Upload
dangtuyen
View
213
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
6272014
1
cognitieve stoornis kwetsbare ouderen en diabetes
Prof Dr Sophia EJA de Rooij internist-geriater AMC Amsterdam
even voorstellen
GRIJZE GOLF uitdagingen
bull 50 van de ziekenhuisbedden is in gebruik door 65-plussers
bull 30 van acuut opgenomen ouderen sterft binnen 3 maanden
bull 13 van de 85-plussers wordt jaarlijks opgenomen in het ziekenhuis
bull 25 van de acute oudere zks-patienten heeft diabetes
-inhoud-
bull Een stelling 1 Wat is kwetsbaar 2 Hoe herken je het 3 Hoe pak je het aan
bull Een film
4 Dementie 5 Hoe verder met dementie amp diabetes 6 Meer lezen
stelling
ik controleer bij iedere oudere diabetes
standaard
- ogen
- hart
- nieren
- neuropathie
- cerebrale diabetesgerelateerde eindorgaanschade
6272014
2
1 wat is kwetsbaarheid
probleemlijst
Somatisch
1 DM type 2 instelling orgaanschade
2 andere CVR
probleemlijst Somatisch
1 DM type 2 instelling
2 CVA
3 hartritmestoornis waarvoor bloedverdunner AF
4 recidiverende urineweginfectie antibiotica resistentie
5 gewichtsverlies dd slikstoornis anorexie spieratrofie
Psychisch
1 angstig voor recidief
2 moe dd na
3 slaperigheid dd delier
4 cognitieve stoornis dd delier dementie
Functioneel
1 slikstoornis
2 loopstoornis
3 onvoldoende progressie revalidatie
Sociaal
1 samenwonend met echtgenoot
2 gedwongen verhuizing naar verpleeghuis
3 lsquoradelozersquo mantelzorg
definities
bull Comorbiditeit 2 of meer ziekten
bull Disability ADL beperking
bull Frailty - verhoogde kwetsbaarheid voor stressoren - voortkomend uit verminderde fysiologische reserves - meerdere orgaansystemen zijn betrokken
FriedLP Untangling concepts of disability frailty J geront med sci 2004
co of multi
bull Comorbiditeit 1 index ziekte
bull Multimorbiditeit 2 of meer ziekten
6272014
3
frailty (Fried)
bull brede definitie
bull verschilt van ADL beperking
bull kliniek - verlies van gewichtspiermassa - verminderd uithoudingsvermogen - afname balans en mobiliteit - inactiviteit - afname cognitief functioneren
overlap tussen comorbiditeit beperking en frailty
2 hoe herken je het
lsquoIk kan zo zien wie kwetsbaar isrsquo
met lsquoikrsquo bedoelen we de ervaren clinicus en ervaren verpleegkundige
mantelzorg opleidingsniveau
hulpmiddelen
diabetes type 2
diabetische voet en visusklachten
copy rde jong
6272014
4
voor opn
na ontslag
Desired functional status
functional status at admission
Functional status after hospital admission and with complication(s)
ziekenhuisopn
beloop fysiek functioneren waarom functieverlies
bull Achteruitgang in fysiek functioneren
bull Tijdelijk of blijvend
bull Meetbaar
bull Relevant
wat willen ouderen zelf
Fried TR JAMA 2012
activiteiten van het dagelijks leven bij ouderen
bull 20 tot 30 van 65-plussers heeft ADL beperkingen
bull 50 ontwikkelt (langzaam) progressieve ADL beperkingen in combinatie met chronische ziekte en comorbiditeit
bull 50 ontwikkelt dit peracuut bij een acute klinische gebeurtenis en tijdens de hierop volgende ziekenhuisbehandeling
LP Fried J Geront Med Sci 2004 59 255-263
6272014
5
ADL als uitkomstmaat
belangrijke uitkomstmaat bij ouderen Reuben N Eng J Med 2012
bull patient perspectief behoud van zelfstandig
functioneren zelfredzaamheid
bull maatschappelijk perspectief care amp cure kosten
bull wetenschappelijk perspectief tellen turven amp intervenieren
3 hoe pak je het aan
Gezondheidsraad focus op zelfredzaamheid
3 groepen te onderscheiden
- gezonde ouderen zonder of met enkele aandoening - ouderen met meerdere ziekten en beperkingen [disability] - kwetsbare ouderen met meerdere ziekten [frailty]
strategien om functieverlies te voorkomenuit te stellen
bull risico inschatting dmv score (bv ISAR-PC 3 vragen)
bull CGA probleem identificatie
bull case-finding systematisch opsporen van kwetsbaren
bull triage obv risicoscore
Zie ook wwweffectieveouderenzorgnl
optimale lsquocure amp carersquo op maat is gericht op functioneren
behandelen
behouden
berusten
korte film
6272014
6
4 dementie
dementie
beloop van de ziekte van Alzheimer
0
5
10
15
20
25
30
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
jaar
MM
SE
Feldman
vroeg mild tot moderate ernstig
klachten
verlies v ADL
gedragsproblemen
verpleeghuis
sterfte
wist u dat
bij diabetes ligt de kans op dementie tweemaal hoger zowel op de ziekte van Alzheimer als op vasculaire dementie
6272014
7
Bruce 2007
bull N=302
bull 70 jaar en oudere diabeten 7 jaar geleden gerekruteerd voor studie
bull dementie AD VaD klinische diagnose
resultaten
bull 28 (93) kreeg dementie (16 met wrsch AD) en 60 (199) geheugenstoornissen zonder diagnose dementie
bull onafhankelijke determinanten voor dementie
1 hoge leeftijd (per decade odds ratio 40 95 CI 159ndash1010)
2 duur diabetes (for each 5 years odds ratio 169 95 CI 124ndash232)
3 aanwezigheid van perifeer vaatlijden (odds ratio 535 95 CI 208ndash1372)
4 oefeninglichaamsbeweging (beschermend odds ratio 026 95 CI 009ndash073)
diabetes amp dementie
bull DM-patienten met hypoglycaemie hebben 2x hoger risico op ontwikkelen van dementie (344 vs 176 P 001 multivariate-adjusted hazard ratio 21 95 CI 10-44)
bull DM-patienten met dementie hebben groter risico op ontwikkelen van hypoglycaemie(142 vs 63 P 001 multivariate-adjusted hazard ratio 31 95 CI 15-66)
bull ongeacht CVA hypertensie hartinfarct
Yaffe K et al JAMA Intern Med 2013 Jun 101-6
definitie
bull Geheugenklachten
bull Geheugenstoornissen
bull Dementie = complex van verschijnselen waarbij er achteruitgang optreedt van de geestelijke vermogens fysiek functioneren en verandering van gedrag
cognitief functioneel
neuropsychiatrie
Geheugen
Apraxie
Afasie
Agnosie
Stoornis van de
excutieve functies
ADL
IADL
Gedrag
Psychiatrie
symptomen vormen van dementie
bull ziekte van Alzheimer
bull vasculaire dementie
bull Lewy body dementie
bull frontotemporale dementie
6272014
8
de ziekte van Alzheimer
bull 60-70 heeft de ziekte van Alzheimer
bull openbaart zich meestal rond 70e jaar
bull geleidelijke achteruitgang met eerst alleen geheugen- en orieumlntatiestoornissen daarna problemen met het spreken het handelen het overzicht en de herkenning
bull later kunnen ook gedragsproblemen voorkomen zoals agressie of afname van initiatief
bull gemiddelde ziekteduur is tussen 8 en 13 jaar
oorzaak
bull onbekend
bull neerslag amyloid en tau
bull geassocieerd met leeftijd roken genetische factoren hypertensie en andere vasculaire risicofactoren
vasculaire dementie
bull 20 heeft vasculaire dementie
