Prawa człowieka i ich ochrona

Prawa człowieka i ich ochrona Prawa człowieka i ich ochrona ► Prawa człowiekaPrawa człowieka to pojęcie reprezentujące to pojęcie reprezentujące

koncepcję, według której koncepcję, według której każdemukażdemu człowiekowi człowiekowi przysługują pewne prawa, wynikające z przysługują pewne prawa, wynikające z godności człowieka, które są godności człowieka, które są niezbywalneniezbywalne (nie (nie można się ich zrzec) i można się ich zrzec) i nienaruszalnenienaruszalne (istnieją (istnieją niezależnie od władzy i nie mogą być przez nią niezależnie od władzy i nie mogą być przez nią regulowane). Państwu przypisuje się rolę regulowane). Państwu przypisuje się rolę instytucji, której zadaniem jest ochrona owych instytucji, której zadaniem jest ochrona owych praw. Poszanowanie praw człowieka i godności praw. Poszanowanie praw człowieka i godności ludzkiej bywa uznawane za podstawę ludzkiej bywa uznawane za podstawę sprawiedliwości i pokoju na świecie.sprawiedliwości i pokoju na świecie.

► Prawa te nazywane są także "absolutną Prawa te nazywane są także "absolutną koncepcją praw człowieka", istnieje też druga koncepcją praw człowieka", istnieje też druga koncepcja, mówiąca, że prawa człowieka są koncepcja, mówiąca, że prawa człowieka są relatywne, jest ona nazywana także relatywne, jest ona nazywana także prawami prawami obywatelaobywatela. .

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona1 Prawa człowieka 1 Prawa człowieka a) prawa osobiste: a) prawa osobiste: b) prawa i wolności polityczne: b) prawa i wolności polityczne: c) wolności i prawa ekonomiczne c) wolności i prawa ekonomiczne

socjalne i kulturalne socjalne i kulturalne 2 Historia praw człowieka 2 Historia praw człowieka 3 Instytucje skargi 3 Instytucje skargi 4 Pozarządowe organizacje praw 4 Pozarządowe organizacje praw

człowieka człowieka

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona

a) prawa osobiste:a) prawa osobiste:►(zobacz też Art. 38 - 56 Konstytucji RP)(zobacz też Art. 38 - 56 Konstytucji RP)

prawo do:prawo do:►życia życia ►rzetelnego sądu (patrz "gwarancje rzetelnego sądu (patrz "gwarancje

formalne" ) formalne" ) ►decydowania o swoim życiu decydowania o swoim życiu

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochronab) prawa i wolności polityczne:b) prawa i wolności polityczne:► 1. tzw. 1. tzw. prawa negatywneprawa negatywne - prawa służące ochronie - prawa służące ochronie

wolności jednostki przed ingerencją ze strony wolności jednostki przed ingerencją ze strony państwa ( zobacz też Art. 57 - 63 Konstytucji RP)państwa ( zobacz też Art. 57 - 63 Konstytucji RP)

► prawo do obywatelstwa prawo do obywatelstwa ► możliwość uczestniczenia w życiu publicznym możliwość uczestniczenia w życiu publicznym ► czynne prawo wyborcze - możliwość uczestnictwa w czynne prawo wyborcze - możliwość uczestnictwa w

wyborach wyborach ► bierne prawo wyborcze - możliwość kandydowania w bierne prawo wyborcze - możliwość kandydowania w

wyborach wyborach ► wolność zrzeszania sięwolność zrzeszania się ► prawo do uczestniczenia i organizowania pokojowych prawo do uczestniczenia i organizowania pokojowych

manifestacji manifestacji ► prawo do składania wniosków, petycji, skarg prawo do składania wniosków, petycji, skarg ► dostęp do informacji o działaniach władz i osób dostęp do informacji o działaniach władz i osób

publicznych publicznych ► równy dostęp do służby publicznej równy dostęp do służby publicznej

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochronac) wolności i prawa ekonomiczne, c) wolności i prawa ekonomiczne,

socjalne i kulturalnesocjalne i kulturalne► 1. tzw. 1. tzw. prawa pozytywneprawa pozytywne - uprawnienia - uprawnienia

jednostki do świadczeń na jej rzecz - prawa jednostki do świadczeń na jej rzecz - prawa socjalnesocjalne

► prawo do: (zobacz też Art. 68, 75 Konstytucji prawo do: (zobacz też Art. 68, 75 Konstytucji RP)RP)

► ochrony zdrowia ochrony zdrowia ► nauki nauki ► pracy pracy ► odpowiedniego i zadowalającego odpowiedniego i zadowalającego

wynagrodzenia, zapewniającego jednostce i wynagrodzenia, zapewniającego jednostce i jej rodzinie egzystencję odpowiadającą jej rodzinie egzystencję odpowiadającą godności ludzkiej godności ludzkiej

► pomocy socjalnej (ogólnie) pomocy socjalnej (ogólnie)

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona22. prawa ekonomiczne: (zobacz też Art. 64 Konstytucji . prawa ekonomiczne: (zobacz też Art. 64 Konstytucji

RP)RP)► prawo do własności prawo do własności ► prawo dziedziczenia prawo dziedziczenia 3. prawo solidarnościowe (w większości nie posiadają 3. prawo solidarnościowe (w większości nie posiadają

sformalizowanego charakteru prawnego) - sformalizowanego charakteru prawnego) - wszystkie prawa przysługujące grupom społecznym, wszystkie prawa przysługujące grupom społecznym, np. prawo narodów do samostanowienianp. prawo narodów do samostanowienia

4. prawa kulturalne: (zobacz też Art. 73 Konstytucji 4. prawa kulturalne: (zobacz też Art. 73 Konstytucji RP)RP)

► wolność twórczości artystycznej wolność twórczości artystycznej ► badań naukowych oraz ogłaszania ich wyników badań naukowych oraz ogłaszania ich wyników ► wolność korzystania z dóbr kultury i ich wolność korzystania z dóbr kultury i ich

wytwarzania wytwarzania

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochronaGwarancje:Gwarancje:►materialne (dotyczą głównie praw socjalnych, materialne (dotyczą głównie praw socjalnych,

ekonomicznych i kulturowych) ekonomicznych i kulturowych) ► formalne (prawo do ochrony prawnej formalne (prawo do ochrony prawnej

jednostki) jednostki) ► prawo każdego człowieka do sprawiedliwego i prawo każdego człowieka do sprawiedliwego i

jawnego rozpatrzenia sprawy przez jawnego rozpatrzenia sprawy przez niezawisły sąd niezawisły sąd

► prawo do fachowej obrony w postępowaniu prawo do fachowej obrony w postępowaniu przed organami aparatu państwowego przed organami aparatu państwowego

► prawo do skargi konstytucyjnej prawo do skargi konstytucyjnej

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochronaTrzy prawa: do życia, wolności i Trzy prawa: do życia, wolności i

własności najczęściej są traktowane własności najczęściej są traktowane jako podstawowe, właściwe naturze jako podstawowe, właściwe naturze ludzkiej i przyrodzone jej godności, ludzkiej i przyrodzone jej godności, niezależnie od istniejącego stanu niezależnie od istniejącego stanu normatywnego. Niekiedy, odwołując normatywnego. Niekiedy, odwołując się do filozofii antycznej i doktryny się do filozofii antycznej i doktryny chrześcijańskiej, określa się je chrześcijańskiej, określa się je prawami naturalnymiprawami naturalnymi. .

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona1. Prawa pierwszej generacji1. Prawa pierwszej generacji Obejmują prawa osobiste Obejmują prawa osobiste

jednostek, tzw. prawa obywatelskie jednostek, tzw. prawa obywatelskie i prawa polityczne, np.. prawo do i prawa polityczne, np.. prawo do życia, równości wobec prawa, życia, równości wobec prawa, prawo do uczestniczenia w życiu prawo do uczestniczenia w życiu publicznym.publicznym.

