PROGRAM PREKOGRANIČNE SARADNJE RUMUNIJA - SRBIJA

PROJEKAT EKO-STATUS REKE TAMIŠ

Eko-status reke Tamiš

Nosilac projekta: Grad PančevoLokalni partner: RPK PančevoPrekogranični Opština Karansebeš,partner: Rumunija

Vrednost : ~169 000 EUR Finansiranje: 88,8 % EUTrajanje: 22 mesecaOpšti cilj: Stvaranje preduslova za

unapređenje ekološkog statusa reke Tamiš i održivi razvoj potamišja

Sajt: www.tamisproject.com

Eko-status reke Tamiš

Specifični ciljevi i osnovne aktivnosti: 1. izrada Studije o kvalitetu vode reke Tamiš

(PMF, Novi Sad)

2. izrada Katastra zagađivača reke Tamiš (FUTURA, Beograd)

3. informisanje stejkholdera i njihovo uključivanje u inicijativu za izradu programa aktivnih mera

1. Izrada Studije o kvalitetu vode

reke Tamiš (PMF, Novi Sad)

• 10 meseci (leto 2009 – proleće 2010.), hidromorfološka merenja i laboratorijske analize: fizičke i hemijske analize sa uzorcima na 3 lokaliteta u 3 sezone, biološki na uzorcima sa 6 lokaliteta u 3 sezone

1. Radni paketi u izradi Studije o kvalitetu vode reke Tamiš (PMF,NS)

WP 1 - Terenska osmatranja, snimanja, merenja, uzimanje uzoraka uzorci vode, sedimenta, biote hidrologija, hidromorfologija

WP 2 – Hemijske i ekotoksikološke analize osnovni parametri kvaliteta vode specifični polutanti u vodi i sedimentu bioakumulacija u muskulaturi riba

WP3 – Biološke analize kvalitativna i kvantitativna analiza fitoplanktona,

zooplanktona, faune dna, ihtiofaune, makrofita mikrobiološka analiza i sadržaj hlorofila a u vodi

WP 4 – Fizičke analize (radioaktivnost) sadržaj glavnih radionuklida u vodi, sedimentu i muskulaturi

riba

1. Indikativni rezultati Studije o kvalitetu vode reke Tamis (PMF, NS)

• Hidromorfološki Tamiš se svrstava u klasu srednje i značajno izmenjenih vodenih tela (HMC klase 3 i 4) i uprkos značajnim iznemana ima visok stanišni potencijal (48 tipova staništa) i diverzitet. Uz mere konzervacionog menadžmenta, HMC klasa na najvećem delu toka Tamiša, bi se mogla smanjiti za jednu kategoriju!

• Kod Jaše Tomoća voda Tamiša je u I/II klasi boniteta osim za nitrite i ortofosfate (zagađenja od poljoprivrede)

• kod Pančeva nijedan parametar kvaliteta vode nije iz I i II klase boniteta,

• Koncentracije nitrita i ortofosfata prelaze u III/IV, odnosno čak V klasu

• U pogledu sadržaja mineralnih ulja, najugroženija je deonica Jaša Tomić-Sečanj (pretežno klasa 3)

• Invazivne vegetativne vrste u porastu

• 28 vrsta, 22 roda i 8 familija riba (dve ranjive vrste, šest retkih, jedanaest masovnih, čestih vrsta i devet egzotičnih)

• Sa sanitarnog aspekta, brojnost kolonija ukupnih koliformnih bakterija (UK) ukazuje na II - III klasu a brojnost fekalnih koliforma - Escherichia coli umereno zagađenje materijama fekalnog porekla

• sadržaj arsena i mineralnih ulja u sedimentu je povišen

• U centralnim delovima korita, debljina sedimenta iznosi maksimalno 10 cm, dok se prema obalama povećava i dostiže na nekim sektorima maksimalnih 60 cm.

