Postępowanie  karne  –  ćwiczenia  (dr  Marta  Brzezińska)   13.10.2014  

Piotr  Jędrzejewski  

Art.  2  k.p.k.-­‐‑  określa  podstawowe,  główne  zadania  całego  procesu:  1)   Tak  więc   pierwszym   celem  postępowania   jest   to,   aby   sprawca   przestępstwa   został  wykryty   i   pociągnięty   do  

odpowiedzialności  karnej,  a  osoba  niewinna  nie  poniosła  tej  odpowiedzialności.  [wątpliwości  rozstrzyga  się  na  korzyść  podejrzanego]  –  dyrektywa  trafnej  reakcji  karnej  

2)   przez   trafne   zastosowanie   środków  przewidzianych   w   prawie   karnym   oraz  ujawnienie   okoliczności   sprzyjających  popełnieniu   przestępstwa   osiągnięte  zostały  zadania  postępowania  karnego  nie  tylko   w   zwalczaniu   przestępstw,   lecz  również   w   zapobieganiu   im   oraz   w  umacnianiu   poszanowania   prawa   i   zasad  współżycia   społecznego   +   art.   19   k.p.k.   –  sygnalizacja   uchybień   +   240   k.k.   (cele  prewencyjne)  

3)   uwzględnione   zostały   prawnie  chronione   interesy   pokrzywdzonego  (np.   zasądzenie   odszkodowania,  nawiązka)  

4)   aby   rozstrzygnięcie   sprawy   nastąpiło   w   rozsądnym   terminie   –   dyrektywa   szybkości   postępowania.  Przyspieszeniu  służą:  

§   mediacje  –  art.  23a  §   Tryby  szczególne  postępowania:  

i.  postępowanie  uproszczone  –  przestaje  funkcjonować  z  dniem  1  lipca  2015r.  Wiele  z  jego  postanowień  wchodzi  do  postępowania  zwyczajnego  

ii.  p.  przyspieszone  iii.  p.  nakazowe  

§   tryby  konsensualne  –  faktycznie  przyspieszają  postępowanie    i.  art.   335   –   dobrowolne   poddanie   się   odpowiedzialności   bez   przeprowadzenia   rozprawy  przed   skierowaniem   rozprawy   do   sądu.   Oskarżony   porozumiewa   się   z   oskarżycielem  (prokurator)   i   oni   uzgadniają   między   sobą   karę.   W   akcie   oskarżenia   umieszcza   się  wniosek,  trafia  on  na  posiedzenie  sądu  i  jeśli  jest  zgodny  formalnie,  cele  wymiaru  kary  są  spełnione,  będzie  to  celowe  to  skazuje  się  zgodnie  z  tym  wnioskiem.  

ii.  art.   387   –   tutaj   nie   ma   porozumienia   między   oskarżonym,   a   oskarżycielem,   oskarżony  może   złożyć  wniosek   do  momentu   zakończenia   przesłuchania,   złożenia  wyjaśnień   przez  wszystkich  …,   np.   proszę   o  wymierzenie  mi   kary   2   lat   p.w.,  ważne   aby   cele   kary   zostały  spełnione.  Odbywa  się  rozprawa.    

 Od  1  lipca  2015r.  nie  ma  już  osoby  niewinnej,  lecz  osoba,  której  winy  nie  udowodniono.  

 Uczestnicy  postępowania  Uczestnikiem  procesu  karnego  nazywamy  osobę,  która  bierze  udział  w  procesie  karnym  w  roli  jakie  wyznacza  jej  prawo  karne  procesowe  i  która  swoim  zachowaniem  wpływa  na  bieg  tego  procesu.  Czyli  uczestnicy  postępowania  są  to  podmioty,  które  w  jakiś  sposób  oddziaływają  na  proces  karny,  są  to  zarówno  te  podmioty  które  prowadzą    proces  karny  oraz  osoby  bezpośrednio  nim  zainteresowane,  które  swoimi  działaniami  poprzez  składanie  wniosków  dowodowych  wpływają  na  przebieg  procesu.      

osoba  podejrzana  -­‐‑>  podejrzany  -­‐‑>  oskarżony    Do  tych  uczestników  procesu  zaliczamy  :    1)   Organy  procesowe  –  podmioty  które  prowadza  proces  karny.  W  zależności  od  etapu  ten  organ  może  być  inny,  

np.  sąd,  prokurator.      2)   Strony  procesowe  –  podmioty  stosunku  spornego,  które  występują  w  procesie  we  własnym  imieniu.  np.  

przede  wszystkim  a)   oskarżyciel  (o.  publiczny  –  co  do  zasady  jest  nim  prokurator,  uprawniony  jest  do  działania  na  korzyść  i  

niekorzyść  oskarżonego),  oskarżyciel  posiłkowy,  oskarżyciel  uboczny,  oskarżyciel  posiłkowy  subsydiarny  i  

Proces   karny   stanowi   przewidziane   prawem   zachowanie   się   organów   państwowych   i   pozostałych  uczestników  zmierzające  do  wykrycia  i  ustalenia   czynu  przestępnego   i   jego   sprawcy  oraz  do  wymierzenia  mu  kary  lub  zastosowania  innych  środków  albo  do  uniewinnienia  oskarżonego.  

Piotr  Jędrzejewski  

2  

oskarżyciel  prywatny.  Pozostali  oskarżyciele  działają  tylko  i  wyłącznie  na  niekorzyść  oskarżonego,  bo  to  są  pokrzywdzeni  w  różnych  konfiguracjach  procesowych.    b)    Pokrzywdzony  (def.  legalna:  art.  49  kpk  –  pokrzywdzonym  jest  osoba  fizyczna  lub  prawna,  której  

dobro  prawne  zostało  bezpośrednio  naruszone  lub  zagrożone  przez  przestępstwo.  Pokrzywdzonym  może  być  także  instytucja  państwowa,  samorządowa  lub  społeczna,  choćby  nie  miała  osobowości  prawnej.  +  zakład  ubezpieczeń…,  czasami  inspekcja  pracy  +  299  –  pokrzywdzony  jest  stroną  w  postępowaniu  przygotowawczym,  a  w  postępowaniu  sądowym  stroną  będzie,  gdy  złoży  oświadczenie  o  chęci  działania  w  charakterze  oskarżyciela  posiłkowego),    

c)    powód  cywilny  (to  pokrzywdzony  –  ma  miejsce  proces  adhezyjny,  domaga  się  on  roszczeń  finansowych  od  oskarżonego),    

d)    oskarżony  (w  zależności  od  etapu  procesu  inaczej  się  nazywa  –  oskarżonego,  podejrzanego  i  osobę  podejrzaną  –  def.  art..  71  –  oskarżony  jest  od  momentu,  gdy  zostanie  złożone  oskarżenie  do  sądu,  a  także  od  momentu  w  którym  prokurator  złożył  wniosek  o  warunkowe  umorzenie  postępowania  (a  nie  akt  oskarżenia  lub  wniosek  o  warunkowe  umorzenie  postępowania  ???),  podejrzany  –  mamy  z  nim  do  czynienia,  gdy  jest  etap  postępowania  przygotowawczego  -­‐‑  zostało  wobec  niego  wydane  postanowienie  o  przedstawieniu  zarzutów  albo  której  bez  wydania  takiego  postanowienia  postawiono  zarzut  w  związku  z  przystąpieniem    do  przesłuchania  w  charakterze  podejrzanego.  art.    (str.  2).  Osoba  podejrzana  –  nie  ma  jej  zdefiniowanej  w  k.p.k.  –  to  osoba,  w  stosunku  do  której  istnieje  wysokie  prawdopodobieństwo,  że  jest  sprawcą  przestępstwa,  ale  nie  wydano  jeszcze  postanowienia  o  przedstawieniu  zarzutów  ani  nie  przystąpiono  do  przesłuchania  w  charakterze  podejrzanego)  osoby  bezpośrednio  zainteresowane  rozstrzygnięciem  sprawy.    

3)   Przedstawiciele  procesowi    stron  –  przedstawiciele  ustawowi  (występują  po  obu  stronach),  obrońcy  (tylko  osoba  oskarżona  może  mieć  obrońcę  –  dokonuje  czynności  tylko  na  korzyść  oskarżonego.  Obrońcą  może  być  podmiot  uprawniony  na  podstawie  przepisów  szczególnych,  od  lipca  2015r.  obrońcą  może  być  nie  tylko  adwokat,  ale  też  radca  prawny)  i  pełnomocnicy  (reprezentuje  pokrzywdzonego  bądź  świadka,  na  niego  nie  jest  nałożony  obowiązek  działania  tylko  i  wyłącznie  na  korzyść,  działa  on  zgodnie  z  pełnomocnictwem,  może  nim  być  zarówno  rada  prawny  jak  i  adwokat)  

4)   Rzecznicy  interesu  społecznego  –  prokurator  w  procesie  adhezyjnym,  RPO,  RPD,  przedstawiciele  społeczni  5)   Pomocnicy  procesowi  (osoby  ułatwiające  organowi  procesowemu  porozumiewaniem  się  ze  stroną  lub  swoim  

działaniem  technicznym  ułatwiają  przebieg  procesu)  –  np.  protokolanci,  tłumacze,  stenograf,  osoby  utrwalające  obraz  i  dźwięk    

 Wszczęcie  procesu  –  sposoby:  

a)   Przestępstwa  ścigane  z  urzędu  (z  oskarżenia  publicznego)  –  wszystkie  przestępstwa  określone  w  KK  b)   tryb  wnioskowy  (art.  12  k.p.k.  –  może  być  cofnięty  do  czasu  przewodu  sądowego)  i    c)   tryb  prywatnoskargowy  (tylko  4  przestępstwa  takie  określa  KK  i  można  złożyć  wniosek  dot.  tylko  ich  –  

zniewaga,  zniesławienie,  naruszenie  nietykalności  ciała  oraz  rozstrój  zdrowia  poniżej  7  dni  –  art.  157  §  2  k.p.k.)  –  jeśli  nie  ma  wniosku  to  dojdzie  do  umorzenia  postępowania  

 Tryby  postępowania  

a)   tryb  zwyczajny  b)   tryb  szczególny  –  tryb  przyspieszony,  uproszczony  i  nakazowy  

 Stadia  procesowe:    

1)   postępowanie  przygotowawcze  –  prokurator,  policja  +  312  kpk  i  inne  ustawy  szczególne  2)   postępowanie  sądowe/jurysdykcyjne/główne  –  toczy  się  przed  SR,  SO  3)   postępowanie  odwoławcze    4)   postępowanie  wykonawcze  –  kodeks  karny  wykonawczy  

 Wykład:  Przesłanki  procesowe  (art.  17  kpk)  są  to  takie  stany,  z  którymi  prawo  procesowe  łączy  dopuszczalność  lub  niedopuszczalność  procesu.  Pozwalają  one  na  prowadzenie  procesu  i  orzekanie  o  jego  przedmiocie.  Przesłanki  procesowe  określają,  czy  w  ogóle  proces  karny  jest  dopuszczalny.  Np.  Jeżeli  mamy  uzasadnione  podejrzenie  przestępstwa  np.  wypadek  drogowy  i  sprawca  zginął,  to  wtedy  proces  jest  niedopuszczalny  -­‐‑  bo  jest  odpowiedzialność  indywidualna  i  umarzamy  (jego  najbliżsi  nie  mogą  za  niego  odpowiadać).  Natomiast  jeżeli  okaże  się,  że  sprawca  cieszy  się  jak  najlepszym  zdrowiem,  to  ustala  się  czy  można  prowadzić  postępowanie  (po  to  są  te  przesłanki  procesowe).  Jeżeli  sąd  już  procedował  nad  tym,  to  sąd  wydaje  wyrok  uniewinniający  –  przy  przesłance  1  i  2  (art.  414  §  1)    Podział  przesłanek  procesowych:    

→   przesłanki  odnoszące  się  do  wszystkich  stadiów  procesowych  (już  od  momentu  uzasadnionego  podejrzenia  popełnienia  przestępstwa  aż  do  postępowania  odwoławczego)  np.  §   prawomocność  materialna  

Piotr  Jędrzejewski  

3  

§   śmierć  oskarżonego  

→   przesłanki  występujące  wyłącznie  w  stadium  postępowania  sądowego,  np.  §   skarga  (do  wszczęcia  postępowania  sądowego  konieczne  jest  wniesienie  skargi  czyli  aktu  

oskarżenia  przez  uprawnionego  oskarżyciela  i  brak  takiej  skargi  powoduje,  że  proces  sądowy    przed  sądem  nie  może  się  toczyć)  –  jest  to  ujemna  przeszkoda  

→   przesłanki  występujące  w  postępowaniu  przygotowawczym,  np.  §   wniosek  o  ściganie  (jeżeli  pokrzywdzony  nie  złożył  wniosku  o  ściganie,  to  proces  w  ogóle  nie  

może  się  toczyć)  →   przesłanki  dotyczące  wyłącznie  postępowania  wykonawczego  np.  

§   przedawnienie  wykonania  kary    

2.    →   syntetyczne  –  chodzi  o  to,  że  niektóre  przesłanki  mogą  stanowić  zbiór  składników,  z  których  każdy  może  

być  ujmowany  jako  odrębna  przesłanka  np.  przedawnienie  karalności  przestępstwa  (może  być  podzielone  na  różne  okresy)  

→   analityczne  –  to  taki  przesłanki,  które  nie  mogą  być  rozdzielone,  są  samodzielne  np.  wniosek  o  ściganie  czy  skarga  

 1.    →   przesłanki  dodatnie(pozytywne)  –  charakteryzują  się  tym,  że  muszą  istnieć  w  chwili  wszczęcia  i  

kontynuowania  procesu  np.    §   podsądność  (już  w  chwili  podejmowania  decyzji  o  prowadzeniu  postępowania  musimy  ustalić,  czy  

sprawca    w  ogóle  podlega  naszemu  sądowi)  

§   właściwość  sądowa    §   istnienie  stron  procesowych  §   skarga  (brak  skargi  wniesionej  do  sądu  powoduje  niemożność  prowadzenia  postępowania  

sądowego)  →  przesłanki  ujemne  (negatywne)  –  inaczej  przeszkody  procesowe  –  charakteryzują  się  tym,  że  ich  

ujawnienie  powoduje  niemożność  wszczęcia  i  kontynuowania  procesu  np.:  §   prawomocność  materialna  (jeżeli  proces  się  odbył  i  zakończył  prawomocnie,  to  nie  można  po  raz  

drugi  wszcząć  postępowania  w  tej  sprawie)  §   zawisłość  sprawy  (oznacza,  że  sprawa  toczy  się  już  przed  innym  organem)  §   przedawnienie  

 2.    →   przesłanki  ogólne  –  regulują  przebieg  postępowania  zwyczajnego  →   przesłanki  szczególne  –  regulują  tok  postępowań  szczególnych  

 3.    →   przesłanki  bezwzględne  –  stanowią  warunki  dopuszczalności  postępowania  przeciwko  określonej  osobie  

np.  z  powodu  abolicji  (czyli  rezygnacji  ze  ścigania  sprawcy  określonego  przestępstwa)  →   przesłanki  względne  –  warunkują  dopuszczalność  procesu  w  określonym  układzie  procesowym  np.  

skarga    

4.    →   przesłanki  procesowe  (formalne)  –  wynikają  bezpośrednio  z  k.p.k.  np.  brak  skargi,  brak  wniosku  o  

ściganie    →   przesłanki  zakotwiczone  w  prawie  materialnym  –  swoje  korzenie  mają  w  kodeksie  karnym  np.  terminy  

przedawnienia  →   przesłanki  mieszane  –  mają  swoje  źródło  w  prawie  materialnym,  ale  odgrywają  rolę  również  w  procesie  

karnym    Konsekwencje  zaistnienia  przesłanek  procesowych:  ü   odmowa  wszczęcia  postępowania  przygotowawczego  (decyzję  wydaje  się  w  formie  postanowienia),  jeżeli  np.  

proces  został  już  wszczęty,  ale  przeszkoda  ujawniła  się  w  toku  postępowania  ü   umorzenie  postępowania  (decyzję  wydaje  się  również  w  formie  postanowienia)  ü   wydanie  wyroku  uniewinniającego  (na  podstawie  przesłanek  z  art.  17  §  1  pkt  1  i  2)  ü   wydanie  wyroku  umarzającego  (jeżeli  ujawnią  się  przesłanki  z  art.  17  §  1  pkt  3  i  następne)    

Piotr  Jędrzejewski  

4  

Przesłanki  procesowe  mogą  mieć  również  wpływ  na  postępowanie  odwoławcze,  ponieważ  są    podstawy  będące  bezwzględnymi  przyczynami  odwoławczymi  (z  art.  439)  i    również  niektóre  mogą  być  podstawą  do  wznowienia  postępowania  zakończonego  prawomocnym  orzeczeniem  sądu.        Art.  17  k.p.k.  –  negatywne  przesłanki  procesowe:  Nie  wszczyna  się  postępowania,  a  wszczęte  umarza,  gdy:  

1)   czynu  nie  popełniono  albo  brak  jest  danych  dostatecznie  uzasadniających  podejrzenie  jego  popełnienia,  2)   czyn  nie  zawiera  znamion  czynu  zabronionego  albo  ustawa  stanowi,  że  sprawca  nie  popełnia  przestępstwa,  3)   społeczna  szkodliwość  czynu  jest  znikoma,  4)   ustawa  stanowi,  że  sprawca  nie  podlega  karze,  5)   oskarżony  zmarł,  6)   nastąpiło  przedawnienie  karalności,  7)   postępowanie  karne  co  do  tego  samego  czynu  tej  samej  osoby  zostało  prawomocnie  zakończone  albo  

wcześniej  wszczęte  toczy  się,  8)   sprawca  nie  podlega  orzecznictwu  polskich  sądów  karnych,  9)   brak  skargi  uprawnionego  oskarżyciela,  10)  brak  wymaganego  zezwolenia  na  ściganie  lub  wniosku  o  ściganie  pochodzącego  od  osoby  uprawnionej,  

chyba  że  ustawa  stanowi  inaczej,  11)  zachodzi  inna  okoliczność  wyłączająca  ściganie.  

§  2.  Do  chwili  otrzymania  wniosku  lub  zezwolenia  władzy,  od  których  ustawa  uzależnia  ściganie,  organy  procesowe  dokonują  tylko  czynności  nie  cierpiących  zwłoki  w  celu  zabezpieczenia  śladów  i  dowodów,  a  także  czynności  zmierzających  do  wyjaśnienia,  czy  wniosek  będzie  złożony  lub  zezwolenie  będzie  wydane.        Art.  414  §  1  k.p.k.  W  razie  stwierdzenia  po  rozpoczęciu  przewodu  sądowego  okoliczności  wyłączającej  ściganie  lub  danych  przemawiających  za  warunkowym  umorzeniem  postępowania,  sąd  wyrokiem  umarza  postępowanie  albo  umarza  je  warunkowo.  Jednakże  w  razie  stwierdzenia  okoliczności  wymienionych  w  art.  17  §  1  pkt  1  i  2  sąd  wydaje  wyrok  uniewinniający,  chyba  że  sprawca  w  chwili  czynu  był  niepoczytalny.    

