Sağlık Araç Gereçleri ve Üretim

Sağlık Güvenlik ve Çevre Yönetim Sistemleri

ÇAREMedplast-S Çare Sağlık Güvenlik Müh. Müş. San. Tic. Ltd’nin bir kuruluşudur.

Çubuk Yolu Güldarpı Köyü 06760 Çubuk / Ankara - Tel: +90 312 827 14 12 (pbx) Fax: +90 312 827 14 14

www.medplast.com.tr / info@medplast.com.tr

Profesyonellerin tercih ettiği şırınga...

22

İrem Nurgül DurmuşSorumlu Yazı İşleri Müdürüi.durmus@ekoteknikisg.com

1 Temmuz 2017 yaklaşırken, İSG’deki belirsizlik ne yazık ki devam ediyor. Malum olduğu

üzere geçen yıl 6331 Sayılı Kanun’un kamu düzenlemesi yürürlüğe girmek üzereyken son anda bir yıl

daha ertelendi.

İş sağlığı ve güvenliği algısı kamunun kapsama alınmasıyla yeni bir boyut kazanacaktır. Ülke

gelirinde yaygınlaşan uygulama ile İSG algısı da değişecektir.

Bu süreç işsizliğin arttığı ve kamunun istihdam seferberliği kampanyasına da denk düşmüş-

tür. Bu açıdan bakıldığında 6331 Sayılı Özel Kanun tam anlamıyla yürürlüğe girerse, gerek kamuda,

gerekse özel sektörde ciddi sayılarda istihdam da sağlanmış olacaktır.

İş sağlığı güvenliği konusunun kamu dahil her alanda uygulamaya konulması uygulamadaki

farklılıkları ve ayrıcalıkları ortadan kaldıracak olup, İSG de nitelik ve niceliği belirleyen yeni kriter-

ler ortaya çıkaracaktır.

1 Temmuz 2017’nin İSG için istenen ve beklenen faydaları sağlaması ümidiyle, ülkeme ve

milletime kazasız, belasız yarınlar diliyorum.

Bu dergi reklamı net: 21 x 28,5 cm ve silme (taşma paylı -bleed): 21,6 x 29,1 cm dir. Ekoteknik

Draeger Safety Korunma Teknolojileri Ltd. Şti.İlkbahar Mh. Konrad Adenauer Cd. No: 54/A-B Yıldız, Çankaya - AnkaraTel: (0312) 491 06 66 • Faks: (0312) 490 13 14 • www.draeger.com.tr Dräger. Yaşam için Teknoloji.

Roadshow etkinliğimize katılımınız veilginiz için teşekkür ederiz.

20 Mart - 04 Nisan 2017 / Soma, Manisa, İzmir, Bursa, Gebze, Zonguldak, Çorlu

Bu dergi reklamı net: 21 x 28,5 cm ve silme (taşma paylı -bleed): 21,6 x 29,1 cm dir. Ekoteknik

Draeger Safety Korunma Teknolojileri Ltd. Şti.İlkbahar Mh. Konrad Adenauer Cd. No: 54/A-B Yıldız, Çankaya - AnkaraTel: (0312) 491 06 66 • Faks: (0312) 490 13 14 • www.draeger.com.tr Dräger. Yaşam için Teknoloji.

Roadshow etkinliğimize katılımınız veilginiz için teşekkür ederiz.

20 Mart - 04 Nisan 2017 / Soma, Manisa, İzmir, Bursa, Gebze, Zonguldak, Çorlu

4

Yayın KuruluDoç Dr. F. Nur Eriş, İSG Uzmanı Kemal Çetinkaya, Uz.Dr. Mehmet Ergin,

Çevre Uzmanı Hüseyin Gelmez, İş Güvenliği Uzmanı Ziya Koç,

Dr. Tahir Soydal (İş Sağlığı Bilim Doktoru)

Danışma KuruluProf. Dr. Recep Akdur, Yıldırım Akpınar(Çal.Bak.Eski Teftiş Kurulu Baş.),

Prof. Dr. Sefer Aycan, Uz. Dr. Cebrail Şimşek, Ziya Demir, Dr. Hınç Yılmaz, Prof. Dr. Kadirhan Sunguroğlu, Uz. Dr. Engin Tutkun, Prof. Dr. Aytül

Çakmak, Doç. Dr. Mehmet Uğurlu, Doç. Dr. Halil Murat Ünver, Doç. Dr Yusuf Üste

Görsel Yönetmenİrem Nurgül Durmuş

Yayın İdare Merkeziİvedik Cad. No:110 Yenimahalle - AnkaraTel: 0312 344 01 96 - Fax: 0312 343 66 46

Yayın TürüYaygın - Süreli / ISSN: 2146 - 9407

Baskı ve CTP Kalıp Arkadaş Basım San. Tic. Ltd. Şti

Kazım Karabekir Cad. Sütçüoğlu işhanı 37/4 Altındağ/ANKARATel:0312 341 57 07

Basım Tarihi: 15.04.2017Abonelik: Tel: 0 312 344 01 96 (pbx)

EKOTEKNİK İSG DERGİ EKİBİMİZ - KÜNYE

İmtiyaz SahibiEkoteknik İş Sağlığı Güvenliği ve

Çevre Hizmetleri Adına Halis Yolcu

Editör Yadigâr Yolcu

Kazaların Çevresel ve Teknik Araştırması Bilim Uzmanı

Sorumlu Yazı İşleri Müdürüİrem Nurgül Durmuş

KÜNYEMİZ...

Ekoteknik İSG Dergisi’nin amacı, iş sağlığı güvenliği ve çevre konularında özellikle uygulayıcı konumdakilerin deneyimlerini ve izlenimlerini belgelemek, birikimlerin

paylaşılmasını sağlamak ve yeni ufuklar açarak başvurulabilecek bir kaynak yaratmaktır. Üç ayda bir yayınlanır. Yayının telif hakkı Ekoteknik İş Sağlığı Güvenliği

ve Çevre Ölçüm Teknolojileri Ltd. Şti’ne aittir. Dergi içeriğinin tamamen ya da kısmen elektronik, mekanik veya başka biçimde çoğaltılması Ekoteknik’in iznine

tabidir. Yayınlanan yazı ve reklamların sorumluluğu sahiplerine aittir.

İÇİNDEKİLER...

5

İÇİNDEKİLER

Haber 06 İSG ve Çevre Firması Seçerken Tercih Kriterleriniz Nedir?

08 İş Sağlığı Güvenliğinde Meteforik İletişim

10 Türkiye’deki tüm sektörlere İSG kültürünü yaymayı adeta amaç edinmiş olan Eko Şirketler Grubu’ndan fuarlara destekler devam ediyor

İÇİNDEKİLER...

12 Kimya Yük. Müh. / A Sınıfı İSG Uzmanı, E. İş Başmüfettişi E. İş Teftiş İstanbul Grup Bşk. Yrd. Özlem Özkılıç -Yangın ve Patlama Olaylarının Nedenlerinin İrdelenmesi

16 İş Güvenliği Koordinatörü, Makina Mühendisi / A Sınıfı IG Uzmanı Mansur Ziya Koç - 2017 Yılı Ocak, Şubat Ve Mart Ayında Birçok İş Kolunda Çalışma Hayatı Daha Başlamadan 435 Çalışan Hayatını Kaybetmiştir.

20 Draeger Roadshow Türkiye Turunu Tamamladı

22 Makine Müh. / A Sınıfı İSG Uzmanı / (Nebosh+Osha Sahibi) / Endüstriyel Projelerde Grup Şefi / Eğiticinin Eğitmeni Hakan ERDOĞAN: REBA (RAPID ENTIRE BODY ASSESSMENT) YÖNTEMİ İLE ERGONOMİK RİSK DEĞERLENDİRMESİ ve ÖRNEK UYGULAMA

34 ÖRNEK YARGITAY KARARLARI

38 ÇSGB İş Başmüfettişi Tuncer ŞENTÜRK: 01 Ocak 2017 Tarihinde Hayata Geçen Zorunlu Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) Dair Merak Edilenler

41 Av. Arzu KÜTÜK AYDIN: Kısmî Süreli Çalışma

46 SMMM-Bağımsız Denetçi Mehmet Aydın / Kenan ÖKSÜZLER: Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri Avantajları

54 Çevre Mühendisleri Odası Genel Başkanı Baran BOZOĞLU-ASBEST SORUNU; Havagazı Fabrikası Örneği

60 Ekoteknik İSG Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Uz. Dr. Mehmet ERGİN: Kanserle Savaşta Yeni Umut SALMONELLA BAKTERİSİ

62 Hakan Erdoğan ile BULMACA & KARİKATÜR

6

Yaşadığınız çevreyi; sermayeniz, emeğiniz, finansal kaynağınız olan işletme-nizi ve çalışanlarınızın hayatının korunmasını sağlayan İSG ve Çevre firmanı-zı hangi kriterlere göre seçiyorsunuz?

6331 Sayılı İSG Kanunu yayınlandıktan sonra yüzlerce hatta binlerce yeni firma açıldı. Bunlardan bazıları gerçek çalışmaları yapmadan sadece yasal mevzuatı yerine getirirken, bazıları yasal mevzuatı bile yerine getirmek-sizin hizmet sunuyor görüntüsü veriyor. Ve muhtemelen bir kazada hem çalışanlar sakat kalıyor ya da hayatını kaybediyor, hem de firma kendisi kaldıramayacağı ve tolere edemeyecği kayıplara girip batıyor, diğer ta-raftan milli değerlerimiz, ülkemiz zarar görüyor.

Bunun yerine kolay olanı tercih etmek mümkün. Kolay olan, ülkey, firmayı ve çalışanları koruyacak, kollayacak ve gerçekten hizmet edecek köklü ve kaliteli bir firma ile iş birliği yapmaktır.

Eko Şirketler Grubu, 1994 yılından bu yana yeterlili-ği yüksek, güçlü alt yapı-sı ve kadrosuyla ülkesine ve milletine hizmet etme bilinci ile hareket eden deneyimli kadrosuyla iş sağlığı ve güvenliği ve İSG tamamlayıcısı olan birçok konuda 7 şube ve 4 şirketle hizmet ver-mektedir.

İSG ve Çevre Firması Seçerken Tercih Kriterleriniz Nedir?

7

Eko Global İSG

1994 Yılından bu yana...

Kolayı Tercih Edelim, Koruyalım...

Eko Şirketler Grubumuz,

* Ortak sağlık güvenlik birimi va-sıtasıyla iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve yardımcı sağlık personeli istihdamı sağlamaktadır,

* Tıbbi laboratuvar, radyoloji ünite-leri ve gezici sağlık araçları ile işyeri hekiminin personelin çalışabilir olduğunu raporlamak için ihtiyaç duyacağı işe giriş ve devamında ihtiyaç duyacağı tıbbi tetkikleri sağ-lamaktadır,

* Çevre ölçüm ve analiz laboratuvarı ile işletmelerin yasal izin süreçlerin-de ihtiyaç duyacağı çevresel ölçüm-leri sağlamaktadır,

* Çevre danışmanlığı şirketi işletme-lerin çevre konusunda yasal sorum-luluklarını yerine getirmekle birlikte toplumsal çevre bilincinin kazanma-sına katkı sağlamaktadır,

* Muayene kuruluşu ile işletmelerde

tehlike kaynağı olabilecek basınçlı kap, kaldırma araçları, elektrik tesi-satı, havalandırma tesisatı ve yangın tesisatı kontrol ve muayenelerini yaparak daha güvenli çalışma ortamı sağlamaktadır,

* İş hijyeni ölçüm test ve analiz birimi ile işletmelerdeki fiziksel, kimyasal risk etmenlerinin tespitini ve yasal mevzuatta değerlendirme-sini sağlamaktadır,

* Yangın güvenlik birimi ile işletme-lerin acil durumlara hazır bulunması konusunda, tatbikat, eğitim, denetim ve plan hazırlama konusunda destek hizmetleri sağlanmaktadır,

* İlk yardım eğitim merkezi ile serti-fikalı ilk yardım eğitimi ve belgelen-dirme hizmeti sunmaktadır,

* Yüksekte çalışma konusunda serti-fikalı eğitim hizmeti sunmaktadır,

* Patlamadan Korunma dokümanı,

sağlık güvenlik planı, eğitimler vb. hizmetlerle osgb kapsamı dışında iş güvenliği konusunda ihtiyaç duyulan ek hizmetleri sağlamaktadır.

8

ETKİNLİK

İş Sağlığı Güvenliği konusunda Ege Bölgesi’nin lider firması olan Ekog-lobal İSG tarafından, bünyesinde bulunan İşyeri Hekimleri, İş Güvenliği Uzmanları ve Sağlık Personellerinin hizmet vermekte oldukları müşte-ri firmalarında ki yöneticiler, temsilciler ve çalışanları ile daha sağlıklı

iletişim kurabilmeleri, işletmede bulunan İş Sağlığı Güvenliğiyle ilgili riskli bölümler veya çalışanların riskli davranışlarının tespitinden

sonra, bu riskli davranışları ortadan kaldırmak için konuşarak ve ikna ederek çözüm yolları bulabilmelerine yardımcı olmak amacıyla, Meta-forik iletişim konusunda uzman olan Dr. Cüneyt TUĞRUL tarafından” İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİNDE METEFORİK İLETİŞİM” konulu eğitim verilmiştir.

İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİNDE

METEFORİK İLETİŞİM

Eko Global İSG

9

31.03.2017 tarihinde düzenlenen seminerin amacı, Eko Global İSG çalı-şanlarını , firmalarda iletişim konusunda bilgilendirmek ve böylelikle İSG anlamında ülkemize değer katmaktır.

Eko Global İSG olarak bundan sonra da İş Sağlığı Güvenliği kültürünün oluşması ve kurumsallaşması bakımından müşteri firma çalışan ve temsil-cilerinin de katılacağı, sektöre yönelik konularda uzman kişilerin eşliğinde

daha kapsamlı ve kapsayıcı seminerler düzenlenecektir.

10

3. güvenlik teknolojileri yangın koruma - sön-dürme, iş sağlığı güvenliği bilişim ve bina oto-masyonu fuarı SecuriTex Eurasia Turkey, 6 - 9 Nisan 2017 tarihlerinde Congresium Ankara’da düzenlendi. Fuara dergimiz basın sponsoru ola-rak katılıp belgesini aldı.

Ülkemizde İSG konusunda hiçbir desteği esirge-meyen Eko Şirketler Grubu, bu fuara da reklam ve basın desteği ile katkı sağladı.

SecuriTex Eurasia Turkey Fuarı’na Eko Şirketler Grubu’ndan Destek

Düzenlendiği ilk yıldan iti-baren sektördeki hacmini genişleten, her yıl edindiği tecrübeler ile daha fazla ka-tılımcı ve ziyaretçiye hitap eden YAPIDECOOR ANKARA, Uluslararası İnşaat Malze-meleri Yapı Yenileme Fuarı 11. kez sektör profesyonel-leri ve ihtiyaç sahipleriyle buluştu.

YAPIDECOOR ANKARA, yapı yenileme ve tadilat çalış-maları için malzeme alter-natifleri sunma, sektördeki gelişmeler ve yeniliklerden haberdar olma, sektör içe-risinde durum analizi yapa-bilme, müşterilerle yüz yüze buluşma, bayilik verme, mevcut bayiler ile ilişkileri geliştirme gibi birçok imkânı sunmaktadır. Ayrıca katılım-cı kuruluşların, yeni pazarlar bulması, hem bölge, hem de

Türkiye’deki tüm sektörlere İSG kültürünü yaymayı adeta amaç edinmiş olan Eko Şirketler Grubu

çevre illerin ihtiyaçlarını be-lirlemeleri ve sipariş almala-rını sağlayan büyük birticaret plâtformu oluştur-maktadır. Ankara’nın konu-mu itibari ile Türkiye’nin her yerinden kolay ulaşılabile-cek, lojistiği stratejik önem taşıyan bir noktada olması, ayrıca Başkent olması ne-deniyle Devlet Kurumlarının tüm satın almalarını barın-dırması gibi avantajları fua-rın etkinliğini ve verimliliğini arttırmaktadır.

YAPIDECOOR ANKARA 2017, mimar, mühendis, müteahhit, kamu kurumları, yatırımcı kuruluşlar gibi sektör pro-fesyonelleri ile ihtiyaç sahibi nihai tüketicileri, katılımcı firmaları ile buluşturan, ülke genelinde tanıtımları yapılan uluslar arası çapta bir orga-nizasyondur.