bull plotseling danwel geleidelijk begin
bull grillig verloop met stapsgewijze verslechtering en soms ook verbetering
bull soms wisselend per dag
bull urine-incontinentie en loopstoornissen
bull vaak hypertensie of diabetes in de vg
diagnostiek bull (Hetero) anamnese bull Lichamelijk neurologisch en psychiatrisch onderzoek bull MMSE bull Lab ------------------------------------------------------------------------- bull CTMRI cerebrum
bull Neuropsychologisch onderzoek bull Overig
ndash EEG ndash Liquor ndash (Obductie)
klinisch beeld
a Geheugenstoornis en desorientatie
b Stoornis in aandacht abstract denken en oordelen
c Corticale functie stoornissen
d Gedragveranderingen
e Beloop traag progressief
f Intact bewustzijn
a geheugenstoornis
bull Inprenting
bull Korte termijn
bull Lange termijn geheugen
6272014
9
inprenting welke moest u onthouden
korte termijn
Het vermogen om recente gebeurtenissen
weer te geven is een weerspiegeling van de
registratie en de consolidatie
- hoe lang bent u hier al
- waarvoor bent u hier
- wat hebt u gisteravond gegeten
- wat hebt u op het journaal gezien
lange termijn
bull wanneer bent u geboren
bull waar zat u op school
bull hoe heten uw kinderen
bull vertelt u eens over uw werk
orientatie
bull Tijd
bull Plaats
bull Persoon
test MMSE
bull Lichte vorm MMSE 26 -21
bull Matige vorm MMSE 20-15
bull Matig ernstige vorm MMSE 14-10
bull Ernstige vorm MMSE 9-0
6272014
10
b aandacht
bull Serial 7
bull Terugtellen van 20 0
bull Dagen van de week in omgekeerde volgorde
bull Maanden in omgekeerde volgorde
b abstract denken
bull Spreekwoord laten uitleggen
b oordelen
bull Mening over behandeling vragen
c corticale functies
bull Taal
bull Visuocontructie
bull Praxis
kloktekentest
goed fout
5 dementie amp diabetes hoe verder
6272014
11
uitstellen van dementie
bull prospectieve cohort studie
bull 19458 personen met baseline fitness evaluatie
bull metingen
ndash fitness levels modified Balke treadmill protocol between 1971 and 2009
ndash incidentie all-cause dementie obv Medicare Parts A amp B claims data from 1999 to 2009
vertragen van dementie
Pitkaumllauml KH et al Effects of the Finnish Alzheimer Disease Exercise Trial (FINALEX) A Randomized Controlled Trial JAMA Intern Med 2013 May 27173(10)894-901
Groepstraining
- Minder snelle progressie dementie
- Minder vallen
- Gelijke kosten
6 meer lezen
wwweffectieveouderenzorgnl
6272014
2
1 wat is kwetsbaarheid
probleemlijst
Somatisch
1 DM type 2 instelling orgaanschade
2 andere CVR
probleemlijst Somatisch
1 DM type 2 instelling
2 CVA
3 hartritmestoornis waarvoor bloedverdunner AF
4 recidiverende urineweginfectie antibiotica resistentie
5 gewichtsverlies dd slikstoornis anorexie spieratrofie
Psychisch
1 angstig voor recidief
2 moe dd na
3 slaperigheid dd delier
4 cognitieve stoornis dd delier dementie
Functioneel
1 slikstoornis
2 loopstoornis
3 onvoldoende progressie revalidatie
Sociaal
1 samenwonend met echtgenoot
2 gedwongen verhuizing naar verpleeghuis
3 lsquoradelozersquo mantelzorg
definities
bull Comorbiditeit 2 of meer ziekten
bull Disability ADL beperking
bull Frailty - verhoogde kwetsbaarheid voor stressoren - voortkomend uit verminderde fysiologische reserves - meerdere orgaansystemen zijn betrokken
FriedLP Untangling concepts of disability frailty J geront med sci 2004
co of multi
bull Comorbiditeit 1 index ziekte
bull Multimorbiditeit 2 of meer ziekten
6272014
3
frailty (Fried)
bull brede definitie
bull verschilt van ADL beperking
bull kliniek - verlies van gewichtspiermassa - verminderd uithoudingsvermogen - afname balans en mobiliteit - inactiviteit - afname cognitief functioneren
overlap tussen comorbiditeit beperking en frailty
2 hoe herken je het
lsquoIk kan zo zien wie kwetsbaar isrsquo
met lsquoikrsquo bedoelen we de ervaren clinicus en ervaren verpleegkundige
mantelzorg opleidingsniveau
hulpmiddelen
diabetes type 2
diabetische voet en visusklachten
copy rde jong
6272014
4
voor opn
na ontslag
Desired functional status
functional status at admission
Functional status after hospital admission and with complication(s)
ziekenhuisopn
beloop fysiek functioneren waarom functieverlies
bull Achteruitgang in fysiek functioneren
bull Tijdelijk of blijvend
bull Meetbaar
bull Relevant
wat willen ouderen zelf
Fried TR JAMA 2012
activiteiten van het dagelijks leven bij ouderen
bull 20 tot 30 van 65-plussers heeft ADL beperkingen
bull 50 ontwikkelt (langzaam) progressieve ADL beperkingen in combinatie met chronische ziekte en comorbiditeit
bull 50 ontwikkelt dit peracuut bij een acute klinische gebeurtenis en tijdens de hierop volgende ziekenhuisbehandeling
LP Fried J Geront Med Sci 2004 59 255-263
6272014
5
ADL als uitkomstmaat
belangrijke uitkomstmaat bij ouderen Reuben N Eng J Med 2012
bull patient perspectief behoud van zelfstandig
functioneren zelfredzaamheid
bull maatschappelijk perspectief care amp cure kosten
bull wetenschappelijk perspectief tellen turven amp intervenieren
3 hoe pak je het aan
Gezondheidsraad focus op zelfredzaamheid
3 groepen te onderscheiden
- gezonde ouderen zonder of met enkele aandoening - ouderen met meerdere ziekten en beperkingen [disability] - kwetsbare ouderen met meerdere ziekten [frailty]
strategien om functieverlies te voorkomenuit te stellen
bull risico inschatting dmv score (bv ISAR-PC 3 vragen)
bull CGA probleem identificatie
bull case-finding systematisch opsporen van kwetsbaren
bull triage obv risicoscore
Zie ook wwweffectieveouderenzorgnl
optimale lsquocure amp carersquo op maat is gericht op functioneren
behandelen
behouden
berusten
korte film
6272014
6
4 dementie
dementie
beloop van de ziekte van Alzheimer
0
5
10
15
20
25
30
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
jaar
MM
SE
Feldman
vroeg mild tot moderate ernstig
klachten
verlies v ADL
gedragsproblemen
verpleeghuis
sterfte
wist u dat
bij diabetes ligt de kans op dementie tweemaal hoger zowel op de ziekte van Alzheimer als op vasculaire dementie
6272014
7
Bruce 2007
bull N=302
bull 70 jaar en oudere diabeten 7 jaar geleden gerekruteerd voor studie
bull dementie AD VaD klinische diagnose
resultaten
bull 28 (93) kreeg dementie (16 met wrsch AD) en 60 (199) geheugenstoornissen zonder diagnose dementie
bull onafhankelijke determinanten voor dementie
1 hoge leeftijd (per decade odds ratio 40 95 CI 159ndash1010)
2 duur diabetes (for each 5 years odds ratio 169 95 CI 124ndash232)
3 aanwezigheid van perifeer vaatlijden (odds ratio 535 95 CI 208ndash1372)
