program wychowania przedszkolnego...twem dziecka w różnych formach edukacji przedszkolnej. Kompetencje kluczo-we wspierają rozwój osobisty, włączają w życie społeczne, pomagają

Dorota Kossakowska

„Trefliki w przedszkolu” program wychowania przedszkolnego

spis treści

Wstęp

Rozdział 1

Wspieranie rozwoju dziecka w programie „Trefliki w przedszkolu” .............8

1.1 Cel wychowania przedszkolnego

1.2 Zadania profilaktyczno – wychowawcze przedszkola

1.3 Kompetencje kluczowe w odniesieniu do osiągnięć dziecka

Rozdział 2

Obszary rozwoju dziecka oraz wybrane sposoby realizacji zawartych

w nich treści z wykorzystaniem serialu „Rodzina Treflików” .....................27

2.1 Fizyczny obszar rozwoju dziecka

- Wybrane sposoby realizacji treści z fizycznego obszaru rozwoju dziecka

2.2 Emocjonalny obszar rozwoju dziecka

- Wybrane sposoby realizacji treści z emocjonalnego obszaru rozwoju dziecka

2.3 Społeczny obszar rozwoju dziecka

- Wybrane sposoby realizacji treści ze społecznego obszaru rozwoju dziecka

2.4 Poznawczy obszar rozwoju dziecka

- Wybrane sposoby realizacji treści z poznawczego obszaru rozwoju dziecka

Rozdział 3

Treści programowe oraz osiągnięcia dziecka .........................................32

Rozdział 4

Organizacja zajęć dydaktyczno – wychowawczych .................................55

4.1 Ramowy rozkład dnia

4.2 Metody pracy

4.3 Formy pracy

4.4 Warunki lokalowe niezbędne do realizacji programu

„Trefliki w przedszkolu”

4.5 Rola filmu w procesie dydaktyczno – wychowawczym

4.6 „Rodzina Treflików” – bajka dostosowana do potrzeb młodego widza

Program wychowania przedszkolnego

Rozdział 5

Przykładowe scenariusze zajęć dydaktycznych realizowanych

zgodnie z programem „Trefliki w przedszkolu” .......................................61

Rozdział 6

Współpraca z rodzicami .......................................................................71

Rozdział 7

Diagnozowanie osiągnięć rozwojowych dziecka .....................................72

Rozdział 8

Indywidualizacja pracy z dzieckiem w wieku przedszkolnym ...................73

8.1 Wspomaganie dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

8.2 Praca z dzieckiem zdolnym

Rozdział 9

Ewaluacja programu ............................................................................76

Bibliografia .........................................................................................77

Akty prawne .......................................................................................78


6

„Nie zmuszaj dzieci do aktywności, lecz wyzwalaj ich aktywność.Nie każ myśleć, lecz twórz warunki do myślenia.

Nie żądaj, lecz przekonuj.Pozwól dziecku pytać i powoli rozwijać jego umysł tak, aby samo

chciało wiedzieć…” Janusz Korczak

Wprowadzona w 2017 r. nowa podstawa programowa wychowania przed-szkolnego, skłania nauczyciela do poszukiwania programów, które będą do-stosowane do potrzeb i możliwości dziecka w wieku przedszkolnym. Tempo rozwoju dziecka w wieku 3 – 6 lat jest tak dynamiczne, że stawia przed na-uczycielem odpowiedzialne zadania: podążanie za dzieckiem, rozpoznawa-nie jego potrzeb, stymulowanie procesów rozwojowych, tworzenie warunków do poznawania otaczającej rzeczywistości, wyzwalanie aktywności dziecka i wspieranie go w sytuacjach trudnych. Przedszkole to miejsce, gdzie dziecko w warunkach bezpieczeństwa i akceptacji przygotowuje się do podjęcia nauki w szkole podstawowej. Dziecko rozpoczynające edukację przedszkolną, re-prezentuje określony zasób wiedzy i umiejętności. W przedszkolu ma szansę rozwinięcia swoich umiejętności i zdobycia nowych. Nauczyciel jako wnikliwy obserwator stoi przy dziecku wspierając jego działania, rozwija aktywność dziecka, umożliwia mu poznanie otaczającej rzeczywistości, tworzy warunki do czynienia dobra, wspiera w pokonywaniu trudności oraz pomagaw osią-gnięciu sukcesu, który wpłynie na obecne i przyszłe życie dziecka.

Przygotowany program wychowania przedszkolnego „Trefliki w przedszkolu” jest zgodny z obowiązującą podstawą programową wychowania przedszkolne-go. Jest skierowany do nauczycieli pracujących z dziećmi w wieku 3 – 6 lat. Wskazuje metody i formy pracy, które nauczyciel może wykorzystać podczas zajęć wychowawczo – dydaktycznych. Proponowany program zawiera szczegó-łowy zakres umiejętności jakie powinno posiadać dziecko 3 – 4 letnie, 5 letnie i kończące przedszkole. W programie przedstawiono kompetencje kluczowe w odniesieniu do osiągnięć dziecka. Kompetencje kluczowe to połączenie wie-dzy, umiejętności i postaw, które człowiek rozwija przez całe życie. Wiek przed-szkolny to doskonały moment to rozwijania kompetencji kluczowych przez wszystkie osoby uczestniczące w wychowaniu i edukacji dziecka. W programie zamieszczono przykładowe scenariusze zajęć realizowanych zgodnie z progra-mem „Trefliki w przedszkolu”.

WsTĘP


7

Dynamicznie rozwijający się świat spowodował, że nowe technologie towa-rzyszą człowiekowi od najmłodszych lat. Film, Internet, gry komputerowe po-magają w zdobywaniu wiedzy. Ważne jest to, aby dzieci miały możliwość korzystania z wartościowych treści płynących z ekranu telewizora czy kompu-tera. Program wychowania przedszkolnego „Trefliki w przedszkolu” zawiera propozycję wykorzystania w procesie dydaktyczno – wychowawczym bajki edukacyjnej „Rodzina Treflików”. Bohaterowie serialu są rówieśnikami przed-szkolaków. Ich przygody, sposób rozwiązywania problemów mogą być po-mocne w realizacji zadań opiekuńczych, wychowawczych i dydaktycznych. Bajka będzie też uatrakcyjnieniem procesu dydaktyczno – wychowawczego.

Mam nadzieję, że program „Trefliki w przedszkolu” pomoże nauczycielom w planowaniu pracy dydaktyczno – wychowawczej i będzie inspiracją do wie-lu ciekawych działań.

Dorota Kossakowska


8

1.1 Cel wychowania przedszkolnego.Podstawa programowa wychowania przedszkolnego mówi, że: „celem wy-

chowania przedszkolnego jest wsparcie całościowego rozwoju dziecka. Wsparcie to realizowane jest przez proces opieki, wychowania i nauczania – uczenia się, co umożliwia dziecku odkrywanie własnych możliwości, sensu działania oraz gromadzenie doświadczeń na drodze prowadzącej do praw-dy, dobra i piękna. W efekcie takiego wsparcia dziecko osiąga dojrzałość do podjęcia nauki na pierwszym etapie edukacji”. Wychowanie przedszkolne to proces, podczas którego dziecko powinno mieć okazję do rozwoju w fizycz-nym, emocjonalnym, społecznym i poznawczym obszarze. Zabawa jako pod-stawowa forma działalności dziecka w wieku przedszkolnym, pozwoli mu na naturalne poznawanie otaczającej rzeczywistości oraz nauczenie się obowią-zujących zasad. Wsparcie całościowego rozwoju dziecka oznacza, że należy mu zapewnić właściwą organizację zajęć, dobrać odpowiednie metody i for-my pracy dostosowane do potrzeb i możliwości, aby w efekcie dziecko osią-gnęło dojrzałość do podjęcia nauki w szkole. Cel wychowania przedszkolne-go zawarty w podstawie programowej skłania nauczyciela do takiego organizowania doświadczeń, aby prowadziły one do odkrywania prawdy, dobra i piękna.

1.2 Zadania profilaktyczno – wychowawcze przedszkola.1. Wspieranie wielokierunkowej aktywności dziecka poprzez organizację

warunków sprzyjających nabywaniu doświadczeń w fizycznym, emocjonal-nym, społecznym i poznawczym obszarze jego rozwoju.

2. Tworzenie warunków umożliwiających dzieciom swobodny rozwój, zaba-wę i odpoczynek w poczuciu bezpieczeństwa.

3. Wspieranie aktywności dziecka podnoszącej poziom integracji senso-rycznej i umiejętności korzystania z rozwijających się procesów poznawczych.

4. Zapewnienie prawidłowej organizacji warunków sprzyjających nabywa-niu przez dzieci doświadczeń, które umożliwią im ciągłość procesów adapta-cji oraz pomoc dzieciom rozwijającym się w sposób nieharmonijny, wolniejszy lub przyspieszony.

5. Wspieranie samodzielnej dziecięcej eksploracji świata, dobór treści ade-kwatnych do poziomu rozwoju dziecka, jego możliwości percepcyjnych, wyobra-żeń i rozumowania, z poszanowaniem indywidualnych potrzeb i zainteresowań.

Rozdział 1WsPIERANIE ROZWOJU DZIECKA W PROGRAMIE „TREFLIKI W PRZEDsZKOLU”


9

6. Wzmacnianie poczucia wartości, indywidualność, oryginalność dziecka oraz potrzeby tworzenia relacji osobowych i uczestnictwa w grupie.

7. Tworzenie sytuacji sprzyjających rozwojowi nawyków i zachowań prowa-dzących do samodzielności, dbania o zdrowie, sprawność ruchową i bezpie-czeństwo, w tym bezpieczeństwo w ruchu drogowym.

8. Przygotowywanie do rozumienia emocji, uczuć własnych i innych ludzi oraz dbanie o zdrowie psychiczne, realizowane m.in. z wykorzystaniem natu-ralnych sytuacji, pojawiających się w przedszkolu oraz sytuacji zadaniowych, uwzględniających treści adekwatne do intelektualnych możliwości i oczeki-wań rozwojowych dzieci.

9. Tworzenie sytuacji edukacyjnych budujących wrażliwość dziecka, w tym wrażliwość estetyczną, w odniesieniu do wielu sfer aktywności człowieka: mowy, zachowania, ruchu, środowiska, ubioru, muzyki, tańca, śpiewu, teatru, plastyki.

10. Tworzenie warunków pozwalających na bezpieczną, samodzielną eks-plorację otaczającej dziecko przyrody, stymulujących rozwój wrażliwości i umożliwiających poznanie wartości oraz norm odnoszących się do środowi-ska przyrodniczego, adekwatnych do etapu rozwoju dziecka.

11. Tworzenie warunków umożliwiających bezpieczną, samodzielną eks-plorację elementów techniki w otoczeniu, konstruowania, majsterkowania, planowania i podejmowania intencjonalnego działania, prezentowania wy-tworów swojej pracy.

12. Współdziałanie z rodzicami, różnymi środowiskami, organizacjami i instytucjami, uznanymi przez rodziców za źródło istotnych wartości, na rzecz tworzenia warunków umożliwiających rozwój tożsamości dziecka.

13. Kreowanie, wspólne z wymienionymi podmiotami, sytuacji prowadzą-cych do poznania przez dziecko wartości i norm społecznych, których źró-dłem jest rodzina, grupa w przedszkolu, inne dorosłe osoby, w tym osoby starsze, oraz rozwijania zachowań wynikających z wartości możliwych do zro-zumienia na tym etapie rozwoju.

14. Systematyczne uzupełnianie, za zgodą rodziców, realizowanych treści wychowawczych o nowe zagadnienia, wynikające z pojawienia się w otocze-niu dziecka zmian i zjawisk istotnych dla jego bezpieczeństwa i harmonijnego rozwoju.

15. Systematyczne wspieranie rozwoju mechanizmów uczenia się dziecka, prowadzące do osiągnięcia przez nie poziomu umożliwiającego podjęcie na-uki w szkole.

16. Organizowanie zajęć – zgodnie z potrzebami – umożliwiających dziec-ku poznawanie kultury i języka mniejszości narodowej lub etnicznej lub języka regionalnego – kaszubskiego.


10

17. Tworzenie sytuacji edukacyjnych sprzyjających budowaniu zainteresowa-nia dziecka językiem obcym nowożytnym, chęci poznawania innych kultur.1

Dziecko w wieku przedszkolnym jest przygotowane do tego, aby pod kie-runkiem osób dorosłych poznawać świat, zdobywać umiejętności, doskonalić posiadane sprawności. Całościowy rozwój dziecka wspierają rodzice, opieku-nowie, nauczyciele. Realizują to poprzez opiekę, wychowanie oraz nauczanie dziecka. wsparcie ze strony dorosłych umożliwia dziecku poznanie własnych możliwości, zdobycie wiary we własne siły, zgromadzenie doświadczeń po-przez działanie. Rolą nauczyciela jest wspieranie dziecka w sytuacjach nauki, zabawy oraz wtedy, gdy pojawiają się trudności. Nauczyciel ma zapewnić poczucie bezpieczeństwa oraz zachęcić dziecko do współpracy.

1.3 Kompetencje kluczowe w odniesieniu do osiągnięć dziecka.Dziecko w wieku przedszkolnym jest twórcze i ciekawe świata. Podejmuje

różnorodne działania, eksperymentuje, poznaje otaczającą rzeczywistość poli-sensorycznie. Dzieci aktywnie uczestniczą w życiu rodzinnym, przedszkolnym, w środowisku społecznym i przyrodniczym. Podejmują zadania we wszystkich obszarach działalności. Zdobywają wiedzę, umiejętności, które stosują w dzia-łaniach, przejawiają konkretne postawy. Nauczyciel wspiera dziecko we wszyst-kich jego działaniach. Wyposaża je w kompetencje kluczowe, które towarzyszą człowiekowi przez całe życie. Proces ich kształtowania rozpoczyna się uczestnic-twem dziecka w różnych formach edukacji przedszkolnej. Kompetencje kluczo-we wspierają rozwój osobisty, włączają w życie społeczne, pomagają w samo-realizacji, zatrudnieniu. Stosując określenie „kompetencje kluczowe”, możemy powiedzieć, że jest to połączenie wiedzy, umiejętności i postaw odpowiednich do sytuacji. Wiedza to pojęcia, fakty, teorie, które pomagają zrozumieć określo-ne zagadnienia. Umiejętności to zdolność korzystania z wiedzy, a postawa to gotowość do działania w określonych sytuacjach. Odpowiednie warunki i spo-sób realizacji podstawy programowej sprzyja kształtowaniu u dzieci kompeten-cji kluczowych. Odbywa się to poprzez organizację zajęć wspomagających roz-wój dziecka, wykorzystywanie pobytu dziecka w przedszkolu na zajęcia kierowane i niekierowane, właściwe organizowanie zabawy w sali przedszkol-nej i na placu zabaw. Wszystkie kompetencje kluczowe są jednakowo ważne. Nie da się wskazać kompetencji wiodącej, każda z nich ma swój udział w udanym życiu w społeczeństwie.

1 Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego Dz.U. z dn. 14 lutego 2017 r. poz. 356.


11

Wyróżniono następujące kompetencje kluczowe:1. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.2. Kompetencje w zakresie wielojęzyczności.3. Kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrod-

niczych, technologii i inżynierii.4. Kompetencje cyfrowe.5. Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.6. Kompetencje obywatelskie.7. Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości.8. Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji to zdolność

rozumienia, wyrażania, tworzenia i interpretowania faktów. Dokonujemy tego w mowie, piśmie, wykorzystując obrazy, dźwięki. Jest to zdolność porozumie-wania się z innymi ludźmi. Kompetencje te obejmują umiejętność czytania, pisania, rozumienia informacji pisemnych. Ważna jest umiejętność komuni-kowania się w mowie, piśmie, a także zdolność kontrolowania swojego spo-sobu komunikowania się.

Kompetencje w zakresie wielojęzyczności określają zdolność posługiwa-nia się językami obcymi. Ważne jest umożliwienie dziecku doświadczania in-ności i różnorodności językowej, kulturowej. Przygotowanie dzieci do posługi-wania się językiem obcym polega na prowadzeniu zabaw językowych, używaniu prostych zwrotów w języku obcym.

Kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrod-niczych, technologii i inżynierii jest to zdolność wykorzystywania myślenia i postrzegania matematycznego podczas zajęć matematycznych, ale również podczas rozwiązywania problemów życia codziennego. Kompetencje w zakre-sie nauk przyrodniczych dotyczą rozwijania chęci poznawania świata przyrody na drodze obserwacji, eksperymentów z wykorzystaniem istniejącej wiedzy. Kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii to też ro-zumienie zmian spowodowanych działalnością człowieka.

Kompetencje cyfrowe to przede wszystkim odpowiednie korzystanie z tech-nologii cyfrowych, które należy stosować do uczenia się, pracy oraz udziału w życiu społecznym. Ważne jest rozumienie w jaki sposób technologie cyfrowe mogą pomagać w komunikowaniu się, kreatywności. Zwraca się tutaj też uwa-gę na cyberbezpieczeństwo oraz problem własności intelektualnej.

Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się to zdolność do właściwego organizowania własnego procesu uczenia się, plano-wania swojej przyszłości zawodowej, zdolność do autorefleksji. Ma to również związek z umiejętnością pracy w zespole, odczuwania empatii oraz sposobem rozwiązywania problemów pojawiających się w grupie. Kompetencje te obej-


12

mują również poszanowanie inności osób, z którymi współpracujemy, wyrabia-nie gotowości do pokonywania uprzedzeń, szukanie kompromisu.

Kompetencje obywatelskie to przygotowanie dzieci do bycia dobrymi oby-watelami, którzy są wrażliwi na potrzeby innych. Ważne jest też ukazanie potrzeby wolontariatu, uczenie odpowiedzialności za drugiego człowieka, za-chęcanie do podejmowania działań na rzecz wspólnego dobra. To również zdolność aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i obywatelskim.

Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości to zdolność kreatywnego my-ślenia, rozwiązywania problemów, wcielania pomysłów w czyn. Kształtowanie w dziecku przekonania, że poradzi sobie w życiu, wykorzysta szanse i pomy-sły. W przedszkolu ważne jest zdobycie umiejętności planowania działań i wdrożenie do konsekwentnego ich realizowania, uczenie pracy samodziel-nej i zespołowej.

Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej to wyrażanie własnych pomysłów, odczuwanie swojej roli w społeczeństwie. Dziecko uczy się wyrażania emocji korzystając z różnych środków ekspresji: muzyki, literatury, teatru. Ważne jest zachęcanie dzieci do brania udziału w inicjatywach związa-nych z poznawaniem i przeżywaniem kultury regionalnej i narodowej.

Kształtowanie kompetencji kluczowych w przedszkolu to wyposażenie dziec-ka w odpowiednią wiedzę oraz dostarczenie okazji, podczas których dziecko zdobędzie umiejętności, a także będzie miało możliwość działania, które ukształtują odpowiednie postawy. Przedstawione kompetencje kluczowe przy-porządkowano do czterech obszarów rozwoju dziecka (fizycznego, społecz-nego, emocjonalnego, społecznego), które są zawarte w podstawie progra-mowej wychowania przedszkolnego. Kształtowanie kompetencji kluczowych dziecka w wieku przedszkolnym jest zaspokojeniem jego naturalnych potrzeb. Zakresy kompetencji przenikają się. Ważne jest, aby nauczyciel zadbał o to, by były one spójne z aktywnością dziecka i aby wykorzystał on każdą sytuację do rozwijania kompetencji kluczowych. Znajomość charakterystyki każdej z ośmiu kompetencji pozwoli nauczycielowi w sposób świadomy i planowy rozwijać kompetencje kluczowe. Pozwoli dostosować metody i formy realizacji treści do możliwości dziecka, jego zasobu wiedzy, umiejętności, doświadczeń.


13

OBsZAR ROZWOju dZieCKA

OsiągNięCiA dZieCKA NA KONieC WyChOWANiA

PRZedsZKOlNegO

ROZWijANe KOmPeteNCje KluCZOWe

fizyczny zgłasza potrzeby fizjologicz-ne, samodzielnie wykonuje podstawowe czynności higieniczne;

wykonuje czynności samoobsługowe: ubieranie się i rozbieranie, w tym czynności precyzyjne, np. zapinanie guzików, wiązanie sznurowadeł;spożywa posiłki z użyciem sztućców, nakrywa do stołu i sprząta po posiłku;

komunikuje potrzebę ruchu, odpoczynku itp.;

uczestniczy w zabawach ruchowych, w tym rytmicz-nych, muzycznych, naśladowczych, z przyborami lub bez nich; wykonuje różne formy ruchu: bieżne, skoczne, z czworako-waniem, rzutne;

inicjuje zabawy konstrukcyjne, majsterkuje, buduje, wykorzystując zabawki, materiały użytkowe, w tym materiał naturalny;

1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.3.Kompetencje matematycz-ne orazkompetencje w zakresie nauk przyrodniczych,5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.8.Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.3.Kompetencje matematycz-ne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych,5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.7.Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości


14



PRZedsZKOlNegO


emocjonalny

wykonuje czynności, takie jak: sprzątanie, pakowanie, trzymanie przedmiotów jedną ręką i oburącz, małych przed-miotów z wykorzystaniem odpowiednio ukształtowa-nych chwytów dłoni, używa chwytu pisarskiego podczas rysowania, kreślenia i pierwszych prób pisania;

wykonuje podstawowe ćwiczenia kształtujące nawyk utrzymania prawidłowej postawy ciała;

wykazuje sprawność ciała i koordynację w stopniu pozwalającym na rozpoczęcie systematycznej nauki czynności złożonych, takich jak czytanie i pisanie.rozpoznaje i nazywa podstawowe emocje, próbuje radzić sobie z ich przeżywa-niem;

szanuje emocje swoje i innych osób;

1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.3.Kompetencje matematycz-ne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodni-czych,5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.8.Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.8.Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.6.Kompetencje obywatelskie.8.Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.


15



PRZedsZKOlNegO


przeżywa emocje w sposób umożliwiający mu adaptację w nowym otoczeniu, np. w nowej grupie dzieci, nowej grupie starszych dzieci, a także w nowej grupie dzieci i osób dorosłych;

przedstawia swoje emocje i uczucia, używając charakterystycznych dla dziec-ka form wyrazu;

rozstaje się z rodzicami bez lęku, ma świadomość, że rozstanie takie bywa dłuższe lub krótsze;

rozróżnia emocje i uczucia przyjemne i nieprzyjemne, ma świadomość, że odczuwają i przeżywają je wszyscy ludzie;

szuka wsparcia w sytuacjach trudnych dla niego emocjonalnie; wdraża swoje własne strategie, wspierane

1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.6.Kompetencje obywatelskie.8.Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.6.Kompetencje obywatelskie.8.Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.6.Kompetencje obywatelskie.8.Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.6.Kompetencje obywatelskie.8.Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste,


16



PRZedsZKOlNegO


przez osoby dorosłe lub rówieśników;

zauważa, że nie wszystkie przeżywane emocjei uczucia mogą być podstawą do podejmowania natychmiastowego działania, panuje nad nieprzyjemną emocją, np. podczas czekania na własną kolej w zabawie lub innej sytuacji;

wczuwa się w emocje i uczucia osób z najbliższego otoczenia;

dostrzega, że zwierzęta posiadają zdolność odczuwania, przejawia w stosunku do nich życzliwość i troskę;

dostrzega emocjonalną wartość otoczenia przyrodni-czego jako źródła satysfakcji estetycznej.

społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.6.Kompetencje obywatelskie.8.Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.6.Kompetencje obywatelskie.8.Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.6.Kompetencje obywatelskie.8.Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.6. Kompetencje obywatelskie.7. Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.6.Kompetencje obywatelskie.8.Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.


17



PRZedsZKOlNegO


społeczny 1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.6.Kompetencje obywatelskie.7.Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości.1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.6. Kompetencje obywatelskie.7.Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości.

