Przedszkole Publiczne Nr 26 w Tarnowie, ul. Bitwy o Wał Pomorski 11 Strona 1

Procedura postępowania w przypadku podejrzenia stosowania

przemocy w rodzinie dziecka

Od 18.10.2011 r. obowiązują przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 13.09.2011 r. w sprawie procedury „Niebieskiej Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska

Karta” (Dz. U. Nr 209, poz.1245) dotyczące przemocy domowej.

Kiedy należy wszcząć procedurę „Niebieskie Karty”?

Wszczęcie procedury następuje w przypadku zaistnienia podejrzenia stosowania wobec dziecka przemocy w rodzinie.

Procedura „Niebieskie Karty” nakłada na placówkę oświatową określone zadania w przypadku uzasadnionego podejrzenia o stosowanie wobec dziecka przemocy domowej, jeżeli zaobserwowano że dziecko:

Ma ślady przemocy fizycznej – ślady uderzeń, oparzeń, siniaki, rany, często zdarzające się opuchlizny, złamania, zwichnięcia itd.,

Ma ślady przemocy psychicznej – moczenie, nadmierna potliwość, bóle, zaburzenia mowy związane z napięciem nerwowym itd.,

Przejawia trudności w nawiązywaniu kontaktu, niską samoocenę, wycofanie, lęki, depresję, płaczliwość, zachowania destrukcyjne, agresję, apatię, nieufność, uzależnianie się od innych, zastraszenie, unikanie rozmów itd.,

Ma brudny strój, nieodpowiedni do pory roku, rozwój, wzrost i wagę nieadekwatne do wieku, nie korzysta z pomocy lekarza mimo przewlekłej choroby itd.

Przedszkole Publiczne Nr 26 w Tarnowie, ul. Bitwy o Wał Pomorski 11 Strona 2

PROCEDURY ZAKŁADANIA NIEBIESKIEJ KARTY

Podstawa prawna:

- Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. z 2005 r. Nr 180 poz. 1493 ze zm.),

- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” (Dz.U. z 2011 r. Nr 209 poz. 1245),

- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r. Nr 88 poz. 553 ze zm.).

Cel wszczęcia procedury;

Podjęcie działań interwencyjnych mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa dziecku, co do którego istnieje podejrzenie, że jest dotknięte przemocą w rodzinie.

1. Procedura „Niebieskie Karty” stanowi podstawę prawną interwencji w rodzinie w związku z uzasadnionym podejrzeniem stosowania przemocy .

2. W przypadku podejrzenia stosowania przemocy wobec członków rodziny lub w wyniku zgłoszenia dokonanego przez członka rodziny albo przez osobę będącą świadkiem przemocy nauczyciel ma obowiązek uruchomić procedurę „Niebieskie Karty”.

3. Obowiązek realizacji tej procedury nałożony został na przedstawicieli oświaty ponieważ Dyrekcja i nauczyciele dysponują na ogół szeroką wiedzą o swoich wychowankach oraz ich rodzinach i często bywają jedynymi osobami zdolnymi do rozpoznania istnienia przejawów agresji w domach podopiecznych.

4. Przemoc w rodzinie to (zgodnie z treścią art. 2 pkt. 2 Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie) jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, naruszające prawa lub dobra członka rodziny albo innej wspólnie zamieszkującej bądź wspólnie gospodarującej osoby, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, oraz powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne. Przemoc może przybierać rozmaite formy. Wyróżnia się jej kilka głównych rodzajów: fizyczną (np. bicie, uderzanie, szturchanie, policzkowanie, szczypanie, popychanie, wykręcanie rąk, kopanie), psychiczną (np. upokarzanie, poniżanie, wyśmiewanie, stałe poddawanie krytyce, obrzucanie wyzwiskami, izolowanie od kontaktów z innymi ludźmi, kontrolowanie, nękanie), seksualną (np. wymuszanie wszelkiego rodzaju niechcianych zachowań w celu zaspokojenia potrzeb seksualnych sprawcy, obnażanie się w obecności osoby poszkodowanej, odbywanie z nią lub w jej obecności stosunków seksualnych, zmuszanie do ich odbywania z osobami trzecimi), ekonomiczną, zaniedbanie (np. ciągłe niezaspokajanie podstawowych potrzeb fizycznych i emocjonalnych członka rodziny; w przypadku dzieci zaniedbanie może polegać na niezapewnieniu im wyżywienia, niedbaniu o ich higienę, niezapewnieniu opieki medycznej i braku zainteresowania ich sprawami).

