PROGRAM OLUŞTURMA

VAKALAR

Doç.Dr.PINAR ERGÜN

VAKA-1

57 Y Erkek hasta. Kamyon sürücülüğünden emekli. Karısı ve oğlu ile birlikte yaşıyor. Düz yolda yürürken, duş alırken ve ağır yük taşımanın nefes darlığı ve sırt ağrısına neden olduğunu belirtiyor.Bir çok günlük yaşam aktivitesinde karısına ve oğluna bağımlı.

KOAH tanısı ile bronkodilatatör ve uzun etkili inhale steroid kullanıyor

SFT: FEV1=0.63lt( %19 beklenen) , FVC= 1.58 lt (%40) FEV1/FVC%= 39 Boy=178cm, Kg=90Kg İstirahat Kalp hızı= 85/dk İstirahat SatO2 %= 90 (Oda havası) 6DYT’de yürüme mesafesi= 324m, ve test sırasında oda havası

solurken SatO2 %= 84, Borg dispne skoru yürüme sonunda =7

Nasıl bir egzersiz programı reçetelenmeli?

HEDEF:

Başlangıçta 10Dk yürüme, 10Dk bisiklet, Kol endurans egzersizi ve üst ekstremite güçlendirme egzersizi. Takiple 3 visit sonra egzersiz süre ve yoğunluğu artırılabilir.

Egzersiz kapasitesi ?

Erkek;6DYTM=(7.57X boy) – (5.02 X yaş)- (1.76X Kg)-309m

Not: Normalin alt sınırı için beklenen değerden 153 çıkartın

Kadın;6DYTM=(2.11X boy)-(2.29X Kg)-(5.78 Xyaş) + 667m

Not: Normalin alt sınırı için beklenen değerden 139 çıkartın

Buna göre; olgunun 6DYTM’i 903m, normalin alt sınırı 750m

Egzersiz kapasitesi azalmış

Yürüme programı

6 DYT’i sonuçları kullanıldığında 10 Dk’da yürümesi gereken mesafe hesaplanarak egzersiz yoğunluğu hesaplanabilir.

(324/6X 10) X %80 = 432m =432m(Bu mesafe 30m’lik yürüme

koridorundaki tur sayısına çevrildiğinde, 30m=14 tur)

Yürüme programı

Treadmill varsa; 6 DYT’i mesafesi treadmill’de uygulanacak hıza çevrilerek egzersiz yoğunluğu saptanabilir.

{ (324/6X60)/ 1000 } X %80= 2.6 km/st

Not= Egzersizle desatüre olduğundan, eğer ND’ğı Borg skorunda 4’ün üzerine çıkarsa veya desaturasyon %4’den fazla ise egzersiz sırasında SatO2 % 90 ve üzerinde olacak şekilde O2 uygulanmalı

Aerobik egzersiz/ Bisiklet•Grafik kullanarak 12 Dk yürüme mesafesi bisikletteki Pik iş yükünün bulunması için kullanılabilir.

•6 DYT’i 12 DYT’ine çevirin

12DYTm= (6DYTmX 2.04)- 67.7

12DYTm=(324X2.04)-67.7= 593m

•Grafikten denk gelen iş yükünü bulun→ 18Watt

•Pik iş yükünün % 60’ını kullanıldığında; 10Watt

•Eğer bisikletteki iş yükü kpm ise; Watt X 6.12= kpm olduğundan uygulanması gereken iş yükü ;

10 X 6.12= 61kpm olur

Üst Ekstremite endurans

•Hastanın sadece 15 kere kaldırabilleceği bir ağırlığı seçin(düşük)•Her egzersiz 15 kere tekrarlanıp/ ara verilmeli•İstirahat süresinin 1 Dk’dan az olmasına gayret edin

