PROLETARETE TE GJI~HA VENDEVE, BASHKOHUNI!

Viti III

41987

FIZIONOMIA POLITIKEE POPULLIT SHQIPTAR NE JUGOSLLAVI

Në literaturën tonë ilegale, e sidomos në agjitacion e propagandë, kurdoherëështë potencuar fakti se lëvizja jonë për konstituimin e Republikës së Kosovësështë bërë gjithëpopullore. Shtypi ynë revolucionar e ka provuar këtë me fakte,duke shkruar gjerësisht për demonstratat e vitit 1981 ("Liria", Organd ··OMLK,etj.), si dhe për burgosjet masive nga të gjitha klasat dhe shtresat e popullittonë, protestat e pakënaqësitë e masave të gjera popullore, .pushimin nga punaetj. ("Zëri i Kosovës", Organ i LNÇKVSHJ dhe mandej organ i LPRK fishLRSSHJ f, si dhe gazeta "Punëtorët"). Për shkruarjen e parullës "Kosova-Republi-kë" u dënuan pleq e fëmijë në çdo skaj të vendit tonë.

Këtë realitet shoqëror së pari e shtroi teorikisht OMLK, në të mirënjohurat"Teza rreth Frontit Popullor për Republikën e Kosovës" (verë e vitit 1981).Mbi këtë bazë, Mbledhja e Parë e Përgjithshme në Programin e Lëvizjes Popu-llore për Republikën e Kosovës sanksionoi se në radhët e saj, në këtë frontmasash që po rritet për ditë, ashtu siç janë të angazhuar në praktikë, duhetedhe të organizohen: klasa punëtore, fshatarësi a, Inteligjencia, rinia, gratë,si dhe elementët përparimtarë nga radhët e borgjezisë kosovare, pavarësishtnga bindjet politike e fetare, pavarësisht nga dallimet sociale, klasore e ndarjakrahinore, Dhe ky organizim të ngritet mbi këtë parim: "Bazë e LPRK ështëaleanca e klasës punëtore me fshatarësinë, nën udhëheqjen e klasës punëtoredhe të pararojës së saj marksiste-leniniste, që po del nga lëvizja marksiste-leni-niste e Kosovës". Pra, pjestarë' të . të gjitha klasave dhe shtresave shoqëroremund dhe duhet të përfshihen në front, por me kusht që ata të mos jenëre aksionarë - ballistë, zogistë ose fashistë.

Një bashkim i këtillë i masave në front është i mundshëm, sepse Republikangërthen interesa të përbashkëta të të gjiitha klasave dhe shtresave, bazëkjo e cila ka bërë që të krijohet edhe një fizionomi adekuate politike etyre si shprehje e koncentruar e këtyre interesave klasore. Kjo fizionomi

politike e shoqërisë kosovare është e kushtëzuar dhe e lidhur me çështjen eRepublikës, jashtë së cilës nuk mund të arrihet në përcaktime të drejta.

Njohja e fizionomisë politike të shoqërisë kosovare është kusht që parimii lartshënuar marksist-leninist mbi përbërien e frontit tI! masave të gjera popu-llore, mbi rolin udhëheqës të klasës punëtore, të mos mbetet një parim abstrakt,vetëm teorik, po të mishërohet në realitetin shoqëror, të shihet vërtetësi ae tij dhe prandaj të zbatohet drejt e me konsekuencë në praktikë.

Klasa punëtore e Kosovës forca kryesore që mban prodhimin shoqëror nëKosovë, i cili për nga karakteri është kapitalist, por në një shkallë shumëtë prapambetur krahasuar me republikat tjera të Federatës jugosllave •. Sie tillë ajo është klasa më e organizuar, forca kryesore dhe pararojë e popullittonë të robëruar. Prandaj, klasa punëtore është klasa më e interesuar për liri,barazi e të drejta demokratike.

Klasa punëtore e Kosovës ka interesa të mëdha të lidhura ngusht me çështjene Republikës. Kjo rrjedh nga fakti se klasa punëtore është shumëfish e shtypurdhe e shfrytëzuar. Mbi supet e saj rëndon zgjedha e kapitalizmit, e cila kakushtëzuar eksploatimin e saj; kjo është e keqja kryesore, e cila ka bërë qëklasa punëtore të jetë e privuar nga e drejta për të jetuar në mirëqenie. Porse ,edhe më të rëndë pozitën e saj, në të gjitha aspektet, e bënë robëria, marrë-dhënietkol6nialiste, të cilat kanë bërë që të egërsohet eksploatimi klasor isaj. ..

Pushtimi, në radh të parë, ka bërë që klasa punëtore e Kosovës të mosjetë unike, sepse është e copëtuar ndërmjet tri republikave - Sërbisë, Maqedonisëdhe Malit të Zi. Kjo ka pas për pasojë zvogëlimin e forcës së saj si klasëdhe, si rrjedhim i kësaj, edhe mundësinë më të vogël për të luftuar në shkallëkombëtare në mbrojtje të interesave të veta klasore, të ekzistencës dhe tëtë drejtave demokratike e lirive politike.

Klasa punëtore e Kosovës, si rezultat i moszhvillimit të përgjithshëm tëvendit, është klasa më e vogël për nga numri në krahasim me klasën punëtoretë republikave të tjera. Kjo, sidomos, rrjedh nga fakti se nuk është e zhvilluarindustria dhe nuk ka qendra të mëdha industriale, që të bashkojë me disa mijërapunëtorë në rajon, gjë që thuaja në të gjitha pjesët tjera të Federatës klasapunëtore është e bashkuar në përmasa të mëdha (deri në 100 e 200 mijë nënjë qytet). Ndërsa popullsia shqiptare, e cila arrin mbi 2 milionë, dhe me 60%të aftë për punë, të mos arrijë as në 300 mijë të punësuar (edhe në admi-nistratë, edhe në prodhim) - më së qarti provon moszhvillimin e klasës punë-tore të Kosovës.

Klasa punëtore e Kosovës është ekonomikisht më e eksploat uara. Kjo rrjedhnga fakti se djersën e saj, fuqinë e saj punëtore nuk e shfrytëzon. vetëm borgje-zia kombëtare, por shumë më tepër dhe më egërsisht e shfrytëzojnë pushtuesit,të cilët, qoftë direkt qoftë indirekt, përvetësojnë jo vetëm pjesën dërrmuesetë mbivlerës, por edhe të mirat materiale që i krijon ajo - si lëndë të paraose si gjysëm fabrikate. Kjo ka pas për pasojë edhe gjendjen më të rëndëekonomike, varfërinë më të madhe të klasës punëtore të Kosovës në krahasimme klasën punëtore të çdo republike dhe me mesataren federative.

