Prezentacja programu PowerPoint - ZGW-Partner€¦ · niż kredyt i pożyczka,do wysokości kwot wydatków określonych w zatwierdzonym planie finansowym jednostki. Zmiana art. 261

Nieprawidłowości stanowiące

czyny naruszenia DFP

– wyniki kontroli RIO we Wrocławiu

Uchwała budżetowa na rok 2020

– po nowelizacji przepisów

o finansach publicznych

Cel wystąpienia

◼ Zwrócenie uwagi na najczęściej występujących

nieprawidłowości stanowiące czyny naruszenia

dyscypliny finansów publicznych

◼ Omówienie znowelizowanych przepisów które

należy uwzględnić przy planowaniu dochodów

i wydatków budżetowych na 2020 rok i kolejne

lata

2

Art. 15 ustawy o odpowiedzialności

za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

1. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych

jest zaciągnięcie lub zmiana zobowiązania bez

upoważnienia określonego ustawą budżetową, uchwałą

budżetową lub planem finansowym albo z przekroczeniem

zakresu tego upoważnienia lub z naruszeniem przepisów

dotyczących zaciągania lub zmiany zobowiązań przez

jednostkę sektora finansów publicznych.

2. Nie stanowi naruszenia dyscypliny finansów

publicznych zaciągnięcie lub zmiana zobowiązania na

podstawie ugody w sprawie spornej należności

cywilnoprawnej zawartej zgodnie z przepisami prawa.

3

Zmiana zakresu ustawowego upoważnienia

do zaciągania zobowiązań

◼ Art. 261 ufp

Kierownik samorządowej jednostki budżetowej może,

w celu realizacji zadań, zaciągać zobowiązania

pieniężne, w tym zobowiązania zaliczane do tytułu

dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2, inne

niż kredyt i pożyczka, do wysokości kwot wydatków

określonych w zatwierdzonym planie finansowym

jednostki.

❑ Zmiana art. 261 ufp, która weszła w życie z dniem

1 stycznia 2019 r., jest konsekwencją nowelizacji

ustawy o finansach publicznych w zakresie kontroli

poziomu zadłużenia,

4

Art. 18 ustawy o odpowiedzialności


Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest:

1) zaniechanie przeprowadzenia lub rozliczenia

inwentaryzacji albo przeprowadzenie lub rozliczenie

inwentaryzacji w sposób niezgodny z przepisami ustawy

z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2019 r.

poz. 351);

2) niesporządzenie lub nieprzekazanie w terminie

sprawozdania z wykonania procesów gromadzenia środków

publicznych i ich rozdysponowania albo wykazanie w tym

sprawozdaniu danych niezgodnych z danymi wynikającymi

z ewidencji księgowej.

5

Nieprawidłowości skutkujące zawiadomieniem

o naruszeniu DFP

W 2018 r. RIO we Wrocławiu złożyła 12 zawiadomień,

w których wskazano 29 nieprawidłowości.

Dotyczyły one w głównej mierze:

◼ zamówień publicznych (art. 17 uondfp) – 9

◼ Inwentaryzacji i sprawozdawczości budżetowej

(art. 18 uondfp) – 6

◼ opłacania składek ZUS, FP (art. 14 uondfp) – 3

◼ kontroli głównego księgowego (art. 18b uondfp) – 2

◼ zaciągania zobowiązań (art. 15 ust. 1 uondfp) – 2

◼ dokonywania wydatków (art. 11 ust. 1 uondfp) – 2

◼ rozliczenia dotacji (art. 8 pkt 3 uondfp) – 2

◼ kontroli zarządczej (art. 18c uondfp) – 2

◼ nieterminowej zapłaty (art. 16 ust. 1 uondfp) – 1 2 6

Inwentaryzacja

◼ Niewłaściwa metoda inwentaryzacji

(niezgodna z art. 26 ust. 1 i 2 uor)

❑ budynki i budowle do których dostęp nie jest

ograniczony

❑ grunty

❑ wartości niematerialne i prawne

❑ długoterminowe aktywa finansowe

❑ obce środki trwałe

❑ własne środki trwałe znajdujące się

w dyspozycji innych podmiotów

7

Inwentaryzacja

◼ Nierzetelna inwentaryzacja przeprowadzana

drogą porównania stanów księgowych

z dokumentami

❑ salda kont rozrachunkowych kont syntetycznych

uznawane są za prawidłowe pomimo ich niezgodności

z saldami kont analitycznych prowadzonych

w odrębnych zbiorach (często per salda kont

rozrachunkowych)

