PowerPoint PresentationSkd wiemy?
Dziecko funkcjonuje prawidowo, jeli jest takie samo, jak zdecydowana wikszo rówieników w grupie. Porównujemy:
Procesy intelektualne, poznawcze (mylenie, spostrzeganie, uwaga, pami)
Procesy wykonawcze
Kompetencje spoeczne
Francja, schyek XVIII w., ruch spoeczny majcy na celu przywróci upoledzonych spoeczestwu, tworzenie otwartych placówek leczenia psychiatrycznego
1837 r- pierwsza szkoa dla dzieci upoledzonych umysowo
Intelekt
Pierwsza definicja upoledzenia umysowego- zahamowanie rozwoju zdolnoci intelektualnych i uczuciowych
XIXw- pierwsze zasady pedagogiki specjalnej i program opieki. Aby mówi o efektywnoci ycia ludzi upoledzonych umysowo, naley:
- Zainteresowa ich yciem spoecznym
- Nauczy prostych umiejtnoci yciowych (najlepiej, aby mogli na siebie pracowa)
- Systematycznie pracowa nad pobudzaniem zmysów
Te zasady dotyczyy gbiej upoledzonych. Lekko upoledzeni byli norm.
Dojrzao spoeczna
XXw- upoledzenie umysowe to nie tylko niski intelekt ale te gorsze przystosowanie spoeczne, konieczno zalenoci od innych
Autorem jednej z wczeniejszych, a zarazem stosunkowo szerokiej, opisowej definicji niepenosprawnoci by E. Doll, który w 1941 roku scharakteryzowa niepenosprawno intelektualn jako:
stan niedojrzaoci spoecznej powstay w okresie rozwoju bdcy skutkiem zahamowania rozwoju inteligencji pochodzenia konstytucjonalnego. Stan ten jest nieusuwalny .
Osobowo
Jak osoby z n.i.
Oceniamy procesy poznawcze: spostrzeganie, mylenie, wyobrania, procesy emocjonalno-motywacyjne
Samodzielno, zaradno yciowa
Ucze niepenosprawny intelektualnie
Medyczne ujmowanie niepenosprawnoci
Rozrónianie stanów patologii, odmiennoci
Tzw. paradoks upoledzenia umysowego:
1% populacji wszystkich dorosych to upoledzeni umysowo, natomiast 3% dzieci i modziey w wieku szkolnym to uczniowie upoledzeni umysowo.
W grupie dzieci z upoledzeniem umysowym 89% to przypadki upoledzenia w stopniu lekkim, 6% w stopniu umiarkowanym, 3,5% w stopniu znacznym, 1,5% w stopniu gbokim
• Niepenosprawno intelektualna jest reprezentowana przez najliczniejsz grup dzieci i modziey. Dotyczy 60- 70% ogóu niepenosprawnych w Polsce
Przyczyny n.i:
Zakaenia, zatrucia i urazy matki w czasie ciy- embriopatie wirusowe, toksyczne, toksoplazmozy
Zaburzenia przemiany materii Neurologiczne uszkodzenia c.u.n- urazy czaszki,
wylewy ródczaszkowe, niedotlenienia, urazy mechaniczne
Anomalie chromosomalne Poród przedwczesny- wczeniactwo Alkoholizm matki (FAS) Zaniedbania rodowiskowe, deprywacja
sensoryczna
Wg.DSM IV upoledzenie umysowe w stopniu lekkim to: 3 kryteria:
A. istotnie niszy ogólny poziom funkcjonowania intelektualnego - II poniej 70 (np.w skali WISC-R)
B. znaczne ograniczenia w zachowaniu przystosowawczym (tzw. dojrzao spoeczna):
- komunikacja - samodzielno - ycie domowe - spoeczno-miedzyludzkie umiejtnoci -praca, czas wolny, zdrowie, bezpieczestwo C. Pocztek tego stanu musi wystpi przed 18 rokiem
ycia
Lekkie upoledzenie umysowe: II = 55-69
Umiarkowane upoledzenie umysowe: II = 40-54
Znaczne upoledzenie umysowe: II = 20-39
Gbokie upoledzenie umysowe: II = 0-19
3 skadowe n.i:
Ten sam iloraz inteligencji moe dawa zupenie odmienne funkcjonowanie szkolne.