Prawa człowieka i ich Prawa człowieka i ich ochronaochrona

2. Prawa drugiej generacji2. Prawa drugiej generacji obejmują prawa społeczne, obejmują prawa społeczne,

gospodarcze i kulturalne, a więc gospodarcze i kulturalne, a więc prawa służące zabezpieczeniu bytu prawa służące zabezpieczeniu bytu materialnego jednostek, ich rozwoju materialnego jednostek, ich rozwoju fizycznego i duchowego, np. prawo fizycznego i duchowego, np. prawo do pracy, prawo do informacji.do pracy, prawo do informacji.


3. Prawa trzeciej generacji3. Prawa trzeciej generacji

obejmujące np. prawo do obejmujące np. prawo do nieskażonego środowiska, prawo do nieskażonego środowiska, prawo do pokoju, prawo do demokracjipokoju, prawo do demokracji

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochronaHistoria praw człowieka Historia praw człowieka 1215 Magna Charta Libertatum - Wielka Karta 1215 Magna Charta Libertatum - Wielka Karta

Swobód wydana przez króla Anglii - "żaden Swobód wydana przez króla Anglii - "żaden wolny człowiek nie ma być pojmany ani wolny człowiek nie ma być pojmany ani uwięziony albo wyrzucony z posiadłości, albo uwięziony albo wyrzucony z posiadłości, albo proskrybowany, ani wygnany lub innym proskrybowany, ani wygnany lub innym sposobem pognębiony; i ani sami na niego nie sposobem pognębiony; i ani sami na niego nie wyruszymy, ani nikogo innego przeciw niemu wyruszymy, ani nikogo innego przeciw niemu nie wyślemy, jak tylko na podstawie legalnego nie wyślemy, jak tylko na podstawie legalnego wyroku równych jemu albo na podstawie prawa wyroku równych jemu albo na podstawie prawa ziemskiego (...)" ziemskiego (...)"

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona► John LockeJohn Locke - teoria praw naturalnych człowieka - teoria praw naturalnych człowieka

(urodzony 29 sierpnia 1632, zmarł 28 października (urodzony 29 sierpnia 1632, zmarł 28 października 1704) angielski filozof, lekarz, polityk, politolog i 1704) angielski filozof, lekarz, polityk, politolog i ekonomista. Twórca klasycznej postaci empiryzmu ekonomista. Twórca klasycznej postaci empiryzmu oraz podstaw teoretycznych rządów oraz podstaw teoretycznych rządów demokratycznych. W ekonomii stworzył teorię demokratycznych. W ekonomii stworzył teorię wartości pieniądza, która stała się początkiem wartości pieniądza, która stała się początkiem kierunku ekonomicznego zwanego monetaryzmem.kierunku ekonomicznego zwanego monetaryzmem.

Najważniejsze dzieła:Najważniejsze dzieła:► An Essay Concerning Human UnderstandingAn Essay Concerning Human Understanding

((Rozważania dotyczące rozumu ludzkiegoRozważania dotyczące rozumu ludzkiego) ) ► Two Treatises of Civil GovernmentTwo Treatises of Civil Government ( (Dwa traktaty o Dwa traktaty o

rządzierządzie) ) ► Letters Concerning TolerationLetters Concerning Toleration ( (Listy o tolerancjiListy o tolerancji) )

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona Habeas Corpus ActHabeas Corpus Act - ustawa angielska z 1679, - ustawa angielska z 1679,

zakazująca organom państwa aresztowania zakazująca organom państwa aresztowania obywatela bez zezwolenia sądu ("nakazu obywatela bez zezwolenia sądu ("nakazu aresztowania") i zapewniająca mu rozpoznanie aresztowania") i zapewniająca mu rozpoznanie postawionego mu zarzutu przez właściwy sąd. postawionego mu zarzutu przez właściwy sąd. Ustawa ta obowiązuje po dzień dzisiejszy.Ustawa ta obowiązuje po dzień dzisiejszy.

Karta Praw stanu Wirginia"Karta Praw stanu Wirginia" została została uchwalona w 1776 roku w stanie Wirginia. uchwalona w 1776 roku w stanie Wirginia. Opierała się na zasadach wyznawanych przez Opierała się na zasadach wyznawanych przez Johna Locke'a, zgodnie z którymi prawa Johna Locke'a, zgodnie z którymi prawa człowieka stanowią fundament istnienia człowieka stanowią fundament istnienia państwa. państwa.


►Deklaracja Praw Człowieka i ObywatelaDeklaracja Praw Człowieka i Obywatela uchwalona 26 sierpnia 1789 r. przez Konstytuantę. uchwalona 26 sierpnia 1789 r. przez Konstytuantę. Stworzona przez rewolucję francuską, wywodziła Stworzona przez rewolucję francuską, wywodziła się z filozoficznych i politycznych nurtów się z filozoficznych i politycznych nurtów Oświecenia (Rousseau, Wolter, Diderot). Oświecenia (Rousseau, Wolter, Diderot). Deklaracja zawierała między innymi prawa:Deklaracja zawierała między innymi prawa:

► wolność słowa i wyznania wolność słowa i wyznania ► równość wobec prawa równość wobec prawa ► suwerenność narodu francuskiego suwerenność narodu francuskiego ► nienaruszalność nienaruszalność praw własnościpraw własności ► Deklaracja pojawiła się w preambule Konstytucji Deklaracja pojawiła się w preambule Konstytucji

francuskiej i stanowiła inspirację dla powstających francuskiej i stanowiła inspirację dla powstających konstytucji w niektórych państwach. konstytucji w niektórych państwach.


Konwencje genewskieKonwencje genewskie - szereg umów dotyczących prawa - szereg umów dotyczących prawa

międzynarodowego i pomocy międzynarodowego i pomocy humanitarnej podpisany w Genewie humanitarnej podpisany w Genewie w Szwajcarii; jest on częścią w Szwajcarii; jest on częścią międzynarodowego prawa międzynarodowego prawa humanitarnego. Konwencje były humanitarnego. Konwencje były rezultatem działalności i zabiegów rezultatem działalności i zabiegów politycznych Henriego Dunanta. politycznych Henriego Dunanta.

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona►Konwencja genewska z 22 sierpnia 1864 Konwencja genewska z 22 sierpnia 1864

rokuroku► personel sanitarny jest neutralny w konflikcie, personel sanitarny jest neutralny w konflikcie,

nie może być atakowany i nie bierze udziału w nie może być atakowany i nie bierze udziału w walkach walkach

► cywile, którzy pomagają rannym i chorym cywile, którzy pomagają rannym i chorym żołnierzom powinni być szanowani, nie można żołnierzom powinni być szanowani, nie można ich atakować ich atakować

► ranni w wyniku konfliktu powinni być ranni w wyniku konfliktu powinni być traktowani jednakowo bez względu na ich traktowani jednakowo bez względu na ich narodowość narodowość

► powołano znak czerwonego krzyża, którym powołano znak czerwonego krzyża, którym podczas konfliktu oznaczane są formacje podczas konfliktu oznaczane są formacje medyczne i ich personel medyczne i ich personel

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochronaKonwencja genewska z 6 lipca Konwencja genewska z 6 lipca

1906 roku1906 roku►zwiększa zakres ochrony rannych i zwiększa zakres ochrony rannych i

chorych żołnierzy chorych żołnierzy ►wprowadzała zasady ewidencji osób wprowadzała zasady ewidencji osób

poszkodowanych w konfliktach poszkodowanych w konfliktach ►ustalała system wymiany informacji ustalała system wymiany informacji

na temat osób poszkodowanych w na temat osób poszkodowanych w konfliktach konfliktach