Bu anlamlı ve önemli orga-nizasyonda, Türkiye’deki tüm sektörlere İSG kültürünü yaymayı adeta amaç edinmiş olan Eko Şirketler Grubu da katıldı.

EKOTEKNİK İSG Mühendislik Ekibi, yasal olarak yaptırma mecburiyeti bulunan

periyodik test ve kontroller ile de hizmet sunmaktadır.

Bu test ve kontrollerin güvenilir kuruluşlarda, sağlıklı sonuçlarla yapılması

sizi ve firmanızı korur.

Lütfen hizmet aldığınız kuruluşa dikkat ediniz.

Kaldırma Aracı Periyodik Test ve Kontrolleri:

- Vinç Periyodik Test ve Kontrolü, - Forklift Periyodik Test ve Kontrolü, - Caraskal Periyodik Test ve Kontrolü,- Yük Asansörü Periyodik Test ve Kontrolü,- Lift Periyodik Test ve Kontrolü, - Transpalet, Kriko vb Periyodik Test ve Kontrolleri, - Halat & Sapan Periyodik Test ve Kontrolleri.

Basınçlı Kap Periyodik Test ve Kontrolleri:

- Kalorifer ve Buhar Kazanları Periyo-dik Test ve Kontrolü, - Hidrofor Periyodik Test ve Kontrolü, - Genleşme Tankı Periyodik Test ve Kontrolü,- Boyler Periyodik Test ve Kontrolü,- Otoklav Periyodik Test ve Kontrolü,- Kompresör Periyodik Test ve Kont-rolü,- Emniyet Valfi Periyodik Test ve Kontrolü.

Elektrik Tesisatı Periyodik Test ve Kontrolleri:

- Elektrik ve Aydınlatma Tesisatı Topraklama Kontrolü, - Paratoner Topraklama Kontrolü, - Elektrik ve Aydınlatma Tesisatı Kontrolü.

Diğer:- Katodik Koruma- Havalandırma Tesisatı Kontrolü- Çelik Halat Yük Hesabı ve Seçimi Danışmanlık Hizmetleri

12

MAKALE

Yangın ve Patlama

Olaylarının Nedenlerinin

İrdelenmesi

İnsanlığın gelişimi, endüstriyel gelişim ile bir-likte olmakta ve endüstriyel gelişim, daha çok enerji kullanımı ve daha çok kimyasal kullanı-

mını gerektirmektedir. Kimyasal hammadde ve ürünlerinin işyeri bünyelerine girmesi de işyer-

leri için alınması gerekli güvenlik tedbirlerini zorunlu olarak arttırmaktadır.

Her biri birbirinden farklı özelliklere sahip olan bu kimyasal maddeler uygun şekilde kullanılmaz

ise karşımıza yangın ve patlama nedeni olarak çıkmaktadırlar ve büyük facialara neden olabil-me kapasitesine sahiptirler. Kimyasal maddele-rin ana özelliklerini bilmek, tanımak ve bu doğ-rultuda önlemler almak kimyasallar dolayısıyla

oluşacak yangın ve patlamaları önleyecektir.

Özlem ÖzkılıçÖnder Akademi A.Ş.Kimya Yük. Müh. / A Sınıfı İş Güvenliği UzmanıÇalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı / E. İş Başmüfettişi E. İş Teftiş İstanbul Grup Bşk. Yrd.ozlem@onderakademi.com

13

Hammadde, yarı mamul ve mamul madde halinde kimyasal maddelerin stoklarının kapasiteye paralel olarak büyümesi, endüstriyel tesislerde büyük yangın ve patlama tehlikeleri oluşturmakta ve önlem alınma mec-buriyetini ortaya koymaktadır.

Ülkemizde çalışanları, işyerlerini ve çevreyi tehdit eden, zarara uğratan ve bizleri üzen birçok olay çoğunluk-la meydana gelişinden hemen sonra önemsenmekte ancak bir süre sonra unutulmakta ve alınması gereken koruyucu önlemler büyük bölümüyle ihmal edilmektedir.

Genellikle umursamadığımız fakat bedelini büyük maddi ve manevi kayıplarla, bazen de can kaybı ile ödediğimiz felaketlerden en önemli-leri “yangın ve patlama” olaylarıdır.

Patlama riskli ortamlarda kul-lanılacak elektriksel ve mekanik ekipmanlar özel olarak tasarlan-maktadır. Bu ekipmanlara kullanı-lan koruma yöntemleri, ekipmanın kullanılacağı ortam özelliklerine ve tesisin enerji prensiplerine göre belirlenmektedir.

İşletmelerde patlama riskli ortamlar için alınan en öncelikli önlem tehli-keli madde kaçağını engellemek ve tehlikeli ortam oluşmasına mani ol-maktır. Ancak işletme şartları gereği kaçağın önlenmesi kaçınılmaz ise, bu durumda ortamdaki ateşleme kaynaklarını ortamdan uzaklaştır-mak gereklidir.

Çalışma koşulları gereğince ateş-leme kaynağı teşkil edecek bileşen riskli ortamdan uzaklaştırılamıyorsa bu durumda ex-proof ekipmanlar kullanılmalıdır. Ancak ülkemizde patlama riskli ortamların önemi son günlerde anlaşılmaya başlanmıştır. Ne yazık ki işverenlerimiz benzer bir kaza yaşanmadan bu önlemleri almamaktadırlar.

Modern teknolojilerle tesis edilmiş bir çok işletmede dahi alınan önlem-ler yeterli görülmekte, en önemlisi bu önlemlerin işlerliğini koruyup ko-rumadığı geçen süre içinde kontrol edilmemektedir.

Bugün dünyada gelişmiş bir çok ülkede meydana gelen, büyük mal ve can kaybına sebep olmuş pek çok yangın, her bakımdan en iyi şekilde teçhiz edilmiş ve her türlü tedbir alınmış olduğu zannedilen tesis ve binalarda meydana gelmiştir.

Yangın ve Patlama Nedir?

Patlama yanabilir bir maddenin oksijenle ani bir biçimde kimyasal reaksiyona girmesi sonucu yüksek miktarda enerjinin açığa çıkmasıdır. Yanabilir maddeler gaz, buhar, duman ve toz halinde bulunabilirler.

Gaz ve sıvı buharlarının yangın veya patlamaya sebep olabilmesi için üç şartın gerçekleşmesi zorunludur.

• Yanabilir madde,• Oksijen,• Ateşleme kaynağı.

Patlayıcı bir atmosferin oluşması için yanabilir gaz veya sıvı buharının belli bir yoğunlukta bulunması gerek-mektedir. Eğer karışım çok düşük yoğunlukta ise (zayıf karışım) ya da çok yüksek yoğunluktaysa (zengin ka-rışım) patlama oluşmaz, sadece yavaş bir yanma tepkimesi olur ya da hiç oluşmaz. Karışım sadece en düşük ya da en yüksek patlama sınırları ara-sında ise ateşlendiği zaman patlama tepkimesi verir.

Toz patlamaları genel olarak, kapalı bir ortamda bulunan yanıcı partikül-lerin ani yanmaları olarak tanımlan-maktadır. Toz patlamasının olabilmesi için ise, beş elemanın birlikte bulun-ması gerekmektedir. Bunlar:

• Yakıt-yanıcı malzeme,• Oksijen,• Ateşleme kaynağı,• Ortamda asılı halde malzeme-toz bulutu,• Kapalı ortam.

İşverenlerin Yükümlülükleri

Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik; patlayıcı ortamı, yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozların atmosferik şartlar altında hava ile

oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturu-cu kaynakla temasında tümüyle yana-bilen karışım olarak tanımlamaktadır.

Patlamaların önlenmesi ve bunlar-dan korunmayı sağlamak amacıyla işverenlerin, yangın ve patlamadan korunma temel ilkelerine ve yapılan işlemlerin doğasına uygun olan teknik ve organizasyona yönelik önlemle-ri almaları gerekmektedir, şöyleki işverenler;

• Patlayıcı ortam oluşmasını önlemek,

• Yapılan işlemlerin doğası gereği patlayıcı ortam oluşmasının önlenme- si mümkün değilse patlayıcı ortamın tutuşmasını önlemek,

• İşçilerin sağlık ve güvenliklerini sağlayacak şekilde patlamanın zararlı etkilerini azaltacak önlemleri almakla yükümlü kılınmışlardır.

• Bu önlemler, gerektiğinde patlama- nın yayılmasını önleyecek tedbirlerle birlikte alınmalıdır. Alınan bu tedbir- ler düzenli aralıklarla ve işyerindeki önemli değişikliklerden sonra yeniden gözden geçirilmelidir.

İşverenler, işyerinde risk değerlen-dirmesi yaparken patlayıcı ortamdan kaynaklanan özel risklerin değerlen-dirmesinde şu hususları da dikkate almakla yükümlüdürler;

• Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı,

• Statik elektrik de dahil tutuşturucu kaynakların bulunma, aktif ve etkili hale gelme ihtimalleri,

• İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler, prosesler ile bunların muh- temel karşılıklı etkileşimleri,

• Olabilecek patlamanın etkisinin büyüklüğü.

Ayrıca işyeri yetkililerinin patlayıcı ortam oluşması ihtimali olan yerleri sınıflandırması, sınıflandırılmış olan bölgelerde asgari korunma gerek-lerinin uygulanmasını sağlaması ve patlayıcı ortam oluşabilecek yerlerin girişine “EX” işaretlerini koyması

14

gerekmektedir. Tüm bu değerlendir-meler yapıldıktan sonra ise “Patlama-dan Korunma Dökümanı” adı verilen dökümanları hazırlamaları gerek-mektedir.

Patlamadan Korunma Dokümanı olarak anılan belgeleri hazırlarken iş-verenlerin şu hususlara döküman içeri-sinde yer vermeleri gerekmektedir;

• Patlama riskinin belirlendiği ve değerlendirildiği,

• Yönetmelikte belirlenen yükümlü- lüklerin yerine getirilmesi için alına- cak önlemler,

• İşyerindeki BÖLGE’lere göre sınıf- landırılmış yerler,

• Asgari gereklerin uygulanacağı yerler,

• Çalışma yerleri ile uyarı cihazları da dahil iş ekipmanının tasarımı, işletil- mesi, kontrol ve bakımının güvenlik kurallarına uygun olarak sağlandığı,

• İşyerinde kullanılan tüm ekipmanın “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağ- lık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” ne uygun olup olmadığı.

İş Teftiş Kurulu Raporlarındaki Yangın ve Patlama Nedenleri

İş Teftiş Kurulu raporlarındaki, kimya-sallardan kaynaklanan yangınlar veya patlamalar incelendiğinde; genellikle kullanılan kimyasalların özelliklerinin tam olarak bilinmemesi ve umursa-mazlığın felakete götüren etkenler

olarak karşımıza çıktığı görülmektedir.

Yangın ve patlama konusunda alı-nacak önlemlerin alınmamasının en önemli etkeninin ekonomik faktör, maliyet unsuru olduğu da ortaya çıkmaktadır. Ekonomik faktör, eğitim-sizlik, bilgisizlik ve umursamazlık ile birleşince, acısını daima duyduğumuz ve ilerde daha çok duyabileceğimiz sonuçlar ortaya çıkarmaktadır.

İş Teftiş Kurulu Raporlarındaki yangın ve patlama olaylarındaki nedenleri kı-saca aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz;

• Kimyasalların kullanımı, taşınması ve depolanması ile ilgili yeterli bilgiye sahip olunmaması,

• İşyerinde kullanılan kimyasalın, malzeme güvenlik bilgi formları üre-ticiden alınarak kimyasal ve fiziksel özelliklerinin irdelenmemesi,

• Makineler ve yanıcı sıvıların uygun şekilde kullanılmaması veya depolan-maması,

• Birbiri ile reaksiyona girebilecek kimyasalların aynı alanda depolanma-sı ya da yanıcı ve okside edici kimya-salların aynı alanda depolanması,

• Boş ve dolu kimyasal bidon, fıçı, tene-ke vb. kapların bir arada depolanması,

• Diğer bölmelerden yeterince yalıtıl-mamış tehlikeli operasyonlar,

• Yetersiz bakım ve temizlik çalışmaları,

• Patlayıcı ortamlarda gerekli risk

İş Teftiş Kurulu Raporlarındaki

Yangın ve Patlama Nedenleri

değerlendirme çalışmalarının yapıl-mamış olması,

• Patlayıcı ortam sınıfl (BÖLGE veya ZONE) yapılmamış olması,

• Muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılması gereken elektriksel ekipmanların ex-proof ekipman olma-ması,

• Patlayıcı ortama uygun elektriksel ekipmanın seçilerek kullanılmama-sı (Bölge ile elektriksel ekipmanın uyumlu olamaması),

• Statik elektrik-de dahil olmak üzere tutuştur-ma kaynakları-nın belirlenme-miş olması ve kontrol önlemle-rinin alınmamış olması,

• Personelin eğitim ve yeter-sizliği,

• Gerekli gaz ölçüm ve yangın kontrol sistem-lerinin bulun-maması,

• Yangın hidrant veya dolapla-rının önünde malzeme depo-lanması sonucu müdahalede gecikme,

15

• Yangın ve alarm tatbikatların, özellikle de söndürme çalışmalarının periyodik olarak yapılmaması,,

• Yanıcı ve parlayıcı kimyasal madde kullanılan alanlarda çalışma talimat ve prosedürlerinin bulunmaması,

• Deprem, sel, fırtına vb. felaketler için hazırlıklı olunmaması.

Mevzuatımız işverenlere ve işletme-lerde görev yapan işveren vekilleri-ne kendi işyerlerindeki tehlikeleri belirleme ve bu tehlikelerin mey-dana gelme ihtimalini kabul edile-bilir seviyeye indirme yükümlülüğü getirmiştir.

Bilindiği üzere kimyasallarla ilgili zararları önlemenin en etkin yolu

kimyasalı tanımak, çevre ve sağlık üzerindeki etkilerini bilerek kont-rollü kullanmaktır. Bu bağlamda işyerinde bulunan, kullanılan veya herhangi bir şekilde işlem gören kimyasal maddelerin tehlikelerin-den ve zararlı etkile rinden çalışan-ların sağlığını korumak ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamak için asgari şartları belirlemek işverenin sorumluluğundadır.

İşverenler; kimyasal maddelerle çalışmalarda, işçilerin bu madde-lere maruziyetini önlemek, bunun mümkün olmadığı hallerde en aza indirmek, yangın, parlama ve pat-lamaların önüne geçmek ve kim-yasalların tehlikelerinden korumak için gerekli tüm önlemleri almakla yükümlüdürler.

ATEX direktifleri olarak anılan direk-tifler, ülkemizde her ne kadar yönet-melik olarak yayınlanmış olsa da iş-yerlerinin birçoğunda yanıcı, parlayıcı sıvı, gaz ve toz kimyasal kullanılan alanlardaki prosesler ve ekipmalar bu direktifler yürürlüğe girmeden çok önce yapılmıştır ve kullanılan elektriksel ekipmanlar yeni yönetme-liklere göre uygun değildir.

Bu tesislerde kullanılan elektriksel ekipmanların uygun ekipmanlarla değiştirilmesi maaliyet gerektirmek-tedir. Ancak tehlikenin büyüklüğü dü-şünüldüğünde, hem tesisin tamamı hem de bu tesisteki tüm çalışanların kaybedilebileceği düşünüldüğünde söz konusu ekipmanların uygun ekip-manlarla değiştirilmesinin küçük bir maaliyet olarak kalacağı açıktır.

Sonuç olarak; Yangın ve patlamalar, sonucu acı olaylara neden olan felaketlerdir. Endüstride değişik özelliklerde ve de-ğişik üretim süreçlerinde birçok kimyasal madde kullanılmaktadır. Her biri birbirinden farklı özelliklere sahip olan bu kimyasal maddeler uygun şekilde kullanılmaz ise karşımıza yangın ve patlama nedeni olarak çıkmaktadırlar ve büyük facialara neden olabilme kapasitesine sahiptirler. Kimyasal maddelerin ana özelliklerini bilmek, tanımak ve bu doğrul-tuda önlemler almak kimyasallar dolayısıyla oluşacak yangın ve patlamaları önleyecektir.

Yangın ve patlamanın bir kısım kötü etken ve faktörün aynı anda bir araya gelmesi ile oluşan bir olay olduğu düşünülür-se, en iyi olduğu zannedilen güvenlik tedbirlerinin de yetersiz kalabileceği unutulmamalıdır. Yeterli güvenlik tedbirlerinin yanında, insan eğitimi ve psikolojisi de yangın ve patlamaları önlemede en büyük etkendir. İşlerliği ve yeterliliği periyodik olarak kontrol edilmeyen birçok yangın/ patlama önlem ve tedbiri büyük felaketlerin en önemli nedenidir.