1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.6. Kompetencje obywatelskie.1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.6. Kompetencje obywatelskie.1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.6.Kompetencje obywatelskie.7.Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości.1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.6.Kompetencje obywatelskie.8.Kompetencje w zakresie

przejawia poczucie własnej wartości jako osoby, wyraża szacunek wobec innych osób i przestrzegając tych wartości, nawiązuje relacje rówieśnicze;

odczuwa i wyjaśnia swoją przynależność do rodziny, narodu, grupy przedszkolnej, grupy chłopców, grupy dziewczynek oraz innych grup, np. grupy teatralnej, grupy sportowej;posługuje się swoim imieniem, nazwiskiem, adresem;

używa zwrotów grzecznościo-wych podczas powitania, pożegnania, sytuacji wymagającej przeproszenia i przyjęcia konsekwencji swojego zachowania;

ocenia swoje zachowanie w kontekście podjętych czynności i zadań oraz przyjętych norm grupowych; przyjmuje, respektuje i tworzy zasady zabawy w grupie, współdziała z dziećmi w zabawie, pracach użytecznych, podczas odpoczynku;nazywa i rozpoznaje wartości związane z umiejętnościami i zachowaniami społecznymi, np. szacunek do dzieci i dorosłych, szacunek do ojczyzny, życzliwość okazywana dzieciom i dorosłym – obowiązkowość,


18



PRZedsZKOlNegO


poznawczy

przyjaźń, radość;

respektuje prawa i obowiązki swoje oraz innych osób, zwracając uwagę na ich indywidualne potrzeby;

obdarza uwagą inne dzieci i osoby dorosłe;

komunikuje się z dziećmi i osobami dorosłymi, wykorzystując komunikaty werbalne i pozawerbalne; wyraża swoje oczekiwania społeczne wobec innego dziecka, grupy.

świadomości i ekspresji kulturalnej.1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.6.Kompetencje obywatelskie.1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.6.Kompetencje obywatelskie.1. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.2. Kompetencje w zakresie wielojęzyczności.6. Kompetencje obywatelskie.7. Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości.

wyraża swoje rozumienie świata, zjawisk i rzeczy znajdujących się w bliskim otoczeniu za pomocą komunikatów pozawerbal-nych: tańca, intencjonalnego ruchu, gestów, impresji plastycznych, technicznych, teatralnych, mimicznych, konstrukcji i modeli z tworzyw i materiału naturalnego;wyraża swoje rozumienie świata, zjawisk i rzeczy znajdujących się w bliskim otoczeniu za pomocą języka mówionego, posługuje się językiem polskim w mowie zrozumiałej dla dzieci i osób

1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.2.Kompetencje w zakresie wielojęzyczności.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.8.Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.2.Kompetencje w zakresie wielojęzyczności.3.Kompetencje matematycz-ne oraz kompetencje


19



PRZedsZKOlNegO


dorosłych, mówi płynnie, wyraźnie, rytmicznie, poprawnie wypowiada ciche i głośne dźwięki mowy, rozróżnia głoski na początku i końcu w wybranych prostych fonetycznie słowach;odróżnia elementy świata fikcji od realnej rzeczywistości; byty rzeczywiste od medialnych, byty realistyczne od fikcyjnych;

rozpoznaje litery, którymi jest zainteresowane na skutek zabawy i spontanicznych odkryć, odczytuje krótkie wyrazy utworzone z poznanych liter w formie napisów drukowanych dotyczące treści znajdujących zastosowanie w codziennej aktywności;

odpowiada na pytania, opowiada o zdarzeniach z przedszkola, objaśnia kolejność zdarzeń w prostych historyjkach obrazkowych, układa historyjki obrazkowe, recytuje wierszyki, układa i rozwiązuje zagadki;

w zakresie nauk przyrodni-czych, technologii i inżynierii.4.Kompetencje cyfrowe.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.2.Kompetencje w zakresie wielojęzyczności.3.Kompetencje matematycz-ne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodni-czych, technologii i inżynierii.4.Kompetencje cyfrowe.8.Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.2.Kompetencje w zakresie wielojęzyczności.4. Kompetencje cyfrowe.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.8.Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.2. Kompetencje w zakresie wielojęzyczności.3. Kompetencje matematycz-ne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodni-czych, technologii i inżynierii.6.Kompetencje obywatelskie.8.Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.


20



PRZedsZKOlNegO


wykonuje własne ekspery-menty językowe, nadaje znaczenie czynnościom, nazy-wa je, tworzy żarty językowe i sytuacyjne, uważnie słucha i nadaje znaczenie swym doświadczeniom;

eksperymentuje rytmem, głosem, dźwiękami i ruchem, rozwijając swoją wyobraźnię muzyczną; słucha, odtwarza i tworzy muzykę, śpiewa piosenki, porusza się przy muzyce i do muzyki, dostrzega zmiany charakteru muzyki, np. dynamiki, tempa i wysokości dźwięku oraz wyraża ją ruchem, reaguje na sygnały, muzykuje z użyciem instrumentów oraz innych źródeł dźwięku; śpiewa piosenki z dziecięcego repertuaru oraz łatwe piosenki ludowe; chętnie uczestniczy w zbiorowym muzykowaniu; wyraża emocje i zjawiska pozamu-zyczne różnymi środkami aktywności muzycznej; aktywnie słucha muzyki; wykonuje lub rozpoznaje melodie, piosenki i pieśni, np. ważne dla wszystkich dzieci w przedszkolu, np. hymn przedszkola, charakterystycz-ne dla uroczystości narodowych (hymn narodowy), potrzebne do organizacji uroczystości np. Dnia Babci i Dziadka, święta przedszkolaka (piosenki

1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.2.Kompetencje w zakresie wielojęzyczności.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.7.Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.2.Kompetencje w zakresie wielojęzyczności.4.Kompetencje cyfrowe.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.6.Kompetencje obywatelskie.7.Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości8.Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.


21



PRZedsZKOlNegO


okazjonalne) i inne; w skupieniu słucha muzyki;wykonuje własne eksperymen-ty graficzne farbą, kredką, ołówkiem, mazakiem itp., tworzy proste i złożone znaki, nadając im znaczenie, odkrywa w nich fragmenty wybranych liter, cyfr, kreśli wybrane litery i cyfry na gładkiej kartce papieru, wyjaśnia sposób powstania wykreślonych, narysowanych lub zapisanych kształtów, przetwarza obraz ruchowy na graficzny i odwrotnie, samodzielnie planuje ruch przed zapisaniem, np. znaku graficznego, litery i innych w przestrzeni sieci kwadratowej lub liniatury, określa kierunki i miejsca na kartce papieru;czyta obrazy, wyodrębnia i nazywa ich elementy, nazywa symbole i znaki znajdujące się w otoczeniu, wyjaśnia ich znaczenie;

wymienia nazwę swojego kraju i jego stolicy, rozpoznaje symbole narodowe (godło, flaga, hymn), nazywa wybrane symbole związane z regionami Polski ukryte w podaniach, przysłowiach, legendach, bajkach, np. o smoku

1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.3.Kompetencje matematycz-ne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodni-czych, technologii i inżynierii.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.7.Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości8.Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

1.Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.3.Kompetencje matematycz-ne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodni-czych, technologii i inżynierii.5.Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.7.Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości8.Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.2. Kompetencje w zakresie wielojęzyczności.6. Kompetencje obywatelskie.7. Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości.


22



PRZedsZKOlNegO


wawelskim, orientuje się, że Polska jest jednym z krajów Unii Europejskiej;wyraża ekspresję twórczą podczas czynności konstrukcyjnych i zabawy, zagospodarowuje przestrzeń, nadając znaczenie umieszczonym w niej przedmiotom, określa ich położenie, liczbę, kształt, wielkość, ciężar, porównuje przedmioty w swoim otoczeniu z uwagi na wybraną cechę;

klasyfikuje przedmioty według: wielkości, kształtu, koloru, przeznaczenia, układa przedmioty w grupy, szeregi, rytmy, odtwarza układy przedmiotów i tworzy własne, nadając im znaczenie, rozróżnia podstawowe figury geometryczne (koło, kwadrat, trójkąt, prostokąt);

eksperymentuje, szacuje, przewiduje, dokonuje pomiaru długości przedmio-tów, wykorzystującnp. dłoń, stopę, but;

1. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.3. Kompetencje matematycz-ne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodni-czych, technologii i inżynierii.4. Kompetencje cyfrowe.7. Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości.8. Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.3. Kompetencje matematycz-ne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodni-czych, technologii i inżynierii.4. Kompetencje cyfrowe.5. Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.7. Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości8. Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.3. Kompetencje matematycz-ne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodni-czych, technologii i inżynierii.4. Kompetencje cyfrowe.5. Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.7. Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości


23



PRZedsZKOlNegO


określa kierunki i ustala położenie przedmiotów w stosunku do własnej osoby, a także w stosunku do innych przedmiotów, rozróżnia stronę lewą i prawą;

przelicza elementy zbiorów w czasie zabawy, prac porządkowych, ćwiczeń i wykonywania innych czynności, posługuje się liczebnikami głównymi i porządkowymi, rozpoznaje cyfry oznaczające liczby od 0 do 10, eksperymentuje z tworzeniem kolejnych liczb, wykonuje dodawanie i odejmowanie w sytuacji użytkowej, liczy obiekty, odróżnia liczenie błędne od poprawnego;

posługuje się w zabawie i w trakcie wykonywania innych czynności pojęciami dotyczącymi następstwa czasu np. wczoraj, dzisiaj, jutro, rano, wieczorem, w tym nazwami pór roku, nazwami dni tygodnia i miesięcy;

8. Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.3. Kompetencje matematycz-ne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodni-czych, technologii i inżynierii.4. Kompetencje cyfrowe.5. Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.7. Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości8. Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.3. Kompetencje matematycz-ne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodni-czych, technologii i inżynierii.4. Kompetencje cyfrowe.5. Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.7. Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości8. Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.3. Kompetencje matematycz-ne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodni-czych, technologii i inżynierii.4. Kompetencje cyfrowe.5. Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie


24



PRZedsZKOlNegO


rozpoznaje modele monet i banknotów o niskich nominałach, porządkuje je, rozumie, do czego służą pieniądze w gospodarstwie domowym;

posługuje się pojęciami dotyczącymi zjawisk przyrodni-czych, np. tęcza, deszcz, burza, opadanie liści z drzew, sezonowa wędrówka ptaków, kwitnienie drzew, zamarzanie wody, dotyczącymi życia zwierząt, roślin, ludzi w środowisku przyrodniczym, korzystania z dóbr przyrody, np. grzybów, owoców, ziół;

podejmuje samodzielną aktywność poznawczą np. oglądanie książek, zagospoda-rowywanie przestrzeni własnymi pomysłami konstrukcyjnymi, korzystanie z nowoczesnej technologii itd.;

umiejętności uczenia się.7. Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości8. Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.3. Kompetencje matematycz-ne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodni-czych, technologii i inżynierii.4. Kompetencje cyfrowe.5. Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.7. Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości8. Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.3. Kompetencje matematycz-ne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodni-czych, technologii i inżynierii.4. Kompetencje cyfrowe.5. Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.7. Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości8. Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.3. Kompetencje matematycz-ne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodni-czych, technologii i inżynierii.


25



PRZedsZKOlNegO


wskazuje zawody wykonywane przez rodziców i osoby z najbliższego otoczenia, wyjaśnia, czym zajmuje się osoba wykonująca dany zawód;

rozumie bardzo proste polecenia w języku obcym nowożytnym i reaguje na nie; uczestniczy w zabawach, np. muzycznych, ruchowych, plastycznych, konstrukcyjnych, teatralnych; używa wyrazów i zwrotów mających znaczenie dla danej zabawy lub innych podejmowanych czynności; powtarza rymowanki i proste wierszyki, śpiewa piosenki w grupie; rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiada-nych lub czytanych, gdy są wspierane np. obrazkami, rekwizytami, ruchem, mimiką, gestami;reaguje na proste polecenie w języku mniejszości narodowej lub etnicznej, używa wyrazów i zwrotów mających znaczenie w zabawie i innych podejmo-

4. Kompetencje cyfrowe.5. Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.7. Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości8. Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.5. Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.6. Kompetencje obywatelskie.7. Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości8. Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.1. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.2. Kompetencje w zakresie wielojęzyczności.5. Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.6. Kompetencje obywatelskie.8. Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

1. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.2. Kompetencje w zakresie wielojęzyczności.5. Kompetencje osobiste,


26



PRZedsZKOlNegO


wanych czynnościach: powtarza rymowanki i proste wierszyki, śpiewa piosenki; rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych wspieranych np. obrazkiem, rekwizytem, gestem; zna godło (symbol) swojej wspólnoty narodowej lub etnicznej;reaguje na proste polecenie w języku regionalnym – kaszub-skim, używa wyrazów i zwrotów mających znaczenie w zabawie i innych podejmowanych czynnościach: powtarza rymowanki i proste wierszyki, śpiewa piosenki; rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych wspieranych np. obrazkiem, rekwizytem, gestem, zna godło (symbol) swojej wspólnoty regionalnej – kaszubskiej.

społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.6. Kompetencje obywatelskie.8. Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

1. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.2. Kompetencje w zakresie wielojęzyczności.5. Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.6. Kompetencje obywatelskie.8. Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.


27

2.1 Fizyczny obszar rozwoju dzieckaSprawność fizyczna odgrywa ważna rolę w prawidłowym rozwoju dziecka

we wszystkich jego sferach. W przedszkolu dziecko uczy się jak należy odży-wiać się, dbać o higienę, poznaje sposoby aktywnego spędzania wolnego czasu. Zdrowe dziecko wykazuje naturalną potrzebę ruchu, chce biegać, po-konywać przeszkody. Dbając o prawidłowy rozwój fizyczny dziecka należy stworzyć bezpieczne warunki zabaw ruchowych, szczególnie na placu zabaw. W sali przedszkolnej w zależności od wieku dziecka proponujemy zabawy ruchowe, ćwiczenia poranne, zajęcia z gimnastyki w formie naśladowczej. Zalecane jest też wykorzystywanie w zajęciach ruchowych, różnorodnych przyborów oraz muzyki.

Wybrane sposoby realizacji treści z fizycznego obszaru rozwoju dziecka– zabawy ruchowe uwzględniające różne formy ruchu: orientacyjno – porząd-

kowe, bieżne, z elementem równowagi, z elementem czworakowania, z elementem skoku, z elementem rzutu, z elementem wspinania się – zaba-wy kształtują orientację w schemacie własnego ciała, doskonalą orientację w przestrzeni, ćwiczą pamięć,

– ćwiczenia poranne, ćwiczenia gimnastyczne – rozwijają ogólną sprawność ruchową, orientację przestrzenną, koordynację wzrokowo – ruchową,

– gry i zabawy na świeżym powietrzu – rozwijają ogólną sprawność fizyczną, uczą rywalizacji, ćwiczą umiejętność współdziałania w zespole,

– zabawy prowadzone Metodą Weroniki Sherborne – ćwiczą orientację w przestrzeni, koordynację ruchów, uczą współpracy w grupie,

– gimnastyka twórcza Rudolfa Labana – ćwiczenia są okazją do spontanicz-nej aktywności, pomagają rozładować nadmiar energii, wyciszają,

– ćwiczenia kształtujące nawyk utrzymania prawidłowej postawy ciała (w tym przeciwdziałanie płaskostopiu) – są elementem profilaktyki i korekcji wad postawy ciała,

– czynności samoobsługowe – wykonywanie czynności samoobsługowych na miarę własnych możliwości zaspokaja dążenie dziecka do samodzielności, wczesne kształtowanie czynności samoobsługowych pozwala na przekształ-cenie ich w nawyki.

Rozdział 2OBsZARY ROZWOJU DZIECKA ORAZ WYBRANE sPOsOBY REALIZACJI ZAWARTYCH W NICH TREŚCI Z WYKORZYsTANIEM sERIALU „RODZINA TREFLIKÓW”


28

2.2 emocjonalny obszar rozwoju dzieckaDziecko podczas pobytu w przedszkolu uczy się pozytywnych kontaktów

z otoczeniem oraz rozpoznawania i nazywania emocji swoich i kolegów. Ważne też jest nauczenie dziecka rozwiązywania konfliktów w sposób spo-łecznie akceptowany oraz przestrzegania ustalonego wspólnie kodeksu grupowego. Nauczyciel w czasie codziennej obserwacji dziecka podczas zabawy swobodnej, zajęć dydaktycznych, ma możliwość wychwycenia mo-mentów dla dziecka trudnych (konflikty z rówieśnikami, zachowania nieade-kwatne do sytuacji) i podjęcia odpowiednich działań pomocowych. Na szczególną uwagę zasługują dzieci nieśmiałe, o specjalnych potrzebach edukacyjnych, które same nie są w stanie poradzić sobie w grupie rówieśni-czej. Potrzebują zachęty, wsparcia ze strony nauczyciela i grupy rówieśni-czej. Wszystkie dzieci potrzebują chwalenia, zauważania pozytywnych za-chowań. Pobyt dziecka w przedszkolu to czas zdobywania nowych doświadczeń, odnoszenia sukcesów, ale również czas porażek. Gry i zaba-wy ze współzawodnictwem są okazją do odnoszenia sukcesów i porażek. Takie doświadczenia kształtują odporność emocjonalną dziecka. Dzieci uczą się panowania nad złością, zauważają, że zwycięstwo lub porażka może dotyczyć każdego gracza.

Wybrane sposoby realizacji treści z emocjonalnego obszaru rozwoju dziecka– prace plastyczne – dają możliwość wyrażenia swoich emocji, uczuć, rozwi-

jają wyobraźnię (wykonywanie prac plastycznych, których bohaterami są Trefliki, z wykorzystaniem różnych technik plastycznych),

– wystawa prac dzieci – obserwacja wszystkich prac sprzyja wyrażaniu odczuć związanych z prezentowanymi pracami,

– zabawy tematyczne – umożliwiają dziecku odgrywanie ról, pozwalają na wyrażanie emocji (odgrywanie ról bohaterów Rodziny Treflików),

– inscenizacje, zabawy pantomimiczne – rozwijają wyobraźnię, budzą wiarę we własne siły, uczą współdziałania w zespole (przedstawianie postaci z Rodziny Treflików),

– wykonywanie prac użytecznych – wywołuje pozytywne emocje związane ze sprawianiem komuś przyjemności (upominki rodzicom, dziadkom),

– zabawy badawcze – wywołują emocje wiążące się z samodzielnym dokony-waniem odkryć,

– utwory literatury (opowiadania, wiersze) – umożliwiają dziecku dokonywa-nie oceny zachowania bohatera, wczucie się w jego rolę (słuchanie zawar-tych w przewodnikach metodycznych wierszy, opowiadań, których bohate-rami są Trefliki, oglądanie filmu„Rodzina Treflików”),


29

– historyjki obrazkowe – dają dziecku możliwość wyjaśnienia przyczyny i skutku zachowania, podania przykładu właściwego zachowania (wykorzystanie hi-storyjek obrazkowych o Treflikach).

2.3 społeczny obszar rozwoju dzieckaPrzedszkole przygotowuje dzieci do aktywnego uczestnictwa w życiu społecz-

nym. Umożliwia zaspokojenie potrzeby kontaktu z innymi dziećmi. Dziecko roz-wija swoje doświadczenia społeczne i emocjonalne. Podstawową formą dzia-łalności dziecka w wieku przedszkolnym jest zabawa. Odgrywa ona ważną rolę w kształtowaniu relacji społecznych. Wymaga od dziecka przestrzegania usta-lonych zasad, uczy określonych form zachowania, dzielenia się zabawkami, panowania nad własnymi emocjami, rozpoznawania co jest dobre, a co złe.

Wybrane sposoby realizacji treści ze społecznego obszaru rozwoju dziecka– zabawy indywidualne – służą dostrzeganiu przez dziecko swoich możliwo-

ści, pozwalają na rozwój relacji koleżeńskich,– prace w grupie – uczą dzieci współpracy w planowaniu i realizowaniu zadania,– gry dydaktyczne – uczą przestrzegania ustalonych zasad i reguł,– zabawy tematyczne – umożliwiają odtwarzanie ról społecznych (odtwarza-

nie postaci Treflików),– słuchanie bajek, opowiadań, wierszy – pozwala na poznanie różnych sytu-

acji z życia społecznego, umożliwia dokonywanie oceny bohaterów (słucha-nie wierszy, opowiadań o Treflikach),

– scenki dramowe – umożliwiają dzieciom odegranie konkretnych sytuacji, za-prezentowanie różnych emocji (odgrywanie scenek na temat życia Treflików),

– inscenizacje i przedstawienia – dzieci uczą się wiary we własne możliwości, przestrzegania zasad pracy w zespole, mają możliwość zaprezentowania swoich umiejętności przed publicznością,

– dyżury – uczą sumiennego wykonywania obowiązków, odpowiedzialności za podjęte działania.

2.4 Poznawczy obszar rozwoju dzieckaDzieciom w wieku przedszkolnym należy stwarzać okazje do wielozmysło-

wego poznawania świata. Poprzez działanie dziecko rozwija procesy poznaw-cze. Doświadczenia zdobyte podczas zabawy, zajęć dydaktycznych, prac po-rządkowych oraz spotkań organizowanych z różnych okazji, sprzyjają tworzeniu przez dzieci wyobrażeń o otaczającym świecie. Przedszkole wspo-maga dzieci w rozwijaniu uzdolnień oraz czynności intelektualnych potrzeb-nych w dalszej edukacji. Stwarza warunki do nauki i zabawy uwzględniając potrzeby i możliwości wszystkich dzieci.