Ćwiczenia  3,  20  X  2015    

Kazusy  –  przepisy  wstępne  Kazus  1  –  w  toku  postępowania  przygotowawczego  o  przestępstwo  określone  w  art.  190  §  1  kk  popełnione  na  szkodę  Ryszarda  K.,  w  imieniu  Wiesława  G.  podejrzanego  w  niniejszym  postępowaniu,  adwokat  Ryszard  J.  złożył  wniosek  o  umorzenie  postępowania  na  podstawie  stwierdzenia  niezaradności  kontynuowania  postępowania.  Z  treści  pisma  wynikało  bowiem,  że  Wiesław  G.  karany  uprzednio  z  art.  148  §  1  kk  odbywa  karę  dożywotniego  pozbawienia  wolności.  Czynu  zarzucanego  z  art.  190  §  1  kk,  dopuścił  się  podczas  pobytu  w  Zakładzie  Karnym  na  szkodę  współwięźnia.  Nadto  obrońca  wskazał,  że  interes  pokrzywdzonego  nie  sprzeciwia  się  umorzeniu  postępowania  na  podstawie  wskazanego  przepisu,  gdyż  oświadczył  on,  że  nie  składa  wniosku  o  ściganie  Wiesława  G.  Jaka  powinna  być  podstawa  prawna  dla  decyzji  o  umorzeniu?  Brak  wniosku  powoduje  konieczność  umorzenia  postępowania  –  art.  17  §  1  pkt  10.    Spójrz  na  art.  11  –  umorzenie  absorpcyjne  –  ktoś  jest  skazany  na  dpw,  więc  po  co  prowadzić  kolejne  postępowania,  jeśli  to  by  nic  nie  zmieniło.      Kazus  2:    

1.   Jaka  powinna  być  decyzja  procesowa  Prokuratury  w  Ł.?  Art.  17    §  1  pkt  2.  Na  podstawie  tego  art.  postępowanie  powinno  być  umorzone  –  jeśli  stałoby  się  to  na  etapie  sądowym  to  sąd  wyda  wyrok  uniewinniający  dla  Zygmunta.  Czynu  nie  popełniono,  nie  możemy  przypisać  winy  –  pkt  1.  To  podstawa  umorzenia.  Jeśli  etap  sądowy  –  jw.    

2.   Na  jakiej  podstawie  prawnej  powinna  zostać  podjęta  decyzja?  jw.      Kazus  3:  Czy  istniała  prawna  możliwość  cofnięcia  wniosku  i  umorzenia  procesu  na  tym  etapie  postępowania?  Rozprawa  się  rozpoczęła  więc  nie  można  już  go  cofnąć  –  zgodnie  z  art.  12  można  go  cofnąć  do  określonego  momentu.      

Piotr  Jędrzejewski  

5  

Kazus  4:  Kto  i  dlaczego  miał  rację  w  tym  sporze?    Immunitet  materialny  –  nie  możemy  posła  pociągnąć  posła  do  odpowiedzialności  za  przestępstwa  związane  z  wykonywaniem  mandatu.    Immunitet  formalny  –  żeby  pociągnąć  posła  od  odpowiedzialności  za  pozostałe  przestępstwa,  należy  wystąpić  do  Sejmu  i  Sejm  musi  wyrazić  na  to  zgodę  –  uchylić  immunitet  poselski.      

Racje  miał  więc  obrońca  –  brak  zgody  na  uchylenie  immunitetu  =  art.  17  §  1  pkt  10  –  brak  wymagania  zezwolenia    

Sąd    Jest  to  niezależny  organ  procesowy,  natomiast  sędziowie  są  niezawiśli  (mają  zapewniony  specjalny  status  prawny,  który  daje  im  pewną  stabilność  zawodową  –  nieusuwalność),  są  nieusuwalni,  zakaz  przenoszenia  sędziego  bez  jego  zgody,  mają  immunitet  sędziowski,  muszą  być  apolityczni  i  podlegają  odpowiedzialności  dyscyplinarnej  o  szczególnym  reżimie.  W  sprawach  karnych  orzekają  sądy  powszechne:  SR,  SO,  SA,  sądy  wojskowe  (wojskowy  sąd  garnizonowy  jako    I  instancja  i  Wojskowy  Sąd  Okręgowy  oraz  SN).      Właściwość  sądu:  To  pewne  upoważnienie,  a  nawet  obowiązek  dokonywania  przez  ten  organ  czynności,  czy  też  zespołu  czynności  procesowych.    Rodzaje  właściwości:  

•   właściwość  rzeczowa  –  upoważnienie  do  całościowego  rozpoznania  danej  sprawy  w  I  instancji  o   co  do  zasady  –  I  instancja  to  SR  (art.  24  kpk),  wyjątek  –  art.  25  (SO  –  zbrodnie  i  wymienione  

występki)  o   skład  sądu  –  SR  –  co  do  zasady  orzeka  jednoosobowo.  Zbrodnia  w  SO  –  skład  3  osobowym  –  1  

sędzia  i  2  ławników.  Jeśli  sprawa  zawiła  –  można  postanowić,  aby  była  rozpoznawana  w  składzie  3  osobowym  –  3  sędziów.    

o   na  rozprawie  apelacyjnej  i  kasacyjnej  –  co  do  zas.  3  sędziów  (art.  29).  Apelację  lub  kasację  od  wyroku  orzekającego  dpw  rozpoznaje  sąd  w  składzie  5  sędziów.    

o   na  posiedzeniach:  SR  I  SO  –  skład  jednoosobowy,  apelacyjny  i  najwyższy  –  1  os.    o   sąd  odwoławczy  na  posiedzeniu  –  co  do  zas.  jednoosobowo,  a  w  składzie  3  sędziów,  gdy  w  1  

instancji  był  inny  skład  niż  jednooosobowy.  (art.  od  28  do  30  KPK)  •   funkcjonalna  –  upoważnienie  do  dokonywania  określonych  czynności  przez  sąd,  których  nie  dot.  

właściwość  rzeczowa.  Czyli  jaką  funkcję  sąd  będzie  sprawował.    o   sąd  odwoławczy  będzie  np.  rozpatrywał  odwołania  od  wyroków  I  instancji.    

•   właściwość  miejscowa  –  który  sąd  będzie  właściwy  do  rozpoznania  sprawy  ze  względu  na  miejsce  pop.  czynu.  Co  do  zasady  –  jest  to  sąd  w  okręgu  którego  popełniono  przestępstwo.  Reguła  wyprzedzania  –  ten  sąd  będzie  właściwy,  w  okręgu  którego  najpierw  wszczęto  postępowanie  przygotowawcze.  +  art.  6  par.  2  KK.  A  w  dalszej  kolejności  reguły  szczególne,  bierzemy  pod  uwagę:  

o   gdzie  ujawniono  czyn  o   gdzie  ujęto  oskarżonego  o   gdzie  oskarżony  przed  popełnieniem  czynu  stale  mieszkał  lub  czasowo  przebywał  

Czyli  też  znajduje  zastosowanie  reguła  wyprzedzania.    •   właściwość  z  łączności  spraw  –  art.  33  i  34    

o   podmiotowa  -­‐‑    kilku  oskarżonych  o  jeden  czyn    o   przedmiotowa  –  jeden  oskarżony  o  wiele  czynów  o   mieszana  -­‐‑    kilku  oskarżonych  i  kilka  czynów  Postanowienie  w  tej  sprawie  jest  niezaskarżalne.  Sąd,  który  jest  właściwy  dla  sprawcy  głównego  będzie  też  właściwy  np.  dla  podżegaczy,  pomocników.    

•   właściwość  z  delegacji  (  z  przekazania)  -­‐‑  pozwala  wskazać  kiedy  sprawę  będzie  rozpoznawał  sąd  inny  niż  miejscowo  i  rzeczowo  właściwy  do  jej  rozpoznania.  Polega  na  przekazaniu  sprawy  zawisłej  przed  jednym  sądem  innemu  sądowi  z  uwagi  na  szczególne  okoliczności.  Mogą  być  nimi  szczególna  waga  lub  zawiłość  sprawy,  a  także  ekonomika  procesowa,  czy  dobro  wymiaru  sprawiedliwości  (decyzje  w  tej  sprawie  podejmuje  SN)  –  wątpliwość  co  do  bezstronności  sędziów  –  występuje  z  nią  sąd  który  jest  właściwy  do  rozpoznania  danej  sprawy.  Także  niemożność  rozpoznania  danej  sprawy  ze  względu  na  wyłączenie  sędziów,  a  także  zagrożenie  przedawnienia  karalności  –  art.  11  ustawy  przepisy  wprowadzające  KPK.    

 Sąd  z  urzędu  bada  swoją  właściwość.  Nie  będzie  tego  robił  w  3  sytuacjach:    

o   gdy  sprawa  do  sądu  wróciła  po  postepowaniu  odwoławczym  o   gdy  nastąpiło  przekazanie  sprawy  z  delegacji  

Piotr  Jędrzejewski  

6  

o   gdy  sąd  wyższego  rzędu  zadecyduje,  że  ten  sąd  jest  właściwy  do  rozpoznania  sprawy  (spór  o  

właściwość)  §   spory  o  właściwość  pozytywne  –  2  sądy  lub  więcej  uważają  się  za  właściwe  do  

rozstrzygnięcia  danej  sprawy  §   negatywne  –  sąd  wyższego  rzędu  rozstrzyga  taki  spór  

o   Konsekwencje  niezachowania  właściwości  –    §   silniejsze  przyczyny  odwoławcze  –  sytuacja  bezwzględnych  przyczyn  

odwoławczych  –  jeżeli  nastąpi,  to  sąd  jest  zobowiązany  z  urzędu  uchylić  wyrok,  np.  sąd  powszechny  orzekał  w  sprawie  należącej  do  sądu  wojskowego  bądź  odwrotnie,  a  także  gdy  sąd  niższego  rzędu  orzekał  w  sprawie  należącej  do  właściwości  sądu  wyższego  rzędu.    

§   Słabsze,  względne  przyczyny  odwoławcze  –  musimy  wykazać,  że  doszło  do  naruszenia  przepisów  postępowania  oraz  musimy  udowodnić,  że  to  naruszenie  miało  wpływ  na  wynik  sprawy.  np.  orzekał  sąd  wyższego  rzędu,  a  powinien  orzec  sąd  niższego  rzędu;  sprawa  byłą  rozpoznawana  przez  sąd  niewłaściwy  miejscowo.    

 Sprawa  trafia  do  sądu  –  prezes  sądu,  a  tak  naprawdę  przewodniczący  wydziału  karnego  przydziela  daną  sprawę  danemu  sędziemu.  Gdy  oskarżonemu  grozi  kara  25  lat  p.w.  albo  dpw,  można  złożyć  wniosek  o  losowania  sędziego  –  oskarżyciel  albo  obrońca  mogą  złożyć  taki  wniosek  w  odpowiednim  terminie  –  7  dni  dla  oskarżyciela  od  momentu  złożenia  aktu  oskarżenia,  a  dla  obrońcy  –  7  dni  od  otrzymania  aktu  oskarżenia.  To  termin  prekluzyjny  –  nieprzekraczalny  i  nieprzywracalny.      Przynieść  kartkę  –  będziemy  robili  kazusy.      Wyłączenie  sędziego  –  art.  40  i  nast.  

•   art.  40  –  reguluje  wyłączenie  sędziego  z  mocy  prawa  (iudex  inhabilis)  –  np.  sprawa  dot.  sędziego  bezpośrednio,  czy  brał  on  wcześniej  udział  w  wydaniu  zaskarżonego  orzeczenia.    

•   art.  41  reguluje  wyłączenie  sędziego  na  wniosek  (iudex  suspectus).  Gdy  istnieje  okoliczność  mogąca  wywołać  uzasadnioną  wątpliwość  co  do  bezstronności  sędziego  w  tej  sprawie.  Można  go  złożyć  do  rozpoczęcia  przewodu  sądowego  z    zastrzeżeniem  §  2.  Należy  się  przy  podstawach  do  wyłączenia  na  wniosek  kierować  się  orzecznictwem.  Przepisy  dot.  wyłączeń  stosuje  się  też  odpowiednio  do  protokolanta,  oskarżyciela  publicznego,  a  także  ławników  i  referendarzy  sądowych).    

 Kazusy  -­‐‑  sąd  Kazus  1  –  Przemysław  E.  został  oskarżony  o  dokonanie  zabójstwa  Krystyny  U.  Sąd  Okręgowy  w  R.  rozpoznający  sprawę  stwierdził  występowanie  okoliczności  łagodzących  i  skazał  go  na  karę  piętnastu  lat  pozbawienia  wolności.  Od  tego  wyroku  odwołał  się  oskarżyciel  publiczny  ,  zarzucając  zbyt  łagodną  karę  i  żądając  wymierzenia  kary  dożywotniego  pozbawienia  wolności.  Rozpoznający  środek  odwoławczy  Sąd  Apelacyjny  w  K.  w  pięcioosobowym  składzie  przychylił  się  do  żądania  prokuratora  i  skazał  Przemysława  E.  na  taką  właśnie  karę.  Obrońca  skazanego  wniósł  kasację,  zarzucając  sądowi  odwoławczemu,  że  był  on  nienależycie  obsadzony.  Jaka  jest  zasadność  żądania  obrońcy  oskarżonego?    Jeżeli  w  I  instancji  sąd  orzekłby  karę  DPW,  to  apelacje  rozpoznawałoby  5  sędziów.  Gdy  wnosimy  apelacje  od  wyroku  15  lat  p.w.  znajduje  zast.  art.  29  §  1.  Powinno  orzekać  3  sędziów.  To  jedna  z  podstaw  ustawowych  do  wniesienia  kasacji.      Kazus  2  –  Mieszkający  w  Ł.  przedsiębiorca  Jacek  L.  od  kilku  tygodni  był  nękany  pogróżkami  formułowanymi  w  listach  przesyłanych  pod  jego  domowy  adres.  Powiadomił  o  tym  fakcie  Policję,  która  po  wszczęciu  postępowania  wytypowała  potencjalnego  sprawcę  i  zatrzymała  go.  W  trakcie  przesłuchania  zatrzymany  Grzegorz  T.  przyznał  się  do  stawianych  mu  zarzutów  i  wyjaśnił,  że  kierowała  nim  chęć  zemsty  na  właścicielu  firmy  za  zwolnienie  go  przed  kilkoma  miesiącami  z  pracy.  Czynności  postępowania  przygotowawczego  doprowadziły  do  ustalenia,  że  Grzegorz  T.  był  przedstawicielem  handlowym  ,  co  wiązało  się  z  jego  częstymi  wyjazdami  do  Warszawy,  Szczecina,  Elbląga,  Torunia  i  Bydgoszczy,  i  z  tych  podróży  wysyłał  listy  z  pogróżkami.  Zatrzymany  został  natomiast  w  swoim  domu  w  Gdańsku.  Powstała  wątpliwość,  do  którego  sądu  powinien  zostać  skierowany  akt  oskarżenia.  Jaka  jest  właściwość  miejscowa  sądu  w  tej  sprawie?    Znajduje  co  do  zasady  w  takich  okolicznościach  zastosowanie  art.  31  §  3  kpk.  Właściwy  jest  ten  sąd,  w  którego  okręgu  najpierw  wszczęto  postępowanie  przygotowawcze  –  Gdańsk.  Natomiast  groźba  to  przestępstwo  skutkowe  –  skutek,  czyli  obawa  wystąpiła  w  Ł.  –  taka  jest  więc  właściwość  miejscowa  sądu  w  tej  sprawie.        

Piotr  Jędrzejewski  

7  

Kazus  3  –  Rusłan  A.  przyjechał  do  Polski  studiować  medycynę.  Studia  na  wydziale  lekarskim  pochłonęły  go  na  tyle,  że  postanowił  rozszerzyć  swoje  zainteresowania  na  problematykę  badawczą  dotyczącą  wpływu  alkoholu  na  młode  osoby.  Kupował  w  związku  z  tym  alkohol  i  częstował  nim  kilkunastoletnie  dzieci  z  bloku,  w  którym  wynajmował  mieszkanie.  Co  pewien  czas  wykonywał  dzieciom  badania  kontrolne,  sprawdzając  wpływ  wypitego  alkoholu  na  rozwój  młodych  organizmów.  Jednakże  jedno  z  dzieci  zostało  zawiezione  do  szpitala  z  objawami  upojenia  alkoholowego,  co  pozwoliło  ujawnić  działalność  studenta  medycyny.  Został  mu  przedstawiony  zarzut  208  kk  Rusłan  A.  

zarządzał  rozpoznania  tej  sprawy  przez  sąd  w  jego  ojczystym  kraju.  Argumentował,  że  jako  cudzoziemiec  ma  on  prawo  do  rozpoznania  sprawy  przez  sąd  kraju,  którego  jest  obywatelem.  Jaka  powinna  być  prawidłowa  reakcja  na  wniosek  oskarżonego?    patrz  art.  5  kk:    

 A  więc  sądem  właściwym  do  rozpoznawania  tej  sprawy  będzie  sąd  właściwy  ze  względu  na  położenie  ww.  bloku.        