KAZAANALİZİKAZAANALİZİ

16

Mansur Ziya Koç İş Güvenliği KoordinatörüMakina Mühendisi / A Sınıfı IG Uzmanı

Bir önceki sayımızda hizmet vermeden sadece fatura keserek haksız yere kazanç sağlayan OSGB’lerden bahsetmiş idik. Bu OSGB’lerin İSG katip üzerinden bildirim yapmadan çok düşük fiyatlarla hizmet sunduğunu, bunun ise azami kar peşinde

koşan işverenlerin işine geldiğini ve sorgulama yapmadan bu OSGB’leri tercih ettiklerini söylemiş idik.

Bunun sahaya yansıması ise iş kazalarının artması ve düzgün çalışan OSGB’lerin ekonomik zarara uğraması ve firma kayıp-ları ile sonuçlandığını belirtmiş idik. Düzgün çalışan OSGB’ler

bir ticari kuruluş olması nedeniyle bir gün bu haksız rekabete dayanamayıp piyasan çekildikleri zaman meydan sorumsuzca çalışan bu tür OSGB’lere kalacaktır. Bu durumdan düşük fiyat-

la hizmet aldığı için işveren memnun olacak, havadan para kazandığı için OSGB memnun olacak.

Ama evine ekmek parası götürmek için çalışanın yaşam hakkı ne olacak? İşveren gözüyle bakılırsa ölen ölür kalan sağlar

bizimdir mantığı hakim.

2017 Yılı Ocak, Şubat Ve Mart Ayında Birçok İş Kolunda

Çalışma Hayatı Daha Başlamadan 435 Çalışan

Hayatını Kaybetmiştir.

17

Bu sayımızda X... OSGB’nin sözde sorumlu olduğu şantiyede yaşa-nan iş kazasının sebepleri ve sonuçlarını inceleyeceğiz.

İSTATİSTİKÎ BİLGİLER Kazanın Olduğu Sektör: İnşaatKaza Tarihi: 10.02.2017Kaza Günü: CumaKaza Saati: 16.00 Kazalının Yaşı: 30Kazalının Cinsiyeti: ErkekKazalının İş Tanımı: Kalıp söküm işiKaza Sonucu: Ağır yaralanma

KAZA ÖYKÜSÜ

İnşaat yapım işinde çalışan Cengiz ŞAHİN 10.02.2017 tarihinde saat 16.00’da cami i nşaatı çalışma alanında kolonun önündeki tij tayrotlarını sökerken dengesini kaybetmesi sonucu yaklaşık 13 metre yüksekten düşerek ağır yaralanmıştır.

KAZANIN NEDENİ

1- Hizmet alınan OSGB tarafından hekim ve uzman atamaları yapılmamıştır.2- Kazalı C. ŞAHİN’ne eğitim verilmemiştir.3- Kazalı C. ŞAHİN’in ait işe giriş sağlık raporu yoktur.4- İşyeri ile ilgili tutulması gereken uygunsuzluk raporları yoktur.5- İnşaatta yüksekten düşmeye karşı herhangi bir önlem alınmamıştır.6- İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi yapması gereken rutin ziyaretleri yapmamıştır.7- Çalışanın emniyet kemeri kullanmadığı tespit edilmiştir.8- Çalışma alanında uyarı ve ikaz levhaları yoktur. 9- İnşaatta tertip düzen yoktur. İş yerinde kalaslar gelişigüzel atılmış olup bunlar çalışanların her an takılıp düşmesine neden olmaktadır.10- Yapılan risk değerlendirmesi sahaya yansıtılamamıştır.11- Risk değerlendirmesinde belirlenen tedbirleri kimin alacağı ve termin tarihleri belirtilmemiştir.12- Sağlık güvenlik planında imalat yöntemleri, hangi iş makinelerinin ve ekipmanlarının kullanılacağı, iskele sistemleri, talimatlar ve alınması gereken önlemler ile ilgili herhangi bir bilgi ve yöntem belirtilmemiştir.

18

UZMANIN ÖNERİLERİ

1- İSG katip üzerinden risk gurubuna uygun inşaat işlerinde tecrübeli bir uzman atanmalı.

2- İnşaatın büyüklüğü göz önüne alın-dığında kontrol elamanı olarak tam zamanlı bir C sınıfı uzmanı görevlen-dirilmeli.

3- Yüksekte çalışmayla ilgili tehlike ve riskler konusunda bilgilendirme yapılarak gerekli eğitimler verilmeli.

4- Yüksekte yapılan çalışmalar işve-ren tarafından görevlendirilen ehil bir kişinin gözetim ve kontrolü altında yapılmalı

5- Yapılacak çalışmalar önceden planlanmalı ve organize edilmeli, bu planlama yapılırken yüksekten düşme

ile ilgili hususlara acil durum planın-da yer verilmeli.

6- Çalışanların, çalışma yerlerine güvenli bir şekilde ulaşmaları uygun araç ve ekipmanlarla sağlanmalı.

7- Çalışma yerlerinde çalışanların güvenliği öncelikle, güvenli korku-luklar, düşmeyi önleyici platformlar, bariyerler, kapaklar, çalışma iskele-leri, güvenlik ağları veya hava yastık-ları gibi toplu koruma tedbirleri ile sağlanmalı.

8- Toplu koruma tedbirlerinin düşme riskini tamamen ortadan kaldıramadı-ğı, uygulanmasının mümkün olmadı-ğı, daha büyük tehlike doğurabileceği, geçici olarak kaldırılmasının gerektiği hallerde, yapılan işlerin özelliğine uygun bağlantı noktaları veya yaşam hatları oluşturularak tam vücut kemer

sistemleri veya benzeri güvenlik sistemlerinin kullanılması sağlanmalı. Çalışanlara bu sistemlerle beraber yapılan işe ve standartlara uygun bağ-lantı halatları, kancalar, karabinalar, makaralar, halkalar, sapanlar ve ben-zeri bağlantı tertibatları; gerekli hal-lerde iniş ve çıkış ekipmanları, enerji sönümleyici aparatlar, yatay ve dikey yaşam hatlarına bağlantıyı sağlayan halat tutucular ve benzeri donanımlar verilerek kullanımı sağlanmalı.

Betonarme platformların döşeme ke-narlarında, asansör, merdiven, baca, şaft, aydınlatma boşlukları gibi döşe-melerde süreksizlik meydana getiren boşluklarda, duvar ve perde duvar gibi yapı elemanları arasında süreksizlik meydana getiren pencere ve benzeri boşluklarda çalışanların veya malze-melerin düşmesini engelleyecek toplu koruma tedbirleri alınmalı

İSTANBUL: Mustafa Kemal Cd. Hukukçular İş Mrk No:34 K:2 Cevizli - Kartal - İSTANBUL Tel: +90 216 457 61 11 (pbx) Fax: +90 216 457 61 15İZMİR: Eski Havaalanı Cad. No:78/A - B1 Çiğli / iZMiR Tel: +90 232 386 56 00 (pbx) Fax: +90 232 376 98 94ANKARA: Işınlar Mah. İvedik Cad. No:22 Yenimahalle Ankara Tel: +90 312 344 01 96 (pbx) Fax: +90 312 343 66 46 BURSA: Üçevler Mahallesi Esra Sokak No:8/7 Nilüfer BURSA Tel: +90 224 441 95 01 (pbx) Fax: +90 224 441 95 03MANİSA: Güzelyurt Mah. 5779. Sokak 11.Blok No: 2/A Tekstilciler Sitesi MANİSA Tel: +90 232 386 56 00 (pbx) Fax: +90 232 376 98 94 ANTALYA: Kırcami M. Perge Bulv. Şerife Kahraman İş Mrkz. A Blk. No: 75/106 Muratpaşa ANTALYA Tel: +90 850 202 88 50 Fax: +90 242 230 31 09

20

ETKİNLİK Pelin KorkmazDraeger SafetyİK-Kalite-Pazarlama Müdürü

Draeger Roadshow

Türkiye Turunu Tamamladı

Ülkemizde İş Sağlığı ve Güvenliği bilincini oluşturmak, farkındalığı arttırmak ve her

gün yaşanan işçi ölümlerinin azaltmak için yürütülen projeler kapsamında Dra-

eger Safety Türkiye, Avrupa’da ülkeleri ziyaret eden, alt katında Sergi Salonu,

üst katında ise sunumların yapıldığı, do-nanımlı Roadshow TIR’ını ülkemize getir-miştir. 20 Mart 2017 tarihinde Soma’dan

başlayan tur, Manisa, İzmir, Bursa, Gebze ve Zonguldak’ın ardından 3 Nisan 2017

tarihinde Çorlu’da tamamlanmıştır.

21

Üretim yapılan küçük atölyelerden, binlerce işçinin çalıştığı dev tesislere, açık deniz petrol platformlarından, ye-rin altında yüzlerce metre derinde ağır koşullarda çalışan madencilere kadar, sayısız çalışma ortamını daha güve-nilir kılmak için Draeger sürekli yeni ürünler ve çözümler geliştirmektedir.

Yurtdışından uygulama örnekleri ve farklı endüstriyel segmentlerde karşılaşılan ortak sorunlara karşı yeni geliştirilen çözümleri paylaşmak amacıyla Draeger Safety Türkiye, Ro-adshow tırı Sergi Salonunu proje kap-samında ziyaretçileri ile buluşturdu. Her bölgede Yetkili Bölge Bayiileri ve çözüm ortağı olan firmalarla organize edilen bu etkinliğe, gidilen her ilde ilgi büyüktü. Ziyaretçiler farklı ürünleri in-celedikleri sergi salonundan sonra her ilde faaliyet gösteren İşletmelerden gelen taleplere göre farklı başlıklarda hazırlanan sunumlara katıldılar.

Turun ilk durağı olan Soma’da 20 Mart 2017 tarihinde Roadshow Tırı Madencilere kapılarını açmış ve Maden sektörüne ilişkin “ Madenci-likte Yeni Trendler ve Yeni Teknoloji-ler“ konulu sunumu, bu etkinlik için Almanya’dan gelen Draeger Avrupa Maden Sektörü yetkilisi Mr. Christoph Feyerabend yapmıştır.

22 Mart 2017 tarihinde yapılan Manisa Roadshow durağında ise, bu etkinlikte bulunmak için ülkemize gelen Drae-gerwerk AG CEO’su Thomas Engler davetliler ile bizzat ilgilenmiştir. Yerel ve ulusal basında geniş şekilde yer alan bu etkinlikte ise, yerel Yönetim-ler ve büyük endüstriyel kuruluşlar-dan gelen talepler doğrultusunda “ Portatif gaz algılama yöntemleri, Kapalı alan girişi ve Solunum koru-ma yöntemleri gibi ana başlıklarda sunumlar gerçekleştirilmiştir.

Ege Bölgesindeki son durak olan İzmir’de ise 24 Mart 2017 tarihin-de çok geniş bir davetli katılımı ile endüstriyel uygulamalarda karşıla-şılan ortak sorunlardan hareketle, Acil kaçış ekipmanları, kapalı alan girişinde alınması gereken önlemler ve Motorlu solunum koruyucularına ilişkin sunumlar yapılmıştır.

Roadshow projesinin ikinci haftası 27 Mart 2017 tarihinde Bursa durağı ile başlamış ve BOSB’da “ Yangınla

Mücadele Çözümleri ve Gaz Algılama Teknolojileri konulu sunumlar Dra-eger Türkiye teknik ekibi tarafından katılımcılara verilmiştir. Bursa’daki etkinliğe İş Güvenliği Uzmanı Sn. Bahar Kanlıoğlu “ KKD Kullanımında farkındalığın önemi ve KKD kullanımı-nın davranış kültürü haline getirilmesi “ konulu renkli sunumu, bilgi birikimi ve tecrübesiyle, büyük değer katmıştır.

Marmara Bölgesindeki ikinci durak olan Gebze’de 29 Mart 2017 tarihinde GOSB Yönetim Merkezi’nde Roadshow ziyaretçileri ile buluşmuş ve geniş ka-tılım ile “ Kimyasal koruyucu elbiseler, Kapalı alan girişi ve Atık su arıtma uygulamalarında iş güvenliği çözüm-leri “ konu başlıklarında sunumlar gerçekleştirilmiştir.

Draeger firmasının sadece Madencilik sektörü için geliştirdiği ürün portföyü ve bu sektörde güvenli operasyonları oluşturmak amacıyla yaptığı çalışma-lar kapsamında Roadshow Zonguldak durağı kaçınılmazdı. 31 Mart 2017 tarihinde TTK Merkez Tahlisiye İstas-yonunda katılımcılara, bu etkinlik için İspanya Draeger’den gelen Madencilik Sektörü Pazarlama Müdürü Wolf-

gang Huber tarafından “ Madencilikte Portatif gaz algılamanın önemi ve Oksijenli Ferdi Kurtarıcılar” konulu sunumlara ilave olarak “Madencilikte yeni teknolojiler” hakkında bilgilen-dirme yapılmıştır.

Bu renkli projenin son durağı olan Çorlu’da, Roadshow Tırı 3 Nisan 2017 tarihinde ziyaretçilerine kapılarını açmıştır. Kamu ve özel sektörden, farklı pek çok endüstriyel kuruluş üst düzey yöneticisinin katılımıyla yoğun ilgi gören sunumlarda “ Kablolu ve kablosuz gaz algılama yöntemleri, Solunum koruyucular, kapalı alan girişi ve Atıksu arıtmada iş güvenliği çözümleri“ detayları ile anlatılmıştır.

128 yıllık üretim geçmişi ve 13,500 çalışanı ile global bir firma olan Draeger, Kurum emniyetini ve çalışan sağlığını koruyan yüzlerce cihaz ve ekipmandan oluşan geniş ürün port-föyü ile endüstride farklı amaçlar için geliştirilmiş binlerce farklı uygulama-da hayat kurtaran çözümleri, ülke-mizde daha sağlıklı iş yeri ortamları yaratmak için farklılık yaratan projeler kapsamında bundan sonra da paylaş-maya devam edecektir.

22

REBA (RAPID ENTIRE BODY ASSESSMENT) YÖNTEMİ

İLE ERGONOMİK RİSK DEĞERLENDİRMESİ ve ÖRNEK UYGULAMA

REBA YÖNTEMİ NEDİR?

REBA, saha da ihtiyaç olduğu düşünülerek başta sağlık sektörü olmak üzere diğer hizmet sektörlerinde var olan öngörüle-meyen çalışma duruşu türlerine duyarlı olacak şekilde 1999 yılında Hignett ve McAtamney tarafından tasarlanmış ve ge-liştirilmiştir. Ergonomist, fizyoterapist, mesleki terapist ve hemşirelerden oluşan bir ekip; statik ve dinamik duruşsal yük-lenme faktörleri, insan-yük arayüzü (kavrama) ve yerçekimi destekli üst ekstremite pozisyonu kavramlarını birleştiren yeni bir araç üretmek için 600’den fazla vücut duruşu örneğini toplamış ve kodlamışdır.

REBA’nın geliştirilmesinde amaçlananlar:

1. Çeşitli iş faaliyetlerinde İşle İlgili Kas İskelet Sistemi Ra-hatsızlıkları oluşumu riskine duyarlı bir duruş analiz sistemi-nin geliştirilmesi,

2. Hareket düzlemleri referans alınarak vücudun tek tek kod-lanacak bölgeler halinde bölümlenmesi,

3. Statik, dinamik, hızla değişen duruşların sebep olduğu kas hareketleri için bir puanlama sistemi sağlanması,

4. Kavramanın yüklerin taşınmasında önemli olduğu ama bu-nun her zaman elle olmayabileceğinin yansıtılması,

5. Acil göstergesiyle eylem seviyesinin verilmesi,

6. Uygulama için az sayıda ekipman gerektirmesi, bir kalem ve kağıt yöntemi olmasıdır. (1)

MAKALE Hakan ERDOĞANMakine Müh. / A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı(Nebosh+Osha Sahibi)Endüstriyel Projelerde Grup ŞefiEğiticinin Eğitmeni

MAKALE

REBA YÖNTEMİ NASIL YAPILIR?