❑ brak rzetelnej weryfikacji salda konta 080 Środki trwałe

w budowie (inwestycje), co skutkuje nieterminowym

rozliczeniem kosztów (antydatowanie dokumentów OT)

8

Sprawozdawczość budżetowa

◼ Wykazanie w sprawozdaniach budżetowych danych

niezgodnych z ewidencją szczegółową m.in. prowadzoną

do konta 221

◼ Brak ewidencji szczegółowej dla należności i zobowiązań

wymagalnych albo prowadzenie jej w sposób niezgodny

z przepisami uor (zestawienia nie stanowiące ksiąg

rachunkowych)

◼ W sprawozdaniu Rb-28S nie wykazano zobowiązań

niewymagalnych z terminami płatności w kolejnych latach

(m.in. zobowiązań finansowych stanowiących dług

publiczny)

9

Rozliczania dotacji

◼ Uwzględnienie w rozliczeniu dotacji wydatków, które

nie dotyczyły realizacji zadania na jakie udzielono

dotacji

Naruszenie zasad określonych w:

❑ art. 252 ust. 1 pkt 1, ust. 2 i 5 ufp – obowiązek zwrotu

do budżetu dotacji (lub jej części) wraz z odsetkami;

❑ art. 61 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 60 pkt 1 ufp – obowiązek

wydawania stosownej decyzji

10

Zaciągania zobowiązań i wydatki

◼ Zaciągnięcie zobowiązania bez upoważnienia

określonego uchwałą budżetową (zerowy plan wydatków

w danej podziałce klasyfikacyjnej)

◼ Zawarcie wieloletniej umowy z terminami płatności

w kolejnych latach bez stosownego upoważnienia organu

stanowiącego JST (brak upoważnienia do zaciągania

zobowiązań z tytułu umów, których realizacja w roku

budżetowym i w latach następnych jest niezbędna do

zapewnienia ciągłości działania jednostki i z których

wynikające płatności wykraczają poza rok budżetowy)

11

Odpowiedzialność kierownika JSFP

Z ustawy o finansach

publicznych wynikają dwa

istotne dla finansów

publicznych domniemania.

Po pierwsze – każda ma

swojego kierownika

Po wtóre – kierownik

Rys. B.Brosz jednostki odpowiada

Źródło: Finanse Publiczne nr 1/2008 za całość gospodarki

finansowej kierowanej

jednostki

12

Kierownik JSFP odpowiada za gospodarkę

finansową, a w szczególności za:

◼ proces planowania i wykonywania budżetu

◼ kontrolę zarządczą i finansową

◼ audyt wewnętrzny

◼ zapewnienie jawności i przejrzystości finansów

publicznych

◼ prowadzenie rachunkowości, w tym za „politykę”

◼ sprawozdawczość budżetową i finansową

◼ zamówienia publiczne

◼ inne obszary wskazane w ustawie o finansach

publicznych

13

Odpowiedzialność za naruszenie DFP

◼ Kierownik JSFP powinien, z uwagi na szczególny rodzaj

przypisanej odpowiedzialności, analizować i upewniać

się co do zgodności z przepisami prawa

podejmowanych przez siebie decyzji, w szczególności

poddać analizie dokumentację dotyczącą zamówień

w zakresie jej zgodności z prawem przed podpisaniem

umowy

◼ Kierownik JSFP zawierając umowę bez sprawdzenia,

zawierza swoim pracownikom, mogąc przewidzieć

możliwość naruszenia dyscypliny finansów publicznych

14

Art. 18b ustawy o odpowiedzialności


Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest

niedokonanie lub nienależyte dokonanie wstępnej kontroli

zgodności operacji gospodarczej lub finansowej z planem

finansowym lub kompletności i rzetelności dokumentów

dotyczących takiej operacji, jeżeli miało ono wpływ na:

1) dokonanie wydatku powodującego przekroczenie

kwoty wydatków ustalonej w planie finansowym jednostki

sektora finansów publicznych;

2) zaciągnięcie zobowiązania niemieszczącego się

w planie finansowym jednostki sektora finansów

publicznych.