Shtypja politike, si rrjedhim, poashtu është shumëfish më e madhe mbi klasëntonë punëtore. Përderisa me protestat që bënë klasa punëtore në republikattjera, ndaj saj sillen me butësi dhe me demagogji orvaten ta shpartallojnëprotestën; ndërsa kur klasa jonë punëtore proteston, ajo menjëherë kërcënohet,policia rrethon fabrikat ose punëtorët që protestojnë. Mandej pasojnë dënimet:arrestimet, burgosjet, suspendimet nga puna etj. .

Kjo gjendje, ndër të tjera, pati për pasojë faktin se klasa jonë punëtorembeti më pas në luftën ekonomike kundër borgjezo-revizionistëve. Lëvizja grevi-ste e Kosovës, krahasuar me nivelin dhe fuqinë e saj në republikat tjera dhenë shkallë federative, është më e dobëta dhe më e pafuqishmja. Deri te kjogjendje erdhi sepse pushtuesit më me lehtësi shtypin e shpartallojnë grevate punëtorëve kosovarë, të· cilave menjëherë iu japin karakter politik dhe ietiketojnë si të nxitura nga "armiku", "irridentistat" etj •.

Kjo gjendje e ka bërë klasën tonë punëtore të jetë më e matur dhe mëme vështirësi të hidhet në greva. Nga kjo nuk del konkluzioni se ajo ështëe hutuar dhe nuk din se kundër kujt duhet drejtuar goditja kryesore. Ajo këtë

e din dhe e provoi me argumente bindëse gjatë vitit 1981. Kur shpërthyendemonstratat revolucionare, klasa punëtore mori pjesë masovikisht dhe u bëforca kryesore e tyre, motori që ndikoi të zhvillohen në rrugë revolucionare.Kështu, praktikisht, gjatë kësaj kohe, klasa punëtore i kaloi caqet e luftësekonomike, për më tepër ajo bëri një lidhje të ngushtë të luftës ekonomike,për ta shirë fuqinë e krahut me kushte më të mira dhe kështu për ta siguruarekzistencën, me luftën politike, për të drejta demokratike dhe liri politike,duke i dhënë goditjet më të fuqishme pushtuesve, shkaktarëve kryesorë përgjendjen e saj tepër të rëndë që ka sot. Nga grevat, punëtorët kaluan në demo-nstrata, duke i lidhur kështu ato, greva e demonstrata, në' një tërësi të pa-ndashme: në luftën dhe rezistencën kundër pushtuesve.

Angazhimi rnasovik i punëtorëve kundër pushtuesve, nuk ishte dukuri e rastit,kur dihet botërisht se demonstratat nuk ndodhën brenda ditës në të gjithavendet. Ajo në çdo qytet u bë boshti dhe forca kryesore e demonstratave.Kjo ndodhi pikërisht nga fakti se luftën kundër pushtuesve klasa punëtore eka kuptuar thelbësisht. Në njërën anë ajo don ta heqë pushtimin, mënyrëne egër të shfrytëzimit e të shtypjes, që e ka sjellë buzë ekzistencës dhe poia errëson të gjitha perspektivat, po ia keqëson vazhdimisht pozitën ekonomikee politike, sepse shfrytëzimi vetëm po intensifikohet. Në anën tjetër, klasapunëtore këtë luftë e bënë edhe për të shtruar rrugën drejt revolucionit esocializmit. Socializmi në Kosovë do të jetë aq larg sa më gjatë të. ekzistojëpushtimi serbo-maqedono-malazez në Kosovë dhe robëria e popullit shqiptar,sepse kjo gjendje nuk krijon kushtet objektive shoqërore-ekonomike e politiketë nevojshme për të hapur perspektivat e luftës për. socializëm. Prandaj, aspira-tën për Republikë, për demokratizim të shoqërisë kosovare, klasa punëtoree varë drejtpërdrejtë nga çështja e socializmit.

Në lëvizjen për Republikë, pra, për qëllime kaq të larta është inkuadruarklasa punëtore, shprehje politike e së cilës është lëvizja marksiste-leninistee Kosovës. Prandaj,' punëtorët, marrë në tërësi si klasë, politikisht janë forcavendimtare dhe më konsekuent ja, motori i forcës së lëvizjes popullore përRepublikë.

Përveç qëllimeve të larta për socializëm, me konstituimin e Republikës sëKosovës klasa punëtore do të fitojë shumë të drejta demokratike e liri politike:do të krijohet uniteti i saj Që shkallë kombëtare, do të rritet e zhvillohetmë tej krahas zhvillimit Industrial të vendit, do të zvogëlohet dukshëm papunë-sia, ekzistenca e saj si klasë do të jetë më e siguruar se sa tash, do të emanci-pohe t dhe arslmohet më tepër etj.

** *Edhe fshatarësia shqiptare është .e lidhur ngusht me çështjen e Republikës;

. natyrisht, interesat e saj lidhur me çështjen e Republikës' dallojnë sipas për-katësisë klasore.

Argatët, si pjesë e proletarizuar e fshatarësisë, gjendjen e tyre shoqëroree shohin si pasojë të kapitalizmit, të varfërisë së madhe që rrjedh kryesishtnga plaçkitjet e pakontroll të pushtuesve. Kjo plaçkitje intensifikoi proletarizimine tyre. Perspektivën e vetme, në këto rrethana, ata shohin te heqja e pushtimit,që do të suprimonte vartësinë koloniale, plaçkitjet e pakontroll nga të huajt.Gjithashtu, zhvillimi më i hovshëm kapitalist i fshatit, do të hapte perspektivatë reja pune. Këtë e shohin sot dhe në praktikë: ndërtimi i fabrikave dhe ngritjae kooperim eve kapitaliste në fshatrat serbe në Kosovë, ka hapur vende tëreja pune dhe kushte më të volitshme jetese. Një mundësi e tillë zhvillimido të krijohej vetëm me konstituimin e Republikës së Kosovës, prandaj Republikashpreh dhe interesat e mëdha të argatëve si klasë.

Edhe fshatarët e vegjël janë në gjendje të pavolitshme. Prona e tyre e vogël,e cila mezi u mjafton për t'u mbajtur në jetë, rrezikohet çdo ditë nga shteti

revizionist i pushtuesve. Rritja e vazhdueshme e çmimeve, e cila sjellë dheshtrenjtim in e punimit të tokës, si dhe grabitjet e pushtuesve, bëjnë që kësajklase të fshatarësisë për ditë t'i rrëshqasë prona nga duart. Rrënlmi i tyreështë i pa perspektivë, sepse çon në proletarizimin e tyre; e kjo, në rrethanataktuale, është me të vërtetë një fatkeqësi e madhe. Këta fshatarë të proletarl-zuar nuk mund të gjejnë punë, dhe i bashkangjiten masës së të papunëve, tëcilët nuk kanë as mundësitë minimale për të siguruar ekzistencën. Këtë procesdo ta ngadalësonte konstituimi i Republikës, sepse përpos që do ta bënte ml'!të qëndrueshme pronën e tyre, për ata që do të proletarizoheshin mundësitëpër punësim do të ishin më të mëdha. Prandaj, për ta goditur pushtuesin, fajto-rin e të gjitha, të këqiave, dhe për t'i hapur perspektiva ekzistencës së vet,fshatarësia e vogël është e lidhur ngushtësisht me çështjen e Republikës.