4 oefeninglichaamsbeweging (beschermend odds ratio 026 95 CI 009ndash073)
diabetes amp dementie
bull DM-patienten met hypoglycaemie hebben 2x hoger risico op ontwikkelen van dementie (344 vs 176 P 001 multivariate-adjusted hazard ratio 21 95 CI 10-44)
bull DM-patienten met dementie hebben groter risico op ontwikkelen van hypoglycaemie(142 vs 63 P 001 multivariate-adjusted hazard ratio 31 95 CI 15-66)
bull ongeacht CVA hypertensie hartinfarct
Yaffe K et al JAMA Intern Med 2013 Jun 101-6
definitie
bull Geheugenklachten
bull Geheugenstoornissen
bull Dementie = complex van verschijnselen waarbij er achteruitgang optreedt van de geestelijke vermogens fysiek functioneren en verandering van gedrag
cognitief functioneel
neuropsychiatrie
Geheugen
Apraxie
Afasie
Agnosie
Stoornis van de
excutieve functies
ADL
IADL
Gedrag
Psychiatrie
symptomen vormen van dementie
bull ziekte van Alzheimer
bull vasculaire dementie
bull Lewy body dementie
bull frontotemporale dementie
6272014
8
de ziekte van Alzheimer
bull 60-70 heeft de ziekte van Alzheimer
bull openbaart zich meestal rond 70e jaar
bull geleidelijke achteruitgang met eerst alleen geheugen- en orieumlntatiestoornissen daarna problemen met het spreken het handelen het overzicht en de herkenning
bull later kunnen ook gedragsproblemen voorkomen zoals agressie of afname van initiatief
bull gemiddelde ziekteduur is tussen 8 en 13 jaar
oorzaak
bull onbekend
bull neerslag amyloid en tau
bull geassocieerd met leeftijd roken genetische factoren hypertensie en andere vasculaire risicofactoren
vasculaire dementie
bull 20 heeft vasculaire dementie
bull plotseling danwel geleidelijk begin
bull grillig verloop met stapsgewijze verslechtering en soms ook verbetering
bull soms wisselend per dag
bull urine-incontinentie en loopstoornissen
bull vaak hypertensie of diabetes in de vg
diagnostiek bull (Hetero) anamnese bull Lichamelijk neurologisch en psychiatrisch onderzoek bull MMSE bull Lab ------------------------------------------------------------------------- bull CTMRI cerebrum
bull Neuropsychologisch onderzoek bull Overig
ndash EEG ndash Liquor ndash (Obductie)
klinisch beeld
a Geheugenstoornis en desorientatie
b Stoornis in aandacht abstract denken en oordelen
c Corticale functie stoornissen
d Gedragveranderingen
e Beloop traag progressief
f Intact bewustzijn
a geheugenstoornis
bull Inprenting
bull Korte termijn
bull Lange termijn geheugen
6272014
9
inprenting welke moest u onthouden
korte termijn
Het vermogen om recente gebeurtenissen
weer te geven is een weerspiegeling van de
registratie en de consolidatie
- hoe lang bent u hier al
- waarvoor bent u hier
- wat hebt u gisteravond gegeten
- wat hebt u op het journaal gezien
lange termijn
bull wanneer bent u geboren
bull waar zat u op school
bull hoe heten uw kinderen
bull vertelt u eens over uw werk
orientatie
bull Tijd
bull Plaats
bull Persoon
test MMSE
bull Lichte vorm MMSE 26 -21
bull Matige vorm MMSE 20-15
bull Matig ernstige vorm MMSE 14-10
bull Ernstige vorm MMSE 9-0
6272014
10
b aandacht
bull Serial 7
bull Terugtellen van 20 0
bull Dagen van de week in omgekeerde volgorde
bull Maanden in omgekeerde volgorde
b abstract denken
bull Spreekwoord laten uitleggen
b oordelen
bull Mening over behandeling vragen
c corticale functies
bull Taal
bull Visuocontructie
bull Praxis
kloktekentest
goed fout
5 dementie amp diabetes hoe verder
6272014
11
uitstellen van dementie
bull prospectieve cohort studie
bull 19458 personen met baseline fitness evaluatie
bull metingen
ndash fitness levels modified Balke treadmill protocol between 1971 and 2009
ndash incidentie all-cause dementie obv Medicare Parts A amp B claims data from 1999 to 2009
vertragen van dementie
Pitkaumllauml KH et al Effects of the Finnish Alzheimer Disease Exercise Trial (FINALEX) A Randomized Controlled Trial JAMA Intern Med 2013 May 27173(10)894-901
Groepstraining
- Minder snelle progressie dementie
- Minder vallen
- Gelijke kosten
6 meer lezen
wwweffectieveouderenzorgnl
6272014
3
frailty (Fried)
bull brede definitie
bull verschilt van ADL beperking
bull kliniek - verlies van gewichtspiermassa - verminderd uithoudingsvermogen - afname balans en mobiliteit - inactiviteit - afname cognitief functioneren
overlap tussen comorbiditeit beperking en frailty
2 hoe herken je het
lsquoIk kan zo zien wie kwetsbaar isrsquo
met lsquoikrsquo bedoelen we de ervaren clinicus en ervaren verpleegkundige
mantelzorg opleidingsniveau
hulpmiddelen
diabetes type 2
diabetische voet en visusklachten
copy rde jong
6272014
4
voor opn
na ontslag
Desired functional status
functional status at admission
Functional status after hospital admission and with complication(s)
ziekenhuisopn
beloop fysiek functioneren waarom functieverlies
bull Achteruitgang in fysiek functioneren
bull Tijdelijk of blijvend
bull Meetbaar
bull Relevant
wat willen ouderen zelf
Fried TR JAMA 2012
activiteiten van het dagelijks leven bij ouderen
bull 20 tot 30 van 65-plussers heeft ADL beperkingen
bull 50 ontwikkelt (langzaam) progressieve ADL beperkingen in combinatie met chronische ziekte en comorbiditeit
bull 50 ontwikkelt dit peracuut bij een acute klinische gebeurtenis en tijdens de hierop volgende ziekenhuisbehandeling
LP Fried J Geront Med Sci 2004 59 255-263
6272014
5
ADL als uitkomstmaat
belangrijke uitkomstmaat bij ouderen Reuben N Eng J Med 2012
bull patient perspectief behoud van zelfstandig
functioneren zelfredzaamheid
bull maatschappelijk perspectief care amp cure kosten
bull wetenschappelijk perspectief tellen turven amp intervenieren
3 hoe pak je het aan
Gezondheidsraad focus op zelfredzaamheid
3 groepen te onderscheiden
- gezonde ouderen zonder of met enkele aandoening - ouderen met meerdere ziekten en beperkingen [disability] - kwetsbare ouderen met meerdere ziekten [frailty]
strategien om functieverlies te voorkomenuit te stellen
bull risico inschatting dmv score (bv ISAR-PC 3 vragen)
bull CGA probleem identificatie
bull case-finding systematisch opsporen van kwetsbaren
bull triage obv risicoscore
Zie ook wwweffectieveouderenzorgnl
optimale lsquocure amp carersquo op maat is gericht op functioneren
behandelen
behouden
berusten
korte film
6272014
6
4 dementie
dementie
beloop van de ziekte van Alzheimer
0
5
10
15
20
25
30
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
jaar
MM
SE
Feldman
vroeg mild tot moderate ernstig
klachten
verlies v ADL
gedragsproblemen
verpleeghuis
sterfte
wist u dat
bij diabetes ligt de kans op dementie tweemaal hoger zowel op de ziekte van Alzheimer als op vasculaire dementie