 Kazus  4  –  Felicjan  S.  był  zawodowym  włamywaczem.  Swoje  rzemiosło  traktował  honorowo  i  w  swych  działaniach  nigdy  nie  używał  przemocy.  Tajemnicą  jego  sukcesów  zawsze  było  doskonałe  rozpoznanie  terenu  i  dokonywanie  włamań  pod  nieobecność  w  domu  gospodarzy,  w  tym  przypadku  studentów  wynajmujących  wspólnie  mieszkanie.  Pewnego  dnia  został  jednak  zaskoczony  przez  jednego  z  nich  i  przestraszony  wpadką,  chcąc  uniknąć  ewentualnego  rozpoznania  w  przyszłości,  dokonał  zabójstwa,  a  ciało  studenta  ukrył  w  piwnicy.  Drugi  student,  kiedy  wrócił  kilka  dni  później  z  ferii,  zgłosił  kradzież  z  włamaniem,  co  stało  się  podstawą  do  wszczęcia  dochodzenia,  a  dopiero  kilka  dni  potem  znalazł  ciało  kolegi  w  piwnicy,  co  doprowadziło  do  wszczęcia  postępowania  w  sprawie  zabójstwa.  W  trakcie  postępowania  przygotowawczego  ustalono  tożsamość  sprawcy  i  przedstawiono  mu  zarzuty  z  art.  279  §  1  kk  i  148  §  1  kk.  Korzystając  zaś  z  możliwości  przewidzianych  przez  art.  33  kpk,  prokurator  połączył  te  sprawy  ze  sprawami  wcześniejszych  włamań  dokonywanych  przez  Feliksa  S.  i  wniósł  akt  oskarżenia  do  sądu  rejonowego,  w  którego  okręgu  najpierw  wszczęto  postępowanie  przygotowawcze  w  sprawie  tych  włamań.  Sąd  rozpoznał  sprawę  i  wydał  wyrok  skazujący,  który  został  zaskarżony  przez  obrońcę  oskarżonego.  Sąd  odwoławczy  uchylił  wyrok  i  przekazał  sprawę  do  ponownego  rozpoznania.  Czy  na  podstawie  wskazanych  danych  można  uznać  wyrok  sądu  odwoławczego  za  zasadny?  Tak,  gdyż  sprawę  na  podstawie  art.  33  §  2  powinien  rozpoznawać  Sąd  Okręgowy  –  sąd  wyższego  rzędu  jest  właściwy.      Kazus  5  –  Paweł  B.  był  tłumaczem  przysięgłym.  Wracając  pewnego  wieczoru  z  imienin  kolegi,  spowodował  wypadek  komunikacyjny,  w  konsekwencji  którego  został  wobec  niego  sformułowany  zarzut  z  art.  177  §  1  kk.  Po  wniesieniu  aktu  oskarżenia  do  sądu,  w  którym  często  wykonywał  swoje  służbowe  obowiązki,  przed  salą  rozpraw  pokrzywdzony  zorientował  się,  że  Paweł  B.  jest  w  sądzie  osobą  rozpoznawalną  i  z  wieloma  osobami  wymienia  uprzejmości.  Po  wejściu  na  salę  rozpraw  natychmiast  zgłosił  wniosek  o  przeniesienie  sprawy  do  innego  sądu,  argumentując  to  niemożliwością  zachowania  przez  sąd  obiektywizmu  w  tej  sprawie.  Sąd  odmówił  uwzględnienia  wniosku  i  rozpoznał  sprawę.  Czy  wniosek  pokrzywdzonego  był  zasadny?  Strona  jest  uprawniona  do  złożenia  wniosku  o  wyłączenie  sędziego,  natomiast  zmiany  sądu  może  dokonać  tylko  sam  sąd.      Kazus  6  –  do  Sądu  Rejonowego  w  Ł.  wpłynął  akt  oskarżenia  przeciwko  Piotrowi  K.  oskarżonemu  o  przestępstwo  określone  w  art.  233  §  1  kk.  Jak  wynikało  z  treści  aktu  oskarżenia,  Piotr  K.  składając  zeznania  w  toku  postępowania  karnego  przed  Sądem  Rejonowym  w  Ł.  i  będąc  pouczony  o  odpowiedzialności  karnej  za  składanie  fałszywych  zeznań,  złożył  takie  zeznania.  Prezes  Sądu  do  prowadzenia  sprawy  wyznaczył  sędziego  Ryszarda  W.  Sędzia  ten  orzekał  w  postępowaniu,  w  którym  Piotr  K.  złożył  zeznania,  nie  był  natomiast  przesłuchiwany  jako  świadek  w  postępowaniu  karnym  przeciwko  Piotrowi  K.  o  czyn  z  art.  233  §  1  k.k.  Czy  w  takim  układzie  procesowym  możliwe  jest  orzekanie  przez  Ryszarda  W.?  Był  świadkiem  składania  fałszywych  zeznań  –  art.  40  pkt  4.  Nie  jest  więc  możliwe  orzekanie  przez  Ryszarda  W.      Kazus  7  –  w  wyniku  uchylenia  przez  Sąd  Okręgowy  w  K.  w  wyroku  Sądu  Rejonowego  w  K.  w  sprawie  przeciwko  Ryszardowi  Z.  oskarżonemu  o  przestępstwo  stypizowane  w  art.  280  §  1  kk  w  sądzie  w  K.  ponownie  rozpoznawana  była  sprawa  oskarżonego  Ryszarda  Z.  Oskarżony  został  uznany  winnym  popełnienia  zarzucanego  mu  przestępstwa.  We  

Piotr  Jędrzejewski  

8  

wniesionej  apelacji  oskarżony  zarzucił  bezwzględną  przyczynę  odwoławczą.  Wskazał,  że  w  ponownym  orzekaniu  brał  udział  protokolant,  który  sporządzał  protokół  w  pierwszym  postępowaniu.  Czy  w  opisanym  stanie  faktycznym  zaistniała  bezwzględna  przyczyna  odwoławcza?  Uczestniczył  w  postępowaniu,  ale  nie  miał  wpływu  na  wydanie  orzeczenia  –  dokonywał  on  czynności  faktycznych,  więc  nie  zaistniała  bezwzględna  przyczyna  odwoławcza.          

 Ćwiczenia  5,  3  XI  2014  

Oskarżyciel  publiczny  Co  do  zasady  –  to  prokurator.  Może  działać  na  korzyść  i  na  niekorzyść  oskarżonego.  Pełni  podwójną  rolę  -­‐‑  jest  zarówno  organem  państwowym  prowadzącym  postępowanie  na  etapie  postępowania  przygotowawczego,  a  także  w  postępowaniu  sądowym  jest  traktowany  jako  strona  procesowa,  może  wnieść  akt  oskarżenia  do  sądu.  Oskarżyciele  publiczni  to  także  inne  podmioty  wskazane  przez  kpk  (ich  rola  kończy  się  z  momentem  wydania  wyroku)  i  ustawy  szczególne  (straż  leśna,  państwowa  agencja  rozwiązywania  problemów  alkoholowych  i  staż  łowiecka  i  straż  leśna  mają  prawo  też  wnosić  apelacje).  Są  obecni  podczas  całego  postępowania.  Prokurator  może  wytoczyć  postępowanie  prywatnoskargowe,  które  leży  w  gestii  pokrzywdzonego.  Prokurator  może  się  też  przyłączyć  do  postępowania,  do  postępowania  administracyjnego  czy  postępowania  cywilnego.      Oskarżyciel  posiłkowy  uboczny  (de  facto  pokrzywdzony)  Aby  mieć  wpływ  na  postępowanie,  musi  złożyć  oświadczenie  o  chęci  działania  w  charakterze  oskarżyciela  posiłkowego  (dot.  tego  termin  prekluzyjny  –  momentu  rozpoczęcia  przewodu  sądowego).  Jeśli  jego  nie  złoży  –  co  do  zas.  będzie  tylko  wezwany  do  złożenia  zeznań  w  charakterze  świadka.    Oskarżyciel  posiłkowy  subsydiarny  To  także  pokrzywdzony.  Warunki  subsydiarnego  aktu  oskarżenia:  

ü   pokrzywdzony  składa  zawiadomienie  o  popełnieniu  przestępstwa  ü   odpowiedzią  na  to  jest  postanowienie  o  odmowie  wszczęcia  post.  przygotowawczego,  bądź  jeśli  było  

ono  wszczęte  wcześniej  –  wydawane  jest  postanowienie  o  umorzeniu  postępowania.    ü   jeśli  pokrzywdzony  nie  zgadza  się  z  decyzją  prokuratora  to  na  to  postanowienie  w  terminie  7  dni  składa  

zażalenie  na  postanowienie  do  sądu  (wskazuje  uchybienia  prokuratora)  ü   jeżeli  sąd  rozpoznając  zażalenie  dojdzie  do  wniosku,  że  należy  uchylić  postanowienie  prokuratora  –  wydaje  

on  postanowienie  o  uchyleniu  postanowienia  prokuratora  i  wskazuje  wytyczne  dla  prokuratora  nakazujące  mu  przeprowadzenie  odpowiednich  czynności  (np.  przesłuchanie  Nowaka)  

ü   prokurator  wydaje  postanowienie  o  umorzeniu  postępowania,  doręcza  je  pokrzywdzonemu,  gdzie  znajduje  się  pouczenie,  że  pokrzywdzony  jeśli  nie  zgadza  się  z  tym  postanowieniem,  może  złożyć  do  sądu  subsydiarny  akt  oskarżenia  w  terminie  miesiąca.  Jeśli  nie  ma  pouczenia  albo  jest  ono  mylne  –  doręczenie  nie  wywołuje  skutku  prawnego.    

ü   można  złożyć  taki  subsydiarny  akt  oskarżenia  dot.  każdego  przestępstwa  –  nie  tylko  prywatnoskargowego    Oskarżyciel  prywatny  Pokrzywdzony  ma  uprawnienie  do  złożenia  aktu  oskarżenia  prywatnego  tylko  w  wypadku  4  przestępstw:  

Ð   zniewaga,    Ð   zniesławienie,    Ð   naruszenie  nietykalności  ciała  Ð   oraz  rozstroju  zdrowia  poniżej  7  dni  

 W  postępowaniu  przygotowawczym  pokrzywdzony  z  mocy  prawa  jest  stroną,  a  po  złożeniu  oświadczenia  

może  działać  jako  strona  w  postępowaniu  sądowym  (oskarżyciel  prywatny).    Powód  cywilny:  Art.  62.  Pokrzywdzony  może  aż  do  rozpoczęcia  przewodu  sądowego  (termin  prekluzyjny)  na  rozprawie  głównej  

wytoczyć  przeciw  oskarżonemu  powództwo  cywilne  w  celu  dochodzenia  w  postępowaniu  karnym  roszczeń  majątkowych  wynikających  bezpośrednio  z  popełnienia  przestępstwa.  

 Prokurator,  w  terminie  przewidzianym  powyżej,  wytacza  powództwo  cywilne  na  rzecz  pokrzywdzonego  lub  

osoby,  o  której  mowa  w  art.  63  §  1,  albo  popiera  wytoczone  przez  pokrzywdzonego  lub  tę  osobę  powództwo,  jeżeli  wymaga  tego  interes  społeczny.  

 Odmowa  przyjęcia  powództwa  cywilnego:    

Piotr  Jędrzejewski  

9  

Art.  65.  §  1.  Sąd  przed  rozpoczęciem  przewodu  sądowego  odmawia  przyjęcia  powództwa  cywilnego,  jeżeli:  

1)   powództwo  cywilne  jest  z  mocy  przepisu  szczególnego  niedopuszczalne,  2)   roszczenie  nie  ma  bezpośredniego  związku  z  zarzutem  oskarżenia,  3)   powództwo  zostało  wniesione  przez  osobę  nieuprawnioną,  4)   to  samo  roszczenie  jest  przedmiotem  innego  postępowania  lub  o  roszczeniu  tym  prawomocnie  orzeczono,  5)   po  stronie  pozwanych  zachodzi  współuczestnictwo  konieczne  z  instytucją  państwową,  samorządową  lub  społeczną  albo  z  osobą,  która  nie  występuje  w  charakterze  oskarżonego,  6)    złożono  wniosek,  o  którym  mowa  w  art.  46  §  1  Kodeksu  karnego.  §  2.  Jeżeli  pozew  odpowiada  warunkom  formalnym,  a  nie  zachodzą  okoliczności  wymienione  w  §  1,  sąd  orzeka  o  

przyjęciu  powództwa  cywilnego.  §  3.  Mimo  przyjęcia  powództwa  cywilnego  sąd  pozostawia  je  bez  rozpoznania,  jeżeli  po  rozpoczęciu  przewodu  

sądowego  ujawni  się  okoliczność  wymieniona  w  §  1.  §  4.  Na   odmowę   przyjęcia   powództwa   cywilnego   lub   na   pozostawienie   go   bez   rozpoznania   na   podstawie   §   3  

zażalenie  nie  przysługuje.    art.  71  –  powtórzyć  -­‐‑  Podejrzany  –  postępowanie  przygotowawcze,  oskarżony  –  postępowanie  sądowe.      Prawa  i  obowiązki  oskarżonego  w  postępowaniu:    

Art.  74.  §  1.  Oskarżony  nie  ma  obowiązku  dowodzenia  swej  niewinności  ani  obowiązku  dostarczania  dowodów  na  swoją  niekorzyść.  

§  2.    Oskarżony  jest  jednak  obowiązany  poddać  się:  1)   oględzinom   zewnętrznym   ciała   oraz   innym   badaniom   niepołączonym   z   naruszeniem   integralności   ciała;  wolno  

także   w   szczególności   od   oskarżonego   pobrać   odciski,   fotografować   go   oraz   okazać   w   celach   rozpoznawczych  innym  osobom,  

2)   badaniom  psychologicznym  i  psychiatrycznym  oraz  badaniom  połączonym  z  dokonaniem  zabiegów  na  jego  ciele,  z  wyjątkiem   chirurgicznych,   pod   warunkiem   że   dokonywane   są   przez   uprawnionego   do   tego   pracownika   służby  zdrowia  z  zachowaniem  wskazań  wiedzy  lekarskiej  i  nie  zagrażają  zdrowiu  oskarżonego,  jeżeli  przeprowadzenie  tych  badań  jest  nieodzowne;  w  szczególności  oskarżony  jest  obowiązany  przy  zachowaniu  tych  warunków  poddać  się  pobraniu  krwi,  włosów  lub  wydzielin  organizmu,  z  zastrzeżeniem  pkt  3,  

3)   pobraniu   przez   funkcjonariusza   Policji   wymazu   ze   śluzówki   policzków,   jeżeli   jest   to   nieodzowne   i   nie   zachodzi  obawa,  że  zagrażałoby  to  zdrowiu  oskarżonego  lub  innych  osób.  

Oskarżony  może  korzystać  z  3  obrońców  jednocześnie  (od  lipca  2015r.  obrońcą  może  być  także  radca  prawny).    Ustanowić  obrońcę  może  on  sam  bądź  inna  osoba  (np.  obrońcę  X  może  ustanowić  jego  kolega).  

Art.  75.  §  1.  Oskarżony,  który  pozostaje  na  wolności,   jest  obowiązany   stawić   się   na   każde  wezwanie  w   toku  postępowania  karnego  oraz  zawiadamiać  organ  prowadzący  postępowanie  o  każdej   zmianie  miejsca   swego  zamieszkania   lub   pobytu   trwającego   dłużej   niż   7   dni,   o   czym   należy   oskarżonego   uprzedzić   przy   pierwszym  przesłuchaniu.  

§  2.     W   razie   nie   usprawiedliwionego   niestawiennictwa   oskarżonego   można   zatrzymać   go   i   sprowadzić  przymusowo.  

§  3.     Przepisy   art.   246   stosuje   się   odpowiednio.   Zażalenie   na   postanowienie   sądu   rozpoznaje   ten   sam   sąd   w  składzie  trzech  sędziów.  

Obrona  obligatoryjna  –  art.  79  i  80  –  nowe  uregulowanie  J    W  postępowaniu   karnym   oskarżony  musi  mieć   obrońcę,   jeśli   np.   nie   ukończył   18   lat,   czy   jest   głuchy,   niemy   lub  niewidomy  (dalsze  –  książka  s.  59-­‐‑60).      Obrońca    Adwokat,  od  2015  będzie  nim  mógł  być  także  radca  prawny.  Może  obrońcę  ustanowić  on  sam  lub  inna  osoba  (obrońcę  X  może  ustanowić  także  np.  jego  kolega).  W  procesie  karnym  jeśli  chcemy  ustalić  obrońcę  z  urzędu  –  dokonuje  tego  Prezes  Sądu.  Natomiast  w  procesie  cywilnym  jeśli  sąd  chce  wyznaczyć  pełnomocnika  –  sąd  zwraca  się  do  okręgowej  rady  adwokackiej/radcowskiej.      art.  79  i  80  mówią  o  przypadkach  obrony  obligatoryjnej.  Będzie  zmiana  =  nieletni  -­‐‑>  osoba,  która  nie  ukończyła  18  lat.  Dodano  też  art.  80a  w  nowelizacji!  (książka  str.  58).      Przedstawiciel  społeczny  –  rozdział  X  Reprezentuje  jakąś  organizację  społeczną,  chce  uczestniczyć  w  postępowaniu  w  celu  ochrony  interesu  społecznego  lub  ważnego  interesu  indywidualnego  objętych  zadaniami  statutowymi  tej  organizacji,  w  szczególności  stania  na  straży  wolności  i  praw  człowieka.  W  tym  upoważnieniu  musi  być  zawarte  konkretne  imię  i  nazwisko  tej  osoby  

Piotr  Jędrzejewski  

10  

(forma  pisemna).    Przedstawiciel  może  zgłosić  swój  udział  w  postępowaniu  sądowym  do  czasu  rozpoczęcia  przewodu  sądowego.  Przedstawiciel  organizacji  społ.  dopuszczony  do  udziału  w  postępowaniu  sądowym  może  uczestniczyć  w  rozprawie,  wypowiadać  się  i  składać  oświadczenia  na  piśmie.      

Strony,  obrońcy  i  pełnomocnicy  –  kazusy    Kazus   1   –   Jakub   M.   był   właścicielem   mieszkania   w   secesyjnej   kamienicy.   Mieszkał   w   nim   od   lat,   regularnie  

uiszczając   wszystkie   opłaty   naliczane   przez   administrację   nieruchomości   zarządzającą   kamienicą.   Corocznie  przeprowadzała   ona   spotkanie   właścicieli   mieszkań   mające   udzielić   absolutorium   za   zeszłoroczne   rozliczenia   oraz  zatwierdzić  plany  finansowe  na  nadchodzący  rok  budżetowy.  W  czasie  zebrania  wyszło  na  jaw,  że  fundusz  remontowy  naliczany  mieszkańcom  był  zawyżony  w  stosunku  do  deklarowanych,  szczegółowo  wcześniej  określonych  cząstkowych  jego   elementów,   planowane   rok   wcześniej   malowanie   klatek   schodowych   nie   zostało   dokonane,   uzyskane   środki  finansowe   nie   zostały   nigdzie   zaksięgowane,   a   ich   losy   pozostają   nieznane.   Skierowano   zawiadomienie   na   Policję   o  prawdopodobnym  popełnieniu  przestępstwa  przez  zarządcę  nieruchomości  Krzysztofa  B.  Jakub  M.  zamierzał  aktywnie  uczestniczyć  w  postępowaniu  karnym,  niestety  w  odpowiedzi  na   jego  wniosek  dowodowy  otrzymał  odpowiedź,  że  nie  podlega  on  rozpoznaniu  ze  względu  na  brak  prawa  Jakuba  M.  do  formułowania  takich  wniosków  procesowych.  Czy  odpowiedź  otrzymana  przez  Jakuba  M.  jest  prawidłowa?  To   postępowanie   przygotowawcze.   Strony:   pokrzywdzony   (Jakub   M.),   każdy   z   właścicieli   jest   pokrzywdzony,  pokrzywdzony  jest  stroną  wg  art.  299  –  pokrzywdzony  jest  stroną,  może  składać  wnioski  dowodowe.      Kazus   2   –   Tadeusz   K.   został   okradziony,   wobec   czego   złożył   zawiadomienie   o   popełnieniu   przestępstwa.   Szybko  otrzymał   powiadomienie   o   wszczęciu   postępowania   przygotowawczego,   a   po   dwóch   miesiącach   informację   o  przesłaniu   aktu   oskarżenia   do   sądu   wraz   z   pouczeniem   o   możliwości   wystąpienia   z   żądaniami   cywilnymi   wobec  sprawcy,   jak  również  wystąpienia  w  charakterze  oskarżyciela  posiłkowego.  Tadeusz  K.  nie  zamierzał   interesować  się  sprawą  ani   tym  bardziej   aktywnie   uczestniczyć  w   procesie,   niemniej   jednak   jakiś   czas   później   otrzymał  wezwanie   z  sądu  do  stawiennictwa  w  charakterze  świadka.  Sporządził  pismo  procesowe,  w  którym  napisał,  że  wszystko,  co  jest  mu  wiadome  w  sprawie,  powiedział   już  przesłuchującemu  go   funkcjonariuszowi  Policji,   i  nie   stawił   się  do   sądu.  Po  kilku  dniach  został   zatrzymany  przez  Policję   celem  wykonania  na  nim  nałożonej  przez   sąd  kary  porządkowej   siedmiu  dni  aresztu.  