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochronaKonwencje genewskie z 12 sierpnia 1949 Konwencje genewskie z 12 sierpnia 1949

rokuroku► I Konwencja genewskaI Konwencja genewska, dotyczyła , dotyczyła

polepszenia losu rannych i chorych w polepszenia losu rannych i chorych w armiach czynnych na lądzie armiach czynnych na lądzie

► II Konwencja genewskaII Konwencja genewska, dotyczyła , dotyczyła polepszenia losu rannych, chorych i polepszenia losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu rozbitków sił zbrojnych na morzu

► III Konwencja genewskaIII Konwencja genewska, dotyczyła , dotyczyła traktowania jeńców traktowania jeńców

► IV Konwencja genewskaIV Konwencja genewska, dotyczyła , dotyczyła ochrony osób cywilnych podczas wojny ochrony osób cywilnych podczas wojny

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona 1919 Międzynarodowy Ruch Czerwonego 1919 Międzynarodowy Ruch Czerwonego

Krzyża i Czerwonego Półksiężyca Krzyża i Czerwonego Półksiężyca (International Red Cross and Red Crescent (International Red Cross and Red Crescent Movement – ICRC) obejmuje:Movement – ICRC) obejmuje:

► 1. Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża – 1. Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża – tworzy prawo humanitarne i może składać skargi do tworzy prawo humanitarne i może składać skargi do Komitetu Praw Człowieka ONZ (ECOSOC) oraz Komitetu Praw Człowieka ONZ (ECOSOC) oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

► 2. Ligę Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża – od 1991 2. Ligę Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża – od 1991 Międzynarodowa Federacja Krajowych Towarzystw Międzynarodowa Federacja Krajowych Towarzystw Czerwonego Krzyża, Czerwonego Półksiężyca (kraje Czerwonego Krzyża, Czerwonego Półksiężyca (kraje muzułmańskie), Czerwonego Lwa (Iran) i Słońca (lub muzułmańskie), Czerwonego Lwa (Iran) i Słońca (lub Gwiazdy – Izrael)Gwiazdy – Izrael)

► 3. Stowarzyszenia Narodowe Czerwonego Krzyża3. Stowarzyszenia Narodowe Czerwonego Krzyża


Zasady organizacjiZasady organizacji

► humanitaryzmhumanitaryzm – ochrona zdrowia, poszanowanie – ochrona zdrowia, poszanowanie ludzkiej godności ludzkiej godności

► bezstronnośćbezstronność – pomoc niezależnie od strony konfliktu – pomoc niezależnie od strony konfliktu ► neutralnośćneutralność – brak zaangażowania w konflikty – brak zaangażowania w konflikty ► dobrowolnośćdobrowolność – przynależność do organizacji jest – przynależność do organizacji jest

dobrowolna, nieprzymusowa dobrowolna, nieprzymusowa ► jednośćjedność – w każdym z krajów istnieje tylko jedna – w każdym z krajów istnieje tylko jedna

organizacja działająca w ramach Czerwonego Krzyża lub organizacja działająca w ramach Czerwonego Krzyża lub Czerwonego Półksiężyca Czerwonego Półksiężyca

► powszechnośćpowszechność – działalność Czerwonego Krzyża i – działalność Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca jest rozpowszechniona na Czerwonego Półksiężyca jest rozpowszechniona na całym świecie całym świecie

► niezależnośćniezależność – organizacja nie podlega pod żadną inną – organizacja nie podlega pod żadną inną

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona 1920 – 1946 Liga Narodów1920 – 1946 Liga Narodów (ang. (ang. League of NationsLeague of Nations, fr. , fr. Société des NationsSociété des Nations) - ) -

nieistniejąca już organizacja międzynarodowa, nieistniejąca już organizacja międzynarodowa, założona 28 czerwca 1919 roku i powstała z założona 28 czerwca 1919 roku i powstała z inicjatywy prezydenta Stanów Zjednoczonych inicjatywy prezydenta Stanów Zjednoczonych Woodrow Wilsona. Ostatecznie stała się częścią Woodrow Wilsona. Ostatecznie stała się częścią traktatu wersalskiego i weszła w życie 20 stycznia traktatu wersalskiego i weszła w życie 20 stycznia 1920 roku.1920 roku.

► Celem Ligi Narodów było utrzymanie pokoju i Celem Ligi Narodów było utrzymanie pokoju i współpracy na świecie, a impulsem do jej współpracy na świecie, a impulsem do jej utworzenia był rozlew krwi podczas I wojny utworzenia był rozlew krwi podczas I wojny światowej. Siedzibą organizacji była Genewa. W światowej. Siedzibą organizacji była Genewa. W związku z powstaniem Organizacji Narodów związku z powstaniem Organizacji Narodów Zjednoczonych w 1945 r., Liga Narodów została Zjednoczonych w 1945 r., Liga Narodów została formalnie rozwiązana w 1946 roku, choć faktycznie formalnie rozwiązana w 1946 roku, choć faktycznie nie funkcjonowała juz podczas II wojny światowej.nie funkcjonowała juz podczas II wojny światowej.


► Powszechna Deklaracja Praw CzłowiekaPowszechna Deklaracja Praw Człowieka uchwalona została przez Zgromadzenie uchwalona została przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 10 grudnia 1948 roku w Ogólne ONZ w dniu 10 grudnia 1948 roku w Paryżu, prace nad nią trwały od roku 1947.Paryżu, prace nad nią trwały od roku 1947.

► Rozpoczyna się Preambułą, po niej Rozpoczyna się Preambułą, po niej następuje 30 artykułów. Pierwsze trzy następuje 30 artykułów. Pierwsze trzy artykuły poświęcone są Wolności, Równości i artykuły poświęcone są Wolności, Równości i Braterstwu – zasadom uznanym już przez Braterstwu – zasadom uznanym już przez Wielką Rewolucję Francuską. Wielką Rewolucję Francuską.


Niektóre z postanowień Deklaracji:Niektóre z postanowień Deklaracji:► każdy człowiek jest wolny każdy człowiek jest wolny ► niestosowanie dyskryminacji niestosowanie dyskryminacji ► prawo do sądu prawo do sądu ► prawo do sprawiedliwego procesu prawo do sprawiedliwego procesu ► prawo do własnościprawo do własności ► prawo do zrzeszania sięprawo do zrzeszania się ►wyrzeczenie się niewolnictwa wyrzeczenie się niewolnictwa ► zagwarantowanie ochrony prywatności zagwarantowanie ochrony prywatności ► zakaz tortur i nieludzkiego traktowania zakaz tortur i nieludzkiego traktowania


Międzynarodowe Pakty Praw CzłowiekaMiędzynarodowe Pakty Praw Człowieka to zbiorcza nazwa dla dwóch umów to zbiorcza nazwa dla dwóch umów

międzynarodowych uchwalonych przez międzynarodowych uchwalonych przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 16 Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 16 grudnia 1966 roku:grudnia 1966 roku:

►Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych Politycznych

►Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych Socjalnych i Kulturalnych

► Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i PolitycznychPolitycznych - (często używany skrót MPPOiP) Powstał - (często używany skrót MPPOiP) Powstał w wyniku konferencji ONZ w Nowym Jorku w 1966 roku w wyniku konferencji ONZ w Nowym Jorku w 1966 roku obok Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, obok Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych. Zakładał podstawowe Społecznych i Kulturalnych. Zakładał podstawowe prawa i wolności człowieka oraz zobowiązania Państwa prawa i wolności człowieka oraz zobowiązania Państwa wobec obywateli. Posiadał wiążący charakter prawny w wobec obywateli. Posiadał wiążący charakter prawny w przeciwieństwie do przeciwieństwie do Powszechnej Deklaracji Praw Powszechnej Deklaracji Praw CzłowiekaCzłowieka z 1948 roku. Dokument został otwary do z 1948 roku. Dokument został otwary do ratyfikacji przez państwa, które zobowiązywały się ratyfikacji przez państwa, które zobowiązywały się przestrzegać jego postanowień na własnym terytorium. przestrzegać jego postanowień na własnym terytorium. Czwarta część Paktu powoływała do życia Komitet Praw Czwarta część Paktu powoływała do życia Komitet Praw Człowieka, który stoi na straży przestrzegania Człowieka, który stoi na straży przestrzegania postanowień Paktu. Szczegóły działalności Komitetu postanowień Paktu. Szczegóły działalności Komitetu określał wydany tego samego roku Pierwszy Protokół określał wydany tego samego roku Pierwszy Protokół Fakultatywny do Międzynarodowego Paktu Praw Fakultatywny do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. W 1989 roku, w Nowym Obywatelskich i Politycznych. W 1989 roku, w Nowym Jorku sporządzony został Jorku sporządzony został Drugi Protokół Drugi Protokół Fakultatywny do Międzynarodowego Paktu Praw Fakultatywny do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i PolitycznychObywatelskich i Politycznych, postulujący zniesienie , postulujący zniesienie kary śmierci.kary śmierci.

► Polska ratyfikowała Międzynarodowy Pakt Praw Polska ratyfikowała Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych w 1977 roku.Obywatelskich i Politycznych w 1977 roku.

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona► Prawa zapewnione w MPPOiP Prawa zapewnione w MPPOiP Część ICzęść I(art. 1) -nadanie Narodom prawo do (art. 1) -nadanie Narodom prawo do

samostanowienia i decydowania o kierunkach własnego samostanowienia i decydowania o kierunkach własnego rozwoju oraz prawo do korzystania z własnych bogactw rozwoju oraz prawo do korzystania z własnych bogactw naturalnych; nakazuje także wzajemne poszanowanie naturalnych; nakazuje także wzajemne poszanowanie tych praw przez Państwa-Strony, zgodnie z tych praw przez Państwa-Strony, zgodnie z postanowieniami Karty Narodów Zjednoczonych.postanowieniami Karty Narodów Zjednoczonych.

Część IICzęść II(art. 2-5) -określa zobowiązania Państw-Stron (art. 2-5) -określa zobowiązania Państw-Stron Paktu wobec wykonywania jego postanowień; Paktu wobec wykonywania jego postanowień; zapewnienie zapewnienia praw obywatelskich i zapewnienie zapewnienia praw obywatelskich i politycznych kobietom i mężczyznom na równych politycznych kobietom i mężczyznom na równych zasadach; Państwo może podjąć kroki mające na celu zasadach; Państwo może podjąć kroki mające na celu częściowe ograniczenie niektórych praw wobec częściowe ograniczenie niektórych praw wobec zagrożenia Narodu, jednak działania takie muszą być zagrożenia Narodu, jednak działania takie muszą być adekwatne do zaistniałej sytuacji i nie mogą pociągać adekwatne do zaistniałej sytuacji i nie mogą pociągać za sobą dyskryminacji ze względu na rasę, płeć, język, za sobą dyskryminacji ze względu na rasę, płeć, język, religię lub pochodzenie społeczne.religię lub pochodzenie społeczne.

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochronaCzęść IIICzęść III(art. 6-27) -zapewnia podstawowe prawa (art. 6-27) -zapewnia podstawowe prawa

obywatelskie i polityczne takie jak: zakaz obywatelskie i polityczne takie jak: zakaz dyskryminacji, prawo do życia, zakaz tortur i dyskryminacji, prawo do życia, zakaz tortur i nieludzkiego traktowania, prawo do wolności nieludzkiego traktowania, prawo do wolności osobistej, humanitarne traktowanie więźniów, osobistej, humanitarne traktowanie więźniów, wolność poruszania się i wyboru miejsca wolność poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania, obowiązek argumentacji wydalenia zamieszkania, obowiązek argumentacji wydalenia obcokrajowca, równość przed sądami i trybunałami, obcokrajowca, równość przed sądami i trybunałami, prawo do uznawania swojej podmiotowości prawnej prawo do uznawania swojej podmiotowości prawnej wszędzie, ochrona życia prywatnego, wolność wszędzie, ochrona życia prywatnego, wolność myśli, sumienia i wyznania, prawo do posiadania myśli, sumienia i wyznania, prawo do posiadania własnych poglądów, prawo do gromadzenia się i własnych poglądów, prawo do gromadzenia się i tworzenia stowarzyszeń (w tym związków tworzenia stowarzyszeń (w tym związków zawodowych), ochrona rodziny ze strony Państwa, zawodowych), ochrona rodziny ze strony Państwa, prawo uczestniczenia w wyborze władzy, równość prawo uczestniczenia w wyborze władzy, równość wobec prawa, ochrona mniejszości etnicznych, wobec prawa, ochrona mniejszości etnicznych, religijnych i językowych religijnych i językowych

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona► Komitet Praw CzłowiekaKomitet Praw CzłowiekaPowołany został na mocy 28 artykułu MPPOiP; Powołany został na mocy 28 artykułu MPPOiP; Część Część

IVIV(art. 28-47) wyznacza m.in. zasady wybierania (art. 28-47) wyznacza m.in. zasady wybierania członków i działalności Komitetu, jako instytucji, członków i działalności Komitetu, jako instytucji, stojącej na straży wykonywania postanowień stojącej na straży wykonywania postanowień MPPOiP; nie daje jednak możliwości składania skargi MPPOiP; nie daje jednak możliwości składania skargi do Komitetu przez obywateli Państw-Stron MPPOiP do Komitetu przez obywateli Państw-Stron MPPOiP oraz interwencji w razie stwierdzenia złamania oraz interwencji w razie stwierdzenia złamania postanowień Paktu. Sytuację to zmienia dopiero postanowień Paktu. Sytuację to zmienia dopiero ratyfikacja Pierwszego Protokołu Fakultatywnego; W ratyfikacja Pierwszego Protokołu Fakultatywnego; W istocie jednak Komitet nie może wydawać wiążących istocie jednak Komitet nie może wydawać wiążących wyroków wobec państw, które naruszyły wyroków wobec państw, które naruszyły postanowienia Paktu, lecz jedynie po stwierdzeniu postanowienia Paktu, lecz jedynie po stwierdzeniu takowych naruszeń może zażądać od Państwa takowych naruszeń może zażądać od Państwa zaprzestania dalszych praktyk tego typu. Państwo to zaprzestania dalszych praktyk tego typu. Państwo to jednak bez żadnych konsekwencji może notę taką jednak bez żadnych konsekwencji może notę taką odrzucić. odrzucić.

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona►1. Protokół Fakultatywny1. Protokół Fakultatywny►Uchwalony 16 grudnia 1966 roku w Uchwalony 16 grudnia 1966 roku w

Nowym Jorku. Obywatele Państw, które Nowym Jorku. Obywatele Państw, które go ratyfikowały mogą składać skargi do go ratyfikowały mogą składać skargi do Komitetu Praw Człowieka, a Komitet Komitetu Praw Człowieka, a Komitet może interweniować w przypadku może interweniować w przypadku stwierdzenia naruszenia postanowień stwierdzenia naruszenia postanowień MPPOiP na terenie Państw-Stron. Określa MPPOiP na terenie Państw-Stron. Określa ponadto zasady składania skargi do ponadto zasady składania skargi do Komitetu. Polska ratyfikowała 1. Protokół Komitetu. Polska ratyfikowała 1. Protokół Fakultatywny do MPPOiP w 1991 roku.Fakultatywny do MPPOiP w 1991 roku.