Güçlendirme egzersizi/ Üst –Alt Ekstremite

1-RM esasına dayanan reçetelendirme Bir kas grubu tarafından bir kerede kaldırılabilecek maksimum ağırlık( 1 RMT)

ağırlık değerini bulun Hastanın bir kerede kaldırabildiği ağırlığın 50 - 60%’ını reçeteleyin 1- Set (8- 10 tekrardan oluşmalı) Amaç hastanın 1 kerede kaldırabildiği ağırlığın % 80’inine ulaşmak Başlangıçta belirlenen ağırlıkla yorulmadan 3 set çalıştığında ağırlık (0.2-0.5 Kg)

artırılabilir. Dikkat: Pulmoner rehabilitasyon programlarında bu

uygulama eklem ,ligaman ve kemik dansitesine zarar verebileceği için çok önerilmez

Ağırlık tekrarına dayalı yoğunluk reçetelendirme Submaksimal bir test olan; hastanın sadece 2-3 kere

kaldırabileceği ağırlık 1- RM’un % 80’i olarak kullanılmalı

Güçlendirme egzersizi/ Alt ekstremite

Alt ekstremite güçlendirme egzersizleri aletli yada aletsiz. Egzersiz yavaş ve düzgün/doğru uygulanmalı

Ağırlık kullanarak güçlendireme Bacak presi Quadriceps ekstensiyonu.

Ağırlıksız güçlendirme

Not: Alt ekstremite ağırlıksız güçlendirme egzersizleri ısınma egzersizleri olarak aerobik egzersiz öncesinde uygulanabilir

VAKA 2 : Kifoskolyoz + Restriktif Akciğer Hastalığı

36 yaşında kadın hasta. Nefes darlığı ve halsizlik yakınmaları var. Son 1 yılda 3 kez hospitalize edilmiş. Kronik solunum hastalıkları anketinde eşya taşımanın, ev işlerini yapmanın, yokuş çıkmak gibi aktivitelerin ND’ğı yarattığını ifade etmiş. Uzun süreli oksijen tedavisinin yanı sıra uzun etkili bronkodilatatör kullanıyor.USOT’u sadece geceleri kullandığını ,gündüz etrafından çekindiği için kullanmadığı öğreniliyor.

FM: Vital bulguları stabil, siyanoze Boy=150cm Kilo= 64Kg BMI=29 Solunum sistemi: Açıklığı sola bakan skolyoz (+), Kifoz (+) Bilateral solunum sesleri azalmış SFT:FVC= %27, FEV1= %24, FEV1/FVC= 75 ECO= 2º TY, MPAP=45mmHg AKG= PaO2=49mmHg, PaCO2= 67mmHg, pH= 7.34, SatO2%= 84

CRDQ= Dispne skoru=7 Yetmezlik=4Emosyonel fonksiyon= 14Hastalıkla baş edebilme yeteneği=21

NASIL BİR PROGRAM ?

HEDEFLER

Medikal tedavinin optimize edilmesi Egzersiz toleransının artırılması ND’ğı ile baş edebilme yöntemleri Eğitim Psikolojik destek Nutrisyonel değerlendirme ve

danışmanlık

Egzersiz toleransının belirlenmesi (ISWT)

BORG(İstirahat) 2

MRC 4

Nabız/SatO2%( Dk ‘da 2lt O2)

(İstirahat)

88 dk / 92

Mesafe 120m

BORG(Bitiriş) 6

Egzersizi durdurma nedeni Desaturasyon ( SatO2 % 86)