Przedszkole Publiczne Nr 26 w Tarnowie, ul. Bitwy o Wał Pomorski 11 Strona 3

5. Członkiem rodziny jest / zgodnie z treścią art. 2 pkt 2 Ustawy/ osoba najbliższa

w rozumieniu art. 115 § 11 Kodeksu karnego, a także inna osoba wspólnie zamieszkująca lub gospodarująca. Natomiast, zgodnie z treścią art. 115 § 11 k.k., osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, jak również osoba pozostająca we wspólnym pożyciu. W myśl definicji zawartej w Ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie osobami najbliższymi nie są więc ciocia, wujek, kuzynostwo, chyba że wspólnie zamieszkują z osobą doznającą przemocy. Jeśli w czasie przeprowadzonych przez przedszkole działań podejrzanym o stosowanie przemocy będzie znajomy rodziny, np. kolega ojca stosujący przemoc seksualną wobec dziecka, to placówka nie będzie uprawniona do zastosowania tej procedury, będzie ona jednak zobowiązana do powiadomienia prokuratury lub policji o możliwości popełnienia przestępstwa.

6. Zgodnie z art. 9d Ustawy działania przewidziane w procedurze „Niebieskie Karty” są podejmowane niezależnie od tego, czy osoba dotknięta przemocą wyrazi na to zgodę.

7. Podmiotami zobowiązanymi do działania w ramach procedury „Niebieskie Karty” są przedstawiciele jednostek pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, policji, oświaty i ochrony zdrowia.

8. Wszczęcie procedury następuje poprzez wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A”, stanowiącego załącznik do Rozporządzenia.

9. Wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A” powinno zatem nastąpić po nawiązaniu bezpośredniego kontaktu z osobą dotkniętą przemocą albo po ustąpieniu przyczyny uniemożliwiającej wypełnienie formularza w jej obecności. Dopiero, gdy nawiązanie z nią bezpośredniego kontaktu okaże się niewykonalne, można wypełnić formularz bez jej udziału (§ 2 ust. 4 Rozporządzenia).

10. W przypadku podejrzenia stosowania przemocy wobec dzieci uczęszczających do przedszkola wypełnienie formularza nastąpić może jedynie w obecności rodzica, opiekuna prawnego lub faktycznego albo osoby najbliższej.

11. Jeżeli przemoc stosują wobec przedszkolaka rodzice (§ 5 Rozporządzenia). W rozumieniu tych przepisów osobami najbliższymi w stosunku do dziecka są przede wszystkim dziadkowie lub rodzeństwo. W miarę możliwości działania z udziałem malucha, co do którego istnieją podejrzenia, że doświadcza przejawów agresji, powinny być prowadzone z udziałem psychologa.

12. Osoba, z którą przeprowadza się rozmowę w ramach wszczętej procedury, musi mieć pewność, że ani sprawca, ani osoby trzecie (inni wychowankowie, nauczyciele, inni pracownicy czy rodzice dzieci uczęszczających do przedszkola) jej nie słyszą, a udzielone przez nią informacje nie zostaną im w przyszłości udostępnione.

13. Po wypełnieniu formularza „Niebieska Karta – A” osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, przekazuje się formularz „Niebieska Karta – B”. Jeżeli osobą tą jest dziecko, formularz B przekazuje się rodzicowi, opiekunowi prawnemu lub faktycznemu albo osobie, która zgłosiła podejrzenie stosowania przemocy w rodzinie. Nie udostępnia się go natomiast osobie podejrzanej o stosowanie agresji, więc jeśli jest nią jeden z rodziców dziecka, formularz „Niebieska Karta – B” należy przekazać jedynie drugiemu rodzicowi.

Przedszkole Publiczne Nr 26 w Tarnowie, ul. Bitwy o Wał Pomorski 11 Strona 4

14. Już po wypełnieniu formularza „Niebieska Karta – A” dyrektor przedszkola, nauczyciel lub psycholog, który wszczął procedurę, zobowiązany jest niezwłocznie, lecz nie później niż w terminie siedmiu dni od uruchomienia procedury, przekazać oryginał wypełnionego formularza A przewodniczącemu zespołu interdyscyplinarnego. interdyscyplinarnego.

