Press Release

15th European Newspaper Award

ContactNorbert KüpperOffice for Newspaper DesignGutenbergstr. 440670 MeerbuschGermanyPhone: +49/(0)2159 911615E-Mail: nkuepper@newspaperaward.orgHomepage: www.newspaperaward.org

Press Release

15th European Newspaper Award:The principal prize winners from Norway, the Netherlands, Portugal, Russia and Germany.

This year, the best newspapers in Europe come from Norway, the Netherlands, Portugal, russia and Germany. All in all, 211 news-papers from 25 countries took part in the 15th European Newspaper Award.

New Features at a glance

Guest of honour: BrazilFor the first time, the European Newspaper Award has a Non-European country as a guest. In this year it’s Brazil. The aim is to increase the creative input and to see fresh and unusual ideas in the competition. Brazil was a very good choice, because as well as in the print and in the online cate-gories a number Awards of Excellence were given to newspapers from Brazil.

First time a main award to a WebsiteWith Publico.pt from Portugal, for the first time one of the main awards - a Judge ‚s Special Recognition - is given ti a news web-site. In addition to current news Publico has some extraordinary stories and exemplary examples of data journalism.

First time a main award to a Russian newspaperWith Moskovskie Novosti, Moscow, for the first time a Russian newspaper is awarded with a judges’ special recognition. The page layout is very magazine-like and double-page infographics show exemplary visual journa-lism.

The principal prize winners Since there are great differences between local newspapers, regional newspapers, natiowide newspapers and weeklies, the principal prizes are awarded in four catego-ries. The following is granted for exemplary design and concept with the 14th European Newspaper Award :

European Newspaper of the Year,Category Local NewspaperHallingdólen, Norway

European Newspaper of the Year,Category Regional NewspaperLeeuwarder Courant, the Netherlands

European Newspaper of the Year,Category Nationwide Newspaperde Volkskrant, the Netherlands

European Newspaper of the Year,Category Weekly NewspaperWelt am Sonntag, Germany

Judges’ Special Recognition:Moskovskie Novosti, Russian Federation

Judges’ Special Recognition:publico.pt, Portugal

The European Newspaper Award aims at contributing to foster the sharing of informati-on about the conception and design of newspapers throughout Europe.

Members of the juryThis year, the 12 members of the inter-national jury came from seven countries: Norway, Denmark, the Netherlands, Belgium, Switzerland, Austria, Greece and Germany.

The jury-meeting took place in Duesseldorf, Germany.

The jury is made up of journalists, scientists and designers:

- Jan Nelis, De Tijd, Belgium- Theo Dersjant, Fontys School of Journalism, the Netherlands- Björn Heselius, Hufvudstadsbladet, Finland- Alie Veenhuizen, Leeuwarder Courant, the Netherlands- Prof. Joachim Blum, Medienberater, Germany- Eva Dähne, Stuttgarter Nachrichten, Germany- Detlev Scheerbarth, Märkische Allgemeine, Germany- Annette Milz, Chefredakteurin Medium Magazin, Germany- Martin Huisman, Het Nieuwsblad, Belgium- Katrin Nidzwetzki, Beobachter Natur, Switzerland - Dimitris Nikas, Ethnos, Greece- Walter Jensen, Bergens Tidende, Norway

Members of the jury are excluded from assessing their own newspaper.The competition is organised by newspaper designer Norbert Küpper from Meerbusch.

He co-operates with the journalist maga-zines “Medium Magazine”, Frankfurt, “Der Österreichische Journalist” (“The Austrian Journalist”), Salzburg and “Schweizer Journalist” (“The Swiss Journalist”), Oberuzwil.

In addition to the principal prizes, outstanding work in various categories, e.g. front pages, inside pages, infographics, typography, pho-tography, photo stories, supplements, special pages, receive “Awards of Excellence”.

An overview of the best European newspa-per concepts of the 15th competition will be added to the website www.newspaperaward.org by end of the year.The complete list of the winners is here: www.newspaperaward.org.

The award logo and some pages of the win-ners can also be downloaded there. All results from the beginning of the competition in 1999 are also documented on this website.

The award ceremony will take place during the „European Newspaper Congress“ which will take place in Vienna in May 5 and 6, 2014.

Jury statements to the principal prize

winners:

European Newspaper of the Year,Category: Local newspaper:Hallingdólen, Norway

Jury-StatementHallingdólen puts individuals from the region in the center of the coverage. These reports are highly visually supported: Photo-reports and visual storytelling are not exceptions, but they are used by the journalists as a regular journalistic repertoire.In addition to the daily news coverage Hallingdólen publishes supplements, which often contain local and historical issues. Often a combination of infographics, photo reports and texts is used: visual storytelling at its best.Last but not least: In the previous year, the subscription system was expanded. Not only the printed edition is now encluded in the payment, but also the version for online, mobile and tablet.

About the newspaperHallingdólen is published in Ål, Norway. This city is located in the centre of Norway, bet-ween Oslo and Bergen. Both cities are in a distance of 300 km. The newspaper is printed in half Nordic for-mat and is stapled. Hallingdólen is published three times a week and has a circulation of 9460 copies. Hallingdólen has 9 journalists , 1 photogra-pher and 2 layouters.European Newspaper of the Year,

laurDaG19. januar 2013Kroner 20Nr. 8 – 75. årg.hallingdolen.no

LEIAR: Med 1,7 millionar årlege passasjerar er Oslo-

Bergen ei mjølkekyr for flyselskapa.

SIDE 24-27

små og storespenner bogen

Bytte og reparasjoner på alle typer kjøretøy

Adresse: Sentrumsvegen 18, 3550 GolTelefon: 470 34 280Email: post@hallingdalbilglass.noWeb: www.hallingdalbilglass.no

3,25% Tilbodet gjeld i januar 2013

Fastrenteinnskot

www.sb1.no

Frå nyttår har alle heimetenes-tene i Hol kommune fått Geilotun som base. Arne Mørk i Hovet fryktar for konsekvensane etter erfaringane han gjorde sist helg. Nyheiter SIDE 10

Skeptisk til ny pleieteneste

Russtar opp til revypremiereTysdag har Halliingrussen 2013 premiere på årets revy, OppRusstning. Revysjefen Tommy Haugen og Turid Bråthen Haugo lovar nye takter. Kultur SIDE 38

Feira gjennomslaget i ØrgenvikatunnelenDen siste salva er avfyrt i Ørgen-viktunnelen. Det vart skåla på røysa etter gjennomslaget i den 3.700 meter lange tunnelen som blir ein del av den nye innkor-tingsvegen Sokna-Ørgenvika til nærmare 1,8 milliardar kroner. Nyheiter SIDE 4-5

Ferdig: Tunnelkontrollør Nils Trygve Gjeldokk avslutta yrkeskarrieren med gjennomslaget i Ørgenviktunnelen.

Hallingdal tingrett nektar Hol kommune å fremje ekspropria-sjonsskjønn for Odden-eigedom-men i Kleivi. Saksbehandlinga i kommunen får hard kritikk. Kommunen må også betale over 360.000 kroner i sakskostnader til motparten. Nyheiter SIDE 6

Ber Hol halde fingrane av fatet

Kvar femte bloddose til Ringerike sjukehus kjem frå Hallingdal. Nær 500 hallingar gir blod. Det er svært mange. Likevel er det stadig behov for nye blodgjevarar. Nyheiter side 15

Har blitt flinke til å gje blod

ivrig: Harald Tingstad frå Geilo er ein av mange faste blodgjevarar ved Hallingdal Sjukestugu.

ÅRETS LOKALAVIS

LAURDAG14. september 2013Kroner 20Nr. 107 – 75. årg.hallingdolen.no

LEIAR: Etter valet har dei stått i kø for å under-streke at dei også er om-bodsmenn for Hallingdal.

Deaf Aid-Maritsjokkert over misjonærdrap NYHEITER SIDE 14

Kundesenteret hjelperdeg når du er vaken

Tlf: 03202

7–24365

Din samarbeids-partner innen skifer,

stein og tilbehør

www.hallingstein.no

UNIKT OGRIMELIG

TIL SELSKAPOG MØTER

Eventyrgarden Huso Info: 32 02 31 03 el.

hallingbooking.no

LØRDAG 14. SEPTEMBER

HØST-MARKED

Hemsedal i dag!

Velkommen

Bytte og reparasjoner på alle typer kjøretøy

Adresse: Sentrumsvegen 18, 3550 GolTelefon: 470 34 280Email: post@hallingdalbilglass.noWeb: www.hallingdalbilglass.nowww.ramirent.no

Tlf. 32 07 57 86

RAMIRENT ER NORGESSTØRSTE UTLEIERAV BYGG-OG ANLEGGSUTSTYR

SKIFTAR BEITESIDE 16-17

Gol vidaregåande skule legg ikkje godt nok til rette for at elevar skal halde fram med

nynorsk som hovudmål. Det meiner Tonje Myre som er kontaktlærar og

norsklærar ved skulen. – Me må engasjere ungdom-men meir til å halde fram

med nynorsk. Eg trur mange elevar vil, seier ho. NYHEITER SIDE 10–11

POTENSIAL: Blir det lagt godt nok til rette for å velje nynorsk som hovudmål ved Gol vidaregåande skule? Nei, meiner norsklærar.

Vel bort nynorsken Kvifor går elevane over til bokmål når dei begynner på vidaregåande skule?

NYHEITER4 5NYHEITER laurdag 19. januar 2013laurdag 19. januar 2013

Men det gjekk ikkje lenge før han var tilbake i fjellet. Men denne gongen på andre sida av bordet. For han har vore leigd inn av Statens vegvesen som kontrollingeniør på Sokna-Ør-genvik-anlegget. Då den siste salva gjekk og det var gjennom-slag i den 3.700 meter lange Ørgenviktunnelen, var job-ben gjort for Gjeldokk – etter at han og geologen rutinemessig hadde vore framme på røysa, kontrollert og dokumentert.

Tunneldrivarane var ferdige med jobben. Dei hastar vidare til nye tunnelprosjekt, på Sval-bard og i Nord-Norge. Vegve-senet kan halde på Gjeldokk til ferien, men då er det slutt for godt.

Skålte på røysaHan har vore kontrollingeniør i Rallerudtunnelen og sist på

tunnelen gjennom Haverstin-gen, 70–80 meter under jernba-netunnelen som rallarane dreiv fram tidleg på 1900-talet.

Dei skåla sikkert på røysa dei også etter gjennomslaget, slik det vart gjort torsdag der gjen-nomslaget skjedde 1.500 meter inne i tunnelen frå Ørgenvika-sida. Tradisjonen tru var det noko brunt i glasa då anleggs-sluskane skålte.

– Men ikkje i glasa våre. Me i vegvesenet får ikkje smake, ler Gjeldokk omgitt av blide an-leggsarbeidarar med hovudlyk-ter. Slik det har vore gjennom eit langt anleggsliv.

– Triveleg– Arbeidet med Ørgenviktun-

nelen har vore problemfritt. Eit triveleg prosjekt, seier Gjel-dokk.

– Og no?Eg har ikkje tenkt så langt,

eg, seier han, og rettar på hjel-men.

– Men det blir iallfall noko betre tid til å danse springar.

Minisalve opnaMens det vanlegvis blir fyrt av salver på 1000 kg, var det berre ei liten på 40 kg som opna tun-nelen. Men det var uansett ein merkedag.

– No er det iallfall ingen tvil om at det blir ny veg, humra re-gionrådsordførar og ordførar i Hemsedal, Oddvar Grøthe.

Prosjektleiar Erik Furuseth

Ørgenviktunnelenn Ørgenviktunnelen er 3.700 meter lang.n Tunnelen går frå Ørgenvika og fram til Brekkebygda. Tunnelen har ein stigning på 3 prosent.n Det er to tunnelar på den nye vegen Sokna-Ørgenvika. Den andre er den 2,8 km lange Rallerudtunnelen, her var det gjennomslag 7. juni i fjor. n Mellom dei to tunnelane blir det fire felts veg.n Vegen blir 17 km lang, og vil korte inn reisetida mellom aust og vest med omkring 20 minutt.n Heile prosjektet vil koste i underkant av 1,8 milliardar kroner.

FAKTADå den siste salva small i Ørgenviktun-nelen, var det slutten på ein lang tunnel-karriere for Nils Ove Gjeldokk (65).

Arne Ole lindAhlaol@hallingdolen.no

For dette var den siste salva – også for han.

– Eg må seie det er litt spesi-elt å vere med på dette, smiler han.

For Nils Ove Gjeldokk frå Ål har det vore eit liv inne i fjellet. Frå han begynte som flisgut på Uste-Nesanlegget i 1964, til den siste salva i Ørgenviktunnelen torsdag, på det som blir den nye innkortingsvegen på Rv7 mellom Sokna og Ørgenvika.

– Eg har trivest inne i fjellet, seier han.

KontrollingeniørGjeldokk gav seg rett nok for eit par år sidan.

Siste salva for Nils Oven gir seg etter gjennomslaget i Ørgenviktunnelen n Eit langt liv i fjellet

Oddvar grøthe: – Eit kjempelyft

seier at ein ligg godt an tids-messig no. Det blir opning før sommarferien neste år.

er asfaltertI juni i fjor var det gjennom-slag på Rallerudtunnelen.

Etterarbeida på denne tun-nelen er kome langt, den er al-

lereie asfaltert. No tek arbeidet til med å isolere og «møblere» Ørgenviktunnelen.

– Takk for flott jobb, sa pro-sjektleiar Furuseth til tunnel-arbeidarane, dei aller siste ral-larane.

Det var grunn til å skåle inne i fjellet ein slik dag.

VeMOdig: Eit langt liv i fjellet er over for Nils Ove Gjeldokk.

gjennOMSlAg: 1.500 meter inne

i fjellet vart den siste salva avfyrt.

No ser hallingane bokstaveleg tala lys i tunnelen.– Dette er ein viktig dag, seier regionrådsordførar og ordførar i Hemsedal, Odd-var Grøthe.

Saman med ordføraren i Ål, Ivar Brevik, var han på plass då den siste salva small i Ørgenviktunnelen.

draumDet er ein gammal draum for hallingane som er i ferd med å bli realisert.

– Eg trur draumen går heilt tilbake til 1939, seier Grøthe.

– Det er rart å tenke på: Byggetida er kort, men det tek tid å få til noko. Derfor har ein att for å stå på og vere tolmodig.

Grøthe seier at Hallingdal

no går inn ei ny tid kommu-nikasjonsmessig.

innkorting på 20 minutt– Med innkortinga av vegen ved Ramsrudhellingane og ny veg mellom Sokna og Ørgenvika vil me få ei inn-korting av reisetida til Hal-

lingdal med omkring 20 minutt. I tillegg er vegen utbetra mellom Bergheim og Flå. Til saman blir dette eit kjempelyft. Det er moro når mykje politisk arbeid gir resultat. No står det att å få jobba fram Ringeriksbanen, seier Oddvar Grøthe.