15

Art. 18c ust. 1 pkt 3 ustawy o odpowiedzialności


Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest

niewykonanie lub nienależyte wykonanie przez

kierownika jednostki sektora finansów publicznych

obowiązków w zakresie kontroli zarządczej w jednostce

sektora finansów publicznych, jeżeli miało ono wpływ na:

(...) zaciągnięcie zobowiązania bez upoważnienia

określonego ustawą budżetową, uchwałą budżetową lub

planem finansowym albo z przekroczeniem zakresu tego

upoważnienia lub z naruszeniem przepisów dotyczących

zaciągania zobowiązań przez jednostkę sektora finansów

publicznych

16

Art. 93 ust. 1 ustawy o odpowiedzialności


Zawiadomienie o ujawnionych okolicznościach,

wskazujących na naruszenie dyscypliny finansów

publicznych składa niezwłocznie do właściwego rzecznika

dyscypliny m.in.

❑ kierownik JSFP,

❑ organ sprawujący nadzór nad JSFP,

❑ organ stanowiący JST, komisja stała organu

stanowiącego samorządu terytorialnego,

❑ organ kontroli lub kierownik jednostki prowadzącej

kontrolę JSFP,

❑ dysponent przekazujący środki publiczne JSFP lub

podmiotowi niezaliczanemu do SFP

17

Odpowiedzialność karna za istotne naruszenie

przepisów o rachunkowości (art. 77 uor)

Występowanie istotnych nieprawidłowości w jednostkach

organizacyjnych JST (m.in. instytucje kultury) świadczy

o braku kontroli i nadzoru ze strony JST.

Przykładowo:

◼ wieloletni (co najmniej od 2014 r.) „nietrwały” zapis

operacji w księgach prowadzonych przy użyciu komputera

– ZOiS na podstawie operacji ze statusem „dowolne”

(operacje zaksięgowane i niezaksięgowane); wydruki

ZOiS za lata 2014-2018 w trzech wersjach ze statusem

„dowolne”, „zaksięgowane” i „niezaksięgowane” (łączna

wartość operacji w granicach 24 mln zł);

◼ gotówka w kasie niezgodna ze stanem rzeczywistym

(m.in. dokonywanie wypłat bez udokumentowania)18

Uchwała budżetowa

na rok 2020

Na co należy zwrócić uwagę

przy opracowywaniu projektu uchwały

budżetowej

19

Nowelizacja ustawy o finansach publicznych

◼ Ustawa z dnia 14 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy

o finansach publicznych oraz niektórych innych

ustaw (Dz.U. poz. 2500)

◼ Druki sejmowe nr 2787, 3064 i 3064-A

◼ Ustawa zmienia:

❑ Ustawę o samorządzie gminnym (art. 18 ust. 2 pkt 9 lit.c )

❑ Ustawę o samorządzie powiatowym (art. 12 pkt 8 lit.)

❑ Ustawę o samorządzie województwa (art. 18 pkt 19 lit.c )

❑ Ustawę o regionalnych izbach obrachunkowych

(art. 13 pkt 1)

20

Zakres nowelizacji ustawy

o finansach publicznych

◼ Nowelizacja w głównej mierze dotyczy przepisów

z zakresu długu publicznego oraz zasad zaciągania

i limitowania zobowiązań „dłużnych” JST

◼ W wyniku nowelizacji:

❑ zracjonalizowano możliwości zadłużania się JST

❑ uelastyczniono gospodarkę finansową JST

❑ wzmocniono mechanizmy prawne służące

zwiększeniu bezpieczeństwa finansowego

21

Zmiany w zakresie kontroli poziomu

zadłużenia JST

Wzmocnione zostały mechanizmy prawne służące

bezpieczeństwu finansowemu JST

◼ uwzględniono przy wyliczaniu indywidualnego wskaźnika

zadłużenia (IWZ) te zobowiązania, które wywołują

skutki ekonomiczne podobne do umowy pożyczki

lub kredytu (art. 243 ust. 1 ufp )

❑ limitem spłaty zobowiązań JST objęto wszystkie

zobowiązania, które wywołują skutki ekonomiczne podobne

do umowy pożyczki lub kredytu zaliczane do tytułu

dłużnego „kredyty i pożyczki” m.in.