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona►2. Protokół Fakultatywny2. Protokół Fakultatywny►Uchwalony 15 grudnia 1989 roku w Uchwalony 15 grudnia 1989 roku w

Nowym Jorku. Zakazuje stosowania Nowym Jorku. Zakazuje stosowania kary śmierci na terenie państw, które kary śmierci na terenie państw, które ten Protokół ratyfikowały. Zakaz ten ten Protokół ratyfikowały. Zakaz ten jest uchylony jedynie na czas wojny, jest uchylony jedynie na czas wojny, kiedy to można skazać za najcięższą kiedy to można skazać za najcięższą zbrodnię o charakterze wojskowym.zbrodnię o charakterze wojskowym.

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona► Europejska Konwencja Praw CzłowiekaEuropejska Konwencja Praw Człowieka (pełna (pełna

nazwa: nazwa: Konwencja o ochronie praw człowieka i Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolnościpodstawowych wolności, w skrócie "Konwencja , w skrócie "Konwencja Europejska" lub Europejska" lub EKPCEKPC), to umowa międzynarodowa ), to umowa międzynarodowa zawarta przez państwa członkowskie Rady Europy. zawarta przez państwa członkowskie Rady Europy. Konwencja Europejska została otwarta do podpisu 4 Konwencja Europejska została otwarta do podpisu 4 listopada 1950 r., zaś po uzyskaniu niezbędnych 10 listopada 1950 r., zaś po uzyskaniu niezbędnych 10 ratyfikacji weszła w życie 3 września 1953 r.ratyfikacji weszła w życie 3 września 1953 r.

► Przyjmując ten dokument, rządy państw europejskich Przyjmując ten dokument, rządy państw europejskich zdecydowały się podjąć kroki w celu zbiorowego zdecydowały się podjąć kroki w celu zbiorowego zagwarantowania niektórych praw wymienionych w zagwarantowania niektórych praw wymienionych w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Na mocy tego Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Na mocy tego dokumentu powołano dokumentu powołano Europejski Trybunał Praw Europejski Trybunał Praw CzłowiekaCzłowieka Skargi do tego Trybunału mogą składać Skargi do tego Trybunału mogą składać zarówno: państwa (tzw. skarga międzypaństwowa), jak zarówno: państwa (tzw. skarga międzypaństwowa), jak i (b) osoby indywidualne, grupy osób oraz organizacje i (b) osoby indywidualne, grupy osób oraz organizacje pozarządowe (tzw. skarga indywidualna).pozarządowe (tzw. skarga indywidualna).

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona►WprowadzenieWprowadzenie► Europejska Konwencja Praw Człowieka często Europejska Konwencja Praw Człowieka często

jest określana jako "klejnot w koronie" Rady jest określana jako "klejnot w koronie" Rady Europy, aby zilustrować to, jak ważna jest ona Europy, aby zilustrować to, jak ważna jest ona wśród innych działań i osiągnięć organizacji. wśród innych działań i osiągnięć organizacji. Istota i szczególny charakter Konwencji polega Istota i szczególny charakter Konwencji polega nie tylko na wyliczeniu praw i wolności, do nie tylko na wyliczeniu praw i wolności, do których każda osoba jest uprawniona; polega których każda osoba jest uprawniona; polega przede wszystkim na ustanowieniu procedury przede wszystkim na ustanowieniu procedury kontrolnej, wciąż unikalnej w skali światowej, kontrolnej, wciąż unikalnej w skali światowej, która umożliwia żądanie przywrócenia praw która umożliwia żądanie przywrócenia praw oraz przyznanie stosownego zadośćuczynienia oraz przyznanie stosownego zadośćuczynienia finansowego tym, którzy uważają, że ich prawa finansowego tym, którzy uważają, że ich prawa zostały naruszone.zostały naruszone.

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona►Konwencja Europejska a PolskaKonwencja Europejska a Polska► Polska przystąpiła do Rady Europy 26 listopada Polska przystąpiła do Rady Europy 26 listopada

1991 r. Tego samego dnia Polska podpisała 1991 r. Tego samego dnia Polska podpisała Europejską Konwencję Praw Człowieka (co było Europejską Konwencję Praw Człowieka (co było politycznym wymogiem uzyskania członkostwa politycznym wymogiem uzyskania członkostwa w Radzie Europy). Konwencja zaś została w Radzie Europy). Konwencja zaś została ratyfikowana przez nasze państwo 19 stycznia ratyfikowana przez nasze państwo 19 stycznia 1993 r. i tego samego dnia Konwencja 1993 r. i tego samego dnia Konwencja Europejska weszła w życie w stosunku do Europejska weszła w życie w stosunku do Polski. Po uznaniu przez Polski Rząd jurysdykcji Polski. Po uznaniu przez Polski Rząd jurysdykcji Europejskiej Komisji Praw Człowieka (już Europejskiej Komisji Praw Człowieka (już nieistniejącej) oraz Europejskiego Trybunału nieistniejącej) oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, można już było składać skargi Praw Człowieka, można już było składać skargi do Strasburga przeciwko Państwu Polskiemu.do Strasburga przeciwko Państwu Polskiemu.

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona► Jakie prawa i wolności konwencja gwarantuje?Jakie prawa i wolności konwencja gwarantuje?► Katalog praw człowieka chronionych przez Katalog praw człowieka chronionych przez

Europejską Konwencję Praw Człowieka znajdziemy Europejską Konwencję Praw Człowieka znajdziemy w artykułach 2-13. Do pewnego stopnia katalog ten w artykułach 2-13. Do pewnego stopnia katalog ten przypomina katalog Powszechnej Deklaracji Praw przypomina katalog Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka z 1948 roku, acz zachodzą pomiędzy nimi Człowieka z 1948 roku, acz zachodzą pomiędzy nimi istotne rozbieżności. Konwencja gwarantuje: prawo istotne rozbieżności. Konwencja gwarantuje: prawo do życia, zakazuje stosowania tortur, niewolnictwa i do życia, zakazuje stosowania tortur, niewolnictwa i pracy przymusowej, gwarantuje prawo do wolności i pracy przymusowej, gwarantuje prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego, zapewnia prawo do bezpieczeństwa osobistego, zapewnia prawo do sprawiedliwego procesu oraz zakazuje wstecznego sprawiedliwego procesu oraz zakazuje wstecznego stosowania prawa karnego, potwierdza prawo stosowania prawa karnego, potwierdza prawo poszanowania życia prywatnego i rodzinnego wraz z poszanowania życia prywatnego i rodzinnego wraz z prawem do zawarcia małżeństwa i założenia prawem do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny, przewiduje wolność myśli, sumienia i rodziny, przewiduje wolność myśli, sumienia i wyznania, wolność wypowiedzi, jak również wolność wyznania, wolność wypowiedzi, jak również wolność zgromadzania się i stowarzyszania, wreszcie chroni zgromadzania się i stowarzyszania, wreszcie chroni prawo do skutecznego środka odwoławczego.prawo do skutecznego środka odwoławczego.