3 komponenty
Organiczny- zaburzenia i uszkodzenia w budowie i fizjologii ukadu nerwowego
Psychologiczny- obnienie sprawnoci intelektualnej i jego konsekwencje dla psychicznego funkcjonowania dziecka
Spoeczny- szczególne uwarunkowania roli spoecznej osoby niepenosprawnej
np. W Zespole downa- wszystkie 3 s obecne
Czsto jednak s trudnoci w ustaleniu organicznego ta niepenosprawnoci
Kim jest ucze n.i?
mniejsze moliwoci koncentrowania uwagi i utrzymywania jej na wykonywanym zadaniu
ucze z lekkim upoledzeniem umysowym lepiej koncentruje uwag dowoln na materiale konkretnym; krótko i sabo na treciach abstrakcyjnych, które wykraczaj poza obszar jego rozumowania
Kim jest ucze n.i?
-lepsza pami mechaniczna ni logiczna i dowolna; dziecko uczy si czsto bez zrozumienia, wolne tempo uczenia si, - zapamituje nowe wiersze, piosenki, ale konieczna wiksza ilo powtórze - zazwyczaj opóniony rozwój mowy, ma trudnoci z wypowiadaniem myli, formuowaniem wypowiedzi, w mowie widoczny may zasób sów
Kim jest ucze n.i?
Kim jest ucze n.i?
czsto opóniona motoryka, sprawno manualna i grafomotoryczna
Kim jest ucze n.i?
Rozwój dziecka to odbieranie wrae i dokonywanie spostrzee, ich zapamitywanie, tworzenie wyobrae, poj, wyciganie wniosków
dzieci n.i. spostrzegaj wolniej, mniej dokadnie i w wszym zakresie, mao dokadne wyobraenia
Badania Kostrzewskiego: gorsza zwaszcza pami wrae wieych,
opierajcych si na spostrzeeniach oraz pami logiczna
Kim jest ucze n.i?
z reguy nie podejmuj
Kim jest ucze n.i?
Najbardziej charakterystyczna cecha n.i. to trudno w tworzeniu poj i operowanie nimi. Uczniom n.i. trudno jest wiza w logiczny sposób treci zda w wiksze struktury mylowe. Trudnoci te komplikuje fakt, e w procesie rozumienia poza operacjami mylenia due znaczenie ma uwaga, pami i wyobrania- a to take jest nieprawidowe
Trudno w rozumieniu symboli sów (a na tym opiera si nauka czytania ze zrozumieniem)
Kim jest ucze n.i?
Rzadko s objawy neurologiczne
W gbszych stopniach n.i. brak korelacji miedzy II rodziców i dzieci
ZNOWU DO SZKOY...
ograniczone przenoszenie efektów uczenia si w konkretnych sytuacjach na inne, ogólniejsze
Kim jest ucze n.i?
nie potrafi wykorzysta swojego dowiadczenia, dugo stosuj metod prób i bdów
tzw. schematyzm i bezwad mylenia, may krytycyzm
obniona ciekawo, dociekliwo, mae zainteresowania
liczne fragmentaryczne deficyty
Eksperyment (za: K.Kirejczyk)
Dzieci z DD, z których wikszo wykazywaa zaburzenia w rozwoju, redni wiek-19 mies., redni II-64
Dzieci z grupy eksperymentalnej- intensywne oddziaywania pedagogiczne
Po kilku latach: w grupie eksper. przyrost II o 27,5pkt, w grupie porównawczej spadek o 26 pkt.