6272014
7
Bruce 2007
bull N=302
bull 70 jaar en oudere diabeten 7 jaar geleden gerekruteerd voor studie
bull dementie AD VaD klinische diagnose
resultaten
bull 28 (93) kreeg dementie (16 met wrsch AD) en 60 (199) geheugenstoornissen zonder diagnose dementie
bull onafhankelijke determinanten voor dementie
1 hoge leeftijd (per decade odds ratio 40 95 CI 159ndash1010)
2 duur diabetes (for each 5 years odds ratio 169 95 CI 124ndash232)
3 aanwezigheid van perifeer vaatlijden (odds ratio 535 95 CI 208ndash1372)
4 oefeninglichaamsbeweging (beschermend odds ratio 026 95 CI 009ndash073)
diabetes amp dementie
bull DM-patienten met hypoglycaemie hebben 2x hoger risico op ontwikkelen van dementie (344 vs 176 P 001 multivariate-adjusted hazard ratio 21 95 CI 10-44)
bull DM-patienten met dementie hebben groter risico op ontwikkelen van hypoglycaemie(142 vs 63 P 001 multivariate-adjusted hazard ratio 31 95 CI 15-66)
bull ongeacht CVA hypertensie hartinfarct
Yaffe K et al JAMA Intern Med 2013 Jun 101-6
definitie
bull Geheugenklachten
bull Geheugenstoornissen
bull Dementie = complex van verschijnselen waarbij er achteruitgang optreedt van de geestelijke vermogens fysiek functioneren en verandering van gedrag
cognitief functioneel
neuropsychiatrie
Geheugen
Apraxie
Afasie
Agnosie
Stoornis van de
excutieve functies
ADL
IADL
Gedrag
Psychiatrie
symptomen vormen van dementie
bull ziekte van Alzheimer
bull vasculaire dementie
bull Lewy body dementie
bull frontotemporale dementie
6272014
8
de ziekte van Alzheimer
bull 60-70 heeft de ziekte van Alzheimer
bull openbaart zich meestal rond 70e jaar
bull geleidelijke achteruitgang met eerst alleen geheugen- en orieumlntatiestoornissen daarna problemen met het spreken het handelen het overzicht en de herkenning
bull later kunnen ook gedragsproblemen voorkomen zoals agressie of afname van initiatief
bull gemiddelde ziekteduur is tussen 8 en 13 jaar
oorzaak
bull onbekend
bull neerslag amyloid en tau
bull geassocieerd met leeftijd roken genetische factoren hypertensie en andere vasculaire risicofactoren
vasculaire dementie
bull 20 heeft vasculaire dementie
bull plotseling danwel geleidelijk begin
bull grillig verloop met stapsgewijze verslechtering en soms ook verbetering
bull soms wisselend per dag
bull urine-incontinentie en loopstoornissen
bull vaak hypertensie of diabetes in de vg
diagnostiek bull (Hetero) anamnese bull Lichamelijk neurologisch en psychiatrisch onderzoek bull MMSE bull Lab ------------------------------------------------------------------------- bull CTMRI cerebrum
bull Neuropsychologisch onderzoek bull Overig
ndash EEG ndash Liquor ndash (Obductie)
klinisch beeld
a Geheugenstoornis en desorientatie
b Stoornis in aandacht abstract denken en oordelen
c Corticale functie stoornissen
d Gedragveranderingen
e Beloop traag progressief
f Intact bewustzijn
a geheugenstoornis
bull Inprenting
bull Korte termijn
bull Lange termijn geheugen
6272014
9
inprenting welke moest u onthouden
korte termijn
Het vermogen om recente gebeurtenissen
weer te geven is een weerspiegeling van de
registratie en de consolidatie
- hoe lang bent u hier al
- waarvoor bent u hier
- wat hebt u gisteravond gegeten
- wat hebt u op het journaal gezien
lange termijn
bull wanneer bent u geboren
bull waar zat u op school
bull hoe heten uw kinderen
bull vertelt u eens over uw werk
orientatie
bull Tijd
bull Plaats
bull Persoon
test MMSE
bull Lichte vorm MMSE 26 -21
bull Matige vorm MMSE 20-15
bull Matig ernstige vorm MMSE 14-10
bull Ernstige vorm MMSE 9-0
6272014
10
b aandacht
bull Serial 7
bull Terugtellen van 20 0
bull Dagen van de week in omgekeerde volgorde
bull Maanden in omgekeerde volgorde
b abstract denken
bull Spreekwoord laten uitleggen
b oordelen
bull Mening over behandeling vragen
c corticale functies
bull Taal
bull Visuocontructie
bull Praxis
kloktekentest
goed fout
5 dementie amp diabetes hoe verder
6272014
11
uitstellen van dementie
bull prospectieve cohort studie
bull 19458 personen met baseline fitness evaluatie
bull metingen
ndash fitness levels modified Balke treadmill protocol between 1971 and 2009
ndash incidentie all-cause dementie obv Medicare Parts A amp B claims data from 1999 to 2009
vertragen van dementie
Pitkaumllauml KH et al Effects of the Finnish Alzheimer Disease Exercise Trial (FINALEX) A Randomized Controlled Trial JAMA Intern Med 2013 May 27173(10)894-901
Groepstraining
- Minder snelle progressie dementie
- Minder vallen
- Gelijke kosten
6 meer lezen
wwweffectieveouderenzorgnl
6272014
4
voor opn
na ontslag
Desired functional status
functional status at admission
Functional status after hospital admission and with complication(s)
ziekenhuisopn
beloop fysiek functioneren waarom functieverlies
bull Achteruitgang in fysiek functioneren
bull Tijdelijk of blijvend
bull Meetbaar
bull Relevant
wat willen ouderen zelf
Fried TR JAMA 2012
activiteiten van het dagelijks leven bij ouderen
bull 20 tot 30 van 65-plussers heeft ADL beperkingen
bull 50 ontwikkelt (langzaam) progressieve ADL beperkingen in combinatie met chronische ziekte en comorbiditeit
bull 50 ontwikkelt dit peracuut bij een acute klinische gebeurtenis en tijdens de hierop volgende ziekenhuisbehandeling
LP Fried J Geront Med Sci 2004 59 255-263
6272014
5
ADL als uitkomstmaat
belangrijke uitkomstmaat bij ouderen Reuben N Eng J Med 2012
bull patient perspectief behoud van zelfstandig
functioneren zelfredzaamheid
bull maatschappelijk perspectief care amp cure kosten
bull wetenschappelijk perspectief tellen turven amp intervenieren
3 hoe pak je het aan
Gezondheidsraad focus op zelfredzaamheid
3 groepen te onderscheiden
- gezonde ouderen zonder of met enkele aandoening - ouderen met meerdere ziekten en beperkingen [disability] - kwetsbare ouderen met meerdere ziekten [frailty]
strategien om functieverlies te voorkomenuit te stellen
bull risico inschatting dmv score (bv ISAR-PC 3 vragen)
bull CGA probleem identificatie
bull case-finding systematisch opsporen van kwetsbaren
bull triage obv risicoscore
Zie ook wwweffectieveouderenzorgnl
optimale lsquocure amp carersquo op maat is gericht op functioneren
behandelen
behouden
berusten
korte film
6272014
6
4 dementie
dementie
beloop van de ziekte van Alzheimer
0
5
10
15
20
25
30
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
jaar
MM
SE
Feldman
vroeg mild tot moderate ernstig
klachten
verlies v ADL
gedragsproblemen
verpleeghuis
sterfte
wist u dat