REBA yöntemi, vücudun tüm kısımlarının analiz edil-mesine olanak tanıyan pratik bir yöntemdir. Analiz edilmek istenilen bir çalışma duruşu veya hareketin neden olduğu riski sayısal olarak ifade eder. REBA yöntemi, bir çalışma duruşu esnasında gövdede, boyunda, bacaklarda, üst kollarda, alt kollarda ve bi-leklerde ortaya çıkan fleksiyon ve ekstansiyonlara ve bu duruşlar esnasında çalışanın maruz kaldığı yüklere bağlı olarak 1 ile 15 arasında değişen bir skor belirle-mektedir.

23

REBA yöntemine göre bir çalışma duruşunun REBA skoru belirlenirken öncelikle vücut kısımları, A ve B Grubu olmak üzere ikiye ayrılır.

A Grubu: Gövde, Boyun, Bacaklar

24

25

B Grubu: Üst kollar, Alt Kollar, Bilekler Gövde, Boyun ve Bacakların ayrı ayrı skorları belirlenerek, Tablo A yardımıyla bu skorların bir kombinasyonundan olu-şan bir skor belirlenir.

Bu skora Yük/Kuvvet skoru eklenerek A Skoru elde edilir.

26

Üst kol, Alt kol ve Bileklerin ayrı ayrı skorları belirlenerek, Tablo B yardımıyla bu skorların bir kombinasyonundan oluşan bir skor belirlenir. Bu skora Kavrama skoru eklenerek B Skoru elde edilir. Daha sonra Tablo C kullanılarak, A ve B skorlarının bir kombinasyonundan oluşan C Skoru elde edilir. C Skoruna Aktivite skorunun ilave edilmesiyle REBA Skoru elde edilmiş olur.

27

28

SAHA UYGULAMASI

Proje: VOLGOGRAD DEEP CONVERSION PROJECT

Proje Yeri: Volgograd /RUSYA

Proje Kategorisi: Endüstriyel Projeler

İşveren: Tecnicas Reunidas S.A.+Lukoil

Proje Kapsamı: Dolgu+Altyapı+İnşaat+Çelik+Mekanik+Borulama+Elektrik+Enstrümantasyon+Pre-Commissioning

Görev: HSE Manager

Projemiz esnasında haftalık ve aylık revir kayıtlarını düzenli olarak yayınlıyorduk. Bu kapsamda elektrik grubunun Pipe rack üzerindeki elektrik tavalarına (tray) kab-loların çekilmesi işlemi yapanlarda bel ağrılarının artığı gördük. Bunun üzerine REBA yöntemi ile yapılan işi değerlendirdik.

29

Bel Ağrısı

Göz Nezlesi

HAFTALIK REVİR KAYITLARI

İshal

Gözde Çapak

Ezilme

Grip

Uzuv Kesilmesi

Uzuv Burkulması

DEĞERLENDİRME:

Bulduğumuz değerleri tablo A’ya ekliyoruz.

30

31

32

Tüm bulduğumuz değerleri nihai tabloya ekliyoruz.

Reba skorumuz 9 olarak bulunmuş olur.

Hakan Erdoğan, yüksek bilgi biriki-mi ile ülkemizde iş sağlığı güvenliği konusunda isminden sıkça bahset-tiren bir uzman. Bu sayımızda da okuyucularımız için çok değerli bir emek olarak REBA YÖNTEMİ’ni ele aldı ve kendi saha uygulamalarından birini de yazısında paylaşarak oku-yucularımıza, bu yöntemi tamamen kullanılabilecekleri şekilde sundu. Bu çok değerli çalışma için Ekoteknik İSG ekibi olarak, kendisine çok teşekkür ediyoruz.

Yapılan değerlendirmede iş için kısa sürede önlem alınması gerekliliği ortaya çık-mıştır. Uzun süreli çalışma postürlerinde çalışanda rahatsızlıklara neden olacaktır.

SONUÇ VE ÖNERİLER

REBA (RAPID ENTIRE BODY ASSESSMENT) yöntemi ile ergonomik risk değerlendirmesi sonucunda şu tedbirler alınmıştır.

*Çalışanlara ergonomi ile ilgili eğitimler verilmiştir.

*Kablo çekim işlemi için elektrikli/hidrolik kablo çekim makinesinin insan gücü yeri-ne kullanılmaya başlanılmıştır.

*Kablo çekim makinesinin kullanılamadığı durumlarda kablo tavaları üzerine konu-lan manuel makara sayısı artırılmıştır.

*Elle çekme işleminin zaruri olduğu yerlerde vardiyalı çalışılmaya gidilerek maruzi-yet süreleri düşürülmüştür.

*Çalışanlara uygun kişisel koruyucu donanım dağıtılmıştır.

KAYNAKLAR:

1-S. Hignett ve L. McAtamney. Rapid Entire Body Assessment (REBA). Applied Ergonomics 2000; 31(2): 201-205.

33

343434

YARGITAYKARARLARI

Kazaları Önlemek, Ödemekten Daha Ucuzdur

YHGKEsas : 2013/21-2214Karar : 2014/419Tarih : 28.03.2014

İŞ KAZASINDA VEFAT EDEN İŞCİNİN ANNE VE BABASINA MANEVİ TAZMİNAT TAKDİRİ MANEVİ TAZMİNAT ( İş Kazasında Ölen İşcinin Anne ve Babasına )

İş kazasında vefat eden sigortalının haksahiplerinin maddi ve manevi zararlarının giderilmesi istemlerine ilişkin davada:

Anne Esma için 5.940,89 TL maddi, 45.000,00 TL manevi, baba Hüseyin için 11.577,39 TL maddi, 45.000,00 TL manevi tazminat takdirine dair karar;yerinde olup; usul ve yasaya uygun kabul edilmiştir.fkTMK.4BK.47TBK.56

35

Taraflar arasındaki “maddi ve manevi taz-minat” davasından dolayı yapılan yargıla-ma sonunda;

Gebze 2. İş Mahkemesi’nce davanın kıs-men kabulüne dair verilen 24.05.2012 gün ve 2009/980 E., 2012/325 K. sayılı kararın incelenmesi taraf vekilleri tarafından iste-nilmesi üzerine,

Yargıtay 21. Hukuk Dairesi’nin 01.04.2013 gün ve 2012/19835 E., 2013/6299 K. sayılı ilamı ile;

(...1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici nedenlere ve temyiz nedenlerine göre davacılar vekili-nin tüm, davalı şirketler D. Gayrimenkul Yatırım Ve İşl. A.Ş. ve Yeni Teknik Yapı İnş.Taah.San. Ve Tic.Ltd.Şti`nin vekillerinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazlarının reddine,

2-Dava, 27.05.2009 tarihinde geçirdiği iş kazasında vefat eden sigortalının haksa-hiplerinin maddi ve manevi zararlarının giderilmesi istemlerine ilişkindir.

Mahkemece, maddi ve manevi tazminat davalarının kısmen kabulüne karar veril-miştir.

Dosya içerisindeki bilgi ve kayıtlardan; meydana gelen zararlandırıcı olayın SGK Başkanlığınca iş kazası olarak kabul edildiği, kazanın meydana gelmesinde davacılar murisi sigortalının %25 oranında kusurunun bulunduğu, kalan kusurun ise davalı şirketlere ait olduğu anlaşılmıştır.Borçlar Kanunu’nun 47. maddesi hükmü-

ne göre hakimin özel halleri göz önünde tutarak manevi zarar adı ile sigortalı yakınlarına verilmesine karar vereceği bir para tutarı adalete uygun olmalıdır. Hükmedilecek bu para, zarara uğrayanda manevi huzuru doğurmayı gerçekleştire-cek tazminata benzer bir fonksiyonu olan özgün bir nitelik taşır. Bir ceza olmadığı gibi, mamelek hukukuna ilişkin zararın karşılanmasını da amaç edinmemiştir.

O halde, bu tazminatın sınırı onun ama-cına göre belirlenmelidir. Takdir edile-cek miktar, mevcut halde elde edilmek istenilen tatmin duygusunun etkisine ulaşmak için gerekli olan kadar olmalıdır. 22.06.1966 günlü ve 7/7 sayılı Yargıtay İç-tihadı Birleştirme Kararının gerekçesinde takdir olunacak manevi tazminatın tutarı-nı etkileyecek özel hal ve şartlar da açık-ça gösterilmiştir. Bunlar her olaya göre değişebileceğinden hakim bu konuda tak-dir hakkını kullanırken ona etkili olan ne-denleri de karar yerinde objektif ölçülere göre isabetli bir biçimde göstermelidir. Hakimin bu takdir hakkını kullanırken, ülkenin ekonomik koşulları,tarafların sosyal ve ekonomik durumları,paranın satın alma gücü, tarafların kusur du-rumu, olayınağırlığı,davacının sürekli iş göremezlik oranı, işçinin yaşı, olay tarihi gibi özellikleri göz önünde tutması, hük-medilecek tutarın manevi tatmin duygu-su yanında caydırıcılık uyandıran oranda olması gerektiği de söz götürmez ve yine 22.06.1966 gün 1966/7-7 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı’nın gerekçesinde de açıklandığı üzere zarar görenin müterafik kusurunun varlığı halinde bu durumun manevi tazminatın takdirinde göz önünde

36

bulundurulması gerekir.

Bu açıklamalardan olarak somut olayda kaza tarihi, tarafların sosyal ekonomik durumu, kazalının ku-sur miktarı ile tüm dosya kapsamı gözetildiğinde davacı anne Esma Tuna ve davacı baba Hüseyin Tuna lehine ayrı ayrı hükmedilen 45.000,00`er TL manevi tazminat fazladır.

O halde, davalı şirketler vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul olunmalı ve hüküm bozulmalı-dır...)

gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yar-gılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmişti.

TEMYİZ EDEN: D. Gayrimenkul Yatırım ve İşl. A.Ş. ve Yeni Teknik Yapı İnş.Taah.San. Ve Tic.Ltd.Şti. vekilleri Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava, maddi ve manevi tazminat iste-mine ilişkindir.

Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; davacılar murisinin davalı Yeni Teknik Yapı İnşaat Taahüt Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi`nde çalışırken 27/05/2009 tarihinde geçirdiği iş kaza-sı nedeniyle vefat ettiğini, işverenin iş güvenliğini tam olarak sağlamadığını, iş güvenliği için gerekli teçhizatların işçilere verilmediğini, iş güvenliğinin işveren tarafından denetlenmediği-ni, belirterek fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla, davacı anne Esma ve baba Hüseyin için ayrı ayrı 500,00’er YTL maddi, 75.000,00’er YTL manevi; kardeşler Gülbahar, Bahattin, Döndü, Ferdi, Sema, İzzet, Ramazan, Ünal, Özlem ve Nurcan için ayrı ayrı 25.000,00’er YTL manevi olmak üzere toplam 1.000,00 TL maddi, 400.000,00 YTL manevi tazminatın kaza tarihin-den itibaren yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve mütesel-silen tahsili talep ve dava edilmiştir.

Davalı Yeni Teknik Yapı İnşaat Taahüt Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi ve-

kili cevap dilekçesinde özetle; davanın destekten yoksun kalma tazminatı da-vası olduğunu, iş güvenliğinin işyerin-de tam olarak sağlandığını, iş güven-liği teçhizatlarının sağlandığını, gece aydınlatmalarının yapıldığını, kazada müteveffanın dikkatsizliğinin etkili olduğunu belirterek, davanın reddine karar verilmesini savunmuştur.

Davalı D. Gayrimenkul Yatırım ve İşletme A.Ş. vekili cevap dilekçe-sinde özetle; kazanın müteveffanın kendi kusurundan dolayı meydana geldiğini, iş güvenliği ve işçi sağlığını sağlamanın da sözleşme gereği inşaat taşeronu olan diğer davalı Yeni Teknik Yapı İnşaat Taahüt Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi`nin sorumluluğun-da olduğunu, müvekkil şirketin üst işveren olarak kendi üzerine düşen sorumluluğu yerine getirdiğini, işyeri çalışanlarına gerekli iş güvenliği eğitiminin verildiğini belirterek, da-vanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

Yerel Mahkemece, davanın kısmen kabulü ile, anne Esma için 5.940,89 TL maddi, 45.000,00 TL manevi, baba Hüseyin için 11.577,39 TL maddi, 45.000,00 TL manevi, kardeşler Gülbahar, Ferdi, Ünal, Ramazan, Özlem, Sema, Nurcan, İzzet, Döndü ve Bahattin için ayrı ayrı 2.500,00’er TL manevi tazminatın olay tarihinden iti-baren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve mütesel-silen tahsili ile davacılara verilme-sine fazlaya ilişkin istemin reddine, dair verilen karar, taraf vekillerinin temyizi üzerine, Özel Daire’ce yukarı-da açıklanan gerekçelerle bozulmuş; Mahkemece, anne ve baba yönünden takdir edilen manevi tazminat miktarı bakımından önceki kararda direnil-miştir.

Direnme hükmünü, davalılar vekilleri temyize getirmiştir.

Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; iş kazası nedeniyle ölen işçinin anne ve babası yararına takdir edilen manevi taz-minat miktarının fazla olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.

Manevi tazminat isteminin temelinde, davalıların haksız eylemi yatmaktadır.

Bilindiği üzere, haksız eylemin unsur-ları; zarar, fiil ile zarar arasında illiyet bağı, fiilin hukuka aykırı olmasından ibarettir.

Öte yandan, mülga 818 sayılı Borçlar Kanunu`nun 47. (6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 56.) maddesinde düzenlenen manevi tazminatta kusu-run gerekmediği, ancak takdirde etkili olabileceği, 22.6.1966 tarih ve 1966/7 Esas 1966/7 Karar sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında açıkça vurgu-lanmıştır. Bu kararın gerekçesinde, taktir olunacak manevi tazminatın tutarını etkileyecek özel hal ve şartlar da açıkça gösterilmiştir. Bunlar, her olaya göre değişebileceğinden, hâkim bu konuda taktir hakkını kullanırken, ona etkili olan nedenleri de karar yerinde objektif ölçülere göre isabetli bir biçimde göstermelidir.

Yine BK 47 (TBK 56). maddesi hük-müne göre; hâkimin özel halleri göz önünde tutarak, manevi zarar adı ile hak sahibine verilmesine karar vere-ceği tutar adalete uygun olmalıdır. Bu para tutarı, aslında ne tazminat ne de cezadır.

Çünkü mamelek hukukuna ilişkin za-rarın karşılanmasını amaç edinmediği gibi, kusurlu olana yalnız hukukun ihlalinden dolayı yapılan bir kötülük de değildir. Aksine, zarara uğrayanda bir huzur duygusu uyandırmayı, aynı zamanda ruhi ızdırabın dindirilmesini amaç edindiğinden, tazminata benzer bir fonksiyonu da vardır. O halde bu tazminatın sınırı, onun amacına göre belirlenmelidir. Takdir edilecek miktar, mevcut halde elde edilmek istenilen tatmin duygusunun etkisi-ne ulaşmak için gerekli olan kadar olmalıdır.

Manevi tazminat, duyulan elem ve ızdırabın kısmen ve imkan nisbetin-de iadesini amaçladığından hâkim, M.K.nun 4. maddesi gereğince hak ve nesafete göre takdir hakkını kullana-rak, manevi tazminat miktarını tespit etmelidir.

Hâkim belirlemeyi yaparken somut olayın özelliğini, zarar görenin ekono-mik ve sosyal durumunu, paranın alım gücünü, maluliyet oranını, beden gücü kaybı nedeniyle duyulan ve ileride du-

37

yulacak elem ve ızdırabı gözetmelidir (Hukuk Genel Kurulunun 28.05.2003 gün 2003/21-368-355 ve 23.06.2004 gün 2004/13-291-370 sayılı kararları).

Somut olayın incelenmesinde, 26.05.2009 tarihinde meydana gelen iş kazası nedeniyle, davacıların yakınının ölümü ile sonuçlanan olayın meydana gelmesinde davacıların yakının % 25 oranında, işverenlerin ise % 75 kusur-lu olduğu hususlarında uyuşmazlık bulunmamaktadır.

Hukuk Genel Kurulundaki görüşmeler sırasında, somut olay itibariyle mah-kemece hükmedilen manevi tazminat miktarının fazla olduğu görüşü dile getirilmiş ise de çoğunluk tarafından bu görüşe iştirak edilmemiştir.

Tarafların karşılıklı iddia ve savunma-larına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, direnme kararında açıklanan gerekti-rici nedenlere, olayın meydana geldiği

tarihteki paranın alım gücü dikkate alındığında yerel mahkemece davacı anne ve baba yararına hükmedilen manevi tazminat miktarı yerindedir.Şu durumda, yukarıda belirtilen ilke ve maddi olgular dikkate alındığında, yerel mahkemenin takdir edilen ma-nevi tazminat miktarına ilişkin kararı yerinde olup; usul ve yasaya uygun olan direnme kararının onanması gerekir.