Dzieci z grupy eksper. zostay adoptowane, wikszo dzieci z grupy kontrolnej pozostaa w DD.
Po 20 latach: dzieci z grupy eksper. ukoczyy 12 klas, dobrze radzili sobie w yciu
Grupa kontrolna: ukoczone 4 klasy, dua grupa dzieci dalej bya w instytucjach opieki
Procesy poznawcze
a) globalne- gdy poziom wszystkich mierzonych sprawnoci intelektualnych oraz poziom dojrzaoci spoecznej jest istotnie niszy
b) parcjalne (deficyty fragmentaryczne)- gdy od normy odbiega jedna, dwie lub kilka funkcji np.tylko percepcja wzrokowa
Spostrzeganie
To zoony ukad procesów, dziki któremu powstaje subiektywny obraz rzeczywistoci zwany spostrzeeniem
Gówna cecha spostrzee to ich przedmiotowo. W skad obrazu spostrzeganego przedmiotu wchodz nie tylko wraenia, które ten przedmiot wywouje w danej chwili ale i te, które wywoywa w nas dawniej
Zdrowe dziecko w wieku szkolnym uczy si spostrzega celowo
Dokadno i trwao spostrzee u dzieci zaley od tego, ile analizatorów w nich uczestniczy (metoda orodków pracy)
Jak powstaje spostrzeenie
Procesy motoryczne mini oka (ruchy gaki ocznej)
Manipulowanie przedmiotami- aby wyksztaci poczucie odlegoci
Gromadzenie dowiadcze w mózgu
eksperyment
Dzieci sprawne intelektualnie i z n.i patrzyy przez okno. Co widziay?
Dzieci sprawne int.: nazywajc przedmioty podaway duo okrele, wizay widziane przedmioty z faktami, logiczne wnioski, wyróniay duo szczegóów,
Dzieci z n.i- widziay przedmioty due i bliskie, spostrzeenia szcztkowe, fragmentaryczne, nie potrafiy ich opisa
Uwaga
Uwaga mimowolna- wywoywana przez nowy, silny, poruszajcy si bodziec
Dowolna, celowa- zalena od podmiotu, jest kierowana zainteresowaniami, motywacj, zaley od dojrzaoci u.n
Uwaga….
To taki stan i poziom aktywnoci kory mózgowej, który przygotowuje oraz podtrzymuje sprawna prace organizmu w zakresie jego poznawczej orientacji i celowej dziaalnoci
Pojemno uwagi zwiksza si, gdy:
a) Podany materia jest zrozumiay
b) Ma wyran form i jest dobrze zgrupowany
c) Gdy s sprzyjajce warunki obserwacji, gdy obserwacja oparta jest na konkretnym pokazie
uwaga
- Trwao- czas, przez który moemy skoncentrowa si na bodcu
- Podzielno- zdolno koncentracji uwagi na kilku obiektach
Im gbszy stopie u.u. tym mniej uwagi dowolnej.
eksperyment
- W rozsypance: litery, cyfry, obrazki
- Dzieci sprawne zapamityway w nastpujcej kolejnoci:
- Litery, cyfry, obrazki
- Dzieci z n.i:
- obrazki, cyfry, litery
Efektem wyobrani jest wyobraenie, obraz umysowy czego, co aktualnie nie dziaa na zmysy, lecz jest wytworem uprzednio nabytych spostrzee;
Wyobraenia odtwórcze
Eksperyment:
Eksponowano dzieciom przedmioty przez krótki czas, dzieci rysoway je z pamici
Natychmiast po obejrzeniu obrazka dziecko z n.i odtwarza ok. 1/3 elementów, dziecko sprawne int. 2/3
Przedmioty s odtwarzane nie tak jak na ekspozycji, ale jak wygldaj zwyczajowo
Pami
Zapamitywanie
Przechowywanie
Odtwarzanie
Pami
- Wierno (dokadno)
- Zakres- pojemno (ile rónorodnego materiau mona przechowa)
Eksperyment (Kostrzewski)
Czytano tekst nasycony szczegóami; pytano dzieci, ile zapamitay:
Dzieci sprawne intelektualnie: 76% Dzieci z n.i: 33%
U dzieci z n.i. sabsza pami logiczna, zarówno wiea jak i trwaa, najmniejsze rónice w pamici mechanicznej
Std trudnoci dzieci w trwaym zapamitywaniu treci powizanych logicznie- trudnoci w nauce szkolnej.