På PlASS: regionrådsordførar Oddvar Grøthe (t.v.) og ordførar i Ål ivar Brevik.

16 REPORTASJE TORSDAG 10. JANUAR 2013

3

BREADALEN I ÅL: I dette områ-det vart det 11. november i fjor gjort ein observasjon på 200 meter av eit dyr som temmeleg sikkert var ulv.

2

Det er ikkje alltid like enkelt å stadfeste om observasjonar og spor verkeleg stammar frå ulv eller andre rovdyr.

Å spore etter ulven

ROVVILTKONTAKT: Hans Vidar Nestegard er rovviltkontakt i Hol og Ål.

LIV TORUNN TORPEltt@hallingdolen.no

Nokre gonger får rovviltkontaktane høyre om det lenge etterpå. Då er det for seint å spore på dyret, eller leite etter ekskrement.

– Får me beskjed med ei gong folk ser spor, eller observerer ulv og anna rov-dyr, kan me køyre sporing og sjå etter ekskrement med ei gong. Det er van-skeleg å spore etter det for eksempel har kome nysnø, eller at det har gått for lang tid. Ved hjelp av DNA-profi lane kan me seinare få danna eit bilete av slektskapen til dyret, seier Hans Vidar Nestegard, rovviltkontakt for Hol og Ål.

Fleire i fjor– Den ulven som vart observert i Dagali i mars, vart spora av Emil Steira i 3–4 kilometer. I tillegg vart det samla inn ekskrement til DNA-profi l. Me ventar dessverre framleis på svaret av dei prø-vene, fortel Nestegard. Han seier at det av og til kan ta litt tid før ein får tilbake-melding. – Det vart jo observert ulv ved Breada-len i Ål også. Den vart sett av ein hun-dekøyrar i november i fjor. Ho såg ulven på 200 meters avstand. Dess-

verre fekk eg beskjed fyrst ein månad etterpå. Då kunne eg ikkje reise opp og spore den. Den observasjonen blir regna for «antatt» sikker, men sidan me ikkje fekk spora dyret, eller sett etter ekskrement, kan det ikkje dokumente-rast, fortset han.

Kjem fyrst i høgda– Forskarane seier at når ulven kjem, så kjem den gjerne høgt i landskapet, dvs høgfjellet. Men ingen regel utan unn-

Vanleg skandinavisk gråulv (1) har ein langstrakt kropp, lange bein og meir eller mindre gule auge. Grunnfargen på pelsen er grå, men den har også innslag av kvit, svart og raudbrunt til gulbrunt. Haletippen er svart og halen kraftig og buskete. Leggane er lysare (nærast kvite) enn kroppen. Den norsk-svenske ulvestamma har eit mørkare band langs framsida av frambeina. Ulven er kraftigare bygd enn til dømes ein husky (2) eller Grønlandshund (3), og den er ca. 20 cm høgare. (Wikipedia)

Vm

1

KråkhamamarrKråkhama

ette områ-ovember irvasjon på dyr som var ulv.

3

LauvdalsbreadalsbreaLauauvdalsbreaalsbrevdavdalsbreadalsbre

BreadalenadaleBBlåbergigi

FossebreaossebrebFossebreaa

Søre e SkorveSø e S

Nørdre SkorveorvNørdre Skordre SReinsbotnanReinsbotnan

Svarabergetvarabergetaber

VermenutenmenVermenuteermenumen

Hengshovda

Fiskeløkhovdavda

Hausehovdaov

Fossedalenen

Bjørn (bakfot): Hann 19,5-26 cm. Ho 16-21 cm.

tak. Dei kan bli observert lenger nede i dalen fyrst også. Det kan i somme tilfelle vera vanskeleg å skilje mellom hund og ulv. Men folk må ikkje vera redde for å varsle dersom dei er usikre. Me som er rovviltkontak-tar heller ha for mange meldingar enn for få, seier Nestegard.

– Kva er hovudskilnaden?– Ulven har eit meir massivt hovud. Høgda frå bakken er også verd å merke seg. Opp til bogen er det gjerne rundt 80 centimeter.

Vil vera sikkerHans Vidar Nestegard fortel at han sjeldan kan vera hundre prosent sikker på konklusjonen når han for eksempel skal ta stilling til om dyr er tekne av rovdyr, eller ikkje.

– Mange lurer nok på kvifor eg ikkje seier så mykje. Til det er å seie at eg fort kan sjå kva som mest sannsynleg har vore på buskapen, men vil at eg vil ha det heilt klarlagt før eg kan gje ein kon-klusjon, seier han.

Nestegard fortel at han treng heile dyret for å sjå kva som kan ha teke det. Han har hatt tilfelle der han berre fekk sjå skjelettet på eit lam, men han kunne konstatere ut frå merke i hovud-skallen, at det var tatt av ørn.

– Folk trur ikkje at det er noko å fi nne, når berre skjelettet og skinnet ligg att. Men det er det, avsluttar han.

Sporing rovdyr Det er viktig at anten Statens Naturoppsyn (SNO), Direktoratet for naturforvaltning (DN) eller rovviltkontaktane får beskjed så fort som råd ved mistanke om synsobservasjon av rovdyr, eller spor etter rovdyr. Rovbasen har fem katego-riar på synsobservasjonar og sporing av rovdyr. Desse er; dokumentert, antatt, usikker, forkasta og feilmelding.Ved spor eller observa-sjon av rovdyr, er bilete god dokumentasjon.Det er Direktoratet for na-turforvaltning som har øvste ansvaret for overvaking av rovdyrMykje av den informasjo-nen som fi nst om rovvilt i dag, er basert på informasjon frå lokalbefolkninga.Metodane er sporing på snø, synsobservasjonar, dokumentasjon av skader på husdyr og tamrein, og under-søkingar av døde rovdyr.

FAKTA

LauvdalsbreaBreadalen

Vermenuten

REPORTASJE 17TORSDAG 10. JANUAR 2013

Jerv: Hann 7,5-10 cm. Ho 7-9 cm.

Ulv: Hann / ho 8,5-11,5 cm.

Gaupe: Hann 7,5-10 cm. Ho 7-9 cm.

28 29LAURDAG 22. DESEMBER 2012LAURDAG 22. DESEMBER 2012

For ålingen er det ein vesent-leg del av jula. Kor mange hefte han har, er han ikkje sikker på, men det er blitt ein del.

Han hugsar godt då han som liten gut fann ei gammal margarin-kasse med gamle julehefte frå 20- og 30-talet.

– Sidan då har eg vore i den verda, smiler han.

BarndomsminneHans fyrste møte med dei klassiske teikneseriefigurane i julehefta var stri-pene som vart trykt i vekeblada. Knoll og Tott og Fia og Fiinbeck i Hjemmet, Stomperud og Donald Duck i Norsk Ukeblad, og Nils og Blåmann i Illus-trert. Allers hadde også sine eigne teikneseriefigurar.

– Så snart vekeblada var tilgjenge-lege, var teikneseriestripene det fyrste me ungane slo opp på, seier Nesøen.

– Nydelege teikningarHan peikar og fortel. Opnar opp og viser fram artige striper. Det er ikkje

Kjell Nesøen har samla på julehefte sidan han var liten gut.TEKST: Abelone Å. Eiklid Foto: Sigmund Krøvel-Velle

Julenostalgi

gamal kjenning: Nr. 91 Stomperud pynter til jul i 1955. Serien starta i Norsk Ukeblad i 1937, og fekk eige julehefte året etter. Stomperud er fortsatt vernepliktig i 2012, og er den eldste norske tegneseriefiguren som framleis kjem med nye seriestriper.

– Det har teke litt av, men eg får meg ikkje til å kaste dei.

– Les du i dei gamle kvart år?– Eg tek fram eit utval kvar jul. Men

ikkje før vesle julaftan er det «lov» å begynne. Då eg var liten opna me dei aldri før.

Då set han seg ned og kosar seg med historiene.

– Det er noko av det heilt vesent-lege, å sitje inne dei stille juledagane og romjulskveldane og lese.

Mykje av samlinga har han fått av ein gjeng onklar. Far hans hadde elleve søsken, som var veldig glade i julehefte.

– Det gode sosiale samhaldet eg opplevde med familien i julehelga

står att som noko sterkt og godt inni meg. Julehefta er sentralt

i det, seier samlaren.– Har du kjøpt inn årets

hefter?– Nei, men det kan nok

hende eg får dei i gåve. Eg brukar å ønske meg jule-

hefte og snille barn, smiler han.

StorSamlar: Kjell Nesøen har mista teljinga på kor mange hefte han har. Men han får seg ikkje til å kaste eit einaste eitt. (Foto: Sigmund

Krøvel-velle)

tradiSjon: Knoll og Tott har fått mykje juling av Kaptein Vom opp igjennom åra. Her i jula 1938.

tvil om at han kan mykje, både om julehefta si historie og om liva til dei ulike karakterane.

Dei litterære julehefta kom fyrst, før teikneseriane dukka opp. Det begynte på slutten av 1800-talet i USA.

– Desse hadde ofte nydelege, fleir-farga teikningar på framsida, og veksla mellom religiøst, kulturelt og sosialt innhald. Også med eigne underhaldande og nyttige barnesider. Julenummeret av dei ulike vekeblada var også nydeleg utsmykka på fram-sida, ofte gjort av nokre av våre stør-ste kunstnarar som Erik Werenskjold, Theodor Kittelsen og Hans Gude, for-tel han.

Streken utviklaSå kom teikningane og snakkebo-blene. Knoll og Tott, Nr. 91 Stompe-rud, Peik, Tuss og Troll, Vangsgutane og Nils og Blåmann er berre nokre av seriane han har i samlinga. Den ivrige samlaren greier ikkje setje dei opp mot kvarandre og peike ut éin favoritt.

– Knoll og Tott og Stomperud

appellerte kanskje litt ekstra. Fia og Fiinbeck og Blondie var også moro-same, minnest han.

– Har streken utvikla seg?– Ja, det har vore litt begge deler. Då

fjernsynet kom vart kvaliteten på dei tradisjonelle teikneseriane redusert. Karakterane kom frå TV og ofte vart det veldig platt, seier han.

– Dei klassiske og beste var rundt 40- og 50-talet – så vart det dårlegare humor og den gode streken fall lik-som bort.

Førebileta er dei som teikna rundt 1950.

– Dei er reine kunstnarane, synest Nesøen.

– Har teke litt avSjølv om den gode humoren ein kan humre av har falle litt bort, må han fram-leis tilføre nye julehefte i samlinga. Då er det Knoll og Tott, Fiinbeck og Fia, Stomperud og Blondie som står på ønskjelista. Bunkane veks stadig.

Category: Regional newspaper:Leeuwarder Courant, the Netherlands

Jury-StatementThe Leeuwarder Courant has a readerfriend-ly format and a modern structure. Beneath the tradtional news pages the Leeuwarder Courant has in the centre always the picture of the day on which a story is told. This photo may come from various departments: News, Culture, Sports.Supplements are designed as pull-outs. The local section, Lifestyle and Home are typical daily pull-outs.All in all the newspaper is designed like a magazine. Also in the local section the news-paper becomes a magazine.

About the newspaperThe Leeuwarder Courant is published in tabloid format and is stapled. It has several sections which are designed as pull-outs. The newspaper has a circulation of 70,000 copies and 80 editors, 4 photographers and 4 layou-ters.European Newspaper of the Year,Category nationwide newspaper:

Tichelaarstopt metaardewerk

Midden in de crisis wendt het oudstebedrijf van Nederland (440 jaar) desteven. Niet alleen neemt het af-scheid van het seriematig geprodu-ceerde sieraardewerk, ook verlaatKoninklijke Tichelaar de geboorte-grond. De winkel sluit. Het eeuwen-oude complex aan de Turfmarktkomt te koop.

De productie wordt geconcen-treerd in het Panwerk, Tichelaars fa-briek net buiten het dorp. Het baan-verlies blijft beperkt tot 5 van de 52medewerkers. Maandag is het perso-neel ingelicht.

,,Toen ik in 1990 aantrad, haaldenwe 80 procent van onze omzet mettraditionele tegels en borden. Dat isnu nul’’, verklaart directeur Jan Ti-chelaar.

Er valt veel meer te verdienen methet bakken en glazuren van tegels enstenen in opdracht van architecten.Tichelaar maakt er furore mee in we-reldsteden als New York en Londen.Het zijn groeimarkten waarbij de di-recteur overtuiging voelt.

Die was al een tijdje weg bij de be-schilderde borden, kannen, schalenen vazen die de Makkumer plateel-schilders sinds eind negentiendeeeuw vervaardigen. Boeren en bur-gers, tot diep in de jaren zeventigverrukt van kleurrijke stukken kera-miek op de keukentafel en boven de

IRENE OVERDUIN

MAKKUM - Tichelaar in Makkumstopt met haringschaaltjes en tul-penvaasjes. De vraag is ingestort.De fabriek richt zich voortaan oparchitecten.

Fabriek zet vol in op architecten

schoorsteenmantel, raakten in enke-le decennia tijd verzoend met Azia-tisch lopendebandwerk van Xenos,Blokker en Hema.

,,Men is gewend geraakt aan lageprijzen. Onze prijzen hebben de in-flatie netjes gevolgd, maar wij wor-den toch ervaren als ontzettendduur.’’ Grote merken als Wedgwooden Villeroy & Boch maakten eerderhetzelfde mee.

Op Hemelvaartsdag gaat de win-kel nog één keer open. De hele maga-zijnvoorraad mag dan met kortin-gen van 50 tot 70 procent weg. Ge-schatte opbrengst: een paar ton.

Het besluit brengt opluchting. ,,Ja,op een bepaalde manier is dit bevrij-dend. Het is het einde van een tijd-perk.’’ Nooit meer telefoontjes overeen missend stuk in de collectie, ofbreuk in een geliefd kopje. ,,Daarging veel energie in zitten.’’

Bij het ontleden van het bedrijfenkele jaren geleden kwam Tiche-laar al tot het inzicht dat niet het le-veren van versierd keramiek de we-zenlijke waarde van de onderne-ming vormde, maar vakmanschapen kennis. Daarmee lag de weg ookmentaal open voor een afscheidenerzijds en nieuwe initiatieven an-derzijds.