bij diabetes ligt de kans op dementie tweemaal hoger zowel op de ziekte van Alzheimer als op vasculaire dementie
6272014
7
Bruce 2007
bull N=302
bull 70 jaar en oudere diabeten 7 jaar geleden gerekruteerd voor studie
bull dementie AD VaD klinische diagnose
resultaten
bull 28 (93) kreeg dementie (16 met wrsch AD) en 60 (199) geheugenstoornissen zonder diagnose dementie
bull onafhankelijke determinanten voor dementie
1 hoge leeftijd (per decade odds ratio 40 95 CI 159ndash1010)
2 duur diabetes (for each 5 years odds ratio 169 95 CI 124ndash232)
3 aanwezigheid van perifeer vaatlijden (odds ratio 535 95 CI 208ndash1372)
4 oefeninglichaamsbeweging (beschermend odds ratio 026 95 CI 009ndash073)
diabetes amp dementie
bull DM-patienten met hypoglycaemie hebben 2x hoger risico op ontwikkelen van dementie (344 vs 176 P 001 multivariate-adjusted hazard ratio 21 95 CI 10-44)
bull DM-patienten met dementie hebben groter risico op ontwikkelen van hypoglycaemie(142 vs 63 P 001 multivariate-adjusted hazard ratio 31 95 CI 15-66)
bull ongeacht CVA hypertensie hartinfarct
Yaffe K et al JAMA Intern Med 2013 Jun 101-6
definitie
bull Geheugenklachten
bull Geheugenstoornissen
bull Dementie = complex van verschijnselen waarbij er achteruitgang optreedt van de geestelijke vermogens fysiek functioneren en verandering van gedrag
cognitief functioneel
neuropsychiatrie
Geheugen
Apraxie
Afasie
Agnosie
Stoornis van de
excutieve functies
ADL
IADL
Gedrag
Psychiatrie
symptomen vormen van dementie
bull ziekte van Alzheimer
bull vasculaire dementie
bull Lewy body dementie
bull frontotemporale dementie
6272014
8
de ziekte van Alzheimer
bull 60-70 heeft de ziekte van Alzheimer
bull openbaart zich meestal rond 70e jaar
bull geleidelijke achteruitgang met eerst alleen geheugen- en orieumlntatiestoornissen daarna problemen met het spreken het handelen het overzicht en de herkenning
bull later kunnen ook gedragsproblemen voorkomen zoals agressie of afname van initiatief
bull gemiddelde ziekteduur is tussen 8 en 13 jaar
oorzaak
bull onbekend
bull neerslag amyloid en tau
bull geassocieerd met leeftijd roken genetische factoren hypertensie en andere vasculaire risicofactoren
vasculaire dementie
bull 20 heeft vasculaire dementie
bull plotseling danwel geleidelijk begin
bull grillig verloop met stapsgewijze verslechtering en soms ook verbetering
bull soms wisselend per dag
bull urine-incontinentie en loopstoornissen
bull vaak hypertensie of diabetes in de vg
diagnostiek bull (Hetero) anamnese bull Lichamelijk neurologisch en psychiatrisch onderzoek bull MMSE bull Lab ------------------------------------------------------------------------- bull CTMRI cerebrum
bull Neuropsychologisch onderzoek bull Overig
ndash EEG ndash Liquor ndash (Obductie)
klinisch beeld
a Geheugenstoornis en desorientatie
b Stoornis in aandacht abstract denken en oordelen
c Corticale functie stoornissen
d Gedragveranderingen
e Beloop traag progressief
f Intact bewustzijn
a geheugenstoornis
bull Inprenting
bull Korte termijn
bull Lange termijn geheugen
6272014
9
inprenting welke moest u onthouden
korte termijn
Het vermogen om recente gebeurtenissen
weer te geven is een weerspiegeling van de
registratie en de consolidatie
- hoe lang bent u hier al
- waarvoor bent u hier
- wat hebt u gisteravond gegeten
- wat hebt u op het journaal gezien
lange termijn
bull wanneer bent u geboren
bull waar zat u op school
bull hoe heten uw kinderen
bull vertelt u eens over uw werk
orientatie
bull Tijd
bull Plaats
bull Persoon
test MMSE
bull Lichte vorm MMSE 26 -21
bull Matige vorm MMSE 20-15
bull Matig ernstige vorm MMSE 14-10
bull Ernstige vorm MMSE 9-0
6272014
10
b aandacht
bull Serial 7
bull Terugtellen van 20 0
bull Dagen van de week in omgekeerde volgorde
bull Maanden in omgekeerde volgorde
b abstract denken
bull Spreekwoord laten uitleggen
b oordelen
bull Mening over behandeling vragen
c corticale functies
bull Taal
bull Visuocontructie
bull Praxis
kloktekentest
goed fout
5 dementie amp diabetes hoe verder
6272014
11
uitstellen van dementie
bull prospectieve cohort studie
bull 19458 personen met baseline fitness evaluatie
bull metingen
ndash fitness levels modified Balke treadmill protocol between 1971 and 2009
ndash incidentie all-cause dementie obv Medicare Parts A amp B claims data from 1999 to 2009
vertragen van dementie
Pitkaumllauml KH et al Effects of the Finnish Alzheimer Disease Exercise Trial (FINALEX) A Randomized Controlled Trial JAMA Intern Med 2013 May 27173(10)894-901
Groepstraining
- Minder snelle progressie dementie
- Minder vallen
- Gelijke kosten
6 meer lezen
wwweffectieveouderenzorgnl
6272014
5
ADL als uitkomstmaat
belangrijke uitkomstmaat bij ouderen Reuben N Eng J Med 2012
bull patient perspectief behoud van zelfstandig
functioneren zelfredzaamheid
bull maatschappelijk perspectief care amp cure kosten
bull wetenschappelijk perspectief tellen turven amp intervenieren
3 hoe pak je het aan
Gezondheidsraad focus op zelfredzaamheid
3 groepen te onderscheiden
- gezonde ouderen zonder of met enkele aandoening - ouderen met meerdere ziekten en beperkingen [disability] - kwetsbare ouderen met meerdere ziekten [frailty]
strategien om functieverlies te voorkomenuit te stellen
bull risico inschatting dmv score (bv ISAR-PC 3 vragen)
bull CGA probleem identificatie
bull case-finding systematisch opsporen van kwetsbaren
bull triage obv risicoscore
Zie ook wwweffectieveouderenzorgnl
optimale lsquocure amp carersquo op maat is gericht op functioneren
behandelen
behouden
berusten
korte film
6272014
6
4 dementie
dementie
beloop van de ziekte van Alzheimer
0
5
10
15
20
25
30
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
jaar
MM
SE
Feldman
vroeg mild tot moderate ernstig
klachten
verlies v ADL
gedragsproblemen
verpleeghuis
sterfte
wist u dat
bij diabetes ligt de kans op dementie tweemaal hoger zowel op de ziekte van Alzheimer als op vasculaire dementie
6272014
7
Bruce 2007
bull N=302
bull 70 jaar en oudere diabeten 7 jaar geleden gerekruteerd voor studie
bull dementie AD VaD klinische diagnose
resultaten
bull 28 (93) kreeg dementie (16 met wrsch AD) en 60 (199) geheugenstoornissen zonder diagnose dementie
bull onafhankelijke determinanten voor dementie
1 hoge leeftijd (per decade odds ratio 40 95 CI 159ndash1010)
2 duur diabetes (for each 5 years odds ratio 169 95 CI 124ndash232)
3 aanwezigheid van perifeer vaatlijden (odds ratio 535 95 CI 208ndash1372)
4 oefeninglichaamsbeweging (beschermend odds ratio 026 95 CI 009ndash073)
diabetes amp dementie
