audio tehnici našli su primenu na kablovima koji prenose sync signal digitalnog „word clock“-a.

DIN konrktori DIN konrktori

DIN konektor sa 5 pinova

DIN konektori su se šesdesetih i sedamdesetih godina koristili za povezivanje kućnih audio uredjaja (magnetofona, pojačala, gramofona). Naziv potiče od skraćenice za ”Deutsches Insitut für Normung”, jer podleže jednom od mnogih standarda te institucije.

Imaju 13,2 mm u prečniku i najčešće se mogu naći u izvedbama od 3, 5 i 7 kontakata.

U digitalnim muzičkim sistemima DIN je našao primenu kao konektor za MIDI vezu instrumenata.

Konektori Konektori za zvučnikeza zvučnike

(Speacon)(Speacon)

muški za kabl ženski za kabl

muški ugradni ženski ugradni

Speacon konektoriSpeacon konektori

Speacon parovi konektoraSpeacon parovi konektora

Konektori Konektori za napajanje za napajanje audio uređajaaudio uređaja

(PowerCon)(PowerCon)

PowerConPowerCon

Tri kontakta: L, N, GND

PowerCon – ulaz/izlaz PowerCon – ulaz/izlaz kodirani (bojom i kodirani (bojom i

mehaničkim ključem)mehaničkim ključem)

Razdelnici audio signalaRazdelnici audio signala

• Razdelnici ¼ in (6,3 mm) – (standard jacks)

• Razdelnici 0,173 (4,4 mm) - (mini, TT, tiny telephone, bantam jacks)

Razdelnici, (jackfields, patchbays, patchfields)

Razdelnik 6,3 mm, 24 u jednom redu

Razdelnk 4,4 mm, 48 u jednom redu

Gnezda 6,3 mm

Gnezdo 4,4 mm (mnijaturno, bantam)

Izgled konektorskog gnezda (levo) i njegov Izgled konektorskog gnezda (levo) i njegov šematski prikaz (desno)šematski prikaz (desno)

Načini vezivanja gnezda na razdelnicima 1Načini vezivanja gnezda na razdelnicima 1

normalizovano donje gnezdo (levo), normalizovano gornje gnezdo (sredina) i normalizovana oba gnezda (desno)

Načini vezivanja gnezda na razdelnicima 2Načini vezivanja gnezda na razdelnicima 2

paralelno (levo) i izolovano (desno)

Utikači (plugs) – 6,3 mm, 4,4 mm