Fshatarësia e mesme, e cila me pronën e vet dhe me punën e shumtë fami-ljare të. saj, mezi' siguron ekzistencën. Megjithatë, ajo është e pasigurtë nëtë ardhmen, dhe këtë pasiguri ia rrisin për ditë veprimet fashiste të pushtuesve.Prona e mesme e kësaj klase fshatare rrezikohet çdo ditë. Rritja e çmimevetë mjeteve mekanike dhe të plehrave kimike etj. - vazhdimisht zvogëlon mundë-sitë për ta rritur produktivttettn, Gjithashtu mbi ta rëndon dhe rritja e taksave,shtrenjtlml i përgjithshëm i jetesës etj. Heqja e pushtimit, konstituimi i Republi-kës së Kosovës, do ta bënte më të qëndrueshme pronën e mesme, do t'i shtontemundësitë për t'u vetmbajtur familja e klasës së mesme fshatare sepse dotë rriteshin dhe mundësitë për rritjen e produktlvttettt. Prandaj, dhe kjo klasëështë e lidhur ngusht me çështjen e Republikës.

Kështu, marrë në tërësi, fshatarësia është e lidhur; ngusht me çështjen eRepublikës. Realizimi i kësaj aspirate do të përmirësonte pozitën e saj dhedo të krijonte mundësi më të favorshme për ekzistencën e saj, krahas zhvilli-mit të përgjithshëm që duhet të fillojë.

** *InteUgjencia shqiptare, si nje shtresë e shoqërisë, është përgjithësisht e lidhur

ngusht me çështjen e Republikës. Kjo ndodh nga fakti se inteligjericia jonëështë me karakter popullor e liridashës, prandaj dhe e lidhur, ngusht me interesate popullit. Inteligjencia shqiptare, marrë për bazë prejardhjen e saj klasore,ka karakter popullor, sepse kryesisht vie nga radhët e klasës punëtore dhetë fshatarësisë, me interesat e të cilave' mbeti e lidhur edhe në jetën e përdit-shme, po edhe në aspektin politik. Këta faktorë kanë bërë që ajo të jetë nëanën e popullit, të jetë kundër pushtuesve. Si reaksion, pushtuesit ndjekin njëpolitikë diskriminuese ndaj inteligjencies shqiptare - ndiqen nga UDB-ja, arresto-hen, burgosen, diferencohen .politikisht dhe pushohen 'nga puna, etj.

Inteligjencia shqiptare në Jugosllavi, pra, është në shërbim të kombit; ajozhvilloi historiografinë kombëtare, shkencën, letërsinë, artin, kulturën në frymërealiste kombëtare, që ishin faktorë me rëndësi në emancipimin, ngritjen evetëdijes kombëtare dhe të rezistencës kundër pushtuesve.

Çdo pushtues lufton inteligjencien e çdo kombi dhe përpiqet ta diskriminojësa më shumë, ta zvogëlojë numrin e saj dhe ta kthejë në shërbim të tyre,me qëllim që të ngecet zhvillimi kulturor e shpirtëror i kombit, emancipimie civilizimi modern, me qëllim që të degjenerohet e asimilohet. Me qëllimetë njëjta edhe pushtuesit serbo-maqedono-malazezë ndjekin politikë obskurantiste,të ngjashme me inkuzicionet mesjetare. Kjo politikë, e cila sa vie e bëhetmë e qartë, ka bërë që inteligjencia ta shohë shpët irn in e vet vetëm në lidhjetë ngushtë me lirinë e popullit, me konstituimin e Republikës së Kosovës. Ajonuk dënjoi që edhe botërisht t'i mbrojë të arriturat e popullit tonë, të shkencëse të kulturës, dhe kështu të bëjë një sulmë shumë të qëndrueshëm mbi push-tuesit. Një qëndrueshmëri e këtillë e inteligjencies rrjedhë nga fakti se ajonuk anon nga borgjezia kombëtare marrë si tërësi, por nga populli. Prandaj,

edne ajo; me.rezistene~nevet"IJ9 bë,hetfaktor.me r~ildësi, për qëndrUeshin@rhl~dhe' 'mprehjenve rezistencës, të vazhdimit për realizfminre aspiratës përvkonstt-tuimln e Republikës. . ' .

*Një nga . shtresat e shoqërisë, .më aktivja <dhe më e vrullshmja për 'nga ka~

rakteri, inë e angazhuara drejtpërdrejtë lëvizjenpër Republikë është rinia. Po qëse e shohim realisht pjesëmarrjen emasave në lëvizjen për Republikë, delse rinia përbën kolonën sulmuese. të popullit tonë kundër pushtuesve. Ajo ështëpjesëmarrësjarnë masive, si pjesë e shoqërisë, Që lëvizjenfonë rrevolucionare,

Kjo ndodh nga fakti sipushtirni,robëriagodetegërishtrininë. Riniashqiptare,duke u rr itur e duke jetuar në ambient .prolet ar r ose. fshatar? përjeton vuajtjetdhe mjerimin që herët. Ndjenë në kurrizin e saj të. njomë barrën e robërisë.Për. më tepër, kur ajo arrinë moshën për t'u pavarësuar në jetë, pikërisht atë-herë, më tepër se kurrë, errësohet perspektiva e sai, Puna,. si kusht i. domosdo-shëmpër •të ekzistuar dhe për të siguruar' ardl:Imëri!j'ë, është e siguruar vetëmme kushtetutën jugosllave, por në praktikë për shurntcën ajo .është utopi, diçkae parealizueshme •.. Papunësia masive,më e madhja në krahasim me vrnesatarenfederative, ka bërë që rinia shqiptare të mos ketë perspektiva të ekzistencësnë atdhe. .

Si . rrjedhim ajo m~sovikis1it .. merrë ..rrugën' e kurbetrt, në • viset veriore. tëFederatës dhe në botë. Kurbet i, kjo plagë e rëndë. e robërisë, merrë kolonatë tërë të rinjsh, të cilët. dotëmynd të jetonin e punonin në atdhe .sikuratdheu .të gëzolltestatusin e Repubukësbrenda Federatës,

Perspektiva e errët ka bërë që rinia masovikisht të ,jetë e ...revoltuar dhemëaktivja përgjithësisht nëshoqëri. Kjo, plotësisht është :e vërtetë. për rininëshqiptare të. Kosovës, sidomos duhet. të potencohet roli, i rinisë shkollore dhestudenteske.Rinja li. këtyre radhëve përbënë pjesën më luftarake të.Rësajehtre-se; Sikurse" del dhe nga gjykimet e shumta të organizuara .nga.pushtue~it .. ekuislmgët, rinia shkollore dhe ajo studenteske është më aktivja edhe në aspektinorganizativ; ajo është e përfshirë masovikisht në lëvizjen tonë revolucionare,si në atë marksiste-Ieniniste, ashtu dhe në atë patriotike.

