Prof. Dr. Murat FINDIKOMÜ Veteriner Fakültesi

MEME HASTALIKLARI

1

Laktasyon Fizyolojisi

ü Mammogenezisü Laktogenezisü Kolostrogenezisü Galaktopoezis

1

2

Mammogenezis

ü Meme bezi farklılaşma ve büyümesi ü Süt verimi

üsekretorik hücre sayısı üaktivitesine bağlı

2

3

Memenin Gelişimi

ü I. İzometrik evreü I. Allometrik evreü II. İzometrik evre ü II. Allometrik evre

3

4

Meme Bezi & Vücut Gelişimi

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Meme Bezi Vücut

Ergenlik

1. Allometrik Büyüme Evresi

2. İzometrikBüyüme Evresi

Gel

işm

e or

anı

1. İzometrikBüyüme Evresi

4

5

Laktasyon Fizyolojisi

ü süt kanalları ve epitel hücreler pubertas ve doğum arası

ü 5 laktasyon dönemi boyunca

ü 50-75 kg süt /meme lobu

5

6

Mammogenezis

ü 2. Allometrik Evre

üGebeliğin ilk yarısında memenin kanal ve tubulo-alveoler sistemi

üSteroid hormonlar ve protein hormonların kontrolü altında

üTiroid hormonları

6

Prof. Dr. Murat FINDIKOMÜ Veteriner Fakültesi

MEME HASTALIKLARI

7

Mammogenezis

ü Östrojen & Somatostatinmemenin kanal sistemi

ü Progesteron & Prolaktintubulo-alveolar proliferasyon

ü Adrenal kortikosteroidbüyümeyi maksimum düzeye çıkartır

7

8

Meme gelişimi ( % )

Gebelik Laktasyonda

Öncesinde Sırasında

İnek 10 85 5

Keçi 5 74 21

Koyun 19 79 2

Rat 11 60 29

Fare 17 52 31

Tavşan 27 67 6

8

9

Meme Bezi Gelişimi

9 10

11

Laktogenezis

ü Süt sekresyonunun başlamasıüProgesteron - baskılayıcı etkisi kalkar üProlaktin artarüAdrenal kortikosteroidler artar

ü Fötusa giden kan akımı kesilir ümeme bezine daha çok kan akımı

11

12

Kolostrogenezis

ü İlk süt – ağız sütü ü yapışkan ü bal kıvamındaü globulinlerü vitaminlerü mineraller

12

Prof. Dr. Murat FINDIKOMÜ Veteriner Fakültesi

MEME HASTALIKLARI

13

Kolostrum

ü Türlere göre farklı ü 8-10 kat daha fazla hücre ü vitamin ve histamin

Ig’lerin barsaktan emilimini artırır

ü mineral ve iz elementlerhafif tuzlu

13

14

Kolostrum

ü Mg düzeyi yüksek ümekonyum çıkışını kolaylaştırır

ü Immunglobulinler üözellikle ruminantlarda çok önemli

üLaktasyonun 1-2. gününden sonra yavaş yavaş normale döner

ü10. günden sonra normal süt yapısında

14

15

Kolostrum

ü Lakto-albumin senteziüprogesteronun düşmesiüöstrojen ve prolaktin artışı

ü Süt proteini sentezi üKortikosteroid artışıüGolgi cisimciğini geliştirir üKazein

15

16

Galaktopoezis

ü Prolaktinütavşan, domuz, köpek ve insan

ü ACTHü Somatotropin

üinek

ü TSH

16

17

Sütün indirilmesi

ü Süt sekretorik epitelde üretilirü meme kanal sistemi ve sinuslarında

depolanır ü Meme bezi sfinkteri

sütü sinuslarda tutarübüyük kısmı

alveoller içinde

17

18

Sütün indirilmesi

ü Nöroendokrin sistem ü Meme başı derisindeki reseptörlerü 2 dk sonra oksitosin

kanda pik seviyede olur

18

Prof. Dr. Murat FINDIKOMÜ Veteriner Fakültesi

MEME HASTALIKLARI

19

ü Emmeü Sağımü Memenin yıkanmasıü Sağım işlemleri

sırasındaki seslerin duyulması

ü Görme uyarımı

19

20

İneklerde süt kompozisyonunu etkileyen faktörler

ü Kolostrum

ü Gebelik dönemi

ü Kuru dönem uzunluğu

ü Mevsimin etkisi

ü Çevre ısısının etkisi

ü Hastalıklar

ü VKS

ü Beslenme şekli

ü Rasyondaki protein ve yağ düzeyi

ü Rasyon değişiklikleri

20

21

Laktasyonun durdurulması

Kuru dönem 40-70 gün olmalıdır.