1) papiery wartościowe, których zbywalność jest

ograniczona,

2) umowy sprzedaży, w których cena jest płatna

w ratach, 22


zadłużenia JST

3) umowy leasingu zawarte z producentem lub finansującym, w których ryzyko i korzyści z tytułu własności są przeniesione na korzystającego z rzeczy,

4) umowy nienazwane o terminie zapłaty dłuższym niż rok, związanych z finansowaniem usług, dostaw, robót budowlanych, które wywołują skutki ekonomiczne podobne do umowy pożyczki lub kredytu; np. umowa realizacji modernizacji oświetlenia system ESCO (Energy Service Company)

◼ objęto zobowiązania, które wywołują skutki ekonomiczne podobne do umowy pożyczki ograniczeniami analogicznymi jak dla „tradycyjnych” kredytów i pożyczek❑ nie mogą przekraczać kwot określonych w uchwale

budżetowej, koszty obsługi muszą być ponoszone co najmniej raz do roku (art. 91 ust.1 i art. 92 ust. 1 ufp)

23


zadłużenia JST

◼ zmodyfikowano wymóg uzyskania opinii RIO o możliwości spłaty zadłużenia JST (art. 91 ust. 2 ufp);

wprowadzono wyłączenie (art. 91 ust. 3 ufp)stosowania regulacji do tych zobowiązań:

❑ których wartość nie przekracza kwoty 0,5% planowanych

dochodów bieżących, o ile suma zaciągniętych zobowiązań

w roku budżetowym nie przekroczy 1% planowanych

dochodów bieżących,

❑ które mają charakter krótkoterminowy i podlegają spłacie

lub wykupowi w tym samym roku, w którym zostały

zaciągnięte lub wyemitowane

24

Zmiany będące konsekwencją wprowadzanych rozwiązań

w zakresie racjonalności zadłużenia i polepszenia

przestrzeni wydatkowej oraz kontroli poziomu zadłużenia

◼ Art. 72 ust.1a ufp – doprecyzowano tytuły dłużne,

o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1–3 ufp (obejmują one zobowiązania finansowe zgodne nie tylko z ich

treścią prawną wynikającą z nazwy czynności prawnej, ale

również z treścią ekonomiczną)

❑ stworzenie ustawowej definicji tytułów dłużnych przez

wyliczenie zobowiązań nie rozwiązałoby problemów

definicyjnych, zwłaszcza w kontekście otwartego katalogu

zobowiązań zaliczanych do kredytów i pożyczek.

❑ ESA2010 definiuje zobowiązania „dłużne” w sposób

funkcjonalny (statystyka UE)

❑ potrzeba zapewnienia spójności i przejrzystości regulacji

prawnych, zwłaszcza wobec zmian w art. 91, art. 92,

art. 212, art. 217, art. 243, art. 261 i art. 262 ufp25




❑ zmiana art. 72 ufp (nowy ust. 1a) nie dokonała zmian

kategorii tytułów dłużnych ani zobowiązań zaliczanych

do tytułów dłużnych; zakres znaczeniowy tytułów dłużnych

pozostał bez zmian, w szczególności tytuł „kredyty

i pożyczki” był i jest rozumiany szeroko, z uwzględnieniem

sensu ekonomicznego zobowiązania, a nie tylko jego nazwy

– zmiana jest tylko doprecyzowaniem na poziomie ustawy

❑ zakres spraw przekazanych do uregulowania aktem

wykonawczym oraz wytyczne do jego wydania pozostają bez

zmian (pozostało w mocy rozporządzenie wydane przed

nowelizacją ustawy o finansach publicznych)

26




◼ Dodano pkt 6a w art. 212 ust. 1 ufp, który koresponduje ze

zmianami dokonanymi w art. 91 ust. 1 ufp obligującymi do

określenia w uchwale budżetowej limitu zaciągniętych

zobowiązań

❑ obligatoryjnym elementem uchwały budżetowej JST jest limit

zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego – kredyty i

pożyczki, innych niż kredyt, pożyczka i emitowane papiery

wartościowe (zapewnienie przejrzystość budżetu oraz

realizacji jawności finansów publicznych)

27




◼ Dodano pkt 1a w art. 212 ust. 2 ufp, który dotyczy

fakultatywnych elementów uchwały budżetowej

◼ uchwała budżetowa może zawierać upoważnienia dla

zarządu JST do zaciągania zobowiązań zaliczanych do

tytułu dłużnego – kredyty i pożyczki, innych niż kredyt,

pożyczka i emitowane papiery wartościowe.