bull DM-patienten met hypoglycaemie hebben 2x hoger risico op ontwikkelen van dementie (344 vs 176 P 001 multivariate-adjusted hazard ratio 21 95 CI 10-44)
bull DM-patienten met dementie hebben groter risico op ontwikkelen van hypoglycaemie(142 vs 63 P 001 multivariate-adjusted hazard ratio 31 95 CI 15-66)
bull ongeacht CVA hypertensie hartinfarct
Yaffe K et al JAMA Intern Med 2013 Jun 101-6
definitie
bull Geheugenklachten
bull Geheugenstoornissen
bull Dementie = complex van verschijnselen waarbij er achteruitgang optreedt van de geestelijke vermogens fysiek functioneren en verandering van gedrag
cognitief functioneel
neuropsychiatrie
Geheugen
Apraxie
Afasie
Agnosie
Stoornis van de
excutieve functies
ADL
IADL
Gedrag
Psychiatrie
symptomen vormen van dementie
bull ziekte van Alzheimer
bull vasculaire dementie
bull Lewy body dementie
bull frontotemporale dementie
6272014
8
de ziekte van Alzheimer
bull 60-70 heeft de ziekte van Alzheimer
bull openbaart zich meestal rond 70e jaar
bull geleidelijke achteruitgang met eerst alleen geheugen- en orieumlntatiestoornissen daarna problemen met het spreken het handelen het overzicht en de herkenning
bull later kunnen ook gedragsproblemen voorkomen zoals agressie of afname van initiatief
bull gemiddelde ziekteduur is tussen 8 en 13 jaar
oorzaak
bull onbekend
bull neerslag amyloid en tau
bull geassocieerd met leeftijd roken genetische factoren hypertensie en andere vasculaire risicofactoren
vasculaire dementie
bull 20 heeft vasculaire dementie
bull plotseling danwel geleidelijk begin
bull grillig verloop met stapsgewijze verslechtering en soms ook verbetering
bull soms wisselend per dag
bull urine-incontinentie en loopstoornissen
bull vaak hypertensie of diabetes in de vg
diagnostiek bull (Hetero) anamnese bull Lichamelijk neurologisch en psychiatrisch onderzoek bull MMSE bull Lab ------------------------------------------------------------------------- bull CTMRI cerebrum
bull Neuropsychologisch onderzoek bull Overig
ndash EEG ndash Liquor ndash (Obductie)
klinisch beeld
a Geheugenstoornis en desorientatie
b Stoornis in aandacht abstract denken en oordelen
c Corticale functie stoornissen
d Gedragveranderingen
e Beloop traag progressief
f Intact bewustzijn
a geheugenstoornis
bull Inprenting
bull Korte termijn
bull Lange termijn geheugen
6272014
9
inprenting welke moest u onthouden
korte termijn
Het vermogen om recente gebeurtenissen
weer te geven is een weerspiegeling van de
registratie en de consolidatie
- hoe lang bent u hier al
- waarvoor bent u hier
- wat hebt u gisteravond gegeten
- wat hebt u op het journaal gezien
lange termijn
bull wanneer bent u geboren
bull waar zat u op school
bull hoe heten uw kinderen
bull vertelt u eens over uw werk
orientatie
bull Tijd
bull Plaats
bull Persoon
test MMSE
bull Lichte vorm MMSE 26 -21
bull Matige vorm MMSE 20-15
bull Matig ernstige vorm MMSE 14-10
bull Ernstige vorm MMSE 9-0
6272014
10
b aandacht
bull Serial 7
bull Terugtellen van 20 0
bull Dagen van de week in omgekeerde volgorde
bull Maanden in omgekeerde volgorde
b abstract denken
bull Spreekwoord laten uitleggen
b oordelen
bull Mening over behandeling vragen
c corticale functies
bull Taal
bull Visuocontructie
bull Praxis
kloktekentest
goed fout
5 dementie amp diabetes hoe verder
6272014
11
uitstellen van dementie
bull prospectieve cohort studie
bull 19458 personen met baseline fitness evaluatie
bull metingen
ndash fitness levels modified Balke treadmill protocol between 1971 and 2009
ndash incidentie all-cause dementie obv Medicare Parts A amp B claims data from 1999 to 2009
vertragen van dementie
Pitkaumllauml KH et al Effects of the Finnish Alzheimer Disease Exercise Trial (FINALEX) A Randomized Controlled Trial JAMA Intern Med 2013 May 27173(10)894-901
Groepstraining
- Minder snelle progressie dementie
- Minder vallen
- Gelijke kosten
6 meer lezen
wwweffectieveouderenzorgnl
6272014
6
4 dementie
dementie
beloop van de ziekte van Alzheimer
0
5
10
15
20
25
30
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
jaar
MM
SE
Feldman
vroeg mild tot moderate ernstig
klachten
verlies v ADL
gedragsproblemen
verpleeghuis
sterfte
wist u dat
bij diabetes ligt de kans op dementie tweemaal hoger zowel op de ziekte van Alzheimer als op vasculaire dementie
6272014
7
Bruce 2007
bull N=302
bull 70 jaar en oudere diabeten 7 jaar geleden gerekruteerd voor studie
bull dementie AD VaD klinische diagnose
resultaten
bull 28 (93) kreeg dementie (16 met wrsch AD) en 60 (199) geheugenstoornissen zonder diagnose dementie
bull onafhankelijke determinanten voor dementie
1 hoge leeftijd (per decade odds ratio 40 95 CI 159ndash1010)
2 duur diabetes (for each 5 years odds ratio 169 95 CI 124ndash232)
3 aanwezigheid van perifeer vaatlijden (odds ratio 535 95 CI 208ndash1372)
4 oefeninglichaamsbeweging (beschermend odds ratio 026 95 CI 009ndash073)
diabetes amp dementie
bull DM-patienten met hypoglycaemie hebben 2x hoger risico op ontwikkelen van dementie (344 vs 176 P 001 multivariate-adjusted hazard ratio 21 95 CI 10-44)
bull DM-patienten met dementie hebben groter risico op ontwikkelen van hypoglycaemie(142 vs 63 P 001 multivariate-adjusted hazard ratio 31 95 CI 15-66)
bull ongeacht CVA hypertensie hartinfarct
Yaffe K et al JAMA Intern Med 2013 Jun 101-6
definitie
bull Geheugenklachten
bull Geheugenstoornissen
bull Dementie = complex van verschijnselen waarbij er achteruitgang optreedt van de geestelijke vermogens fysiek functioneren en verandering van gedrag
cognitief functioneel
neuropsychiatrie
Geheugen
Apraxie
Afasie
Agnosie
Stoornis van de
excutieve functies
ADL
IADL
Gedrag
Psychiatrie
symptomen vormen van dementie
bull ziekte van Alzheimer
bull vasculaire dementie
bull Lewy body dementie
bull frontotemporale dementie
6272014
8
de ziekte van Alzheimer
bull 60-70 heeft de ziekte van Alzheimer
bull openbaart zich meestal rond 70e jaar
bull geleidelijke achteruitgang met eerst alleen geheugen- en orieumlntatiestoornissen daarna problemen met het spreken het handelen het overzicht en de herkenning
bull later kunnen ook gedragsproblemen voorkomen zoals agressie of afname van initiatief
bull gemiddelde ziekteduur is tussen 8 en 13 jaar
oorzaak
bull onbekend
bull neerslag amyloid en tau
bull geassocieerd met leeftijd roken genetische factoren hypertensie en andere vasculaire risicofactoren
vasculaire dementie
bull 20 heeft vasculaire dementie
bull plotseling danwel geleidelijk begin
bull grillig verloop met stapsgewijze verslechtering en soms ook verbetering