Davalılar : D. Gayrimenkul Yatırım Ve İşl. A.Ş. ve Yeni Teknik Yapı İnş.Taah.San. Ve Tic.Ltd.Şti`nin vekillerinin temyiz itirazlarının reddi ile direnme kararının yukarıda açıklanan gerek-çelerle ( ONANMASINA ), aşağıda dökümü yazılı (3.098,00 TL) harcın temyiz edenlerden alınmasına, 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 8/3.fıkrası uyarınca karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere, oyçokluğu ile karar verildi.YHGK 28.03.2014 - K.2014/421

38

MAKALE

01 Ocak 2017 Tarihinde Hayata Geçen Zorunlu Bireysel Emeklilik Sistemi’ne

(BES)’e Dair Merak Edilenler

Türkiye de 28.03.2001 Tarih ve 4632 Sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile ilk kez düzenleme yapılmıştır. Ancak bu kanuna 25.08.2016 Tarihi’nde 6740 Sayılı Kanun ile ek maddeler eklenmiştir. Bu yeni düzenlemenin detayları şöyledir:

25.08.2016 Tarih ve 6740 Sayılı Kanunla 4632 Sayılı Kanuna eklenen ek maddeye göre; Türk vatandaşı veya 29.05.2009 Tarihli ve 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 28.nci Maddesi kapsamında olup kırk beş yaşını doldurmamış olanlardan 31.05.2006 Tarihli ve 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4.ncü Maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerine göre çalışmaya başlayanlar, işverenin bu Kanun hükümlerine göre düzenlediği bir emeklilik sözleşmesiyle emeklilik planına dâhil edilir.

Tuncer ŞENTÜRKÇalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığıİş Başmüfettişi

Bireysel Emeklilik Sistemine (BES) 45 yaşını doldurmamış 5510 sayılı Kanunun 4/a (işçi) ve 4/c (memur) statüsünde çalışanlar 2017 yılı başından itibaren çalışan sayıları, özel ve kamuda çalışma durumları dikkate alınarak kademeli olarak sisteme dahil edilecektir.

- Yeni sistem tasarısı mecliste kabul edildi. Dolayısı ile 1 Ocak 2017 ile hayata geçmiştir.

- Bu sistemde brüt maaşın %3’ü kesilecektir.

- 45 yaşın altında olan ve 50’den fazla çalışanı olan bir şirkette çalı-şılması halinde bu sisteme katılmak zorunludur.

- Katılmak için bir işlem ya da başvuru yapılmadığı takdirde ise işveren sisteme katılan adına bir kurum ile anlaşıp devlet garantili BES’e katılanın maaşından kestiği tutarlarını aktarmaktadır.

- Bu sistemden çıkmak istenildiği takdirde 2 aylık sürenin geçmesi gerekmektedir. 2 aylık sürenin biti-minden sonra bu sistemden çıkıla-bilmektedir.

- Kar olan bu sistemde 2 ay kalına-

rak sistemden çıkmayan %10 bile olsa 40 yapar mantığı yürütülmüş-tür. Sisteme üye olanlara ödenen tutarın %25’i kadar da devlet katkısı yapılmaktadır. Bu sistemde ayrıca 3 aydan sonra bir sefere mahsus olmak üzere 1.000 TL de ek olarak devlet katkısı verilmektedir.

Halihazırda var olan bireysel emek-lilik sistemi ile aynı olmakla birlikte Sadece ek 1.000 TL. Devlet desteği mevcut BES’lerde bulunmamaktadır.

- Çalışanın BES’ten yararlanması halinde bu sistemle birlikte artık 2 tane BES’i var demektir. Zorunlu olanının 2 ay sonra iptal edilebilece-ği gibi diğeri de iptal edilebilir.

- Bu sistemde 10 yıl prim ödenip, 56 yaş doldurulduğunda emekli olun-maktadır. Emekli olunması halinde o güne kadar ödenen tutarlar ile bunların fon getirileri ve devletin yaptığı katkıların tamamı toplu olarak ya da aylık maaş şeklinde katılana ödenmektedir. Aylık maaş alınması halinde ise ayrıca belirle-nen tutara %5 daha devlet katkısı eklenmektedir.

- Ara dönemlerde sistemden çıkıl-ması durumunda devlet katkısı ilk 3 yıl için hiç ödenmemektedir. Sonrası

için ise 6 yıla kadar %15’i, 10 yıla kadar %35’i ödenmektedir.

10 yıl prim ödenip 56 yaşı doldurul-madığında ise yatırılan paranın yanı sıra devlet katkısının %60’ı öden-mektedir.

- Fon getirisinin olduğu yerde götürüsü olmaz mı? Tabii ki olur. Fon işletim gideri diye de bir kesinti bulunmaktadır. Getiriyi faiz, götürü-yü ise işlem ücreti olarak düşünmek gerekmektedir. Götürü oranı de-ğişmekle birlikte halihazırda şuan yaklaşık yıllık %1,5 kesilmektedir. - Özetle mevcutta bireysel olarak özgürce katıla bilinen bir sisteme zorunlu olarak katılınılsa bile öz-gürce çıkılabilmektedir.

- Daha önce Amerika gibi birçok sistemi oturmuş olan ülkelerde uygulanmıştır. Bu BES uygulaması özel sektör ve kamuda aynı şekilde uygulanmaktadır.

- BES’te isteyen %3 ten daha fazla ödeme yapabilmektedir.

- Otomatik BES için 2017 yılında gerekli yükümlülükleri yerine ge-tirmeyen işverenlere, kanun gereği Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlı-

40

ğı tarafından idari para cezası uygu-lanacaktır. BES uygulaması 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren her çalışana zorunlu olarak uygulanacaktır.

Genel hatlarıyla açıkladığımız sistemi sorularla açmaya çalışalım:

1- Kademeli geçiş nasıl olacak?

Bireysel Emeklilik Sistemi’nde otomatik katılım süreci 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren başlamış olup, sürecin daha sağlıklı, verimli ve etkin işlemesi için sisteme “kademeli ge-çiş” kararı alınmıştır.

Kademeli geçiş düzenlemesine göre;

a-) 1000 ve üzeri çalışanı olan özel sektör 1 Ocak 2017 tarihinde,

b-) Memurlar (genel ve özel bütçeli idareler) ve 250-1000 çalışanı bulunan özel sektör çalışanları 1 Nisan 2017 tarihinde,

c-) 100 ile 249 çalışanı olan özel sek-tör, 1 Temmuz 2017 tarihinde,

d-) Mahalli idareler ve KİT’ler ise 1 Ocak 2018 tarihinde,

e-) Özel sektörde faaliyet gösteren, 10-49 çalışanı olanlar 1 Temmuz 2018 tarihinde,

f-) Özel sektörde faaliyet gösteren 5-9 çalışanı olanlar 1 Ocak 2019 tarihinde sisteme dahil edilecektir.

2- Devlet desteği ne kadar olacak?

Çalışan adına bireysel emeklilik he-sabına ödenen katkı payları üzerinden ek 1 inci maddedeki usul ve esaslara göre bu madde uyarınca ayrıca (%25) Devlet katkısı sağlanır. Çalışanın bu madde kapsamında cayma hakkını kullanmaması hâlinde, sisteme giriş-te bir defaya mahsus olmak üzere, ek 1 inci maddedeki Devlet katkısı hak etme ve ödeme koşuluna tabi olmak kaydıyla, bin (1.000-TL.) Türk lirası tutarında ilave Devlet katkısı sağlanır.

3- Cayma hakkı olacak mı?

Çalışan, emeklilik planına dâhil

olduğunun kendisine bildirildiği tarihi müteakip iki ay içinde sözleşmeden cayabilir. Cayma hâlinde, ödenen katkı payları, varsa hesabında bulunan yatırım gelirleri ile birlikte on iş günü içinde çalışana iade edilir. Şirket, cay-ma süresince ödenen katkı paylarının değer kaybetmemesini sağlayacak şekilde fon yönetiminden sorumludur. Cayma hakkını kullanmayan çalışan Müsteşarlıkça belirlenen hâllerde katkı payı ödemesine ara verilmesini talep edebilir.

4- Ödenecek prim miktarı ne kadar olacak?

Çalışanın ödeyeceği katkı payı / prim, çalışanın 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 80 inci maddesi kapsamında belir-lenen prime esas kazancının yüzde üçüne karşılık gelen tutar olacak. Hemen belirtelim yüzde 3 oranını iki katına kadar artırmaya, yüzde bire kadar azaltmaya veya katkı payına maktu limit getirmeye Bakanlar Ku-rulu yetkili olacak.

Buna göre, bugünkü asgari ücretle çalışan bir kişinin BES’e ödeyeceği prim / katkı tutarı aylık 49,41 lira olacaktır. Aylık 10.705,5 lira tavandan ücret alan olan bir çalışan 321.165 lira sisteme katkı payı / prim öde-yecektir. Bu tutar, en geç çalışanın ücretinin ödeme gününü takip eden iş günü, işveren tarafından ilgili şirkete aktarılacaktır.Çalışan, otomatik katılıma ilişkin emeklilik sözleşmesinde belirlenen tutardan daha yüksek bir tutarda kesinti yapılmasını işverenden talep edebilir.

5- BES’in denetimi ve kontrolü nasıl olacak?

Çalışan katkı payı, işverenin taraf ol-duğu 09.06.1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu kapsamındaki haciz ve iflas yoluyla takip bakımından işçi alacağı niteliğinde imtiyazlı bir alacaktır.

İşverenler bu madde kapsamındaki yükümlülükleri bakımından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafın-dan denetlenir. İşverenin bu madde kapsamındaki yükümlülüklerine ve bu

madde uyarınca yürürlüğe konulan düzenlemelere uymaması hâlinde, her bir ihlal için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca (100-TL.) yüz Türk lirası idari para cezası uygulanır. Örneğin; 100 işçi çalışan işyerine uy-gulanacak idari para cezası 100 işçi x 100-TL.=10.000-TL. idari para cezası uygulanır.

Bu kapsamda bir emeklilik sözleş-mesi bulunan çalışanın işyerinin değişmesi hâlinde, yeni işyerinde bu madde kapsamında bir emeklilik planı var ise çalışanın birikimi ve sistemde kazandığı emekliliğe esas süresi yeni işyerindeki emeklilik sözleşmesine aktarılır. Yeni işyerin-de emeklilik planının bulunmaması hâlinde çalışan, talep ederse önceki işyerinde düzenlenmiş sözleşme kap-samında katkı payı ödemeye devam edebilir, talep etmezse bu madde kapsamındaki emeklilik sözleşme-si sonlandırılır. Çalışan bu yöndeki talebini, işyeri değişikliğini izleyen ayın sonuna kadar şirkete bildirmek zorundadır.

Sonuç: Türkiye’de 2001 tarihinde yürürlüğe konan ve istenilen sonucu elde edilemeyen Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu daha sonra 2016 yılında yeniden de-ğiştirilerek daha cazip hale getiril-miştir. Her kanunda olduğu gibi bu kanuni düzenlemenin de Türkiye’de istenilen amaçları ve hedefleri elde etmesini temenni ediyorum. Bu düzenlemedeki amaç; insanla-rın tasarruf eğilimlerini arttırmak, ekonominin gelişmesine ve sermaye birikimlerine katkıda bulunmak ola-rak tanımlanabilir. Bireysel emeklilik sisteminin (BES) sonuçlarını yakın zamanda görmeye başlayacağız. Umarım bu düzenleme çalışana, ça-lıştırana ve ülke ekonomisine faydalı olur. Bunu zaman gösterecektir.

Kaynakça:

1-4632 sayılı “Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu”2-6740 sayılı “Bireysel Emeklilik Ta-sarruf ve Yatırım Sistemi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”3-www.calisma.gov.tr4-www.mevzuat.gov.tr5-www.sgk.gov.tr

4141

MAKALE Av. Arzu KÜTÜK AYDINAVUKAT- ARABULUCU

Kısmî Süreli Çalışma

29.01.2016 tarihinde 4857 sayılı İş Kanununun 13. Maddesi ve 74. Mad-desinde Kısmi Süreli Çalışma ve Analık Halinde Çalışma konularında de-ğişiklikler yapılmıştır. 08.11.2016 Tarihinde de 4857 sayılı İş Kanunu-nun 13. Maddesine dayanılarak “Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmelik” çıkarılmıştır. Yapılan bu değişiklikler hem çalışan hem de işverenleri yakından ilgi-lendirmektedir.

Yapılan bu değişiklikler çerçevesinde, “Kısmi Süreli Çalışma ve Analık Halinde Çalışma” konularını, uygulamada kolaylık sağlaması açısından ana başlıklar altında şu şekilde değerlendirebiliriz:

42 42

ANALIK İZİN HAKKI

Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonra-sı Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmeliğin 5. Maddesi-ne göre Analık İzni ;

• Kadın işçinin doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta çalıştırılma-ması esastır.

• Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak süreye 2 hafta süre eklenir.

• Sağlık durumunun uygun olduğu-nun doktor raporuyla belgelendiril-mesi halinde, kadın işçiler isterse doğumdan önceki 3 haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrasına eklenir. Örnek verecek olursak, doğum öncesi 3 hafta analık izni alan kadın, doğum öncesi kullanmadığı 5 haftalık izni, doğum sonrası 8 haftalık iznine eklenerek 8+5=13 hafta analık iznini kullana-bilir.

• Kadın işçinin erken doğum yap-ması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılamayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır.

• Doğumda veya doğum sonrasında annenin ölümü halinde, doğum son-rası kullanılamayan süreler babaya kullandırılır.

• 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evli ol-mayıp tek başına evlat edinen işçiye, çocuğun çalışana teslim edildiği tarihten itibaren 8 hafta analık izni kullandırılır.

• Yukarıda belirtilen süreler, işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gere-kirse, doktor raporuyla arttırılabilir.

Burada belirtilen doktor raporları Devlete ait sağlık kuruluşlarından ya da Devlet ile anlaşmalı Özel Sağ-lık Kuruluşlarından alınmalıdır.

YARIM ÇALIŞMA İZİN HAKKI

Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonra-sı Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmeliğin 6.maddesine göre, Yarım Çalışma İzni olarak da adlandırabileceğimiz, Çalışma süre-sinin yarısı kadar ücretsiz izin hak-kı, Analık İzninin bitiminden itiba-ren, çocuğun hayatta olması şartıyla kadın işçi ile 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinmiş işçiler talep ettikleri takdirde ;

• 1.doğumda 60 gün, 2.doğumda 120 gün, sonraki doğumlarda 180 gün süreyle haftalık çalışma süresi-nin yarısı kadar ücretsiz izin kulla-nabilir.

• Çoğul doğum halinde bu sürelere 30’ar gün eklenir.

• Çocuğun engelli doğması halinde, doktor raporuyla belgelendirildiği takdirde bu süre 360 gün olarak kullanılır.

• Yarım çalışma izni hakkını kulla-nan kadın işçiye günde toplam 1,5 saatlik süt izni hakkı uygulanmaz.

Haftalık çalışma süresinin yarısında ücretsiz izin alan işçi, İşsizlik Sigor-tası Kanunun Ek Madde 5’te belir-tilen, çocuğun sağ olması, son 3 yılda 600 gün İşsizlik Primi ödenmiş olması, Analık İzni Bittiği tairih-ten itibaren 30 gün içinde İş-Kur’a yarım çalışma belgesi ile müracaatı halinde yarım çalışma ödeneğinden de yararlanabilecektir.

ÜCRETSİZ İZİN HAKKI

Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonra-sı Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmeliğin 7.maddesi-ne göre, Analık izninin bitiminden itibaren,

• Kadın işçiye talebi halinde 6 aya kadar ücretsiz izin verilir.

• 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen işçi de talebi halinde ücret-siz izin hakkını kullanabilir.

• Bu maddede belirtilen ücretsiz izin süresi, yıllık izin hakkının hesa-bında dikkate alınmaz.

6 aya kadar ücretsiz izin süresi, Kıdem Tazminatına esas süre bakı-mından da dikkate alınmayacaktır.

KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMA

Haftalık Çalışma Süresi : Genel ba-kımdan haftalık en çok 45 saat, yer altı maden işlerinde çalışan işçiler için ise haftalık en çok 37,5 saat olan süredir.

Kısmi Çalışma Süresi : İşçinin işyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın 2/3’si oranında yaptığı çalışmadır. Örneğin haftalık 45 saat çalışılan bir işye-rinde haftalık kısmi süreli çalışma 30 saattir.