De breuk kwam sneller dan gecal-culeerd. Eind vorig jaar, bij het op-maken van de boeken, diende zicheen verlies van €40.000 aan. Niet in-drukwekkend, maar samen met deschamele winstjes van de twee jarenervoor, ontstond een alarmerendbeeld. ,,Ik wist: ik moet nú sturen, nueen duw tegen het roer geven.’’> pagina 10 & 11

www.lc.nl

sinds 1752

woensdag 20 februari 2013

inhoud

inburgering

robeco

aris

het weer

-5°/ 2°

in het nieuwsGemeenten moeten snelnaar 100.000 inwoners p.2

fryslânDrents-Friese Wold eldoradovoor mountainbiker p.21

Integratiemigrantenhapert p.6

VerkoopversterktRabobank p.12

Vizier ophalve finalevan beker p.14

Onder boeren, wetenschappers, be-stuurders en weidevogelliefhebbersis veel ophef ontstaanoverhet uitrij-den van drijfmest. Aanleiding vormtrecent onderzoek van WageningenUniversiteit. Proeven in het Gro-ningseWinsummaken duidelijk datde uitstoot van het schadelijke am-moniak via de traditionele mest-sproeier eigenlijk reuze meevalt. Deuitstoot is beduidend lager dan demetingen in 1990 aangaven. Dievormdenwel debasis voorhet stren-ge ammoniakbeleid.Is destijds wel goed gemeten? Dat

vragen boerenbestuurders zich nuaf. Veehouders en loonwerkers be-kruipt het nare gevoel dat ze jaren-lang onnodig hebben geïnvesteerdin mestinjecteurs en sleepvoeten.Mestinjectie is verplicht op de zand-gronden en vanaf volgend jaar ook

op klei en veen. Op deze laatste tweegrondsoorten mag dit jaar ook nogmet een sleepvoet gewerkt worden.Die legt de drijfmest tussen de gras-zoden.Behalve de hoge investeringen

vergt het gebruik van deze mestap-paratuur veel brandstof. Bovendientast mestinjectie het bodemlevenaan, zegt voorzitter Douwe Hoog-land van de Noardlike Fryske Wâl-den. Deze agrarische natuurcoöpe-ratie in Noordoost-Friesland is al ja-renlang pleitbezorger vanhet bovengronds uit-rijden van mest.Zewordt daar-in nu ge-

sterkt door het Wageningse onder-zoek.Rendert Algra, beoogd voorzitter

van de Bond Friese Vogelwachten(BFVW), zou een terugkeer van demestsproeier toejuichen. Zijn be-langrijkste kritiek op de mestinjec-teur is niet zozeer dat dit apparaatjonge grutto’s en kievitten doodt –,,dat skynt wol mei te fallen” - maardat het bodemleven doodtwaardoorhet voedselaanbod voor deweidevo-gels vermindert.

AmmoniakdeskundigeWiebren van Straalen

van boerenorga-nisatie LTONe-derland

schat dat veehouders de afgelopentwintig jaar enkele honderden mil-joenen euro’s hebben geïnvesteerdna het verbod op de mestsproeier.Helemaal weggegooid geld was ditniet, want door de mestinjectie heb-ben de boeren flink kunnen bespa-ren op kunstmest. Hij sluit niet uitdat de oudemestsproeier terugkeertin combinatie met een nabehande-ling met water. ,,Het blijkt dat je zoook ammoniakvorming kunt voor-komen.Nederlandmoet inEuropeesverband de ammoniakuitstoot ver-minderen. Een teveel aanammoniakisnadelig voordebiodiversiteit indenatuur.”Naar aanleiding van de ophef stelt

woordvoerder Simon Vink van Wa-geningen dat er meerdere ammoni-akstudiesmoeten komen omdefini-tief conclusies te kunnen trekken. Zozullen op één locatie tegelijkertijdmetingenworden verricht via de ou-de methode en de nieuwe methode.Landbouwwoordvoerders in de

Tweede Kamer laten weten dat ze deuitkomsten van het Wageningse on-derzoek nauwgezet en met belang-stelling volgen.

Oude mestmethode beter voor vogels, schade voor milieu beperkt

AAN DIRK VAN DER MEULEN

LEEUWARDEN - Veehouders heb-ben mogelijk onnodig honderdenmiljoenen moeten investeren induremestinjecteurs die ookdewei-devogelstand hebben benadeeld.

Kans op comebackvan de mestsproeier

www.lc.nl

sinds 1752

zaterdag 12 januari 2013

inhoud

het weer-5° / -1°

sportZe maken Van Basten depis niet meer lauw p.22

fryslânZeilspektakel op Waddenzeemoet jeugd trekken p.29

Pioniers inhet samenbouwen

+

+

+

De barreElfstedentochtvan 1963

Kamperen envakantie opde Caravana

ADVERTENTIES

HEERENVEEN - Sven Kramergaat na de eerste dag van het EKallround in Heerenveen aan deleiding en lijkt op weg naar zijnzesde Europese titel.Hij toonde zich vrijdag op de 5

kilometer de sterkste met eentijd van 6.12,55 en maakte zo-doende de achterstand goed diehij had opgelopen op de 500meter.Concurrent Blokhuijsen pakte

op de 500 meter exact 3 secon-den voorsprong op Kramer,maar verspeelde die marge opde 5000 meter. Hij moet van-daag op de 1500 meter 0,79seconde goedmaken.> pagina 21 en 25

Kramer leidt naeerste dag EK

De mestinjecteur heeft de landbouw op kosten gejaagd.

Leeuwarder Courant - zaterdag 12 januari 2013 - bibu@lc.nl

LC2

in het nieuws

inhoud

gurbe

Loltjse bliuwt ivich jong

Konst nam de taken over van zijnkort daarvoor overleden collegeAnita Andriesen. Uit het over-drachtsdossier blijkt volgens dePVV dat Konst de verantwoorde-lijkheid droeg ,,voor het hele pro-vinciale grondbeleid’’.,,Zo wordt gesproken over aan-

kopen voor natuur, landbouw,glastuinbouw, waterwinning eninfrastructuur. Ook waarschuwt

het al voor actuele problemen enrisico’s met grondverwerving.’’In een deze week verschenen

onderzoek van Berenschot, waar-uit blijkt dat de politieke top vanhet Provinsjehûs ,,inadequaat’’handelde met grondhandel, staatdat Konst heeft verklaard dat hij,,uitsluitend verantwoordelijkwas voor grondaankopen in hetlandelijk gebied’’.Volgens de PVV gaat dat ver-

weer niet op. Berenschot vindtdat uit het overdrachtsdossierniet blijkt dat Konst de ,,provin-ciebrede’’ verantwoordelijkheiddroeg. > pagina 33

LEEUWARDEN – Hans Konst wasvan 2009 tot 2011 verantwoorde-lijk gedeputeerde voor grondbe-leid, concludeert de PVV opgrond van een provinciaal stuk.

PVV: Konst was welgrondgedeputeerde

werken^leven

sport

fryslân

sneon^snein

smaak^stijl

Cambuur: wordt het Lodeweges,Keizer, of wellicht Jans? p.24

Jarig Landustrie wil meerdan alleen lof en prijzen p.11

Het levenswerk vanmodelbouwerLex Schravendeel p.31

Vrijwilligers drukkenburenruzies de kop in p.39

Sexting: jongeren chanterenelkaar met naaktfoto’s op internetHet Haagse leven ende dilemma’s van devier Friese vrouwen inde Tweede Kamer

Nederlandse mode en Friesehutspot op beurs Florence

+

+

Opmars van de Belgischemode: kleur, comfort enmultifunctionaliteit

Lof en kritiek. Aanbevelin-gen en waarschuwingen.Enthousiasme en terug-houdendheid. Geven en

nemen. Het juryrapport over devijf steden die zich kandidaathadden gesteld voor de titelCulturele Hoofdstad van Europain 2018, zeilt op indrukwekkendewijze tussen Scylla en Charybdisdoor.In dit geval moest niet een

zes-, maar een vijfkoppig mon-ster worden ontweken. Boven-dien is het rapport een tussenfa-se. Met drie steden, waaronderLeeuwarden, moet de jury nogdoor tot begin september. Eennetelige kwestie derhalve voorde dertienkoppige jury.Die durft wel keiharde beslis-

singen te nemen: de bids vanDen Haag en Utrecht zijn als

respectievelijk te mondiaal en teoubollig weggezet. Leeuwardenmag zich best op de borst slaandat het nog meedoet. Nog maarluttele maanden geleden leekhet daar echt niet op.Maar de zelfgenoegzaamheid

mag niet te lang duren. Er iswerk aan de winkel. Veel werk.Met de opponenten Maastrichten Eindhoven heeft Leeuwardengemeen dat er nog intensief aanhet bid moet worden gewerktom, in de woorden van de jury,het kwaliteitsniveau te bereikendat zo’n veeleisende manifesta-tie vereist en om enige kans tehebben op een succesvolle vol-tooiing ervan.Alle drie de kandidaat-steden

moeten nog hard werken aan de

culturele dimensie. Eindhovenheeft met zijn proeftuinencon-cept van wetenschap, cultuur encreatieve innovatie nog geenrelevantie voor Europa aange-toond. En Maastricht is er in desamenwerking met Aken en Luiknog niet in geslaagd een bijzon-der artistiek programma van dehoogste kwaliteit te bieden.Dat laatste geldt ook voor

Leeuwarden. De jury toont dui-delijk sympathie voor de oplos-singen die Lwd2018 biedt voor deproblemen waarmee de dunbe-volkte en perifere regio’s inEuropa te maken hebben. Hetgemeenschapsdenken en derelatief soepele integratie vanetnische minderheden in Fries-land heeft indruk gemaakt.Maar het blijft in eerste in-

stantie een cultureel evenement,en dat dreigt ook in het bid vanLeeuwarden onder te sneeuwen.Lwd2018 ziet nog ‘groeimogelijk-heden’. Dat is mooi, maar hetklinkt niet ambitieus en urgentgenoeg. Leeuwarden moet nualles uit de kast halen om de titelin de wacht te slepen.Naast directeur-bestuurder

Oeds Westerhof zal een artistiekdirecteur van naam en faammoeten worden benoemd omculturele projecten van topkwali-teit op te zetten. Deze zal opdiverse terreinen van de kunsten- beeldend, podium, muziek -door de juiste mensen moetenworden bijgestaan. Een sugges-tie: Jos Thie is vrij.De tijd dringt. Eind juli moet

het definitieve bid klaar zijn.Winst zou, in zowel materieel alsmoreel opzicht, een opstekerzijn voor Leeuwarden en Fries-land.WIO JOUSTRA

Cultuur dreigtonder te sneeuwen

commentaar@lc.nl

commentaarLwd2018

+

Koos van der Sloot ende schaal van de tijd p.45

‘Het klokhuis’ gaat tegende verbraving in p.49

cultuur

media&amusement

Leeuwarder Courant - zaterdag 12 januari 2013 - bibu@lc.nl

in het nieuws 3LC

Door het grote aantal gewondenwaseen spreiding overmeerdere zieken-huizen noodzakelijk, meldt de Ge-neeskundige Hulpverlening bij On-gevallenenRampen (GHOR) Fryslân.Het dichtstbijzijnde ziekenhuis, deSionsberg in Dokkum, werd ontzien

om daar ruimte te houden voorlichtgewonden die zichmogelijk zelfzouden melden.De zeventien gewonde slachtof-

fers zijn uiteindelijk verspreid overdiverse ziekenhuizen in Groningenen Fryslân: Antonius Sneek (2), NijSmellinghe Drachten (2), MartiniZiekenhuis Groningen (1), Universi-tair Medisch Centrum Groningen(3), Medisch Centrum Leeuwarden(4) en De Sionsberg (5).Dat leidde tot onduidelijkheid bij

de familieleden van de slachtoffers,

zegt de GHOR, omdat onbekend waswaar hun gewonde familieledennaartoe waren gebracht en hoe hetmet ze ging. Politie en hulpverlenersmoesten die nacht een belrondema-ken langs de ziekenhuizen om teachterhalen wie waar lag.De hulpverlening is al met al snel

op gang gekomen en goed verlopen,aldus de GHOR. In de bewuste nachtreed een 42-jarige vrouw uit Dok-kum met haar auto in op een groepinwoners die even buiten het dorpjenaar een nieuwjaarsvuur keken.

Er vielen zeventien gewonden.Een man overleed later op nieuw-jaarsdag in een ziekenhuis. VolgensdeGHOR is de hulpverlening „voort-varend opgepakt”. Toen bleek dathet om een grote groep gewondenging, kreeg de Regionale AmbulanceVoorziening Friesland snel hulp vanziekenwagens uit Groningen, Dren-the en Flevoland. Ookwerd een trau-mahelikopter ingezet.Binnenkort volgt een uitgebreide

evaluatie van alle hulpdiensten diedie nacht actief zijn geweest.

AREND VAN DER MEULEN

RAARD - In de nacht na het zwareongeval bij Raardwas enige tijd on-duidelijk wie van de gewonden inwelk ziekenhuis lag.

Zoeken naar gewonden na ongeval Raard

Opnieuw is in Oosterwolde eenoverval gepleegd. Vrijdagmiddagom twintig over vijf bedreigde eenblanke man tussen de dertig enveertig jaar oud de medewerkersvan de Scapino aan de 13 April-straat in het centrum van het dorpmet een mes. Hij deed een greepin de kassa, stopte een onbekendgeldbedrag in een plastic tasje enging ervandoor. De man had eenbeige broek en een groene jas aanen droeg een zwarte sjaal voor zijnmond. De politie is een Burgerne-tactie gestart. Het is de derdeoverval in Oosterwolde in kortetijd. In november en decemberwerd het Esso-tankstation aan ’tOost overvallen.

Derde overvalOosterwolde

LEEUWARDEN – Zeker zeventighelden van 1963 komen op vrijdagin het Schaatsmuseum van GaukeBootsma in Hindeloopen bijeen omde barre Elfstedentocht van vijftigjaar geleden nog eens door te ne-men. Onder hen zijn in elk geval deeerste drie: Reinier Paping (81), JanUitham (78) en Jeen van den Berg(75). In de zaterdagbijlage sneon &snein blikt de LC terug op de barretocht van 1963. Slechts 57 wedstrijd-rijders en 69 toerrijders (van de9300 deelnemers) haalden op tijdde finish. > sneon & snein

Winnaars van1963 bijeen

ZOETERMEER – Nederlandse ex-porteurs van kaas, pothortensia’sen rund- of lamsvlees lopen straksettelijke miljoenen mis op de han-del met Noorwegen. Het land heeftde importtarieven op deze goede-ren met tientallen procenten ver-hoogd. De Noorse regering pro-beert zo de eigen boeren te be-schermen, maar hikt tegelijk zeerdicht aan tegen een conflict met deEuropese Unie. > pagina 11

Noorse heisa overkaas, hortensia’s

LEEUWARDEN – Leeuwarden dreigtde enige provinciehoofdstad vanNederland te worden zonder eenkoor dat de grote werken uit deklassieke muzikek kan uitvoeren.Koninklijk Toonkunstkoor Concor-dia is er niet gerust op dat het naeen aanpassing van de regels noglanger subisidie krijgt. Als dat in-derdaad het geval is dan valt voorConcordia het doek. > pagina 45

Einde dreigtvoor Concordia

WASSENAAR - Prins Floris en prin-ses Aimée verwachten half juli hunderde kind. Het paar heeft al tweedochters, Magali (5) en Eliane (3).Prins Floris (37) is de jongste zoonvan prinses Margriet en Pieter vanVollenhoven. Floris maakt geendeel uit van het Koninklijk Huis.

Derde kind voorFloris en Aimée

De Hooge Esch in Oosterwolde werd na de schietpartij van woensdag afgesloten.