Ky revolucionaritet i rinisë Shkollore dhe asaj studenteske është burim ipozitës së saj në një shoqëri të robëruar ... " . . ... ',....., .....' .. ,.. .

Nga kjo nuk duhet krijuar koncepte idealiste. Kur të flite~ për rininë,gjithnjëduhet folur në mënyrë të diferencuar. Sidomos, duhet bërë dallimi midis pjesësdërrmuese të rinisë, . me prejardhje. punëtore' e' fShatare,. nga pjesa e. vogël esaj, me rpej ardhje nga klasat e pasura. Kjo pjesë e rinisë është pjesa më ,edegjeneruar, që në .•këto . situata politike qëndron neutrale; ose. është .. lidhurpas' qerres së borgjezisëkor;nbëtare ose është vënë në shërbim të pushtuesve,"

Mtrëpo.vmarrë si tërësi, si shtresë shoqërore, rinia është luftëtarja më aktivenë .lëvizjen për Republikë. ..

** *Një shtresë tjlitëre shoqërisë, e cila për nga numri përbën gjysmën e kombit,

është gruaja shqiptare .: Gruaja shqiptare është në gjendje shumë. të rëndë: ështëe shtypur shumëfish. Mbi të rëndojnë jo vetëm zgjedha kapitalistedhe regjimii pushtimit, •.por edhli. kanuni .e patrtarkaliz mi, doket e zakonet. fanatike, tëcilat, natyrisht,. janë ushqyer nga pushtuesit për t'u mbajtur më gjatë në jetë.

Si rezultat i kësaj gjendjeje, gruaja shqiptare në çdo sferë ngecë në krahasimme gratë e popujve të tjerë të Federatës. Analf'abetfzrnl është në. shtrirjetë gjerë përgjithësisht në popullin tonë, pot. pjesa dërrmuese' janë gratë. Papunë-sia, si plagë e përgjithshme që godet popullin tonë, më së tepërmi godet gruanshqiptare. Emancipimi, edhepse në shkallë kombëtare shënohet ngecje në këtë

edhe ajo, me rezistencën e vet,po bëhet faktor me rëndësi për qëndrueshmërinëdhe+rnprehjen e rez istencës, të vazhdimit për realizimin e aspiratës për konsti-tuimin e Republikës.

** *Një nga shtresat e shoqërisë, më aktivja dhe më e vrullshrnja për nga ka-

rakteri, më e angazhuara drejtpërdrejtë lëvizjen për Republikë është rinia. Po qëse e shohim, realisht pjesëmarrjen e, masave në lëvizjen për Republikë, delse rinia përbën kolonën sulmuese të popullit tonë kundër pushtuesve. Ajo ështëpjesërnarrësja më masive, si pjesë e shoqërisë, në lëvizjen tonë revolucionare,

Kjo ndodh nga fakti si pushtimi, robëria, godet egërtsht rininë. Rinia shqiptare,duke u rrttur e duke jetuar në ambient, proletar-ose fshatar, përjeton vuajtjetdhe mjerimin që herët. Ndjenë në kurrizin e saj të njomë barrën e robërisë.Për më tepër, kurajo arrinë moshën për t'u pavarësuar në jetë, pikërisht, atë-herë,' më tepër se kurrë, errësohet, perspektiva e, saj. Pun~, si kusht i. domosdo-shëm për të ekzistuar dhe për të siguruar ardhmërinë, është e siguruar vetëmme kushtetutën jugosllave, por në praktikë për shumicën ajo ,është utopi, diçkae parealizueshme., Papunësia masive, më e madhja' në krahasim me mesatarenfederative, ka bërë që rinia shqiptare të mos ketë perspektiva të ekzistencësnë atdhe.

Si 'rrjedhim ajo masovikisht merrë rrugën e kurbetit, në viset veriore tëFederatës dhe ne botë. Kurbeti; kjo plagë e rëndë, e robërisë, merrë kolonatë tërë të rinjsh, të cilët do të ,l1111ndtë jetonin e punonin në atdhe .sikuratdheu të gëzonte statusin e Republikës brenda Federatës,

Perspektiva e errët ka bërë që rinia masovikisht të ,jetë e revoltuar dhemëaktivja përgjithësisht në shoqëri. Kjo plotësisht ështëe vërtetë për rininëshqiptare të Kosovës, sidomos duhet të potencohet roli i rinisë Shkollore dhestudenteske. '.Rinia, e, këtyre radhëve përbënë pjesën më luftarake të, kësajshtre~se~ Sikurse del dhe nga gjykimet e shumta të organizuaranga,.pushtuesit ekuislingët, rinia shkollore dhe ajo studenteske është më aktivja edhe në aspektinorganizativ; ajo është e përfshirë masovikisht në lëvizjen tonë revolucionare,si në atë marksiste-Ieniniste, ashtu dhe në atë patriotike.

Ky revolucionaritet i rinisë shkollore dhe asaj studenteske është burim, ipozitës së saj në, një shoqëri të robëruar.

Nga kjo nuk duhet krijuar koncepte ideallste. Kur të flitet për rininë, gjithnjëduhet folur në mënyrë, të diferencuar. Sidomos duhet bërë dallimi midis pjesësdërrmuese të rinisë, me prejardhje punëtore e' fshatare, nga pjesa e, vogël esaj, me rpej ardhje nga klasat e pasura. Kjo pjesë e rinisë është pjesa më ,edegjeneruar, që në, këto, situata politike qëndron neutrale, ose është ,lidhurpas qerres së borgjezisëkombëtare ose është vënë në shërbim të pushtuesve.

Mirëpo, marrë si tërësi, si shtresë shoqërore, rinia është luftëtarja më aktivenë 'lëvizjen për Republikë.

** *Një Shtresë tjetër e shoqërisë, e cila për nga numri përbën gjysmën e kombit,

është gruaja shqiptare. Gruaja shqiptare është në gjendje shumë të rëndë: ështëe shtypur shumëfish. Mbi të rëndojnë jo vetëm zgjedha kapitaliste dhe regjimii pushtimit, por edhe, kanuni e patriarkalizmi, doket e zakonet fanatike, tëcilat, natyrisht" janë ushqyer nga pushtuesit për t'u mbajtur me gjatë në, jetë.

Si rezultat i kësaj gjendjeje, gruaja shqiptare në çdo sferë ngecë në krahasimme gratë e popujve të tjerë të Federatës. Analfabetizmi është në shtrirjetë gjerë përgjithësisht në popullin tonë, por, pjesa dërrmuese janë gratë. Papunë-sia, si plagë e përgjithshme që godet popullin tonë, më së tepërmi godet gruanshqiptare. Emancipimi, edhepse në shkallë kombëtare shënohet ngecje në këtë

drejtim, ajo më së tepërmi godet gruan shqiptare. Të gjitha këto kanë bërëqë fanatizmi, patriarkalizmi e kanuni të mbahen ende në jetë, dhe të rëndojnëmbi gruan si pranga të rënda mesjetare.