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochronaKatalog konwencyjny nie jest ani wyczerpujący, Katalog konwencyjny nie jest ani wyczerpujący,

ani zamknięty. Jest sukcesywnie uzupełniany ani zamknięty. Jest sukcesywnie uzupełniany przez przez Protokoły dodatkoweProtokoły dodatkowe do Konwencji. do Konwencji. Protokoły te wprowadziły nowe prawa, takie Protokoły te wprowadziły nowe prawa, takie jak: ochronę własności prywatnej, prawo do jak: ochronę własności prywatnej, prawo do nauki, prawo do wolnych wyborów, zakaz nauki, prawo do wolnych wyborów, zakaz uwięzienia za długi, zakaz ponownego sądzenia uwięzienia za długi, zakaz ponownego sądzenia w tej samej sprawie, itd. Protokół szósty znosi w tej samej sprawie, itd. Protokół szósty znosi karę śmierci. Dodatkowo, w zakresie karę śmierci. Dodatkowo, w zakresie wykonywania praw i wolności, konwencja wykonywania praw i wolności, konwencja zakazuje stosowania dyskryminacji opartej na zakazuje stosowania dyskryminacji opartej na jakiejkolwiek podstawie, np. płci, rasy, koloru jakiejkolwiek podstawie, np. płci, rasy, koloru skóry, języka, wyznania, pochodzenia itp. skóry, języka, wyznania, pochodzenia itp.


Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona► Kto może skorzystać z praw i wolności Kto może skorzystać z praw i wolności

zawartych w Konwencji?zawartych w Konwencji?► Z praw i wolności konwencyjnych mogą korzystać Z praw i wolności konwencyjnych mogą korzystać

wszystkie osoby pozostające pod jurysdykcją wszystkie osoby pozostające pod jurysdykcją (władzą) państw-stron Konwencji(władzą) państw-stron Konwencji. Co to oznacza? . Co to oznacza? Chodzi tu przede wszystkim o obywateli tych państw, Chodzi tu przede wszystkim o obywateli tych państw, ale nie wyłącznie. Uprawnieni do korzystania z praw i ale nie wyłącznie. Uprawnieni do korzystania z praw i wolności są również obcokrajowcy odwiedzający te wolności są również obcokrajowcy odwiedzający te państwa, a więc zarówno obywatele innych państw, państwa, a więc zarówno obywatele innych państw, jak i bezpaństwowcy - osoby nie posiadające żadnego jak i bezpaństwowcy - osoby nie posiadające żadnego obywatelstwa. Warto pamiętać, że zastosowanie obywatelstwa. Warto pamiętać, że zastosowanie Konwencji nie jest ograniczone do terytorium Konwencji nie jest ograniczone do terytorium określonego państwa, ale może rozciągać się poza określonego państwa, ale może rozciągać się poza nie. Tak więc z praw i wolności konwencyjnych nie. Tak więc z praw i wolności konwencyjnych można skorzystać na pokładzie samolotu, statku można skorzystać na pokładzie samolotu, statku morskiego czy statku kosmicznego należącego do morskiego czy statku kosmicznego należącego do tego państwa-strony Konwencji.tego państwa-strony Konwencji.

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona► Kontrola przestrzegania KonwencjiKontrola przestrzegania Konwencji► Kontrola przestrzegania Konwencji dokonywana Kontrola przestrzegania Konwencji dokonywana

jest na dwu płaszczyznach: jest na dwu płaszczyznach: skargi skargi międzypaństwowejmiędzypaństwowej oraz oraz skargi indywidualnejskargi indywidualnej (petycji). Ta pierwsza sprowadza się do tego, że (petycji). Ta pierwsza sprowadza się do tego, że każde państwo-strona Konwencji może wszcząć każde państwo-strona Konwencji może wszcząć spór z innym państwem-stroną, któremu zarzuca spór z innym państwem-stroną, któremu zarzuca naruszenie tej właśnie Konwencji (lub jej naruszenie tej właśnie Konwencji (lub jej protokołów dodatkowych). Bardzo rzadko państwa protokołów dodatkowych). Bardzo rzadko państwa korzystały z tej możliwości. Obawiały się tego, że korzystały z tej możliwości. Obawiały się tego, że państwo, przeciwko któremu skierowałyby skargę, państwo, przeciwko któremu skierowałyby skargę, uznałoby takie działanie za akt nieprzyjazny, co w uznałoby takie działanie za akt nieprzyjazny, co w konsekwencji mogłoby doprowadzić do konsekwencji mogłoby doprowadzić do pogorszenia stosunków pomiędzy nimi.pogorszenia stosunków pomiędzy nimi.

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona► Wersja pierwotna (1950)Wersja pierwotna (1950)► Procedura ta w swej pierwotnej wersji opisanej w Procedura ta w swej pierwotnej wersji opisanej w

tekście Konwencji z 1950 roku angażowała trzy organy: tekście Konwencji z 1950 roku angażowała trzy organy: Europejską Komisję Praw CzłowiekaEuropejską Komisję Praw Człowieka (już nie (już nie istnieje), istnieje), Europejski Trybunał Praw CzłowiekaEuropejski Trybunał Praw Człowieka oraz oraz Komitet Ministrów Rady EuropyKomitet Ministrów Rady Europy. W pierwszej fazie . W pierwszej fazie postępowania Komisja zajmowała się dopuszczalnością postępowania Komisja zajmowała się dopuszczalnością skargi indywidualnej, sprawdzała fakty istniejące w skargi indywidualnej, sprawdzała fakty istniejące w danej sprawie, zachęcała obie strony do polubownego - danej sprawie, zachęcała obie strony do polubownego - niesądowego załatwienia sporu. Komisja kończyła swoją niesądowego załatwienia sporu. Komisja kończyła swoją pracę w danej sprawie, wydając opinię dotyczącą pracę w danej sprawie, wydając opinię dotyczącą faktów sprawy oraz sposobu jej załatwienia. Opinia ta faktów sprawy oraz sposobu jej załatwienia. Opinia ta była przesyłana do Komitetu Ministrów. W drugiej fazie była przesyłana do Komitetu Ministrów. W drugiej fazie postępowania sprawą mógł zająć się, w zależności od postępowania sprawą mógł zająć się, w zależności od sytuacji, albo Europejski Trybunał Praw Człowieka albo sytuacji, albo Europejski Trybunał Praw Człowieka albo Komitet Ministrów. W okresie trzech miesięcy sprawa Komitet Ministrów. W okresie trzech miesięcy sprawa mogła zostać przesłana do Trybunału, który po jej mogła zostać przesłana do Trybunału, który po jej rozpatrzeniu wydawał ostateczny, wiążący wyrok. Jeżeli rozpatrzeniu wydawał ostateczny, wiążący wyrok. Jeżeli natomiast spór w ciągu owych trzech miesięcy nie natomiast spór w ciągu owych trzech miesięcy nie został skierowany do Trybunału, ostateczną decyzję o został skierowany do Trybunału, ostateczną decyzję o sposobie załatwienia sprawy podejmował Komitet sposobie załatwienia sprawy podejmował Komitet Ministrów.Ministrów.

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona►Reforma 1998-99 (Protokół nr 11 do EKPC)Reforma 1998-99 (Protokół nr 11 do EKPC)► Z biegiem czasu ilość państw-stron Konwencji Z biegiem czasu ilość państw-stron Konwencji

europejskiej wzrastała. Proces ten przybrał na europejskiej wzrastała. Proces ten przybrał na sile zwłaszcza w latach dziewięćdziesiątych XX sile zwłaszcza w latach dziewięćdziesiątych XX wieku w związku z przyjmowaniem do Rady wieku w związku z przyjmowaniem do Rady Europy byłych państw obozu komunistycznego, Europy byłych państw obozu komunistycznego, które zrzucając okowy podporządkowania które zrzucając okowy podporządkowania Moskwie zwracały się ku demokracji. Proces Moskwie zwracały się ku demokracji. Proces poszerzania członkostwa zbiegł się w czasie z poszerzania członkostwa zbiegł się w czasie z wzrastającą popularnością mechanizmu skargi wzrastającą popularnością mechanizmu skargi indywidualnej. Po początkowej indywidualnej. Po początkowej wstrzemięźliwości, braku wiary w sukces, czy po wstrzemięźliwości, braku wiary w sukces, czy po prostu braku wiedzy o możliwości zwracania się prostu braku wiedzy o możliwości zwracania się do organów strasburskich mieszkańcy krajów do organów strasburskich mieszkańcy krajów europejskich zaczęli znacznie chętniej i śmielej europejskich zaczęli znacznie chętniej i śmielej korzystać z przysługującego im prawa skargi. korzystać z przysługującego im prawa skargi.