1.   Jak  należy  ocenić  postępowanie  pokrzywdzonego  w  tej  sprawie?  

Art.  177.  §  1.  Każda  osoba  wezwana  w  charakterze  świadka  ma  obowiązek  stawić  się  i  złożyć  zeznania.      

2.   Czy  postanowienie  sądu  było  zasadne?  Sąd  nie  mógł  nałożyć  kary  aresztu.  To  kara  porządkowa  –  najpierw  kara  grzywny,  jeśli  ponownie  by  się  nie  stawił  –  druga  grzywna,  trzecia  –  doprowadzenie  świadka  na  rozprawę,  czwarta  –  można  zastosować  areszt.      Kazus  4  –  pokrzywdzony  czynem,  o  którym  mowa  w  art.  156  §  1  kk,  Piotr  M.  złożył  oświadczenie  przed  sadem  o  chęci  występowania   w   postępowaniu   w   charakterze   oskarżyciela   posiłkowego.   Sąd   po   przeprowadzeniu   rozprawy   wydał  wyrok   uniewinniający   oskarżonego.   Niezadowolony   z   takiego   rozstrzygnięcia   Piotr   M.   złożył   ustnie   do   protokołu  rozprawy  wniosek  o  uzasadnienie  wyroku.  Wzburzony  wydanym  przez  sąd  rozstrzygnięciem  wyszedł    z  sali  rozpraw,  doznał  ataku   serca,   a  po  przewiezieniu  karetką  do   szpitala   zmarł.   Żona  pokrzywdzonego  postanowiła  kontynuować  czynności  podjęte  przez  zmarłego  męża  i  trzy  dni  później  wniosła  apelację  do  sądu  okręgowego.  Czy  żona  oskarżyciela  posiłkowego  miała  prawo  do  wniesienia  apelacji?        

Miała   prawo   na  mocy   art.   58.  Art.  58.  §  1.  Śmierć   oskarżyciela   posiłkowego   nie   tamuje   biegu   postępowania;  osoby   najbliższe   mogą   przystąpić   do   postępowania   w   charakterze   oskarżyciela   posiłkowego   w   każdym   stadium  postępowania.    Wniosek  o  uzasadnienie  wyorku  musi  być  złożony  na  piśmie.  W  postępowaniu  karnym  jeśli  nie  ma  uzasadnienia  wyroku  –  nie  możemy  bez  niego  apelować  (odmiennie  niż  w  postępowaniu  cywilnym).  Jeżeli  apelacja  została  wniesiona  w  terminie  7  dni  od  wydania  wyroku  (termin  na  wniesienie  wniosku  o  uzasadnienie  wyroku),  zostaje  ona  uznana  jako  wniosek  o  uzasadnienie  wyroku.  Apelację  wnosimy  do  sądu  wyższej  instancji,  ale  za  pośrednictwem  sądu  który  zaskarżony  wyrok  wydał.      Kazus  8  –  Arnoldowi  F.  został  przedstawiony  zarzut  udziału  w  zbiorowym  zgwałceniu,  stypizowanym  w  art.  197  §  3  kk.  W  momencie  popełnienia  czynu  miał  on  16   lat,  ale  w   trakcie  postępowania  uznano,  że  zarówno   jego  dotychczasowy  tryb   życia   i   częste   konflikty   z   prawem,   jak   i   bezskuteczność   zastosowanych   środków   opiekuńczo-­‐‑wychowawczych  uzasadniają  potraktowanie  go  jako  dorosłego.  Sprawa  trafiła  do  wydziału  karnego  sądu  rejonowego,  który  uznał  go  za  winnego  zarzucanego  mu  czynu,  ale  ze  względu  na  pośrednią  rolę  w  przestępstwie  orzekł  stosunkowo  niewysoką  karę  

Piotr  Jędrzejewski  

11  

w  postaci  trzech  lat  pozbawienia  wolności,  grzywny,  nawiązki  na  rzecz  pokrzywdzonej.  Od  tego  wyroku  apelacje  wniósł  reprezentujący  oskarżonego  ojciec.  Zażądał  w  niej  jednak  orzeczenia  surowszej  kary,  bowiem  tylko  taka,  jego  zdaniem,  miała  szansę  wyrwać  syna  ze  środowiska,  w  którym  się  obracał,  ponadto  byłaby  ona  adekwatna  do   czynu,   którego   się   dopuścił.   Argumentował,   że   sąd   naiwnie   przyjął   korzystną   dla   Arnolda   M.   prognozę  kryminologiczną  i  że  tylko  surowa  kara  daje  szansę  na  skuteczną  resocjalizację.  Jak  sąd  powinien  się  zachować  w  tej  sytuacji?      Ojciec  to  przedstawiciel  ustawowy  –  nie  może  on  wnieść  apelacji.  

Art.  76.  Jeżeli  oskarżony  jest  nieletni  lub  ubezwłasnowolniony,  jego  przedstawiciel  ustawowy  lub  osoba,  pod  której  pieczą  oskarżony  pozostaje,  może  podejmować  na  jego  korzyść  wszelkie  czynności  procesowe,  a  przede  wszystkim  wnosić  środki  zaskarżenia,  składać  wnioski  oraz  ustanowić  obrońcę.  

 

Ćwiczenia,  17  XI  2014r.    

15.12.2014r.  odrobienie  ćwiczeń    Czynności  procesowe  -­‐‑  jest  to  świadome,  intencjonalne  zachowanie  się  uczestników  postępowania  wywołujące  określone  skutki  w  tym  postępowaniu.  np.  złożenie  wniosku  dowodowego    Zdarzenie  procesowe  zachodzi  niezależnie  od  woli  uczestnika  postępowania,  ale  wywołuje  skutki  np.  śmierć  oskarżonego.    Orzeczenia:  

1)   wyrok-­‐‑   zapada   przed   sądem,   sąd   jest   władny   do   wydania   wyroku-­‐‑   merytoryczne   rozstrzygnięcie   danej  sprawy,  nie  zapadają  w  postępowaniu  przygotowawczym.  Przysługuje  apelacja.    

2)   postanowienie-­‐‑   wydawane   na   etapie   postępowania   przygotowawczego   i   sądowego.   np.   o   wszczęciu  postępowania.  Kończą  sprawę,  są  definitywne.  Przysługuje  na  nie  zażalenie.    

Postanowienia  wpadkowe-­‐‑  nie  dotykają  istoty  sprawy,  ale  wyłącznie  kwestie  incydentalne,  poboczne  np.  wynagrodzenie  dla  biegłego,  dopuszczenie  dowodu.    Przepisy  dot.  poszczególnej  instytucji  jeśli  brak  jest  wprost  wykazane  że  służy  zażalenie.  Ustawodawca  milczy  tzn.  że  nie  przysługuje  zażalenie.  Postanowienia  w  postępowaniu  sądowym  wydaje  sąd.      Zarządzenie-­‐‑  wydaje  Prezes  sądu,  przewodniczący  wydziału,  przewodniczący  składu  sądzącego.   Jeden  podmiot  o  tym  decyduje.  np.  o  wydaleniu,  wyznaczeniu  terminu  rozprawy,  wezwaniu  świadka.  Przysługuje  zażalenie.    Polecenie-­‐‑  sąd  może  wydać  polecenie  policji  dokonania  wywiadu  środowiskowego.    Referendarz  sądowy  od  2015r.  będzie  mógł  wydawać  zarządzenia  i  polecenia  na  posiedzeniu.  Przysługuje  sprzeciw.      

W  zasadzie  sąd  orzeka  na  posiedzeniach.  W  wypadkach  przewidzianych  ustawą  na  rozprawie.    Obligatoryjność  rozprawy:  Rozprawa  jest  obligatoryjna,  jeśli:  

1.   rozpoznajemy  zarzut  zawarty  w  akcie  oskarżenia  2.   wniosek  o  dobrowolne  poddanie  się  karze.    3.   wniosek  prokuratora  o  umorzeniu  postępowania  i  zastosowanie  środków  zabezpieczających  4.   kasacja  i  apelacja  5.   wniosek  o  odszkodowanie  za  niesłuszne  skazanie,  tymczasowe  aresztowanie,  zatrzymanie  6.   procedowanie  w  przypadku  wyroku  łącznego    

 Postępowanie  na  rozprawie  jest  jawne.  Wyłączenie  jawności  z  uwagi  na  prawnie  chronione  tajemnice,  postępowanie  prywatnoskargowe.    Posiedzenie  zaś  odbywa  się  z  wyłączeniem  jawności,  chyba  że  ustawa  stanowi  inaczej,  albo  prezes  sadu  lub  sąd  zarządzą  inaczej.    Terminy:  

1.   zawite-­‐‑   art.   122   par   2   kpk   do   składania   środków   zaskarżenia   oraz   jeżeli   ustawa   za   zawity   uznaje,   są  nieprzekraczalne   ale   przywracane.   Jeśli   dojdzie   do   przekroczenia   terminu   bez  winy   strony   to  może   ona  wnosić  o  jego  przywrócenie  na  podstawie  art.  126  kpk.    

2.   prekluzyjne-­‐‑   termin   nieprzekraczalny   i   nieprzywracany.   Określone   zdarzenie   które   będzie   początkiem  

Piotr  Jędrzejewski  

12  

bądź  końcem  terminu.    3.   instrukcyjne-­‐‑   mają   na   celu   dyscyplinowanie   stron,   nie   pociągają   za   sobą   skutków.   np.   7   dni   do  

złożenia  wniosków  dowodowych  dla  oskarżonego    

Narada  i  głosowanie  Przebieg  narady  jest  bezwzględnie  tajny.    Mogą  być  na  niej  obecni  skład  orzekający  oraz  ewentualnie  protokolant.  Kieruje  głosowaniem  przewodniczący.  Ogłoszenie  wyroku  do  7  dni,  a  po  nowelizacji  do  14  dni  lub  zarządzić  przerwę  i  ogłosić  go  po  przerwie.  Narada  i  głosowanie  nad  wyrokiem  jest  ściśle  tajne.    

 Skład  kolegialny  -­‐‑  sędziowie  głosują  najpierw  nad  przedmiotem  winy  czy  dana  osoba  jest  winna  i  nad  kwalifikacją  prawną  czynu,  potem  głosują  nad  karą  i  środkami  karnymi  oraz  co  do  pozostałych  kwestii.  Kolejność  oddawania  głosów  jest  ważna  -­‐‑  najpierw  głosują  ławnicy  według  ich  starszeństwa  od  najmłodszego  do  najstarszego  wiekiem,  potem  sędziowie  starszeństwem  służbowym  -­‐‑  pierwszy  głosuje  najmłodszy  stażem.  Jeśli  mamy  sędziego  sprawozdawcę  to  głosuje  on  jako  pierwszy,  a  przewodniczący  głosuje  ostatni.      Wszyscy  sędziowie  pod  wyrokiem  muszą  się  podpisać.  Sędzia  ma  możliwość  złożenia  zdania  odrębnego.  art.  111  kpk.      Doręczenia  art.  132  kpk  :  

1.   bezpośrednie-­‐‑  doręczenie  osobiście  przez  kuriera  2.   pośrednie-­‐‑   doręczenie   przez   kuriera   dorosłemu   domownikowi;   od   2015r.   doręczyciel   musi   zostawić  

informację  o  doręczeniu  przesyłki  w  skrzynce  pocztowej    3.   zastępcze  –   gdyby   2   powyższe   sposoby   nie  mogły   być   zrealizowane,   pismo   przekazuje   się   administracji  

domu,  dozorcy  domu  lub  sołtysowi,  jeżeli  podejmą  się  oddać  pismo  adresatowi.  Tzw.  awizacja  -­‐‑  doręczyciel  nie  zastaje  nikogo  i  zostawia  awizo  -­‐‑  w  jakim  punkcie  pocztowym  można  odebrać  przesyłkę  oraz  w  terminie  7  dni  może  to  odebrać,   jeżeli   tego  nie  uczyni  ponownie  mu  zostawia  awizo.  (Po  14  dniach)Dochodzi  do  zwrócenia  pisma  adresatowi-­‐‑  takie  pismo  trafia  do  akt  ze  skutkiem  doręczenia.    

Więcej  informacji  –  s.  82  –  84  książka.      Utrwalanie  czynności  procesowych:  

1)   protokół  2)   stenogram    3)   zapis  dźwięku  lub  obrazu    4)   notatka  urzędowa  

 Odtworzenie  zaginionych  lub  zniszczonych  akt:  

1)   spraw  będących  w  toku  2)   niezbędnych  do  odtworzenia    

Odtworzenia  dokonuje  sąd  przed  sądem  którym  sprawa  się  toczy,  jeśli  się  skończyła  to  sąd  I  instancji.  Sąd  wydaje  postanowienie  na  które  służy  zażalenia.    

Dostęp  do  akt  postępowania  Strony  mają  nieograniczony  dostęp  do  akt  sprawy  na  etapie  postępowania  sądowego.  W  postępowaniu  przygotowawczym  dostęp  jest  do  tej  cz.  akt  w  których  czynnościach  strona  brała  udział  lub  była  upoważniona  do  brania  udziału.  Zależy  od  zgody  prowadzącego  w  dalszym  postępowaniu.  Sprawdzić  z  książką  –  od  s.  89  J    Kazus  1  art.  96  kpk  art.  550  kpk  osoby  maja  prawo  wziąć  udział  w  posiedzeniu.  Powinny  być  zawiadomione  o  tej  czynności,  brak  zawiadomienia  świadczy  o  tym,  że  nie  powinno  być  wykonana  ta  czynność.  Jeżeli  strona  ma  prawo  wziąć  udział  to  znaczy  że  może  wziąć  udział  i  powinna  być  poinformowana.      Kazus  4  Brak  fiskalny-­‐‑  sąd  wzywa  Jana  G-­‐‑  tego  od  którego  pismo  pochodzi.    Kazus  5    art.  117  par.  2  kpk  musi  być  to  zaświadczenie  od  lekarza  sądowego.      

 Ćwiczenia,  24  listopada  2014  

 Czynności  procesowe  -­‐‑  kazusy  

Piotr  Jędrzejewski  

13  

 Kazus   1   –   Sąd   Rejonowy   w     Ł.   Wyrokiem   warunkowo   umorzył   postępowanie   w   sprawie   Andrzeja   K.,  oskarżonego  o  czyn  określony  w  art.  177  §  1  kk.  Po  upływie  6  miesięcy  Andrzej  K.  ponownie  spowodował  wypadek  komunikacyjny,  z  tym  że  prowadząc  własny  samochód,  znajdował  się  w  stanie  nietrzeźwości.  W  celu   rozważenia   kwestii   podjęcia   postępowania   warunkowo   umorzonego   przewodniczący   wydziału  wyznaczył  posiedzenie,  powiadamiając  o  nim  tylko  prokuratora.  Na  posiedzenie  obok  prokuratora  stawili  się  jednak  oskarżony,  jego  obrońca  oraz  pokrzywdzony  ze  swoim  pełnomocnikiem.  Sąd  uznał  jednak,  że:  

1.   udział  w  posiedzeniu  może  wziąć  tylko  prokurator;  2.   udział  obrońcy  nie   jest  dopuszczalny,  a   jeżeli  nawet  tak,   to  tego,  który  występował  w  sprawie,  w  której  

postępowanie  warunkowo  umorzona.  Czy  stanowisko  sądu  jest  trafne?  