15. Kolejne czynności procedury, opisane w Rozporządzeniu, w tym wypełnianie formularzy „Niebieska Karta C” i „Niebieska Karta D”, wykonywane są przez członków zespołu interdyscyplinarnego i grup roboczych.

16. Zespół interdyscyplinarny i grupy robocze powoływane są przez Urzędy Gminne. 17. Wszczynając procedurę, w pierwszej kolejności należy podjąć działania

interwencyjne, mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie (§ 3 Rozporządzenia).

18. W przypadku bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka pracownicy socjalni mają prawo do odebrania malucha z rodziny i umieszczenia go u innej niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej (w przypadku dziecka są to dziadkowie, rodzeństwo).

19. Kolejnym działaniem interwencyjnym jest zapewnienie takiej osobie i rodzinie schronienia w odpowiednim ośrodku wsparcia.

20. Ponadto jedną z form działań interwencyjnych jest usunięcie sprawcy przemocy z miejsca jego zamieszkania, tymczasowe aresztowanie, zatrzymanie i zobowiązanie do opuszczenia miejsca zamieszkania, dozór policyjny, zakaz kontaktowania się z osobą pokrzywdzoną. Większość z wymienionych środków jest nakładana na sprawcę w procedurze karnej.

21. Osobom dotkniętym przemocą zostanie udzielona kompleksowa informacji o możliwościach uzyskania pomocy, w szczególności psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej, oraz wsparcia, w tym o instytucjach i podmiotach świadczących specjalistyczną pomoc na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie.

Formularze:

formularz „Niebieska Karta – A” – wypełniany przez przedstawiciela przedszkola po uzyskaniu informacji o stosowaniu przemocy wobec dziecka,

formularz „Niebieska Karta – B” – pouczenie dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie, przekazywane przedstawicielowi pokrzywdzonego dziecka,

formularz „Niebieska Karta – C” – wypełniany przez członków zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej wobec osoby dotkniętej przemocą w rodzinie,

formularz „Niebieska Karta – D” – wypełniany przez członków zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej wobec osoby podejrzanej o stosowanie przemocy w rodzinie.

Działania pracownika przedszkola w ramach procedury „Niebieska Karta” (§ 15):

1) udzielenie informacji o:

możliwościach uzyskania pomocy, w szczególności psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej, oraz wsparcia, w tym o instytucjach i podmiotach

Przedszkole Publiczne Nr 26 w Tarnowie, ul. Bitwy o Wał Pomorski 11 Strona 5

świadczących specjalistyczną pomoc na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie,

możliwościach podjęcia dalszych działań mających na celu poprawę sytuacji osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie;

2) zorganizowanie niezwłocznie dostępu do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,

3) prowadzenie rozmów z osobami, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie, na temat konsekwencji stosowania przemocy w rodzinie oraz informowanie tych osób o możliwościach podjęcia leczenia lub terapii i udziale w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie,

4) diagnozowanie sytuacji i potrzeb osoby, a w szczególności dziecka, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,

5) udzielanie kompleksowych informacji rodzicowi, opiekunowi prawnemu, faktycznemu lub osobie najbliższej o możliwościach pomocy psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej oraz wsparcia rodzinie, w tym o formach pomocy dzieciom świadczonych przez instytucje i podmioty w zakresie specjalistycznej pomocy na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie.

Wszystkie czynności podejmowane przez przedstawiciela oświaty w ramach procedury są dokumentowane. Dokumentacja może być przekazana organom ścigania prowadzącym postępowanie przygotowawcze.

Zawiadomienie organów ścigania:

Obowiązek taki powstaje z chwilą podjęcia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa przemocy wobec dziecka. Należy o zdarzeniu zawiadomić policję lub sąd rodzinny właściwy według miejsca zamieszkania dziecka. Przedszkole jako podmiot zawiadamiający o popełnieniu przestępstwa jest informowane przez organa ścigania o wszczęciu i zakończeniu zainicjowanego postępowania.

Gdzie szukać pomocy?