Sownictwo. Mowa.
Szereg zaburze mowy. Zarówno na poziomie rozumienia mowy, jak i posugiwania si pojciami- ich rozumienie, zapamitywanie, wykorzystywanie w codziennym jzyku
Sownictwo ubogie, zdania proste, sabsza poprawno stylistyczna, gramatyczna.
Mylenie
Dominacja mylenia konkretno-obrazowego nad sowno-pojciowym. W myleniu przewaa moliwo dokonywania operacji konkretnych- klasyfikowania, szeregowania, dodawania, w oparciu o przedmioty.
I u dzieci, i u dorosych z lekk n.i. upoledzone jest gównie mylenie abstrakcyjne
- mucha-motyl-pszczoa - koleestwo-przyja-wierno (pojcia
uogólnionym
Mylenie
Motoryka
Cechy osobowoci ( emocje, motywacje, dojrzao spoeczna)
sabsza kontrola emocji i popdów
czsto s to dzieci tzw. zewntrzsterowne, podatne na wpyw uczniów silniejszych, sprytniejszych,
obniony krytycyzm wobec wasnego postpowania, saba wola, potrzebuj czstych wzmocnie
Cechy osobowoci ( emocje, motywacje, dojrzao spoeczna)
zmniejszona dojrzao spoeczna- kompetencje spoeczne osigaj maksymalnie poziom 17-letniego czowieka
czsto towarzyszy im poczucie odizolowania, samotnoci, poczucie bycia gorszym, gupszym, mniej wartociowym
mniejsza samodzielno w yciu powoduje konieczno wikszego oparcia w rodzinie
Nauka i praca
uczniowie upoledzeni umysowo s w stanie opanowa materia programowy piciu klas szkoy podstawowej (za: „Poradnik Metodyczny dla nauczycieli ksztaccych uczniów z upoledzeniem umysowym w stopniu lekkim w szkoach ogólnodostpnych i integracyjnych” MEN
W-wa 2001)- wiek ok.12 lat
Szanse integracji
bardzo trudno rzetelnie integrowa uczniów z n.i powyej poziomu nauczania zintegrowanego (najlepiej w przedszkolu)
atwiej o integracj uczniów z upoledzeniem ukadu ruchu, ale sprawnych intelektualnie, najtrudniej integrowa
ucznia z n.i oraz
stay gód sukcesu, czste poraki szkolne prowadz do nerwic, zanionej samooceny, izolacji w grupie rówieniczej
bywaj dobrymi, solidnymi
i uczciwymi pracownikami
sprawdzaj si najlepiej
N.I. jako dynamiczny zespó objawów
Czworo dzieci- kade II=65, troje w szkole specjalnej
Pierwsze- niedostateczna motywacja, zaburzenia emocjonalne
Drugie- upoledzona percepcja wzrokowa, suchowa, koordynacja wzrokowo-ruchowa, trudnoci w opanowaniu czytania i pisania
Trzecie- opóniony rozwój poj liczbowych, pamici bezporedniej i trwaej cyfr, trudnoci w matematyce
Czwarte- równomierne, lekkie upoledzenie wszystkich zdolnoci, silna motywacja, brak zaburze w zachowaniu, nie ma trudnoci w nauce szkolnej, pomoc domu rodzinnego
Zaburzenia percepcji wzrokowej
trudnoci w nauce czytania ze wzgldu na mylenie liter i wyrazów z podobiestwem graficznym, wolne tempo czytania, nierówny rytm powoduje, e dziecko koncentruje si na stronie technicznej czytanego tekstu a nie na jego treci
trudnoci w nauce pisania: spowodowane problemami z zapamitywaniem ksztatów liter
trudnoci w nauce geometrii, geografii, gdzie wymagana jest umiejtno okrelania stron wiata
Zaburzenia percepcji suchowej
Treci, które docieraj do dziecka drog suchow maj wpyw na wnioskowanie, rozumowanie, uogólnianie.