Zgodnie   z   art.   550  k.p.k,  w  posiedzeniu  mającym  na   celu   rozważenie  kwestii   podjęcia  postępowania  warunkowo  umorzonego  ma  prawo  wziąć  udział  nie  tylko  prokurator,  ale  także  oskarżony  i  jego  obrońca  oraz  pokrzywdzony  i  jego  pełnomocnik  –  stanowisko  sądu  nie  jest  więc  trafne  ani  co  do  punktu  1.,  ani  co  do  punktu  2.  –  udział  obrońcy  nie  tylko  jest  dopuszczalny,  ale  w  takim  posiedzeniu  ma  prawo  wziąć  udział  obrońca,  który  nie  występował  uprzednio  w  sprawie  –  nie  można  bowiem  zastosować  wykładni  rozszerzającej  tego  przepisu  na  niekorzyść  oskarżonego.      Kazus   2   –   w   sprawie   o   czyn   określony   w   art.   148   §   1   kk,   rozpoznawanej   przez   sąd   w   G.,   sędziowie  wypowiadali   sprzeczne   opinie   co   do   sposobu   reakcji   karnej   na   popełnione   przestępstwo.   Dwóch   członków  składu  –   jeden  sędzia   i   jeden   ławnik  –  postanowiło  więc  złożyć  zdania  odrębne,   co   też  uczynili.  Trzy  dni  po  ogłoszeniu  wyroku  obrońca  oskarżonego  wniósł  apelację,  której  przyjęcia  odmówił  przewodniczący  wydziału  karnego,  w  którym  sprawa  była  rozpoznawana.  Wskazał  on  w  zarządzeniu,  że  obrońca  nie  złożył  wniosku  o  uzasadnienie  wyroku  i  doręczenie  tego  wyroku  wraz  z  uzasadnieniem.  Jaki  powinien  być  tryb  wniesienia  apelacji  w  tej  sytuacji  procesowej?      Kazus   3   –   w   trakcie   narady   nad   wyrokiem   w   sprawie   Lucjana   Z.   do   pokoju   wszedł   Wiesław   P.   –   kolega  przewodniczącego  składu  orzekającego.  Nie  chcąc  przerywać  narady,  Wiesław  P.  przysłuchiwał  się   jej,  po  czym  tuż   przed   przystąpieniem   do   głosowania   umówił   się   z   przewodniczącym   składu   orzekającego   na   wieczór   i  wyszedł.  Czy  zaistniała  sytuacja  jest  zgodna  z  przepisami  prawa?  Zaistniała  sytuacja  przełamuje  normy  zawarte  w  art.  108  k.p.k.  –  zgodnie  z  art.  108  §  1  przebieg  narady   jest  bowiem  tajny,  a  wedle  art.  108  §  2  podczas  narady  i  głosowania,  oprócz  członków  składu  orzekającego  może  być  obecny  jedynie  protokolant  –  Wiesław  P.  nie  jest  zaś  protokolantem.      Kazus  4  –  skazany  Jan  G.  zwrócił  się  do  adwokata  Zenona  C.  o  sporządzenie  wniosku  o  wznowienie  postępowania  na  podstawie  ujawnienia  nowych  faktów  nieznanych  przedtem  sądowi,  wskazujących  na  to,  że  Jan  G.  nie  popełnił  czynu.  Wniosek  nie   zawierał   stosownych  opłat,  w  związku  z   tym  Sąd  Apelacyjny  wezwał  obrońcę  Zenona  C.  do  uzupełnienia  braku  w  terminie  7  dni.  Czy  sąd  postąpił  prawidłowo?  Sąd  postąpił  prawidłowo  –  bowiem  art.  120  §  1  k.p.k.  w  zw.  z  15  ust.  1  pkt  10  ustawy  z  dnia  23  czerwca  1973r.  o   opłatach   w   sprawach   karnych   reguluje   sytuację   nieuiszczenia   opłaty   za   złożenie   wniosku   o   wznowienie  postępowania  –  sąd  na  podstawie  normy  zawartej  w  art.  120  §  1  wzywa  osobę,  od  której  pismo  pochodzi,  do  usunięcia  takiego  braku  w  terminie  7  dni.    Kazus  5  –   Janusz  G.  został  oskarżony  o  popełnienie  czynu  określonego  w  art.  202  §  1  kk.  Po  otrzymaniu  odpisu  aktu   oskarżenia   udzielił   na   niego   odpowiedzi.   Dwa   tygodnie   później   otrzymał   z   sądu  wezwanie   na   rozprawę,  która   się  miała  odbyć  za  4   tygodnie.   Janusz  G.  wysłał  wówczas  do   sądu  zwolnienie   lekarskie  wystawione  przez  lekarza  pierwszego  kontaktu,  z  którego  wynikała  dwumiesięczna  niemożność  stawiennictwa  Janusza  G.  w  sądzie  z  powodu  przewlekłego  schorzenia  o  charakterze  kardiologicznym.  Czy   takie   zaświadczenie   może   być   skuteczną   podstawą   usprawiedliwiającą   nieobecność   oskarżonego   w  czynnościach  postępowania  jurysdykcyjnego?  Takie   zaświadczenie   nie   może   być   skuteczną   podstawą   usprawiedliwiającą   nieobecność   oskarżonego   w  czynnościach   postępowania   jurysdykcyjnego   –   aby   było   skuteczne,   powinno   być  wystawione   przez   lekarza  sądowego  –  reguluje  to  norma  zawarta  w  art.  117  §  2a  in  fine.    Kazus  6  –  Sąd  Rejonowy  w  C.  wyrokiem  z  1  lutego  2007r.  skazał  Jana  K.  za  czyn  określony  w  art.  280  §  1  kk  na  3   lata   pozbawienia   wolności.   W   dniu   14   lutego   2007r.   obrońca   oskarżonego   złożył   wniosek   o   doręczenie  

Piotr  Jędrzejewski  

14  

wyroku  wraz  z  uzasadnieniem,  składając  równocześnie  wniosek  o  przywrócenie  terminu  do  wykonania  wcześniej  wymienionej  czynności  procesowej.  W  uzasadnieniu  podał  m.in.:  „przez  wiele  lat  pracowałem  jako   radca  prawny   i  najczęściej  miałem  do   czynienia   z  procedurą   cywilną.  W  postępowaniu   cywilnym  można  składać  apelację  w  terminie  dwutygodniowym  od  wydania  wyroku  i   to  niezależnie  od  tego,  czy  uprzednio   złożony   był   wniosek   o   doręczenie   wyroku   z   uzasadnieniem.   Dopiero   dzisiaj   kolega   z  kancelarii   uzmysłowił   mi   różnice   w   obu   procedurach.   Proszę   więc   o   przywrócenie   terminu  przewidzianego  w  art.  422  §  1  kpk.  

1.   Jaki   powinien   być   sposób   procedowania   przy   rozpoznawaniu   wniosku   obrońcy   oskarżonego   o  przywrócenie  terminu  określonego  w  art.  422  §  1  kpk?  

2.   Czy  decyzja  wydana  w  przedmiocie  wniosku  obrońcy  będzie  podlegała  zaskarżeniu?      Kazus  7  –  student  Walerian  K.  został  oskarżony  o  czyn  określony  w  art.  285  §  1  kk.  Nie  zastosowano  wobec  niego  środków  zapobiegawczych.  Adres,  który  był  wpisany  w  dowodzie  osobistym  jako  adres  zameldowania,  był   adresem   jego   matki,   natomiast   w   rzeczywistości   Walerian   K.   mieszkał   u   swoich   kolegów   studentów,  nierzadko   również  w  komunach   anarchistycznych,   których  był   zdeklarowanym  zwolennikiem.  Kiedy   z   sądu  przyszło   wezwanie   na   rozprawę,   nie   zostało   ono   podjęte,   bowiem   matka   oskarżonego   przebywała   w   tym  czasie   w   sanatorium,   sam   zaś   zainteresowany   nie   pojawił   się   wówczas   w   jej   mieszkaniu.   Po   drugim,  bezskutecznym   wezwaniu   sąd   procedujący   w   trybie   uproszczonym   postanowił   o   rozpoznaniu   sprawy   pod  nieobecność  oskarżonego  i  wydał  wyrok  zaoczny.  Matka  po  powrocie  z  sanatorium  podjęła  drugie,  pozostające  jeszcze  w   urzędzie   pocztowym,   pismo   i   zawiadomiła   o   nim   swojego   syna.   Ten  wniósł   do   sądu   sprzeciw   od  wyroku  zaocznego,  zarzucając  sądowi  naruszenie  prawa  do  obrony  przez  niemożność  przedstawienia  swoich  argumentów  na  rozprawie  głównej.  Czy  żądania  Waleriana  K.  były  uzasadnione?      Kazus   8   –   sąd   prowadził   postępowanie   o   czyn   określony  w   art.   264   §   2   kk.  W   trakcie   jednej   rozpraw   sędzia  poczuł   się   słabo.   Zarządził   zatem  przerwę  w   rozprawie  do  następnego  dnia   i   udał   się  do  domu,  nie  podpisując  protokołu   rozprawy.   Nazajutrz   kontynuował   rozprawę   główną,   w   trakcie   której   zamknął   przewód   sądowy,  wysłuchał  głosów  stron  i  wydał  wyrok.    Czy  czynności  wykonane  przez  sędziego  należy  ocenić  jako  prawidłowe?  Takie  wykonanie   czynności  przez   sędziego  należy  ocenić   jako  nieprawidłowe  –   zgodnie   z  normą  zawartą  w  art.  149  przewodniczący  składu  orzekającego  powinien  niezwłocznie  podpisać  protokół  rozprawy  –   jeśli  zaś  nie  mógłby  go  podpisać  –  musi  to  uczynić  jeden  z  członków  składu  orzekającego,  zaznaczając  przyczynę  braku  podpisu  przewodniczącego.      Kazus  9  –  Krzysztofowi  Z.  zarzucono  popełnienie  przestępstwa,  o  którym  mowa  w  art.  310  §  1  kk.  Dokonano  tego   na   przesłuchaniu   przeprowadzonym   przez   policjanta,   który   treść   zarzutu   wpisał   do   protokołu.   Po  przesłuchaniu  Krzysztof  Z.  odmówił  podpisania  protokołu.  Policjant  stwierdził,  że  uniemożliwia  w  ten  sposób  prawidłowe  przeprowadzenie  czynności  i  zagroził,  że  jeżeli  podejrzany  tego  nie  zrobi,  wówczas  zwróci  się  do  prokuratora,   aby   ten   wystąpił   do   sądu   z   wnioskiem   o   zastosowanie   tymczasowego   aresztowania   wobec  utrudniania  postępowania  przygotowawczego.  

1.   Czy  zachowanie  policjanta  było  prawidłowe?  2.   Czy  zasadne  jest  stosowanie  środków  zapobiegawczych  w  opisanej  sytuacji?  

 Kazus   10   –   na   wniosek   obrońcy   oskarżonego   Mirosława   G.   Sąd   Rejonowy   w   M.   postanowił   przeprowadzić  eksperyment   na   miejscu   zdarzenia.   W   tym   celu   udano   się   do   mieszkania   Mirosława   G.   Na   miejscu   oskarżony  szczegółowo   opisał   przebieg   zdarzeń,   który   został   utrwalony   za   pomocą   urządzenia   rejestrującego   obraz   i  dźwięk.  Po  zakończeniu  tych  czynności  obrońca  oskarżonego  zauważył,  że  powinien  zostać  spisany  protokół  z  tej  czynności.   Sąd   oświadczył,   że   skoro   eksperyment   został   utrwalony   za   pomocą   kamery,   a   więc   w   sposób  niewątpliwie  wierny,  to  zbyteczne  jest  dodatkowe  spisywanie  protokołu.  Czy  sąd  postąpił  w  sposób  prawidłowy?    Sąd   postąpił   w   sposób   nieprawidłowy   –   zgodnie   z   normą   zawartą   w   art.   147   §   3,   treść   protokołu   można  ograniczyć,  a  zarejestrowany  obraz  i  dźwięk  stają  się  załącznikami  do  protokołu  –  nie  można  zatem  pominąć  sporządzenia,  nawet  ograniczonego,  protokołu.    Kazus  11  –  Józef  M.  wystąpił  do  Sądu  Okręgowego  w  G.  z  wnioskiem  o  odtworzenie  akt  I  K  109/07  w  zakresie  niezbędnym  do  rozpoznania  wniosku  o  wniesienie  kasacji  od  zapadłego  w  tej  sprawie  prawomocnego  wyroku.  Do  wniosku   skazany   dołączył   swoje   własne   kserokopie   akt.  W   uzasadnieniu   orzeczenia   o   odtworzeniu   akt  

Piotr  Jędrzejewski  

15  

stwierdzono,  że  o  zakresie  odtworzenia  przesądziła  wyłącznie  treść  zapisów  w  repertorium  sądowym.  W   szerszym   zakresie   odtworzenie   akt   nie   jest   możliwe,   ponieważ   nie   zachowały   się   żadne   inne  dokumenty  w  sądzie,  a  przedłożone  przez  Józefa  M.  kserokopie  nie  mogą  zostać  uwzględnione,  ponieważ  sąd  nie  może  się  oprzeć  jedynie  na  uwierzytelnionych  opisach  z  akt  sprawy.  Czy  sąd  postąpił  prawidłowo?      

Kazus   12   –   Roman   N.   zgubił   dowód   osobisty.   Kilka   dni   później   stawił   się   w   komisariacie   Policji   w   G.   w   celu  złożenia   zeznań   w   sprawie,   w   której   został   wezwany   w   charakterze   świadka.   Prowadzący   dochodzenie  funkcjonariusz  odmówił  przesłuchania  go,  wskazując  na  niemożność  ustalenia  jego  tożsamości.  Kilka  dni  później  Roman  N.  otrzymał  od  prokuratora  nadzorującego  dochodzenie  postanowienie  o  nałożeniu  na  niego  pieniężnej  kary  porządkowej  za  niestawiennictwo  na  przesłuchaniu.  

1.   Czy   istnieje   możliwość   ustalenia   tożsamości   osoby   w   inny   sposób,   aniżeli   przez   kontrolę   dokumentu  tożsamości  zainteresowanej  osoby?  

2.   Czy  posiadanie  dokumentu  tożsamości  jest  koniecznym  warunkiem  przeprowadzenia  przesłuchania?    Istnieje  możliwość  ustalenia  tożsamości  osoby  w  inny  sposób  –  świadek  składa  przyrzeczenie,  że  nie  będzie  udzielał  nieprawdziwych  informacji  (art.  188  k.p.k.)  –  samo  przesłuchanie  świadka  rozpoczyna  się  od  zapytania  świadka  o  jego  dane  personalne  (m.in.  imię  i  nazwisko,  wiek,  miejsce  zamieszkania)  –  reguluje  to  norma  zawarta  w  art.  191  §  1  k.p.k.  Posiadanie  dokumentu  tożsamości  nie  jest  więc  koniecznym  warunkiem  przeprowadzenia  przesłuchania.      Kazusy  –  dowody    Kazus  1.  W  trakcie  rozprawy  obrońca  oskarżonego  złożył  wniosek  o  dopuszczenie  dowodu  z  zeznań  świadka  Jana  W.,  który  był  obecny  w  sądzie.  Oskarżyciel,  który  znał  Jana  W.,  złożył  oświadczenie  następującej  treści:  „sprzeciwiam  się  wnioskowi  obrońcy,  dlatego,  że  świadek  Jan  W.  był  przez  cały  czas  obecny  na  rozprawie,  stąd  też  art.  371  par.  1  k.p.k.  stanowi  przeszkodę  w  przeprowadzeniu  takiego  dowodu.  Wnoszę  więc  o  oddalenie  wniosku  obrońcy,  albowiem  przeprowadzenie  dowodu  z  zeznań  świadka  Jana  W.  jest  niedopuszczalne  na  podstawie  art.  170  par  1  pkt  1  k.p.k.”.  Czy  wniosek  obrońcy  i  argumentacja  oskarżyciela  były  słuszne?    Przesłuchanie  takiego  świadka  jest  dopuszczalne.  To  że  był  on  obecny  na  sali  rozpraw  nie  jest  przeszkodą  do  przeprowadzenia  dowodu  z  jego  zeznań.  Jednakże  niewątpliwie  jego  zeznania  będą  podlegały  swobodnej  ocenie  dokonywanej  przez  sędziego.  Tam  też  sędzia  jeżeli  uzna,  że  treść  jego  zeznań  była  wzorowana  na  wcześniej  przeprowadzonych  dowodach,  to  będzie  mógł  odmówić  wiarygodności  takim  zeznaniom,  co  zapewne  znalazłoby  wyraz  w  wyroku  i  uzasadnieniu  do  niego.  Ponadto  powinno  być  zaznaczone  w  protokole,  że  świadek  był  obecny  na  sali  rozpraw  przed  przesłuchaniem.  Sąd  nie  ma  możliwości  oddalić  dowodu  oceniając  negatywnie  jego  wartość,  zanim  go  jeszcze  nie  przeprowadzono.    Kazus  2.  Damian  Z.  został  ciężko  pobity,  w  wyniku  czego  częściowo  stracił  pamięć.  W  związku  z  powyższym  podjął  leczenie  m.in.  u  hipnotyzera.  W  międzyczasie  został  schwytany  sprawca  tego  pobicia  Józef  G.,  wobec  którego  skierowano  akt  oskarżenia  do  sądu.  Na  rozprawie  Damian  Z.  zeznał,  że  leczy  się  u  hipnotyzera  i  że  są  już  pierwsze  sukcesy,  ponieważ  przypomniał  sobie  wiele  szczegółów  dotyczących  tego  pobicia  oraz  osoby  sprawcy.  Obrońca  oskarżonego  zakwestionował  to  przesłuchanie  jako  niedopuszczalne  na  podstawie  art.  171  par.  5  pkt  2  k.p.k.  Czy  wniosek  obrońcy  był  zasadny?    Nie,  nie  był  zasadny.  Kodeks  postępowania  karnego  wyklucza  hipnozę  podczas  przesłuchania  w  toku  postępowania,  a  nie  wyklucza  przesłuchania  osoby,  która  leczy  się  w  ten  sposób.    Kazus  3.  Podczas  widzenia  z  mężem  Halina  Z.  zabrała  gryps  celem  przekazania  go  ukrywającemu  się  wspólnikowi.  Zdarzenie  to  zauważył  funkcjonariusz  Straży  Więziennej,  który  odebrał  gryps  i  przekazał  go  do  sądu.  Na  rozprawie  sąd  oświadczył  stronom,  że  zapoznał  się  z  grypsem.  Obrońca  wniósł  o  odczytanie  tego  grypsu  oraz  przesłuchanie  na  tę  okoliczność  oskarżonego.  Sąd  postanowił  odczytać  notatkę  urzędową  sporządzoną  przez  funkcjonariusza,  twierdząc,  że  zawiera  ona  bardzo  dokładne  opisanie  całego  zdarzenia,  w  tym  m.in.  treść  grypsu,  słowa  Haliny  Z.  oraz  jej  męża  w  momencie  interwencji  funkcjonariusza.  Czy  sąd  postąpił  prawidłowo?    Sąd  postąpił  nieprawidłowo.  Powinien  on  odczytać  treść  grypsu  i  odebrać  wyjaśnienia  od  oskarżonego.  Art.  393  §  3  k.p.k.,  art  174  k.p.k.  