Tientallen plastic zakken vol hen-neptoppen werden donderdagmid-dag tijdens een huiszoeking ont-dekt. Om hoeveel hennep het pre-cies gaat, wil de politie in belang vanhet onderzoek niet zeggen. De re-cherche is volgens buren de geheledag in en rond de woning bezig ge-weest met onderzoek.Of de moord ook te maken heeft

met de wiethandel, kan de politienog steeds niet zeggen. ,,We kijken erwel naar, maar hard bewijs daarvoorontbreekt nog”, meldt voorlichterJan Visser.

De bewoner van het pand aan deHooge Esch staat in de buurt bekendals wiethandelaar. Hij wordt door depolitie niet beschouwd als verdach-te. Hij is betrokkene, aldus Visser.Het huis werd vrijdag tot half vier ’smiddags bewaakt. De bewoners ver-blijven tijdelijk op een andere loca-tie.Ook de woning van Eken, aan de

Weidemaad, is donderdag uitge-kamd. Hier vond de politie niets dat

in het belang van het onderzoek kanzijn.Tot nog toe zit er een verdachte

(29) vast voor betrokkenheid bij dedodelijke schietpartij. Vrijdag be-paalde de rechter-commissaris datarrestatie van de man rechtmatig is.Begin volgendeweekwordt hij voor-geleid. Dan wordt bekeken of zijnvoorarrest verlengd wordt.Het Nederlands Forensisch Insti-

tuut in DenHaag heeft vrijdag sectieverricht op het lichaam van Eken.Naar verwachting worden de resul-taten hiervan in de loop van volgen-de week bekend.Het moordwapen is nog niet ge-

vonden. De politie spreekt van vuur-wapengeweld, maar buren die tentijde van de moord buiten stonden,op enkele honderden meters van demoordplek, zeggen geen schot ge-hoord te hebben. Mogelijk is er eenwapen met geluiddemper gebruikt.

VAN ONZE PROVINCIEREDACTIE

Wiethandelaaraan Hooge Eschgeen verdachtein moordzaak

Grote hennepvondst opmoordplek OosterwoldeOOSTERWOLDE – In en ronddewo-ning aan de Hooge Esch waar dezeweek Henk Eken (51) uit Oosterwol-de werd doodgeschoten, heeft depolitie een forse hennepvondst ge-daan.

LONDEN - In Groot-Brittanniëwordt zeer verdeeld gereageerd ophet eerste staatsieportret van dehertogin van Cambridge, bij onsbeter bekend als Kate Middleton.De kunstcriticus van het dagbladThe Times haalde vernietigend uitnaar de Schotse schilder Paul Ems-ley. ,,Hij doet haar veel ouder lijkenen laat haar ogen niet zo schitterenzoals ze in werkelijkheid doen.’’ Deechtgenote van prins William zelf istevreden met het eindresultaat,zegt de kunstenaar. ,,Ze zag er ver-rukt uit toen het doek werd ont-huld’’, verklaarde hij.

‘Portret maaktKate veel ouder’

Leeuwarder Courant - vrijdag 9 november 2012 - bibu@lc.nl

LC30 in het hart

Dat het Middelseehûs in Leeuwarden aaneen voorrangsweg staat, dat zal de voorbij-ganger voortaan weten. Het gebouw waarRijkswaterstaat zetelt is ingrijpend verbouwden sinds kort getooid met een koepel diehelemaal behangen is met voorrangsborden.Het is een kunstwerk van de Duitser HelmutDick, die in Amsterdam woont. De abstractevorm van het verkeersbord past verrassendgoed in een koepel, vindt hij. ,,Het hele ge-bouw krijgt er een nieuwe touch van. Ik hebhet speciaal voor dit gebouw en Rijkswater-staat ontworpen. Het had nergens anderskunnen staan.”

‘Gouden koepel’ metvoorrangsborden

Leeuwarder Courant - vrijdag 9 november 2012 - bibu@lc.nl

in het hart 31LC

Leeuwarder Courant - zaterdag 19 januari 2013 - sport@lc.nl

LC22 sport

Winterse dagen, al de gan-seweek.Helemaal langsde Hollandse ijsbanen.Onbewolkt, hemels. El-

ke ademhaling is te zien, vrieskoudelucht in een schemerig kunstlicht. InNoordlaren,Grams- enHaaksbergenis Anton Pieck de voornaamste in-spiratiebron: kerstversiering in debomen, gebreide truien en wollenshawls als hipste mode. Snert enchocolademelk blijken onuitputte-lijke energiedranken, een sappigerookworst het perfecte diner.

En toch zegt schaatsster CarienKleibeuker, topper uit het mara-thonpeloton: ,,Ik vind dit het meestonzinnige dat er is.’’

Natuurlijk begrijpt de Heeren-veense de Hollandse liefde voor dekou, de hang naar nostalgie, dedrang om wedlopen op natuurijs teplannen, liefst zoveel enzovaakmo-gelijk. Maar liever voelt ze dikke ijs-laag onder haar schaatsen. Een vlakkanaal, een perfecte plas, een prach-tig meer met besneeuwde randen,daar wil ze haar energie op kwijt.

Schaatspelotonslopen alsleukste hobby

RENZE LOLKEMA

Carien Kleibeuker heeft er al een heel schaatslevenopzitten, maar heeft nog steeds energie om de bestete zijn. Dat lukte twee weken geleden eindelijk. Nude vorst zijn intrede doet, wordt het leven van deHeerenveense nog leuker.

Carien Kleibeukerkijkt uit naar

lange tochtenop natuurijs

Niet op die ondergespoten beton-nen vloeren waar de minimale diktevan drie centimeter al voldoende isom het circus op gang te brengen.Hoe trots de ijsmeester vanNoordla-ren dinsdagavond ook was met deeerste natuurijsmarathon van dezewinter.

,,Ik begrijp wel’’, zegt Carien Klei-beuker, ,,dat het belangrijk is voordie mensen. En voor de sponsorsomdathet aandacht trekt.Maar voorons is het chaos. Kleine baantjes,amper kleedgelegenheid. Ik vind ereerlijk gezegd niets aan. Vorig jaarhadden we wedstrijden in Appinge-dam en Giethoorn, dat zijn pasmooie dagen. Dan wordt schaatsenop natuurijs pas echt leuk.’’

Als de kou in Nederland aan-houdt, dienen die klassiekers op be-vroren slootjes, grachten, plassen enmeren zich vanzelf weer aan. Mochtde dooi invallen dan kan het pelotonuitwijken naar de Weissensee. Opdat Oostenrijkse meer staan volgen-de week lange wedstrijden op de ka-lender.

EenOpenNK, een alternatieve Elf-stedentocht. Kleibeuker: ,,Prachtig.Hoe langer hoe beter. In zo’n weekop de Weissensee, tussen de wed-strijden door, sta ik ook op het ijs.Anderen gaan liever op de hometrai-ner zitten, ik ga het liefst zo ver mo-gelijk dat oneindigemeer op. Geluk-kiger kun je me bijna niet maken.’’

CarienKleibeuker is geenbeken-deNederlandse. En tochhad zedat kunnen zijn. De inRotter-dam geboren, in Eindhovenopgegroeide en in 2001 naarHeerenveen verhuisdeschaatsster, was begin deze

eeuw een aardig talent op de lan-gebaan (vierde op de 5000meter opWK afstanden in 2000 in Japan). In2006 haalde ze zelfs de OlympischeSpelen van Turijn. En hoewel ze daarin Italië in vorm stak, verknalde zehaar 5 kilometer. Kleibeuker werdtiende.

Inmiddels is ze 34 jaar, getrouwden moeder van Annemijn, eenkerngezonde, vierjarige dochter.

,,Ik beleef nu meer plezier aanschaatsen dan vroeger, denk ik. Ikvond het toen vooralmentaal zwaar.In 2001 kwam ik in de kernploeg bijIngrid Paul, maar ik heb ook bij Aartvan der Wulp en Peter Kolder ge-schaatst. Ik kanmakkelijk schaatsen,ben best sterk en kan een hoge piekaan.’’

,,Maar ik ben fysiek ook kwets-baar, iemand die gauw op het randjezit. Ik raakte dus overtraind. Dat ishetzelfde als overspannen zijn. Eniemand die overspannen is, denktniet meer normaal. Dus als ik bekaf

Schram was 35 jaar toen hijzijn eerste monsterrallyreed. Een droom was het

voor hem, maar het werd eennachtmerrie. In de derde etappebrak Schram zijn scheenbeen.Met een snelheid van rond de120 kilometer per uur zag hij inhet Marokkaanse Atlas-gebergteeen ‘bultje’ over het hoofd. Hij

lanceerde zichzelf en zijn motor-fiets. ,,Ik ben misschien wat teovermoedig geweest” verteldeSchram toen aan deze krant.Drie jaar daarvoor zat hij nognaast Anne Kies uit Appelscha inde vrachtwagen tijdens de Parijs-Dakar Rally.

De Dakar Rally van dit jaarkende voor Marcel Schoo, ookuit Wolvega, een vervelend ein-de. De trucker moest de strijd inde zesde etappe staken. AnneKies is nog wel in de race. Definish is vandaag in de Chileensehoofdstad Santiago.

De Dakar Rally eindigt van-daag. Simon Schram uit Wol-vega debuteerde in 1995 indeze rally die toen nog Grana-da-Dakar heette.

Simon Schram (rechts) samen met zijn vader tussen de crossmotors.

toen&nu

Ikwas net bezig ommijn rugte geselen in het krachthonktoen het Novumnieuws deruimte vulde. Doorgaans is

het nieuwsbulletin een hinderlij-ke onderbreking van de conti-nue stroommuziek die fitnessennog een beetje leuk maakt. Ikluister dan ook vaak met eenhalf oor, maar dat was dezewoensdag genoeg om te horendat Sylvie en Rafael het weergaan proberen.

Nu heb ik weinig met privé-dingetjes van bekende Nederlan-ders en vind ik het beroepsmatigbespottelijk dat er kranten zijndie dergelijk nieuws groot bren-gen. Maar ik wil het wel graagweten.

Volgens mij ben ik niet deenige. Eenmaal terug op mijnwerkplek nam ik de proef op de

som en meldde het nieuws – datlater herroepen werd, maar datterzijde – bij de dames van hetsecretariaat. Zij reageerden alnet zo verheugd als ik.

Waarom? Om Damian. DatRafael bij HSV niet meer kanpresteren omdat hij wegkwijntin zijn nieuwe appartement,doet me niets. Dat Sylvie doorhet vele huilen haar wallen nietmeer kan camoufleren, soit.Maar dat een kleine jongenstraks met een koffertje van hetene huis naar het andere hopt,begroot me.

Dat duurt overigens nietlanger dan tien seconden, maartoch. Hetzelfde geldt voor hetkroost van Lance A., die – Surpri-

se Surprise! - niet op een Whop-per en een McShake de Tourheeft uitgereden. Dat hij nu metde geïnjecteerde billen blootmoet, doet me weinig. Maar watbetekent het voor zijn kids?

Hij heeft er vijf bij twee vrou-wen. Luke en de tweeling Isabel-la en Grace waren erbij op 24 juli2005 toen hundaddywerd gehul-digd op de Champs-Élysées. Demeisjes, ik schat ze op de fotoeen jaar of vier, waren voor degelegenheid in gele jurkjes ge-stoken.

Bladerend door het publieke-lijke fotoalbum dat GoogleImages heet, tref ik Luke, Isabel-la en Grace nogmaals op eenfoto uit 2010 voor de teambusvan RadioShack. Luke draagt eenLivestrong-shirt, op de borst vande meiden staat pontificaal:Mydad rules.

Voor hen loopt een nieuwetelg, Max (1). Al hun namenstaan in cirkelvorm gegraveerdin de fiets van papa. De cirkelwordt gesloten door het woord-cinco, Spaans voor vijf, wantnummer vijf (Olivia) is al inaantocht. Vijf kids, allen trots ophun vader die zelfs bij Oprahmag komen…

Voor de gein tik ik Damianvan der Vaart in, nog zo’n poten-tieel slachtoffer. Scrollend komik langs honderden foto’s vaneen mannetje dat nergens omheeft gevraagd. Kind van eenster, hoe leuk is dat?

Het fotoalbum van mijn eigenjeugd is dun; ik was het derdekind. En van een doodnormaalstel. Met terugwerkende krachtben ik daar blij om.

> frederik.bierling@lc.nl

Kind van de rekening

Kind van een ster,hoe leuk is dat?

column

frederikbierling

Leeuwarder Courant - zaterdag 19 januari 2013 - sport@lc.nl

sport 23LC

de ze, in december 2008 beviel ze enniet veel later werd ze gevraagd haarvoormalige ploeggenotes van TeamVan der Wiel te helpen met de trai-ningen. Tijdens die trainingen deedze een opzienbarende ontdekking:ze reedhaar ex-collega’s er af. En tus-sen al die andere recreanten door,ontdekte zenog iets. ,,Ik kandit beterdan andere mensen.’’

,,Best jammer dat je daar zo laatachterkomt’’, zegt ze nu. ,,Ik was al-tijd onzeker en zat vol twijfels.’’ Tijdvoor een terugkeer derhalve.

Haar studie Master Zorgmanage-ment aan de Rotterdamse Erasmus-universiteit stond een comebackniet in de weg. Trainen en sportenbleek haar lichaamen geest hard no-

dig te hebben. Toch gaf er ze in 2011opnieuw de brui aan. Dat beviel tochniet. ,,Ben 1 januari weer gaan spor-ten, ik voelde me namelijk onge-

zond. Ik wilde weer wat doen. Als jeeen stukje gaat fietsen, haal je jehoofd leeg en je wordt er ook noglekker fit van.’’

Foske Tamar van der Wal, een vanvoornaamste vrouwen in het mara-thonpeloton, haalde haar over bijTeam Okkinga te komen, om haar tehelpen sprints af te maken. Kleibeu-ker kan haar energie weer kwijt. ,,Nuwil ikweerwinnen.Opdoorzettings-vermogen en volharding scoor ik al-tijd ontzettend hoog. Dat wilde ikweer eens laten zien.’’

Winnen in haar loopbaandeed Kleibeuker zoals eer-der gememoreerd amper.

Ook in de marathon lukt het haarbijna nooit een wedstrijd af te ma-ken. Bijna.Want tweeweken geledenwashet raak, ophet kunstijs vanAlk-maar.

Datwaskortnadat zeophetNKopkunstijs in Utrecht tweede was ge-worden, na een kolkende sprint te-gen onder meer winnares Rixt Meij-er. ,,Sprinten is niet mijn ding, ikmoet de rest slopen. In Utrecht hadik daar veel eerder mee moeten be-ginnen, in Alkmaar begon ik wel optijd. Net zo lang dat peloton slopentot je er definitief in je eentje van-door kunt gaan. Dat was echt tof.’’