Zaburzona analiza i synteza suchowa w zakresie rónicowania zda, wyrazów, gosek, sylab uniemoliwia dziecku prawidowe rozumowanie.
Zaburzenia orientacji przestrzennej
Ucze myli pooenie przedmiotów wzgldem siebie, co uniemoliwia mu prawidowe rozumienie przedstawionej sytuacji na rysunku, planszy, wykresie.
W pracach plastycznych widoczne nieudolne rozplanowanie caoci, zakócenie stosunków przestrzennych, proporcji elementów.
W czytaniu przestawianie liter, czstek, caych wyrazów, omijanie linijek,
W pisaniu mylenie znaków graficznych, które róni si pooeniem w przestrzeni.
ORTODYDAKTYKA
Ortodydaktyka- dzia dydaktyki ogólnej zajmujcy si ustalaniem celów, zasad i przebiegu procesów nauczania osób upoledzonych.
Najwaniejsze zasady ortodydaktyki:
Zasady pracy terapeutycznej
maksymalne wywiczenia funkcji opónionych w rozwoju
higiena psychiczna
zasada stopniowania trudnoci, aby nie dopuszcza do znuenia, zmczenia i przykrych przey, budzi wiar we wasne moliwoci
zasada pracy „na poprzeczce”, tu powyej moliwoci ucznia
zasada systematycznoci, wymóg racjonalnego planu, stopniowe przejcie od zada atwiejszych do trudniejszych
zasada utrwalania
wi terapeuta- dziecko
dobrze dobrany program pracy terapeutycznej
Co wpywa na skuteczno dziaa terapeutycznych:
motywacja ucznia do pracy
wsparcie rodziców
tzw. stan wyjciowy- czyli co ucze ju potrafi i jaki jest jego potencja intelektualny
parcjalne deficyty- zaburzenia w obszarze analizatorów
Kim jest ucze z n.i ?
Wane: akceptacja wasnej osoby
wyrównanie (kompensacja), i zastpowanie deficytów psychofizycznych
TERAPIA PEDAGOGICZNA
Specyficzn zasad terapii pedagogicznej jest przechodzenie od wicze funkcji do wicze czynnoci. Jest to odwrócenie procesu lekcyjnego- gdzie czytanie, pisanie, liczenie rozwija funkcje poznawcze: spostrzeganie, pami, mow i mylenie.
Model rozwojowy upoledzenia umysowego M. Kocielskiej
stadium wstpne- okres przed poczciem dziecka- czynniki biologiczne, psychologiczne oraz spoeczne, które wi si z osobami przyszych rodziców i waciwociami rodowiska, które le rokuj.
Model rozwojowy upoledzenia umysowego M. Kocielskiej
Faza I- bezporednie zagroenia dla rozwoju dziecka o charakterze biologicznym, psychologicznym czy spoecznym, dziaajce w czasie ycia podowego lub tu po urodzeniu dziecka
reakcje psychofizyczne dziecka i otoczenia skierowane na przezwycienie tego uszkodzenia
Jeli proces ten si powiedzie (szeroko pojta wczesna interwencja) moliwy jest prawidowy rozwój i pozytywne zakoczenie fazy I.