Të gjitha këto mekanizma, që vetëm pushtuesit i shkojnë në dobi, kanë bërëqë gruaja shqiptare të jetë shumë pak pjesëmarrëse në jetën shoqërore. E 'kjo,dihet, më së tepërmi li konvenon pushtuesve, sepse sa më e prapambetur tëjetë gruaja, po në atë shkallë është i prapambetur dhe kombi; prandaj push-tuesit, duke e lënë gjysmën e kombit në errësirë, duan që edhe gjithë kombinronë ta lënë në prapambetje. Kjo, pra, shkon vetëm në favor të armiqve.

Megjithatë, gruaja shqiptare, me forcë, ka çarë errësirën, duke pasur për-krahjen e prindit e të vëllaut arsimdashës e liridashës. Ajo është pjesëma-rrëse në prodhim vetëm me 20%, në shëndetësi rreth 40%, në arsim rreth30% etj. Ky emancipim, edhepse jo në shkallë të mjaftueshme dhe që po pengo-het çdo ilit~ nga pushtuesit, ka bërë që edhe roli i gruas të rritet në shoqëri.

Duke .qenë në një gjendje kaq të rëndë, e cila është pasqyra më drastikee prapa mbetjes së -popullit tonë, gruaja shqiptare, sidomos nxënëset e shkollavedhe studenteshat, janë aktivizuar në lëvizjen për Republikë. Ato edhe gjatëdemonstratave të vitit 1981, 1982 e 1983, ishin pjesëmarrëse aktive në to;edhe ato-u burgosën e u dënuan deri në 13 vjetë.

Pjesëmarrja e gruas shqiptare në lëvizjen për Republikë, pjesëmarrje 00 rritjetë vazhdueshme, është e lidhur ngushtë me interesat e saj jetike. Me njohjene statusit të Republikës, gruaja shqiptare do të fitonte shumë të drejta demo-kratike e liri politike. Do të krijoheshin kushtet për një arsimim të gjerë emasiv, punësia e saj do të rritej, si rezultat dhe do të emancipohej më tepër,do t'i thyente prangat mesjetare dhe të bëhej aktive në jetën shoqërore tëvendit. Një rrjedhë e këtillë është e pashmangshme, natyrisht, në shkallë mezhvillimin e përgjithshëm të vendit, në kushtet e reja të pavarura nga pushtuesite tashëm. Për t'i realizuar këto të drejta, të cilat janë kusht për t'u emanci-puar dhe për t'u çliruar nga prangat e patriarkalizmit, edhe gruaja po bëhetkrah i fortë i lëvizjes për Republikë, po angazhohet gjithnjë më tepër dhegjithnjë më masovikisht.

** *

Me çështjen e Republikës ianë të lidhura edhe klasat sunduese dhe të pasura.Ato nuk janë të lira dhe të pavarura; përkundrazi, ato jaoo të varura dhetë shtypura prej pushtuesve.

Interesat e këtyre klasave lidhur me Republikën dallojnë nga klasat e gjera,sepse ato kanë për objektivë jo lirinë e popullit, por sigurimin e kushteve përtë sunduar e përfituar vetë nga ai sundim.

Borgjezia e re, teknoburokracia, është klasa sunduese në shoqërinë shqiptarenë Federatën jugosllave. Mjetet e prodhimit i qeverisë dhe i drejton ajo, pushte-tin politik e mbanë ajo, ndërsa të mirat nga këto, apo siç thuhet në fjalorinzyrtarë "pjesën e luanit", e marrin pushtuesit, borgjezia serbe, maqedone emalazeze. Mirëpo, në vitet e tetëdhjeta, krahas zhvillimit të prodhimit, u zhvi-llua edhe borgjezia e re shqiptare. Pozita e saj e tashme është bërë e pa-mjaftueshme dhe nuk i përgjigjet rritjes dhe zhvillimit të saj si klasë; përfitimete tashme nuk i plotësojnë nevojat dhe lakmitë e saj në rritje. Në këtë pikëajo bie ndesh me pushtuesit, të cilët duan ta rrisin vazhdimisht pjesën e përve-tësimit të tyre nga mbivlera dhe nga pasuritë shqiptare. Objektivën e vet ajomund ta realizojë -vetëm po që se heq prangat e pozitës koloniale, po që sepavarësohet nga borgjezitë pushtuese. E kjo mund të arrihet vetëm me njohjene statusit të Republikës së Kosovës.Qëndrimi i borgjezi së së re ndaj çështjes së Republikës nuk është unik, ai

është i lidhur ngusht me kastat ekzistuese, që janë shprehje e raportit ndajmjeteve të prodhimit, të pozitës politike ose drejtuese në prodhim.

Për nga qëndr imi ndaj çështjes së Repubilkës borgjezia shqiptare ndahetnë tri kasta. Kasta reaksionare është ajo pjesë e borgjezisë burokratike bashkë-punëtore dhe e lidhur ngusht me pushtuesit, e shitur këmbë e krye tek ta,për të cilën gjë ata i kanë mundësuar një pozitë më të privilegjuar dhe mepërfitime më të majme. Në këtë kastë kryesisht hyjnë "funksionarët e lartë",me pozita në Krahinë, Republikë të Sërbisë dhe në Federatë. Kjo kastë ështëkundër konstituimit të Republikës, sepse ajo do të shënonte zhdukjen e pri vile-gjeve të tyre, njëherit edhe përmbysjen e tyre. Kjo kastë është krahu unitaristproserbomadh, me orientim rankovlçlst,

KaSIa konservatore është ajo pjesë e borgjezisë, e përbërë nga teknoburo-kracia. Kjo kastë paraqitet nën rnaskën e " autonomistëve", që orvaten tëruajnë statuskuonë e tashme, janë kundër keqësimit t!! pozitës së autonomisëkrahinore, por njëherit luftojnë me forcë lëvizjen për Republikë, të cilën edhee akuzojnë se po prish statuskuonë, në një kohë kur pushtuesit po shkelin dhepo cenojnë çdo gjë, kur kanë vendosur administrimin e dhunshëm, si rrugëpër të mbytur o çdo të drejtë e o liri që i garanton Kushtetuta e vitit 1974. Kjokastë e borgjezisë nuk është stabile; ajo e don Republikën sepse do të përfitontenga njohja e këtij statusi, por njëkohësisht frigohet nga pushtuesit se mos poia rrëmbejnë dhe pozitën e garantuar me Kushtetutën në fuqi; prandaj, o ajokryesisht zvarritet pas qerres së pushtuesve. Kjo kastë e borgjezisë përbëhetnga funksionarë (të lartë e komunalë) me orientim titist, dhe anojnë kah borgje-zia liberale kroato-sllovene.