İşçiler, Yönetmeliğin 8. Maddesine göre, analık izninin, haftalık çalışma süresinin yarısında kullanılabilen ücretsiz iznin veya altı aya kadar ücretsiz iznin bitiminden itibaren, çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar herhangi bir zamanda kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilir.İşçi 6 aya kadar ücretsiz izin kul-lanmakta iken, ücretsiz iznini kesip kısmi çalışma talebinde bulunabile-cektir. Yani, ücretsiz iznin tamamı-nın kullanılması şartı aranmamak-tadır.

Kısmi süreli çalışma talebi, bu haktan faydalanmaya başlamadan en az 1 ay önce işçi tarafından yazılı olarak işverene bildirilir.

İşçinin işverene vermiş olduğu ya-zılı kismi süreli çalişma talebinde neler bulunmalıdır?

• Kısmi süreli çalışmaya başlayaca-ğı tarih,

• Tüm iş günlerinde çalışılacak olması halinde, çalışmanın başlama ve bitiş saatleri,

• Haftanın belirli günlerinde çalışı-

lacak olması halinde tercih edilecek olan iş günleri yer almalıdır.

Örnek vermek gerekirse; kısmi sü-reli çalışma talebinde bulunan işçi talep ederse 6 gün x 5 saat olarak kısmi süreli çalışama talep edebile-ceği gibi; 4 gün x 7,5 saat olarak da talep edebilir.

Işçinin kısmi süreli çalışma dilekçe-sine eşinin çalıştığına dair belge de eklenir. Bu dilekçe ve ekleri işveren tarafından özlük dosyasında sakla-nacaktır.

Kısmi süreli çalışma talebinde kim-ler bulunabilir?

• Ebeveynlerden birinin çalışmama-sı halinde, çalışan eş kısmi süreli çalışma talebinde bulunamaz. An-cak; o ebeveynlerden birinin sürekli bakım ve tedavi gerektiren bir has-talığının olması ve bu hastalığın tam teşekküllü hastane ya da üniversite hastanesinden alınacak doktor ra-

poruyla belgelendirilmesi,

o Velayetin mahkemece eşlerden birine verilmesi halinde, çocuğun velayetine sahip ebeveynin talepte bulunması,

o 3 yaşını doldurmamış bir çocuğun tek başına evlat edinilmesi halle-rinde,

Kısmi süreli çalışma talebinde bulu-nan işçinin eşinin çalışmaması şartı aranmaz.

• Bahsi geçen şartlar başvuru sıra-sında aranacaktır, bu şartların daha sonrasında kaybedilmesi halinde kısmi süreli çalışma hakkı devam edecektir.

İşveren, işçinin yazılı kısmi çalışma süresi talebi halinde ne yapmalıdır?

• Usulüne uygun olarak yapılan kısmi süreli çalışma talebi işverene bildirim tarihinden itibaren, en geç

bir ay içerisinde işveren tarafından karşılanmalıdır.

• Işveren, işçiye talebin karşılandı-ğını yazılı olarak bildirmelidir,

• Işveren, işçinin talep dilekçesi-ne cevap vermez ise, talep işçinin dilekçesinde belirtilen tarihte veya bu tarihi takip eden ilk iş gününde geçerlilik kazanır.

Işçinin kısmi süreli çalışma talebin-de belirttiği tarihte iş edimini sun-maya başladığında, işveren tarafın-dan iş akdinin feshedilmesi geçerli fesih nedeni değildir. Yani dilekçede belirtmiş olduğu çalışma sürelerine ve tarihlerine uygun kısmi süreli çalışmaya başlayan işçi, işveren tarafından işten çıkarılamaz.

İşverenin uygun bulması şartına bağlı olan iş kolları:

• Özel sağlık kuruluşlarında ilgili mevzuat uyarınca mesul müdür,

44

sorumlu hekim, laboratuvar sorum-lusu ve sağlık hizmetinden sayılan işlerde tam zamanlı çalışması öngö-rülenler tarafından yerine getirilen işlerde,

(Sağlık hizmetinden sayılan işler; tabipler ve tıpta uzmanlık mevzua-tına göre uzman olanlar, hemşire, ebe ve optisyenler ile 11/04/1928 tarihli ve 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San’ atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanunun ek-13. maddesinde tanımlanan diğer meslek men-supları tarafından yerine getirilen işleri, yani klinik psikolog, fizyo-terapist, odyolog,diyetisyen, dil ve konuşma terapisti, podolog, sağlık fizikçisi,anestezi teknisyeni/ tek-nikeri, tıbbi laboratuvar ve patoloji teknikeri, Tıbbi görüntüleme tek-nisyeni/teknikeri, Ağız ve diş sağlığı teknikeri , Diş protez teknikeri, Tıbbi protez ve ortez teknisyeni/teknike-ri, Ameliyathane teknikeri, Adli tıp teknikeri, Odyometri teknikeri, Diya-liz teknikeri, Fizyoterapi teknikeri, Perfüzyonist, Radyoterapi teknikeri, Eczane teknikeri, İş ve uğraşı tera-pisti (Ergoterapist),İş ve uğraşı tek-nikeri (Ergoterapiteknikeri), Elekt-ronörofizyoloji teknikeri, Mamografi teknikeri,Acil tıp teknikeri, Hemşire yardımcısı, Ebe yardımcısı, Sağlık bakım teknisyeni gibi meslekleri ifade etmektedir.)

• Nitelikleri dolayısıyla sürekli çalıştıkları için, durmaksızın birbiri ardına postalar halinde işçi çalıştı-rılarak yürütülen sanayiden sayılan işlerde,

• Nitelikleri dolayısıyla 1 yıldan az süren mevsimlik, kampanya veya taahhüt işlerinde,

• Iş süresinin haftanın çalışma günlerine bölünmesi suretiyle yü-rütülmesine nitelikleri bakımından uygun olmayan işlerde,

Kısmi süreli çalışma işverenin uygun bulması halinde yapılabilir. Yukarıda belirtilen iş kollarında iş-verenin, işçinin kısmi süreli çalışma talebine onay vermsi şartı aranır. Bu iş kolları dışında kalan diğer tüm iş

kollarında işveren onayı aranmaz, işveren kısmi süreli çalışma talebi-ne onay vermek zorundadır.

“6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmelerinde kısmi süreli çalışma yapılabilecek işler yukarıda sayılan işkollarına bağlı olmaksızın taraflarca da belirlenebilir.”

Tam süreli çalışmaya geçiş nasıl olacaktır?

• Kısmi süreli çalışmaya başlayan işçi, aynı çocuk için bir daha bu haktan faydalanmamak üzere tam süreli çalışmaya dönebilir.

• Tam süreli çalışmaya dönmek is-teyen işçi bu talebini işverene en az 1 ay önce yazılı olarak bildirmelidir.

• Kısmi süreli çalışan işçinin tam süreli çalışmaya başlaması halinde, işçinin kısmi süreli çalışma döne-minde yerine alınan diğer işçinin hizmet akdi kendiliğinden sona erer. Ancak işveren uygun bulması halinde diğer işçinin hizmet akdini devam ettirebilir. Burada özellikle işverenin ve diğer işçinin mağdur olmaması açısından aralarında ya-pılacak hizmet akdinde bu durumun açıkça belirtilmesinde fayda vardır.

• Kısmi süreli çalışmaya başlayan

işçi, çalışması süresi esnasında istifa ederse, yerine alınan diğer işçinin hizmet akdi, yazılı onayı ol-ması şartıyla, kısmi süreli çalışanın istifasından itibaren belirsiz ve tam süreli hizmet akdine dönüşür.

Kısmi süreli çalışma zamanı neye göre belirlenir?

• Kısmi süreli çalışmanın belirlenen günlük ve haftalık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı,

o O yerin gelenekleri,

o Işçinin yapmakta olduğu işin niteliği,

o Işçinin talebi dikkate alınarak,İşveren tarafından belirlenir.

Kısmi süreli çalışan işçinin, ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaat-leri çalıştığı süreye orantılı olarak ödenmek durumundadır.

Yukarıda belirtmiş olduğum gibi Kısmi süreli çalışmaya ilişkin uygulamada 4857 Sayılı İş Kanunu ve Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmelik ve ilgili mevzuat hükümlerinde yeralan kısmi süreli çalışmaya ilişkin genel esaslar geçerlidir.

4545

Hayaline giden yolu bulursan,

Ulaşmak kolaydır.

Ne dilersen o olur.

www.iremnurguldurmus.com

“İstedim ama olmadı” gibi bir durum söz konusu olamaz. Bu imkansızdır. Çünkü çekim yasası, en az yer çekimi kanunu kadar gerçektir.

Ancak çekim yasasında da güçlü olan kazanır. Tıpkı pencereden aşağı attığın bir cisim ağacın dalına denk geldiğinde cisim güçlüyse ağacın dalı kırılır ve cisim yere düşer. Cisim hafif ise ağaç

dalı güçlüyse o zaman ağaçta asılı kalır ve yere düşmez. Bu durumda cismin yere düşmemesi yer çekimi kanunu olmadığı anlamına gelmez. Bir dilek dilediğinizde eğer içinizde ona dokunan ve onu engelleyen başka bir dilek varsa o dilek gerçekleşmez. Ulaşamadığımız her isteğimizin

onu engelleyen karşıt isteğini içimizde barındırıyoruz demektir.

Hadi şikayeti bırakın ve içinizdeki Yaratıcı ile tanışmaya niyet edin. Kendiniz için önemli yatırımlar yapın. Çünkü bugününüz yarınınızı yaratıyor.

0546 683 28 28 Cihangir Caddesi No:13 / 4 Subayevleri Ankara www.iremnurguldurmus.com

46

MAKALE Mehmet AydınSMMM-Bağımsız Denetçiwww.mehmetaydin.com.trmehmet@mehmetaydin.com.tr

Ar-Ge ve Tasarım

Merkezleri

Avantajları

MAKALE

Sanayideki teknoloji etkisi ile üretimde yaşanan artış, kalite artı-şı ile birlikte maliyetlerin düşürülmesi hedeflenmiştir. Türkiye’de global endüstriyel gelişmelerin arkasında kalmamak ve söz sahibi konumunda kalabilmek için bu tarz gelişmelere hız vermiştir. Ekonominin canlanması ve nitelikli üretimin gerçekleştirilebilmesi için araştırma geliştirme faaliyetlerine hız verildiği aşikardır.

Sanayiciler tarafından araştırma geliştirme faaliyetlerine yapılan harcamalara devlet tarafından da bazı teşvikler sunularak tek-noloji çalışmalarına hız kazandırılması hedeflenmiştir.

Kenan ÖKSÜZLERSMMMkenan@armaakademi.com

&

47

Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri Nedir?

12.03.2008 tarihli 26814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe gi-ren 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme Ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklen-mesi Hakkında Kanun ile;

► Ar-Ge, yenilik ve tasarım yoluy-la ülke ekonomisinin uluslararası düzeyde rekabet edebilir bir yapıya kavuşturulması için teknolojik bilgi üretilmesi,

► Üründe ve üretim süreçlerinde yenilik yapılmasını, ürün kalitesi ve standardının yükseltilmesi,

► Verimliliğin artırılması,

► Üretim maliyetlerinin düşürülmesi,

► Teknolojik bilginin ticarileştirilmesi,

► Rekabet öncesi işbirliklerinin geliş-tirilmesi,

► Teknoloji yoğun üretim, girişimcilik ve bu alanlara yönelik yatırımlar ile Ar-Ge’ye, yeniliğe ve tasarıma yönelik doğrudan yabancı sermaye yatırımla-rının ülkeye girişinin hızlandırılması,

► Ar-Ge ve tasarım personeli ve nite-likli işgücü istihdamının artırılmasını desteklemek ve teşvik etmeyi amaç-lamıştır.

5746 sayılı Kanun’un ilgili maddesin-de Araştırma ve geliştirme faaliyeti (Ar-Ge);

Araştırma ve geliştirme, kültür, insan ve toplumun bilgisinden oluşan bilgi dağarcığının artırılması ve bunun yeni süreç, sistem ve uygulamalar tasarlamak üzere kullanılması için sistematik bir temelde yürütülen yaratıcı çalışmaları, çevre uyumlu ürün tasarımı veya yazılım faaliyetleri

ile alanında bilimsel ve teknolojik ge-lişme sağlayan, bilimsel ve teknolojik bir belirsizliğe odaklanan, çıktıları özgün, deneysel, bilimsel ve teknik içerik taşıyan faaliyetleri,” olarak ifade edilmiştir.

16.02.2016 tarihinde yayımlanan 6676 Sayılı Kanun ile tasarım merkezi literatüre girmiştir. Her iki tanım için kanunda geçen lafzi metin aşağıdaki gibidir.

Kenan ÖKSÜZLERSMMMkenan@armaakademi.com

Ar-Ge Merkezi

Ar-Ge ve yenilik projelerini veya sözleşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak yürütülen Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerini gerçek-leştirmek üzere kurulan ve dar mükellef kurumların Türkiye’de-ki işyerleri dahil, kanuni veya iş merkezi Türkiye’de bulunan sermaye şirketlerinin; organi-zasyon yapısı içinde ayrı bir birim şeklinde örgütlenmiş, münhası-ran yurtiçinde araştırma ve ge-liştirme faaliyetlerinde bulunan ve en az elli tam zaman eşdeğer Ar-Ge personeli istihdam eden, yeterli Ar-Ge birikimi ve yeteneği olan birimleri,

Tasarım Merkezi

Tasarım projelerini veya söz-leşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak –yürütülen tasa-rım faaliyetlerini gerçekleştir-mek üzere kurulan ve dar mü-kellef kurumların Türkiye’deki iş yerleri dâhil, kanuni veya iş merkezi Türkiye’de bulunan sermaye şirketlerinin; orga-nizasyon yapısı içinde ayrı bir birim şeklinde örgütlenmiş, münhasıran yurtiçinde tasa-rım faaliyetlerinde bulunan ve en az on tam zaman eşdeğer tasarım personeli istihdam eden, yeterli birikimi ve yeteneği olan birimleri,

48

İki kavram arasında istihdam edilen personel sayısı önemli bir kriter oluşturmaktadır. Tasarım merkezi kurulabilmesi için on personel yeterli iken, Ar-Ge merkezi için elli personel istihdamı gerekli iken Bakanlar kurulu zorunlu personel is-tihdam sayısını arttırmaya veya azaltmaya veya belirlenen sınırlar dahilinde sektörler itibariyle farklılaştırma konusunda yetki sahibi kılınmıştır. 11 Ağustos 2016 tarihli ve 29798 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2016/9093 sayılı Karar ile bu yetki kullanılarak Ar-Ge merkezlerinde istihdam edilecek Ar-Ge personeli sayısını 15 olarak yeniden belirlemiştir.

AR-GE VE TASARIM MERKEZİNE SAĞLANAN İNDİRİM, İSTİSNA, DESTEK VE TEŞVİKLER

Gelir Vergisi Stopajı Teşviki

Damga Vergisiİstisnası

Sigorta Primiİşveren Hissesi Desteği

Ar-Ge ve Tasarım İndirimi

Gümrük Vergisi İstisnası

Gelir Vergisi Stopaj Teşviki

Ar-Ge, destek ve tasarım personelleri için uygulanan indirimler akademik düzeylere göre farklı oranlarda uygu-lanmaktadır. Personellerden dokto-ralı olanlar da %95, yüksek lisanslı olanlar ve temel bilimler lisansına sahip olanlar %90, diğerleri için %80’ dir. Haftalık 45 saatin üzerindeki ek çalışmalar teşvik kapsamına dahil edilmemektedir.

Gelir vergisi stopajı teşvikinden ya-rarlanacak olan destek personelinin tam zaman eşdeğer sayısı, toplam Ar-Ge veya tasarım personeli sayısı-nın %10’unu aşamaz. Aşağıda tablolar halinde Doktoralı ve Diğer personel için örnek hesaplamalar yapılmıştır.

Damga Vergisi İstisnası

AR-GE ve Tasarım Merkezleri için kanun kapsamındaki her türlü Ar-Ge faaliyetleriyle ilgili düzenlenen kağıt-lardan damga vergisi alınmamaktadır. Böylece Ar-Ge ve Yenilik veya Tasa-rım faaliyetlerinde istihdam edilen personele ödenen ücret ödemeleri nedeniyle de damga vergisi ödemesi yapılmamaktadır. Yukarıdaki örnek-lerden de anlaşılacağı üzere Doktoralı personel için damga vergisi istisnası neticesinde aylık 37,95 TL indirim hesaplanmaktadır.