Piotr  Jędrzejewski  

16  

 Kazus  4.  Pokrzywdzony  Juliusz  M.  został  napadnięty  w  nocy  swoim  domu.  Sprawców  nie  widział,  ale  jednego  z  nich  bardzo  dobrze  słyszał,  ponieważ  groził  mu  nożem.  W  toku  przeprowadzonych  czynności  ustalono,  że  sprawcami  są  dwaj  braci  Jarosław  K.  i  Lech  K.  Prokurator  postanowił  dokonać  okazania.  Pokrzywdzony  znajdował  się  za  parawanem,  przed  którym  kolejno  wprowadzano,  niewidzianych  przez  niego,  pięć  osób,  wśród  nich  oskarżonego.  Wypowiadali  oni  określony,  usłyszany  przez  pokrzywdzonego  w  trakcie  zdarzenia  przestępnego,  tekst  obejmujący  łącznie  dziesięć  zdań  i  okoliczników  zdań.  Przy  trzech  pierwszych  i  przy  

piątym  okazywanym  świadek  stwierdził,  iż  „nie  rozpoznaje  ich  głosów”,  zaś  przy  czwartym  mężczyźnie  oświadczył,  że  głos  mężczyzny  jest  podobny  do  głosu  napastnika,  rytmiczność  wypowiedzi  i  sposób  mówienia  są  podobne  do  głosu  napastnika.  Na  rozprawie  obrońca  wniósł  o  uznanie  czynności  okazania  głosu  za  niedopuszczalną  w  świetle  treści  art.  173  k.p.k.  Czy  możliwe  jest  dokonanie  okazania  głosu?    Jest  to  czynność  prawnie  dopuszczalna,  powinna  ona  przebiegać  w  taki  sposób  by  wykluczyć  sugestię.    Kazus  5.  Oskarżony  Gustaw  Z.  zażądał  przeprowadzenia  badań  wariograficznych  w  celu  wykazania  prawdomówności.  Czy  można  oskarżonego  poddać  badaniom  wariograficznym?    Mamy  tu  do  czynienia  z  zakazem  dowodowym  art.  171  §  1  pkt  2  k.p.k.  Taka  możliwość  jedynie  istnieje  w  celu  ograniczenia  kręgu  osób  podejrzanych  i  tylko  za  zgodą.  Dlatego  też  w  przedmiotowym  przypadku  wniosek  winien  być  oddalony  na  podstawie  art.  170  §  1  k.p.k.  Zobacz  też  art.  192a  i  199a  k.p.k.    Kazus  6.  Pokrzywdzony  w  toku  postępowania  przygotowawczego  złożył  wniosek  o  zachowaniu  w  tajemnicy  danych  umożliwiających  ujawnienie  jego  tożsamości,  czyli  przyznanie  mu  statusu  świadka  anonimowego.  Prokurator  wydał  postanowienie  o  odmowie  uwzględnienia  wniosku,  a  następnie  odmówił  przyjęcia  zażalenia  pokrzywdzonego  złożonego  w  dziewiątym  dniu  po  doręczeniu  pokrzywdzonemu  decyzji  odmownej,  powołując  się  na  fakt,  iż  wniosła  go  osoba  nieuprawniona  po  upływie  terminu  do  jego  złożenia.  Czy  prokurator  postąpił  prawidłowo?    Pokrzywdzony  może  być  świadkiem  anonimowym  co  do  zasady,  jednakże  w  wielu  sytuacjach  będzie  to  niecelowe,  bo  utajnienie  jego  danych  może  niczego  mu  nie  gwarantować  zwłaszcza  w  sytuacji  gdy  oskarżony  zna  jego  tożsamość.  Z  tego  też  wynika,  że  zażalenie  będzie  mu  przysługiwało,  jednakże  nie  zachował  on  terminu,  który  wynosi  3  dni.  Dlatego  też  prokurator  postąpił  prawidłowo  odmawiając  przyjęcia  zażalenia.  Zażalenie  gdyby  było  prawidłowo  wniesione  rozpoznawane  byłoby  przez  sąd,  ale  badanie  jego  warunków  formalnych  należy  do  prokuratora,  bo  wnoszone  jest  ono  do  sądu,  ale  za  pośrednictwem  prokuratora.  Art.  184  k.p.k.    Kazus  7.  Na  rozprawie  w  sprawie  dotyczącej  zgwałcenia  przez  ojczyma,  pokrzywdzona  na  zapytanie  Sądu  Rejonowego  w  Z.  dotyczące  jej  stosunku  do  oskarżonego  oświadczyła,  że  oskarżony  jest  w  stosunku  do  niej  osobą  obcą.  Po  odebraniu  tego  oświadczenia  sąd  rozpoczął  przesłuchanie  pokrzywdzonej,  po  czym  w  trakcie  przesłuchania  zarządził  15  minut  przerwy.  Po  przerwie  pokrzywdzona  oświadczyła,  że  chce  skorzystać  z  prawa  do  odmowy  złożenia  zeznań,  o  którym  mowa  w  art.  186  §  1  k.p.k.,  ponieważ  w  trakcie  przerwy  dowiedziała  się,  że  oskarżony  –  tj.  ojczym  –  w  świetle  art.  115  §  11  kk  jest  osobą  dla  niej  najbliższą,  o  czym  wcześniej  nie  wiedziała,  a  sąd  nie  wyjaśnił  jej,  co  należy  rozumieć  przez  pojęcie  „osoba  najbliższa”.  Sąd  odmówił  jej  prawa  odmowy  składania  zeznań  twierdząc,  że  minął  już  termin  prekluzyjny  do  złożenia  tego  typu  oświadczenia  i  skorzystania  z  prawa  wynikającego  z  art.  186  §  1  k.p.k.  Jak  należy  oceniać  zachowanie  sądu?    Przede  wszystkim  należy  tu  wskazać  na  kwestię  pouczenia  pokrzywdzonej  o  tym  kim  wg  przepisów  kk  jest  osoba  najbliższa,  że  w  tej  sytuacji  jest  to  oskarżony,  bo  jest  ojczymem.  Jeżeli  byłaby  ona  prawidłowo  pouczona  to  nie  będzie  miała  prawa  do  skorzystania  z  odmowy  zeznań.  Natomiast  jeżeli  to  pouczenie  nie  nastąpiło,  to  zgodnie  z  art.  16  k.p.k.  brak  pouczenia  bądź  mylne  pouczenie  nie  może  skutkować  negatywnymi  konsekwencjami  dla  strony.  I  wtedy  mimo  upływu  terminu  należy  jej  umożliwić  skorzystanie  z  tego  prawa  i  uznać  poprzednio  złożone  zeznania  za  niebyłe.  Nie  można  zatem  będzie  się  nimi  posłużyć  przy  wydawaniu  wyroku.    Kazus  8.  Adwokat  Piotr  K.  podjął  się  obrony  Adama  W.  oskarżonego  o  czyn,  o  którym  mowa  w  art.  148  §  2  pkt  1  kk.  Jednakże  w  trakcie  prowadzonego  postępowania  obrońca  wypowiedział  pełnomocnictwo  Adamowi  W.,  twierdząc,  że  nie  jest  w  stanie  bronić  go  z  należytą  starannością,  ponieważ  cała  ta  sprawa  jest  sprzeczna  z  jego  zasadami  moralnymi.  Po  

Piotr  Jędrzejewski  

17  

wypowiedzeniu  pełnomocnictwa  adwokat  Piotr  K.  zgłosił  się  do  prokuratury  w  celu  złożenia  zeznań  obciążających  jego  byłego  klienta  Adama  W.  Co  powinien  zrobić  prokurator?    Prokurator  powinien  odmówić  złożenia  zeznań  przez  takiego  świadka,  a  gdyby  był  przesłuchany  to  takie  zeznania  nie  mogą  stanowić  dowodu  zgodnie  z  art.  178  §  1  k.p.k.  –  jest  to  bezwzględny  zakaz  dowodowy  –  dotyczy  obrońcy,  adwokata  udzielającego  porady  prawnej.    

Kazus  9.  W  sprawie  określonej  w  art.  199  kk  sąd  zwrócił  się  do  biegłego  z  dziedziny  seksuologii  celem  stwierdzenia,  czy  dotykanie  przemocą  części  ciała  pokrzywdzonej  jest  inną  czynnością  seksualną  w  rozumieniu  tego  przepisu.  Czy  sąd  postąpił  prawidłowo?    Sąd  postąpił  tu  nieprawidłowo,  gdyż  biegły  nie  rozstrzyga  kwestii  natury  prawnej,  tylko  udziela  informacji  specjalnych,  a  interpretacja  zachowania  oskarżonego  w  świetle  art.  193  jest  to  kwestia  prawna,  którą  na  podstawie  art.  8  §  1  k.p.k.  rozstrzyga  sąd.    Kazus  10.  Biegli  psychiatrzy  stwierdzili  w  sposób  niebudzący  wątpliwości,  że  podejrzany  Zdzisław  N.  cierpi  na  chorobę  psychiczną,  która  powoduje  zniesienie  świadomości  i  woli  podejrzanego.  Co  powinien  zrobić  prokurator?    Art.  202  §  5  –  biegli  badają  poczytalność  oskarżonego  w  chwili  czynu,  jak  i  jego  aktualny  stan  zdrowia  i  jego  zdolności  do  udziału  w  postępowaniu.  Gdy  był  on  niepoczytalny  to  winno  nastąpić  umorzenie  postępowania  –  art.  17  §  1  pkt  2  bądź  umorzenie  i  zastosowanie  środków  zabezpieczających  –  324.  Natomiast  gdyby  okazało  się,  że  w  chwili  czynu  był  poczytalny,  a  dopiero  po  czynie  zachorował  to  winno  dojść  do  zawieszenia  postępowania.    Kazus  11.  Sąd  Okręgowy  w  G.  rozpoznał  sprawę  o  zabójstwo  Jacka  M.  W  dniu  17  czerwca  2007r.  sąd  przeprowadził  eksperyment  procesowy  w  miejscu  zamieszkania  Krzysztofa  A.,  w  celu  sprawdzenia,  czy  Jarosław  R.,  przebywając  w  siłowni,  mógł  słyszeć  rozmowę  prowadzoną  w  garażu  przez  Jacka  M.  i  Krzysztofa  A.  Eksperyment  wykazał,  iż  przy  zamkniętych  drzwiach  pomieszczeń  nie  było  możliwości  usłyszenia  nawet  krzyku.  Natomiast  przy  otwartych  drzwiach  wszystkich  pomieszczeń  i  dużym  natężeniu  głosu  (krzyku)  możliwe  było  rozpoznanie  określonych  słów  wypowiadanych  przez  uczestników  eksperymentu.  Obrońca  zakwestionował  wiarygodność  przeprowadzonego  eksperymentu,  podnosząc,  że  wszystkie  drzwi  w  pomieszczeniach  zostały  wymienione  na  plastikowe,  które  zastąpiły  solidne  drewniane.  Jak  należy  ocenić  prawidłowość  przeprowadzonego  eksperymentu?    Art.  211  –  eksperyment  procesowy,  warunki  muszą  być  zbliżone,  tu  doszło  do  wymiany  drzwi,  więc  nie  można  oddać  warunków  jakie  panowały  w  dniu  popełnienia  przestępstwa,  dlatego  też  ten  eksperyment  jest  niemiarodajny.      Kazus  12.  Prokurator  w  toku  prowadzonego  postępowania  przeciwko  Janowi  Z.  zlecił  zawodowemu  kuratorowi  sądowemu  przeprowadzenie  wywiadu  środowiskowego.  Kurator  w  trakcie  wywiadu  rozmawiał  z  sąsiadami,  rodzicami  oraz  kolegami  Jana  Z.  W  postępowaniu  przed  sądem  kurator  uzupełnił  kwestie  zawarte  w  kwestionariuszu  wywiadu  środowiskowego  oraz  dodatkowo  zrelacjonował  sądowi  przebieg  rozmowy  z  osobami,  które  dostarczyły  informacji  w  ramach  wywiadu.  Obrońca  wniósł  o  przesłuchanie  tych  osób  w  charakterze  świadków  w  celu  sprawdzenia  wiarygodności  wypowiedzi  o  oskarżonym.  Sąd  wniosek  oddalił,  uznając,  że  kurator  już  wszystko  zrelacjonował,  więc  nie  ma  sensu  dalej  przewlekać  postępowania.  Jak  należy  oceniać  prawidłowość  decyzji  sądu?    393  §  1  k.p.k.  –  odczytanie  wywiadu;  216  –  kurator  przesłuchany  w  charakterze  świadka;  214  §  6  –  sąd  nie  powinien  oddalić  wniosku  obrońcy.    Kazus  13.  W  toku  postępowania  przygotowawczego  w  sprawie  o  czyn  określony  w  art.  177  kk  w  domu  Jana  G.  dokonano  przeszukania.  W  garażu  znaleziono  samochód,  na  którym  były  wgniecenia  oraz  odpryski  innego  lakieru,  świadczące  o  tym,  że  mógł  on  uczestniczyć  w  wypadku  drogowym.  Samochód  został  zatrzymany.  Biegli  powołani  przez  prokuratora  sporządzili  opinię,  w  której  wyrazili  pogląd,  iż  ów  samochód  uczestniczył  w  przedmiotowym  wypadku  drogowym.  Przesłuchany  w  charakterze  podejrzanego  Jan  W.  wystąpił  do  prokuratora  z  wnioskiem,  że  skoro  jest  już  pisemna  opinia  biegłych,  to  chciałby,  aby  prokuratura  uznała  go  za  osobę  godną  zaufania  i  oddała  mu  ten  samochód  na  przechowanie,  on  zaś  ze  swojej  strony  zobowiązuje  się  do  przedstawiania  go  na  każde  żądanie  organu.  Ponadto  

Piotr  Jędrzejewski  

18  

Jan  G.  oznajmił,  że  samochód  wydał  dobrowolnie  na  wezwanie  funkcjonariuszy  i  że  jest  on  potrzebny  w  celu  zaspokajania  bieżących  potrzeb  rodzinnych,  np.  zawożenie  dzieci  do  szkoły.  Prokuratura  wyraziła  zgodę.  Jak  należy  ocenić  zachowanie  prokuratury?    Prokuratura  postąpiła  wadliwie,  przedmiot  powinien  być  oddany  osobie  godnej  zaufania.  Taką  osobą  nie  może  być  podejrzany,  czy  oskarżony  w  przedmiotowej  sprawie,  gdyż  nie  daje  on  gwarancji.  Art.  228  k.p.k.    Kazus  14.  

Andrzej  G.  został  oskarżony  o  czyn  określony  w  art.  190  §  1  kk.  Na  rozprawie  pokrzywdzona  Anna  G.  działająca  w  charakterze  oskarżyciela  posiłkowego  przedstawiła  w  sądzie  wniosek  dowodowy  o  odtworzenie  nagranych  przez  nią  rozmów  telefonicznych  z  Andrzejem  G.  Na  podstawie  art.  170  §  1  pkt  1  k.p.k.  sąd  oddalił  wniosek  dowodowy  o  przeprowadzenie  dowodu  z  odsłuchania  nagranej  kasety  magnetofonowej,  uzasadniając  to  stwierdzeniem,  że  „przeprowadzenie  tego  dowodu  jest  niedopuszczalne,  albowiem  dowód  ten  został  uzyskany  niezgodnie  z  przepisami  zawartymi  w  rozdziale  26  k.p.k.  dotyczącymi  kontroli  i  utrwalania  rozmów.  Przepis  art.  241  kk  w  niniejszej  sprawie  ma  zastosowanie”.  Następnie  sąd  –  wyrokiem  z  dnia  17  grudnia  2007r.  –  uniewinnił  Andrzeja  G.  Jak  należy  ocenić  pogląd  sądu  wyrażony  w  postanowieniu  o  oddaleniu  wniosku  dowodowego?  Przepisy  zawarte  w  rozdziale  26  k.p.k.  nie  odnoszą  się  do  prywatnego  gromadzenia  w  ten  sposób  dowodów.  Taka  forma  jak  najbardziej  może  stanowić  dowód,  który  podlega  ocenie  na  zasadach  ogólnych.  Możliwe  jest  badanie  takiej  taśmy,  czy  nie  została  ona  sfabrykowana.      

     

Ćwiczenia,    1  grudnia  2014  Dowody  –  dział  5  art.  167  –  ulega  przemodelowaniu  –  wzmocnienie  zasady  kontradyktoryjności.  Strona  będzie  musiała  zwracać  uwagę  na  to,  co  świadek  mówi,  wszystko  będzie  w  gestii  strony.    Art.  169  –  wniosek  dowodowy  i  jego  treść:  

•   Elementy  wniosku  dowodowego:  oznaczenie  dowodu  oraz  okoliczności,  które  mają  być  udowodnione  (np.  na  okoliczność  zdarzenia  z  dnia  28  stycznia  2014r.).    

art.  179  –  bardzo  ważny  –  przesłanki  oddalenia  wniosku  dowodowego:  1.   przeprowadzenie  dowodu  jest  niedopuszczalne  2.   okoliczność  nie  ma  znaczenia  albo  została  udowodniona  3.   dowód  jest  nieprzydatny  do  stwierdzenia  danej  okoliczności  4.   nie  da  się  go  przeprowadzić  5.   w  sposób  oczywisty  zmierza  do  przedłużenia  postępowania  

Sąd  oddala  taki  wniosek  postanowieniem  –  jest  ono  niezaskarżalne.  Ten  sam  wniosek  możemy  zaś  ponawiać.       Źródło  dowodowe  –  osoba  lub  rzecz,  które  dostarczają  nam  środki  dowodowe.  Np.  oskarżony,  świadek  

,dokument,  biegły,  dowód  rzeczowy,  eksperyment  procesowy     Środek  dowodowy  –  forma  przekazu  informacji,  czy  spostrzeżeń  przez  źródło  dowodowe.  Np.  wyjaśnienia,  

zeznania,  treść  dokument,  opinia  biegłego,  właściwość  dowodu  rzeczowego,  wyniki  eksperymentu  procesowego  

ŹRÓDŁO  DOWODOWE   ŚRODEK  DOWODOWY       oskarżony   wyjaśnienia  

świadek   zeznanie  dokument   treść  dokumentu  

dowód  rzeczowy   właściwość  tego  dowodu  biegły   opinia  biegłego  

eksperyment  procesowy   wyniki  eksperymentu  procesowego    Zakazy  dowodzenia:  

a)   bezwzględne  zakazy  dowodowe  zupełne  –  tej  okoliczności  nie  możemy  dowodzić  za  pomocą  żadnych  środków  –  np.  narada  i  głosowanie  nad  wyrokiem,  oświadczenie  oskarżonego  wobec  biegłego  lekarza  udzielającego  mu  pomocy  medycznej.    

b)   bezwzględne  zakazy  dowodzenia  za  pomocą  określonego  dowodu  –  4  sytuacje:  a.   178  –  zakaz  przesłuchania  obrońcy  (tajemnica  obrończa)  b.   178  –  zakaz  przesłuchania  duchownego,  który  dowiedział  się  o  czymś  podczas  spowiedzi  

(tajemnica  spowiedzi)  c.   bezwzględny  zakaz  przesłuchania  świadka  czy  też  ujawnienia  jego  wcześniejszych  zeznań  gdy  

skorzystał  z  prawa  do  odmowy  składania  zeznań  d.   niemożność  wykorzystania  zeznań  oskarżonego,  który  zeznawał  jako  świadek  

Piotr  Jędrzejewski  

19  

c)   względne  zakazy  dowodzenia  za  pomocą  określonego  dowodu  

a.   art.  179  –  informacje  o  klauzuli  tajne  i  ściśle  tajne    b.   art.  180  –  klauzule  poufne  i  zastrzeżone  c.   art.  185  –  osoba  pozostająca  z  oskarżonym  w  szczególnym  stosunku  osobistym  

 Wyjaśnienia  to  prawo,  ale  nie  obowiązek  oskarżonego.  Niezłożenie  wyjaśnień  nie  może  wpływać  na  jego  niekorzyść.  Ma  prawo  do  milczenia,  musi  się  poddać  obowiązkom  z  art.  74  kpk.  Nie  ma  on  obowiązku  mówienia  prawdy.  Jeśli  pomawianie  kogoś  ma  na  celu  jego  obronę  to  może  to  robić,  jeśli  ma  na  celu  tylko  jej  

zaszkodzenia  –  można  wyciągnąć  z  tego  konsekwencje  i  zarzucić  mu  popełnienie  przestępstwa.    Świadek  jest  obowiązany  do  stawiennictwa  (117  §  2a),  składa  zeznania,  ma  obowiązek  mówienia  prawdy,  składa  przyrzeczenie,  że  będzie  mówił  prawdę,  niczego  nie  będzie  zatajał,  nie  wszyscy  to  przyrzeczenie  muszą  składać  –  osoba  poniżej  17  roku  życia,  osoby  z  psychiką  która  nie  pozwala  na  zrozumienie  treści  przyrzeczenia,  biegły  (odbiera  się  przyrzeczenie  od  niego  tylko  raz  –  przy  powołaniu  na  biegłego),      Zakazy  stosowania  niedopuszczalnych  metod  dowodzenia  –  art.  171  §  5  Niedopuszczalne  jest:  

a)   wpływanie  na  wypowiedzi  osoby  przesłuchiwanej  za  pomocą  przymusu  lub  groźby  bezprawnej,  b)   stosowanie  hipnozy  albo  środków  chemicznych  lub  technicznych  wpływających  na  procesy  psychiczne  

osoby  przesłuchiwanej  albo  mających  na  celu  kontrolę  nieświadomych  reakcji  jej  organizmu  w  związku                                                                                      z  przesłuchaniem.  