Kasta demokratike dhe përparimtare e borgjezisë shqiptare kryesisht përbëhet(më pak) nga burokratët - nga funksionarët e mesëm e të vegjël, të cilët duantë ngriten në pozita dhe të bëhen funksionarë të lartë me qëllim që të përfitoj-në më tepër; dhe (më tepër) nga pjesa teknokratike e borgjezisë, e cilame heqjen e pushtetit të pushtuesve, të prangave kolonialiste, të plaçkitjessë egër, atyre u krijohen mundësi shumë më të mëdha të pasurimit më tëshpejtë, Kjo borgjezi është kundër pushtuesve dhe shumë ëndërron konstituimine Republikës së Kosovës, si një perspektivë të sundimit të saj të plotë.

Qëndrim identik me kastën demorkatike të borgjezisë së re, ka dhe pjesadërrmuese .e pronarëve privatë - borgjezët klasikë, borgjezia e mesme dhepronarët e vegjël (zejtarët). Të gjitha këto klasa të borgjezisë kapitaliste,kanë interesa të mëdha në çështjen e Republikës. Heqja e pushtimit, parasegji-thash për ta don të thotë heqja e diktatit nga lart, heqja e kufizimeve qëu vihen, mundësitë më të volitshme për zhvillim më të shpejtë, kushte mëtë favorshme për treg etj. Pushtuesit, me qëllim që t'i favorizojnë kolonëtserbë, maqedonë e malazezë, u vëjnë taksa të larta, pengesa juridike etj.,të Cilat kufizojnë dukshëm rritjen dhe zhvillimin e tyre, ndërsa eliminohenshumë nga ta. Pikërisht pse do ta heqë këtë pushtet të egër, borgjezia kapitalis-te është e interesuar dhe inkuadrohet në lëvizjen për Republikë.

Me çështjen e Republikës janë të lidhura edhe klasat e pasura të fshatit,kulakët e borgjezia agrare.

Interesi i kulakëve klasikë qëndron tek synimet e tyre për ta rritur pronën.Në rrethanat e pushtimit, toka përgjithësisht në Kosovë është e ndarë në pjesëtë vogla, thuaja si të ishte e parcelizuar. Fshatarët mezi e mbajnë tokën qëkanë, ndërsa këta kulakë nuk kanë forcë për t'ua blerë atë, apo ua blejnënë vproces të ngadalshëm. Këtë proces gjithashtu e ngadalëson dhe' konkurencaqë u bëhet kulakëve nga grupimet fshatare në kooperime kapitaliste. Sidoqoftë,kulakët e vjetër, me heqjen e pushtimit, do të kenë mundësi më të mëdhapër t'i realizuar synimet e tyre, për ta përforcuar pronën e tyredhe për ta rritur atë. Këta kulakë ua kanë zili kulakëve në republikat tjera,si dhe atyre hungarezë, të cilët i kanë shumë të mëdha pronat, edhe derinë disa qindra hektarë. Padyshim, me heqjen e pushtimit, edhe për këtë klasëdo të krijohen kushte të favorshme, pasi klasat e pasura do të kenë mundësimë të mëdha përfitimi.

Edhe kulakët e rinj, ata që nuk zotërojnë prona private, por që drejtojnëgrupimet fshatare ose kooperim et kapitaliste, kanë interesat e tyre në çështjene Republikës. Pushtimi ka bërë që këto grupime të mos rriten me hov, ndërsaedhe ato që janë të jenë në gjendje gjysmëprimitive. Prandaj, si kusht ekz isten-ce, ato duhet ta kalojnë këtë 'gjendje, e kjo s'mund të arrihet ndryshe përveçse me konstituimin e Republikës. Duke rritur çmimet e mjeteve agroteknikedhe pajisjeve tjera, të plehrave, të farës mbjellëse etj., në njërën anë, ndërsanë anën tjetër, duke e mbledhë kulturën bujqësore me çmim të vjetër, të njëviti të mëhershëm, pushtuesit përgjithësisht realizojnë një eksploatim të madhtë prodhimit bujqësor.

Borgjezla agrare shqiptare, e cila vetëm sa ka filluar të formohet si klasëdecenien e fundit, është në fillim të rrugës së vet për t'u zhvilluar si klasë.Ngadalësimi i zhvillimit të saj, në një kohë kur borgjezia agrare në republikatjo të pushtuara është e zhvilluar dhe e konsoliduar si klasë, rrjedh pikërishtnga fakti -se pushtuesit mbisundojnë në tregun tonë; ata bijnë kulturat bujqësorepër tregun tonë, të cilat i vjelin me çmim të lirë, ndërsa i shesin me çmimtë shtrenjtë. Ky çmim i kulturave bujqësore është thuaja barazi me çmimine prodhimit të tyre në Kosovë. Këto rrethana kanë bërë që borgjezia agrareshqiptare të rritet ngadal, një pjesë e saj nuk arrin të zhvillohet, ndërsa pjesatjetër eliminohet nga konkurenca dhe diktati i pushtuesve. Prej gjitha klasavetë pasura fshatare, prandaj, kjo klasë është klasa më përparimtare, është pjellëe fazës së zhvillimit kapitalist të vendit dhe shumë e lidhur ngusht me zhvilli-min e mëtutjeshëm. Kjo bënë që borgjezia agrare shqiptare të ketë interesatë mëdha në çështjen e Republikës.

** *Nga kjo tabllo del qartë kontradikta midis popullit tonë dhe pushtuesve.

Për ta mbajtur nën sundim sa më gjatë pushtuesit tash po i shkelin edhe tëdrejtat elementare, të sanksionuara me Kushtetutën e vitit 1974; ndërsa tëgjitha mekanizmat kolonial dhe të vartësisë politike i shfrytëzojnë që barrëne krizës ta hedhin mbi supet e popullit dhe të ekonomisë sonë, gjë që ka përpasojë thellimin e gjithanshëm të prapambetjes dhe të rrënimit të ekonomisë,të varfërimit deri në palcë të masave të gjera popullore, për ta çuar popullintonë drejt shpërnguljeve masive dhe asimilimit. Prandaj, si kurrë më parë,sot i gjithë populli ynë, të gjitha klasat dhe shtresat shoqërore që me të vërtetëduan përparimin dhe shpëtimin e vendit e të qenies kombëtare, janë bashkuarnë frontin për Republikë, për ta mposhtur armikun e përbashkët, rrezikun mëtë madh të popullit tonë.