30

Wybrane sposoby realizacji treści z poznawczego obszaru rozwoju dziecka– praca z utworem literackim (wiersz, opowiadanie) – umożliwia wypowiadanie

się na temat utworu, rozwija wyobraźnię, pamięć, wzbogaca wiedzę, uczy wyciągania wniosków (wypowiedzi na temat zachowania Treflików, słuchanie wierszy, opowiadań),

– historyjki obrazkowe – rozwijają myślenie przyczynowo – skutkowe, wy-obraźnię, umożliwiają wypowiadanie się na określony temat (opowiadanie historyjek obrazkowych, których bohaterami są Trefliki),

– praca z ilustracją (obrazkiem) – pobudza do obserwacji, doskonali percep-cję wzrokową, rozwija mowę, ułatwia wprowadzanie nazw przedmiotów, utrwala znajomość nazw przedmiotów znanych (wypowiedzi na temat wy-glądu Treflików, szukanie różnic występujących na obrazkach),

– zabawy dydaktyczne – umożliwiają dziecku wyodrębnienie cech przedmio-tów, ich porównanie i grupowanie, służą one również utrwaleniu pozna-nych wiadomości,

– gry dydaktyczne – doskonalą umiejętność liczenia, umożliwiają poznanie znaczenia symboli, kształtują odporność emocjonalną,

– zabawy badawcze – zachęcają do wnikliwej obserwacji, umożliwiają wycią-gnięcie wniosków z obserwowanych badań, sprzyjają rozwijaniu logicznego myślenia,

– zabawy konstrukcyjne – rozwijają wyobraźnię przestrzenną, postawę twór-czą (budowanie domu Treflików, zabawek),

– zabawy ruchowe – ćwiczą pamięć, uczą zasad,– zabawy tematyczne – umożliwiają odgrywanie ról dorosłych (odgrywanie

ról bohaterów filmu „Rodzina Treflików”),– zabawy manipulacyjne – służą usprawnianiu motoryki,– ćwiczenia graficzne – kształtują płynność ruchów, zmniejszają napięcie mię-

śniowe, kształtują koordynację wzrokowo – ruchową (ozdabianie ramek z Tre-flikiem, rysowanie po śladzie),

– uroczystości organizowane w przedszkolu – ćwiczą pamięć, uczą planowa-nia pracy w grupie,

– rozwiązywanie i układanie zagadek – rozwijają logiczne myślenie, uwagę, wyobraźnię, spostrzegawczość (układanie zagadek na temat bohaterów Rodziny Treflików),

– wycieczki, spacery – pozwalają na obserwację naturalnego środowiska, wy-zwalają chęć poznawania nowych rzeczy, uczą zadawania pytań,

– rymowanki – służą utrwalaniu kolejności dni tygodnia, pór roku, miesięcy,– kąciki książki – obcowanie z książką rozwija zainteresowania czytelnicze, wyobraź-

nię, wzbogaca zasób słownictwa dziecka, wyzwala chęć nauki czytania i pisania, rozwija myślenie przyczynowo – skutkowe, zachęca do wypowiadania się,


31

– gry, loteryjki – wdrażają do przestrzegania ustalonych zasad, rozwijają lo-giczne myślenie, spostrzegawczość,

– prace plastyczne – doskonalą sprawność manualną, ćwiczą koordynację wzrokowo – ruchową, uczą nowych technik plastycznych, ćwiczą pamięć, uczą orientacji na kartce, (prace na temat przygód Treflików z wykorzysta-niem różnorodnych technik plastycznych),

– ćwiczenia ortofoniczne – służą usprawnianiu narządów mowy,– śpiewanie piosenek – ćwiczy pamięć, słuch, służy umuzykalnianiu dzieci

(śpiewanie piosenek o Treflikach zawartych w scenariuszach z wykorzysta-niem tablic magnetycznych oraz piosenek z serialu „Rodzina Treflików”),

– opowieść ruchowa – dzieci rozwijają postawę twórczą, są aktywne,– nauka tańca – dzieci rozwijają się ruchowo, ćwiczą pamięć, płynność ru-

chów,– słuchanie utworów muzycznych – rozwija się umiejętność skupiania uwagi,

uwrażliwia dzieci na piękno muzyki (słuchanie piosenek z serialu „Rodzina Treflików”),

– baśnie, legendy – dzieci poznają przeszłość ojczyzny, kształtuje się postawa patriotyczna,

– filmy, wystawy, fotografie – umożliwiają poznanie ciekawych miejsc Polski i świata (oglądanie wybranych odcinków filmu „Rodzina Treflików”),

– kąciki regionalne – ułatwiają poznanie regionu, w którym dziecko mieszka.


32

Rozd

ział

3 T

REŚC

I PRO

GRA

MO

WE

ORA

Z O

sIĄ

GN

IĘC

IA D

ZIEC

KA

Fizy

czny

1.zg

łasz

a po

trzeb

y fiz

jolo

gicz

ne, s

amod

ziel-

nie

wyk

onuj

e po

dsta

wo-

we

czyn

nośc

i hig

ieni

czne

;

2.w

ykon

uje

czyn

nośc

i sa

moo

bsłu

gow

e:

ubie

rani

e się

i ro

zbie

ra-

nie,

w ty

m c

zynn

ości

pr

ecyz

yjne,

np.

zap

inan

ie

guzik

ów, w

iąza

nie

sznu

row

adeł

;3.

spoż

ywa

posił

ki

z uż

ycie

m s

ztućc

ów,

nakr

ywa

do s

tołu

i s

przą

ta p

o po

siłku

;

- syg

naliz

uje

potrz

eby

fizjo

logi

czne

- myje

ręce

prz

ed p

osiłk

ami,

po

poby

cie w

toal

ecie

i za

baw

ach

na

podw

órku

- pod

ejm

uje

prób

y sa

mod

zieln

ego

myc

ia z

ębów

- roz

bier

a się

, zde

jmuj

e bu

ty- r

ozpi

na g

uzik

i- u

kład

a ub

rani

a w

odp

owie

dnim

m

iejsc

u w

sza

tni

- zak

łada

but

y z

pom

ocą

nauc

zycie

la

- pod

czas

pos

iłków

pos

ługu

je s

ię

łyżk

ą- z

na z

asad

y za

chow

ania

pod

czas

sp

ożyw

ania

pos

iłków

- roz

umie

pot

rzeb

ę sp

ożyw

ania

w

arzy

w i

owoc

ów- w

yrzu

ca ś

mie

ci do

kos

za

- roz

bier

a się

i ub

iera

prz

ed

zała

twie

niem

i po

zał

atw

ieni

u po

trzeb

y fiz

jolo

gicz

nej

- sam

odzie

lnie

myje

ręce

myd

łem

- dba

o c

zysto

ść n

osa

- ubi

era

się i

rozb

iera

, zak

łada

i z

dejm

uje

buty

- roz

pina

i za

pina

guz

iki

- utrz

ymuj

e w

czy

stośc

i odz

ież

i o

buw

ie- r

ozpo

znaj

e sw

oje

rzec

zy w

śród

in

nych

- pos

ługu

je s

ię ły

żką

i wid

elce

m- n

akry

wa

do s

tołu

- zna

i sto

suje

się

do

zasa

d ob

owią

zują

cych

pod

czas

spo

żyw

ania

po

siłkó

w- r

ozum

ie k

onie

czno

ść o

gran

iczan

ia

słody

czy

- pot

rafi

prze

zwyc

ięży

ć ni

echę

ć do

pr

óbow

ania

nie

znan

ych

potra

w- d

okła

dnie

prz

eżuw

a je

dzen

ie- p

otra

fi pr

zygo

tow

ać p

roste

kan

apki

- seg

regu

je o

dpad

y

- roz

umie

, co

to z

nacz

y db

ać

higi

enęo

sobi

stą- o

dkrę

ca i

zakr

ęca

kran

- myje

ręce

myd

łem

- sam

odzie

lnie

myje

zęb

y

- wią

że s

znur

owad

ła- s

tosu

je p

raw

idło

wą

kole

jnoś

ć pr

zy

ubie

rani

u się

, dba

o rz

eczy

oso

biste

- ubi

era

się o

dpow

iedn

io d

o pa

nują

cych

war

unkó

w a

tmos

fery

cz-

nych

- zw

raca

uw

agę

na e

stety

czny

wyg

ląd

- spr

awni

e po

sługu

je s

ię s

ztućc

ami

- kor

zysta

z s

erw

etek

- nak

ryw

a do

sto

łu i

sprz

ąta

po

posił

ku- p

ełni

obo

wią

zki d

yżur

nego

- wyk

azuj

e in

icjat

ywę

w p

orzą

dkow

a-ni

u sa

li- p

otra

fi w

ymie

nić

zdro

we

prod

ukty

or

az te

, któ

rych

spo

życie

nal

eży

ogra

nicz

yć- z

na s

poso

by p

rzec

how

ywan

ia

żyw

nośc

i- p

otra

fi na

lać

napó

j do

szkl

anki

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi

Prze

dsta

wia

jąc

osią

gnię

cia d

zieck

a do

kona

no p

odzia

łu n

a gr

upy

wie

kow

e 3

– 4

latk

ów, 5

– la

tków

, 6 –

latk

ów. K

orzy

stają

c z

poni

ższe

j tab

eli

nauc

zycie

l dos

toso

wuj

e tre

ści d

o gr

upy

dzie

ci, z

któ

rym

i pra

cuje

. Uw

zglę

dnia

ich

potrz

eby,

moż

liwoś

ci i z

aint

eres

owan

ia.

Rozdział 3WsPIERANIE ROZWOJU DZIECKA W PROGRAMIE „TREFLIKI W PRZEDsZKOLU”


33

4.ko

mun

ikuj

e po

trzeb

ę ru

chu,

odp

oczy

nku

itp.;

5.uc

zestn

iczy

w z

abaw

ach

ruch

owyc

h,

w ty

m ry

tmicz

nych

, m

uzyc

znyc

h, n

aśla

dow

-cz

ych,

z p

rzyb

oram

i lub

be

z ni

ch; w

ykon

uje

różn

e fo

rmy

ruch

u: b

ieżn

e,

skoc

zne,

z c

zwor

akow

a-ni

em, r

zutn

e;

6.in

icjuj

e za

baw

y ko

nstru

kcyjn

e, m

ajste

rku-

- syg

naliz

uje

potrz

ebę

rela

ksu,

ko

rzys

ta z

poo

bied

nieg

o

odpo

czyn

ku- s

ygna

lizuj

e na

uczy

cielo

wi z

łe

sam

opoc

zucie

- uży

wa

umia

rkow

aneg

o gł

osu

- ucz

estn

iczy

w s

pace

rach

, za

baw

ach

na p

lacu

zab

aw,

zaba

wac

h ru

chow

ych:

orie

ntac

yjno

– po

rząd

kow

ych,

bie

żnyc

h,

z el

emen

tem

czw

orak

owan

ia, s

koku

- ucz

estn

iczy

w z

abaw

ach

rytm

iczny

ch, o

pow

ieśc

iach

ru

chow

ych

- pró

buje

sam

odzie

lnie

org

anizo

wać

cz

as n

a pl

acu

zaba

w

- ucz

estn

iczy

w z

abaw

ach

kons

trukc

yjnyc

h

- odp

oczy

wa

przy

muz

yce

rela

ksac

yj-ne

j, słu

cha

baje

k-r

ozum

ie k

onie

czno

ść p

rzyjm

owan

ia

lekó

w c

zasie

cho

roby

- zna

naz

wy

zaw

odów

osó

b za

jmuj

ącyc

hsię

cho

rym

(lek

arz,

pie

lęgn

iark

a,

rato

wni

k m

edyc

zny)

- por

ozum

iew

a się

z ró

wie

śnik

ami

umia

rkow

anym

gło

sem

- ucz

estn

iczy

w s

pace

rach

, ćw

icze-

niac

h gi

mna

stycz

nych

, zab

awac

h ru

chow

ych:

orie

ntac

yjno

– po

rząd

ko-

wyc

h, b

ieżn

ych,

z e

lem

ente

m

czw

orak

owan

ia, s

koku

, pod

skok

u,

rzut

u, c

hwyt

ania

, z e

lem

ente

m

tocz

enia

- zna

zas

ady

bezp

iecz

nej z

abaw

y- z

na s

porty

letn

ie i

zimow

e- s

amod

zieln

ie p

odej

muj

e ak

tyw

ność

ru

chow

ą na

pla

cu z

abaw

- ucz

estn

iczy

w z

abaw

ach

kons

trukc

yj-ny

ch, p

odcz

as k

tóry

ch w

ykor

zystu

je

- roz

umie

pot

rzeb

ę od

pocz

ynku

jako

je

dneg

o z

elem

entó

w z

drow

ego

stylu

ży

cia- d

ostrz

ega

w s

woi

m o

tocz

eniu

oso

by

chor

e- z

na w

ybra

ne s

pecja

lnoś

ci le

kars

kie

(oku

lista

, lar

yngo

log,

sto

mat

olog

, pe

diat

ra)

- roz

umie

rolę

leka

rza

w p

roce

sie

diag

nozo

wan

ia c

horo

by i

pow

raca

nia

do z

drow

ia- r

ozum

ie s

zkod

liwy

wpł

yw h

ałas

u na

zd

row

ie c

złow

ieka

- roz

umie

zna

czen

ie ru

chu

dla

zdro

wia

czł

owie

ka- o

rgan

izuje

zab

awy

ruch

owe

- wyk

onuj

e im

prow

izacje

ruch

owe

do

muz

yki

- pod

ejm

uje

spor

tow

ą ry

wal

izację

, ak

cept

uje

wyn

ik ry

wal

izacji

- wsp

ółdz

iała

z ró

wie

śnik

ami p

odcz

as

sam

odzie

lnie

org

anizo

wan

ych

zaba

w

ruch

owyc

h- z

na z

asad

y be

zpie

czne

j zab

awy

i prz

estrz

ega

usta

lony

ch z

asad

- tw

orzy

kon

struk

cje w

edłu

g in

struk

cji

i wed

ług

wła

sneg

o po

mys

łu

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi


34

je, b

uduj

e, w

ykor

zystu

jąc

zaba

wki

, mat

eria

ły

użyt

kow

e,

w ty

m m

ater

iał n

atur

alny

;

7.w

ykon

uje

czyn

nośc

i, ta

kie

jak:

spr

ząta

nie,

pa

kow

anie

, trz

yman

ie

prze

dmio

tów

jedn

ą rę

ką

i obu

rącz

, mał

ych

prze

dmio

tów

z

wyk

orzy

stani

em

odpo

wie

dnio

uks

ztałto

-w

anyc

h ch

wyt

ów d

łoni

, uż

ywa

chw

ytu

pisa

rski

ego

podc

zas

ryso

wan

ia,

kreś

leni

a i p

ierw

szyc

h pr

ób p

isani

a;

- tw

orzy

bud

owle

z ró

żnor

odny

ch

mat

eria

łów

(klo

cki,

pias

ek)

- łąc

zy e

lem

enty

za

pom

ocą

klej

u- w

ie d

o cz

ego

służą

noż

yczk

i

- por

ządk

uje

zaba

wki

, odk

łada

je n

a w

yzna

czon

e w

sal

i mie

jsce

- wyk

onuj

e rz

uty

do c

elu

- chw

yta

i toc

zy p

rzed

mio

ty- w

ykon

uje

czyn

nośc

i wym

agaj

ące

użyc

ia d

łoni

: lep

ieni

e z

plas

telin

y, m

odel

iny,

rwan

ie p

apie

ru, b

ibuł

y- p

rzek

łada

prz

edm

ioty

z rę

ki d

o rę

ki- r

ysuj

e kr

edka

mi

- mal

uje

palca

mi,

całą

dło

nią,

wat

ą,

gąbk

ą- s

tem

pluj

e ko

rkie

m- p

raw

idło

wo

trzym

a kr

edkę

zdob

ytą

wcz

eśni

ej w

iedz

ę (łą

czen

ie

różn

orod

nych

pas

ując

ych

do s

iebi

e el

emen

tów

wg.

instr

ukcji

)- t

wor

zy z

mat

eria

łu p

rzyr

odni

czeg

o-

łącz

y el

emen

ty z

a po

moc

ą kl

eju,

ta

śmy,

zszy

wac

za- p

orzą

dkuj

e sta

now

isko

prac

y- w

ie d

o cz

ego

służy

mło

tek,

gw

oźdz

ie, p

apie

r ście

rny

- por

ządk

uje,

seg

regu

je z

abaw

ki- w

ykon

uje

rzut

y do

cel

u pr

awą

i lew

ą rę

ką- c

hwyt

a i t

oczy

prz

edm

ioty

- man

ipul

uje

prze

dmio

tam

i pr

zekł

adaj

ąc je

z rę

ki d

o rę

ki- w

ykon

uje

czyn

nośc

i wym

agaj

ące

użyc

ia d

łoni

: lep

ieni

e z

mat

eria

łów

pl

asty

czny

ch, w

ycin

anie

, wyd

ziera

nie

- prz

ekła

da d

robn

e pr

zedm

ioty

z

nacz

ynia

do

nacz

ynia

za

pom

ocą

spin

aczy

do

biel

izny,

pęse

ty, ły

żki

- rys

uje

świe

cą, p

atyk

iem

- mal

uje

pędz

lem

- kal

kuje

- uży

wa

chw

ytu

pisa

rski

ego

podc

zas

ryso

wan

ia, k

reśle

nia

- rys

uje

wed

ług

wzo

ru

- wyb

iera

rodz

aj m

ater

iału

do

twor

zeni

a or

az p

otrz

ebne

do

tego

na

rzęd

zia- n

azyw

a w

ykon

ywan

e po

dcza

s tw

orze

nia

czyn

nośc

i- w

spół

dzia

ła z

rów

ieśn

ikam

i pod

czas

po

rząd

kow

ania

sta

now

iska

prac

y- r

ozró

żnia

mat

eria

ły: m

etal

, dre

wno

, sz

kło

- z w

łasn

ej in

icjat

ywy

porz

ądku

je

zaba

wki

,- r

ozum

ie k

onie

czno

ść u

trzym

ania

po

rząd

ku w

sw

oim

oto

czen

iu- s

amod

zieln

ie p

odej

muj

e pr

óby

wyc

i-na

nia,

wyd

ziera

nia

i tw

orze

nia

prac

pl

asty

czny

ch w

edłu

g w

łasn

ego

pom

ysłu

- rys

uje

szla

czki

, orn

amen

ty, łą

czy

punk

ty- t

wor

zy m

akie

ty b

udyn

ków,

ulic

z

wyk

orzy

stani

em s

urow

ców

wtó

rnyc

h- p

isze

po ś

ladz

ie- p

isze

sam

odzie

lnie

szla

czki

lit

erop

odob

ne n

a ró

żnej

fakt

urze

- kre

śli e

lem

enty

lite

ropo

dobn

e ró

żnej

w

ielk

ości

- rys

uje

„pod

dyk

tand

o”

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi


35

8.w

ykon

uje

pods

taw

owe

ćwicz

enia

ksz

tałtu

jące

na

wyk

utrz

yman

ia

praw

idło

wej

pos

taw

y cia

ła;

9.w

ykaz

uje

spra

wno

ść

ciała

i ko

ordy

nację

w

stopn

iu p

ozw

alaj

ącym

na

rozp

oczę

cie s

yste

mat

ycz-

nej n

auki

czy

nnoś

ci

złoż

onyc

h, ta

kich

jak

czyt

anie

i pi

sani

e.

- ucz

estn

iczy

w z

abaw

ach

ruch

owyc

h ćw

icząc

ych

różn

e pa

rtie

mię

śni

- pra

wid

łow

o sie

dzi n

a kr

ześle

i na

dy

wan

ie (s

iad

skrz

yżny

)- w

ykon

uje

czyn

nośc

i man

ipul

acyjn

e (le

pien

ie, r

wan

ie, z

gnia

tani

a pa

pier

u, n

awle

kani

e ko

rali)

- ćw

iczy

koor

dyna

cję w

zrok

owo

– ru

chow

ą (u

kład

anie

puz

zli)

- pra

wid

łow

o trz

yma

kred

kę- n

abyw

a sp

raw

ność

man

ualn

a po

prze

z le

pien

ie z

pla

stelin

y, rw

anie

pa

pier

u- k

reśli

w p

owie

trzu

koła

, lin

ie p

roste

od

gór

y do

doł

u, fa

le- n

aśla

duje

ruch

y w

ykon

ywan

e pr

zez

nauc

zycie

la- o

dtw

arza

ruch

em c

iała

spo

sób

poru

szan

ia s

ię z

wie

rząt

- ucz

estn

iczy

w z

abaw

ach

- kre

śli e

lem

enty

lite

ropo

dobn

e- w

ykon

uje

prec

yzyjn

e ru

chy

dłon

i (z

bier

anie

dro

bnyc

h el

emen

tów,

ub

iera

nie

lale

k)

- wyk

onuj

e pr

opon

owan

e pr

zez

nauc

zycie

la ć

wicz

enia

ruch

owe

- pok

onuj

e pr

zesz

kody

(tor

prz

eszk

ód)

- wyk

onuj

e cz

ynno

ści m

anip

ulac

yjne

(lepi

enie

z ró

żnyc

h m

as p

lasty

czny

ch,

wyd

ziera

nie

papi

eru,

cię

cie p

o w

yzna

czon

ej li

nii)

-ćw

iczy

koor

dyna

cję w

zrok

owo

– ru

-ch

ową

(ukł

adan

ie p

uzzli

, pow

tarz

anie

ru

chów

nau

czyc

iela

lub

inne

go

dzie

cka)

- kol

oruj

e pr

awid

łow

o trz

ymaj

ąc

narz

ędzie

pisa

rski

e- k

reśli

ele

men

ty li

tero

podo

bne

na

różn

ych

płas

zczy

znac

h- r

ysuj

e el

emen

ty w

edłu

g w

zoru

, ka

lkuj

e- w

łaśc

iwie

gos

poda

ruje

prz

estrz

enia

ka

rtki

- okr

eśla

gór

ę i d

ół k

artk

i, pr

awą

- pra

wid

łow

o pl

anuj

e i z

apeł

nia

prze

strze

ń pa

pier

u o

różn

ym fo

rmac

ie-p

odej

muj

e pi

erw

sze

prób

y pi

sani

a

- wyk

onuj

e ćw

iczen

ia p

ropo

now

ane

prze

z na

uczy

ciela

, pro

ponu

je w

łasn

e ćw

iczen

ia- z

acho

wuj

e ko

ordy

nację

pod

czas

bi

egu,

sko

ków

- spr

awni

e w

ykon

uje

czyn

nośc

i m

anip

ulac

yjne

(lepi

enie

, wyd

ziera

nie,

zg

niat

anie

pap

ieru

jedn

a rę

ką, c

ięcie

po

lini

i, w

ycin

anie

wzo

rów

)- ć

wicz

y ko

ordy

nację

wzr

okow

o –

ru-

chow

ą (u

kład

anie

puz

zli, p

owta

rzan

ie

ruch

ów n

aucz

ycie

la, i

nneg

o dz

ieck

a,

prop

onow

anie

wła

snyc

h uk

ładó

w

ruch

owyc

h)- p

opra

wni

e po

sługu

je s

ię p

rzyb

oram

i do

pisa

nia

- zac

how

uje

kier

unek

pisa

nia

od

stron

y le

wej

do

praw

ej- k

reśli

ele

men

ty w

ogr

anicz

onej

pr

zestr

zeni

(lin

ie p

iono

we,

poz

iom

e,

ukoś

ne, f

alist

e)- r

ysuj

e el

emen

ty „

pod

dykt

ando

”

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi


36

emoc

jona

lny

1.ro

zpoz

naje

i na

zyw

a po

dsta

wow

e em

ocje

, pr

óbuj

e ra

dzić

sobi

e z

ich p

rzeż

ywan

iem

;

2.sz

anuj

e em

ocje

sw

oje

i i

nnyc

h os

ób;

3.pr

zeży

wa

emoc

je

w s

posó

b um

ożliw

iają

cy

mu

adap

tację

w n

owym

ot

ocze

niu,

np.

w n

owej

gr

upie

dzie

ci, n

owej

gr

upie

sta

rszy

ch d

zieci,

a

takż

e w

now

ej g

rupi

e

ruch

owyc

h, w

ykon

uje

czyn

nośc

i sa

moo

bsłu

gow

e ro

zwija

jące

sp

raw

ność

cał

ego

ciała

- pod

ejm

uje

prób

y na

zyw

ania

sw

oich

em

ocji

– ra

dość

, sm

utek

, zł

ość

- pró

buje

odr

óżni

ć em

ocje

po

zyty

wne

od

nega

tyw

nych

- wyr

aża

emoc

je w

spo

sób

wer

baln

y i n

iew

erba

lny

i lew

ą str

onę

- pow

tarz

a ru

chy

nauc

zycie

la i

inny

ch

dzie

ci- u

czes

tnicz

y w

zab

awac

h ru

chow

ych,

ćw

iczen

iach

gim

nasty

czny

ch

rozw

ijają

cych

spr

awno

ść c

iała

- roz

pozn

aje

i zap

amię

tuje

co

jest

prze

dsta

wio

ne n

a ob

razk

ach

- pod

ejm

uje

prób

y zr

ozum

ieni

a w

łasn

ego

zach

owan

ia- p

odej

muj

e pr

óby

okre

śleni

a sw

oich

em

ocji

- roz

pozn

aje

prze

dsta

wio

ny

sym

bolic

znie

sm

utek

, rad

ość,

zło

ść,

strac

h

- pró

buje

rozp

ozna

wać

i na

zyw

ać

emoc

je p

rzyje

mne

i ni

eprz

yjem

ne

u sie

bie

i inn

ych

- pró

buje

opa

now

ać s

ilnie

dzia

łają

ce

emoc

je- s

tara

się

opa

now

ać d

ziała

nie

pod

wpł

ywem

impu

lsu- p

rosi

inny

ch o

pom

oc

- wła

ściw

ie g

ospo

daru

je p

rzes

trzen

ią

duże

j i m

ałej

kar

tki

- wyk

onuj

e ćw

iczen

ia g

imna

stycz

ne

prop

onow

ane

prze

z na

uczy

ciela

, zg

łasz

a w

łasn

e pr

opoz

ycje

ćw

iczeń

ro

zwija

jący

ch s

praw

ność

cał

ego

ciała

- roz

pozn

aje

zmia

ny u

czuć

w ró

żnyc

h ok

olicz

nośc

iach

- naz

ywa

i wyr

aża

uczu

cia z

a po

moc

ą ró

żnyc

h śr

odkó

w w

yraz

u- w

yraż

a uc

zucia

w s

posó

b, k

tóry

nie

ra

ni in

nych

- pot

rafi

kont

rolo

wać

wła

sne

zach

owan

ia- r

ozum

ie, ż

e ka

żdy

czas

em je

st sm

utny

, wes

oły,

zły

- akc

eptu

je w

szys

tkie

em

ocje

– ró

w-

nież

trud

ne –

u s

iebi

e i i

nnyc

h- u

mie

rozł

adow

ać n

egat

ywne

em

ocje

w

spo

sób

akce

ptow

any

społ

eczn

ie- a

kcep

tuje

gru

pę ró

wie

śnicz

ą

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi


37

dzie

ci i o

sób

doro

słych

;4.