Kleibeuker weet dus eindelijk watwinnen is. Komende weken op na-tuurijs kan ze wellicht haar slagslaan. Rest dan nog een dilemma.Hoe revancheert ze zich voor die de-ceptie in olympisch Turijn 2006?Qua leeftijd moet ze topfit kunnenzijn voor Sotsji 2014. En zoveel top-pers heeft Nederland niet op de 5 ki-lometer. Ireen Wüst reed afgelopenweekeinde tijdens het EK een adem-benemende race, 7.01,95.

Kleibeuker: ,,Het niveau van devijf kilometer is de laatste tijd welweer omhoog gegaan. Deze tijd vanIreen was echt geweldig.’’ Verder wilze er niet te diep op ingaan. Sotsji2014 leidt alleen maar onnodig af,net nu ze haar draai heeft gevonden.

Kleibeukers persoonlijk recordstaat op 7.02,38, dat was de winnen-de tijd tijdens het OKT van 2005waardoor ze een olympisch startbe-wijs voor februari 2006 opviste. Ditjaar deedKleibeuker een poging zichte melden voor het NK afstanden,maar tijdens een kwalificatiewed-strijd in Thialf overtrad ze de DokterBibber-regel. Ze gleed op het rechtestuk met haar schaats over de lijn:diskwalificatie.

Deze winter waagt ze nog een po-ging. Wie weet doemt Sotsji dan opaan de horizon. Maar, geleerd vanhet verledendat schaatsenvoorhaarvooral een mentaal zware sport is,zegt Kleibeuker nu: ,,Ik zie wel.’’

‘Ik cijferde mezelfweg, daardoor hadik geen controleover mezelf’

van een trainingskamp thuiskwam,moest ik eigenlijk rusten. Deed ikniet. Of ik reed vanuit Erfurt even open neer voor een marathon in Ne-derland.’’

,,Ik bleef prikkels zoeken, want ikzoek spanning. Klinkt raar voor ie-manddienu zo suf enburgerlijk lijktals ik.Maar ik gingondertussennaarfeestjes en bleef nog meer prikkelszoeken. Maar op een gegeven mo-ment was ik zo moe dat ik thuis detrap niet eens meer opkwam. En opmijnwerk (Kleibeuker is al ruim tienjaar fysiotherapeute, red.) kon ik meniet meer goed concentreren. Bo-vendien was ik niet meer gezellig, iklachte niet meer. En ik zag er nietuit.’’

Kleibeuker leerde zichzelf aardigkennen in die donkere periode. ,,Nukan ikwel zeggendat ikmealtijdwil-de conformeren aan de rest. Ik cijfer-de mezelf weg. Iedereen reed altijdvolgens hetzelfde trainingspro-gramma. Daardoor had ik geen con-trole over mezelf. Ik vertrouwde erook opdat het allemaalwel goed zoukomen, die trainers wisten toch welwaar zemee bezig waren?Weet je, ikhad een enorme drive, maar mis-schien was ik wel geen topsporter.De meeste topsporters willen win-nen, ik wilde niet verliezen. Geloofme, dat is een andere instelling.’’

Toch mag Carien Kleibeuker nogsteeds niet worden afgeschreven. In2007 stopte ze, een jaar later trouw-

Carien Kleibeuker met dochter Annemijn.

De Volkskrant, The Netherlands

Jury-StatementIn many European countries, nationwide published newspapers have a large amount of text and no sense of humor. De Volkskrant is here quite different: The front page is often a table of contents formed by photos and short headlines.The first inside pages contain always a topic of the day. Photos, infographics and alter-native story forms are used here very profes-sional.Background and opinion pages form a daily section of their own. A daily supplement is devoted to the topics of arts, media, food, film, lifestyle, fashion, photography, theater and television. All in all, de Volkskrant underlines that it is a nationwide published newspaper: quality content in a modern, magazine-like layout.

About the newspaperIn 2010 De Volkskrant changed to the tabloid format. The newspaper has a circulation of 262 537 copies. The circulation increased by 10,000 copies. The newspaper has a total of 180 editors, 8 freelance photographers and 10 layouters.

European Newspaper of the Year, Category

8(HLANRB!UUW

VU])+q-a-c-l-d

Volgens de flaptekst van deNederlandse vertaling vande roman Stonervan JohnWilliams gaat dat boek

over ‘het weinig opzienbarende le-ven van een weinig opzienbarendeman’.

Onjuist, Stonergaat over een op-zienbarend leven.

De boerenzoon Stoner wordt opeen universiteit aangeraakt doorhet wonder van de literatuur en hijbesluit geen boer te worden, maareen wetenschappelijke carrière nate streven. Hij trouwt met een

meisje dat niet van hem houdt, hijkrijgt een dochter, die eenvreemde voor hem blijkt te zijn, hijheeft een verhouding met een stu-dente, hij haat het hoofd van zijnvakgroep en wordt door dat hoofdgehaat. Dan sterft hij.

Maar zoals Nabokov schreef, hetgaat om de details.

Na het lezen van Stonerdacht ik:ik ben mijn tijd aan het verdoen, ikmoet leraar worden.

Als u een boek wilt lezen dat uwleven gaat veranderen, lees danStoner. Arnon Grunberg

DE VOLKSKRANT BV JACOB BONTIUSPLAATS 9, POSTBUS 1002, 1000 BA, AMSTERDAM REDACTIE@VOLKSKRANT.NL TEL.: REDACTIE 020-562 9222 KLANTENSERVICE 088-056 1561 BEZORGING 088-056 1555

Voetnoot Wonder

Jaargang 91108 pagina’sNummer 26965

€ 2,90

zaterdag&zondag12& 13 januari 2013

Pieter vanVollenhovenMartine Sandifort PaulBrill ThomasvanLuynAafBrandtCorstiusMacvanDinther

BOEK ONLINE of be l 0900 –9697

Skiën in ITALIË10-daagse busreis Val di Sole INCLUSIEF

Alléén op 1 februari, boek nu de laatste plaatsen!Alléén op 1 februari, boek nu de laatste plaatsen!

599

Zie www.kras.nl/41083

Gemeente Molenwaard

Secretaris

www.galangroep.nl

AdvertentieAdvertentie

Download de gratis app!volkskrant.nl/iphone volkskrant.nl/android

Advertentie

‘Inleveren?Ikdraaidriebanentegelijk’

ten eerste 7-9 vonk

BertWagendorpneemt hetop voorLanceArmstrong

Julian Assange?Die zit nog steeds inde ambassade van Ecuador

OlafTempelmanverkent het gelukkigste

land op aardemagazine

Interviewmet harpdivaLaviniaMeijer

magazine

v weekeinde

n Hoe hetpublieke ethosverdween uitNederland

nDe povereargumentenin het debatover beloningen

Dominique Weesieen anderetopverdienersin de publiekesector overhun salaris

8(HLANRB!UUW

UU^)+m-d-h-l-d

Jaargang 9248 pagina’sNummer 27168

€ 1,80

De politicoloog Pieter van Os publiceerde zater-dag een interessant stuk inNRCHandelsbladover het zogeheten ‘salonpopulisme’. Het ri-diculiseren van politici zou slecht zijn voor de

democratie; wie wil nog politicus worden als hoon jeten deel kan vallen, aldus Van Os.

Alles wat macht heeft klampt zich vast aan die machten ontwikkelt alleen al daarom ridicule trekjes. Hetaantonen van dat ridicule kent een eeuwenoude tradi-tie. Van Os meent kennelijk dat onze politici en onze de-mocratie zo zwak zijn dat zij geen kritiek kunnen ver-

dragen. Wat mij doet denken aan de synagoge, waar ie-dereen zag dat de rabbijn niet goed bij zijn hoofd was,maar niemand dat mocht zeggen.

De reëel bestaande democratie is in onze contreienstaatsgodsdienst. Er zijn genoeg mensen die hulpbis-schop willen worden. Een staatsgodsdienst zonderkerkverlaters lijkt me echter levensgevaarlijk.

Populisme is het prediken van comfortabele leugen-tjes. Het verspreiden van ongemakkelijke waarhedenheet kennisoverdracht.

Arnon Grunberg

DE VOLKSKRANT BV JACOB BONTIUSPLAATS 9, POSTBUS 1002, 1000 BA, AMSTERDAM REDACTIE@VOLKSKRANT.NL TEL.: REDACTIE 020-562 9222 KLANTENSERVICE 088-056 1561 BEZORGING 088-056 1555

Voetnoot Staatsgodsdienst

René Tigchelaar over armoede: ‘De verwarming ’s winters op 14 graden is wel koud’ p16

Vetgemeste oestersvinden gretiger aftrek

grote elektronicabeurs in berlijn v7

dinsdag 10 september 2013volkskrant.nl

ProRailpastdenieuwegespreks-regelsaandie treindienstleidersenmachinisten inachtmoetennemen.Getallenmogenweer fo-netischwordenuitgesproken.Denieuweregels schrevenondermeervoordatgetallengespeldmoestenworden. ‘Spoor 12’moestbijvoorbeeldwordenaangeduidals ‘spooreen-twee’.economie pagina 19

Gespreksregels ProRail

Spoor 1-2wordtweer 12

DeAmerikaansepresidentObamazoektnaarsteunvooreenstrafactietegenDamascus,wegensdeinzetvanchemischewapens.RuslandenSyrië

vechtenterugmeteendiplomatieksteekspel.Obamatoontzichsceptischmaarookontvankelijk.

ten eerste p6-7 nieuws, analyse en een reportage uit het hart van de vs

‘Ikhebnoggeenbesluitgenomenovereen

aanval.Wemoetenweldrukopdeketelhouden. ’

‘Eenaanvalzalrepercussieshebben.Dit iseenregiodieopontploffenstaat. Jekuntallesverwachten’

Bashar al-AssadPresident van Syrië

Sergej LavrovRussische minister van Buitenlandse Zaken

‘LatenwedechemischewapensvanDamascus

ontmantelen’

TijdtiktvoorSyrië

Barack ObamaPresident van de Verenigde Staten

Nieuwe gadgetsin de overtreffende trap

waarop u moet letten in het nieuwe oesterseizoen v2-4

Kunst Media Eten Film Leven Mode Fotografie Theater TelevisieWOENSDAG 7 NOVEMBER 2012

Keten zoektdesignerWAT H&M EN MARGIELA DOENDOEN ANDEREN OOK PAG 11

The Big BangTheory-theorieDE WETENSCHAPPER DIE ADVISEERTBIJ DE FAMEUZE SITCOM PAG 8

Tragiek van eencultschrijverHET VERHAAL ACHTER ‘ENIGE DEFEC-TEN’ VAN ROBERT LOESBERG PAG 4

Uw appelsap zit andersin elkaar dan u denkt

Foto Rein Janssen

Kunst Media Eten Film Leven Mode Fotografie Theater TelevisieWOENSDAG 3 OKTOBER 2012

Gezeur over hetnieuwe StedelijkZWAGERMAN HEKELT ZELF-INGENOMEN KUNSTKRITIEK PAG 5

Erotiekvolgens RodinZELFS OP ZWAKKE MOMENTENIS ZIJNWERK GOED PAG 4

MUMFORD&SONS

Illustratie de Volkskrant/ Foto HH

VIER STAMPENDE BRITSE FOLKROCKERS OVER HUN NIEUWE ALBUM

Memoires uitde wildernisBESTSELLEND ZELFHULPBOEKVAN CHERYL STRAYED PAG 6

Kunst Media Eten Film Leven Mode Fotografie Theater TelevisieWOENSDAG 24 OKTOBER 2012

Sssst...

MET DE DAG VAN DESTILTE IN AANTOCHT: WAT

DOET STILTE MET ONS?

Blue Dress, 2002 Foto Elspeth Diederix

DINSDAG 24 SEPTEMBER 2013

Vaatje buskruitop vioolBEDWELMEND STRIJKKWARTETVAN PIETERWISPELWEY PAG 11

Weerstationmet praatjesAPP HEEFT ZELFS VERSTANDVAN KLIMAAT ÍN HUIS PAG 8

Leven metde dagPARTNERS OVER HUN JONGE,DEMENTE WEDERHELFT PAG 4

Beeld Lucas van Esch, Hilde Harshagen

Kunst Media Eten Film Leven Mode Fotografie Theater Televisie

Weekly Newspaper:Welt am Sonntag, Germany

Jury-StatementAmong the weekly newspapers in Germany The “Welt am Sonntag“ is the classic sunday paper. Politics, coverstory, sports, business, culture, style, car and travel are the section names that show that in each issue a wide range of topics is covered.Specially the coverstory provides the reader with six pages with background to a single theme. Often, these pages are illustrated in an distinctive way. For example, also black and white photos are used.Visualization of topics, use of infographics in many sections, outstanding photographs – this are keywords of this modern weekly newspaper.

About the newspaperThe “Welt am Sonntag“ is published in the nordic format. Together with the tabloid sized newspaper “Welt am Sonntag kompakt“ it has a circulation of 401 518 copies.The newspaper is published in cooperation with other newspapers of Axel Springer AG.

Judges’ Special Recognition

BAYREUTH

René Kolloflucht überCastorf Seite 37

Trotz vieler staatlicher Leistungensind Familien finanziell nochimmer stark benachteiligt

V on kommender Woche anhaben Kinder von ein bisdrei Jahren erstmals einenRechtsanspruch auf einenöffentlich geförderten Be-

treuungsplatz. Angesichts der milliar-denschweren Investitionen von Bund,Ländern und Kommunen in den Ausbauder Krippenplätze ist die Diskussionwieder neu entfacht, wer in der Bundes-republik die größten finanziellen Lastenträgt: Familien oder Kinderlose. Letzterefühlen sich angesichts der 156 familien-politischen Leistungen des Bundes überGebühr in Anspruch genommen.

Tatsächlich jedoch leisten Familienden mit Abstand größten Teil der Steuer-und Sozialabgaben. Das belegen Berech-nungen von Sozialforschern. Nach Anga-ben des Bochumer Professors für Sozial-ökonomie Martin Werding, der zurzeitim Auftrag der Bertelsmann-Stiftung aneiner umfassenden Studie zu diesemThema arbeitet, zahlt ein durchschnittli-ches Kind im Laufe seines Lebens „weitüber 50.000 Euro“ mehr in die Sozial-kassen und ins Steuersystem ein, als esan Zuschüssen für Betreuung und Bil-dung erhalte. Für die Eltern ist das Auf-ziehen von Kindern mit finanziellen Ein-bußen verbunden. Das gilt vor allem fürdie Mütter, die durch Erziehungsauszei-ten deutlich weniger Rentenansprücheerwerben als kinderlose Frauen, die ihrLeben lang in Vollzeit arbeiten.