bull soms wisselend per dag
bull urine-incontinentie en loopstoornissen
bull vaak hypertensie of diabetes in de vg
diagnostiek bull (Hetero) anamnese bull Lichamelijk neurologisch en psychiatrisch onderzoek bull MMSE bull Lab ------------------------------------------------------------------------- bull CTMRI cerebrum
bull Neuropsychologisch onderzoek bull Overig
ndash EEG ndash Liquor ndash (Obductie)
klinisch beeld
a Geheugenstoornis en desorientatie
b Stoornis in aandacht abstract denken en oordelen
c Corticale functie stoornissen
d Gedragveranderingen
e Beloop traag progressief
f Intact bewustzijn
a geheugenstoornis
bull Inprenting
bull Korte termijn
bull Lange termijn geheugen
6272014
9
inprenting welke moest u onthouden
korte termijn
Het vermogen om recente gebeurtenissen
weer te geven is een weerspiegeling van de
registratie en de consolidatie
- hoe lang bent u hier al
- waarvoor bent u hier
- wat hebt u gisteravond gegeten
- wat hebt u op het journaal gezien
lange termijn
bull wanneer bent u geboren
bull waar zat u op school
bull hoe heten uw kinderen
bull vertelt u eens over uw werk
orientatie
bull Tijd
bull Plaats
bull Persoon
test MMSE
bull Lichte vorm MMSE 26 -21
bull Matige vorm MMSE 20-15
bull Matig ernstige vorm MMSE 14-10
bull Ernstige vorm MMSE 9-0
6272014
10
b aandacht
bull Serial 7
bull Terugtellen van 20 0
bull Dagen van de week in omgekeerde volgorde
bull Maanden in omgekeerde volgorde
b abstract denken
bull Spreekwoord laten uitleggen
b oordelen
bull Mening over behandeling vragen
c corticale functies
bull Taal
bull Visuocontructie
bull Praxis
kloktekentest
goed fout
5 dementie amp diabetes hoe verder
6272014
11
uitstellen van dementie
bull prospectieve cohort studie
bull 19458 personen met baseline fitness evaluatie
bull metingen
ndash fitness levels modified Balke treadmill protocol between 1971 and 2009
ndash incidentie all-cause dementie obv Medicare Parts A amp B claims data from 1999 to 2009
vertragen van dementie
Pitkaumllauml KH et al Effects of the Finnish Alzheimer Disease Exercise Trial (FINALEX) A Randomized Controlled Trial JAMA Intern Med 2013 May 27173(10)894-901
Groepstraining
- Minder snelle progressie dementie
- Minder vallen
- Gelijke kosten
6 meer lezen
wwweffectieveouderenzorgnl
6272014
7
Bruce 2007
bull N=302
bull 70 jaar en oudere diabeten 7 jaar geleden gerekruteerd voor studie
bull dementie AD VaD klinische diagnose
resultaten
bull 28 (93) kreeg dementie (16 met wrsch AD) en 60 (199) geheugenstoornissen zonder diagnose dementie
bull onafhankelijke determinanten voor dementie
1 hoge leeftijd (per decade odds ratio 40 95 CI 159ndash1010)
2 duur diabetes (for each 5 years odds ratio 169 95 CI 124ndash232)
3 aanwezigheid van perifeer vaatlijden (odds ratio 535 95 CI 208ndash1372)
4 oefeninglichaamsbeweging (beschermend odds ratio 026 95 CI 009ndash073)
diabetes amp dementie
bull DM-patienten met hypoglycaemie hebben 2x hoger risico op ontwikkelen van dementie (344 vs 176 P 001 multivariate-adjusted hazard ratio 21 95 CI 10-44)
bull DM-patienten met dementie hebben groter risico op ontwikkelen van hypoglycaemie(142 vs 63 P 001 multivariate-adjusted hazard ratio 31 95 CI 15-66)
bull ongeacht CVA hypertensie hartinfarct
Yaffe K et al JAMA Intern Med 2013 Jun 101-6
definitie
bull Geheugenklachten
bull Geheugenstoornissen
bull Dementie = complex van verschijnselen waarbij er achteruitgang optreedt van de geestelijke vermogens fysiek functioneren en verandering van gedrag
cognitief functioneel
neuropsychiatrie
Geheugen
Apraxie
Afasie
Agnosie
Stoornis van de
excutieve functies
ADL
IADL
Gedrag
Psychiatrie
symptomen vormen van dementie
bull ziekte van Alzheimer
bull vasculaire dementie
bull Lewy body dementie
bull frontotemporale dementie
6272014
8
de ziekte van Alzheimer
bull 60-70 heeft de ziekte van Alzheimer
bull openbaart zich meestal rond 70e jaar
bull geleidelijke achteruitgang met eerst alleen geheugen- en orieumlntatiestoornissen daarna problemen met het spreken het handelen het overzicht en de herkenning
bull later kunnen ook gedragsproblemen voorkomen zoals agressie of afname van initiatief
bull gemiddelde ziekteduur is tussen 8 en 13 jaar
oorzaak
bull onbekend
bull neerslag amyloid en tau
bull geassocieerd met leeftijd roken genetische factoren hypertensie en andere vasculaire risicofactoren
vasculaire dementie
bull 20 heeft vasculaire dementie
bull plotseling danwel geleidelijk begin
bull grillig verloop met stapsgewijze verslechtering en soms ook verbetering
bull soms wisselend per dag
bull urine-incontinentie en loopstoornissen
bull vaak hypertensie of diabetes in de vg
diagnostiek bull (Hetero) anamnese bull Lichamelijk neurologisch en psychiatrisch onderzoek bull MMSE bull Lab ------------------------------------------------------------------------- bull CTMRI cerebrum
bull Neuropsychologisch onderzoek bull Overig
ndash EEG ndash Liquor ndash (Obductie)
klinisch beeld
a Geheugenstoornis en desorientatie
b Stoornis in aandacht abstract denken en oordelen
c Corticale functie stoornissen
d Gedragveranderingen
e Beloop traag progressief
f Intact bewustzijn
a geheugenstoornis
bull Inprenting
bull Korte termijn
bull Lange termijn geheugen
6272014
9
inprenting welke moest u onthouden
korte termijn
Het vermogen om recente gebeurtenissen
weer te geven is een weerspiegeling van de
registratie en de consolidatie
- hoe lang bent u hier al
- waarvoor bent u hier
- wat hebt u gisteravond gegeten
- wat hebt u op het journaal gezien
lange termijn
bull wanneer bent u geboren
bull waar zat u op school
bull hoe heten uw kinderen
bull vertelt u eens over uw werk
orientatie
bull Tijd
bull Plaats
bull Persoon
test MMSE
bull Lichte vorm MMSE 26 -21
bull Matige vorm MMSE 20-15
bull Matig ernstige vorm MMSE 14-10
bull Ernstige vorm MMSE 9-0
6272014
10
b aandacht
bull Serial 7
bull Terugtellen van 20 0
bull Dagen van de week in omgekeerde volgorde
bull Maanden in omgekeerde volgorde
b abstract denken
bull Spreekwoord laten uitleggen
b oordelen
bull Mening over behandeling vragen
c corticale functies
bull Taal
bull Visuocontructie
bull Praxis
kloktekentest
goed fout
5 dementie amp diabetes hoe verder
6272014
11
uitstellen van dementie
bull prospectieve cohort studie
bull 19458 personen met baseline fitness evaluatie
bull metingen
ndash fitness levels modified Balke treadmill protocol between 1971 and 2009
ndash incidentie all-cause dementie obv Medicare Parts A amp B claims data from 1999 to 2009