prze

dsta

wia

sw

oje

emoc

je i

uczu

cia,

używ

ając

cha

rakt

erys

tycz

-ny

ch d

la d

zieck

a fo

rm

wyr

azu;

5.ro

zsta

je s

ię

z ro

dzica

mi b

ez lę

ku, m

a św

iado

moś

ć, ż

e ro

zsta

nie

taki

e by

wa

dłuż

sze

lub

krót

sze;

6.ro

zróż

nia

emoc

je

i ucz

ucia

prz

yjem

ne

i nie

przy

jem

ne,

ma

świa

dom

ość,

że

odc

zuw

ają

i p

rzeż

ywaj

ą je

wsz

yscy

lu

dzie

;7.

szuk

a w

spar

cia

w s

ytua

cjach

trud

nych

dla

ni

ego

emoc

jona

lnie

; w

draż

a sw

oje

wła

sne

strat

egie

, wsp

iera

ne p

rzez

os

oby

doro

słe lu

b ró

wie

śnik

ów;

8.za

uważ

a, ż

e ni

e w

szys

tkie

prz

eżyw

ane

- wyr

aża

emoc

je p

oprz

ez ru

ch

- prz

y po

moc

y ro

dzicó

w

i nau

czyc

iela

pod

ejm

uje

prób

y ra

dzen

ia z

rozs

tani

em z

rodz

icam

i

- naz

ywa

emoc

je w

yraż

one

prze

z in

nych

, pok

azan

e na

ilus

tracji

– ra

-do

ść, s

mut

ek, z

łość

- zw

raca

się

o p

omoc

do

nauc

zycie

-la

i in

nych

osó

b do

rosły

ch

prac

ując

ych

w p

rzed

szko

lu

- cze

ka n

a sw

oja

kole

j pod

czas

gie

r i z

abaw

- wyr

aża

swoj

e em

ocje

prz

y po

moc

y te

chni

k te

atra

lnyc

h, p

lasty

czny

ch

- czu

je s

ię b

ezpi

eczn

ie p

odcz

as

poby

tu w

prz

edsz

kolu

- wsp

ółcz

uje

osob

om s

mut

nym

- cie

szy

się w

spól

nie

z ko

lega

mi

- pre

feru

je k

onta

kt z

wyb

rany

mi

dzie

ćmi

- pro

si o

pom

oc n

aucz

ycie

la

i kol

egów

- ćw

iczy

cierp

liwoś

ć- w

yraż

a em

ocje

w b

ezpi

eczn

y sp

osób

- wyr

aża

emoc

je z

a po

moc

ą te

chni

k pl

asty

czny

ch, d

ram

owyc

h

- sam

odzie

lnie

radz

i sob

ie

z ro

zsta

niem

- roz

pozn

aje

swoj

e m

ocne

i sła

be

stroj

e- z

na e

moc

je i

uczu

cia p

rzyje

mne

–

rado

ść, m

iłość

, prz

ywią

zani

e

i nie

przy

jem

ne –

zło

ść, g

niew

, ni

echę

ć,w

styd

- wyr

aża

swoj

e em

ocje

pop

rzez

pra

ce

plas

tycz

ne, z

abaw

y m

uzyc

zne

- ma

ogra

nicz

one

zauf

anie

do

osób

ni

ezna

jom

ych

- zna

i sto

suje

spo

soby

rozł

adow

ania

ni

eprz

yjem

nych

em

ocji

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi


38

emoc

je i

uczu

cia m

ogą

być

pods

taw

ą do

po

dejm

owan

ia

naty

chm

iasto

weg

o dz

iała

nia,

pan

uje

nad

niep

rzyje

mną

em

ocją

, np.

po

dcza

s cz

ekan

ia n

a w

łasn

ą ko

lej w

zab

awie

lu

b in

nej s

ytua

cji;

9.w

czuw

a się

w e

moc

je

i ucz

ucia

osó

b

z na

jbliż

szeg

o ot

ocze

nia;

10.d

ostrz

ega,

że

zw

ierz

ęta

posia

dają

zd

olno

ść o

dczu

wan

ia,

prze

jaw

ia w

sto

sunk

u do

ni

ch ż

yczli

woś

ć i t

rosk

ę;11

.dos

trzeg

a em

ocjo

nal-

ną w

arto

ść o

tocz

enia

pr

zyro

dnicz

ego

jako

źr

ódła

sat

ysfa

kcji

este

tycz

nej.

- odr

óżni

a do

bro

od z

ła n

a pr

zykł

adzie

film

u, li

tera

tury

- dos

trzeg

a w

sw

oim

oto

czen

iu

zwie

rzęt

a- w

ie, ż

e zw

ierz

ęta

to ż

ywe

istot

y

- ucz

estn

iczy

w s

pace

rach

, w

ycie

czka

ch

(np.

zgn

iata

nie

kartk

i, ry

sow

anie

zł

ości)

- poc

iesz

a os

oby

smut

ne- p

otra

fi na

zwać

em

ocje

inny

ch o

sób

- wie

, że

zwie

rzęt

a po

trzeb

ują

opie

ki- z

na p

otrz

eby

zwie

rząt

dom

owyc

h

- wie

, ze

czło

wie

k je

st cz

ęścią

prz

yrod

y- r

ozpo

znaj

e dź

wię

ki p

rzyr

ody

(śpi

ew

ptak

ów, s

zum

wia

tru)

- wła

ściw

ie re

aguj

e na

suk

cesy

i p

oraż

ki- w

łaśc

iwie

reag

uje

na p

rzej

awy

emoc

ji in

nych

osó

b- d

ba o

rośli

ny i

zwie

rzęt

a

w n

ajbl

iższy

m o

tocz

eniu

- jes

t wra

żliw

e na

krz

ywdę

zw

ierz

ąt- w

ie c

o ro

bi w

eter

ynar

z

- zac

how

uje

wła

ściw

ą po

staw

ę w

obec

pr

zyro

dy, s

zanu

je ją

- odc

zuw

a ra

dość

w o

bcow

aniu

z

przy

rodą

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi


39

społ

eczn

y1.

prz

ejaw

ia p

oczu

cie

wła

snej

war

tośc

i jak

o os

oby,

wyr

aża

szac

unek

w

obec

inny

ch o

sób

i p

rzes

trzeg

ając

tych

w

arto

ści,

naw

iązu

je

rela

cje ró

wie

śnicz

e;2.

odcz

uwa

i wyja

śnia

sw

oją

przy

nale

żnoś

ć do

ro

dzin

y, na

rodu

, gru

py

prze

dszk

olne

j, gr

upy

chło

pców

, gru

py

dzie

wcz

ynek

ora

z in

nych

gr

up, n

p. g

rupy

te

atra

lnej

, gru

py

spor

tow

ej;

3.po

sługu

je s

ię s

woi

m

imie

niem

, naz

wisk

iem

, ad

rese

m;

4.uż

ywa

zwro

tów

gr

zecz

nośc

iow

ych

podc

zas

pow

itani

a,

poże

gnan

ia, s

ytua

cji

wym

agaj

ącej

prz

epro

sze-

- pos

iada

wie

dzę

o so

bie

i n

ajbl

iższy

ch s

obie

oso

bach

(mam

a,

tata

, sio

stra,

bra

t, dz

iade

k, b

abcia

)- z

na o

soby

pra

cują

ce w

prz

edsz

kolu

(n

aucz

ycie

l, w

oźna

, kuc

hark

a)

- wie

, że

jest

czło

nkie

m ro

dzin

y- i

dent

yfiku

je s

ię z

gru

pą c

hłop

ców,

dz

iew

czyn

ek- d

ostrz

ega

różn

ice p

łci

- pos

ługu

je s

ię s

woi

m im

ieni

em

i naz

wisk

iem

- wita

się

prz

ycho

dząc

do

prze

dszk

ola

- zeg

na s

ię w

ycho

dząc

z p

rzed

szko

la- z

na s

łow

a: p

rosz

ę, p

rzep

rasz

am,

dzię

kuję

i sto

suje

je z

pom

ocą

nauc

zycie

la

- zna

imio

na ró

wie

śnik

ów- d

zieli

się z

abaw

kam

i z in

nym

i dz

iećm

i- s

zanu

je p

racę

osó

b do

rosły

ch

- mów

i o s

woi

ch z

aint

eres

owan

iach

- zna

imio

na c

złon

ków

sw

ojej

rodz

iny

- zna

imio

na k

oleg

ów, z

wra

ca s

ię d

o ni

ch p

o im

ieni

u- s

łuch

a na

grań

zes

połó

w lu

dow

ych

ze s

woj

ego

regi

onu

- wyk

onuj

e al

bum

o s

woj

ej

mie

jscow

ości

- pot

rafi

poda

ć sw

oje

imię

i na

zwisk

o,

adre

s za

mie

szka

nia

- wita

się

z d

ziećm

i i d

oros

łym

i, że

gna

się z

nim

i- p

rzep

rasz

a, d

zięku

je, p

rosi

odpo

wie

dnio

do

zaist

niał

ej s

ytua

cji

- ze

zroz

umie

niem

odn

osi s

ię d

o pr

oble

mów

inny

ch- s

zanu

je w

ytw

ory

prac

y in

nych

osó

b- w

spół

dzia

ła z

rów

ieśn

ikam

i w

zab

awie

- ma

blisk

ich k

oleg

ów

- sza

nuje

trad

ycje

rodz

inne

, na

rodo

we

- zna

imio

na p

raco

wni

ków

pr

zeds

zkol

a, w

ie ja

ka je

st ich

rola

i o

bow

iązk

i- o

pow

iada

o w

ydar

zeni

ach

i t

rady

cjach

rodz

inny

ch- ś

piew

a pi

osen

ki lu

dow

e

- pod

aje

swoj

e im

ię, n

azw

isko,

adr

es

zam

iesz

kani

a (m

iasto

, ulic

a, n

umer

do

mu)

- wie

kom

u m

ożna

pod

ać in

form

acje

o

sobi

e i s

woj

ej ro

dzin

ie- p

raw

idło

wo

stosu

je z

wro

ty

grze

czno

ścio

we

w ró

żnyc

h sy

tuac

jach

- roz

wią

zuje

kon

flikt

y w

spo

sób

akce

ptow

any

społ

eczn

ie- p

rzyz

naje

się

do

win

y, z

poko

rą

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi


40

nia

i prz

yjęcia

kon

se-

kwen

cji s

woj

ego

zach

owan

ia;

5.oc

enia

sw

oje

zach

owan

ie

w k

onte

kście

pod

jęty

ch

czyn

nośc

i i z

adań

ora

z pr

zyję

tych

nor

m

grup

owyc

h; p

rzyjm

uje,

re

spek

tuje

i tw

orzy

zas

ady

zaba

wy

w g

rupi

e,

wsp

ółdz

iała

z d

ziećm

i w

zab

awie

, pra

cach

uż

ytec

znyc

h, p

odcz

as

odpo

czyn

ku;

6.na

zyw

a i r

ozpo

znaj

e w

arto

ści z

wią

zane

z

umie

jętn

ościa

mi

i zac

how

ania

mi

społ

eczn

ymi,

np.

szac

unek

do

dzie

ci

i dor

osły

ch, s

zacu

nek

do

ojcz

yzny

, życ

zliw

ość

okaz

ywan

a dz

iecio

m

i dor

osły

m –

obo

wią

zko-

woś

ć, p

rzyja

źń, r

adoś

ć7.

resp

ektu

je p

raw

a

- baw

i się

z in

nym

i dzie

ćmi

- wła

ściw

ie o

dnos

i się

do

doro

słych

i r

ówie

śnik

ów- a

ktyw

nie

ucze

stnicz

y w

zaj

ęcia

ch

orga

nizo

wan

ych

prze

z na

uczy

ciela

- chę

tnie

odp

oczy

wa

- odn

osi s

ię z

sza

cunk

iem

do

doro

słych

- ucz

estn

iczy

w u

rocz

ysto

ścia

ch

z ok

azji

świą

t nar

odow

ych

- ma

blisk

ich k

oleg

ów- r

ozpo

znaj

e do

bre

i złe

zac

how

anie

- wie

, że

ma

praw

a i o

bow

iązk

i i z

na

- sum

ienn

ie w

ypeł

nia

obow

iązk

i dy

żurn

ego

- baw

i się

wsp

ólni

e z

inny

mi d

ziećm

i- p

omag

a in

nym

dzie

ciom

- prz

estrz

ega

zasa

d zg

odne

go

wsp

ółdz

iała

nia

w g

rupi

e- u

czes

tnicz

y w

zab

awac

h re

laks

acyj-

nych

- sza

nuje

inne

dzie

ci i d

oros

łych

- ucz

estn

iczy

w u

rocz

ysto

ścia

ch

z ok

azji

świą

t nar

odow

ych

- poc

iesz

a os

oby,

któr

e do

znał

y po

rażk

i

- zna

sw

oje

praw

a i o

bow

iązk

i

pono

si ko

nsek

wen

cje s

woj

ego

zach

owan

ia- s

łuch

a in

nych

- ucz

estn

iczy

w tw

orze

niu

zasa

d po

stępo

wan

ia w

gru

pie

- prz

estrz

ega

kode

ksu

grup

oweg

o- w

spół

dzia

ła w

gru

pie

- prz

ewid

uje

skut

ki p

odej

mow

anyc

h dz

iała

ń- t

wor

zy w

łasn

e za

sady

pod

czas

za

baw

sw

obod

nych

- roz

umie

, że

odpo

czyn

ek je

st w

ażny

dl

a je

go z

drow

ia

- res

pekt

uje

inno

ść lu

dzi

- sza

nuje

inny

ch lu

dzi

- jes

t ucz

ynne

, kol

eżeń

skie

, pr

awdo

mów

ne- p

otra

fi ch

wal

ić in

ne d

zieci

- cie

szy

się z

suk

cesó

w in

nych

- dem

onstr

uje

szac

unek

do

ojcz

yzny

(m

ówi „

koch

am P

olsk

ę”)

- zna

pol

skie

trad

ycje

, zw

ycza

je

- nie

sie p

omoc

inny

m d

ziecio

m

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi


41

i obo

wią

zki s

woj

e or

az

inny

ch o

sób,

zw

raca

jąc

uwag

ę na

ich

indy

wid

ual-

ne p

otrz

eby;

8.ob

darz

a uw

agą

inne

dz

ieci

i oso

by d

oros

łe;

9.ko

mun

ikuj

e się

z

dzie

ćmi i

oso

bam

i do

rosły

mi,

wyk

orzy

stują

c ko

mun

ikat

y w

erba

lne

i poz

awer

baln

e; w

yraż

a sw

oje

ocze

kiw

ania

sp

ołec

zne

wob

ec in

nego

dz

ieck

a, g

rupy

.Po

znaw

czy

1.w

yraż

a sw

oje

rozu

mie

nie

świa

ta,

zjaw

isk i

rzec

zy

znaj

dują

cych

się

w

blis

kim

oto

czen

iu

za p

omoc

ą ko

mun

ikat

ów

poza

wer

baln

ych:

tańc

a,

inte

ncjo

naln

ego

ruch

u,

niek

tóre

z n

ich- p

row

adzi

rozm

owę

z in

nym

i dz

iećm

i

- pro

wad

zi ro

zmow

ę z

rów

ieśn

ikam

i i o

soba

mi d

oros

łym

i naj

bliżs

zego

ot

ocze

nia

- roz

umie

i w

ykon

uje

pole

ceni

a do

rosły

ch

- słu

cha

i roz

umie

wyp

owie

dzi

inny

ch- o

dpow

iada

uśm

iech

em n

a uś

mie

ch in

nych

- naz

ywa

osob

y or

az w

ykon

ywan

e pr

zez

nie

czyn

nośc

i

- naś

ladu

je z

a po

moc

ą ru

chu,

gł

osu,

mim

iki w

ybra

ne z

wie

rzęt

a- w

ykon

uje

kons

trukc

je z

twor

zyw

i m

ater

iału

nat

ural

nego

- por

usza

się

w ry

tm m

uzyk

i- b

ierz

e ud

ział w

gra

ch i

zaba

wac

h in

tegr

acyjn

ych

- gra

na

instr

umen

tach

per

kusy

jnyc

h

- mów

i kom

plem

enty

i pr

zyjm

uje

je- m

ówi o

sw

oich

pot

rzeb

ach

- oka

zuje

zai

nter

esow

anie

pro

blem

a-m

i inn

ych

dzie

ci- m

ówi o

trud

nośc

iach

nap

otyk

anyc

h w

cza

sie z

abaw

y, za

jęć

- wyr

aża

swoj

e oc

zeki

wan

ia w

obec

in

nych

dzie

ci- p

odch

odzi

do g

rupy

dzie

ci- n

ie p

rzes

zkad

za w

rozm

owie

- for

muł

uje

wie

lozd

anio

we

wyp

owie

dzi

- wie

jak

nale

ży z

acho

wać

się

w

mie

jscac

h pu

blicz

nych

- odg

ryw

a ro

le w

zab

awac

h te

atra

lnyc

h- w

yraż

a m

uzyk

ę ru

chem

, ges

tem

, m

imik

ą- g

ra n

a ró

żnyc

h in

strum

enta

ch- t

wor

zy il

ustra

cje d

o tre

ści u

twor

ów

- dba

o b

ezpi

ecze

ństw

o sw

oje

i inn

ych

dzie

ci- j

est t

oler

ancy

jne

wob

ec o

sób

słabs

zych

, nie

pełn

ospr

awny

ch- w

łącz

a się

do

rozm

owy

w

odp

owie

dnim

mom

encie

- cie

szy

się z

suk

cesó

w k

oleg

ów

- wsp

ółdz

iała

w g

rupi

e- f

orm

ułuj

e ró

żne

form

y w

ypow

iedz

i (p

ytan

ia, p

rośb

y, za

kazy

) ade

kwat

nie

do s

ytua

cji- z

acho

wuj

e be

zpie

czeń

stwo

w

kon

takt

ach

z ob

cym

i- s

zuka

pom

ocy

w s

ytua

cjach

za

groż

enia

- por

ozum

iew

a się

z o

tocz

enie

m z

a po

moc

ą w

erba

lnyc

h i n

iew

erba

lnyc

h śr

odkó

w w

yraz

u- w

yraż

a em

ocje

, mim

iką,

ruch

em- r

ozpo

znaj

e zn

aki d

rogo

we,

map

y, sy

mbo

le o

braz

kow

e- t

wor

zy s

ceno

grafi

e (d

ekor

acje

, ko

stium

y)- t

wor

zy o

pow

ieśc

i ruc

how

e

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi


42

gestó

w, im

pres

ji pl

asty

czny

ch, t

echn

icz-

nych

, tea

traln

ych,

m

imicz

nych

, kon

struk

cji

i mod

eli z

twor

zyw

i m

ater

iału

nat

ural

nego

;2.

wyr

aża

swoj

e ro

zum

ieni

e św

iata

, zja

wisk

i rz

eczy

zn

ajdu

jący

ch s

ię

w b

liski

m o

tocz

eniu

za

pom

ocą

języ

ka

mów

ione

go, p

osłu

guje

się

języ

kiem

pol

skim

w

mow

ie z

rozu

mia

łej d

la

dzie

ci i o

sób

doro

słych

, m

ówi p

łynn

ie, w

yraź

nie,

ry

tmicz

nie,

pop

raw

nie

wyp

owia

da c

iche

i gło

śne

dźw

ięki

mow

y, ro

zróż

nia

głos

ki

na p

oczą

tku

i koń

cu

w w

ybra

nych

pro

stych

fo

nety

czni

e sło

wac

h;3.

odró

żnia

ele

men

ty

świa

ta fi

kcji

od re

alne

j rz

eczy

wist

ości;

byt

y

- odp

owia

da n

a py

tani

a- w

ykon

uje

ćwicz

enia

arty

kula

cyjn

e- n

aśla

duje

odg

łosy

- słu

cha

baje

k, o

gląd

a ba

jki

- wsk

azuj

e zd

arze

nia

real

ne

- odp

owia

da n

a py

tani

a i s

amo

je

zada

je- p

opra

wni

e w

ypow

iada

cich

e

i gło

śne

dźw

ięki

mow

y- w

spo

sób

zroz

umia

ły m

ówi o

sw

oich

po

trzeb

ach

- naz

ywa

osob

y, cz

ynno

ści,

opisu

je

prze

dmio

ty- d

zieli

słow

a na

syla

by- s

łuch

a ze

zro

zum

ieni

em w

ypow

iedz

i in

nych

dzie

ci i d

oros

łych

- for

muł

uje

krót

kie

kom

unik

aty

o

różn

ych

sytu

acja

ch, u

czuc

iach

- odg

ryw

a ro

le- t

wor

zy n

iere

alne

opo

wie

ści

- for

muł

uje

dłuż

sze

wyp

owie

dzi

- mów

i pły

nnie

, wyr

aźni

e- w

yodr

ębni

a gł

oski

na

pocz

ątku

i na

ko

ńcu

słow

a- w

yodr

ębni

a zd

anie

, sło

wo,

syla

bę,

głos

kę-łą

czy

syla

by i

głos

ki w

sło

wac

h- l

iczy

głos

ki w

sło

wac

h- u

kład

a kr

ótki

e zd

ania

- sto

suje

kilk

uzda

niow

ą w

ypow

iedź

- uży

wa

słów

prz

eciw

staw

nych

- wym

yśla

baś

nie,

opo

wia

da n

a do

wol

ny i

okre

ślony

tem

at

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi


43

rzec

zyw

iste

od m

edia

lnyc

h, b

yty

real

istyc

zne

od fi

kcyjn

ych;

4.ro

zpoz

naje

lite

ry,

któr

ymi j

est z

aint

eres

owa-

ne n

a sk

utek

zab

awy

i spo

ntan

iczny

ch o

dkry

ć,

odcz

ytuj

e kr

ótki

e w

yraz

y ut

wor

zone

z p

ozna

nych

lit

er w

form

ie n

apisó

w

druk

owan

ych

doty

cząc

e tre

ści z

najd

ując

ych

zasto

sow

anie

w

cod

zienn

ej a

ktyw

nośc

i;5.