2. Izrada Katastra zagađivaca reke Tamis (FUTURA, Beograd)

• Istraživanja u trajanju od 10 meseci, sprovedena u dužini od 118 km

2. Izrada Katastra zagađivaca reke Tamis (FUTURA, Beograd)

WP 1 - Sistematizacija i analiza postojećih podataka;

WP 2 Terenski rad na reci Tamiš i njenim obalama – vodena i kopnena istraživanja;

WP 3 - Registrovanje zagađivača i priprema GIS baze podataka

2. Izrada Katastra zagađivača reke Tamiš (FUTURA, Beograd)

• Najuticajniji efluent je kanal DTD koji se uliva kod Botoša, nakon čega dolazi do naglog pada koncentracije rastvorenog kiseonika u reci

• Ustave u Tomaševcu i Opovu direktno utiču na vodni režim čime prouzrokuju velike ekosistemske promene

• Smanjenja difuznog ispuštanja ukupnog N i P u reku Tamiš

• Veliki problem predstavljaju neadekvatno regulisane septičke jame

- Merenje fizičko-hemijskih parametara kvaliteta vode od Jaše Tomića do Pančeva, u dužini od 118 km, u trajanju od 10 meseci; -Ukupno 244 merenja četiri osnovna parametra, 33 uzorka ispitivani na 10 dodatnih parametara.

-Opisan način korišćenja zemljišta duž obala Tamiša - identifikovani pašnjaci, livade, šumska staništa, agrarne površine i sl.- Identifikovano 69 zagađujućih materija iz 18 različitih privrednih delatnosti podeljenih u 6 sektora

2. Izrada Katastra zagađivača reke Tamiš (FUTURA, Beograd)

• farme svinja u Sečnju i Farkaždinu, ribnjaci u srednjem i gornjem potamišju,

• pogon za proizvodnju i preradu mleka u Sakulama

• hemijska industrija za proizvodnju sapuna i deterdženata u Pančevu,

• kanali za odvodnjavanje poljoprivrednog zemljišta.

Najznačajniji izvori zagađenja Tamiša su:•pogon za eksploataciju sirove nafte u Boki, •pogon za eksploataciiju gline i proizvodnju opekarskih proizvoda u Sečnju, •JKP deponije u Jabuci i Pančevu, •izlivi fekalne kanalizacije u Jaši Tomiću, Sečnju, Boki, Idvoru i Opovu

• državni organi i institucije; fokus grupe u svih 15 naseljenih mesta; uključeni volonteri iz škola u Zrenjaninu i Pančevu, veslački i kajakaški klubovi, udruženja lovaca i ribolovaca, gorana, organizatori regata, rekreativci, ljubitelji ptica, fotografije…)

• animiranje privrednih subjekata (javna preduzeća, farme, ribnjaci, gazdinstva, industrijski objekti, JKP…)

• podignut nivo ekološke svesti (…promo materijali, medijska promocija)

3. Informisanje stejkholdera

Sečanj

Boka

NeuzinaBotoš

TomaševacOrlovat

IdvorFarkaždin

Sakule

Baranda

Sefkerin

Glogonj

Jabuka

Pančevo

Opovo

Jaša Tomić

Problemi

Problemi - Uliv kanala DTD

Zaključci sa statusne konferencije

OSNOV ZA PROGRAM AKTIVNIH MERA:• Uliv kanala DTD (spiranje sredstava za zaštitu u

poljoprivredi i djubriva)• Otpadne vode iz zastarelih kanalizacionih sistema,

mnogobrojne nepropisne septičke jame…• Otpadne industrijske vode• Zamuljavanje • Zastareo sistem brana i ustava • Održavanje obala i vodotoka – naplavine i plutajući

otpad – decentralizacija upravljanja• Zvanične i divlje deponije na i u blizini obale• Krivolov• Veća podrška inicijativama gradjana…

Kapital Banata!

Hvala na pažnji!

www.tamisproject.com