üDoğumdan iki ay önce üsüt verimi 10 lt’nin altına üortalama verim %40 ’ın altına düştüğünde

21

22

Kuruya çıkartma yöntemleri

ü Aralıklı sağım ügünde tek sağım, 3-4 gün sonra çıkar

ü Tam olmayan sağım ümastitis riski var

ü Aniden sütten çıkartma übuzağılama tarihinden 8 hafta önce 4-5 gün

günde 1 kez sağılır, üson sağımda meme iyice boşaltılır ümeme başları dezenfekte edilir

22

23

Kuru dönem

ü Aktif involüsyon veya erken kuru dönem (16-28 gün)

ü İnvolüsyon dönemi (18 gün)ü Kolostrogenezis dönemi (15 gün)

23

24

Laktasyonun başlatılması

ü Gebe kalma şansı olmayan düve ve ineklerden süt alınmasını sağlamak amacıyla başvurulan yöntem

ü Meme gelişimi + laktogenezisi sağlayan hormonların kullanımı ile

24

Prof. Dr. Murat FINDIKOMÜ Veteriner Fakültesi

MEME HASTALIKLARI

25

Laktasyonun başlatılması

ü Östrojen + progesteron + dekzametazon

ü Steroid + oksitosin + prostagalandin

ü Düvelerde: ü 5 mg östradiol ü 200 mg progesteron

komb.

ü 3 gün aralıklarla ü 11 kez uygulanır. ü Tedavi bitiminden

3 gün sonra günde 2 kez deksametazon veya günde 3 kez 500 mcg cloprostenol veya 5 IU oksitosin enj. 6 kez

25

26

Meme bezi süt salgılama bozuklukları

DisgalaksiüMemelerden süt sekresyonunda oluşan

bozukluk

AgalaksiüLaktasyonun herhangi bir dönemde

tamamen durması

HipogalaksiüLaktasyonun azalması

26

27

Disgalaksi

ü Toksemiü Yüksek ateşü metabolik hastalıklar

ketozis, gebelik toksemisi, asidozis, ab.dep.

ü mastitisü topallıkü anemiü doğmasal anomaliler

27

28

Agalaksi

ü Düvelerde nadir görülür ü memenin büyüme ve gelişme

yetersizliği ü laktasyonla ilgili kalıtsal hormonal

bozukluklarü sistemik hastalıklar ü mastitis (fibrozis)

28

29

Galaktore

ü Transplasental steroid hormon geçişi ü Meme gelişimin erken başlamasıü Emilmeü Hipofiz, ovaryum, adrenal bez bozuklukları ü Düvelere zeranol enjü Östrojence zengin meralarda beslemeü Abortus

29

30

Sütün İndirilmemesi

ü Büyük ve ödemli memelerde oluşan ağrı, acı ve sağım işlemlerinin başlangıcında oluşan stres veya korku

üMakina yerine elle sağımüDüveleri palpasyona alıştırmaüMasaj, sık sağım, ılık kompresüOksitosin

30

Prof. Dr. Murat FINDIKOMÜ Veteriner Fakültesi

MEME HASTALIKLARI

31

Memeden süt sızması

ü İncontinentia lactisüMeme başından da kaynaklanabilirüSütün indirilmesi için bir uyarımı takiben

olabilirüYaralanmaüYaşlılık

ü Tüberkülin iğnesi üintra dermal olarak 0.1 ml lugol üsık sağım

31

32

32

33

LAKTOGENEZ

ü ATIL DURUMDAKİ ALVEOL HÜCRELERİNİN SEKRETORİK YETENEKLİ HÜCRELERE FARKLILAŞMASINI İFADE EDER

ü SÜT SEKRESYONUNUN BAŞLAMASIDIR

33

34

LAKTASYON

ü SÜT SEKRESYONU VE ü SÜTÜN DIŞARIYA BIRAKILMASINI İFADE EDER.

34

35

LAKTOGENEZDE ETKİLİ HORMONLAR

ü Prolaktin: üDoğumdan önce prolaktin düzeyindeki artış, süt

sekresyonunu aktive eden laktoz sentezini başlatır.

ü Prolaktin + insulin+ glukokortikoid = Laktojen Kompleks

ü İnsulin ve IGF (İnsulin benzeri büyüme faktörü):

ü İnvitro kültürlerde meme hücrelerinin laktojen hücrelere bölünmesine neden olmuşlardır.

35

36

LAKTOGENEZDE ETKİLİ HORMONLAR

ü Glukokortikoidler: üMeme bezlerinin yapısal farklılaşmasını

sağlar (özellikle ER ve GOLGİ üzerine etkili)

ü Büyüme hormonu: üLaktogenez döneminde meme bezlerinde

BH reseptörlerine rastlanmamasına rağmen, dışarıdan BH uygulamalarının, süt verimini artırdığı belirtilmiştir.

üAncak, etki mekanizması tam olarak açıklanamamıştır.