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona► Zjawisko to, samo w sobie bardzo pozytywne, Zjawisko to, samo w sobie bardzo pozytywne,

spowodowało lawinowe zwiększanie się ilości skarg spowodowało lawinowe zwiększanie się ilości skarg napływających do Strasburga. W ten sposób mechanizm napływających do Strasburga. W ten sposób mechanizm kontrolny Konwencji europejskiej stał się ofiarą własnego kontrolny Konwencji europejskiej stał się ofiarą własnego sukcesu. Trzeba też pamiętać o tym, że stopniowy, ale sukcesu. Trzeba też pamiętać o tym, że stopniowy, ale ciągły rozwój prawa krajowego państw-stron konwencji ciągły rozwój prawa krajowego państw-stron konwencji konsekwentnie prowadził do tego, że do organów konsekwentnie prowadził do tego, że do organów konwencyjnych docierały sprawy coraz bardziej konwencyjnych docierały sprawy coraz bardziej skomplikowane. Te trzy wspomniane tutaj czynniki łącznie skomplikowane. Te trzy wspomniane tutaj czynniki łącznie doprowadziły do nadmiernego obciążenia pracą Komisji i doprowadziły do nadmiernego obciążenia pracą Komisji i Trybunału.Trybunału.

Restrukturyzacja istniejącego wtedy systemu została Restrukturyzacja istniejącego wtedy systemu została przeprowadzona przez Protokół nr 11, który został w maju przeprowadzona przez Protokół nr 11, który został w maju 1994 roku otwarty do podpisu przez państwa-strony 1994 roku otwarty do podpisu przez państwa-strony Konwencji. Protokół ten zastępował wcześniejsze protokoły Konwencji. Protokół ten zastępował wcześniejsze protokoły dotyczące postępowania przed Trybunałem (2, 3, 5, 8, 9 i dotyczące postępowania przed Trybunałem (2, 3, 5, 8, 9 i 10). Po wejściu w życie w listopadzie 1998 roku nowy 10). Po wejściu w życie w listopadzie 1998 roku nowy system kontrolny zaczął funkcjonować, dając nadzieję na system kontrolny zaczął funkcjonować, dając nadzieję na usprawnienie, a zwłaszcza przyspieszenie postępowania.usprawnienie, a zwłaszcza przyspieszenie postępowania.

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona►Według nowej procedury jedynie Według nowej procedury jedynie

Europejski Trybunał Praw Człowieka Europejski Trybunał Praw Człowieka zajmuje się rozpatrywaniem zajmuje się rozpatrywaniem nadsyłanych skarg. Trybunał ten działa nadsyłanych skarg. Trybunał ten działa permanentnie w odróżnieniu od swego permanentnie w odróżnieniu od swego poprzednika zbierającego się poprzednika zbierającego się periodycznie. Zlikwidowana została periodycznie. Zlikwidowana została Europejska Komisja Praw Człowieka, a Europejska Komisja Praw Człowieka, a nadto Komitet Ministrów utracił swoje nadto Komitet Ministrów utracił swoje uprawnienia do merytorycznego uprawnienia do merytorycznego zajmowania się skargą jednostki zajmowania się skargą jednostki przeciwko państwu. przeciwko państwu.

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona► (Kolejna) reforma 2007? (Protokół nr 14 do EKPC)(Kolejna) reforma 2007? (Protokół nr 14 do EKPC)► Mimo wejścia w życie w 1998 roku daleko posuniętej Mimo wejścia w życie w 1998 roku daleko posuniętej

reformy Trybunału, kolejne lata wykazały, że reforma ta reformy Trybunału, kolejne lata wykazały, że reforma ta nie do końca spełniła pokładane w niej nadzieje. nie do końca spełniła pokładane w niej nadzieje. Owszem przyspieszyła ona rozpatrywanie spraw w Owszem przyspieszyła ona rozpatrywanie spraw w Strasburgu, ale wobec wręcz lawinowego wzrostu liczby Strasburgu, ale wobec wręcz lawinowego wzrostu liczby skarg, zmiany nią wprowadzone okazały się skarg, zmiany nią wprowadzone okazały się niewystarczające. Dlatego też rządy państw niewystarczające. Dlatego też rządy państw członkowskich podjęły rozmowy na temat kolejnej członkowskich podjęły rozmowy na temat kolejnej reformy mechanizmu kontrolnego Konwencji. Rozmowy reformy mechanizmu kontrolnego Konwencji. Rozmowy te zaowocowały przyjęciem w maju 2004 roku kolejnego te zaowocowały przyjęciem w maju 2004 roku kolejnego Protokołu dodatkowego do Konwencji (Protokół nr 14). Protokołu dodatkowego do Konwencji (Protokół nr 14). Wejdzie on w życie po ratyfikowaniu przez wszystkie Wejdzie on w życie po ratyfikowaniu przez wszystkie dotychczasowe państwa-strony Konwencji. Niektórzy dotychczasowe państwa-strony Konwencji. Niektórzy szacują, że nastąpi to w roku 2007. Inni twierdzą, że szacują, że nastąpi to w roku 2007. Inni twierdzą, że Rosja i Turcja nie ratyfikują Protokołu, aby zablokować Rosja i Turcja nie ratyfikują Protokołu, aby zablokować reformę.reformę.


Można wymienić 3 najważniejsze zmiany, jakie Można wymienić 3 najważniejsze zmiany, jakie zostaną wprowadzone do Konwencji wraz z zostaną wprowadzone do Konwencji wraz z wejściem w życie Protokołu nr 14wejściem w życie Protokołu nr 14

► skargi w sposób oczywisty niedopuszczalne mają skargi w sposób oczywisty niedopuszczalne mają być odrzucane mocą decyzji 1 sędziego, podczas być odrzucane mocą decyzji 1 sędziego, podczas gdy obecnie decyzję taką podejmuje komitet gdy obecnie decyzję taką podejmuje komitet Trybunału złożony z trzech sędziów Trybunału złożony z trzech sędziów

► powtarzające się sprawy (ang. powtarzające się sprawy (ang. repetitive casesrepetitive cases) ) będą rozpatrywane przez komitety trzech sędziów; będą rozpatrywane przez komitety trzech sędziów; dziś robią to siedmioosobowe izby Trybunału dziś robią to siedmioosobowe izby Trybunału

► wprowadzona zostanie dodatkowa przesłanka wprowadzona zostanie dodatkowa przesłanka dopuszczalności – odrzucane mają być sprawy, w dopuszczalności – odrzucane mają być sprawy, w których skarżący nie odniósł „istotnej szkody”. których skarżący nie odniósł „istotnej szkody”.