Miasto Tarnów Punkt Informacji Wsparcia i Pomocy dla Osób Dotkniętych Przemocą w Rodzinie Czynny: • Urząd Miasta Tarnowa, ul. Goldhammera 3 – wtorek i piątek, w godzinach od 16:00 do 18:00; • Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Tarnowie, Al. M. B. Fatimskiej 9, III piętro, pok. 27 – czwartek, w godzinach od 13:00do 15:00; Zespól Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Al. M. B. Fatimskiej 9, tel. 14 688 20 20;

Przedszkole Publiczne Nr 26 w Tarnowie, ul. Bitwy o Wał Pomorski 11 Strona 6

Komenda Miejska Policji ul. Traugutta 4, tel. 14 628 29 00, fax.14 628 12 44

Komisariat Policji Tarnów Centrum,ul. Narutowicza 6, tel. 14 628 29 00; Dzielnicowi: • Kierownik I Rewiru Dzielnicowych Komisariatu Policji Tarnów Centrum tel. 14 628 21 07, • Kierownik II Rewiru Dzielnicowych Komisariatu Policji Tarnów Centrum tel. 14 628 21 09, • Kierownik Rewiru Dzielnicowych Komisariatu Policji Tarnów Zachód (ul. Ks. Indyka 2) tel. 14 628 17 12; Prokuratura Rejonowa w Tarnowie ul. Dąbrowskiego 27, tel. 14 622 27 31 do 33, fax. 14 628 32 19; Czynna: poniedziałek - piątek od godz. 9.00 do godz.16.00. Sąd Okręgowy w Tarnowie ul. Dąbrowskiego 27, tel: 14 688 74 00, fax.: 14 688 74 17 http://www.tarnow.so.gov.pl/ Sąd Rejonowy w Tarnowie II Wydział Karny ul. Dąbrowskiego 27, Sekretariat Wydziału II piętro, pok. 216, tel./fax 14 688 74 40, godziny przyjęć interesantów: Poniedziałek: 9:00 - 16:00, Wtorek, środa, czwartek, piątek: 9:00 - 15:00; Sąd Rejonowy, III Wydział Rodzinny i Nieletnich ul. Dąbrowskiego 27, Sekretariat Wydziału II piętro, pok. 239, tel./fax 14 688 74 42, godziny przyjęć interesantów: Poniedziałek: 9:00 - 16:00, Wtorek, środa, czwartek, piątek: 9:00 - 15:00; Kuratorska Służba Sądowa, ul. Dąbrowskiego 27: • I Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej (ds. wykonania orzeczeń w sprawach

rodzinnych i nieletnich):Sekretariat I Zespołu KSS, III piętro, pok. 342, tel. 14 688 76 41,Przyjmowanie stron : poniedziałek, wtorek od godz. 9:00 do godz. 16:00; środa, czwartek, piątek od godz. 9:00 do godz.15:00;

• II Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej (ds. wykonania orzeczeń w sprawach karnych):Sekretariat II Zespołu KSS, III piętro, pok. 341, tel. 14 688 76 40,

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Tarnowie Czynny: Al. M. B. Fatimskiej 9 (tel. Sekretariat: 14 688 20 20) Poniedziałek godziny: 7:30 - 18:00 Wtorek godziny: 7:30 - 15:30 Środa godziny: 7:30 - 15:30 Czwartek godziny: 7:30 - 15:30 Piątek godziny: 7:30 - 15:30 • ul. Goldhammera 3 - pracownicy socjalni Zespołu Pracy Socjalnej nr I (tel. 14 688 25 93, 14 688 25 31),

Przedszkole Publiczne Nr 26 w Tarnowie, ul. Bitwy o Wał Pomorski 11 Strona 7

• ul. Goldhammera 3 - pracownicy socjalni Zespołu Pracy Socjalnej nr III (14 88 25 32, 14 688 25 36, 14 688 25 37, 14 688 25 94, 14 688 25 95),

• ul. Graniczna 8a - pracownicy socjalni Zespołu Pracy Socjalnej nr II (tel. 14 688 20 62, 14 688 20 63, 14 688 20 64, 14 688 20 65),

• ul. Graniczna 8a - pracownicy socjalni Zespołu Pracy Socjalnej nr IV (tel. 14 688 20 67, 14 688 20 68, 14 688 20 66, 14 688 20 68, 14 688 20 74),

• ul. Graniczna 8a - pracownicy socjalni Zespołu Pracy Socjalnej nr V ( tel. 14 688 20 69, 14 688 20 70, 14 688 20 71, 14 688 20 72);