36

Prof. Dr. Murat FINDIKOMÜ Veteriner Fakültesi

MEME HASTALIKLARI

37

LAKTOGENEZDE ETKİLİ HORMONLAR

ü Tiroid hormonları: ü Süt verimini artırır. Özellikle süt yağını artırıcı şekilde etkir.

ü Progesteron: ü Süt üretiminin en baskın antagonistidir. Gebelik

boyunca laktalbumin aktivitesini engeller. Kuru dönem hormonudur.

ü Östrojen: ü Prolaktin ve glukokortikoid düzeylerini artırır.

ü Meme bezlerinde prolaktin reseptörlerini çoğaltır.

37

38

SÜTÜN SENTEZİ VE BİLEŞİMİ

ü Gerekli bütün AA’ler, monosakkaritler ve yağ asitleri kandan temin edilir.

ü Laktoz: % 4.6 ü Protein: % 3.25 (Başlıca proteini kazein)ü Yağ: % 3.9, (Çoğunluğu trigliserit) ü Mineral maddeler ve iz elementleri: % 0,65

Ca ve P, kazein misellerine bağlı olarak bulunurlar. Na, K ve Cl da yüksek oranda bulunur ve mastitisde Na ve Cl konsantrasyonu daha da artar.

ü Vitaminler: A, D, E, C ve bütün B grubu vitaminlerÇok az miktarda K vitamini. Alveol hücrelerinde vitamin sentezi olmaz, tümü kandan sağlanır.

ü Su: % 87, 3

38

39

SÜTTE BULUNAN HÜCRELER

ü Laktositler ve kanal hücreleri % 35 ü Özelllikle Lökositler olmak üzere kan hücreleri % 65 oranında

bulunur.ü Mastitisde % 80- 95’e ulaşır.

ü Sağlıklı sütte hücre sayısı: 200 000 / ml’ dir.ü 300 000 / ml mastitisden şüphe edilir. ü Mastitiste ml de birkaç milyonu bulmaktadır.

ü Laktasyon sayısı, yaş, ortam ısısı, stres faktörleri fizyolojik bir yükselme oluşturur.

39

40

SÜTÜN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ

ü yağ globülleri ve kazein misellerinden dolayı OPAK görünümlüdür

ü Donma noktası –0,512 ile -0,550 ºCü Dansitesi 1020 – 1033ü pH 6,5 – 6,9

40

41

SÜTÜN EJEKSİYONU

ü Emme, masaj veya memenin yıkanması ile memenin uyarılması, hipofizden oksitosin bırakılmasına neden olur.

ü Oksitosin etkisi ile miyoepitel hücreler kasılır ve süt dışarıya atılır.

41

42

SÜTÜN EJEKSİYONU

ü Meme bezi reseptörlerinin uyarılmasından 1-2 dakika sonra başlar.

ü Oksitosinin etkisi 5-9 dakika kadar sürer.ü Vazopressin de (ADH) myoepitel hücreleri

kasılmaya sevkeder, fakat etkisi daha zayıftır.ü Sağımhanedeki görsel ve işitsel uyarılar ile

genital kanalın uyarılması da sütün indirilmesine neden olabilir.

ü !! Stresli durumlarda, adrenalinin oksitosin reseptörlerini bloke etmesi dolayısıyla süt verimi düşer.

42

Prof. Dr. Murat FINDIKOMÜ Veteriner Fakültesi

MEME HASTALIKLARI

43

GALAKTOPOEZ

ü Laktasyonun devam etmesidir.ü Memede süt birikmesi, memeye

gelen kan miktarını ve dolayısıyla hormonların etkisini azaltarak süt üretimini düşürür, buna engel olunması için, sütün emzirilmesi veya sağımı gereklidir.

43

44

GALAKTOPOEZDE ETKİLİ HORMONLAR

ü PROLAKTİNübu dönemde, sığırlardaki galaktopoietik etkisi çok

azalmıştır.

ü BÜYÜME HORMONU ü Süt üretimini artırır. Etkisini, süt üretimi için gerekli

besin maddelerinin, hücre içine alımını artırarak yaptığı tahmin edilmektedir.

ü ADRENOKORTİKOİDLER üDüşük dozlarda süt üretimini artırır, yüksek

dozlarda inhibe ederler.

44

45

GALAKTOPOEZDE ETKİLİ HORMONLAR

ü TİROİD BEZİ HORMONLARI: ü Tiroidektomili hayvanlarda süt üretiminin düştüğü,

laktasyon süresinin kısaldığı görülmüştür.

ü İNSULİN: üDışarıdan uygulanan insulin, galaktopoezde süt

üretimini ve laktoz oranını düşürmüş, süt yağı ve protein oranını artırmıştır.

ü PLASENTAL LAKTOJENü Prolaktin veya Büyüme hormonu benzeri etki

göstererek süt üretimini artırdığı bildirilmektedir.

45