           

Kazusy  –  środki  przymusu  Kazus  1.  W  dniu  15  czerwca  2007r.,  w  W.  w  domu  towarowym  sieci  „Market”,  19-­‐‑letni  Kamil  P.  został  zatrzymany  na  gorącym  uczynku  usiłowania  kradzieży  aparatu   fotograficznego  marki  Sony  o  wartości  950  zł  Kamil  P.  przyznał,   iż  zamierzał  ukraść   ten   aparat   fotograficzny.   Pracownicy   ochrony   oświadczyli,   że   za   karę   zostanie   zamknięty   w   „pomieszczeniu  aresztowym”  na  zapleczu  domu  towarowego  „Market”  na  3  godziny.  Następnie  zostanie  przekazany  funkcjonariuszom  policji.  Pytanie:  Jak  należy  ocenić  zachowanie  pracowników  ochrony  domu  towarowego  sieci  „Market”?  Pracownicy  ochrony  złamali  normę  zawartą  w  przepisie  art.  243  §  2  –  powinni  osobę  ujętą  oddać  niezwłocznie  w  ręce  Policji,  czego  nie  uczynili.      Kazus  2.  W   dniu   13   września   2007   r.   w   Ł.   funkcjonariusze   policji   Jan   Z.   oraz   Piotr   K.   zatrzymali   Denisa   F.,   podejrzanego   o  dokonanie   czynu   określonego   w   art.   280   par   1   kk.   Po   doprowadzeniu   na   komisariat   policji,   poinformowano   go   o  przyczynach  zatrzymania  i  o  przysługujących  mu  prawach.  Sporządzona  także  protokół  zatrzymania.  Denis  F.  zażądał  umożliwienia  mu  nawiązania  kontaktu  z  adwokatem  i  bezpośredniej  z  nim  rozmowy.  Funkcjonariusze  Policji  zgodzili  się  na  to  niechętnie  i  zapowiedzieli,  że  chcą  przy  niej  być  obecni.  Denis  F.  odpowiedział,  że  raczej  tego  nie  chce  i  będzie  prosił  swojego  adwokata  o  rozmowę  „w  cztery  oczy”.  Po  godzinie  na  komisariacie  stawił  się  adwokat  Zygfryd  Z.  i  gdy  dowiedział   się,   że   przy   rozmowie   z   jego   klientem   będzie   obecny   jeden   z   funkcjonariuszy   Policji,   powiedział,   że   to  skandal  i  naruszenie  konstytucyjnej  gwarancji  prawa  do  obrony  i  zapowiedział  także  wniesienie  zażalenia  do  sądu  w  tej  sprawie.  Pytania  

1.   jak  należy  oceniać  zachowanie  funkcjonariuszy  Policji?  art.  245  §  1  –  to  nie  są  uzasadnione  okoliczności  i  wyjątkowy  wypadek  –  przesłanki  ustawowe  nie  znajdują  zastosowania   w   przytoczonym   stanie   faktycznym.   Natomiast   jeśli   zastrzegają   to   funkcjonariusze   to  praktyka  jest  taka,  że  mają  prawo  przysłuchiwać  się  tej  rozmowie.    

2.   czy  adwokat  Denisa  F.  mecenas  Zygfryd  Z.  miał  rację?  j.w.  

 Kazus  3.  Podejrzany   o   dokonanie   przestępstwa   określonego   w   art.   279   par   1   kk.   Zenon   R.   został   zatrzymany   przez  funkcjonariuszy   Policji.   W   dniu   29   września   2007r.   o   godzinie   14.00   upłynął   ustawowy   termin   48   godzin   jego  zatrzymania,   w   związku   z   czym   –   w   porozumieniu   z   właściwym   prokuratorem   –   funkcjonariusz   policji   Olgierd  W.  sporządził  na  piśmie  wniosek  o  tymczasowe  aresztowanie  podejrzanego  Zenona  R.  oraz  złożył  go  do  właściwego  sądu  rejonowego  o  godzinie  12.30.  

Piotr  Jędrzejewski  

20  

Pytanie  Jak  należy  ocenić  prawidłowość  postępowania  funkcjonariusza  policji  Olgierda  W.  oraz  prokuratora?  wg  art.  247  wniosek  taki  powinien  wystosować  prokurator,  a  nie  funkcjonariusz  policji.      Kazus  4.  W   dniu   29   kwietnia   2007r.   Sąd   Rejonowy   w   K.   zastosował   w   postępowaniu   przygotowawczym,   na   wniosek  prokuratora  Krzysztofa  J.,  areszt  tymczasowy  wobec  podejrzanego  o  czyn  określony  w  art.  281  kk.Zenona  Sz.  Na  okres   3   miesięcy.   Na   postanowienie   w   przedmiocie   zastosowania   środka   zapobiegawczego   nie   wniesiono  

zażalenia;   jednakże   już   po   upływie   2   tygodni   od   daty   wydania   postanowienia   o   tymczasowym   aresztowaniu  podejrzanego  Zenona  Sz.,   prokurator  –  bez  konsultacji   z   sędzią,   który  wydał  decyzję  o  aresztowaniu  podejrzanego  –  uchylił   środek   zapobiegawczy  w   postaci   tymczasowego   aresztowania   –  wobec   czego   podejrzany   Zenon   Sz.   odzyskał  wolność.  Pytanie  Jak  należy  ocenić  prawidłowość  postępowania  prokuratora  Krzysztofa  J.?    art.  253  §  2  –  prokurator  również  może  to  zrobić,  postępowanie  prokuratora  było  więc  prawidłowe.    w    Kazus  5.  W  dniu  20  sierpnia  2007r.  Sąd  Rejonowy  w  P.  zastosował  w  postępowaniu  sądowym  środek  zapobiegawczy  w  postaci  tymczasowego  aresztowania  na  okres  trzech  miesięcy  wobec  Olafa  K.  oskarżonego  o  popełnienie  czynu  określonego  w  art.  191  par  1  kk.,  z  tym,  że  w  postanowieniu  zastrzeżono,  iż  środek  ten  ulegnie  zmianie  z  chwilą  złożenia  –  nie  później  niż  do  30   sierpnia  2007r.   –  poręczenia  majątkowego  w  wysokości  15  000  zł.  Do  końca   sierpnia  2007r.  nie  wpłacono  ustalonej  kwoty  poręczenia  majątkowego,  majątkowego  związku  z  czym  oskarżony  Olaf  K.  w  dalszym  ciągu  przebywał  w  areszcie  śledczym.  Jednakże  5  września  2007r.  wpłynął  do  sądu  wniosek  obrońcy  oskarżonego  o  zmianę  stosowanego  środka   zapobiegawczego   w   postaci   tymczasowego   aresztowania   na   poręczenie   majątkowe   wraz   z   informacją,   że  rodzina  Olafa  K.  zgromadziła  już  wymagane  15  000  zł,  oraz  z  dowodem  wpłaty.  Pytanie  Jaki  powinien  być  prawidłowy  sposób  postępowania  sądu  w  takiej  sytuacji?  To   tzw.   warunkowe   tymczasowe   aresztowanie.   art.   257   §   2   –   tymczasowe   aresztowanie   z   chwilą   wpłynięcia   w  terminie   sumy  –   aresztowanie   jest  nieważne.  Oskarżony  nawet  w  ostatnim  dniu   terminu  będzie  mógł  wystąpić  o  przedłużenie  terminu.    Kazus  6.  W  Sądzie  Rejonowym  w  K.   toczyło   się  postępowanie  przeciwko   Jackowi  D.,  który  w  postępowaniu  przygotowawczym  został  zatrzymany  przez  policję  20  lipca  2005r.  o  godzinie  15.15.  przyczyną  zatrzymania  było  podejrzenie  popełnienia  przestępstwa  określonego  w  art.  279  par.1  kk.  Tego  samego  dnia  o  godzinie  20.00   funkcjonariusz  policji  przedstawił  mu   zarzut   popełnienia   przestępstwa   określonego   w   art.   279   par.   1   kk   i   przesłuchał   w   charakterze   podejrzanego.  Dopiero   następnego   dnia   tj.   21   lipca   2005r.,   o   godzinie   14.00   został   zwolniony.   Nie   zastosowano   wobec   Jacka   D.  tymczasowego  aresztowania.  W  związku  ze  skierowaniem  do  sądu  aktu  oskarżenia  sprawę  rozpoznał  Sąd  Rejonowy  w  K.,  który  wyrokiem  z  22  grudnia  2005r.  uznał  Jacka  D.  za  winnego  zarzucanego  mu  czynu.  Na  poczet  orzeczonej  kary  Sąd   Rejonowy   na   podstawie   art.   63   par   1   kk   zaliczył   oskarżonemu   okres   zatrzymania.   Powyższy   wyrok   w   części  dotyczącej  orzeczenia  o  karze  zaskarżył  na  niekorzyść  oskarżonego  prokurator,  formułując  zarzut  obrazy  art.  63  par  1  kk  przez  zaliczenie  oskarżonemu  na  poczet  orzeczonej  kary  okresu  zatrzymania,  podczas  gdy  Jacek  D.  nie  był  w  toku  postępowania  karnego  tymczasowo  aresztowany.  Pytania  

1.   czy  prokurator  miał  rację?  Art.   265   kpk.  Wg  art.   63   –   rzeczywiste   pozbawienie  wolności   –  wlicza   się  więc   i   zatrzymanie   i   tymczasowe  aresztowanie.   Zaliczamy   dzień  w   górę   –   jeśli   1   godzinę  w   ostatnim   dniu   był,   zaliczamy   to   już   jako   kolejny  dzień.    

2.   czy   w   razie   zatrzymania   w   toku   postępowania   przygotowawczego   osoby   podejrzanej   o   popełnienie  przestępstwa,   które   to   zatrzymanie   nie   przerodziło   się   następnie  w  areszt   tymczasowy,   osobie   takiej   należy  zaliczyć  okres  zatrzymania  na  rzecz  orzeczonej  kary?  

   Postępowanie  przygotowawcze  

I  stadium  procesu  karnego.  Występuje  w  przypadku  p.  ściganych  z  urzędu  –  z  oskarżenia  publicznego.  Musi  realizować  cele  nie  tylko  z  art.  2,  ale  także  cele  cząstkowe  z  art.  297  KPK.  Przy  p.  Ściganych  z  oskarżenia  prywatnego  postępowania  przygotowawczego  co  do  zasady  nie  ma.    

Jest  to  pierwsze  stadium  procesu  karnego,  które  ma  wyjaśnić  kwestię  podstawy  do  wniesienia  aktu  oskarżenia.  Główny  cel  -­‐‑  czyli  wniesienie  aktu  oskarżenia  do  sądu  -­‐‑  jest  realizowany  przy  pomocy  zadań  cząstkowych.    

Art.  297-­‐‑  cele:    

Piotr  Jędrzejewski  

21  

<   ustalenie  czy  został  popełniony  czyn  zabroniony  i  stanowi  on  przestępstwo  -­‐‑  

(Prokurator  czy  Policja,  do  których  wpływa  zawiadomienie  muszą  ustalić,  czy  mamy  do  czynienia  z  czynem  karalnym  [to  nie  tylko  przestępstwa,  ale  też  wykroczenia].  Jeżeli  jest  popełniony  czyn  musimy  ustalić,  czy  osoba  może  ponieść  odpowiedzialność  karną.  Następnie  ustalamy,  czy  zostały  spełnione  wszystkie  ustawowe  znamiona  danego  przestępstwa).  <   wykrycie  i  w  razie  potrzeby  ujęcie  sprawcy  (możliwość  zastosowania  środków  

zapobiegawczych)  <   zebranie  danych  osobopoznawczych  i  przeprowadzenie  wywiadu  środowiskowego  (np.  

sytuacja  majątkowa  może  mieć  wpływ  na  wysokość  kary  grzywny;  jeżeli  oskarżony  nie  ukończył  21  roku  życia,  to  ten  wywiad  musi  być  przeprowadzony)  

<   wszechstronne  wyjaśnienie  okoliczności  sprawy,  ustalenie  rozmiaru  szkody  i  osób  pokrzywdzonych  (ażeby  wiedzieć  czy  postepowanie  należy  prowadzić  w  formie  śledztwa  czy  dochodzenia)  chodzi  tu  o  ustalenie  czasu,  miejsca,  formy  popełnienia  przestępstwa,  sprawdzenie  czy  nie  mamy  do  czynienia  z  sytuacja  obrony  koniecznej,  stanu  wyższej  konieczności,  sprawdzenie  czy  osoba  była  poczytalna.  Sprawdzamy  krąg  osób  pokrzywdzonych  (art.  299  –  pokrzywdzony  i  podejrzany  są  stronami  z  mocy  prawa).  

<   zebranie  dowodów  (należy  je  zabezpieczyć  i  w  niezbędnym  zakresie  utrwalić  do  stwierdzenia  zasadności  wniesienia  aktu  oskarżenia  albo  innego  zakończenia  postepowania,  jak  również  do  przedstawienia  wniosku  o  dopuszczenie  tych  dowodów  i  przeprowadzenie  ich  przed  sądem)  

 Art.  303  –  jeżeli  zachodzi  uzasadnione  podejrzenie  popełnienia  przestępstwa,    wydaje  się  z  urzędu  lub  na  skutek   zawiadomienia   o   przestępstwie   postanowienie   o   wszczęciu   śledztwa,   w   którym   określa   się   czyn  będący  przedmiotem  postępowania  oraz  jego  kwalifikację  prawną.      Funkcje  p.  Przygotowawczego  :  

1)   przygotowawcza  –  przygotowanie  sprawy  do  rozpoznania  jej  przed  sądem  2)   profilaktyczna  –  związana  z  sygnalizacją  uchybień  z  art.  19  

   Postępowanie  przygotowawcze  rządzi  się  szczególnymi  zasadami:  

1)   zasada  inkwizycyjności  2)   zasada  tajności  i  3)   zasada  działania  z  urzędu  

 Co  do  zasady  jest  prowadzone  przez  prokuratora.  W  postepowaniu  przygotowawczym  przed  podjęciem  czynności  wobec  osoby  podejrzanej  należy  ją  pouczyć  w  trybie  art.  300  KPK.  Takie  pouczenie  należy  mu  wręczyć  na  piśmie,  należy  poinformować  podejrzanego  o  jego  uprawnieniach  (np.  Prawie  do  milczenia),  a  także  pouczyć  o  obowiązkach.  Podobne  uregulowanie  dot.  pokrzywdzonego  –  art.  300  §  2  KPK.      

a)   wszczęcie  postępowania  przygotowawczego:  a.   śledztwo  -­‐‑  303  b.   dochodzenie  –  325a  

    Podstawą  wszczęcia  jest  uzasadnione  podejrzenie  pop.  przestępstwa.  Postanowienie  o  wszczęciu  może  zostać  wydane  z  urzędu  bądź  na  skutek  zawiadomienia  o  pop.  przestępstwa.  Należy  w  postanowieniu  wskazać  czyn  oraz  jego  kwalifikację  prawną.      Jakie  są  źródła  informacji  o  pop.  przestępstwie?  

"   świadek  czynu  –  art.  304  –  obowiązek  zawiadomienia  o  pop.  Przestępstwie:  §  1  –  społeczny  obowiązek  –  ciąży  na  każdym,  kto  jest  świadkiem  przestępstwa  ściganego  z  urzędu  –  ma  on  obowiązek  poinformować  o  tym  prokuratora  bądź  policję.  W  razie  jego  niewypełnienia  nie  rodzi  on  żadnej  sankcji.  §  2  –  instytucje  samorządowe  i  państwowe  –  obowiązek  ten  ciąży  nie  na  każdym  pracowniku  instytucji,  ale  na  organie  kierowniczym,  zarządzającym  (np.  Jeżeli  na  sali  rozpraw  zostanie  popełnione  przestępstwo,  to  Prezes  sądu  jako  organ  (a  nie  konkretny  sędzia)  będzie  musiał  niezwłocznie  zawiadomić  o  tym  prokuratora  lub  Policję.  §  3  –  ZMIENIONY  –  zawiadomienie  o  przestępstwie  lub  własne  dane  świadczące  o  pop.  Takiego  przestępstwa,  co  do  którego  obowiązkowe  jest  prowadzenie  śledztwa  przez  prokuratora,  Policja  przekazuje  wraz  z  zebranym  materiałem  niezwłocznie  prokuratorowi.    

"   pokrzywdzony  –  podmiot  najbardziej  zainteresowany  wykryciem  czynu,  wymierzeniem  mu  odpowiedzialności  karnej.    

"   oskarżony  "   anonimy  "   media  –  radio,  tv,  prasa,  internet  "   informacje  pochodzące  od  organów  ścigania  –  czynności  operacyjno-­‐‑rozpoznawcze.    