Edhepse i lidhur për një çështje të përbashkët, me rëndësi kombëtare,prapëseprapë, sikurse u shtrua më parë, i gjithë populli ynë nuk është i bashkuarme qëllime e synime të njëjta. Klasat e varfëra, të shfrytëzuara e të shtypura- si klasa punëtore e fshatarësia, si dhe inteligjencia, rinia e gratë, nisen ngainteresat liridashëse, për ta përmirësuar gjendjen e tyre dhe kushtet e jetesës,për t'i hapë rrugë përparimit dhe zhvillimit. Në këtë aspekt sidomos klasapunëtore i ka të qarta perspektivat: ajo lidhet me çështjen e Republikës jopër t'u kufizuar me kaq, dhe ajo s'mund të kufizohet me kaq kur pushtetido të jetë në duart e borgjezisë, por ajo shtron rrugën për më tej: shkurt on lar-gësinë dhe ngre ura për të ecur drejt revolucionit e socializmit, për t'u çliruarjo vetëm vet si klasë, por për t'i çliruar edhe të gjitha klasat e shtresat tjeraliridashëse nga të gjitha të këqiat që sjellë rendi kapitalist. Ndërsa klasate pasura, borgjezia e re dhe ajo e Vjetër, kulakëria dhe borgjezia agrare lidhenme çështjen e Republikës nga interesat e lakmitë e tyre për të fituar, përta marrë pushtetin në duart e tyre; ata duan që përvetësim et e pushtuesvet'i ndalin për veti dhe kështu të sigurojnë ekzistencën e mirëqenien e tyresi klasë. Pra, kjo është baza klasore nga e cila përcaktohet më qartë dhe

konkretisht fizionomia politike e shoqërisë shqiptare në Jugosllavi.Klasa jonë punëtore është klasa më revolucionare në shoqërinë shqiptare

në Jugosllavi. Ajo është e tillë jo vetëm për çështjen e socializmit, por poaq edhe për çështjen demokratike, për çështjen e Republikës, realizimi i sëcilës do të ishte një hap drejt socializmit. Prandaj, duke qenë më e ndërgjegj-shmja dhe më e organizuara në shoqëri, njëherit ajo është dhe luftëtarja mëkonsekuente dhe më e vendosur për ta çuar triumfin deri në fund. Ajo ështëe tillë sepse rruga e saj është rruga që shpie në socializëm; e që të arrihetderi atje, në rrethanat kur nuk janë të pjekura për fillimin e revolucionit socia-list, ajo ecë në drejtim të zhvillimit dhe të emancipimit sa më të madh tësaj, e kjo mund të arrihet vetëm me demokratizimin e shoqërisë borgjeze,e cila në rrethanat tona arrihet me konstituimin e Republikës së Kosovës.Që të përgatitet sa më gjerë dhe të aftësohen sa më tepër klasat e varfëra,me qëllim që kur të shpërthejë revolucioni socialist edhe të triumfojë, klasapunëtore është e interesuar që të bëhet një zhvillim i gjithanshëm i venditdhe emancipim. sa më i madh i masave të gjera popullore; këto dimensioneduhet të jenë në shkallë kombëtare dhe sa më të thella, si në politikë e ekono-mi, ashtu dhe në arsim e shkencë, në kulturë, art, letërsi e historiografi, nëfrymë të patriotizmit kombëtar dhe të internactonaltzmtt, Pikërisht për këtë,klasa jonë punëtore përfaqëson interesat e kombit në shkallën më të lartë,është boshti i lëvizjes, baza kryesore e frontit popullor, forca kryesore dhevendimtare për çështjen e Republikës.

Klasat e gjera fshatare, të cilat zhvillojnë një luftë të ashpër për të ruajturpronën e tyre, për mos t'u rrënuar dhe për të siguruar ekzistencën nga rriskae tyre, nuk ka forcë që e vetme ta luftojë pushtuesin, pasi që kapitalizmika zhvilluar kontradiktat kryesore në qytet, midis punëtorëve dhe borgjez isë,pasi që ka krijuar kushtet më të përshtatshme për protesta qytetare. Ajo shehpër ditë se si punëtorët protestojnë, ngrihen në greva dhe kërkojnë të drejtate tyre, ndërsa ata nuk kanë kushte për një rrugë të tillë, pasi që elementëte tyre nuk janë homogjenë sa punëtorët si klasë. Ajo gjithashtu kupton sekërkesat e punëtorëve përgjithësisht shkojnë edhe në dobi të saj, prandajluftën dhe suksesin e saj e shohin edhe si të veten. Këto janë kushtet elemen -tare që mundësojnë krijimin e aleancës klasore midis punëtorëve dhe fshatarëve,aleancë kjo e cila u lidh fuqishëm gjatë demonstratave revolucionare të vitit1981, kur shumë fshatarë zbritën në qytete për t'u bashkuar në protestën kundërpushtuesve, kundër shtypjes e shfrytëzimit të egër. Kjo aleancë erdhi e u bëmë e qartë politikisht, sa që edhe në fshatrat më të prapambetura shkruhete brohoritet parulla "Kosova-Republikë; pashmangësia e saj del sa më tepërqë thellohet kriza ekonomike dhe sa më tepër pushtuesit shtojnë fushatat terro-rizuese.

Rinia shqiptare, që nga fillimi e deri më sot, ishte dhe mbeti e qartë politi-kisht, konsekuente në aspiratën për Republikë dhe e angazhuar masovikishtnil rezistencën kundër pushtuesit. Persekutimet, ndjekjet, burgosjet e dënimet,më së tepërmi goditën rininë, atë shkollore dhe studenteske veçanërisht. Ajoështë, përgjithësisht, dhe më e gatshmja edhe për t'u organizuar, dhe në këtëaspekt qëndron si një urë lidhëse midis klasës punëtore dhe fshatarësisë. Gjatëdemonstratave të vitit 1981 u shtrua parulla famëmadhe, e cila shpreh aleancënklasore të forcave kryesore të popullit tonë: "punëtorë, studentë, fshatarë -jemi një e të pandarë!".

Inteligjencia shqiptare, sa më tepër që pushtuesit e rrisin diktaturën e tyre,ajo bëhet më e qartë për domosdoshmërinë e një kundërvënie më të gjerëdhe. të organizuar. Megjithatë, ajo kryesisht është e përcaktuar për formatlegale të rezistencës dhe të kundërvënies, përmes të cilave vërtetë ka dhënënjë kontribut të madh për demaskimin e pushtuesve. Ndërsa format ilegale,të organizimit revolucionar, ende pak i pranon. Ajo, sa më tepër të kalojëkoha dhe të dal në pahë fytyra e egër e pushtuesve, do të bindet se legalizmi

është një formë e gjymtë, se duhet kaluar në shkallë më të lartë të rezisten-cës, në organizim. Energjitë e saj krijuese, revolucionare e demokratike, ajodo t'i ketë gjithnjë e më të kufizuara në rrugën legale, ndërsa më të favori-zuara në rrugën ilegale; kontributi i tyre për liri do të zëjë vend më së tepërminë rrugën popullore.

Edhe gruaja shqiptare gjithnjë e më tepër po tregohet e vendosur për t'uorganizuar dhe për të luftuar pushtuesit. Pjesëmarrja e saj në lëvizjen përRepublikë është në rritje, dhe kontributi i tyre po bëhet faktor me rëndësipër ta çuar rezistencën përpara, për ta shtrirë në gjerësi.