28




◼ zmiana art. 228 ufp (upoważnienia dla organu wykonawczego

JST w uchwale w sprawie WPF do przekazania uprawnień

kierownikom jednostek organizacyjnych)

❑ doprecyzowuje, że w zakresie umów, których realizacja

w roku budżetowym i w latach następnych jest niezbędna do

zapewnienia ciągłości działania jednostki i z których

wynikające płatności wykraczają poza rok budżetowy

przekazanie uprawnień do zaciągania zobowiązań, na mocy

obowiązującego art. 228 ufp, może dotyczyć także umów,

z których wynikają zobowiązania zaliczane do tytułu

dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2 ufp

❑ zmiana nie oznacza jednak możliwości upoważnienia

kierowników jednostek organizacyjnych do zaciągania

pożyczek i kredytów (w ścisłym znaczeniu)29




◼ Art. 261 ufp zawiera potwierdzenie, iż kierownik

samorządowej jednostki budżetowej może, w celu

realizacji zadań, zaciągać także zobowiązania

zaliczane do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72

ust. 1 pkt 2, inne niż kredyt i pożyczka – do wysokości

kwot wydatków określonych w zatwierdzonym planie

finansowym jednostki

◼ Upoważnienie dotyczy tylko zobowiązań „dłużnych”

tzw. krótkoterminowych, tj. zobowiązań z terminem

zapłaty do 31 grudnia danego roku budżetowego,

które nie podlegają opiniowaniu przez RIO (art. 91

ust. 3 pkt 1 ufp)

30

Zmiany innych ustaw

◼ Ze względu na zmianę art. 91 ufp dokonano zmianę

art. 13 pkt 1 ustawy o regionalnych izbach

obrachunkowych.

❑ do zadań RIO należy wydawanie, na wniosek organu

wykonawczego JST, opinii o możliwości spłaty kredytu,

pożyczki lub wykupu papierów wartościowych

◼ Zmiany ustaw ustrojowych samorządu terytorialnego

jednoznacznie przypisują organowi stanowiącemu JST

generalną kompetencje do zaciągania długoterminowych

zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym

mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2 ufp

31

Przepisy dostosowujące i przepis końcowy

◼ Zobowiązania wynikające z tzw. niestandardowych

instrumentów finansowania zaciągnięte przed wejściem

w życie nowelizacji (tj. przed 1 stycznia 2019 r.) nie

podlegają bezpośredniemu limitowaniu do końca okresu

ich spłaty (spłaty z tego tytułu nie są ujmowane po lewej

stronie i wydatki z tego tytułu pozostają po prawej stronie

relacji z art. 243 ufp)

◼ Nowe zobowiązania z ww. tytułu, tj. zaciągnięte

po 1 stycznia 2019 r., są limitowane od 2020 r.

(spłaty z tego tytułu są ujmowane po lewej stronie wzoru

i bez wydatków po prawej stronie – art. 243 ufp).

32

Podsumowanie – należy zapamiętać

Zobowiązania „dłużne”, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2 ufp

(zaliczane do „kredytów i pożyczek” zdefiniowane dodatkowo

w ust.1a art. 72 ufp), z których wynikające płatności wykraczają

poza rok budżetowy:

◼ są objęte limitem zobowiązań (obligatoryjnym elementem

uchwały budżetowej – art. 212 ust. 1 pkt 6 i 6a ufp)

◼ do ich zaciągnięcia wymagane jest odpowiednie

upoważnienie (art. 212 ust. 2 pkt 1a ufp, art. 18 ust. 2 pkt 9

lit.c usg, art. 12 pkt 8 lit.c usp, art. 18 pkt 19 lit.c usw oraz

art. 228 ust. 2 ufp)

◼ wymagane jest uzyskanie przez organ wykonawczy JST

opinii RIO o możliwości ich spłaty (art. 91 ust. 2 i 3 ufp)

◼ od 2020 r. są objęte limitem zadłużenia (relacja z art. 243

ufp), w przypadku ich zaciągnięcia po 1 stycznia 2019 roku

33

Lucyna Hanus

Prezes

Regionalnej Izby Obrachunkowej

we Wrocławiu

34

Documents

Prezentacja programu PowerPoint - ZGW-Partner€¦ · niż kredyt i pożyczka,do wysokości kwot wydatków określonych w zatwierdzonym planie finansowym jednostki. Zmiana art. 261