Sigorta Prim İşveren Desteği

Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinde çalışan Ar-Ge personeli ile Destek personelinin kanun kapsamındaki faaliyetleri karşılığında elde ettik-leri ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı Maliye Bakanlığı bütçesinden karşı-

lanır. Maliye Bakanlığı bütçesinden ödenecek tutar yukarıdaki örnekler-den Doktoralı personel için hesaplan-dığında aylık bazda 387,50 TL olarak hesaplanmaktadır. Bu destekten yararlanmanın en önemli şartlarından biri aylık düzenlenmesi gereken SGK Bildirgelerinin Kuruma zamanında iletilmesi ve ödemesinin zamanında yapılmasıdır.

Gümrük Vergisi Desteği

Kanun kapsamında yürütülen Ar-Ge, yenilik ve tasarım projeleri ile ilgili araştırmalarda kullanılmak üzere ithal edilen eşya, gümrük vergisi ve her türlü fondan, bu kapsamda dü-zenlenen kâğıtlar ve yapılan işlemler damga vergisi ve harçtan istisnadır.

Ar-Ge Merkezi veya Tasarım Merkezi Belgesine sahip işletmeler ile des-tek kapsamına alınmış olan rekabet öncesi işbirliği projeleri kapsamında

ithal edilen eşya; Ar-Ge, yenilik veya tasarım ile ilgili faaliyetlerde kullanıl-mak üzere Bakanlığın uygun göreceği eşyalardan oluşur.

Kurumlar Vergisi Desteği

Kanun kapsamında yürütülen Ar-Ge, yenilik ve tasarım projeleri ile ilgi-li harcamaların tamamı Kurumlar Vergisi Matrahının tespitinde indirim olarak dikkate alınmaktadır. Bu indi-rimden faydalanmak için Yeminli Mali Müşavir tarafından hazırlanan Ar-Ge İndirimi Raporu gerekmektedir.

Sonuç olarak; üretimde artışın yakalanması, kalite ve verimliliğin arttırılması ve global sanayide söz sahibi durumumuzu koruyabilmek için özellikle de bu kadar cazip teşvikler sunulmuşken bu imkan-lardan faydalanarak mikro bazda da rekabet gücünün arttırılması önem taşımaktadır.

ZORUNLULUKLAR AZALMIYOR. FARKLILAŞIYOR.

Çalışma dünyası değişiyor. Bunu daha çok çalışanlar hissediyor: Dijitalleşme, yeni teknolojiler, esneklik artışı, yoğun çalışma. Yeni zorunluluklar için form tutun: 1 numaralı ihtisas fuarı ve dünyanın her yerinden 1.900 katılımcısı ile.

www.AplusA-online.com

Ayrıntılı bilgi için:Düsseldorf Fuarları Türkiye Temsilciliği

tezulaş fuar danışmanlık hizmetleri ltd. şti.Bağdat Cad. 181/6

34730 Çiftehavuzlar – Kadıköy / İSTANBULTel: (0216) 385 66 33 _ Fax: (0216) 385 74 00

info@tezulas-fuar.com _ www.tezulas-fuar.com

17.-20. Oktober 2017Düsseldorf, Germany

17  -  20  OCTOBER  2017  DÜSSELDORF, GERMANY

INTERNATIONAL TRADE FAIR WITH CONGRESS SAFETY SECURITY HEALTH AT WORK

PEOPLEMATTER.

ZORUNLULUKLAR AZALMIYOR. FARKLILAŞIYOR.

Çalışma dünyası değişiyor. Bunu daha çok çalışanlar hissediyor: Dijitalleşme, yeni teknolojiler, esneklik artışı, yoğun çalışma. Yeni zorunluluklar için form tutun: 1 numaralı ihtisas fuarı ve dünyanın her yerinden 1.900 katılımcısı ile.

www.AplusA-online.com

Ayrıntılı bilgi için:Düsseldorf Fuarları Türkiye Temsilciliği

tezulaş fuar danışmanlık hizmetleri ltd. şti.Bağdat Cad. 181/6

34730 Çiftehavuzlar – Kadıköy / İSTANBULTel: (0216) 385 66 33 _ Fax: (0216) 385 74 00

info@tezulas-fuar.com _ www.tezulas-fuar.com

17.-20. Oktober 2017Düsseldorf, Germany

17  -  20  OCTOBER  2017  DÜSSELDORF, GERMANY

INTERNATIONAL TRADE FAIR WITH CONGRESS SAFETY SECURITY HEALTH AT WORK

PEOPLEMATTER.

PROKSİMAL YAPI SİSTEMLERİNDEN ALABİLECEĞİNİZ HİZMETLER:* PVC KAPI PENCERE SİSTEMLERİ * ALÜMİNYUM CEPHE SİSTEMLERİ * KAPAKLI ALÜMİNYUM CEPHE SİSTEMLERİ * YARI KAPAKLI ALÜMİNYUM CEPHE SİSTEMLERİ * STRÜKTÜREL SİLİKONLU ALÜMİNYUM STİCK CEPHE SİSTEMİ * KASETLİ STRÜKTÜREL SİLİKONLU * ALÜMİNYUM STİCK CEPHE SİSTEMİ * CAM BALKON SİSTEMLERİ (CAMLAMA SİSTEMLERİ) * KATLANIR CAM BALKON SİSTEMLERİ * SÜRME CAM BALKON SİSTEMLERİ * ISICAMLI CAM BALKON SİSTEMLERİ * VİTRİN CAMLAMA SİSTEMLERİ * KIŞ BAHÇESİ SİSTEMLERİ * TENTE SİSTEMLERİ * MEMBRAN YAPILAR * PERGOLA SİSTEMLERİ * ALÜMİNYUM KAPI SİSTEMLERİ * SÜRME ALÜMİNYUM KAPI SİSTEMLERİ * KATLANIR ALÜMİNYUM KAPI SİSTEMLERİ

Güzel bakmak yetmez, Güvenli pencere lazım...

PROKSİMAL

www.proksimal.com / info@proksimal.com

www.proksimalyapi.com / info@proksimalyapi.com

YAPI SİSTEMLERİ İNŞAAT TAAHHÜT TİC. LTD. ŞTİ.

* PVC Kapı ve Pencere Sistemleri

* Alüminyum Doğrama Sistemleri

* Dış Cephe Kaplama Sistemleri

ERGAZİ MAH. 1695 CAD. 1819 SOK. NO: 3 BATIKENT - YENİMAHALLE / Ankara Tel: +90 312 815 26 22 (pbx) Fax: +90 312 815 26 23

ww

w.e

kote

knik

isg.

com

/ w

ww

.eko

tekn

ikce

vre.

com

TÜRKAK Akreditasyonu, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı veİSGÜM yetki belgemizle

İSG Mevzuatı kapsamında; toz, gürültü, termal konfor, aydınlatma, titreşim, iç ortam gaz Çevre Mevzuatı kapsamında; emisyon, imisyon ve gürültü

ölçümleri konusunda hizmetinizdeyiz.

Ekoteknik İSG Çevre Laboratuvarı

MAKALE Baran BOZOĞLUÇevre Mühendisleri Odası Genel Başkanı baranbozoglu@gmail.comwww.baranbozoglu.com

MAKALE

ASBEST SORUNU;Havagazı Fabrikası Örneği

Ankara’da Havagazı Fabrikası’nın yıkılması ile “asbest” tartışması yeniden alevlendi. Oda olarak, geçtiğimiz yıllarda, İzmir Aliağa’da söküme getirilen atık gemilere dair yaptığımız açıklamalarda asbest sorununu gündeme ta-şımıştık. Tehlikeli atık ithalatının yasak olduğunu, işçilerin söküm işleminde güvenlik sorunu yaşadığını vurgulamıştık.

Bu sefer konu aslında doğrudan kentsel dönüşüm süreci ve yaşam alanlarımız olan binalarla ilgiliydi… Kentin merkezinde olan bir eski fabrikanın yıkılması sonucunda ortaya çıkabilecek asbestin halk sağlığına etkisiydi… Gönül isterdi ki, mesele, tarihi kültürel değerimiz olan, Cumhuriyet tarihimizin sanayi-leşme adımlarından olan Havagazı Fabrikası’nın tescillenerek korunmasının gerekliliği üzerinden tartışılsaydı… Ancak ne yazık ki böyle olmadı ve bu önemli değerin yıkılması sonucu ortaya çıkabilecek etkiler gündeme getirildi. Yıkmayıp, restore edilse, içerisinde ki asbestten arındırılsa, turistlerin önün-de fotoğraf çektireceği, içerisinde ülkemizin tanıtılacağı bir hale dönüştürül-seydi çok daha iyi olmaz mıydı?

55

Bu tartışma için artık çok geç…

Yazının yazıldığı tarihte, mahkeme tarafından binanın yıkımına dair yürütme durdurma kararı verildiğini de belirtelim. Tabi, hali hazırda binanın geri dönüşü olmayan bir halde ol-duğunu da ayrıca belirtelim…

Asbest…

Antik çağdan bu yana insanlığa faydası kadar zararı da olan asbest, benzersiz kimyasal ve fiziksel özellik-leri sebebiyle inşaat, gemi, otomotiv, tekstil ve diğer sanayi alanlarında tercih edilen bir ürün olmuştur. 20. yy. başlarından itibaren yaygın bir şekilde endüstride kullanılan asbestin üç binden fazla kullanım alanı var…

2010 yılına kadar Türkiye`de de kullanılan asbest; boru, levha, fren ve debriyaj balatası, conta ve asbestli iplik üretiminde kullanılmıştır.

Asbest lifleri havada solunur hale geldiklerinde tehlikelidir, öldürücüdür. Solunan lifler akciğerlerde birikir ve zarar verir. Bu durumda akciğerde ze-delenmeler başlar ve bu da akciğerin çalışmasını engeller ve kansere yol açar. Asbeste dair tavşanlarda yapılan

deneyi hatırlayalım; tavşanlara bir yıl boyunca asbest yediriliyor ancak herhangi bir olumsuz etki gözlen-miyor, bir yıl boyunca asbest soluyan tavşanların ise %20’si kanserden yaşamını yitiriyor…

1.Uluslararası Katılımlı Mezotelyama Tıbbi Jeoloji Sempozyumu’nda Jeoloji Mühendisi Bahattin Murat Demir’in Kentsel Dönüşümde Asbest Islah Çalışmaları ve İlgili Mevzuat başlıklı çalışmasında, 1 200 000 ton asbest hammaddesinin gerek ithalat gerekse çok kısıtlı bir miktarda olsa da yerli üretim yoluyla hayatımıza giriş yaptığı, ulusal sanayinin değişik sektörlerinde kullanıldığı belirtiliyor. Dolayısıyla, ya-şam alanlarımızda asbestli malzeme-ler bulunuyor. Ancak bunlar lif halinde havada bulunmadıkça doğrudan bir zararı olmuyor.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, her yıl 90 000`den fazla insanın işyerinde asbest maruziyeti sonu-cu asbeste bağlı Akciğer Kanseri, Mezotelyoma ve Asbestoz`dan öleceği tahmin ediliyor.

Ülkemiz mer`i mevzuatında yer alan Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği`nin (HTİYAKY) “Yıkım İşlemleri” başlıklı 19uncu maddesi gereğince “tehlikeli atıkların yıkımı yapılacak yapılardan ayıklanıp ve ayrı toplanması” ve “çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumak amacıyla, asbest içeren malzemelerin kullanıldığı binaların yıkımı, sökümü, tamiratı ve tadilatı sırasında” Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hak-kında Yönetmelik esaslarına uyul-ması gerekiyor.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, her yıl 90 000`den fazla insa-nın işyerinde asbest maru-ziyeti sonu-cu asbeste bağlı Akciğer Kanseri, Me-zotelyoma ve Asbestoz`dan öleceği tah-min ediliyor.

56

Havagazı Fabrikası’ndaki Durum…

Konu Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin yapmış olduğu ihale sürecinde hazırlanan idari şartname üzerinden gündeme geliyor. BU şart-namede 350 ton asbestli malzemenin olduğu yazıyor. Şartnamede kesilerek sökümünün yapılması ve nakledilecek büyüklüğe getirilecek malzeme mikta-rının 1.330.000 ton ve “Patlayıcı madde kullanmadan demirli ve demirsiz beton inşaatın yıkılması” miktarı 2.800.000 m3 olarak belirtiliyor. Yani ortada 350 ton asbest değil, asbestli malzeme, demir, duvar yapıları, çatı yapıları vb. var.

Peki, sadece bir idari şartname üzerin-den yorum yapmak doğru mu? Kuşku-suz değil. Söküm, yıkım, tamir, bakım ve uzaklaştırma çalışmalarına baş-lamadan önce, yapılarda asbest olup olmadığı ve var ise hangi tür asbest olduğunun belirlenmesi gerekmek-tedir. Bunun belirlenmesi için, uzman tarafından, yapının asbest olduğundan şüphelenilen bölümünden kütle (bulk) numune alınır. Uluslararası HSG 264 standardına göre bu işlemler yapılma-lıdır. Alınan numune içerisinde asbest olup olmadığı, var ise hangi tür asbest olduğunu saptamak amacıyla analiz yapılır. Bu şekilde alınan numunele-rin analizi, Polarize Işık Mikroskobu (PLM), Taramalı Elektron Mikroskobu (SEM), Transmisyon Elektron Mikros-kobu (TEM) veya Fourier Transfor-mInfrared Spektroskopisi (FTIR) ile yapılabilir.

Dolayısıyla, bu kapsamda bir çalış-manın yapılması, raporunun hazırlan-ması ve bunun da ilgili kurumlarla ve kamuoyu ile şeffaf bir şekilde paylaşıl-ması gerekiyor. Konu yoğun bir şekilde ulusal basında yer almasına rağmen bu bilgi henüz paylaşılmış değil. Umarız bu çalışma yapılmadan işleme başlanmamıştır.

Asbestli Yapı Sökümü ve Maruziyet Açısından

Asbestli yapı yıkım ve sökümüne baş-lanmadan önce bu işi yapacak idare; iş planı hazırlamak ve işyerinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne iş planı ile birlikte bil-dirimde bulunmakla yükümlüdür. Bu

bildirimde “sökümü yapılacak asbestin türü ve miktarı”, “işe başlama tarihi ve işin tahmini süresi” , “risk değerlendir-mesi çerçevesinde işyerinde alınacak önlemler” yer almalıdır.

Ankara Büyükşehir Belediyesi`nin As-bestli kısımda yıkım yapılmadı ifadesi tek başına yeterli olmayıp; Çalışma ve İş Kurumu` na sunmuş olması gere-ken ve yukarıda sözü edilen sökümü yapılacak asbestin türü ve miktarı, işe başlama tarihi ve işin tahmini süresi, risk değerlendirmesi çerçevesinde işyerinde alınacak önlemleri içeren iş planını Ankara halkı ve kamuoyu ile paylaşması gerekiyordu.

Tepkiler sonrasında bazı dokümanlar kamuoyu ile paylaşıldı. Ancak yıkılan kısım ile ilgili değil, yıkımı durdurulan kısım ile ilgili kurumlara verilen dokü-man paylaşıldı, iş planı… Dolayısıyla, yıkılan kısma dair herhangi bir bilgi henüz paylaşılmış değil. Peki, yıkılan kısımda asbest yok muydu? Gerek Belediyenin, gerekse sivil toplum ku-ruluşlarının sahanın çeperinden aldığı katı numunelerde asbest bulunması nedeniyle böyle bir ihtimalin olduğu söylenebilir.

Basına yansıyan ilk deney raporunda analizin Taramalı Elektron Mikrosko-bu (SEM) ile yapıldığı belirtilmektedir. Üstelik analiz MS: Solidmaterial (katı malzeme) yani bulk malzeme üzerin-den gerçekleştirilmiştir. Verilen %15 ile %40 arasındaki oran Taramalı Elektron Mikroskobu EDX (SEM/EDX) de gerçek-leştirilen katı numunenin elemental analizine aittir.