odpo

wia

da n

a py

tani

a,

opow

iada

o z

darz

enia

ch

z pr

zeds

zkol

a, o

bjaś

nia

kole

jnoś

ć zd

arze

ń

w p

rosty

ch h

istor

yjkac

h ob

razk

owyc

h, u

kład

a hi

story

jki o

braz

kow

e,

recy

tuje

wie

rszy

ki, u

kład

a i r

ozw

iązu

je z

agad

ki;

i fikc

yjne

- ogl

ąda

prze

dsta

wie

nia

teat

raln

e

w w

ykon

aniu

kol

egów

i ak

toró

w- o

gląd

a fil

my

dla

dzie

ci- r

eagu

je n

a hu

mor

zaw

arty

w

utw

orze

lite

rack

im, fi

lmie

- roz

pozn

aje

znak

i i s

ymbo

le

grafi

czne

- ogl

ąda

ksią

żki

- roz

pozn

aje

taki

sam

ksz

tałt

liter

- glo

baln

ie o

dczy

tuje

sw

oje

imię

- dzie

li sło

wa

na s

ylaby

(wyr

azy

dwus

ylabo

we)

- opo

wia

da o

zai

stnia

łych

syt

uacja

ch

(pob

yt w

prz

edsz

kolu

, w d

omu)

- wym

ieni

a el

emen

ty z

najd

ując

e się

na

obr

azku

- słu

cha

baje

k, w

iers

zy d

la d

zieci

- wyk

onuj

e ćw

iczen

ia o

rtofo

nicz

ne- u

czes

tnicz

y w

zbi

orow

ej re

cyta

cji

wie

rszy

- słu

cha

wie

rszy

opi

sują

cych

nie

real

ne

zdar

zeni

a –

wsk

azuj

e fik

cję

i rze

czyw

istoś

ć

- glo

baln

ie o

dczy

tuje

wyr

azy

z na

jbliż

szeg

o ot

ocze

nia

(sal

a pr

zeds

zkol

na, s

zatn

ia)

- roz

pozn

aje

niek

tóre

lite

ry

w k

siążk

ach

dla

dzie

ci- r

óżni

cuje

lite

ry w

ielk

ie i

mał

e

- zna

sło

wni

ctw

o do

tycz

ące

okre

ślone

go te

mat

u- p

opra

wni

e bu

duje

zda

nia

- opi

suje

szc

zegó

ły z

najd

ując

e się

na

obra

zku

- roz

wią

zuje

zag

adki

sło

wne

- ukł

ada

histo

ryjk

i obr

azko

we

- rec

ytuj

e w

iers

ze

- odc

zytu

je n

apisy

nie

zbęd

ne

w z

abaw

ie (p

odpi

sy p

ółek

, naz

wa

skle

pu)

- roz

wią

zuje

rebu

sy, z

agad

ki

wyr

azow

o –

obra

zkow

e- c

zyta

pro

ste te

ksty

dru

kow

ane

- wsk

azuj

e w

yraz

y, w

któ

rych

zna

jduj

e się

okr

eślo

na li

tera

- w s

posó

b lo

gicz

ny o

dpow

iada

na

zada

ne p

ytan

ia- p

raw

idło

wo

stosu

je fo

rmy

fleks

yjne

(cza

s pr

zesz

ły, p

rzys

zły,

form

y os

obow

e, o

dmia

na p

rzez

prz

ypad

ki)

- uży

wa

zdro

bnie

ń, w

yraz

ów

prze

ciwsta

wny

ch- ł

ączy

obr

azki

wed

ług

logi

czne

go

zwią

zku

przy

czyn

owo

– sk

utko

weg

o- u

kład

a i r

ozw

iązu

je z

agad

ki

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi


44

6.w

ykon

uje

wła

sne

eksp

erym

enty

języ

kow

e,

nada

je z

nacz

enie

cz

ynno

ścio

m, n

azyw

a je

, tw

orzy

żar

ty ję

zyko

we

i s

ytua

cyjn

e, u

waż

nie

słuch

a i n

adaj

e zn

acze

nie

swym

doś

wia

dcze

niom

;7.

eksp

erym

entu

je

rytm

em, g

łose

m,

dźw

ięka

mi i

ruch

em,

rozw

ijają

c sw

oją

wyo

braź

-ni

ę m

uzyc

zną;

słu

cha,

od

twar

za i

twor

zy

muz

ykę,

śpi

ewa

pios

enki

, po

rusz

a się

prz

y m

uzyc

e

i do

muz

yki,

dostr

zega

zm

iany

cha

rakt

eru

muz

yki,

np. d

ynam

iki,

tem

pa i

wys

okoś

ci

dźw

ięku

ora

z w

yraż

a ją

- ucz

estn

iczy

w z

abaw

ach

tem

atyc

znyc

h in

spiro

wan

ych

opow

iada

niem

, wie

rsze

m

- śpi

ewa

pios

enki

- por

usza

się

prz

y m

uzyc

e- r

eagu

je n

a sy

gnał

y- u

czes

tnicz

y w

zbi

orow

ym

muz

ykow

aniu

- naś

ladu

je g

łosy

zw

ierz

ąt, d

źwię

ki

z ot

ocze

nia

- ucz

estn

iczy

w k

once

rtach

m

uzyc

znyc

h- u

czes

tnicz

y w

zab

awac

h ru

chow

ych

ze ś

piew

em- w

ykon

uje

ćwicz

enia

arty

kula

cyjn

e- w

ykon

uje

ćwicz

enia

odd

echo

we

- roz

wią

zuje

zag

adki

- ucz

estn

iczy

w z

abaw

ach

teat

raln

ych

orga

nizo

wan

ych

z in

icjat

ywy

nauc

zycie

la i

dzie

ci

- dos

trzeg

a zm

iany

cha

rakt

eru

muz

yki

- w s

kupi

eniu

słu

cha

muz

yki

- roz

pozn

aje

mel

odie

pio

senk

i- ś

piew

a pi

osen

ki d

ziecię

ce, l

udow

e- u

czes

tnicz

y w

prz

edsta

wie

niac

h- b

ierz

e ud

ział w

opo

wie

ścia

ch

ruch

owyc

h- w

ykon

uje

instr

umen

ty z

prz

edm

io-

tów

cod

zienn

ego

użyt

ku i

gra

na n

ich

języ

kow

e- w

ypow

iada

się

na

tem

at s

łuch

anyc

h op

owia

dań,

wie

rszy

- ukł

ada

histo

ryjk

i obr

azko

we,

op

owia

da tr

eść

histo

ryje

k- t

wor

zy w

łasn

e hi

story

jki o

braz

kow

e- u

waż

nie

słuch

a- r

ozw

iązu

je z

agad

ki s

łow

ne- u

kład

a za

gadk

i sło

wne

, obr

azko

we,

słu

chow

e

- odt

war

za i

twor

zy m

uzyk

ę- a

ktyw

nie

słuch

a m

uzyk

i- o

rgan

izuje

zab

awy

ruch

owe

insp

irow

ane

pios

enką

- por

usza

się

rytm

iczni

e pr

zy m

uzyc

e- w

ykon

uje

impr

owiza

cje w

okal

ne,

instr

umen

taln

e, s

łow

ne- w

łaśc

iwie

reag

uje

ruch

em n

a zm

ieni

ając

y się

rytm

, dyn

amik

ę ut

wor

u- p

otra

fi za

tańc

zyć

pros

ty ta

niec

lu

dow

y- w

ykon

uje

pieś

ni p

atrio

tycz

ne

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi


45

ruch

em, r

eagu

je n

a sy

gnał

y, m

uzyk

uje

z uż

ycie

m in

strum

entó

w

oraz

inny

ch ź

róde

ł dź

wię

ku; ś

piew

a pi

osen

ki

z dz

iecię

cego

repe

rtuar

u or

az ła

twe

pios

enki

lu

dow

e; c

hętn

ie

ucze

stnicz

y w

zbi

orow

ym

muz

ykow

aniu

; wyr

aża

emoc

je i

zjaw

iska

poza

muz

yczn

e ró

żnym

i śr

odka

mi a

ktyw

nośc

i m

uzyc

znej

; akt

ywni

e słu

cha

muz

yki;

wyk

onuj

e lu

b ro

zpoz

naje

mel

odie

, pi

osen

ki i

pieś

ni, n

p.

waż

ne d

la w

szys

tkich

dz

ieci

w p

rzed

szko

lu, n

p.

hym

n pr

zeds

zkol

a,

char

akte

rysty

czne

dla

ur

oczy

stośc

i nar

odow

ych

(hym

n na

rodo

wy)

, po

trzeb

ne d

o or

gani

zacji

ur

oczy

stośc

i np.

Dni

a Ba

bci i

Dzia

dka,

św

ięta

pr

zeds

zkol

aka

(pio

senk

i

- gra

na

instr

umen

tach

per

kusy

jnyc

h- b

ierz

e ud

ział w

zab

awac

h ru

chow

ych

przy

ako

mpa

niam

encie

in

strum

entu

- zna

hym

n na

rodo

wy

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi


46

okaz

jona

lne)

i in

ne;

w s

kupi

eniu

słu

cha

muz

yki;

8.w

ykon

uje

wła

sne

eksp

erym

enty

gra

ficzn

e fa

rbą,

kre

dką,

ołó

wki

em,

maz

akie

m it

p., t

wor

zy

pros

te i

złoż

one

znak

i, na

dają

c im

zna

czen

ie,

odkr

ywa

w n

ich

fragm

enty

wyb

rany

ch li

ter,

cyfr,

kre

śli w

ybra

ne li

tery

i c

yfry

na

gład

kiej

kar

tce

papi

eru,

wyja

śnia

spo

sób

pow

stani

a w

ykre

ślony

ch,

nary

sow

anyc

h lu

b za

pisa

nych

ksz

tałtó

w,

prze

twar

za o

braz

ru

chow

y na

gra

ficzn

y

i odw

rotn

ie, s

amod

zieln

ie

plan

uje

ruch

prz

ed

zapi

sani

em, n

p. z

naku

gr

aficz

nego

, lite

ry i

inny

ch

w p

rzes

trzen

i sie

ci

kwad

rato

wej

lub

linia

tury

, ok

reśla

kie

runk

i i m

iejsc

a na

kar

tce

papi

eru;

- wyk

onuj

e pr

ace

posłu

gują

c się

ró

żnym

i tec

hnik

ami p

lasty

czny

mi

(kre

dki w

osko

we,

pas

tele

, far

by

plak

atow

e)- w

ykon

uje

prac

e uż

ywaj

ąc

plas

telin

y, m

asy

soln

ej, m

odel

iny

- ukł

ada

pros

te o

braz

y z

papi

ero-

wyc

h fig

ur g

eom

etry

czny

ch- w

yróż

nia

figur

y ge

omet

rycz

ne

spoś

ród

inny

ch e

lem

entó

w- r

ysuj

e pr

oste

zna

ki- u

żyw

a pr

zyim

ków

: pod

, nad

, ob

ok, p

rzed

, za,

do

okre

ślani

a po

łoże

nia

prze

dmio

tów

- bie

rze

udzia

ł w z

abaw

ach

ruch

owyc

h z

instr

ukcją

(idz

iesz

2

krok

i do

przo

du, i

dzie

sz 1

kro

k

do ty

łu it

p.)

- tw

orzy

pra

ce p

lasty

czne

farb

ą,

kred

ką, m

azak

iem

, ołó

wki

em, ś

wie

cą- w

ykon

uje

prac

e z

plas

telin

y, gl

iny,

mas

y so

lnej

, pap

iero

wej

, mod

elin

y- p

opra

wni

e trz

yma

narz

ędzie

pisz

ące

- okr

eśla

na

kartc

e pa

pier

u gó

rę –

dół

- kre

śli z

naki

lite

ropo

dobn

e na

ró

żnyc

h po

wie

rzch

niac

h- ł

ączy

pun

kty

zgod

nie

z ko

lejn

ością

- rys

uje

wed

ług

wzo

ru- s

zuka

zab

awek

wed

ług

instr

ukcji

(2

kro

ki d

o pr

zodu

, 1 k

rok

w p

raw

ą str

onę)

- rys

uje,

mal

uje

wyk

orzy

stują

c kr

edki

, oł

ówek

, kre

dę, m

azak

i, fa

rby

plak

atow

e, a

kwar

elow

e, te

mpe

row

e- o

kreś

la k

ieru

nek

i mie

jsce

na k

artc

e pa

pier

u (g

óra

– dó

ł, str

ona

praw

a

– str

ona

lew

a, g

órny

pra

wy

róg

– gó

r-ny

lew

y ró

g, d

olny

pra

wy

róg

– do

lny

lew

y ró

g)- p

odej

muj

e pr

óby

pisa

nia

liter

i cy

fr po

śla

dzie

i sa

mod

zieln

ie- r

ysuj

e „p

od d

ykta

ndo”

- tw

orzy

instr

ukcje

sło

wne

do

ryso

wan

ia w

zoró

w n

a ka

rtce

- wyr

óżni

a el

emen

ty li

tero

podo

bne,

lit

ery

i cyf

ry w

śród

różn

ych

elem

entó

w- p

isze

wła

sne

imię

- roz

umie

zna

czen

ie u

mie

jętn

ości

cz

ytan

ia i

pisa

nia

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi


47

9.cz

yta

obra

zy,

wyo

dręb

nia

i naz

ywa

ich

elem

enty,

naz

ywa

sym

bole

i zn

aki

znaj

dują

ce s

ię

w o

tocz

eniu

, wyja

śnia

ich

znac

zeni

e;10

.wym

ieni

a na

zwę

swoj

ego

kraj

u i j

ego

stolic

y, ro

zpoz

naje

sym

bo-

le n

arod

owe

(god

ło,

flaga

, hym

n), n

azyw

a w

ybra

ne s

ymbo

le

zwią

zane

z re

gion

ami

Polsk

i ukr

yte

w

pod

ania

ch, p

rzys

ło-

wia

ch, l

egen

dach

, ba

jkac

h, n

p. o

sm

oku

waw

elsk

im, o

rient

uje

się,

że P

olsk

a je

st je

dnym

z

kraj

ów U

nii E

urop

ej-

skie

j;

- wsk

azuj

e pr

zedm

ioty

prz

edsta

wio

-ne

na

obra

zkac

h- w

ypow

iada

się

na

tem

at tr

eści

og

ląda

nych

obr

azów

- wie

jak

nazy

wa

się k

raj,

w k

tóry

m

mie

szka

- wie

, że

jest

Pola

kiem

- roz

pozn

aje

sym

bole

nar

odow

e –

godł

o, fl

aga

- roz

umie

zna

ki u

mow

ne z

najd

ując

e się

w p

rzed

szko

lu- z

na p

odsta

wow

e zn

aki d

rogo

we

- zna

sym

bole

pog

odow

e

- zna

lege

ndy

zwią

zane

z P

olsk

ą- r

ozpo

znaj

e sy

mbo

le n

arod

owe

–

godł

o, fl

aga,

hym

n- w

ie, z

e sto

licą

Polsk

i jes

t War

szaw

a- z

na h

erb

stolic

y- z

na tr

adyc

je lu

dow

e- w

ie, ż

e Po

lska

leży

w E

urop

ie- z

na z

abaw

y dz

ieci

z in

nych

pań

stw- w

ie ż

e lu

dzie

z in

nych

kra

jów

mog

ą ró

żnić

się s

troje

m, s

poso

bem

po

rozu

mie

wan

ia s

ię

- odc

zytu

je in

struk

cje o

braz

kow

e- s

amod

zieln

ie tw

orzy

instr

ukcje

ob

razk

owe

- odc

zytu

je p

ikto

gram

y- r

ozw

iązu

je i

twor

zy re

busy

ob

razk

owe

- zna

hym

n na

rodo

wy

- prz

yjmuj

e w

łaśc

iwą

posta

wę

podc

zas

słuch

ania

i śp

iew

ania

hym

nu- w

ie k

iedy

jest

śpie

wan

y hy

mn

- zna

obe

cną

i daw

ne s

tolic

e Po

lski

- zna

lege

ndę

o po

wsta

niu

pańs

twa

polsk

iego

- zna

lege

ndę

o po

wsta

niu

swoj

ej

mie

jscow

ości

- zna

her

b sw

ojej

mie

jscow

ości

- zna

trad

ycje

i ob

rzęd

y lu

dow

e- z

na w

ybra

ne s

troje

regi

onal

ne- w

ie, ż

e Po

lska

nale

ży d

o U

nii

Euro

pejsk

iej

- zna

nie

któr

e pa

ństw

a na

leżą

ce d

o U

nii E

urop

ejsk

iej

- sza

nuje

ludz

i nie

zale

żnie

od

płci,

ko

loru

skó

ry, w

yzna

nia

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi


48

11.w

yraż

a ek

spre

sję

twór

czą

podc

zas

czyn

nośc

i kon

struk

cyjn

ych

i zab

awy,

zago

spod

aro-

wuj

e pr

zestr

zeń,

nad

ając

zn

acze

nie

umie

szcz

onym

w

nie

j prz

edm

ioto

m,

okre

śla ic

h po

łoże

nie,

lic

zbę,

ksz

tałt,

wie

lkoś

ć,

cięża

r, po

rów

nuje

pr

zedm

ioty

w s

woi

m

otoc

zeni

u z

uwag

i na

wyb

raną

cec

hę;

12.k

lasy

fikuj

e pr

zedm

ioty

w

edłu

g: w

ielk

ości,

ks

ztałtu

, kol

oru,

pr

zezn

acze

nia,

ukł

ada

prze

dmio

ty w

gru

py,

szer

egi,

rytm

y, od

twar

za

ukła

dy p

rzed

mio

tów

i t

wor

zy w

łasn

e, n

adaj

ąc

im z

nacz

enie

, roz

różn

ia

pods

taw

owe

figur

y ge

omet

rycz

ne (k

oło,

kw

adra

t, tró

jkąt

, pr

osto

kąt);

- tw

orzy

z k

lock

ów k

ompo

zycje

pr

zestr

zenn

e- t

wor

zy k

ompo

zycje

z ró

żnyc

h m

ater

iałó

w- p

rzel

icza

elem

enty

- naz

ywa

stosu

nki p

rzes

trzen

ne

używ

ając

prz

yimkó

w: p

od, n

ad,

prze

d, z

a, n

a gó

rze,

na

dole

- wsk

azuj

e pa

ry ta

kich

sam

ych

elem

entó

w- t

wor

zy z

bior

y (o

woc

ów, z

wie

rząt

, za

baw

ek)

-odt

war

za i

kont

ynuu

je d

wue

lem

en-

tow

e ry

tmy

- roz

pozn

aje

rytm

y w

oto

czen

iu-

(dzie

ń –

noc)

- roz

pozn

aje

i naz

ywa

figur

y ge

ome-

trycz

ne (k

oło,

kw

adra

t, tró

jkąt

)- r

ysuj

e fig

ury

geom

etry

czne

po

śladz

ie

- prz

elicz

a uż

ywaj

ąc li

czeb

nikó

w

głów

nych

i po

rząd

kow

ych

- por

ównu

je e

lem

enty

- seg

regu

je e

lem

enty

ze

wzg

lędu

na

wyb

rana

cec

hę- o

rgan

izuje

zab

awy

kons

trukc

yjne

w

sal

i, na

pla

cu z

abaw

- tw

orzy

dla

kol

egów

instr

ukcje

sło

wne

w d

ykta

ndzie

ruch

owym

- mie

rzy

dług

ość

stopą

, dło

nią

- szu

ka e

lem

entó

w w

śród

inny

ch z

e w

zglę

du n

a ok

reślo

ne k

ryte

rium

- tw

orzy

par

y fu

nkcy

jne

(np.

, kr

awco

wa

i igł

a)- o

dtw

arza

, kon

tynu

uje

i naz

ywa

rytm

y 3

-4 e

lem

ento

we

(słu

chow

e,

ruch

owe,

wzr

okow

e)- d

ostrz

ega

rytm

y w

oto

czen

iu (d

zień

– no

c, p

ory

roku

, dni

tygo

dnia

)- k

lasy

fikuj

e fig

ury

geom

etry

czne

w

edłu

g ks

ztałtu

(koł

o, k

wad

rat,

trójk

ąt, p

rosto

kąt)

- odt

war

za w

zory

z fi

gur g

eom

etry

cz-

nych

- seg

regu

je p

rzed

mio

ty z

e w

zglę

du n

a w

spól

na c

echę

lub

kilk

a ce

ch- b

ierz

e ud

ział w

twor

zeni

u ką

cików

za

inte

reso

wań

- bie

rze

udzia

ł w m

onto

wan

iu g

azet

ek

tem

atyc

znyc

h- d

okon

uje

mie

rzen

ia d

ługo

ści

- mie

rzy

dług

ość

stopą

, dło

nią,

pa

skie

m p

apie

ru, s

znur

kiem

- pró

buje

mie

rzyć

dłu

gość

cen

tym

e-tre

m k

raw

ieck

im- p

orów

nuje

cię

żar d

wóc

h pr

zedm

io-

tów

na

wad

ze s

zalk

owej

- kla

syfik

uje

prze

dmio

ty w

zbi

ory

na

pods

taw

ie je

dnej

, dw

óch

i wię

cej c

ech

jako

ścio

wyc

h (k

olor

, ksz

tałt,

wie

lkoś

ć)- d

okon

uje

podz

iału

zbi

oru

na

podz

bior

y w

edłu

g ró

żnyc

h ce

ch

jako

ścio

wyc

h- n

azyw

a el

emen

ty z

bior

u, d

obie

ra je

w

par

y, gr

upuj

e, tw

orzy

kol

ekcje

- odt

war

za, k

onty

nuuj

e na

zyw

a ry

tmy

wie

loel

emen

tow

e- z

mie

nia

rytm

obr

azko

wy

na ry

tm

ruch

owy

(koł

o, k

wad

rat,

koło

, kw

adra

t na

klaś

nij, p

odsk

ocz,

kla

śnij,

po

dsko

cz)

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi


49

13.e

kspe

rym

entu

je,

szac

uje,

prz

ewid

uje,

do

konu

je p

omia

ru

dług

ości

prze

dmio

tów,

w

ykor

zystu

jąc

np. d

łoń,

sto

pę, b

ut;

14.o

kreś

la k

ieru

nki

i usta

la p

ołoż

enie

pr

zedm

iotó

w w

sto

sunk

u do

wła

snej

oso

by, a

takż

e w

sto

sunk

u do

inny

ch

prze

dmio

tów,

rozr

óżni

a str

onę

lew

ą i p

raw

ą;

15.p

rzel

icza

elem

enty

zb

ioró

w w

cza

sie z

abaw

y, pr

ac p

orzą

dkow

ych,

ćw

iczeń

i w

ykon

ywan

ia

inny

ch c

zynn

ości,

po

sługu

je s

ię li

czeb

nika

mi

- sza

cuje

licz

bę p

rzed

mio

tów

(mał

o –

dużo

)- u

kład

a w

sze

reg

elem

enty

do

polic

zeni

a

- wsk

azuj

e i n

azyw

a cz

ęści

swoj

ego

ciała

(gło

wa,

brz

uch,

nog

i, rę

ce,

palce

, ocz

y, us

ta, n

os)

- okr

eśla

sto

sunk

i prz

estrz

enne

(pod

, na

d, o

bok,

za,

w g

órze

, na

dole

)

- por

ównu

je li

czeb

ność

zbi

orów

(m

ało

– du

żo –

tyle

sam

o)- u

kład

a el

emen

ty w

rzęd

y w

cel

u pr

zelic

zeni

a ich

- uży

wa

licze

bnik

ów g

łów

nych

- mie

rzy

odle

głoś

ć w

sal

i, na

pla

cu

zaba

w s

topą

, pat

ykie

m

- wsk

azuj

e i n

azyw

a cz

ęści

swoj

ego

ciała

ora

z in

nych

osó

b (s

topa

, ko

lano

, udo

, łok

ieć,

rzęs

y, br

wi)