Bundesarbeitsministerin Ursula vonder Leyen (CDU) bezeichnete dies ge-genüber der „Welt am Sonntag“ als „Ge-rechtigkeitslücke“ im Rentensystem, diedie Regierungskoalition in der nächstenLegislaturperiode schließen wolle. Fi-nanzminister Wolfgang Schäuble (CDU)kündigte an, Erziehungszeiten in derRente besser als bisher anerkennen zuwollen. „Angesichts der guten Finanzla-

ge unserer sozialen Siche-rungssysteme ist das auchfür die Rentenversicherungfinanzierbar“, so Schäuble.Von der Leyen dagegen setztauf ein gesetzlich verankertesRückkehrrecht von Teilzeitkräften inVollzeit, um die Rentenlücke von Müt-tern zu schließen. Sowohl Regierung alsauch Opposition kündigten mit Blick aufdie im Herbst anstehende Bundestags-wahl an, Familien auch an anderen Stel-len entlasten zu wollen – was indirekt ei-ne Belastung von Kinderlosen bedeutet.„Im Steuersystem muss gelten: je mehrKinder, desto weniger Steuern auf dasselbst verdiente Einkommen“, sagte vonder Leyen. Dafür solle nicht nur eineErweiterung des Ehegatten- auf einFamiliensplitting sorgen, sondern auchmehr Investitionen in Kitas und Ganz-tagsschulen. Schäuble sagte, Kinder soll-ten steuerlich besser berücksichtigt wer-den, indem ihnen ein Grundfreibetragauf dem Niveau Erwachsener einge-räumt werden sollte.

Auch der Kanzlerkandidat der SPD,Peer Steinbrück, will Familien stärkerentlasten. Im Gespräch mit der „Welt amSonntag“ kündigte er an, im Falle einesWahlsiegs „Schritt für Schritt eine Ge-bührenfreiheit für Kitas“ durchzusetzen.Finanziert werden soll das mit „Steuer-erhöhungen für einige wenige“.

Die Forderungen des SozialverbandesVdK gehen darüber noch hinaus: „AlleBildungseinrichtungen, nicht nur dieSchulen und Universitäten, auch Kinder-gärten und Kinderkrippen sollen imGrundsatz kostenfrei sein“, sagte VdK-Präsidentin Ulrike Mascher. Die famili-enpolitische Sprecherin der Unions-Bundestagsfraktion, Dorothee Bär(CSU), fordert darüber hinaus eine fi-nanzielle Entlastung von Familien durchniedrigere Verbrauchssteuern für Baby-produkte.

Der StaatbevorzugtKinderlose

TRICKFILM

Wie derStruwwelpeterzu Disney kam Seite 40

PORSCHE

Kein Auto,sondernein 911er Titelthema

Steinbrück danktEdward SnowdenSPD-Kanzlerkandidat Peer Steinbrückhat dem amerikanischen WhistleblowerEdward Snowden für seine Enthüllungenim NSA-Spähskandal gedankt. „Snowdenhat ein Maß an zivilem Ungehorsam ge-

zeigt, das ich bewundere“, sagteSteinbrück der „Welt amSonntag“. Snowden müsseklar gewesen sein, dass ermit seinem Handeln gegengeltendes Recht in den USAverstoße. „Umso stärkerrespektiere ich, dass er seinWissen über die Machenschaf-ten der NSA trotzdem öffentlichgemacht hat. Ohne seine Zivil-courage würden wir die jetzige De-

batte um die Sammelwut von Daten unddie Verletzung von Privatsphäre nichtführen. Dafür sollten wir Snowden dank-bar sein.“

Steinbrück forderte Kanzlerin AngelaMerkel (CDU) zu einem offensiveren

Umgang mit Washington auf. Mer-kel sei „im Verhältnis zu den USAsehr unkritisch“, sagte er. DieKanzlerin gehe mit dem Abhör-

skandal „mehr als lässlich“ um. „InDeutschland fanden und finden mas-

sive Grundrechtsverletzungen durchausländische Nachrichtendienste statt.Wir sind ganz offensichtlich nicht Herrim eigenen Haus!“ Er erwarte von Mer-kel deutlich mehr Engagement. Es geheum „aktive Aufklärung, nicht passivesAbwarten“.

Der Siemens-Vorstands-vorsitzende Peter Lö-scher wird nach Infor-mationen der „Welt amSonntag“ seinen Postenabgeben. Nachfolgersoll Finanzvorstand JoeKaeser, 56, werden, hießes am Samstagabend inKreisen des Unterneh-mens. Darauf hatte sichder Präsidialausschuss des

Aufsichtsrates am Samstag geeinigt. DieBeschlüsse sollen auf der Aufsichts-ratssitzung am Mittwoch kommenderWoche endgültig getroffen werden. Der55-jährige Löscher musste jüngst einge-stehen, dass er sein Ziel von zwölf Pro-zent Umsatzrendite im kommenden Jahrnicht erreicht. Drei der vier Siemens-Sparten hatten die Vorgaben verfehlt.Nur die Gesundheitssparte liege im Kor-ridor. Löscher war zunächst nicht bereit,seinen Platz zu räumen. Sein Vertragläuft offiziell bis 2017. gheg

Siemens-Chefmuss gehen

A ch, der Mensch, stetsvom Wetter bedroht undkritisch ob der Aussichten. Puh,

stöhnt Homo klimatiensis horribilis, die-ser satte Sommer, Saharahitze, Affenhit-ze, Bullenhitze, Hundstage, jedenfallstierisch unangenehm, puh, ja bäh. Undjetzt wird es richtig schlimm! 36 Grad,37 Grad im Schatten. Die Franzosen sa-gen dazu Krepier-Hitze, die Italiener sin-gen von caldo infernale, Höllenhitze. Wirbrennen darin.

Jedenfalls durchleidet Deutschlandeine echte Bewährungsprobe, die Tem-peraturen können 40 Grad Celsius errei-chen. Vielleicht werden die Rekordmar-ken von 40,2 Grad aus dem Jahrhundert-sommer 2003 übertroffen. Karlsruheund Freiburg bangen um den Verlust desTitels Hitze-Meister. Jetziger Favorit:Cottbus in Brandenburg.

38 Grad, 39 Grad. Es ist noch nichtganz so, dass die Frühstückseier sich imWasser von allein kochen, aber es wirdallerorten sehr heiß. Eier-Hitze-Vergleiche sind üb-rigens zulässig, seitFriedrich Nietzsche1887 per Brief analy-sierte: „LieberFreund! Welch einSommer! Ich den-ke Sie mir imZimmer sitzend,mehr Omelette alsMensch.“ Keine Frage:

Wer heute ins Freiegeht, fühlt sich wie in die

Pfanne gegossen, kann sonnengelbund kröselig werden.

Um der Omelettisierung zu entgehen,benötigt man heute vor allem viel Was-ser. Hobbybastler fertigen sich damit ei-nen begehbaren Kühlschrank. Mannimmt gut 120 Liter und friert diese. 40Eiswürfel haben ein Vo-lumen von einem Liter,das haben wir zur Vorbe-reitung in der Küche aus-probiert, macht also 4800Würfel insgesamt. Dieseschütten wir in die Bade-wanne und dann flugs hi-neinsetzen. Nun sind 4800Eiswürfel nur langsam her-zustellen, womöglichschmelzen die erstenExemplare bereits, wenndie letzten fertig sind, zuzweit eisbaden spart Ener-gie und wärmt ein wenig.Wir stellen uns Kleopatra

vor, wie sie im nichteben kühlen Ägyp-

ten im Esels-milch-Eiswür-fel-Bad planschtbis zur Fröstelung. Zugegeben:

Hitze macht auch das Gehirnmürbe, und wir können dem ge-

neigten Leser bei gefühlt weit mehrals 39 und 40 Grad keinen unfallfreien

Ausgang dieseskleinen Textes

voraussagen.Deshalb schnell noch ein

paar Alternativen. Für den Gipfelder Zugspitze sind satte 17 Grad Celsiuszu erwarten, fast eine Rekordmarke. DieSkihalle in Neuss meldet konstant vierGrad minus, Speiseeis-Temperatur.

Hauptstädter versammelnsich am besten im bekanntfrostigen Tief-Bereichdes Hauptbahnhofs.

ReisefreudigeFreunde der Abküh-lung müssen ins ge-lobte Land derschlechten Witte-rung, nach Eng-land. Dort werdenderzeit interessanteRegenstürme bereit-gehalten, auch Wolken undWind. Miesepeter-Wetterist bekanntlich dann Wohl-fühlwetter, wenn dasWohlfühlwetter die Gren-zen des Schicklichen über-schreitet. Der Menschfühlt eben so.

Was aber das Schönstean jedem Wetter ist? Es geht vorüber.Immer. Bis dahin gilt: Wie gut, dasses Sommer ist. Und schönen Sonntagauch. krei

40 Grad im Schatten? Heutekönnte der wärmste Tag allerZeiten in Deutschland sein

Eis & heißHITZEWELLE

WAMS_Dir/WAMS/WSBE-HP28.07.13/1/TITBE DSCHWARZ Artdirector Textchef ChefredaktionChef vom Dienst

1 *

Tel. (+49) 7231 - 28 40 128 • www.wellendorff.de

MONTBLANC NICOLAS RIEUSSECCHRONOGRAPH AUTOMATIC In Deutschland leben immer mehr Ve-

getarier. Das haben Wissenschaftlerder Universität Göttingen herausge-

funden. Vegetarier sind Menschen, die To-fu in Würstchenform zu sich nehmen. Sieessen vom Hamburger nur das Brötchenund den Salat und diese merkwürdige So-ße, die wahrscheinlich aus Antimaterie be-steht. 35 Prozent der Menschen sind Flexi-tarier, das heißt, sie verzichten bewusst auf jedeszweite Schnitzel und nehmen vom Hackbraten nurdie Hälfte. In Zukunft wird es in Restaurants Nicht-fleischesserbereiche geben, denn Vegetarier wollenkeinen Platz mit Schnitzelblick. Für Veganer ist esgenauso unzumutbar, neben Vegetariern zu sitzen,und Frutarier brauchen einen abgetrennten Raum,wo sie nicht vom Tofugestank belästigt werden. Alle

Fensterplätze sind dagegen reserviert fürMenschen, die sich nur von Licht ernähren.Die nachlassende Begeisterung für gut ge-würzte tote Tiere bringt große Probleme mitsich. Unser Land ist darauf angewiesen, dasswir die Tiere, die hier angebaut werden, re-gelmäßig aufessen, sonst gibt es bald zu viele.Das natürliche Gleichgewicht zwischenSchlachtvieh und Mensch kommt durchei-

nander. Schuld sind die Beilagenesser. Je gebildetersich jemand vorkommt, umso weniger Fleisch isst er.Die Doofen hauen sich die Schnitzel, Koteletts undPressköpfe rein, weil sie noch nicht mal wissen, wieman Vegetarier schreibt. Doch viele Vegetarier habeneinfach Schiss, sie glauben an Wiedergeburt und be-fürchten, als Kalb auf die Welt zu kommen und alsWiener Schnitzel begraben zu werden.

Fensterplatz mit Schnitzelblick

EM-FINALE

Heute wollen sieden Titel holen

Seite 19

NR. 30 AUSGABE B * SONNTAG, 28. JULI 2013 PREIS D € 3,30

Artdirector Textchef ChefredaktionChef vom Dienst

Deutschland soll ein Land mit sauberer, billiger Energiewerden. Wie, das weiß die Bundesregierung auch nichtgenau. Energiewende heißt bislang: Explodierende Kosten,widersprüchliche Konzepte, Blockierer undGegenblockierer – und ein Umweltminister, der versucht,all das in den Griff zu bekommen Von Marc Neller

LangeLeitungen

WELT AM SONNTAG 2 . DEZEMBER 2012 SE ITE 19

TITELTHEMA

WAMS_Dir/WAMS/WSBE-HP02.12.12/1/Thema1 CCI

19

Als Peter Altmaier wieder einmal wählen musszwischen Kampf und Kapitulation, sitzt er in ei-nem schlossähnlichen Saal, eingesunken in ei-nen Sessel, zwischen Marmorsäulen und Leder-sitzgruppen und sieht müde aus. In seinen Au-genhöhlen nisten dunkle Schatten, seit Tagenplagt ihn eine Erkältung.

Es ist ein Novemberabend in einem vorneh-men Berliner Hotel. Etwa 50 geladene Gästesind in diesem Raum in Ledersitzgruppen, dasLicht ist gedämpft, auf den Tischen stehen Ker-zen und Sektkühler. Die meisten Männer hiersind einflussreiche Vertreter der deutschenWirtschaft, gekommen, um dem Bundesum-weltminister Fragen zu stellen. Vor allem eine.Ob ihm und seiner Regierung dieses angeblicheJahrhundertprojekt gelingt, ohne Deutschlandgroßen Schaden zuzufügen.

Altmaier sagt, die Energiewende sei wichtig,weil es immer weniger Öl und Gas zu förderngebe und Öl und Gas deshalb irgendwann prak-tisch unbezahlbar würden. Dass die Energie-wende nur gelingen könne, wenn alle dazu bei-trügen: die Politik, die Unternehmen, die Bür-ger. Er hat das in den vergangenen Monaten auf

Dutzenden von Veranstaltungen so gesagt. Din-ge, an denen man sich als Politiker nicht ver-brennt. Dann aber entscheidet sich Altmaier fürden Angriff. Er sagt, die Generation Adenauerhabe das Wirtschaftswunder gehabt, die Gene-ration Kohl die deutsche Wiedervereinigung.Was seine Generation leisten könne, ihr Ver-mächtnis, das sei die Energiewende. „Ich ver-binde mein politisches Schicksal damit, sie aufden richtigen Weg zu bringen.“

Es ist in diesem Moment zwar nicht ganzklar, was der Satz bedeuten soll. Niemand weiß,ob Altmaier in einem Jahr, nach der Bundes-tagswahl, überhaupt noch Umweltminister ist.Wer in den vergangenen Wochen die Nachrich-ten verfolgt hat, könnte ihn entweder um sei-nen Optimismus beneiden, an seinem Verstandzweifeln oder ihn für jemanden halten, der sichaus taktischen Gründen ein wenig Pathos ge-gönnt hat, an das sich im Zweifel schon keinererinnern wird.

Der Strompreis ist auf Rekordhöhe gestiegen.Das war eines der großen Themen der vergan-gen Wochen. Die Wirtschaft sieht den StandortDeutschland gefährdet. Manche Unternehmenentledigen sich mit Tricks der Abgaben, die sieeigentlich zur Finanzierung der neuen Öko-strom-Welt beisteuern müssten. Verbraucher-schützer rebellieren. Die Angst vor einem flä-chendeckenden Stromausfall geht um. Die bis-herigen Pläne von Bund und Ländern wider-sprechen einander so grundsätzlich, dass esaussieht, als gäbe es 17 Energiewenden, für je-des Land eine. Vielleicht sogar eine eigene fürjede Kommune. Es gab deshalb Anfang Novem-ber ein Treffen im Kanzleramt, das ohne fassba-res Ergebnis blieb. Es wirkt, als stünde die Bun-desregierung ihrem angeblich wichtigsten in-nenpolitischen Vorhaben hilflos gegenüber.

Eineinhalb Jahre sind vergangenen, seit es inFukushima, Japan, eine Explosion in einemAtomkraftwerk gab und in Deutschland dieKanzlerin über Nacht von einer Atombefürwor-terin zu einer Gegnerin wurde. Im Jahr 2022soll das letzte deutsche Atomkraftwerk stillge-legt werden. Das immerhin steht fest. Wie dieseEnergierevolution darüber hinaus aussehensoll, davon haben Union und FDP noch keineklare Vorstellung. Sie haben auch niemandenbestimmt, der sich als oberster Planer um dasVorhaben kümmern soll und den entsprechen-den Rückhalt hat.