Çalışanın ve halkın etkilenim düzeyi-nin tespiti için; hava numunesi alarak liflerin havada ki konsantrasyonunu belirlemek gerekir. Bu numune alma yöntemi; kişisel maruziyetinin belirlen-mesi için çalışma ortamında çalışanın solunum seviyesinden alınan hava numunesidir. Alınan numunenin analizi (sayımı) Faz Kontrast Mikroskobu (PCM), Taramalı Elektron Mikrosko-bu (SEM) veya Transmisyon Elektron Mikroskobu (TEM) ile yapılabilir. Analiz sonucu, çalışanın sekiz saatlik çalış-ma süresi boyunca maruz kaldığı lif konsantrasyonunu (lif/cm3) verecek şekilde hesaplanır. Mevzuatımıza göre, bu şekilde yapılan asbest ölçüm

ve numune alma işlemleri, akredite olmuş ve İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü`nce (İSGGM) yetkilendi-rilmiş laboratuvarca, lif sayımı ise, faz kontrast mikroskobu kullanılarak Dünya Sağlık Örgütü`nün 1997 yılında tavsiye ettiği metotla veya eşdeğer sonuçları veren başka bir metotla örneğin Taramalı Elektron Mikroskobu (SEM) ile de yapılır.

Tür belirlemenin önemi yanında; havadaki asbest liflerinin konsantras-yonun belirlenmesi (lif/cm3) etkilenim düzeyini belirlemede esastır. Etki-lenim düzeyi hava akım hızı ve diğer meteorolojik koşullara da bağlı olup; uluslararası ölçüm standartlarında; ölçüm noktaları başlangıç noktasından itibaren 500m-1000m arasında veril-mektedir. Bu da bize asbest liflerinin yayılım alanı hakkında bilgi vermek-tedir.

Sonuçta yıkım esnasında çıkan toz lifsi yapıdadır. Maruziyet de bu lifler sebe-biyle gerçekleşir. Burada gözden kaçan nokta; yapılan ve kamuoyu ile paylaşı-lan ilk analiz yıkım sonucu ortaya çıkan katı malzemenin türünü belirlemeye yönelik yapılan bir analizdir. Bu analiz aslında yıkımdan önce yapılması gere-ken bir analizdir.

Söküm işlemi öncesinde, esnasında ve sonrasında havadan numune alınması gerekmektedir.

Tür analizi yaparak halkın maruziyet düzeyi açısından bir değerlendirme yapmak tek başına anlamlı değildir. Burada tür analiziyle beraber yapıl-ması gereken en önemli şey halkın etkilenim düzeyini belirlemek amacıyla maruziyetin konsantrasyon olarak değerinin farklı zaman diliminde (farklı günlerde farklı saatlerde) belirlenme-sidir. Bu değerler bilinmeden, bölgeye dair karantina çağrısı ve acil önlem çağırısı yapmak, karantina mesafesini belirlemek doğru olmayacaktır.

Ayrıca, EPA 40 CFR Tehlikeli Hava Kirleticileri için ABD Ulusal Emis-yon Standardı İSG ölçümleri dışında çevresel kirlilik için asbest ölçümü için kullanılabilmektedir. Bu metot da iş hijyeni metotlarına benzer şekildedir. Ölçümde numune alma pompa hızı daha yüksektir. Analiz metodu yine

sayım metodudur. Faz kontrast mik-roskobu ya da TEM`de yapılır. Numune alma süresi değişir. Çevre koşullar ise oldukça önemlidir. Ölçüm sonucu doğ-rudan rüzgâr hızı, yönü, basın, sıcaklık ve nem ile değişiklik gösterebilir bu nedenle mutlaka raporda belirtilme-lidir.

11 Eylül Saldırısı sonrası asbest maru-ziyetine ait çevresel ölçümler ve kapalı ortam (bina) ölçümleri EPA tarafından hem TEM hem de faz kontrast mikros-kobu yolu ile yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar 3X10-4 lif / cm3-5X10-5 lif /cm3 civarında bulunmuştur. Güvenilir yöntem olarak faz kontrast mikros-kobu yöntemi çalışma sonucunda önerilmiştir.

Ayrıca çevresel ölçümler için ISO 16000-7:2007 standardı da kullanılabi-lir. Öte yandan, EPA ağırlık birimi olan nanogram/cm3 biriminden de hesap-lama yapabilmektedir. Bu yöntem ile asbest ağırlığı da bulunabilmektedir.

Asbest nasıl bertaraf edilmeli?

Söz konusu asbestli atıklar 17-06-01 kodu ile asbest içeren yalıtım mal-zemeleri ve 17-06-05 kodu ile as-best içeren inşaat malzemeleri Atık Yönetimi Yönetmeliği Ek-4`de yer almaktadır ve tehlikeli atık olarak nite-lendirilmektedir. Tehlikeli atık taşıma lisansı almış araçlarla taşınmalıdır. Bertarafın 1. sınıf düzenli depolama sahasında gömülme olarak gerçekleş-mesi gereklidir. Bu kapsamda atıkları taşıyan araçların atık taşıma lisansları kamuoyu ile paylaşılmalıdır. Ayrıca, söz konusu tehlikeli atıkların, 1. sınıf düzenli depolama sahasına iletildiğine

dair belgeler de paylaşılmalıdır.

Yapıların Yıkımına İlişkin Düzenleme Eksik

Yapıların Yıktırılmasına İlişkin Yönet-melik taslağı Çevre ve Şehircilik Ba-kanlığı Altyapı ve Kentsel Dönüş Hiz-metleri Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanarak 03.08.2012 tarihinde Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) a gönderilmişti. Taslağa dair birçok Odanın görüşleri doğrultusunda TMMOB tarafından öneriler Bakanlığa iletildi. Ancak üzerinden neredeyse 5 yıl geçmesine rağmen yönetmelik yayımlanmadı. Riskli alanlarda yapılan kentsel dönüşüm sonucu belki bin-lerce yapı yıkıldı. Bunların içerisinde asbest olduğu su götürmez bir gerçek. Ancak herhangi bir kontrol sağlıklı bir şekilde yapıldı mı? Hızlıca internette bir araştırma yaparak, belediyelerin bina yıkımı için gerekli belgelerini incelediğinizde, muhtardan bina boş belgesi, elektrik ve su kesildiğine dair belge gibi belgelerin zorunlu olduğu-nu görüyorsunuz. Ancak asbest veya tehlikeli maddelere dair herhangi bir inceleme zorunluluğu yok… Bu durum yapı sahibi ve yıkım firmasının inisiyati-finde… Tabi Belediyenin de.

Sonuç…

Asbest tartışmasına dair yapılması gerekenler açık ve basittir. Ülkemizde bu alanda çalışan çevre mühendisleri, üniversiteler, akademisyenler, çevre alanında çalışan firmalar, laboratuvar-lar bulunmaktadır. Sorunun çözümü için her türlü araç ülkemizde mevcut-tur. Yeter ki, yerel yönetimler, ilgili ku-rumlar bu konuda daha hassas olsun ve çözüm üretmeye çalışsın.

Yapılması gereken;

- Binaların, özellikle 2010 öncesinde inşa edilenler için, asbestli yapılarına dair inceleme yapılmalı ve sökümden önce bu bilgiler ilgili kurumlarla payla-şılmalıdır.

-Binanın sökümü sırasında asbestin çevreye karışmaması adına bina içinde ve etrafında geçirimsiz alan oluştu-rulmalı gerekli işaretleme ve uyarı levhaları konulmalıdır. Asbest söküm uzmanının bu konuda vereceği talimat-lar uygulanmalıdır.

-Söküm sırasında çalışacak işçilerin kişisel koruyucu donanımları kul-lanmaları ve alanı terk ederken olası asbest kontaminasyonunu giderecek önlemlerden geçmeleri sağlanmalıdır (duş vb.)

-Çıkan atıklar lisanslı atık taşıma araçları ile taşınmalı, lisanslı tesiste 1. sınıf depolama sahasında bertaraf edilmelidir.

- Bununla birlikte, Anayasa ile güvence altına alınmış olan sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşam hakkının ve halkın bilgi edinme hakkının sağlanmasına yönelik olarak; bu tür konularda halkın bilgilendirilmesi ve halk sağlığının korunmasına yönelik bilimsel temelle-re dayalı yasal bir düzenlemeye ihtiyaç duyulduğu ortadadır. Yapıların Yıktırıl-masına ilişkin Yönetmelik, içerisinde asbest riskine çözüm üretebilecek şekilde, görev ve sorumlulukları ta-nımlayarak yayımlanmalıdır.

- Asbest gibi halk sağlığını, doğayı teh-dit eden konulara dair yerel yönetimler ve idareler mutlaka şeffaf olmalıdır. Aksi halde spekülasyonlar oluşabil-mekte ki en büyük örneği Havagazı Fabrikası yıkım sürecidir, vatandaşlar büyük endişeler yaşayabilmektedir.

www.ekoglobalisg.com / info@ekoglobalisg.com

Sağlık Bakanlığıyetki belgemizle

İhtiyaç duyduğunuz tüm testler, tetkikler ve raporlar

Yılların güvencesiyle EKOGLOBAL İSG TIBBİ TANI LABORATUVARINDA

Çalışanlarınız ve firmaniz Ekoglobal İSG ile güvenli ellerde

Ekoglobal İSG Tıbbi Tanı Laboratuvarı

www.ekoglobalisg.com / info@ekoglobalisg.com

Sağlık Bakanlığıyetki belgemizle

İhtiyaç duyduğunuz tüm testler, tetkikler ve raporlar

Yılların güvencesiyle EKOGLOBAL İSG TIBBİ TANI LABORATUVARINDA

Çalışanlarınız ve firmaniz Ekoglobal İSG ile güvenli ellerde

Ekoglobal İSG Tıbbi Tanı Laboratuvarı Firmanız için yapılması istenen İŞ SAĞLIĞI MUAYENELERİ TIBBİ TARAMA TEST VE TETKİKLERİ firmanızı maddi - manevi bir çok riskten korur. İlk işe alımlarda yakalanan bir hastalık ile ya da mevcut çalışan personelde erken yakalanan bir belirti ile hem çalışan kişinin hayatı kurtulurken, hem de firmanız ilerde ödeyeceği çok ciddi tazminatlardan korunur.

Lütfen bu test ve tetkikleri sadece yasal prosedür olarak yaptırmayın, güvenilir kuruluş

EKOGLOBAL ile gerçek testler ve gerçek sonuçlarla insan hayatını ve şirketinizi koruyun.

EKOGLOBAL İSG Tıbbi Tanı Laboratuvarında ve Mobil Sağlık Araçlarında iş sağlığı güvenliği kapsa-mında ihtiyaç duyulan test ve tetkikler yapılmakta, çalışanlar doktor muayenesinden geçirilmektedir.

Bu Kapsamda Yapılan Testler, Tetkikler ve Raporlar:

- İşe giriş ve periyodik Sağlık Raporu- Akciğer Grafisi- Solunum Fonksiyon Testi- Odyometri- Portör Taraması

- HBs Ag (Sarılık Taraması) - Anti HBs- Tam Kan (18 Parametre)- Tam İdrar Tahlili- İdrarda Kurşun - İdrarda Fenol- İdrarda Hippürük Asit- Kanda Kurşun- Kan Grubu

- Karaciğer Fonksiyon Testleri- HCV- HIV Testi- EKG- Koruyucu Aşılar- Göz Muayenesi (Bilgisayarlı) vb. - Maruz Kalınan Riske Özel Diğer Tetkik ve İşlemler

60

MAKALE Uz. Dr. Mehmet ERGİNEkoteknik İSGKlinik Mikrobiyoloji Uzmanı

Kanserle Savaşta Yeni Umut

SALMONELLA BAKTERİSİ

Salmonella cinsi bakteriler, Enterobacteria-

ceae ailesinden çok sayıda türü olan, insan-

ların ve hayvanların (evcil-vahşi hayvanlar,

sürüngenler, kuşlar vs.) barsaklarında kom-

mensal ve patojen olarak bulunabilen Sal-

monella bakterileri tüm dünyada yaygındır.

Salmonella bakterileri ısıya ve kuruluğa da-

yanıksızdır. Ancak suda haftalarca, toprakta

yıllarca canlı kalabilir. Soğuğa çok dirençli

olan Salmonellalar, yiyecek ve içeceklerde

uzun süre canlılığını koruyarak besin madde-

lerinden kaynaklanan besin zehirlenmesi ve

salgın enfeksiyonlara yol açabilirler. Böylece

Salmonella bakterileri insanlarda, gastro-

enterit, tifo ve paratifo (enterik ateş), lokal

enfeksiyonlar ve taşıyıcılık (portörlük) olmak

üzere dört klinik tablo oluşturabilirler.

Bu klinik tabloların yanı sıra, insan barsak florasında normal olarak bulunabilen Salmonella bakterisini bilim adamları farelere enjekte ederek yaptıkları deneysel çalışmalarının sonucunda kansere karşı güçlü bir bağışıklık tepkisinin uyandırıldığını gördüler.

Kanser, vücudumuzun herhangi bir yerinde çıkabilir ve vücudun savunma sistemi tarafından kanser hücrelerini vücudun bir parçası olarak algıladığın-dan dolayı savunmaya geçemez. Bu nedenle bilim adamları, kansere karşı vücudun savunma sistemini medikal destek almadan savaşır duruma getir-mek için Salmonella bakterisini modi-fiye ederek pozitif etkisini gösterdiler. Bu çalışmaların takibinde, Florida Üniversitesinden, bulaşıcı hastalıklar araştırmacısı Roy Curtiss bu yolla mutlak hataya yer bırakmayacak bir titizlikle çalışmalarını yürüttü.

İlk olarak 2006 yılında Güney Kore Ulusal Chonan Üniversitesi’nde kan-serle mücadele alanında araştırmalara

başlayan ekip, Güney Kore sahillerin-de deniz kabuklularında bulunan az zararlı olan Salmonella typhimurium bakterisinin genetiği değiştirilerek protein (Flab prt) salgılanması sağlan-dı. Böylece deney için insanlarda gıda zehirlenmesine yol açan bakterinin bu türünü FLAB ismi verilen protein enzi-mini salgılayacak şekilde güçlendiren bilim adamları ilk etapta kolon kan-serli 20 fareye genetiği değiştirilmiş salmonella bakterisi enjekte edildi. Üç günün sonunda araştırma ekibi bakte-rinin farenin iç organlarından (KC-AC –dalak vs.) tamamen temizlendiğini; fakat kanserli hücrelerde yamaya devam ettikleri görüldü. 120 günün sonunda tümörler görülmüyordu ve 20 fareden 11inde kolonda kanser yok oldu. Genetiği değiştirilmemiş protein salgılamayan (flab) bakteri enjekte edilen fareler kansere yenik düştü.

Araştırmanın ikna adımında, bilim adamları bakterinin protein salgılayan bir türünü 8 fareye, salgılama özelliği olmayan normal bakteriyi 6 fareye en-jekte ederek test ettiler. Kontrol grubu

Gıda zehirlenmesine yol açan Salmonella bakterisi kansere karşı çare mi olacak?

olarak belirlenen 7 fareye ise hiçbir bakteriyel müdahale yapılmadı. 27 gün sonra, protein salgılamayan ve bakteri ile hiç enfekte edilmeyen farelerin hep-sinde kanserli hücrelerde yayılma tes-pit edilirken; protein salgılayan bakteri türü enfekte edilen 8 farenin hepsinde iyileşme olduğu gözlenmiştir.

Sonuç olarak araştırmacılar, teknik-lerini hayvanlar üzerende denemeye devam etmektedirler. İlerleyen birkaç yılda güvenli bir şekilde insanlara uy-gulanabilecek olan bir tedavi yöntemi şimdiden kanser tedavisinde odak noktası olacak ve klinik araştırmalar bu prensipte planlanacaktır.

Bakteriler, genellikle tümör (kanser-li) benzeri ve oksijenden yoksun ölü dokular üzerinde gelişme özelliğinde oldukları için bilim insanları mikroskop aracılığı ile kanserli dokuyu kolaylıkla saptayabilirler. Böylece, kanserle mü-cadele alanında her yolu deneyen bilim adamları şimdi de modifiye edilen bakterileri kullanarak kanseri yenme-ye çalışıyorlar.

61

62

BULMACA&KARİKATÜR SAYFALARI

Hazırlayan : A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı

(NEBOSH+OSHA Sertifika Sahibi)

Makine Mühendisi - HSE Koordinatör

Endüstriyel Projelerde Grup Şefi

Eğiticinin Eğitmeni

Hakan Erdoğan

Çapraz ve düz yer-

leştirilmiş aşağıdaki

kelimeleri bulunuz.

TOKSİKOPERATÖRİŞARETÇİRİSKTEHLİKEZARAROLAYBÜRBARAJFRENOMETANGRİZUKADEMEKAZAAYAKOCAKPATLAMAYANGINKANUNİSGÜM

63

SOLDAN SAĞA:

YUKARIDAN AŞAĞI

Çözümü bir sonraki sayıda verilecektir.

64