- wsk

azuj

e cz

ęści

ciała

wys

tępu

jące

po

dwój

nie

- odr

óżni

a i n

azyw

a pr

awa

i lew

ą str

onę

ciała

- uży

wa

okre

śleń:

po

praw

ej s

troni

e,

po le

wej

stro

nie

- por

usza

się

w p

rzes

trzen

i zgo

dnie

z

pole

ceni

em n

aucz

ycie

la- u

stala

licz

ebno

ść z

bior

ów p

oprz

ez

prze

licza

nia

elem

entó

w, łą

czen

ie ic

h w

par

y- u

żyw

a lic

zebn

ików

głó

wny

ch

i por

ządk

owyc

h- r

ozpo

znaj

e ni

ektó

re c

yfry

- tw

orzy

kom

pozy

cje z

moz

aiki

ge

omet

rycz

nej

- rys

uje

figur

y ge

omet

rycz

ne n

a ró

żnyc

h fa

ktur

ach

- pró

buje

pok

azać

sta

łość

dłu

gośc

i (z

mia

na k

szta

łtu d

rucik

a, p

aska

pa

pier

u)- w

ykon

uje

prób

y m

ierz

enia

dłu

gośc

i lin

ijką

- odr

óżni

a i n

azyw

a pr

awą

i lew

ą str

onę

ciała

z p

ersp

ekty

wy

drug

iej

osob

y- r

ysuj

e po

stać

ludz

ką z

awie

rają

ca

wsz

ystk

ie e

lem

enty

cia

ła- u

stala

poł

ożen

ie o

biek

tów

w

zglę

dem

inny

ch o

biek

tów

- pod

ejm

uje

prób

y od

czyt

ywan

ia m

ap

i pla

nów

- tw

orzy

instr

ukcje

sło

wne

do

ryso

wan

ia w

zoró

w- l

iczy

elem

enty

uży

waj

ąc li

czeb

nikó

w

głów

nych

i po

rząd

kow

ych

- odw

zoro

wuj

e zb

iory

za

pom

ocą

liczm

anów

- por

ządk

uje

elem

enty

wed

ług

licze

bnik

ów

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi


50

głów

nym

i i p

orzą

dkow

y-m

i, ro

zpoz

naje

cyf

ry

ozna

czaj

ące

liczb

y

od 0

do

10, e

kspe

rym

en-

tuje

z tw

orze

niem

ko

lejn

ych

liczb

, wyk

onuj

e do

daw

anie

i od

ejm

owa-

nie

w s

ytua

cji u

żytk

owej

, lic

zy o

biek

ty, o

dróż

nia

licze

nie

błęd

ne o

d po

praw

nego

16.p

osłu

guje

się

w

zab

awie

i w

trak

cie

wyk

onyw

ania

inny

ch

czyn

nośc

i poj

ęcia

mi

doty

cząc

ymi n

astę

pstw

a cz

asu

np. w

czor

aj, d

zisia

j, ju

tro, r

ano,

wie

czor

em,

w ty

m n

azw

ami p

ór ro

ku,

nazw

ami d

ni ty

godn

iai m

iesię

cy;

17.ro

zpoz

naje

mod

ele

mon

et i

bank

notó

w

o ni

skich

nom

inał

ach,

po

rząd

kuje

je, r

ozum

ie,

do c

zego

słu

żą p

ieni

ądze

- pos

ługu

je s

ię o

kreś

leni

ami:

dzie

ń –

noc

- zna

por

y ro

ku

- odr

óżni

a m

onet

y od

ban

knot

ów- w

ie, z

e pi

enią

dze

są ś

rodk

iem

pł

atni

czym

- uzu

pełn

ia b

raku

jące

licz

ebni

ki

(np.

mię

dzy

2, a

4)

- odr

óżni

a lic

zeni

e bł

ędne

od

popr

awne

go- r

ozw

iązu

je p

roste

zad

ania

m

atem

atyc

zne

- pos

ługu

je s

ię p

ojęc

iam

i: w

czor

aj,

dzisi

aj, j

utro

, ran

o, w

iecz

orem

- zna

dni

tygo

dnia

- org

anizu

je z

abaw

y te

mat

yczn

e

z uż

ycie

m m

odel

i mon

et i

bank

notó

w

- dod

aje

i ode

jmuj

e na

kon

kret

ach

- naz

ywa

cyfry

ozn

acza

jące

licz

by

0 –

10- p

odaj

e w

ynik

dod

awan

ia

i ode

jmow

ania

wsp

omag

ając

się

lic

zeni

em n

a pa

lcach

lub

zbio

rach

za

stępc

zych

- licz

y dz

iesią

tkam

i- l

iczy

obie

kty

niew

idoc

zne

(n

p. d

źwię

ki)

- ukł

ada

z sy

lwet

pro

ste d

ziała

nia

aryt

met

yczn

e- z

na m

iesią

ce- u

żyw

a po

jęć:

pop

rzed

ni, n

astę

pny,

kole

jny

- pos

ługu

je s

ię z

naz

wam

i zw

iąza

ny-

mi z

cza

sem

: tyd

zień,

rok

(wie

, że

tydz

ień

moż

e trw

ać o

d w

tork

u,

środ

y…, a

rok

od d

owol

nego

m

iesią

ca)

- zna

różn

e ro

dzaj

e fo

rm p

łatn

ości:

pi

enią

dze,

kar

ta b

anko

wa

- roz

umie

zna

czen

ie p

ieni

ędzy

w

gos

poda

rstw

ie d

omow

ym

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi


51

w g

ospo

dars

twie

do

mow

ym;

18.p

osłu

guje

się

po

jęcia

mi d

otyc

zący

mi

zjaw

isk p

rzyr

odni

czyc

h,

np. t

ęcza

, des

zcz,

bur

za,

opad

anie

liśc

i z d

rzew

, se

zono

wa

węd

rów

ka

ptak

ów, k

witn

ieni

e dr

zew,

za

mar

zani

e w

ody,

doty

cząc

ymi ż

ycia

zw

ierz

ąt, r

oślin

, lud

zi w

śr

odow

isku

przy

rodn

i-cz

ym, k

orzy

stani

a z

dóbr

pr

zyro

dy, n

p. g

rzyb

ów,

owoc

ów, z

iół;

- zna

cha

rakt

erys

tycz

ne c

echy

pór

ro

ku- w

ie, ż

e ni

ektó

re p

taki

odl

atuj

ą na

zim

ę do

inny

ch k

rajó

w- d

okar

mia

pta

ki z

imą

- zna

zw

ierz

ęta

dom

owe

- zna

naz

wy

niek

tóry

ch d

rzew

ow

ocow

ych

(jabł

oń, g

rusz

a, w

iśnia

, śli

wa)

- seg

regu

je ś

mie

ci- z

na ro

dzaj

e op

adów

atm

osfe

rycz

-ny

ch: d

eszc

z, ś

nieg

- zna

różn

e śr

odow

iska

przy

rodn

icze:

pa

rk, l

as, ł

ąka,

pol

e, o

gród

w

arzy

wny

, ogr

ód k

wia

tow

y- z

na p

taki

odl

atuj

ące

na z

imę

i p

ozos

tają

ce u

nas

- zna

zw

ierz

ęta

dzik

o ży

jące

- zna

drz

ewa

igla

ste i

liścia

ste- z

na z

wie

rzęt

a eg

zoty

czne

- osz

częd

za w

odę,

pap

ier,

prąd

- zna

rodz

aje

opad

ów a

tmos

fery

cz-

nych

: des

zcz,

śni

eg, g

rad,

mża

wka

- wie

jak

ubra

ć się

pod

czas

ni

ekor

zystn

ych

war

unkó

w p

ogod

o-w

ych

- wzb

ogac

a ką

cik p

rzyr

odni

czy

- ucz

estn

iczy

w a

kcja

ch p

rom

ując

ych

ochr

onę

przy

rody

(np.

spr

ząta

nie

świa

ta)

- dba

o ro

śliny

don

iczko

we

hodo

wan

e w

prz

edsz

kolu

- zna

ow

ady

(mró

wki

, psz

czoł

y, m

otyle

)- z

na z

nacz

enie

psz

czół

dla

prz

yrod

y

i lud

zi

- naz

ywa

zbio

rnik

i wod

ne: m

orze

, je

zioro

, rze

ka, s

taw

- wyk

onuj

e pr

oste

doś

wia

dcze

nia

bada

wcz

e (h

odow

la s

zczy

pior

u,

faso

li), a

by s

twie

rdzić

co

jest

potrz

ebne

rośli

nom

do

życia

- zna

wyb

rane

rośli

ny i

zwie

rzęt

a ch

roni

one

- naz

ywa

elem

enty

pog

ody

(tem

pera

tura

pow

ietrz

a, z

achm

urze

-ni

e, p

rędk

ość

wia

tru)

- wie

, ze

wod

a w

ystę

puje

w ró

żnyc

h sta

nach

sku

pien

ia- z

na z

jaw

isko

krąż

enia

wod

y

w p

rzyr

odzie

- wie

, że

przy

roda

wpł

ywa

na

zach

owan

ie ro

ślin

i zw

ierz

ąt (s

usza

, po

wód

ź)- w

ykon

uje

pros

te d

ośw

iadc

zeni

a ba

daw

cze

poka

zują

ce z

jaw

iska

atm

osfe

rycz

ne (t

opni

enie

lodu

, sk

rapl

anie

wod

y)- z

na le

czni

cze

wła

ściw

ości

ziół (

lipa,

m

alin

a, ru

mia

nek,

cza

rny

bez)

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi


52

19.p

odej

muj

e sa

mod

ziel-

ną a

ktyw

ność

poz

naw

czą

np. o

gląd

anie

ksią

żek,

za

gosp

odar

owyw

anie

pr

zestr

zeni

wła

snym

i po

mys

łam

i kon

struk

cyjn

y-m

i, ko

rzys

tani

e

z no

woc

zesn

ej te

chno

logi

i itd

.;20

.wsk

azuj

e za

wod

y

wyk

onyw

ane

prze

z ro

dzicó

w i

osob

y

z na

jbliż

szeg

o ot

ocze

nia,

w

yjaśn

ia, c

zym

zaj

muj

e się

oso

ba w

ykon

ując

a da

ny z

awód

;21

.rozu

mie

bar

dzo

pros

te

pole

ceni

a w

języ

ku o

bcym

no

woż

ytny

m i

reag

uje

na

nie;

ucz

estn

iczy

w

zaba

wac

h, n

p.

muz

yczn

ych,

ruch

owyc

h,

plas

tycz

nych

, kon

struk

cyj-

nych

, tea

traln

ych;

uży

wa

wyr

azów

i zw

rotó

w

maj

ącyc

h zn

acze

nie

dla

dane

j zab

awy

lub

inny

ch

- ogl

ąda

wyb

rane

prz

ez s

iebi

e ks

iążk

i- z

na s

przę

ty g

ospo

dars

twa

dom

oweg

o (o

dkur

zacz

, mik

ser,

susz

arka

)

- wie

, gdz

ie p

racu

ją ro

dzice

- zna

różn

e za

wod

y

- roz

umie

pro

ste p

olec

enia

w ję

zyku

ob

cym

dot

yczą

ce fu

nkcjo

now

ania

w

prze

dszk

olu

(pow

itani

e, p

ożeg

nani

e)- ś

piew

a pr

oste

pio

senk

i- i

lustr

uje

ruch

em tr

eść

pios

enki

- zna

kró

tkie

wie

rszy

ki- z

na s

łow

nict

wo

z za

kres

u: k

olor

y, cz

ęści

ciała

, czł

onko

wie

rodz

iny,

pom

iesz

czen

ia w

dom

u, z

wie

rzęt

a do

mow

e, n

a w

si, w

ZO

O

- sam

odzie

lnie

wys

zuku

je in

tere

sują

ce

tem

aty

w k

siążk

ach

(życ

ie z

wie

rząt

, ro

ślin)

- ucz

estn

iczy

w c

zynn

ościa

ch

porz

ądko

wyc

h (o

dkur

zacz

)- t

wor

zy b

udow

le z

różn

ych

mat

eria

łów

(pud

ełka

, koc

e)- p

otra

fi ko

rzys

tać

z te

lefo

nu

- pot

rafi

nazw

ać z

awod

y w

ykon

ywan

e pr

zez

osob

y z

najb

liższ

ego

otoc

zeni

a- p

rzed

staw

ia z

a po

moc

ą ru

chu

różn

e za

wod

y (fr

yzje

r, ki

erow

ca)

- rea

guje

na

pros

te p

olec

enia

w

języ

ku o

bcym

(wsta

ń, u

siądź

, ch

odź,

weź

)- ś

piew

a pi

osen

ki i

ilustr

uje

je ru

chem

- zna

sło

wni

ctw

o z

zakr

esu:

czę

ści

ciała

, kol

oru,

por

y ro

ku, w

ybra

ne

war

zyw

a i o

woc

e, n

iekt

óre

środ

ki

trans

portu

, licz

ebni

ki, n

iekt

óre

zaw

ody,

zaba

wki

- dzie

li się

sw

oją

wie

dzą

z in

nym

i- p

otra

fi ko

rzys

tać

ze s

przę

tu

audi

owizu

alne

go (w

łącz

anie

m

agne

tofo

nu, t

elew

izora

)

- zna

zaw

ody

zwią

zane

z b

ezpi

ecze

ń-stw

em (p

olicj

ant,

straż

ak, ż

ołni

erz)

- zna

atry

buty

zaw

odów

osó

b

z na

jbliż

szeg

o ot

ocze

nia

-prz

edsta

wia

sw

oje

pref

eren

cje

zaw

odow

e na

prz

yszł

ość

- czy

ta w

spól

nie

z na

uczy

ciele

m te

kst

obra

zkow

o –

wyr

azow

y (d

zieck

o po

daje

naz

wę

obra

zka)

- słu

cha

krót

kich

baj

ek w

języ

ku

obcy

m il

ustro

wan

ych

obra

zkam

i- ś

piew

a pi

osen

ki n

a ur

oczy

stośc

iach

z

udzia

łem

rodz

iców

- zna

sło

wni

ctw

o z

zakr

esu:

czę

ści

ciała

, licz

ebni

ki, k

olor

y, ro

dzin

a, d

om,

zwie

rzęt

a do

mow

e, w

iejsk

ie,

egzo

tycz

ne, ś

wię

ta –

Boż

e N

arod

ze-

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi


53

pode

jmow

anyc

h cz

ynno

ści;

pow

tarz

a ry

mow

anki

i pr

oste

w

iers

zyki

, śpi

ewa

pios

enki

w

gru

pie;

rozu

mie

ogó

lny

sens

kró

tkich

hist

oryje

k op

owia

dany

ch lu

b cz

ytan

ych,

gdy

są

wsp

iera

ne n

p. o

braz

kam

i, re

kwizy

tam

i, ru

chem

, m

imik

ą, g

esta

mi;

22.re

aguj

e na

pro

ste

pole

ceni

e w

języ

ku

mni

ejsz

ości

naro

dow

ej

lub

etni

czne

j, uż

ywa

wyr

azów

i zw

rotó

w

maj

ącyc

h zn

acze

nie

w z

abaw

ie i

inny

ch

pode

jmow

anyc

h cz

ynno

ścia

ch: p

owta

rza

rym

owan

ki i

pros

te

wie

rszy

ki, ś

piew

a pi

osen

ki; r

ozum

ie o

góln

y se

ns k

rótk

ich h

istor

yjek

opow

iada

nych

lub

czyt

anyc

h w

spie

rany

ch

np. o

braz

kiem

,

- roz

umie

pro

ste p

olec

enia

w ję

zyku

m

niej

szoś

ci na

rodo

wej

(pow

itani

e,

poże

gnan

ie, c

zynn

ości

sam

oobs

łu-

gow

e)- p

owta

rza

rym

owan

ki, w

iers

zyki

- śpi

ewa

pios

enki

- zna

sło

wni

ctw

o z

zakr

esu:

rodz

ina,

ko

lory

, licz

ebni

ki, c

zęśc

i cia

ła,

zwie

rzęt

a do

mow

e

- roz

umie

ogó

lny

sens

kró

tkich

hi

story

jek

opow

iada

nych

prz

ez

nauc

zycie

la- z

na g

odło

sw

ojej

wsp

ólno

ty

naro

dow

ej- z

na s

łow

nict

wo

z za

kres

u: ro

dzin

a,

kolo

ry li

czeb

niki

, zab

awki

, czę

ści

ciała

, por

y ro

ku, z

jaw

iska

atm

osfe

-ry

czne

, czy

nnoś

ci ok

reśla

jące

ruch

nie,

Wie

lkan

oc, c

zaso

wni

ki

okre

ślają

ce ru

ch, z

jaw

iska

atm

osfe

-ry

czne

– ś

nieg

, des

zcz

- pos

ługu

je s

ię w

yraż

enia

mi

doty

cząc

ymi c

zynn

ości

pode

jmow

a-ny

ch w

zab

awie

- mów

i wie

rsz,

śpi

ewa

pios

enki

, ilu

struj

e ru

chem

ich

treść

- słu

cha

ze z

rozu

mie

niem

pro

stych

op

owia

dań

w ję

zyku

mni

ejsz

ości

na

rodo

wej

z w

ykor

zysta

niem

ilus

tracji

, re

kwizy

tów

- zna

sło

wni

ctw

o z

zakr

esu:

czę

ści

ciała

, ubi

ór, j

edze

nie,

por

y ro

ku,

pogo

da, z

awod

y, śr

odki

tran

spor

tu,

zwie

rzęt

a: d

omow

e, h

odow

lane

, eg

zoty

czne

, czy

nnoś

ci ok

reśla

jące

ru

ch, s

tany

em

ocjo

naln

e

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi


54

rekw

izyte

m, g

este

m; z

na

godł

o (s

ymbo

l) sw

ojej

w

spól

noty

nar

odow

ej lu

b et

nicz

nej;

23.re

aguj

e na

pro

ste

pole

ceni

e w

języ

ku

regi

onal

nym

– k

aszu

b-sk

im, u

żyw

a w

yraz

ów

i zw

rotó

w m

ając

ych

znac

zeni

e w

zab

awie

i in

nych

po

dejm

owan

ych

czyn

nośc

iach

: pow

tarz

a ry

mow

anki

i pr

oste

w

iers

zyki

, śpi

ewa

pios

enki

; roz

umie

ogó

lny

sens

kró

tkich

hist

oryje

k op

owia

dany

ch lu

b cz

ytan

ych

wsp

iera

nych

np

. obr

azki

em,

rekw

izyte

m, g

este

m, z

na

godł

o (s

ymbo

l) sw

ojej

w

spól

noty

regi

onal

nej

– ka

szub

skie

j.

- rea

guje

na

pros

te p

olec

enia

w

języ

ku re

gion

alny

m –

kas

zubs

kim

(p

owita

nie,

poż

egna

nie,

czy

nnoś

ci

sam

oobs

ługo

we)

- mów

i pro

ste w

iers

ze- ś

piew

a pi

osen

ki- z

na s

łow

nict

wo

z za

kres

u: ro

dzin

a,

kolo

ry, l

iczeb

niki

, czę

ści c

iała

, zw

ierz

ęta

dom

owe

- pos

ługu

je s

ię w

yraż

enia

mi

doty

cząc

ymi c

zynn

ości

pode

jmow

any-

mi w

zab

awie

- mów

i wie

rsze

- śpi

ewa

pios

enki

ilus

trow

ane

ruch

em- z

na g

odło

sw

ojej

wsp

ólno

ty

regi

onal

nej

- kas

zubs

kiej

- zna

sło

wni

ctw

o z

zakr

esu:

rodz

ina,

ko

lory

, licz

ebni

ki, z

abaw

ki, c

zęśc

i cia

ła, p

ory

roku

, zja

wisk

a at

mos

fe-

rycz

ne, c

zynn

ości

okre

ślają

ce ru

ch

- słu

cha

ze z

rozu

mie

niem

wie

rszy

, op

owia

dań

wsp

iera

nych

obr

azki

em,

rekw

izyte

m- z

na s

łow

nict

wo

z za

kres

u: c

zęśc

i cia

ła, u

biór

, jed

zeni

e, p

ory

roku

, po

goda

, zaw

ody,

środ

ki tr

ansp

ortu

, zw

ierz

ęta

dom

owe,

hod

owla

ne, e

gzo-

tycz

ne, c

zynn

ości

okre

ślają

ce ru

ch,

stany

em

ocjo

naln

e

Obs

zar

rozw

oju

dzie

cka

i zak

łada

ne

efek

ty

3-4

- lA

tKi

5 -

lAtK

i6

- lA

tKi


55

4.1 Ramowy rozkład dniaNauczyciel planując pracę wychowawczo – dydaktyczną bierze pod uwagę

potrzeby, zainteresowania i możliwości rozwojowe dziecka. Wykorzystuje każdą sytuację edukacyjną, która prowadzi do osiągnięcia dojrzałości szkolnej. Pod-stawową formą działalności dziecka w wieku przedszkolnym jest zabawa. Za-bawa sprzyja rozwijaniu umiejętności potrzebnych w kolejnym etapie edukacyj-nym. W przedszkolu obowiązuje ustalony rytm dnia. Czas przeznaczony na naukę, zabawę, odpoczynek przebiega w określonym rytmie. Zapewnia to dziecku poczucie bezpieczeństwa oraz ułatwia zrozumienie pojęcia czasu. Na-turalną potrzebą dziecka w wieku przedszkolnym jest potrzeba ruchu. Należy więc umożliwić dzieciom udział w zabawach ruchowych, ćwiczeniach gimna-stycznych, rytmice. Aby proces wychowawczo – dydaktycznyprzebiegał prawi-dłowo, należy zadbać o odpowiednie przygotowanie przestrzeni, w której prze-bywają dzieci oraz wyposażenie ich w pomoce dydaktyczne, zabawki.

Prezentowany poniżej ramowy rozkład dnia stanowi propozycję organizacji pobytu dziecka w przedszkolu. Poszczególne etapy mogą być wydłużane lub skracane w zależności od wewnętrznej organizacji oraz specyfiki placówki.

Rozdział 4ORGANIZACJA ZAJĘĆ WYCHOWAWCZO – DYDAKTYCZNYCH.

godziny Rodzaj czynności 6.30 – 8.15 • schodzenie się dzieci do przedszkola, • swobodne zabawy dzieci (konstrukcyjne, tematyczne), • zabawy ortofoniczne, logorytmiczne, • zabawa ruchowa (ćwiczenia poranne)8.15 – 8.30 • przygotowanie do śniadania, • czynności porządkowe i higieniczne8.30 – 9.00 • śniadanie9.00 – 10.00 • zajęcia dydaktyczne z zachowaniem zasady przemienności • we wszystkich sferach aktywnościdzieci z uwzględnieniem • obszarów edukacyjnych i proporcji pomiędzy nimi10.00 – 11.30• zabawy na placu przedszkolnym, • spacery, • gry sportowe11.30 – 11.45• przygotowanie do obiadu, • czynności porządkowe i higieniczne


56

11.45 – 12.15 • obiad, • podkreślenie wartości zdrowego odżywiania (spożywanie surówek), • zwrócenie uwagi na kulturalne spożywanie posiłków12.15 – 14.00 • grupy młodsze – odpoczynek dzieci (leżakowanie), • grupy starsze – odpoczynek – słuchanie muzyki • relaksacyjnej (ok. 15 min.), • praca indywidualna, • utrwalanie wierszy, piosenek, • zabawy słowne, teatralne, • zabawy swobodne wg pomysłu dzieci14.00 – 14.15 • przygotowanie do podwieczorku – zabiegi higieniczne14.15 – 14.30 • podwieczorek, • czynności samoobsługowe i porządkowe • po zakończeniu posiłku14.30 – 16.30 • zabawy dowolne w sali zabaw, • zajęcia specjalistyczne w ramach udzielanej pomocy • psychologiczno – pedagogicznej, • zabawy na świeżym powietrzu, • zajęcia dodatkowe (rytmika, taniec)

Program wychowania przedszkolnego „Trefliki w przedszkolu” obejmuje dzieci w wieku 3 – 6 lat. Nauczyciele realizujący zadania dydaktyczno – wychowawcze stosują różnorodne metody i formy pracy dostosowane do potrzeb i możliwości dzieci.