Altmaier ist derjenige, den die Deutschen amehesten für diesen Chefplaner halten. Seit ervor fünf Monaten das Amt übernommen hat, ister barfüßig durch das Wattenmeer gestapft, hatauf Äckern und auf hoher See vor Windrädernposiert, Firmen und Ministerpräsidenten be-sucht. Die Bilder waren in allen Zeitungen undim Fernsehen zu sehen. Er ist beliebt, er ist einVertrauter Merkels, und er nimmt die Hoheitüber die erneuerbaren Energien für sich in An-spruch. Mit Interesse und Detailkenntnis hat erFachleute überzeugt, auch solche, die anfangshofften, der neue Minister möge wenigstenskeinen irreparablen Schaden anrichten. Dochaußer Altmaier fühlen sich noch mindestensvier Kollegen zuständig, ohne die er nichts aus-richten kann: der Wirtschaftsminister für denAusbau der Stromnetze und für die klassischenEnergieversorger, der Verkehrsminister für dieStandortplanung, die Landwirtschaftsministe-rin für Belange wie Biogas und die Forschungs-ministerin für die Entwicklung neuer Technolo-gien. Die Bundesländer kommen noch dazu.

All das erklärt, warum der Bund beispielswei-se noch immer mit vielen Milliarden den Aus-bau der Fotovoltaik fördert, die zwar sehr teuerist, bisher aber nur wenig zu einer verlässlichenStromversorgung beiträgt. Es erklärt auch, wa-rum weit vor der Küste ständig neue Windräderin den Meeresgrund gerammt werden, teilweiseaber die Leitungen fehlen, die den Strom dort-hin transportieren, wo er gebraucht wird. Unddas sind nur zwei von vielen Beispielen, die ei-ne der wichtigsten Fragen aufwerfen: ob dasGeld, das die Deutschen mit ihrer Stromrech-nung bezahlen, sinnvoll ausgegeben wird.

Leider nicht immer, sagt Altmaier, bevor ersich an einem mit Terminen vollgestopften No-vembertag von seinem Fahrer vor seiner Berli-ner Wohnung absetzen lässt. Er wird nachFrankfurt fliegen, wo ihn der Chef einer mittel-ständischen Firma und ein Parteifreund erwar-ten. Er soll reden, über die Energiewende na-türlich. Sein erstes Ziel hat er erreicht. DieEnergiewende ist inzwischen mehr als nur einWort. Es wird sehr viel über sie gesprochen undgestritten.

Es ist ein Anfang, der schwierigere Teil be-ginnt gerade erst. Wichtige Entscheidungenstehen an. Altmaier braucht Gesetze, damit dieSubventionen für die erneuerbaren Energienbeherrschbar bleiben und damit die Stromprei-se. Bis jetzt hat die Förderung der erneuerbarenEnergien mehr als 200 Milliarden Euro gekos-tet, wenn man alle verbindlichen Zusagen fürdie kommenden Jahre mitrechnet. Altmaierbraucht Gesetze, damit Stromleitungen gebautwerden. Und Mitte Dezember wird er eine amt-liche Mängelliste in der Hand haben. Die Bun-desregierung hat ein Zeugnis bestellt, sie willwissen, wie es um ihre Energiewende steht. Dievier Gutachter, größtenteils in allen Lagern ge-schätzte Experten, werden der Politik einigeVersäumnisse vorhalten und sie auffordern, ei-lige Aufgaben zu erledigen. So viel steht nachInformationen der „Welt am Sonntag“ schonfest.

Manche Probleme sind bekannt, über anderewird nicht so gern gesprochen. Wer Tagungenbesucht, Einladungen folgt, sich mit Wissen-schaftlern, Politikern und Umweltschützerntrifft und sich mit Industriemanagern, Energie-versorgern und Lobbyisten verabredet, stößtauf Überraschungen. Man bekommt interne Pa-piere zugespielt und erfährt beispielsweise, wiegroß der Unterschied zwischen einer öffentli-chen Stellungnahme und der tatsächlichen Hal-

A

WAMS_Dir/WAMS/WSBE-HP02.12.12/1/Thema2 CCI Artdirector Textchef Chefredaktion

20

Chef vom Dienst

WELT AM SONNTAG NR. 49 2 . DEZEMBER 201220 TITELTHEMA

MEINMEINMEIN SMARTPHONE,SMARTPHONE,SMARTPHONE,MEINMEINMEIN LAPTOPLAPTOPLAPTOP,,,LAPTOP,LAPTOPLAPTOPLAPTOP,LAPTOP,LAPTOP,LAPTOPLAPTOPLAPTOP,LAPTOPMEINMEINMEINMEINMEINMEIN HERZ FÜR KINDER.HERZ FÜR KINDER.HERZ FÜR KINDER.HERZ FÜR KINDER.HERZ FÜR KINDER.HERZ FÜR KINDER.

JETZT EINKAUFEN UND GUTES TUN MEINPAKET.DE SPENDET 10 %IHRES EINKAUFSWERTES AN „EIN HERZ FÜR KINDER“.

Siesh

oppen –wir spend

en!

fenheit übel nehmen. Es geht um Privilegien,Einfluss, letztlich um bares Geld. „Der Preisan-stieg ist stark politisch gesteuert, vor allem vonder FDP, die ja eine große Nähe zu den großenEnergieversorgern hat.“ Er hat den Verdacht,dass da Lobbyisten gute Arbeit geleistet haben.

Aufgeregt hat sich darüber kaum jemand.Denn die Energieversorger haben einen gutenZeitpunkt gewählt. Sie mussten nur warten, bisdie Empörung aufgebraucht war. Als klar war,dass die EEG-Umlage im kommenden Jahr deut-lich steigen wird, haben Opposition, Umwelt-und Sozialverbände und Verbraucherschützeraus der Energiewende eine soziale Frage ge-macht. SPD und Grüne regten sich über die Aus-nahme für die Wirtschaft auf. Als die Stromver-sorger schließlich ankündigten, ihre Preise zu er-höhen, schien auf der Hand zu liegen, warum. Eswar ja lange genug zu hören und zu lesen. Essieht jetzt so aus, als sei die Energiewende nurdeshalb eine teure Sache, weil der Staat ein paarSolarfirmen unsinnig viel Geld hinterherge-schmissen hat.

***

Peter Altmaier sitzt auf einem Barhocker,hoch über Berlin. Wenn er von dort durch dasPanoramafenster nach draußen schaut, sehendas Kanzleramt und der Bundestag handlich undbeherrschbar aus. Ein beruhigender Anblick.Und so ganz anders als das Thema, dessentwe-gen er hier ist. Der Energiekonzern RWE hat ihnin seine Hauptstadtrepräsentanz eingeladen, ummit dem Vorstandschef und ein paar anderenGästen zu diskutieren. Es geht um die Energie-wende und Bürgerbeteiligung, „die Akzeptanz

WAMS_Dir/WAMS/WSBE-HP02.12.12/1/Thema3 CCI Artdirector Textchef Chefredaktion

21

Chef vom Dienst

2 . DEZEMBER 2012 WELT AM SONNTAG NR. 49 TITELTHEMA 21

Informationen: Tel: +49(0)211-130 639-0 – Fax: +49(0)211-130 639-55 – E-Mail: Info@corum-watches.dewww.corum.ch

Stabwerk mit linearem automatischem Aufzug, Gehäuseaus 18 Karat Rotgold, Seiten und Boden mit Saphirglasausgefasst. Das erste CORUM-Stabwerk mit automati-schem Aufzug und gravierten goldenen Brücken.

tung sein kann, wenn es den Interessen der eige-nen Partei, der eigenen Firma oder eines Verban-des dient. Es gibt an der Energiewende viel zugewinnen oder zu verlieren. Der Kampf um Ein-fluss, die Deutungshoheit und Geld tobt. ImKanzleramt, in den Ministerien, den Büros vonAbgeordneten und in den Hauptstadtrepräsen-tanzen von Unternehmen und Verbänden. Undauch auf Tagungen und Abendveranstaltungen.

***

In einem Berliner Hinterhof ist ein blauerTeppich ausgerollt, gesäumt von blauen Strah-lern, und im Obergeschoss eines alten Um-spannwerks, in einem blau ausgeleuchteten Saal,begrüßen sich ein schmaler und ein korpulenterMann, umringt von einem Pulk Herren in dunk-len Anzügen. Blau ist die Farbe sauberer Energie.Doch schnell wird klar, dass es an diesem Tageher um die Farbe Rot geht. Rot wie Alarm.

Die deutsche Industrie hat den Wirtschafts-minister und den Umweltminister eingeladen.Sie will wissen, wie es weitergeht. Sie hat ihreMeinung, ihre eigene Studie und Forderungen.Sie will hören, wie Philipp Rösler und Peter Alt-maier dazu stehen. Der Präsident des Industrie-verbands BDI, Hans-Peter Keitel, tritt ans Red-nerpult und stellt das Ergebnis vor. Klimaschutzgut, Akzeptanz mäßig, Wirtschaftlichkeit misera-bel; das ist die Kurzfassung. Er wirft der Regie-rung Flickschusterei vor und fordert, die Politikmüsse auf der Grundlage von Fakten entschei-den. Die Fakten, die er meint, sind Kosten, vorallem der Strompreis. Der Strom sei zu teuer, ermache es den Firmen schwer, gegen die interna-tionale Konkurrenz zu bestehen. Das ist der Vor-wurf.

Die beiden Minister sprechen anschließendvon derselben Energiewende, sie betonen, wieeinig sie sich seien. Doch der eine, Rösler, sagt,„der Staat muss sich raushalten“; der andere,Altmaier: stimmt schon, aber „der Markt löstnicht alle Probleme“. Weniger Planwirtschaftund die Förderung für die Sonnen- und Wind-stromfirmen kappen, sagt Rösler. Ohne politi-sche Steuerung und ohne sinnvolle Förderungkeine Energiewende, sagt Altmaier. Beide sagensie, der Strom sei leider zu teuer. Rösler machtverpulverte Subventionen dafür verantwortlich.Altmaier findet, die Stromkonzerne seien nichtganz unschuldig.

Es kommt öfter vor, dass die beiden für dieEnergiewende wichtigsten Minister unterschied-licher Meinung sind. Mal geht es um den Ausbauvon Stromleitungen, mal darum, welche Technikstaatlich gefördert werden soll. Mal darum, werden Strom teuer macht. Aus dem Kanzleramt istkaum mal etwas zu hören.

Es gibt eine einfache Formel. Ob die Energie-wende gelingt, hängt wesentlich davon ab, obDeutschland sie bezahlen kann und will. An denUnternehmen hängen Wohlstand und Arbeits-plätze, von den Bürgern hängt der Rückhalt ab.Beides zu sichern, ist die Aufgabe der Politik.

Der Strompreis ist für die Regierung zu einemProblem geworden. Der Eindruck, dass sie selbstsich nicht einig ist, was sie will und wofür siesteht, kann sich schnell rächen. Der Strompreisist ein gutes Beispiel dafür. Er zeigt, wie aus Fak-ten Halbwahrheiten werden, wenn Interessen-gruppen ihre Chancen sehen, mit Stimmungendie Politik zu lenken.

Im vergangenen Sommer hatte die Kanzlerinversprochen, dass die Preise nicht wesentlichsteigen würden. Inzwischen ist klar, dass derÖkostrom-Aufschlag, den jeder Deutsche mitseiner Stromrechnung bezahlt, im nächsten Jahrum ein Drittel steigen wird, auf 5,3 Cent je Kilo-wattstunde. Für eine dreiköpfige Familie sinddas etwa 60 Euro mehr im Jahr. Im Land breitetsich eine Stimmung aus, die der im alten Um-spannwerk ähnelt, in den Reihen der Industrie.Der Strom wird langsam zu teuer, weil die Regie-rung ein paar Ökostromfirmen mit zu viel Geldsubventioniert.

Tatsächlich steigt der Preis, weil die staatlicheFörderung den Ökostrom konkurrenzlos billiggemacht hat. Er drückt an den Börsen in Leipzigund Paris die Preise für den Strom allgemein,

egal ob er aus einem Windrad kommt oder auseinem Atomkraftwerk oder einem Kohlekraft-werk. Die Deutschen haben nichts davon, siemüssen trotzdem mehr zahlen. Denn der Staathat den Herstellern von Sonnen- und Wind-strom einen festen Preis für ihren Strom garan-tiert, in der Regel 20 Jahre lang. Das steht im Er-neuerbare-Energien-Gesetz, kurz EEG. Dasheißt, je billiger der Strom an der Börse wird,desto mehr Geld muss der Staat drauflegen, umden Herstellern den garantierten Preis zu zah-len.

Das klingt absurd und ist es auch. Es gibtkaum noch jemanden, der bestreitet, dass dasein Problem ist. Eine Lösung ist noch nicht er-kennbar. Die Preisgarantien lassen sich ja nichteinfach zurücknehmen. Und die Fördergesetzesind kompliziert. Sie zu ändern erfordert vielSachverstand und eine klare Idee, was man will.Altmaier sagt, dass er die Förderung umkrem-peln will. Wie und wann, wird er frühestens imkommenden März sagen können.

Aber das ist nur die halbe Wahrheit. Denn derPreis für den Strom setzt sich aus mehreren Tei-len zusammen.

Die Ökostrom-Umlage macht nur einen klei-nen Teil aus, derzeit rund 14 Prozent.

Der Staat kassiert fast die Hälfte. Abgaben,Umlagen, Stromsteuer und schließlich die Mehr-wertsteuer. Je höher die EEG-Umlage, destomehr Geld verdient auch der Staat. Derzeit rundeine Milliarde Euro.

Ein Drittel des Strompreises fließt an dieStromversorger. Auch die verlangen im kom-menden Jahr mehr Geld. Durchschnittlich zwölfProzent mehr, manche Anbieter wollen sogar 19Prozent. Sie alle begründen es mit der gestiege-nen Abgabe für den Ökostrom. Verbraucher-schützer halten das für Unsinn. Der Bund derEnergieverbraucher hat ausgerechnet, dass eineErhöhung um sechs Prozent ausreichte, um diegestiegene EEG-Umlage auszugleichen. DieHälfte also. Die Stromversorger hätten die Mög-lichkeit genutzt, ihre Gewinne zu steigern. AuchAltmaier sagt, die Versorger lägen mit ihrer Er-höhung deutlich über der der Umlage. Und das,obwohl die Börsenstrompreise stark gesunkenseien.

Das heißt, der Staat kassiert, die Energiever-sorger verdienen. Und auch eine ganze Reihevon Unternehmen profitiert.