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona►Postępowanie przed Europejskim Postępowanie przed Europejskim

Trybunałem Praw CzłowiekaTrybunałem Praw Człowieka► Jeśli uznamy, że skarga, którą Jeśli uznamy, że skarga, którą

chcielibyśmy przedstawić Trybunałowi w chcielibyśmy przedstawić Trybunałowi w Strasburgu, spełnia powyższe wymogi Strasburgu, spełnia powyższe wymogi dopuszczalności, możemy taką skargę dopuszczalności, możemy taką skargę sformułować (najlepiej na formularzu sformułować (najlepiej na formularzu urzędowym – zob. linki poniżej) i wysłać na urzędowym – zob. linki poniżej) i wysłać na adres Trybunału: Europejski Trybunał Praw adres Trybunału: Europejski Trybunał Praw Człowieka Rada Europy 67075 Strasbourg Człowieka Rada Europy 67075 Strasbourg – Cedex Francja – Cedex Francja

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona► Badanie dopuszczalności skargiBadanie dopuszczalności skargi► Skarga badana jest na początku z punktu widzenia jej Skarga badana jest na początku z punktu widzenia jej

dopuszczalnościdopuszczalności. Analizuje się więc, czy spełnia ona . Analizuje się więc, czy spełnia ona wszystkie konieczne wymogi. Jeżeli nie, to może ona wszystkie konieczne wymogi. Jeżeli nie, to może ona zostać odrzucona - uznana za niedopuszczalną przez zostać odrzucona - uznana za niedopuszczalną przez komitet złożony z 3 sędziów lub izbę, do której została komitet złożony z 3 sędziów lub izbę, do której została skierowana. Jeśli decyzję podejmuje komitet, to decyzja skierowana. Jeśli decyzję podejmuje komitet, to decyzja ta dla swej ważności potrzebuje jednomyślnych głosów ta dla swej ważności potrzebuje jednomyślnych głosów wszystkich trzech sędziów. Jeżeli co najmniej jeden z wszystkich trzech sędziów. Jeżeli co najmniej jeden z nich wyłamie się i nie zagłosuje za odrzuceniem petycji nich wyłamie się i nie zagłosuje za odrzuceniem petycji to kwestię jej dopuszczalności rozstrzygnie cała izba to kwestię jej dopuszczalności rozstrzygnie cała izba (większością głosów). Decyzja o uznaniu skargi za (większością głosów). Decyzja o uznaniu skargi za niedopuszczalną jest ostateczna, niezależnie od tego, niedopuszczalną jest ostateczna, niezależnie od tego, czy podejmie ją komitet czy izba czy podejmie ją komitet czy izba Trybunału. Nie można . Nie można się od niej w żaden sposób odwołać - kończy ona się od niej w żaden sposób odwołać - kończy ona postępowanie definitywnie.postępowanie definitywnie.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Europejski_Trybuna%C5%82_Praw_Cz%C5%82owieka


http://upload.wikimedia.org/wikipedia/pl/b/b5/EKPC.png

Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona► Próba ugodyPróba ugody Jedynie więc po uznaniu skargi za dopuszczalną Jedynie więc po uznaniu skargi za dopuszczalną

izba może przystąpić do jej merytorycznego izba może przystąpić do jej merytorycznego badania. W trakcie postępowania przed badania. W trakcie postępowania przed Trybunałem, izba powinna zachęcać strony do , izba powinna zachęcać strony do pojednania, do pojednania, do polubownego załatwienia polubownego załatwienia sprawysprawy. Nie chodzi tu tylko o formalny wymóg, . Nie chodzi tu tylko o formalny wymóg, który ma być spełniany celem przejścia do dalszych który ma być spełniany celem przejścia do dalszych etapów procedury. Chodzi o rzeczywisty obowiązek etapów procedury. Chodzi o rzeczywisty obowiązek zachęcania stron w sporze do załagodzenia go z zachęcania stron w sporze do załagodzenia go z korzyścią dla ich obu oraz w duchu poszanowania korzyścią dla ich obu oraz w duchu poszanowania praw człowieka. Z uwagi na zapewnienie praw człowieka. Z uwagi na zapewnienie maksimum skuteczności, postępowanie w tej fazie maksimum skuteczności, postępowanie w tej fazie jest poufne.jest poufne.


Prawa człowieka i ich ochronaPrawa człowieka i ich ochrona Merytoryczne rozpatrzenie skargiMerytoryczne rozpatrzenie skargi► Jeśli nie osiągnięto polubownego rozwiązania sporu, to Jeśli nie osiągnięto polubownego rozwiązania sporu, to

izba izba Trybunału będzie kontynuować będzie kontynuować badanie skargi co badanie skargi co do jej istotydo jej istoty. Strony postępowania (skarżący i . Strony postępowania (skarżący i państwo) zostaną zobowiązane do przedstawienia w państwo) zostaną zobowiązane do przedstawienia w konkretnym terminie swoich memoriałów i innych konkretnym terminie swoich memoriałów i innych dokumentów popierających ich argumentację. W tym dokumentów popierających ich argumentację. W tym czasie dokonuje się również sprawdzanie stanu czasie dokonuje się również sprawdzanie stanu faktycznego powołanego w skardze (w tym celu izba faktycznego powołanego w skardze (w tym celu izba może przeprowadzić dochodzenie). Gdy sędziowie już może przeprowadzić dochodzenie). Gdy sędziowie już zapoznają się z tak zebranymi informacjami może (nie zapoznają się z tak zebranymi informacjami może (nie musi) nastąpić ustna faza postępowania - musi) nastąpić ustna faza postępowania - rozprawarozprawa przed przed Trybunałem. Biorą w niej udział przedstawiciele . Biorą w niej udział przedstawiciele obu stron będących w sporze. Rozprawa jest dość obu stron będących w sporze. Rozprawa jest dość sformalizowana. Strony zabierają głos według porządku sformalizowana. Strony zabierają głos według porządku ustalonego przez przewodniczącego izby. W trakcie ustalonego przez przewodniczącego izby. W trakcie rozprawy sędziowie mogą zadawać stronom dodatkowe rozprawy sędziowie mogą zadawać stronom dodatkowe pytania, aby bliżej wyjaśnić interesujące ich szczegóły pytania, aby bliżej wyjaśnić interesujące ich szczegóły ze stanu faktycznego lub prawnego sprawy.ze stanu faktycznego lub prawnego sprawy.




Narada sędziowska. WyrokNarada sędziowska. Wyrok► Po zakończeniu rozprawy sędziowie zbierają się Po zakończeniu rozprawy sędziowie zbierają się

na naradę. Narada sędziowska jest poufna, jej na naradę. Narada sędziowska jest poufna, jej przebieg nie jest komunikowany na zewnątrz, przebieg nie jest komunikowany na zewnątrz, Po dyskusjach w swym gronie, sędziowie Po dyskusjach w swym gronie, sędziowie ostatecznie przyjmują tekst orzeczenia ostatecznie przyjmują tekst orzeczenia większością głosów. większością głosów. WyrokWyrok (orzeczenie) (orzeczenie) obejmuje trzy zasadnicze części: opisanie stanu obejmuje trzy zasadnicze części: opisanie stanu faktycznego sprawy, przedstawienie faktycznego sprawy, przedstawienie argumentów prawnych uzasadniających treść argumentów prawnych uzasadniających treść trzeciej części, czyli sentencji wyroku.trzeciej części, czyli sentencji wyroku.


Praca samodzielna.Praca samodzielna.

Przedstaw warunki i procedury Przedstaw warunki i procedury dopuszczalności skargi indywidualnej dopuszczalności skargi indywidualnej


►Instytucje skargiInstytucje skargi►Komitet Praw Człowieka w Komitet Praw Człowieka w

Genewie Genewie ►Europejski Trybunał Praw Europejski Trybunał Praw

Człowieka w StrasburguCzłowieka w Strasburgu


►Pozarządowe organizacje praw Pozarządowe organizacje praw człowiekaczłowieka

►Amnesty International - Amnesty International - http://www.amnesty.org.plhttp://www.amnesty.org.pl

►Helsińska Fundacja Praw Człowieka - Helsińska Fundacja Praw Człowieka - http://www.hfhrpol.waw.pl/http://www.hfhrpol.waw.pl/

►Human Rights Watch - Human Rights Watch - http://www.hrw.orghttp://www.hrw.org

Documents

Prawa człowieka i ich ochrona