4.2 metody pracy– Metody słowne (oparte na słowie) – rozmowa, opowiadanie, uczenie wierszy,

pogadanka, zagadki, objaśnienia, instrukcja, opis,– Metody czynne (oparte na działaniu) – metoda samodzielnych doświadczeń,

metoda zadań stawianych dziecku, metoda ćwiczeń, metoda kierowania wła-sną działalnością dziecka,

– Metody oglądowe (oparte na obserwacji) – obserwacja, pokaz, osobisty przy-kład nauczyciela, udostępnianie sztuki (przedstawienia teatralne, koncerty mu-zyczne),

– Metody aktywizujące – gry i zabawy dydaktyczne, odgrywanie scenek, drama, burza mózgów, metoda projektu.


57

Koncepcja edukacyjna dziecięca matematyka według edyty gruszczyk – Kolczyńskiej

Treści kształcenia matematycznego zawarte są w blokach programowych. Są one tak dobrane, aby rozwijać najważniejsze czynności intelektualne i kształto-wać te umiejętności, które są przydatne w dalszej edukacji matematycznej dzieci. Każdy blok zawiera treści ułożone zgodnie z możliwościami dziecka na danym etapie rozwoju. Ważne jest, aby treści łatwiejsze były opanowane przed wprowa-dzeniem treści trudniejszych. Edukacja matematyczna powinna być połączona z działaniem. Ważne też jest ukształtowanie w dzieciach odporności emocjonal-nej oraz wyrobienie zdolności do zwiększonego wysiłku intelektualnego. Zaleca-ne jest prowadzenie zajęć matematycznych każdego dnia.

metoda dobrego startu prof. marty BogdanowiczPraca metodą przygotowuje do procesu czytania i pisania. Rozwija koordyna-

cję wzrokowo – słuchowo – ruchową. W metodzie tej ważną rolę pełnią następu-jące elementy:

a) motoryczny – ćwiczenia ruchowe,b) słuchowy – piosenki, wierszyki,c) wzrokowy – znaki graficzne (wzory, litery).

metoda aktywnego słuchania muzyki klasycznej według Batii straussPodczas zabaw muzyczno – ruchowych dzieci poznają utwory muzyki kla-

sycznej. Nauczyciel stosuje elementy ruchu, zabawy, ilustrowanie ruchem treści utworu. Dziecko bierze udział w słuchanym utworze jako współwykonawca lub dyrygent.

drama Stosowanie podczas zajęć dramy sprzyja rozwojowi emocjonalno – społeczne-

mu dziecka. Podczas dramy rozwija się empatia, odpowiedzialność, zrozumienie. Drama umożliwia poznanie świata poprzez działanie. Wyzwala spontaniczną ekspresję.

Odimienna metoda nauki czytania autorstwa dr ireny majchrzak Stosowanie metody służy wykształceniu kompetencji czytelniczych dzieci

w wieku przedszkolnym. Kształcenie sztuki czytania z pełnym rozumieniem tekstu rozpoczyna się z dziećmi trzyletnimi. Naukę nauczyciel rozpoczyna od imienia dziecka. Imię staje się słowem otwierającym świat pisma. Nauka czy-tania przebiega według określonych etapów: etap pierwszy – inicjacja, etap drugi – ściana pełna liter, etap trzeci – nazywanie świata, etap czwarty – sesje czytania.


58

metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki sherborneRuch jest narzędziem do pracy nad rozwojem psychoruchowym dziecka. Dzie-

ci rozwijają motorykę, doświadczają świadomości własnego ciała i świadomości działania w przestrzeni. Podczas ćwiczeń nawiązywany jest bliski kontakt ze współćwiczącym.

Pedagogika zabawyStosowane metody muzyczno – ruchowe, dramowe sprzyjają nawiązywaniu

bliższych relacji z innymi dziećmi. Pozwalają na wyrażanie ekspresji twórczej, pobudzają aktywność, sprzyjają integracji grupy.

metoda Carla OrffaWedług Carla Orffa formy wychowania muzycznego powinny zawierać grę na

instrumentach, improwizacje wokalne, instrumentalne i ruchowe, słuchanie mu-zyki. W metodzie C. Orffa stosowana jest integracja muzyki, słowa i ruchu.

metoda gimnastyki twórczej Rudolfa labanaRuch powinien być powiązany ze słowem, rytmem, muzyką. Ruch jest podej-

mowany zgodnie z własną inwencją, a dziecko ćwiczy to, na co ma ochotę. Do ćwiczeń można wykorzystać nietypowe przybory.

metoda edukacja przez ruch doroty dziamskiej W procesiekształcenia wykorzystywany jest naturalny ruch dziecka. Aktywność

dziecka oparta jest na ruchu i rytmie. Metoda nawiązuje do holistycznej koncep-cji rozwoju człowieka. Dziecko przy wykonywaniu ćwiczenia porusza się w okre-ślonym rytmie, ruchowi towarzyszy muzyka, a efektem ćwiczenia jest praca pla-styczna, która stanowi punkt wyjścia do realizacji różnych treści (matematycznych, językowych).

4.3 Formy pracyOrganizacyjne formy pracy z dziećmi– praca indywidualna,– praca zespołowa,– praca z całą grupą,Formy aktywności dzieci– zabawa (dydaktyczna, tematyczna, badawcza, konstrukcyjna, manipulacyjna,

ruchowa) lub inne rodzaje działalności dzieci pozwalające na rozwijanie wła-snej inicjatywy,

– zajęcia dydaktyczne,– czynności samoobsługowe oraz praca użyteczna,


59

– spacery i wycieczki,– uroczystości przedszkolne,– udział w imprezach organizowanych w przedszkolu i poza nim,– udział w konkursach, zawodach, turniejach,.– udział w programach profilaktycznych

4.4 Warunki lokalowe niezbędne do realizacji programu „trefliki w przed-szkolu”– sale dydaktyczne dla każdej grupy.

Sala przedszkolna podzielona na kilka obszarów przeznaczonych do różnych aktywności. Wydzielone miejsca na stoliki i krzesełka dostosowane do wzrostu dziecka oraz miejsce na zabawy ruchowe. W sali powinien znaleźć się dywan, na którym dzieci siedzą podczas zajęć, słuchania bajek oraz tablica demonstracyj-na, na której nauczyciel wspólnie z dziećmi przygotowuje gazetki tematyczne. W sali powinien też być dostęp do telewizora i DVD, które umożliwią oglądanie wybranych odcinków serialu „Rodzina Treflików”.– kąciki zainteresowań – czytelniczy, konstrukcyjny, lalek, przyrodniczy,– pomoce uwzględniające różne aktywności dziecka (np. ruchową, muzyczną,

plastyczną),– gry dydaktyczne,– zabawki,– szatnia z półkami dla każdego dziecka,– łazienka,– plac zabaw (ogród przedszkolny),– sale specjalistyczne (np. do prowadzenia terapii pedagogicznej, logopedii).

4.5 Rola filmu w procesie dydaktyczno – wychowawczym W obecnych czasach dzieci w wieku przedszkolnym funkcjonują w otoczeniu,

które dynamicznie zmienia się. Przedszkole powinno być miejscem, w którym dziecko otrzyma pomoc w zrozumieniu szybko zmieniającego się świata. Obec-nie nowe technologie są naturalnym środowiskiem dzieci, również tych w wieku przedszkolnym. Dzieci przyswajają wiedzę poprzez wykorzystanie różnorodnych narzędzi. Są to książki, teatr, ale również film, Internet, gry komputerowe. Korzy-stając z filmu należy zastanowić się co wybrać, aby nasze oddziaływania rozwija-ły dzieci, wychowywały je i kształtowały prawidłowe postawy. We współczesnym świecie obserwuje się kryzys wartości. Dzieci doświadczają w świecie realnym, a także wirtualnym łamanie zasad, norm. Ważne jest więc dostarczanie pozytyw-nych wzorów do naśladowania. W tej kwestii pomocne mogą okazać się pozy-tywne wzorce płynące ze świata filmu. Bajki dostosowane do młodego odbiorcy, zawierające morał. Przedstawiające bohaterów wrażliwych, mających wokół sie-


60

bie osoby, które wskazują prawidłowe wzorce, pomagają w trudnych sytuacjach, są dla dziecka pozytywnym wsparciem. Bohaterowie tak jak dzieci popełniają błędy, ale są w stanie przyznać się do nich i zastosować środki naprawcze. Film może być inspiracją do poznawania świata, może skłonić dziecko do przemy-śleń. Bajki filmowe pokazują świat wartości. Wszystko jest po coś. Dziecko uczy się, że może wybrać, poradzić sobie, że z różnych sytuacji jest jakieś wyjście. Nawet jeżeli w bajce na koniec nie wszyscy są zadowoleni, to nie jest to złe. W życiu też nie wszystko kończy się dobrze. Bajka może być narzędziem wycho-wawczym wspierającym rozwój dziecka. Na poziomie poznawczym bajka sprzyja rozwiązywaniu problemów, ułatwia podejmowanie decyzji, kształtuje obraz sie-bie, pozwala zdobyć wiedzę o otaczającym świecie. Na poziomie emocjonalnym bajka może pomóc w rozładowaniu negatywnych emocji. Pomaga w rozwijaniu empatii, wspiera działania profilaktyczne odnoszące się do agresji i przemocy. Bajka pomaga w doświadczaniu emocji i radzenia sobie z nimi. Bajki pomagają kształtować zachowanie, zmieniać nawyki. Mogą być motywacją i inspirować do działania w określonym kierunku. Bajki mają wpływ na rozwój moralny dziecka. Pomagają w kształtowaniu własnego systemu wartości, zasad, norm, którymi dziecko będzie kierowało się w życiu.

4.6 „Rodzina treflików” – bajka dostosowana do potrzeb młodego widza.Wychodząc naprzeciw potrzebom współczesnego nauczyciela i dziecka, opra-

cowano pakiet edukacyjny „Trefliki w przedszkolu”, którego bohaterami są Trefli-ki. Trefliki zostały zaczerpnięte z polskiego serialu edukacyjnego „Rodzina Trefli-ków”. Jest to serial zrealizowany w technice animacji lalkowej z wykorzystaniem druku 3D. Opowiada on o przygodach Treflika, Treflinki, ich rodziny, przyjaciół i znajomych. Bajka dedykowana jest dzieciom w wieku 3 – 6 lat. Promuje takie wartości jak: tolerancja, szacunek, przyjaźń. Podkreśla też wartość rodziny. Serial wyróżnia się tym, że jest to musical. W każdym odcinku są dwie piosenki, które łączą się z przedstawianymi wydarzeniami. Każdy odcinek bajki to nowa przygo-da Treflików – 6 letniej Treflinki i 4 letniego Treflika. Dzieci wraz z rodzicami mieszkają w małym domku. Pewnego dnia przybywa do nich tajemniczy gość – Mały Wujcio. Towarzyszy on dzieciom w poznawaniu odległych krain, pomaga zrozumieć otaczający świat, wspiera w rozwiązywaniu problemów. Serial promu-je przyjazną postawę wobec innych, zachęca dzieci do odkrywania świata. Przy-gotowane karty pracy „Trefliki w przedszkolu”, zawierają szereg zadań związa-nych z bohaterami bajki. Zaproponowano też wybrane bajki do obejrzenia wspólnie z dziećmi. Bohaterowie bajek są w podobnym wieku jak przedszkolaki, dlatego też dzieci identyfikują się z nimi, przeżywają ich przygody. Poza tym bajka „Rodzina Treflików ” pozwala dziecku obcować ze słowem, muzyką, obrazem. Obejrzana bajka może być inspiracją do rozmów, twórczości plastycznej, ułoże-


61

nia opowiadania o przygodach bohaterów. W przewodnikach metodycznych po-jawiły się wiersze, opowiadania dotyczące Treflika, Treflinki, ich rodziny. Dzieci wspólnie z Treflikami poznają otaczającą rzeczywistość, przeżywają przygody po-dobne do tych, które im też mogą się przydarzyć. Opracowano również tablice magnetyczne, które można wykorzystać podczas zajęć. Dzieci słuchając wierszy, układają na tablicy obraz z przygotowanych postaci. Może on być również inspi-racją do tworzenia opowiadań, scenek dramowych. Scenariusze dotyczące wy-korzystania tablic magnetycznych zawierają też piosenki, które można wykorzy-stać w czasie zajęć dydaktycznych lub popołudniowych.

Zajęcia dydaktyczne – 3 - latki (scenariusz opracowały: dorota Kossakowska, Agnieszka Olędzka)

temat: „Przygoda treflika” – słuchanie opowiadania czytanego przez nauczyciela.

Cele: • zapoznanie z treścią opowiadania,• wdrażanie do uważnego słuchania,• zachęcanie do wypowiadania się na forum grupy.

Rozwijane kompetencje kluczowe:• w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,• osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Środki dydaktyczne: opowiadanie „Przygoda Treflika” Doroty Kossakowskiej, ilustracje przedstawiające wóz strażacki, karetkę, wóz policyjny.

Przebieg:„Przygoda treflika” – słuchanie opowiadania.- Jaka ładna pogoda – pomyślał Treflik spoglądając przez okno. Chyba poba-wię się na podwórku.

Rozdział 5Przykładowe scenariusze zajęć dydaktycznych realizowanych zgodnie z programem „Trefliki w przedszkolu”.


62

- Mamo, czy mogę wyjść na podwórko? – zapytał Treflik.- Tak, synku – odpowiedziała mama. - Tylko nie oddalaj się od domu – przypomniała.- Oczywiście – odpowiedział Treflik. Przecież wiem, że małe dzieci nigdzie same nie chodzą.Treflik urządził sobie zabawę w piaskownicy. Najpierw jedna babka z piasku, potem druga, no i oczywiście zamek. Zamek musi być obowiązkowo. Kiedy już wszystko było gotowe, Treflik wstał i zaczął podziwiać swoje dzieło. - Muszę pokazać mój zamek mamie – pomyślał. Zaraz ją zawołam. I skierował się w stronę domu. Nagle jego uwagę przyciągnęła sytuacja na ulicy. Usłyszał pisk opon. Spojrzał w stronę, z której dochodził dźwięk i zobaczył małego pie-ska, który znalazł się na jezdni. - Zaraz stanie się coś złego – pomyślał. Ten maluch wpadnie pod samochód!- Muszę go ratować – pomyślał i szybko pobiegł do domu.- Mamo, mamo – krzyczał Treflik. Na ulicy jest mały piesek. Zaraz jakiś samo-chód go przejedzie. Musisz go ratować.Mama szybko wyszła na podwórko. Rzeczywiście na jezdni stał piesek i nie wie-dział co ma zrobić. Jadące samochody omijały go, trąbiły, a on po prostu stał.- Trefliku – powiedziała mama – zostajesz na podwórku, a ja idę po psa.I już po chwili mama przyniosła przerażonego szczeniaka.- Mamo, uratowałaś go – cieszył się Treflik.- Tak. Ale duża w tym twoja zasługa Trefliku. To ty go zauważyłeś i wezwałeś pomoc. Gdyby nie twoja rozwaga, wyprawa pieska mogłaby się źle skończyć…

Rozmowa w oparciu o opowiadanie.- Jaką zabawę zorganizował Treflik na podwórku?- Komu Treflik chciał pokazać swoją budowlę?- Co zauważył Treflik idąc do domu?- Kogo zawiadomił Treflik o zaistniałej sytuacji?- Co zrobiła mama?- Jak oceniasz zachowanie Treflika?

„Ważny numer” – poznanie numeru alarmowego.Dzieci oglądają ilustracje przedstawiające wóz strażacki, karetkę, wóz policyjny. Wypowiadają się na temat sytuacji, w których zawiadamiamy odpowiednie służby. Poznają numer alarmowy 112 wybierany z telefonu komórkowego. Uczą się rymowanki:

Jeden, jeden, dwa,każde dzieckoten numer zna.


63

„Światło zielone, światło czerwone” – zabawa orientacyjno – porządkowa.Dzieci poruszają się po sali według wyznaczonej trasy. Na sygnał wzrokowy (czerwone lub zielone kółko), zatrzymują się lub naśladują jazdę samochodem.

Zajęcia dydaktyczne 3 – latki (scenariusz opracowały: dorota Kossakowska, Agnieszka Olędzka)

temat: „Co tu robić kiedy pada deszcz” – rozmowa na podstawie odcinka serialu „Rodzina treflików” pt. „domek w domku”.

Cele: • zapoznanie z fabułą filmu „Domek w domku”,• wdrażanie do wypowiadania się na forum grupy,• zachęcanie do organizowania wspólnych zabaw.

Rozwijane kompetencje kluczowe:• w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,• cyfrowe,• osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Środki dydaktyczne: odcinek serialu „Rodzina Treflików” pt.„Domek w domku” sezon 1. odc. 8, ta-blica demonstracyjna nr 6, tamburyno.

Przebieg:„jaki jest mój dom” – swobodne wypowiedzi dzieci.Dzieci opisują jakie są ich domy. Mówią jak wygląda ich pokój, jakie mają za-bawki.

Obejrzenie odcinka serialu animowanego „Rodzina treflików” pt. „domek w domku” sezon 1. odc. 8.

Rozmowa po obejrzeniu filmu.- Co Treflik znalazł na podwórku?- Co dzieci zrobiły z pudełka?- Kogo Trefliki zaprosiły do zabawy?- Kto pomógł Treflikom w powiększeniu domku?

PodsumowanieWarto zaprosić kogoś do wspólnej zabawy.


64

Propozycje zabaw na deszczowy dzień.Dzieci podają propozycje zabaw, które można organizować w czasie deszczu.Dzieci oglądają tablicę demonstracyjną nr 6 – wypowiadają się na temat Trefli-ka, co robi podczas deszczu. Czy jest zadowolony z tego, że pada deszcz?

„Wirujące listki” – zabawa orientacyjno – porządkowa.Nauczyciel gra na tamburynie. Dzieci obracają się wokół własnej osi unosząc ramiona w górę. Gdy instrument cichnie, liście opadają. Dzieci wykonują przy-siad podparty.


temat: „Przyjaciel” – rozmowa w oparciu o odcinek serialu „Rodzina treflików” pt. „Na tropie skarbu”.

Cele: • zapoznanie z fabułą filmu,• zachęcanie do nawiązywania przyjaźni,• wdrażanie do aktywnego udziału w zajęciach.

Rozwijane kompetencje kluczowe:• w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,• cyfrowe,• obywatelskie,• w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Środki dydaktyczne: odcinek serialu „Rodzina Treflików” pt. „Na tropie skar-bu” sezon 2, odc. 10, rymowanka „Podaj rączkę” Agnieszki Olędzkiej.

Przebieg:„Kto to jest przyjaciel?” – burza mózgów.Dzieci wypowiadają się na temat przyjaźni- Kto to jest przyjaciel? - Co można robić z przyjacielem?- W czym pomaga przyjaciel?

Obejrzenie filmu.Dzieci oglądają odcinek serialu „Rodzina Treflików” pt. „Na tropie skarbu” se-zon 2, odc. 10


65

Rozmowa w oparciu o film.- Co Treflik dostał od Wujcia?- Gdzie Treflik z Treflinką szukają skarbu?- Kogo poznają podczas swojej wyprawy?- Dokąd zawozi ich pociąg?- Co przywożą ze swojej wyprawy?

sformułowanie wniosku.Przyjaciel jest ważniejszy od skarbu.

„taniec z przyjacielem” – zabawa muzyczno – ruchowa.Dzieci dobierają się w pary i śpiewają rymowankę na melodię „Mam chustecz-kę haftowaną”. Za każdym powtórzeniem zmieniają partnera.

„Podaj rączkę”Podaj rączkę jedną, drugą, zatańczymy wkoło.Dziś tańczymy i śpiewamyi jest nam wesoło.

Zajęcia dydaktyczne 6 – latki (scenariusz opracowała: Anna Zabielska)

temat: „treflinka i treflik idą do przedszkola”- opowiadanie nauczyciela na podstawie utworu Anny Zabielskiej o tym samym tytule.

Cele: • zapoznanie dzieci z wyglądem Treflinki, utrwalenie imion kolegów i koleża-

nek z grupy,• kształtowanie umiejętności wyodrębniania i liczenia słów w zdaniu, dzielenia

słów na sylaby,• integrowanie grupy – tworzenie przyjaznej atmosfery oraz poczucia bezpie-

czeństwa.

Rozwijane kompetencje kluczowe:• w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,• osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,• obywatelskie.

Środki dydaktyczne: plansza nr 1, ilustracja w książce „Trefliki w przedszkolu – sześciolatek” cz.1, s.1, maskotka Treflinka, kartki z imionami dzieci, kredki,


66

klej, znaczki rozpoznawcze dla każdego dziecka, ilustracja przedstawiająca salę przedszkolną.

Przebieg:słuchanie opowiadaniaAnny Zabielskiej pt.: „treflinka i treflik idą do przed-szkola”.Nadszedł wreszcie ten dzień, kiedy Treflinka i jej brat Treflik mieli pójść po raz pierwszy do przedszkola. Rodzeństwo było pełne obaw. Wiedzieli że nie będą w tej samej grupie gdyż Treflik ma 4 lata a jego siostra Treflinka6 lat.- Jak myślisz, czy w przedszkolu będzie nam dobrze? – zapytała Treflinka brata.- Nie wiem odpowiedział Treflik. To chyba zależy od nas, czy będziemy grzecz-ni i czy dzieci będą chciały się z nami bawić.W tym czasie weszła do sypialni Treflikówmama i powiedziała:- Dzieciaki wstawajcie. Trzeba się umyć, ubrać, zjeść śniadanie i iść do przed-szkola. Dzieciom nie trzeba było tego dwa razy powtarzać. Szybko wstały, umyły się, ubrały, zjadły śniadanie i razem z mamą wyruszyły do przedszkola. Wiedziały, że pod opieką mamy nic złego nie może się im przytrafić. Jednak kiedy prze-kraczały próg przedszkola serduszka biły im mocniej. Mama Treflików poże-gnała się ze swoimi dziećmi i została przed drzwiami do sali. Dzieci były pełne obaw. Wszystko jest tu nowe i nieznane.- Jak nas tu przyjmą? Czy będzie nam tu dobrze? Czy inne dzieci będą dla nas miłe? Takie pytania zadawały sobie Trefliki stojąc przed drzwiami do sali.Wkrótce jednak okazało się, że nie było czego się bać. Pani Dyrektor przywita-ła Trefliki bardzo serdecznie, nauczycielka z uśmiechem zaprosiła je do sali a inne dzieci zaprosiły je do wspólnej zabawy.

Rozmowa na temat opowiadania.- Kto miał iść po raz pierwszy do przedszkola?- Czego obawiały się dzieci?- Jakie czynności wykonały Terefliki przed wyjściem z domu?- Kto zaprowadził dzieci do przedszkola?- Jak zostały powitane Trefliki w przedszkolu?- Co możemy zrobić, aby wszyscy czuli się w przedszkolu dobrze? /wypowiedzi dzieci/

„Znajdź swój znaczek” – zabawa ruchowa orientacyjno-porządkowa.Na dywanie rozłożone są karteczki z imionami i znaczkami dzieci. Nauczyciel gra na tamburynie. Dzieci biegają pomiędzy znaczkami w rytmie granym przez nauczyciela. Na przerwę, dzieci ustawiają się przy swoim znaczku.