vertragen van dementie
Pitkaumllauml KH et al Effects of the Finnish Alzheimer Disease Exercise Trial (FINALEX) A Randomized Controlled Trial JAMA Intern Med 2013 May 27173(10)894-901
Groepstraining
- Minder snelle progressie dementie
- Minder vallen
- Gelijke kosten
6 meer lezen
wwweffectieveouderenzorgnl
6272014
8
de ziekte van Alzheimer
bull 60-70 heeft de ziekte van Alzheimer
bull openbaart zich meestal rond 70e jaar
bull geleidelijke achteruitgang met eerst alleen geheugen- en orieumlntatiestoornissen daarna problemen met het spreken het handelen het overzicht en de herkenning
bull later kunnen ook gedragsproblemen voorkomen zoals agressie of afname van initiatief
bull gemiddelde ziekteduur is tussen 8 en 13 jaar
oorzaak
bull onbekend
bull neerslag amyloid en tau
bull geassocieerd met leeftijd roken genetische factoren hypertensie en andere vasculaire risicofactoren
vasculaire dementie
bull 20 heeft vasculaire dementie
bull plotseling danwel geleidelijk begin
bull grillig verloop met stapsgewijze verslechtering en soms ook verbetering
bull soms wisselend per dag
bull urine-incontinentie en loopstoornissen
bull vaak hypertensie of diabetes in de vg
diagnostiek bull (Hetero) anamnese bull Lichamelijk neurologisch en psychiatrisch onderzoek bull MMSE bull Lab ------------------------------------------------------------------------- bull CTMRI cerebrum
bull Neuropsychologisch onderzoek bull Overig
ndash EEG ndash Liquor ndash (Obductie)
klinisch beeld
a Geheugenstoornis en desorientatie
b Stoornis in aandacht abstract denken en oordelen
c Corticale functie stoornissen
d Gedragveranderingen
e Beloop traag progressief
f Intact bewustzijn
a geheugenstoornis
bull Inprenting
bull Korte termijn
bull Lange termijn geheugen
6272014
9
inprenting welke moest u onthouden
korte termijn
Het vermogen om recente gebeurtenissen
weer te geven is een weerspiegeling van de
registratie en de consolidatie
- hoe lang bent u hier al
- waarvoor bent u hier
- wat hebt u gisteravond gegeten
- wat hebt u op het journaal gezien
lange termijn
bull wanneer bent u geboren
bull waar zat u op school
bull hoe heten uw kinderen
bull vertelt u eens over uw werk
orientatie
bull Tijd
bull Plaats
bull Persoon
test MMSE
bull Lichte vorm MMSE 26 -21
bull Matige vorm MMSE 20-15
bull Matig ernstige vorm MMSE 14-10
bull Ernstige vorm MMSE 9-0
6272014
10
b aandacht
bull Serial 7
bull Terugtellen van 20 0
bull Dagen van de week in omgekeerde volgorde
bull Maanden in omgekeerde volgorde
b abstract denken
bull Spreekwoord laten uitleggen
b oordelen
bull Mening over behandeling vragen
c corticale functies
bull Taal
bull Visuocontructie
bull Praxis
kloktekentest
goed fout
5 dementie amp diabetes hoe verder
6272014
11
uitstellen van dementie
bull prospectieve cohort studie
bull 19458 personen met baseline fitness evaluatie
bull metingen
ndash fitness levels modified Balke treadmill protocol between 1971 and 2009
ndash incidentie all-cause dementie obv Medicare Parts A amp B claims data from 1999 to 2009
vertragen van dementie
Pitkaumllauml KH et al Effects of the Finnish Alzheimer Disease Exercise Trial (FINALEX) A Randomized Controlled Trial JAMA Intern Med 2013 May 27173(10)894-901
Groepstraining
- Minder snelle progressie dementie
- Minder vallen
- Gelijke kosten
6 meer lezen
wwweffectieveouderenzorgnl
6272014
9
inprenting welke moest u onthouden
korte termijn
Het vermogen om recente gebeurtenissen
weer te geven is een weerspiegeling van de
registratie en de consolidatie
- hoe lang bent u hier al
- waarvoor bent u hier
- wat hebt u gisteravond gegeten
- wat hebt u op het journaal gezien
lange termijn
bull wanneer bent u geboren
bull waar zat u op school
bull hoe heten uw kinderen
bull vertelt u eens over uw werk
orientatie
bull Tijd
bull Plaats
bull Persoon
test MMSE
bull Lichte vorm MMSE 26 -21
bull Matige vorm MMSE 20-15
bull Matig ernstige vorm MMSE 14-10
bull Ernstige vorm MMSE 9-0
6272014
10
b aandacht
bull Serial 7
bull Terugtellen van 20 0
bull Dagen van de week in omgekeerde volgorde
bull Maanden in omgekeerde volgorde
b abstract denken
bull Spreekwoord laten uitleggen
b oordelen
bull Mening over behandeling vragen
c corticale functies
bull Taal
bull Visuocontructie
bull Praxis
kloktekentest
goed fout
5 dementie amp diabetes hoe verder
6272014
11
uitstellen van dementie
bull prospectieve cohort studie
bull 19458 personen met baseline fitness evaluatie
bull metingen
ndash fitness levels modified Balke treadmill protocol between 1971 and 2009
ndash incidentie all-cause dementie obv Medicare Parts A amp B claims data from 1999 to 2009
vertragen van dementie
Pitkaumllauml KH et al Effects of the Finnish Alzheimer Disease Exercise Trial (FINALEX) A Randomized Controlled Trial JAMA Intern Med 2013 May 27173(10)894-901
Groepstraining
- Minder snelle progressie dementie
- Minder vallen
- Gelijke kosten
6 meer lezen
wwweffectieveouderenzorgnl
6272014
10
b aandacht
bull Serial 7
bull Terugtellen van 20 0
bull Dagen van de week in omgekeerde volgorde
bull Maanden in omgekeerde volgorde
b abstract denken
bull Spreekwoord laten uitleggen
b oordelen
bull Mening over behandeling vragen
c corticale functies
bull Taal
bull Visuocontructie
bull Praxis
kloktekentest
goed fout
5 dementie amp diabetes hoe verder
6272014
11
uitstellen van dementie
bull prospectieve cohort studie
bull 19458 personen met baseline fitness evaluatie
bull metingen
ndash fitness levels modified Balke treadmill protocol between 1971 and 2009
ndash incidentie all-cause dementie obv Medicare Parts A amp B claims data from 1999 to 2009
vertragen van dementie
Pitkaumllauml KH et al Effects of the Finnish Alzheimer Disease Exercise Trial (FINALEX) A Randomized Controlled Trial JAMA Intern Med 2013 May 27173(10)894-901
Groepstraining
- Minder snelle progressie dementie
- Minder vallen
- Gelijke kosten
6 meer lezen
wwweffectieveouderenzorgnl
6272014
11
uitstellen van dementie
bull prospectieve cohort studie
bull 19458 personen met baseline fitness evaluatie
bull metingen
ndash fitness levels modified Balke treadmill protocol between 1971 and 2009
ndash incidentie all-cause dementie obv Medicare Parts A amp B claims data from 1999 to 2009
vertragen van dementie
Pitkaumllauml KH et al Effects of the Finnish Alzheimer Disease Exercise Trial (FINALEX) A Randomized Controlled Trial JAMA Intern Med 2013 May 27173(10)894-901
Groepstraining
- Minder snelle progressie dementie
- Minder vallen
- Gelijke kosten
6 meer lezen
wwweffectieveouderenzorgnl