Yetişememe

ND

9 m

ISWT

1 Mekik=10m

Düzey 1 Düzey 2

Düzey 3 Düzey 4

Düzey 5 Düzey 6

Düzey 7 Düzey 8

Düzey 9 Düzey 10

Düzey 11 Düzey 12

Düzey Hız Mesafe Beklenen VO2 peak Zaman /Mekik

Mekik Sayısı

  m/s km/h m ml/kg/min* s Düzey Toplam

1 0.50 1.80 0-30 4.4-4.9 20.00 3 3

2 0.67 2.41 40-70 5.2-5.9 15.00 4 7

3 0.84 3.03 80-120 6.2-7.2 12.00 5 12

4 1.01 3.63 130-180 7.4-8.7 10.00 6 18

5 1.18 4.25 190-250 8.9-10.4 8.57 7 25

6 1.35 4.86 260-330 10.7-12.4 7.50 8 33

7 1.52 5.47 340-420 12.7-14.7 6.67 9 42

8 1.69 6.08 430-520 14.9-17.2 6.00 10 52

9 1.86 6.69 530-630 17.4-19.9 5.46 11 63

10 2.03 7.31 640-750 20.22-22.9 5.00 12 75

11 2.20 7.92 760-880 23.2-26.2 4.62 13 88

12 2.37 8.53 890-1020 26.4-30.2 4.29 14 102

*VO2peak (ml/kg/dk) = 4.19 + (0.025 x Mesafe{m})

Egzersiz reçetelenmesinde SWT

1. Beklenen VO2 peak (ml/min/kg) = 4.19 + (0.025 x ISWT) mesafe

2.Endurans kapasitesi 85%

3. Endurans kapasitesinin ölçümü için hızı belirle

Örnek

SWT mesafe = 120m

• beklenen VO2 peak = 7.19ml/dk/kg

• 85% =5.75ml/min/kg

• Endurance yürüme hızı = 2.3km/hr

• Endurance test düzeyi= Düzey 2

5.75ml/dk/kg

2.3km/st

Düzey 2

Egzersiz reçeteleme

Egzersiz kapasitesi çok düşük : Aralıklı aerobik egzersiz /30dk SatO2> %90 olacak akım hızında O2

desteği Aralıklı egzersiz: Bu olguda başlangıçta yoğunluk sabit

süre artılarak uygulanmalı Treadmill yürüme hızı= 2km/st Bisiklet iş yükü ?

•Referans yada beklenen VO2pik bulunur

•%40’ı alınarak bisiklet yada treadmill’deki iş yükü bulunur

Beklenen Pik VO2(ml/dk)={(normalKg+43)X (22.7-0.17X Yaş)} +6 X(ölçülen-normal ağırlık)

Pik VO2={(44.3+43)X(22.7-0.17X36)}+

6 X(64-44.3)=1565 mll/dk

•(1565/1000) X 0. 40= 0.6L/dk

•Bisiklet ergometrede pik iş yükü ~10Watt

Borg skoru=4 olacak şekilde egzersiz yapmalı

Egzersiz reçeteleme

Alt ve üst ekstremite güçlendirme egzersizleri= 3Kere/1-Set , Haftada 3 kez

Ek yaklaşımlar Medikal tedavisi düzenlendi AKG’ı incelemesinde Kompanse respiratuar asidoz ve

orta derceli hipoksemisi olan olguya , 1 yıl içinde tekrarlayan(3 kez) hasteneye yatış öyküsünün de olması nedeniyle noktürnal NIMV(BİPAP) tedavisi başlandı.

USOT kullanım eğitimi verildi Portabl taşınabilir O2 desteği için değerlendirilerek

sistem reçete edildi Psikolog görüşü alındı Nutrisyonel değerlendirme yapılarak diyet reçetelendi

Ev Egzersiz programı

Gözetimli egzersiz sırasında yürüdüğünüz hızda 30Dk /gün yürüyüş yapın

Gözetimli egzersiz sonunda ulaşılan düzeyde alt ve üst ekstremite güçlendirme egzersizlerinizi uygulayın

Not: Gözetimli PR programı sürerken önerilen egzersizler haftada 3 kez uygulanmalı. PR programı sonrası haftada 5 gün uygulanmalı

Program etkinliğinin değerlendirilmesi

Egzersiz toleransı Önce Sonra(ISWT)/mesafe

120m 340m

(ESWT)Endurans/düzey

2

6

Dispne algılamasıMRC (İstirahat)

4 2

Borg (Egzersiz) 6 3

Yaşam kalitesiCRDQ/toplam skor 46 97

TEŞEKKÜRLER TEŞEKKÜRLER