opracowany w ramach projektu

„Tworzenie programów nauczania oraz scenariuszy lekcji i zajęć wchodzących w skład zestawów narzędzi edukacyjnych wspierających proces kształcenia ogólnego

w zakresie kompetencji kluczowych uczniów niezbędnych do poruszania się na rynku pracy”

dofinansowanego ze środków Funduszy Europejskich w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, 2.10 Wysoka jakość systemu oświaty.

Warszawa 2019

SCENARIUSZ LEKCJI W KLASIE IV Program nauczania języka polskiego dla szkoły podstawowej

MAŁGORZATA JAS

POZNAJEMY SIĘ

I PRZEDSTAWIAMY

Redakcja merytoryczna – dr Jolanta Sawicka-JurekRecenzja merytoryczna – Sabina Furgoł

Bożena Święch dr Beata Rola Agnieszka Ratajczak-Mucharska

Redakcja językowa i korekta – Editio

Projekt graficzny i projekt okładki – Editio

Skład i redakcja techniczna – Editio

Warszawa 2019Ośrodek Rozwoju EdukacjiAleje Ujazdowskie 2800-478 Warszawawww.ore.edu.pl

Publikacja jest rozpowszechniana na zasadach wolnej licencji Creative Commons – Użycie niekomercyjne 4.0 Polska (CC-BY-NC).https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.pl

3

Tytuł lekcji: Poznajemy się i przedstawiamy (kompetencje kluczowe: porozumiewanie się w języku ojczystym/tworzenie i rozumienie informacji; kompetencje społeczne, świadomość i ekspresja kulturalna)

Cele kształcenia (wymagania ogólne)II. Kształcenie językowe. 2) Rozwijanie rozumienia twórczego i sprawczego charakteru działań językowych i kształtowanie odpowiedzialności za własne zachowania językowe w procesie porozumiewania się (…). 3) (…) Zdobywanie wiedzy o konwencjach używania języka (np. z zakresu etykiety językowej). III. Tworzenie wypowiedzi. 3) Rozpoznawanie intencji rozmówcy oraz wyrażanie intencji własnych, rozpoznawanie języka jako działania (akty mowy). 8) Rozbudzanie świadomości użyteczności społecznej i obywatelskiej retoryki – wyrażania siebie, swoich przekonań, poglądów, zjednywania ludzi do idei.

Treści kształcenia (wymagania szczegółowe)II. Kształcenie językowe. 2. Zróżnicowanie języka. Uczeń: 1) wskazuje główne cechy języka mówionego (…); 3) używa stylu stosownego do sytuacji komunikacyjnej. 3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń: 4) rozpoznaje znaczenie niewerbalnych środków komunikacji (np. gest, mimika, postawa ciała). III. Tworzenie wypowiedzi. 1. Elementy retoryki. Uczeń: 1) uczestniczy w rozmowie na zadany temat, wydziela jej części, sygnały konstrukcyjne wzmacniające więź między uczestnikami dialogu, tłumaczące sens; 3) tworzy logiczną, semantycznie pełną i uporządkowaną wypowiedź.

Metody/Formy pracym. praktyczne: ćwiczenia redakcyjne; m. problemowe, aktywizujące: autoprezentacja; formy pracy: zbiorowa, indywidualna, w parach.

Środki dydaktycznekartki A4 (białe, niebieskie, czerwone, żółte), mazaki, papier plakatowy, drewniane lub tekturowe patyczki (wykorzystywane w ocenianiu kształtującym do losowania).

Podczas lekcji1. Nauczyciel wita swoich nowych uczniów i przedstawia się krótko (imię, nazwisko,

ewentualnie jakich przedmiotów uczy oprócz języka polskiego, dlaczego wybrał zawód polonisty, jakie jest jego hobby itp.). Prosi, aby każdy uczeń wybrał kartkę w swoim ulubionym kolorze. Nauczyciel odnosi się do każdego koloru, informując, co według niektórych psychologów kolor „mówi” o osobie (z zestawienia dotyczącego teorii Hartmana wybiera zalety, np.: Cieszę się, że są w klasie osoby,

4

które wybrały żółty kolor. Są one radosne, towarzyskie i pomocne, a na lekcjach często będziecie pracować w parach i w grupach oraz wspierać się wzajemnie).

2. Uczniowie składają swoją kartkę w pionie na trzy części – tworzą wizytówkę i stawiają ją na ławce. Zanim zapiszą imię i nazwisko, nauczyciel przypomina o kolejności, prezentując przygotowany wcześniej plakat z „hakiem pamięciowym” (Imię jest jak dziadek, / jak wnuczek – nazwisko; / Pierwszeństwo ma starszy! / Teraz wiesz już wszystko) i wyjaśniając krótko historię imion i późniejszych nazwisk (może przywołać znane dzieciom baśnie i legendy, których bohaterowie mają imiona).

3. Każdy uczeń dobiera do swojego imienia przymiotnik (część mowy, którą poznał w kl. I–III) zaczynający się na tę samą literę, co imię, i oznaczający pozytywną cechę właściciela imienia (dzieci mogą naradzić się przez chwilę z kolegą). Następnie wybiera z listy pytań zapisanej na plakacie jedno, na które odpowie w kolejnym ćwiczeniu (przykładowe pytania: Z czego słynę w klasie? Za co cenią mnie moi bliscy? Co lubię najbardziej robić w szkole? Jak lubię spędzać wolny czas? Jakie książki/filmy najbardziej lubię czytać/oglądać? Jakie jest moje hobby? Jak chciałbym uczyć się na lekcjach języka polskiego? Czym się interesuję? itp.).

4. Nauczyciel podchodzi do każdego ucznia i nawiązuje z nim krótki dialog, w którym przywita się z dzieckiem uściskiem dłoni (dzieci poznają zasadę savoir-vivre’u – dłoń podaje jako pierwsza osoba starsza), oficjalnie je przywita (np. Dzień dobry, Wojtku; Miło mi cię poznać, Małgosiu), a dziecko odpowie powitaniem (np. Dzień dobry; Mnie również jest miło) i doda: Jestem wesoły Wojtek. W klasie słynę z tego, że na przerwie organizuję różne zabawy. Nauczyciel może przygotować na plakacie listę zwrotów i wyrażeń pomocnych w prowadzeniu rozmowy, uzupełnioną ważnymi zasadami (np. Nie używamy słowa „witam” na początku rozmowy).

5. Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela redagują i zapisują w zeszytach zasady Jak prowadzić rozmowę.

6. Nauczyciel wręcza każdemu uczniowi drewniany lub tekturowy płaski patyczek (narzędzie stosowane w ocenianiu kształtującym). Prosi, aby w domu dzieci zapisały na patyczku swoje imię i nazwisko (lub imię i pierwszą literę nazwiska) i ozdobiły patyczek według własnego pomysłu.

Komentarz metodyczny

Opisana w scenariuszu lekcja jest pierwszym spotkaniem nauczyciela z uczniami. Proponowane aktywności mają wartość poznawczą oraz służą nawiązaniu dobrych relacji z dziećmi, także tymi nieśmiałymi lub borykającymi się z problemami (uczniowie ze SPE).