Ndërsa, sa i përket klasave e kastave borgjeze, ato janë shumë të paqën-drueshm e. Ato duan Republikën, por u frigohen pushtuesve, i frigohen dhe popu-llit e oerientimit të tij socialist. Prandaj, ato janë të gatshme të bien nëkompromis me pushtuesit, vetëm për ta penguar fuqizimin e popullit. Një kom-promis i këtillë i mundshëm është që statusi i Republikës t'i njihet vetëmnjërës krahinë shqiptare, Krahinës Autonome të Kosovës. Me këtë taktikë ajodon t'i "përçaj ë" pushtuesit, të pavarësohet vet, ndërsa pjesa tjetër e kombittë mbetet në pozttë të njëjtë, edhe më tej në robëri. Në aspektin politik,pikërisht këtu qëndron moskonsekuenca e borgjezisë shqiptare në çështjen eRepublikës, rrezik ky i cili ekziston dhe i kanoset lëvizjes sonë revolucionare.

Edhe kulakëria dhe borgjezia agrare, të prirur nga interesat egoiste, janëtë gatshëm të bien në kompromis të njëjtë me pushtuesit, si edhe borgjez ia.Dhe, një prirje e këtillë me frymë krahinore e këtyre klasave të pasura, favori-zohet edhe nga fakti se rezistenca masave të gjera popullore dhe e klasavetë pasura në krahinat tjera shqiptare në Maqedoni, Sërbi e Mal të Zi ështënë shkallë më të ulët.

Këtu, vetëm evidencuam prirjet e borgjezisë dhe kulakërisë shqiptare përmoskonsekuencë, ndërsa dihet se faktor vendimtar për këtë është populli, masate gjera popullore të cilat janë të inkuadruar a masovikisht në lëvizjen për Repu-blikë, nga aftësia udhëheqëse, bashkuese e mobilizuese e lëvizjes sonë revolucio-nare.

Edhe në lëmin e organizimit, çështja qëndron kështu. Klasat e pasura, borgje-zia dhe kulakëria, përgjithësisht tregohen indiferente, dhe më tepër propagandoj-në legalizmin. Kjo është anë re aksionare e saj, përmes së cilës përpiqet tademoralizojë dhe përçajë edhe popullin e forcat e tij të organizuara, rezultati së cilës janë dhe mospajtimet e dallimet në lëvizjen tonë revolucionare.Mirëpo, elementë më të vetëdijshëm dhe më përparimtarë të këtyre klasave,kanë kuptuar se synimet e tyre, marrjen e pushtetit, mund ta realizojnë vetëmme rrugën revolucionare, prandaj ata po mobilizohen në lëvizjen për Republikë.Këta elementë, pra, duhet të organizohen, mirëpo kurdoherë duhet të kihenparasysh prirjet e tyre egoist e borgjeze, misioni i interesave të klasave tëtyre borgjeze e kulake; duhet të kihen parasysh tendencat e tyre për të domi-nuar në lëvizje, për ta drejtuar atë sipas interesave të tyre egoiste.

Krejt ndryshe qëndron çështje me klasat e varfëra, me masat e gjera popullo-re. Punëtorët, fshatarët, rinia, gratë e kanë të qartë se vetëm me organizimtë mirëfilltë, mbi baza revolucionare, mund të arrihet triumfi i tyre. Prandaj,masat e gjera popullore armë kryesore kundër pushtuesve e kanë organizimin.Vetëm të organizuara, me një plan të përbashkët strategjik e taktik, me veprimesipas situatave konkrete masat e gjera popullore mund t'i shprehin energjitëe tyre, forcën madhështore kolektive.

Nga e tërë kjo del qartë dhe vërtetohet në jetë parimi i marksizëm-lenini-zmit, se klasa punëtore mund të lidhet në aleancë klasore me fshatarësinëdhe të bëhet forcë udhëheqëse e pararojë në lëvizje, vetëm kur të udhëhiqetnga reparti i saj marksist-leninist, kur ky repart ta udhëheqë e drejtojë frontine masave. Ky është kusht i domosdoshëm, pa të cilin borgjezi a, përmes elemen-tëve të vetë të infiltruar, arrin ta marrë udhëheqjen në lëvizje dhe atë tadrejtojë në dobi vetëm të saj, ta braktisë luftën në gjysëm të rrugë dhe t'i

lëjë masat në baltë. Prandaj, sanksionimi i parimit mbi udhëheqjen e lëvizjesmarksiste-Ieninlste në LPRK, nuk është thjesht vetëm aspekt teorik, por ështëkusht për të vepruar dhe për të siguruar udhëheqjen klasore të proletariatitnë këtë organizatë dhe përgjithësisht në lëvizjen tonë për Republikë, për taorientuar rezistencën e luftën në interes të klasës punëtore.

** *Kjo, marrë në vijat kryesore, është fizionomia politike e shoqërisë shqiptare

në lëvizjen për Republikë. Kjo fizionomi u krijua dhe u vijëzua qartë gjatëkëtyre 6 vjetëve të veprimit revolucionar në Kosovë. Prandaj ajo kushtëzo-het nga këto rrethana dhe varet nga to. Si rrjedhim, edhe kjo fizionomi politikee klasave dhe shtresave, nuk është diçka st ati ke. Ajo mundët të ndryshojënë rast se ndryshojnë faktorët objektivë dhe subjektivë, në rast se këta ndikojnëfuqishëm' mbi këto klasa. Pra, në përcaktimin dhe ndryshimin e mundshëmtë kësaj fizionomie, ndikojnë edhe acarimi i kontradiktës midis popullit e push-tuesve, midis klasës punëtore e borgjezisë në shkallë kombëtare e në shkallëfederative etj.; gjithashtu mund të ndryshojnë edhe nën ndikimin e faktoritsubjektiv, të radhëve. .-revolucionare marksiste-leniruste dhe patriotike. Këtëduhet pasur parasysh, dhe adekuat me rrethanat politiko-ekonomike të zhvillohetdhe agjitacioni e propaganda në popull, në klasa e shtresa të veçanta, të bëhetorganizimi masave dhe mobilizimi i tyre. Kush nuk vepron kështu, mund tëbëjë lëshime dhe gabime politike, të mbete në bisht të ngjarjeve dhe t'i nën-shtrohet spontanitetit, .

Orientimi politik dhe disponimi kaq i madh dhe në diapazan kaq të gjerëpër t'u mobilizuar kundër pushtuesve, është një potencial i mirë i lëvizjessonë revolucionare që të lidhet më ngushtë me masat, të gjejë forcën dhemburojën tek to, ta shtrojë rrugën drejt fitores. Ndryshe, fushatat e arrestimevedhe burgosjet masive do ta lënë në vendnumrin ose dhe do ta kthejnë paslëvizjen tonë revolucionare; do t'i absorboj në kuadrot e aftë e me përvojëdhe kështu shumë ngadalë të zhvillohet.