Tarnowski Ośrodek Interwencji Kryzysowej i Wsparcia Ofiar Przemocy ul. Szarych Szeregów 1, tel. 14 655 36 36, Czynny: całodobowo; Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych ul. Goldhammera 3, Miejski Punkt Konsultacyjny Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, tel. 14 688 28 29, Dyżury: poniedziałek, w godz. 17:00 - 19:00 - psycholog, wtorek, w godz. 15:00 - 17:00 - instruktor terapii uzależnień środa, w godz. 16:15 - 18:15 - instruktor terapii uzależnień; w godz. 16:15 –18:15 - prawnik, piątek, w godz. 15:30 - 17:30 - instruktor terapii uzależnień; w godz. 16:00 - 18:00 - prawnik; Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna w Tarnowie ul. Nadbrzeżna Dolna 7, 14 655 99 95, 655 99 96 http://www.ppptarnow.is.net.pl/ Specjalistyczna Poradnia Profilaktyczno - Terapeutyczna w Tarnowie ul. Szujskiego 25, 14 622 27 96, 14 621 68 29 http://www.sppt.tarnow.pl/ Ośrodek Leczenia Uzależnień i Współuzależnienia Szpitala Wojewódzkiego im. Św. Łukasza SP ZOZ w Tarnowie ul. Lwowska 178 a Sekretariat tel. 14 631 52 84, Dyżurka pielęgniarek 14 631 52 97, Rejestracja 14 631 52 91, 14 631 52 87 http://www.lukasz.med.p Organizacje pozarządowe działające w Tarnowie: 1.Poradnia Specjalistyczna „Arka” Plac Katedralny 6 Punkt konsultacyjny dla mieszkańców w trudnych sytuacjach, czynna od poniedziałku do piątku, w godzinach 16:00 - 20:00,z wyjątkiem miesięcy lipca i sierpnia .; 2.Telefon zaufania „Arka” nr 19487, czynny od poniedziałku do czwartku w godzinach 16:00 - 20:00, z wyjątkiem miesięcy lipca i sierpnia b.r., kiedy to telefon zaufania czynny jest w piątki, w godz.16:00 - 20:00 dyżury nocne: z piątku na sobotę, w godz. 20:00 - 6:00, z soboty na niedzielę, w godzinach 20:00 - 6:00, z wyjątkiem miesięcy lipca i sierpnia b.r.; 3.Stowarzyszenie Siemacha: ul. 16 Pułku Piechoty 12 (Centrum Rozwoju Com Com Zone) Punkt konsultacyjny dla mieszkańców w trudnych sytuacjach Czynny w dni robocze, w godzinach 16:00 - 20:00;

Przedszkole Publiczne Nr 26 w Tarnowie, ul. Bitwy o Wał Pomorski 11 Strona 8

4.Tarnowskie Towarzystwo Zapobiegania Patologiom Społecznym Rynek 4/3, tel: 14 622 40 43 http://ttzps.blog.onet.pl/.

Przydatne linki:

Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” – tel. 801 12 00 02 ( płatny pierwszy impuls, linia czynna od poniedziałku do soboty w godz. 8.00 – 22.00, w niedzielę i święta w godz. 8.00 – 1600), dyżur prawny – tel. (22)666 28 50 ( linia płatna, czynne w poniedziałki i wtorki w godz. 17.00 – 21.00 ), Poradnia e-mailowa: http://www.niebieskalinia.pl

Policyjny telefon zaufania tel. 800 120 226 (linia bezpłatna przy połączeniu z telefonów stacjonarnych, czynna codziennie w godz. od 9.30 – 15.30 od godz. 15.30 – 9. 30 włączony jest automat)

Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych – http://www.parpa.pl,

Policja – http://www.policja.pl, tel. 997 Rzecznik Praw Dziecka – http://www.brpd.gov.pl, Fundacja Dzieci Niczyje – http://fdn.pl, Specjalistyczna Poradnia Rodzinna ds. Przeciwdziałania Przemocy

w Rodzinie – http://www.przemocdomowa.pl.

Ponadto w Kąciku dla Rodziców na hollu placówki umieszczony jest materiał informacyjny związany z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie w formie INFORMATORA w którym zawarte są informacje o definicji przemocy, objawach , miejscach i zakresie dostępnej pomocy na terenie miasta Tarnowa i nie tylko ( infolinie, strony e- mailowe itp.) Nauczycielki M. Usień i B. Ziomek opracowały w tym celu dodatkowo Broszurki Informacyjne dla chętnych rodziców.

Opracowanie nauczycielki:

Marzena Usień, Beata Ziomek