67

„treflinka – sześcioletnia dziewczynka”– ćwiczenie z książki „trefliki w przed-szkolu – sześciolatek” cz.1, s.1.- wypowiedzi dzieci na temat wyglądu Treflinki,- rysowanie swojej ulubionej zabawki,- dzielenie swojego imienia, Treflinki oraz kolegów i koleżanek z grupy na syla-

by, przeliczanie sylab,- wyszukiwanie i przyklejanie karteczki ze swoim imieniem/,- słuchanie zdań czytanych przez nauczyciela, wyodrębnianie w nich słów i ich

przeliczanie.

Zajęcia dydaktyczne – 3 latki (scenariusz opracowała: jolanta Zapała)

temat: „Zwierzęta domowe” – słuchanie wiersza.

Cele: • zapoznanie z niektórymi zwierzętami z gospodarstwa domowego,• poznanie nazw dzieci zwierząt domowych,• rozwijanie zainteresowań światem zwierząt domowych.

Rozwijane kompetencje kluczowe:• w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,• matematyczne oraz w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,• w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Środki dydaktyczne: wiersz „Treflik poznaje zwierzęta małe i duże w gospodar-stwie domowym” Jolanty Zapała, sylwety magnetyczne: kaczka, kaczuszki, kura, kurczęta, koza, kózki, koń, źrebak, gęś, gąsięta, krowa, cielę, owca, owieczki, maciora, prosięta, kotka, kociaki, pies, szczeniaki, piosenka „Zwierzęta domo-we” sł. i muz. Jolanta Zapała, opracowanie muzyczne Mirosław Krysztopa.

Przebieg:Zwierzęta mieszkające w gospodarstwie – oglądanie i nazywanie sylwet. Nauczyciel pokazuje dzieciom zwierzęta, które będą występowały w wierszu, a dzieci nazywają je. Następnie dzieci losują sylwety zwierząt. Nauczyciel czyta wiersz, a dzieci w odpowiednim momencie umieszczają swoje zwierzątko na tablicy.

„treflik poznaje zwierzęta małe i duże w gospodarstwie domowym” – słu-chanie wiersza.

Dziś w ogródku wielka draka, słychać gwar od rana.Treflik trzyma się za głowę, sprawa niesłychana.


68

Kaczka szuka swych kaczątek, gdzie się zapodziały?2 kaczuszki wyszły z wody, głośno zakwakały.Kura zgubiła kurczątka, …są takie malutkie,pi pi słychać za kurnikiem przyszły trzy żółciutkie.Koza męczy bardzo głośno, szuka małych kózek.Źrebak podskakuje sobie, a klacz ciągnie wózek.Gęś postawna z długą szyją, gę gę woła dziecię.Jak wygląda gęsie dziecko, czy wy o tym wiecie?Krowa bardzo głośno muczy muuu, gdzie moje ciele?A cielaczek stoi w trawie i ogonem miele.Owca bardzo zatroskana szuka swych owieczek.Czy owieczki mamie owcy znaleźć pomożecie? A maciora duża świnka, chrumka przez dzień cały.Chrum, chrum, chrum prosiaczki moje gdzieście się podziały?Kotka karmi swe kociaki, aby były zdrowe.Kotki skaczą i figlują zwłaszcza gdy są młode.A psia mama to jest suczka, bardzo kocha pieski.Jej szczeniaki dobrze znają cały ogród wiejski.Wszystkie dzieci zwierząt naszych znalazły swe mamy,czy pamiętasz dzieci zwierząt jak je nazywamy?

Rozmowa na podstawie wiersza.- Jak nazywały się zwierzęta z gospodarstwa? - Kogo szukały dorosłe zwierzęta? - Jak nazywa się dziecko kozy, gęsi…?

„Zwierzęta domowe” – słuchanie piosenki.Mam dwie krzywe nóżki,to nóżki kaczuszki kwa kwa kwa….Mam też dwa skrzydełka,jak ptak sobie ćwierkam ćwir….

I mam cztery łapy,jak piesek kudłaty hau…..Mam ryjek na nosie i chrumkam jak prosie chrum chrum…I gęgam jak gąska,co tylko się pląsa gegege…Jak koń sobie skacze,tak skacze źrebaczek hopsa….


69

Podczas słuchania piosenki dzieci naśladują zwierzęta występujące w pio-sence.


temat: „Zwierzęta w ZOO” – rozmowa w oparciu o opowiadanie.

Cele: • zapoznanie ze zwierzętami mieszkającymi w ZOO,• uświadomienie konieczności przestrzegania zasad obowiązujących w ZOO,• doskonalenie umiejętności prawidłowego formułowania wypowiedzi słow-

nych.

Rozwijane kompetencje kluczowe:• w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,• osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Środki dydaktyczne: opowiadanie „Trefliki w ZOO” Bożeny Koronkiewicz, po-cięte na części obrazki zwierząt egzotycznych dla każdego dziecka, tablica de-monstracyjna nr 16.

Przebieg:„trefliki w ZOO” – słuchanie opowiadania.Pewnego dnia Treflika i Treflinkę odwiedził gość. Jak zwykle niespodziewanie i nie wiadomo skąd pojawił się Wujcio – Podróżnik i przyniósł w prezencie książkę o egzotycznych zwierzętach. Dzieci od razu zaczęły ją oglądać i co chwila pytały Wujcia, co to za zwierzę z długą szyją, albo to w paski, albo jesz-cze takie inne z wielką grzywą. Wujaszek cierpliwie tłumaczył i opowiadał o żyrafie, zebrze, lwie i innych zwierzętach, które żyją w dalekich krajach.- Jaka szkoda, że nie możemy zobaczyć ich na żywo – westchnął Treflik. W ksią-żeczce to nawet nie ma co ich głaskać….- Prawdziwych też nie można głaskać, bo są duże i niebezpieczne – powiedzia-ła Treflinka –Prawda Wujciu?Ale Wujaszka już nie było. Nikt nie zauważył, kiedy wyszedł, a może odleciał. Dzieci poszły do rodziców, aby powiedzieć, że chciałyby pojechać do Afryki, aby zobaczyć zwierzęta, które oglądały w książce. Tatuś, chwilę pomyślał i po-wiedział:- Aby zobaczyć te zwierzęta, wcale nie trzeba jechać do Afryki. Wystarczy od-wiedzić ogród zoologiczny. Może się tam jutro wybierzemy?


70

- Naprawdę? To by było wspaniale – ucieszyły się dzieci.Następnego dnia cała rodzina Treflików pojechała do ZOO. Kupili bilety i za-częli się rozglądać, dokąd pójść najpierw. - Ojej, żyrafa, jaka ona wysoka – wykrzyknął Treflik – Teraz już widzę, że na-prawdę może zjadać liście z bardzo wysokich drzew.- A tam, zobaczcie, widzę lwy – zawołała Treflinka – niektóre mają wspaniałe grzywy.- Wyglądają groźnie, nie chciałbym ich głaskać – oznajmił Treflinek chowając się za tatą, ale tylko troszeczkę.- Właśnie dlatego wszystkie zwierzęta w ZOO są za ogrodzeniem i w bezpiecz-nej odległości od zwiedzających. To są dzikie zwierzęta, mogą być niebezpiecz-ne dla człowieka. Każdy, kto przyszedł do nich w odwiedziny, musi pamiętać, aby nie zakłócać zwierzętom spokoju.- Zobaczcie, tam dalej są zebry! –zawołał Treflinek – zupełnie jak te z ksią-żeczki!- Dobrze, że mają dużo miejsca do biegania – stwierdziła mamusia.- Takie koniki w paski – powiedziała Treflinka.- A kto pozna to wielkie zwierzę, tam z prawej strony przy wodzie? – spytał tata.- Ojej, słoń! Prawdziwy słoń z prawdziwą trąbą i wielkimi kłami – wołały dzieci.- Ta trąba to jego nos i służy mu do wielu celów.- Na przykład jako prysznic – śmiała się mama.- Widzę wielbłąda, ma dwa garby – zawołała Treflinka.- A dlaczego ma te garby – spytał Treflik.- Garby służą mu do magazynowania wody. Dzięki nim może długo przetrwać bez picia, kiedy przemierza pustynię – wyjaśnił tatuś.- Aż mi się pić zachciało – oznajmiła mama – robimy przerwę na picie wody, a potem pójdziemy na obiad, żeby nabrać sił. Przed nami jeszcze dużo wrażeń.Dzień minął im bardzo miło i wesoło. Zobaczyli wiele zwierząt, niektóre były im dotąd zupełnie nieznane. Po powrocie do domu jeszcze raz obejrzeli książeczkę od Wujcia. I zobaczyli zwierzęta, które stały się już ich dobrymi znajomymi.

Rozmowa na temat wysłuchanego opowiadania?- Kto odwiedził rodzinę Treflików?- Co Wujcio przyniósł dzieciom w prezencie?- Czego dzieci dowiedziały się z książki?- Dokąd wybrała się rodzina Treflików?- Jakie zwierzęta zobaczyły dzieci w ZOO?- Jak należy zachowywać się w ZOO?


71

Zwierzęta egzotyczne – układanie puzzli.Dzieci otrzymują w kopertach pocięte na części obrazki przedstawiające zwie-rzęta egzotyczne. Układają je w całość i nazywają ułożone zwierzęta. Mówią, które zwierzęta podobają się im najbardziej.

„Poranny spacer antylopy” – zabawa orientacyjno – porządkowa.Dzieci są antylopami, które wyszły na poranny spacer. Poruszają się po sali w rytmie ósemkowym i ćwierćnutowym. Na hasło „lew” gromadzą się w wyzna-czonym miejscu sali i stoją nieruchomo.

Rodzina to naturalne i najważniejsze środowisko oddziałujące na dziecko. W momencie rozpoczęcia przez dziecko edukacji przedszkolnej, przedszkole staje się partnerem rodziców w działalności wychowawczo – dydaktycznej. Sku-teczność działań zależy od ścisłej współpracy obu środowisk – rodzinnego i przedszkolnego. Konieczne jest podjęcie jednolitych oddziaływań wychowaw-czych, które przyniosą oczekiwane efekty. Rodzice informują pracowników przedszkola jakie są ich oczekiwania, wspólnie ustalają reguły współpracy.

Formy współpracy przedszkola z rodzicami.• rozmowy indywidualne,• ogólne zebrania z dyrektorem przedszkola,• zebrania grupowe,• spotkania warsztatowe dla rodziców i dzieci,• wykłady, prelekcje – pedagogizacja rodziców,• indywidualne konsultacje,• zajęcia prowadzone przez rodziców wykonujących ciekawe zawody,• wystawa prac dzieci,• strona internetowa przedszkola,• udział w uroczystościach przedszkolnych, dniach otwartych,• wspólne wycieczki, festyny.

Współdziałanie przedszkola z rodzicami wpływa pozytywnie na dziecko, a ujednolicone metody pracy sprzyjają osiąganiu lepszych efektów wycho-wawczych.

Rozdział 6WsPÓŁPRACA Z RODZICAMI


72

„Nauczyciele systematycznie informują rodziców o postępach w rozwoju ich dziecka, zachęcają do współpracy w realizacji programu wychowania przed-szkolnego oraz opracowują diagnozę dojrzałości szkolnej dla tych dzieci, które w danym roku maja rozpocząć naukę w szkole” 2

Zaleca się dokonanie obserwacji dzieci 3 razy w roku: I – wrzesień/paździer-nik, II – styczeń/luty, III – maj/czerwiec.Nauczyciel prowadzi obserwację peda-gogiczną dzieci, analizuje i podsumowuje wyniki obserwacji. Obserwacje pro-wadzi się w celu poznania potrzeb i możliwości dziecka oraz opracowania programu, który wspomaga i koryguje rozwój dziecka.

Dzieciom rozpoczynającym edukację szkolną należy wykonać diagnozę doj-rzałości szkolnej.

Diagnozie podlegają cztery obszary rozwoju dziecka: fizyczny, emocjonalny, społeczny i poznawczy. Diagnozy dokonuje się dwa razy w roku – październik/listopad, która służy rozpoznaniu potrzeb dziecka oraz w kwietniu. Druga dia-gnoza pomaga w przygotowaniu rodzicom informacji o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole. Nauczyciel przedszkola przygotowuje ją do końca kwietnia danego roku szkolnego, w którym dziecko rozpoczyna naukę w szkole podstawowej.Cele diagnozy przedszkolnej:- poznanie możliwości i potrzeb dziecka,- podjęcie działań, które wyrównają start szkolny dziecka,- zapoznanie rodziców z wynikami diagnozy, która pomoże rodzicom w podję-

ciu decyzji o posłaniu dziecka do szkoły. Metody i techniki diagnozowania:- obserwacja dziecka podczas zabaw swobodnych, ruchowych, zajęć dydak-

tycznych, zabaw proponowanych przez nauczyciela, na placu zabaw, na spa-cerze,

- analiza prac dziecka,- badanie przeprowadzone przy użyciu gotowych arkuszy obserwacji, diagnozy,- analiza dokumentacji z poradni specjalistycznych,- rozmowa z rodzicami.

Rozdział 7DIAGNOZOWANIE OsIĄGNIĘĆ ROZWOJOWYCH DZIECKA

2 Rozporządzenie MEN z dnia 14 lutego 2017r. w sprawie podstawy programowej wychowania przed-szkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej. Dz. U z 2017 r., poz. 356, z późn. zm.


73

W każdej grupie przedszkolnej są dzieci o różnych potrzebach i możliwościach. Zasób ich wiadomości i umiejętności różni się. Dlatego też nauczyciel zobowią-zany jest do prowadzenia indywidualizacji pracy z dziećmi. Dotyczy to dzieci, które wolniej rozwijają się, sąszczególnie uzdolnione lub posiadają specjalne potrzeby edukacyjne. Indywidualizacja prowadzona jest w celu wyrównania szans edukacyjnych dzieci, aby ich start w szkole zakończył się powodzeniem. Zada-niem nauczyciela jest rozpoznanie możliwości dziecka oraz dobranie takich me-tod i form pracy, które pomogą w wyrównaniu szans edukacyjnych lub rozwiną zdolności dziecka. Ważną rolę w diagnozowaniu dziecka pełni obserwacja. Na-uczyciel prowadzi ja w różnych momentach pobytu dziecka w przedszkolu – pod-czas zabawy, codziennych czynności w grupie, zajęć dydaktycznych, spacerów, wycieczek. Obserwacja pozwala ocenić funkcjonowanie dziecka w grupie rówie-śniczej,jego umiejętność komunikowania się z nauczycielem i innymi dziećmi, samodzielność, sposób reagowania na sytuacje trudne.

8.1 Wspomaganie dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymiNauczyciel podczas pracy z grupą dzieci zobowiązany jest w taki sposób

dobrać metody i formy pracy, aby wszystkie dzieci miały możliwość wykazania się umiejętnościami, aby mogły osiągnąć sukces. Dziecko ze specyficznymi po-trzebami edukacyjnymi wymaga wsparcia, rozwijania zaburzonych funkcji w celu wyrównania szans edukacyjnych.

Ćwiczenia usprawniające percepcję wzrokową:– segregowanie obrazków na grupy tematyczne,– dobieranie par obrazków,

Rozdział 8INDYWIDUALIZACJA PRACY Z DZIECKIEM W WIEKU PRZEDsZKOLNYM

Rzetelnie przeprowadzona diagnoza umożliwi lepsze poznanie potrzeb dziecka, co zapewni dziecku rozpoczynającemu naukę w szkole, powodzenie w nauce.

Do programu „Trefliki w przedszkolu” dostosowane są Arkusze obserwacji (trzylatka, czterolatka, pięciolatka) oraz Diagnoza dojrzałości szkolnej (dostęp-ne w wersji elektronicznej na www.podrecznikarnia.pl)

Badane umiejętności dzieci są zgodne z podstawą programową wychowania przedszkolnego.


74

– zapamiętywanie szczegółów na obrazkach,– układanie obrazków zgodnie z instrukcją,– wyszukiwanie różnic na obrazkach,– układanie obrazków z części,– rozpoznawanie figur w krótkich ekspozycjach,– dobieranie par figur,– uzupełnianie figur brakującymi elementami,– rysowanie elementów według wzoru i instrukcji słownej,– porządkowanie historyjek obrazkowych według kolejności zdarzeń,– układanie obrazków według wzoru i z pamięci,– różnicowanie liter o podobnych kształtach,– dobieranie liter małych i wielkich,– dobieranie liter drukowanych i pisanych,– dobieranie par wyrazów podobnych wizualnie.

Ćwiczenia usprawniające percepcję słuchową:– rozpoznawanie dźwięków z otoczenia,– różnicowanie dźwięków (długość dźwięku, głośność),– rozpoznawanie źródła dźwięku,– rozpoznawanie osób po głosie,– rozpoznawanie dźwięków instrumentów muzycznych,– liczenie wypowiedzianych słów,– liczenie sylab,– kończenie słów rozpoczynających się daną sylabą,– wyodrębnianie głosek w nagłosie, wygłosie, śródgłosie,– dobieranie obrazków, których nazwy rozpoczynają się od danej głoski,– układanie słów z daną głoską,– wyodrębnianie głosek w słowach.

Ćwiczenia doskonalące sprawność manualną:– prace z plasteliną, modeliną, masą solną,– wycinanie i wydzieranie elementów,– nawlekanie korali, makaronu,– zgniatanie serwetek, gazety,– przewlekanie sznurków przez otworki,– kreślenie linii poziomych (od strony lewej do prawej) i pionowych (z góry na

dół),– rysowanie fal, spirali, okręgów,– rysowanie po śladzie, łączenie kropek,– kalkowanie, stemplowanie,


75

– wypełnianie wzorów plasteliną,– wypełnianie konturów kawałkami papieru,– malowanie dużych powierzchni ograniczonych konturem,– rysowanie rozpoczętych szlaczków,– pisanie wzorów literopodobnych,– obrysowywanie szablonów,– konstruowanie z klocków różnej wielkości.

8.2 Praca z dzieckiem zdolnymRozwijanie zdolności z zakresu mowy i myślenia:– tworzenie opowiadań na określony temat,– układanie zakończeń opowiadań, bajek,– rozwiązywanie krzyżówek literowo – obrazkowych,– samodzielne czytanie tekstów,– czytanie dzieciom młodszym,– czytanie z podziałem na role,– tworzenie książek z prostymi tekstami z wykorzystaniem techniki komputero-

wej,– układanie zagadek, wierszy.

Rozwijanie zdolności matematycznych:– układanie treści zadań tekstowych do działań matematycznych,– wykonywanie działań matematycznych z przekroczeniem progu dziesiątko-

wego,– posługiwanie się pieniędzmi – monetami i banknotami,– wykonywanie pomiarów długości z pomocą linijki, centymetra krawieckiego,– ważenie na wadze szalkowej z wykorzystaniem odważników.

Rozwijanie zdolności plastycznych:– wykonywanie prac plastycznych w różnych technikach, (kolaż, origami, witraż),– malowanie na szkle, płótnie, – wykonywanie prac przestrzennych,– oglądanie albumów zawierających dzieła znanych malarzy,– poznanie dzieł sztuki z różnych epok historycznych,– wycieczki do muzeum,– oglądanie wystaw malarskich,– udział w konkursach plastycznych.

Rozwijanie zdolności muzycznych:– rytmizowanie tekstów,


76

– tworzenie melodii do rymowanek,– tworzenie akompaniamentu do piosenek na instrumentach perkusyjnych

i nietypowych,– słuchanie muzyki klasycznej, ludowej, – udział w konkursach muzycznych,– udział w uroczystościach przedszkolnych.

Dokonując ewaluacji programu wychowania przedszkolnego „Trefliki w przed-szkolu”, należy odpowiedzieć na następujące pytania:– Czy oczekiwania nauczycieli wobec programu zostały spełnione?– W jakim stopniu realizacja programu wzbogaciła wiedzę dzieci, rozwinęła

ich empatię?– W jaki sposób wykorzystanie w procesie dydaktyczno – wychowawczym se-

rialu „Rodzina Treflików ”wpłynęło na zmianę postaw dzieci?– W jakim stopniu włączenie do programu postaci z serialu „Rodzina Trefli-

ków”, wpłynęło na uatrakcyjnienie procesu dydaktyczno – wychowawczego?

metody ewaluacji:– obserwacja dzieci,– prace dzieci,– zachowanie dzieci,– wywiad z nauczycielami,– ocena dyrektora.

Ocena podjętych podczas realizacji programu działań pomoże nauczycielo-wi w podjęciu decyzji co do wyboru lub rezygnacji z programu w kolejnym roku szkolnym.

Rozdział 9EWALUACJA PROGRAMU


77

– Bogdanowicz M., Kasica A. – Ruch rozwijający dla wszystkich, Harmonia, Gdańsk 2003

– Bogdanowicz M. – Metoda Dobrego Startu, WSiP, Warszawa 1995– Bogdanowicz M. – Piosenki do rysowania, czyli Metoda Dobrego Startu dla

najmłodszych, Fokus, Gdańsk 1996– Dryjas K., Jas M. – Wspomaganie przedszkoli w rozwijaniu u dzieci kompeten-

cji kluczowych, Warszawa 2017– Dudzińska I.– Dziecko sześcioletnie uczy się czytać, WSiP, Warszawa 1981– Dziamska D. – Papierowy alfabet, „MAG”, Poznań, 2000– Dziamska D. – Edukacja przez ruch. Kropki, kreski, owale, wiązki, Nowa Era,

Warszawa 2015– Dziamska D., Buchnat M. – Program wychowania przedszkolnego. Zbieram,

poszukuję, badam, Nowa Era, Warszawa 2017– Fiedler M. – Matematyka już w przedszkolu, WSiP, Warszawa 1983– Gąsowska T., Pietrzak – Stępkowska Z. – Praca wyrównawcza z dziećmi mają-

cymi trudności w czytaniu i pisaniu, WSiP, Warszawa 1994– Gruszczyk – Kolczyńska E, Zielińska E. – Dziecięca matematyka 20 lat później,

Bliżej przedszkola, Kraków 2015– Gruszczyk – Kolczyńska E, Zielińska E. – Wspomaganie rozwoju umysłowego

trzylatków i dzieci starszych wolniej rozwijających się, WSiP, Warszawa 2006– Gruszczyk – Kolczyńska E, Zielińska E. – Wspomaganie rozwoju umysłowego

czterolatków i pięciolatków, WSiP, Warszawa1998– Hurlok E., Rozwój dziecka, PWN, Warszawa 1985– Jurek A. – Metody nauki czytania i pisania z perspektywy trudności uczniów,

Harmonia, Gdańsk 2012– Kędzior – Niczyporuk E. – O metodzie Klanzy Teoria i praktyka, Klanza, Lublin

2010– Kielar –Turska M., Jak pomagać dziecku w poznawaniu świata, WSiP, Warsza-

wa 1992– Majchrzak I – Wprowadzanie dziecka w świat pisma, WSiP, Warszawa 1995– Trześniowski R. – Gry i zabawy ruchowe, „Sport i turystyka”, Warszawa 1987– Wlaźnik K. – Wychowanie fizyczne w przedszkolu Przewodnik metodyczny dla

nauczyciela, Juka, Warszawa 1999

BIBLIOGRAFIA


78

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016r. – Prawo oświatowe Dz. U. z 2018 r. poz. 996 z późn. zm.

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w spra-wie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy pro-gramowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej, Dz. U. z 2017 r., poz. 356

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno – pedago-gicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach Dz. U z 2017r., poz 1591 z późn. zm.

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 sierpnia 2017 r., w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci Dz. U. z 2017 r. poz 1635 z późn. zm.

• Rozporządzenie MEN z dnia 31 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego Dz. U. 2017, poz. 1658

• Zalecenie Rady z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie – Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej C 189/1 (Rezolucje, zalecenia, opinie) z 4 czerwca 2018 r.

AKTY PRAWNE

Documents

program wychowania przedszkolnego...twem dziecka w różnych formach edukacji przedszkolnej. Kompetencje kluczo-we wspierają rozwój osobisty, włączają w życie społeczne, pomagają