Wenn sie, wie Chemieunternehmen oderStahlfirmen, besonders viel Strom verbrauchenund sich im internationalen Geschäft gegen dieBilligkonkurrenz aus Asien oder Indien behaup-ten müssen, brauchen sie den Ökostrom-Auf-schlag nicht zu bezahlen. Das klingt vernünftig.Das Problem ist nur, dass Union und FDP dieAusnahmen großzügig erweitert haben. Das Er-gebnis ist, dass die Firmen, die nichts für dieEnergiewende bezahlen, immer mehr werden. Indiesem Jahr waren es rund 800, für das kom-mende Jahr wollen 2000 Firmen befreit werden.Wenn es sein muss, lässt ein Geschäftsführer imWinter einfach mal die Klimaanlage laufen, da-mit er genügend Strom verbraucht und die Um-lage nicht zahlen muss. Auch dafür zahlen amEnde kleine Firmen und Privathaushalte: immer-hin eineinhalb der derzeit noch 3,6 Cent EEG-Umlage. Dafür, dass die Industrie billigen Stromhat.

Altmaier hat angekündigt, diese Ausnahmenüberprüfen zu lassen. Rösler findet sie in Ord-nung. Es mag sein, dass er recht hat und dieTricksereien vergleichsweise wenig kosten.Trotzdem erwecken er und seine Partei den Ein-druck, als sei das Gebot der Wirtschaftlichkeitimmer dann außer Kraft gesetzt, wenn Wünscheder eigenen Klientel erfüllt werden sollen.

Das stört nicht nur politische Gegner. Auchdie Chefs in vielen Unternehmen sehen es so, inkleinen, mittleren und großen. Sie sprechen bloßnicht öffentlich darüber. „Die EEG-Umlage istvergleichsweise moderat“, sagt der Manager ei-nes Konzerns, der sehr viel Strom verbraucht,trotzdem die Umlage zahlen muss und schondeshalb unverdächtig ist, hohe Preise schönzu-reden. Sein Name und der seiner Firma, Ort undUmstände des Gesprächs müssen vertraulichbleiben. Er fürchtet, man würde ihm seine Of-

Ob die Energiewendegelingt, hängt davon ab,ob Deutschland siebezahlen kann – und will

GottverlassenDer Osten Deutschlands ist das ungläubigste Land der Welt, nirgendwo gibt es so wenige Menschen, die einer Religion angehören.

Wie ist es dazu gekommen und warum? Alan Posener hat sich auf die Reise und die Suche nach Antworten gemacht

WAMS_Dir/WAMS/WSBE-HP31.03.13/1/Thema1 CCI Artdirector Textchef Chefredaktion

13

Chef vom Dienst

WELT AM SONNTAG 31. MÄRZ 2013 SE ITE 13

TITELTHEMA

Moscowskie Novosti, Russia

Jury-StatementThe front page of Moskovskie Novostie has always a large photo. This photo is the start of a newspaper with a magazine-like layout.On inside pages is a lot of white space and topics are visualized in unusual ways.In the middle of the magazine are always double-sided Infographics about everyday topics: What is a car tire up, how does an elevator work, what types of snow plows are in use, what are the tallest buildings in Moscow. The infographics have a very purist design. They are simple, straightforward and clear as the entire newspaper.

About the newspaperMoskovskie Novostie is published in Moscow and has a circulation of 31,800 copies, 98,000 on weekends. The newspaper is published in Russian language. Once a week there is one section in English language. The newspaper has 15 journalists and 4 layouters.

Judges’ Special Recognitionpublico.pt

Легко ли атлетам

Остаться в собственникахКак не лишиться квартиры при покупке недвижимости

Невидимый мирФильмы от мэтров, которые могут остаться незамеченными

>> 10

4ночных маршрута автобусов и троллейбусов появится в Москве к 1 сентября

>> 26 >> 40

Газета большого города | еженедельный выпуск | №138 (577) | 15–18 августа 2013

>> 26

Лучшие мэры мираТоп-5 самых эффективных градоначальников

Глубокое киноКак благопристойная девушка стала звездой «взрослых фильмов»

>> 8>> 32

~45парков планирует создать в этом году столичное правительство на территории «новой Москвы»

внутри Кремля

Are you game for English?Play a fun word game to help increase your vocabulary

Международный Жилой Комплекс РОСИНКА

Учиться за рубежом можно и в России• Британская Международная школа

• 2 международных детских сада

газета большого города | №150 (589) | 5–8 сентября 2013

еженедельный выпуск

Реальный «джекил» и сетевой «хайд»

Алла Боголеповажурналист

Когда меня впервые назвали толстой и тупой, я расстроилась. Это был комментарий под фо-тографией, которую я выложи-ла в свой блог, желая проиллю-стрировать рассказ об отпуске. Я рассматривала сначала себя в зеркале, потом фото на пре-дельном увеличении и пыталась понять: каким образом мои га-бариты выдают мою же тупость?Через два часа унылых стена-ний муж не выдержал: «Если ты намерена существовать в сети, то тебе следует привыкнуть к пинкам от незнакомых людей. В конце концов, выйдя в пу-бличное пространство, ты сама дала им право на то, чтобы вы-сказывать свое мнение».Означает ли это, что любой не-знакомый человек может по-дойти ко мне на улице — а ули-ца ведь тоже публичное про-странство — и сказать «ты толстая и тупая»? В чем разни-ца между хамством реальным и виртуальным? И есть ли она во-обще? «Все, что происходит в сети, остается в сети, — объяс-нили мне старожилы ЖЖ. — Ре-альный человек и ЖЖ-юзер — это разные личности».Последнее меня несколько оза-

дачило. Неужели известный ку-линарный блогер, виртуально испражняющийся в рот — и это не метафора! — всем, кто при-шелся ему не по нраву, в реаль-ной жизни милый и вежливый человек? А фитнес-гуру, кото-рая ежедневно поливает гря-зью своих читателей, — интел-лигентная любительница прозы Чехова? И светская обозрева-тельница, призывающая кале-чить чужих детей, на самом деле добрая и воспитанная дама?Когда очередного топового бло-гера ловят на хамстве, расизме, призывам к насилию или угро-зам, происходит две вещи: не-медленное уничтожение ком-прометирующего поста и по-явление хора заступников, объясняющих, что негоже сты-дить реального человека за дей-ствия интернет-персонажа.Я не верю в «джекила» и «хай-да». Не верю в то, что свет ком-пьютерного монитора превра-щает нормального человека в озверевшего тролля. Нет ника-кого «персонажа» — есть один и тот же человек, который чет-ко понимает, что разница меж-ду интернет-хамством и хам-ством реальным только в том,

что на улице за свои «оценочные суждения» можно, прямо гово-ря, получить в бубен. Но вир-туальная спина сетевого «хай-да», за которую прячутся реаль-ные «джекилы», с каждым днем становится все прозрачнее. Ин-тернет-пространство больше не заповедник, в котором можно безнаказанно выгуливать свою темную сторону. Теперь это жизнь. С той только разницей, что в жизни можно попытать-ся забыть собственные ошибки. А интернет помнит все.

несу…» Эту цитату я нашел на действующем сайте одного из продавцов. Представляете? Вы предприниматель, кормите лю-дей митболами или, скажем, ин-вестируете в IT. И вот на юби-лей партнер по бизнесу в при-сутствии гостей дарит вам пару красивых регистрационных зна-ков. Так вот запросто достает их, перетянутые алой ленточкой, из внутреннего кармана твидово-го пиджака и говорит: старик, поздравляю, всех благ, пошли на парковку — прикрутим. Хотя что уж там, все прекрасно пони-мают, о каких кругах идет речь. Никакими митболами там не пахнет.Эти самые круги, в которых хо-рошим тоном считается пове-сить на автомобиль регистра-ционный знак 777, а не, скажем, привычка придерживать дверь в метро, — кажется, что они из какой-то параллельной вселен-ной, правда? Из другой страны, из другого общества, которое не переделаешь тактикой малых дел и не проймешь, прости го-споди, новой концепцией парка Горького. Над всем этим остает-ся только посмеяться и надеять-ся, что когда-нибудь само прой-

дет. Прошли ведь малиновые пиджаки и дома на Рублевке.А пока не прошло, нужно пом-нить, что даже параллельные вселенные иногда пересекают-ся. И когда в следующий раз вы будете переходить очередной московский перекресток на зе-леный свет, внимательно по-смотрите по сторонам. Нет ли там паркетника с красивыми но-мерами? Его владелец очень бы-стро ездит, он может переехать вас пополам. Потому что он уве-рен, что купил не просто краси-вый номер, но и право безна-казанно нарушать любые пра-вила. А может, это право у него действительно есть? Если номер очень уж красивый?

«Я хоть и спортсмен, но мозг включаю»Центровой «Денвер Наггетс» Тимофей Мозгов о вызовах грядущего сезона

>> 26

Путеводитель по Дню городаКуда пойти, что смотреть, где есть и кого слушать 7 сентября

>> 4

>> 12

Вынь и отрежьКупоны на скидки для читателей «МН»

московские новости №1505–8 сентября 2013

3

я читатель

Мэр со стажемНепростое украшенье

Екатерина Костиковасценарист

Мэр со стажем — как обле-нившийся за годы стабильно-го брака мужчина. Ему: «До-рогой, вынеси елку… Дорогой, закопай наконец яму на пло-щади Белорусского вокзала…» А у него который год руки не доходят. Так все и стоит — и елка, и яма, и заборы вокруг. А ведь обещал. Ведь когда-то ухаживал. Добивался. Пере-живал, что она может выбрать другого.Но она сделала выбор. И он расслабился. Перестал выно-сить елку, охладел к яме на площади, лег на диван, отрас-тил живот. Через пятнадцать лет это обнаглевшее запущен-ное существо будет считать себя героем, если сможет само-стоятельно надеть брюки. Мэр со стажем, как муж со стажем, уверен: яму на площади можно не закапывать. Все равно Мос-ква от него никуда не денет-ся. Ну поворчит немного, да и пусть.Но допустим, у жены появляет-ся поклонник. Ухаживает. До-бивается. И обленившийся муж понимает: она сравнивает. Она выбирает. Еще немного — и мо-жет уйти.

Что делать? Он кряхтя сползает с дивана и выносит елку.Нет, может, он бы и так елку вынес. Безо всякой конкурен-ции. И яму, возможно, зако-пал бы. Не через год, так через пять. Тем более что обещал. Но в предвыборной ситуации все как-то бодрее получается.Да, возможно, рынок на «Выхи-но» — эту чудовищную помой-ку, заповедник девяностых — и так закатали бы в асфальт, безо всяких выборов. Но факт в том, что закатали именно сей-час. И заборы с площади Бело-русского вокзала убрали. И но-вые станции метро открывают. Да, знаю, их и так собирались открыть. Может, и открыли бы. А может, и нет. «Новокоси-но», к примеру, собирались от-крыть лет 20 назад, все руки не доходили… Или вот по мело-чи. За два месяца до выборов у знакомых на Тимирязевской появились возле дома теннис-ные столы. В рамках городской программы благоустройства дворов. У других, в Новогирее-ве, кажется, поставили дворо-вые тренажеры. Выборы закон-чатся, и независимо от того, кто их выиграет, выиграют рядовые

пользователи. Потому что сто-лы и тренажеры останутся.Да, мне тоже надоело, что плит-ку на Тверской перекладывают каждый год. Да, липы в камен-ных саркофагах пока тощень-кие. Но к саркофагам «приат-тачены» скамеечки, и это очень кстати, потому что раньше мне на Тверской присесть было ка-тегорически негде. Выборы пройдут. Скамеечки останутся.К выборам переодели полицию, за что отдельное спасибо. Мне как женщине важно видеть во-круг красивых мужчин. А поли-цейские в новой форме хороши невероятно. Такие прям голли-вудские морские котики. По-моему, они это и сами чувству-ют. Черт его знает, может, те-перь, когда они выглядят как в кино, они и вести себя станут по-другому. Не факт. Но вдруг?Я, собственно, к тому, что, мо-жет, давайте устраивать вы-боры чаще? Я даже готова по-участвовать в каком-нибудь митинге за ежегодные выбо-ры мэра, хотя вообще все эти уличные активности не лю-блю и всячески их избегаю. Но за ежегодные выборы — пойду. Даже буду стоять с плакатом.

Евгений Гладинжурналист

Главная московская новость на-чала недели — автомобильные номера серии 777. ГИБДД все же признала, что регистрационный знак А001АА777 получила вла-делица паркетника стоимостью 5,2 млн руб., а вовсе не обычная москвичка на популярной и не-дорогой машине, как об этом писала «Российская газета».Знаете, после таких новостей лично мне стало немножко не-ловко. Как в детстве, когда от глупости, сказанной по телеви-зору, хотелось спрятаться под одеяло. Ведь когда-нибудь это прочтут наши дети. Они ведь уз-нают, что еще каких-то 10–15 лет назад граждане страны, в кото-рой своим умом и руками мож-но было заработать на Mercedes GL500, платили жуликам со свя-зями в полиции сотни тысяч ру-блей за металлические таблич-ки с красивой комбинацией цифр.«Блатные номера на авто — это не просто дорогой атрибут и украшение вашего автомобиля, во многих кругах это является правилом хорошего тона. Так-же красивый блатной номер мо-жет стать отличным подарком близким или партнерам по биз-

Чувствовать себя идиотом — нормальноПрожженные фальсификаторы и вялые наблюдатели в репортаже Юлии Меламед с предвыборной ролевой игры

>> 5–16

>> 8–11

>> 5

Мэры — мируПятерка лучших градоначальников планеты по версии «МН»

И пусть меня арестовывает по-голливудски красивый поли-цейский, а не какой-то упырь в сереньком. Мне будет приятно.

«В Москве негде на улице заняться сексом»Пожелания, просьбы и наказы горожан будущему главе столицы

московские новости №1505–8 сентября 2013

2

я читатель

московские новости №1505–8 сентября 2013

московские новости №1505–8 сентября 2013я москвич я москвич

Jury-StatementPublico.pt is the leading news website in Portugal. Typefaces and colors are identical on all platforms – print, online, mobile and tablet. The jury was impressed by two stories:1. A perfect combination of photographs, texts and historical films shows an article on the 50th Anniversary of the speech „I Have a Dream“ by Martin Luther King. publico.pt/revista2 #! r20130811

2. A story about forest fires in Portugal is an outstanding example of data journalism. It can be seen where it has burned and where in recent years particularly severe fires have been.publico.pt/floresta-em-perigo/doze-anos-de-incendios About the websitePublico.pt has 12 million visits, 3 million unique visitors and 50 million page views per month. The website has more than 400,000 fans on Facebook.Publico.pt automatically adapts to the width of the screen – mobile phone, tablet or screen.The website has 20 journalists, but relies on contributions from the entire editorial staff of 100 employees. Publico.pt has 9 photogra-phers, 3 web designers, 4 infographers and 4 IT professionals.

ContactNorbert KüpperOffice for Newspaper DesignGutenbergstr. 440670 MeerbuschGermanyPhone: +49/(0)2159 911615E-Mail: nkuepper@newspaperdesign.deHomepage: www.newspaperaward.org