Jeli dziecko i rodzina nie dostanie skutecznej pomocy……..
Model rozwojowy upoledzenia umysowego M. Kocielskiej
Faza II- patologizacja rozwoju – cig destrukcyjnych zwizków i relacji midzy dzieckiem, rodzin i otoczeniem. Widoczne jest ju opónienie rozwoju, zaburzenie funkcjonowania rodziny.
Faza III- strukturalizacja defektu
Lekkie upoledzenie umysowe rzadko jest spowodowane jednym czynnikiem etiologicznym, na ogó s to uwarunkowania wieloczynnikowe
W lekkim upoledzeniu umysowym znacznie rzadziej ni w gbszym spotykamy si z objawami neurologicznymi, wskazujcymi na organiczne uszkodzenie c.u.n
Jak pomóc dziecku niepenosprawnemu:
Dobra znajomo moliwoci ucznia ze szczególnym uwzgldnieniem jego mocnych stron, np. dobra pami mechaniczna, uzdolnienia muzyczne, empatia
Zwracamy si do ucznia po imieniu, z poszanowaniem jego godnoci, bez zdrobnie, zachowa infantylnych lub pitnujcych
Dziecko siedzi blisko nauczyciela
Umoliwi prac w maych grupach, korzystajc ze wsparcia i kompetencji kolegów
Jak pomóc dziecku w klasie:
Zwikszy czstotliwo wzmocnie pozytywnych
Podkrela w pracy, wiczeniach dziecka rzeczy wane do zapamitania
Przygotowa praktyczne wiczenia o niszym stopniu trudnoci
Da moliwo korzystania z rónych pomocy dydaktycznych (plakaty, plansze, kalkulator, liczmany)
Jak pomóc dziecku?
Czciej angaowa uczniów w czynnoci zadaniowe, manipulacyjne, o charakterze praktycznym
Ocena osigni ucznia powinna ocenia nie tylko efekt ale wysiek woony w prac
Pomóc dziecku znale najlepszy sposób uczenia i zapamitywania
Rodzina w procesie rehabilitacji
Rewalidacja - ksztatowanie u niepenosprawnego
(na rónym poziomie) ycia w spoeczestwie. Jest to
proces zoony. Suy:
dziaa i pragnie
nauce realizacji tej roli
spenia nastpujce zaoenia: Osobowo dziecka ksztatuje si w rodowisku
rodzinnym
siebie i wiata ksztatuj si w rodowisku, w którym
ono wzrasta i yje, wynikaj z sytuacji i osobistych
dowiadcze dziecka. Od tego jaka jest rodzina zale
stosunki spoeczne dziecka a take jego stosunek do
samego siebie.
DZIECKU POZYTYWNE
Konieczne jest przeywanie przez dziecko sukcesów. Dom rodzinny to miejsce, gdzie dziecko rozwija najbardziej elementarne ale i trwae ustosunkowanie do siebie i wiata.
Konieczne take:
harmonia w wiecie jego uczu
dyskretne czuwanie i kontrola nad dzieckiem
do minimum ograniczenie przymusu
wymaganie tego co zrozumiae
postpowanie krok po kroku- wymagania stawiane dziecku powinny by stopniowo coraz trudniejsze. Miar aktywnoci dziecka jest tu jego zadowolenie, satysfakcja, moliwo odnoszenia sukcesu
dochodzenie do celu nieraz okrnymi drogami- mniej czasu rodzice powinni powica na wielokrotne powtarzanie materiau szkolnego, a wicej na poznawcze bogacenie dziecka- wtedy ma miejsce twórcze, wielostronne rozwijanie dziecka.
Rewalidacja dziecka w rodzinie
spoeczno- kulturowym
staym wzorem do naladowania.
moliwo podmiotowego dziaania
dokonywanie wyborów, wykorzystywanie
wolnego podejmowania decyzji.
Samodzielno
Osoba niesprawna, niepenosprawna