Piotr  Jędrzejewski  

22  

 

1)   Formalne  zawiadomienie  o  pop.  Przestępstwa  trafia  w  formie  pisemnej  do  organu  ścigania  bądź  udanie  się  osobiście  do  siedziby  i  złożenie  zawiadomienia  do  protokołu  –  jeśli  dane  umieszczone  w  zawiadomieniu  uzasadniają  popełnienei  przestępstwa,  to  organy  wydają  postanowienie  o  wszczęciu  postepowania  przygotowawczego.  Organ  w  ciągu  6  tyg.  wydaje  postanowienie  o  wszczęciu  bądź  odmowie  wszczęcia  postępowania  przygotowawczego.  Jeśli  się  tak  nie  stanie  –  składający  zawiadomienia  ma  prawo  złożyć  zażalenie  do  organu  wyższego  stopnia.  (prokuratora  wyższego  stopnia  w  stosunku  do  tego  prowadzącego  to  postępowanie)    

2)   Postępowanie  sprawdzające     art.  307  –  organ  musi  sprawdzić  zawiadomienie.  Mają  na  celu  sprawdzenie  informacji  podanych  w  zawiadomieniu:  można  wezwać  do  uzupełnienia  zawiadomienia,  nie  przeprowadza  się  w  nim  czynności  procesowych  (np.  Przesłuchań  świadków),  za  wyjątkiem  odebrania  ustnego  zawiadomienia  o  przestępstwie  i  wniosku  o  ściganie  oraz  przesłuchania  osoby  zawiadamiającej  w  charakterze  świadka.  Trwają  one  co  do  zasady  30  dni  –  w  tym  czasie  musi  być  wydane  postanowienie  o  odmowie  wszczęcia  post.  przygotowawczego  bądź  o  jego  wszczęciu.  Jeśli  postanowienie  o  odmowie  wszczęcia  postepowania  przygotowawczego  =  pokrzywdzonemu,  zawiadamiającemu  i  …  przysługuje  zażalenie.  §  110  regulaminu  prokuratorskiego  –  pismo  anonimowe  (zawiadomienie)  jeśli  jest  odmowa  –  pozostaje  się  bez  dalszego  biegu.       Jest  przewidziana  możliwość  także  tzw.  czynności  w  niezbędnym  zakresie  (tzw.  Dochodzenie  w  niezbędnym  zakresie)  –  art.  308  KPK  –  np.  oględziny,  przeszukanie  itd.    (książka  s.  201)  

 3)   Formy  postępowania  przygotowawczego  –  śledztwo  i  dochodzenie.  "   Śledztwa  –  art.  309  KPK  –  są  prowadzone  w  sprawach  o  większym  ciężarze  gatunkowym  -­‐‑  występuje,  

gdy  sprawa  jest  we  właściwości  sądu  okręgowego  jako  I  instancja,  w  sprawie  o  występki,  w  których  nie  prowadzi  się  dochodzenia  (np.  Nieumyślne  spowodowanie  śmierci),  oraz  w  sprawach  o  występki,  które  podlegają  ściganiu  w  trybie  dochodzenia,  ale  ze  względu  na  wagę  lub  zawiłość  sprawy  prokurator  zadecydował  o  prowadzeniu  konkretnej  sprawy  w  trybie  śledztwa.  Prowadzi  się  też  śledztwo  we  wszystkich  sprawach  o  występki,  jeśli  osobą  podejrzaną  jest  funkcjonariusz  policji,  ABW,  straży  granicznej  itd.,  –  art.  309.  Powinno  być  ukończone  w  ciągu  3  miesięcy  –  możliwe  jest  przedłużenie,  ale  na  czas  nie  dłuższy  niż  rok  –  art.  310  oraz  na  dalszy  czas  oznaczony  (przez  prokuratora  nadrzędnego  w  szczególnie  uzasadnionych  wypadkach).    Prowadzi  je  prokurator,  może  on  powierzyć  Policji  przeprowadzenie  śledztwa  w  całości  lub  w  określonym  zakresie  albo  dokonanie  poszczególnych  czynności  śledztwa  (311  KPK).  Powierzenie  śledztwa  nie  obejmuje  jednak  wszystkich  czynności  –  311  §  2.  –  ten  artykuł  cały  nowy.  Poza  Policją  uprawnione  są  do  tego  także  inne  organy  –  art.  312,  także  żandarmeria  wojskowa.  Jeśli  nie  znamy  podejrzanego  –  postępowanie  toczy  się  in  rem,  a  gdy  go  już  znamy  mamy  do  czynienia  z  faza  in  personam.  Zanalizuj  art.  313.  Po  zebraniu  całego  materiału  dowodowego  należy  umożliwić  zapoznanie  się  podejrzanego  i  jego  obrońcy  +  321  i  322.  Nasz  podejrzany  jest  niepoczytalny  =  zastosowanie  środków  zapobiegawczych  +  postanowienie  o  umorzeniu  postępowania.  Przedstawienie  zarzutów  postanowieniem  prokuratora  powoduje  przejścia  śledztwa  z  fazy  in  rem  do  fazy  in  personam,  a  określona  osoba  zyskuje  status  strony  procesu  (podejrzanego).  Ma  to  znaczenie  dla  przedawnienia  wobec  takiej  osoby  karalności  czynu  (s.  204).    

"   Dochodzenie  –  prowadzone  jest  przez  Policję,  organ  upoważniony  na  podstawie  rozporządzenia  MS  (np.  Organy  Inspekcji  Handlowej)  albo  inny  organ  z  312  (np.  Policję,  Straż  Graniczną,  CBA,  ABW)  bądź  prokuratora  (gdy  chodzi  o  sprawę  o  szczególnej  wadze  lub  zawiłości)  –  stosujemy  do  niego  odpowiednio  przepisy  o  śledztwie.  Prowadzimy  je  w  sprawach  z  właściwości  sądu  rejonowego,  zagrożonej  karą  nieprzekraczającą  5  lat  p.w.,  a  w  przypadku  mienia,  gdy  wartość  przedmiotu  przestępstwa  albo  szkoda  wyrządzona  lub  grożąca  nie  przekracza  200  tys.  zł.  art.  325c.  Jest  mniej  skomplikowane  niż  śledztwo  –  wydajemy  postanowienia  o  wszczęciu,  odmowie  wszczęcia,  umorzeniu  dochodzenia,  ale  wszystkie  te  postanowienia  muszą  być  zatwierdzone  przez  prokuratora,  ale  za  wyjątkiem  postanowienia  o  wszczęciu  śledztwa  oraz  umorzeniu  dochodzenia  –  o  tym  prokuratora  się  nie  informuje.    Nie  ma  konieczności  wydania  postanowienia  o  wszczęciu,  wystarczy  przed  przesłuchaniem  oskarżonego  przedstawić  mu  zarzuty.  Nie  ma  konieczności  wydania  postanowienia  o  zamknięciu  dochodzenia  (co  do  zasady).  Czas  trwania  –  co  do  zasady  2  miesiące,  przez  prokuratora  może  być  przedłużone  o  kolejny  miesiąc,  w  przypadkach  uzasadnionych  –  na  dalszy  czas  oznaczony,  nie  dłuższy  jednak  niż  rok.  Bezpośredni  przełożony  nad  prokuratorem  lub  nadzorujący  dochodzenie  (szef  jednostki  prokuratury)  może  przedłużyć  jego  okres  na  dalszy  czas  oznaczony.    

 Nadzór  prokuratora  nad  postepowaniem  przygotowawczym  Prokurator  sprawuje  nadzór  nad  post.  Przygotowawczym  w  zakresie,  w  jakim  go  sam  nie  prowadzi.  Może  on  także  objąć  nadzorem  postępowanie  sprawdzające.  Od  lipca  należy  powiadomić  prokuratora  już  o  wszczęciu  śledztwa.  Może  żądać  przedstawienia  mu  odp.  informacji,  zapoznawać  się  z  aktami  postępowania,  może  wydawać  zalecenia,  może  uczestniczyć  w  czynnościach  dok.  przez  organy  prowadzące,  może  wydawać  postanowienia,  zarządzenia,  zatwierdzać  i  uchylać  postanowienia  wydawane  przez  organ  prowadzący  postepowanie  przygotowawcze.    

Piotr  Jędrzejewski  

23  

       

Wznowienie  lub  podjęcie  umorzonego  postępowania  przygotowawczego  –  327  i  328.  PODJĘCIE  UMORZONEGO  POSTĘPOWANIA  

PRZYGOTOWAWCZEGO  WZNOWIENIE  UMORZONEGO  POSTĘPOWANIA  

PRZYGOTOWAWCZEGO  Dot.  Fazy  in  rem,  może  być  w  każdym  czasie  podjęte  na  nowo  (o  ile  nie  doszło  do  przedawnienia  karalności),  także  w  syt.  Odmowy  wszczęcia  śledztwa  lub  dochodzenia  

Dot.  Fazy  in  personam,  wznawia  się  go  przeciwko  osobie,  która  występowała  w  charakterze  podejrzanego  

Brak  innych  warunków  formalnych  do  podjęcia  postępowania  

Może  do  niego  dojść  tylko  wtedy,  gdy  ujawnią  się  nowe  istotne  fakty  lub  dowody  nieznane  w  poprzednim  postępowaniu,  albo  gdy  zachodzi  okoliczność  określona  w  art.  11  §  3  KPK  

Decyzję  o  podjęciu  może  wydać  ten  sam  prokurator,  który  wcześniej  umorzył  postępowanie  

Następuje  na  mocy  postanowienia  prokuratora  nadrzędnego  nad  tym,  który  wydał  lub  zatwierdził  postanowienie  o  umorzeniu  (np.  Prokuratora  okręgowego  nad  prokuratorem  rejonowym)  

Zanim  dojdzie  do  podjęcia  lub  wznowienia,  prokurator  musi  dokonać  niezbędnych  czynności  dowodowych  w  celu  sprawdzenia  okoliczności  uzasadniających  wydanie  postanowienia.  Te  

postanowienia  są  niezaskarżalne.        KAZUS  DO  ZAWIADOMIENIA  O  POP.  PRZESTĘPSTWA  14  lutego  –  spotkanie,  nie  było  mężczyzny,  napiła  się  butelkę  wina  i  poszła  do  baru,  było  6  mężczyzn,  w  tym  jej  mąż,  5  opuściło  lokal,  ona  zaczęła  krzyczeć,  rozbijać  butelki,  pan  był  spokojny  do  momentu  gdy  zaczął  sięjej  odgrażać,  właściciel  wezwał  policję  (pojawiła  się  niezwłocznie),  gdy  się  ona  zjawiła,  para  przerzuciła  swoją  agresję  na  policjantów.  Dot.  to  pani,  zaczęła  używać  słów  powszechnie  uważanych  za  obelżywe  w  stosunku  do  policji,  kopała  ich,  gdy  policja  chciała  zabrać  mężczyznę,  ona  przeprowadziła  zamach  krzesełkiem  barowym  na  jednego  z  policjantów.  Akt  oskarżenia  przeciwko  pani  X  –  imię,  nazwisko,  nazwisko  rodowe,  PESEL…  to  3  przestępstwa  –  przeciw  funkcjonariuszom  publicznym.      POSTĘPOWANIE  PRZED  SĄDEM  I  INSTANCJI  Rozpoczyna  się  od  wpłynięcia  aktu  oskarżenia  do  sądu.  Gdy  wpływa  –  Prezes  sądu  (przewodniczącego  wydziału,  upoważnionego  sędziego)  sprawdza  go  pod  kątem  formalnym,  czy  zawiera  wszystkie  niezbędne  elementy  –  gdy  są  braki  formalne  –  Prezes  sądu  zwraca  akt  oskarżenia  oskarżycielowi  i  wzywa  on  do  uzupełnienia  braków  w  terminie  7  dni.  Gdy  nie  ma  braków  –  przesyła  odpis  aktu  oskarżenia  oskarżonemu  i  jego  obrońcy,  który  może  odp.  na  niego  w  ciągu  7  dni.  Skierowanie  sprawy  na  posiedzenie  –  sytuacje  art.  339  KPK.  Następnie  prezes  sądu/referendarz  sądowy  niezwłocznie  zarządzają  doręczenie  jego  odpisu  oskarżonemu,  wzywając  do  składania  wniosków  dowodowych  w  terminie  7  dni  od  doręczenia  mu  aktu  oskarżenia,  a  także  pouczając  o  prawie  do  złożenia  wniosku  o  zobowiązanie  prokuratora  do  uzupełnienia  materiałów  postępowania  przygotowawczego  dołączonych  do  aktu  oskarżenia  o  określone  dokumenty  zawarte  w  aktach  tego  postępowania,  gdy  ma  to  znaczenie  dla  interesu  oskarżonego.  W  terminie  7  dni  od  doręczenia  aktu  oskarżenia,  oskarżony  ma  prawo  wniesienia  pisemnej  odpowiedzi  na  akt  oskarżenia,  o  czym  należy  go  pouczyć.  Oskarżony  może  przed  doręczeniem  mu  zawiadomienia  o  terminie  rozprawy  złożyć  wniosek  o  wydanie  wyroku  skazującego  i  wymierzenie  mu  określonej  kary  lub  środka  karnego  bez  przeprowadzenia  postępowania  dowodowego.  Musi  być  zachowane  7  dni  między  zawiadomieniem,  a  terminem  rozprawy  –  jeśli  nie  jest  dotrzymany  to  …  Sędziów  wyznacza  się  z  listy,  można  złożyć  wniosek  o  wylosowanie  składu  sędziowskiego.  Art.  339  reguluje  sytuacje  przesłanek  obligatoryjnych  (np.  Prokurator  złożył  wniosek  o  orzeczenie  środków  zabezpieczających)  oraz  fakultatywnych  (np.  Wydanie  wyroku  nakazowego  –  gdy  w  ocenie  prezesa  należy  wydać  postanowienie  sądu),  gdy  prezes  sądu  kieruje  sprawę  na  posiedzenie.      Warunkowe  umorzenie  postępowania  –  świetnie  wytłumaczone  na  s.  237    Przebieg  rozprawy  głównej:  Etapy  rozprawy  sądowej:  I.  Część  wstępna  

a.   wywołanie  sprawy  –  protokolant  wychodzi  i  mówi  kto  ma  wejść.  Pokrzywdzony  może  tutaj  złożyć  wniosek  o  wystąpienie  w  rozprawie  w  charakterze  oskarżyciela  posiłkowego  (do  rozpoczęcia  przewodu  sądowego).  Wszyscy  wchodzą  na  sale  rozpraw  i  od  tego  momentu  zaczyna  działać  zasada  ciągłości  rozprawy.  Wezwanie  jest  połączone  z  obowiązkiem  stawiennictwa.  Jeśli  świadek  

Piotr  Jędrzejewski  

24  

się  nie  stawia  to  sąd  może  go  ukarać  karą  pieniężną  w  wysokości  do  1  tys.  złotych.  3  rodzaje  doręczeń:  bezpośrednie,  właściwe  (do  rąk  własnych  adresata);  zastępcze  (dorosły  domownik,  dozorca,  sołtys  jeśli  podjęli  się  oddania  pisma  adresatowi,  od  lipca  koniecznie  jest  też  zostawienie  awiza  w  skrzynce  odbiorczej);  podwójne  awizowanie.  Sąd  tutaj  sprawdza  również  to,  czy  istnieją  przesłanki  do  zawieszenia  postępowania.  Sąd  też  rozstrzyga  czy  dana  sprawa  ma  się  odbywać  jawnie,  czy  nie.  Wyrok  ZAWSZE  ogłaszany  jest  jawnie.  Po  sprawdzeniu  obecności  wszyscy  świadkowie  opuszczają  sale  rozpraw  (cały  czas  obecni  są  pełnomocnicy,  obrońcy,  sąd,  oskarżony,  protokolant  i  pokrzywdzony,  jeśli  chce).  

II.  Przewód  sądowy  a.   odczytanie  treści  aktu  oskarżenia  przez  prokuratura,  zarzuty,  uzasadnienie  może  skrócić  b.   złożenie  wyjaśnień  przez  oskarżonego  (przewodniczący  pyta  się  oskarżonego,  czy  zrozumiał  

zarzut,  czy  przyznaje  się  do  zarzucanego  mu  czynu,  poucza  go  do  prawa  milczenia,  odmowy  składania  zeznań  i  nieudzielania  odpowiedzi  na  pytania).  Jeśli  chce  wyjaśniać  –  to  najpierw  swobodna  jego  wypowiedź.    

c.   do  zakończenia  przesłuchania  –  możliwe  jest  dobrowolne  poddanie  się  karze  (387)  d.   po  złożeniu  wyjaśnień  oskarżonego  –  rozpoczynamy  faktyczne  postepowanie  dowodowe,  

przesłuchujemy  świadków  –  pierwsi  pokrzywdzeni.  Świadek  jest  pouczany  o  odpowiedzialności  na  składanie  fałszywych  zeznań,  składa  przyrzeczenie  -­‐‑  przyrzeczenie  to  uwznioślawia  postepowanie,  ale  świadek  odpowiada  za  fałszywe  zeznania  nawet  bez  przyrzeczenia.  Nieletni,  nie  do  końca  poczytalni  i  osoby,  które  były  karane  za  skł.  fałszywych  zeznań  –  nie  odbiera  się  od  nich  przyrzeczenia.  Za  zgodą  stron  można  zrezygnować  z  odbierania  od  świadka  przyrzeczenia.  Najpierw  następuje  swobodna  wypowiedź  świadka,  a  potem  strony  zadają  pytania.  Jeśli  sąd  zezwoli  na  oddalenie  się  świadka  –  może  się  oddalić,  jeśli  nie  –  pozostaje  na  sali.  Może  nastąpić  przerwa  w  rozprawie  –  max  do  35  dni.  Jeśli  termin  zostanie  przekroczony  –  uznajemy  rozprawę  za  odroczoną.    

e.   na  samym  końcu  –  dowody  z  dokumentów  f.   dochodzi  do  zamknięcia  przewodu  sądowego  

III.  Głosy  stron    a.   najpierw  wypowiada  się  oskarżyciel  podsumowując  to  co  się  działo  i  wnosząc  o  odpowiedni  

wymiar  kary.    b.   obrońca  c.   oskarżony  d.   Jeśli  pojawią  się  głosy,  które  mówią  o  dowodach  –  sąd  może  zdecydować  o  ponownym  otwarciu  

przewodu  sądowego.  IV.  Wyrokowanie  

a.   ogłoszenie  wyroku  może  też  zostać  odroczone  –  na  okres  do  7  dni  b.   sąd  udaje  się  na  naradę  i  głosowanie  nad  wyrokiem  c.   następuje  sporządzenie  wyroku  na  piśmie  i  podpisanie  go  (brak  podpisu  =  projekt  wyroku)  d.   ogłoszenie  wyroku  –  wszyscy  stoją,  sąd  siedzi  i  podaje  ustne  motywy  rozstrzygnięcia  e.   sąd  poucza  o  terminie  i  środkach  zaskarżenia.  Aby  zaskarżyć  –  należy  najpierw  złożyć  wniosek  o  

uzasadnienie  wyroku  i.   termin  7  dni  od  dnia  otrzymania  wyroku  ii.   sąd  ma  termin  instrukcyjny  14  dni  na  sporządzenie  uzasadnienia,  doręcza  się  wyrok  z  

uzasadnieniem  stronie,  która  złożyła  wniosek.  Strona  ma  14  dni  na  złożenie  apelacji.      

Kazusy  zajęcia  2  –  postępowanie  jurysdykcyjne  I  instancja  Rozwiązania  w  pliku  z  kazusami    Organizacja:  28  kwietnia  13:30  zaliczenie  ćwiczeń  I  przedtermin  –  16  kwietnia  II  –  14  maja    Bez  części  wojskowej,  kosztów  i  zasad.    Egzamin  –  wykłady  +  kodeks  Ocena  z  ćwiczeń  ma  wpływ  na  ocenę  z  egzaminu  –  to  jej  składowa  część  –  spójrz  do  sylabusa  J      

Postępowania  szczególne  3  kategorie:    

•   postępowania  szczególne  o  wzbogaconym  przebiegu  (modyfikacja  postępowania  w  stosunku  do  postępowania  zwyczajnego  –  brak  w  KPK,  ostatnio  występowało  w  kodeksie  z  1928r.  –  to  był  sąd  przysięgły)  

Piotr  Jędrzejewski  

25  

•   o  ekwiwalentnym  przebiegu  (równoważne)  –  nie  charakteryzują  się  znaczną  modyfikacją  

dodającą  lub  odejmującą  elementy  postępowania  zwyczajnego  –  np.  postępowanie  o  przestępstwa  skarbowe  •   o  zredukowanym  przebiegu  (zredukowany  formalizm  procesowy  –  w  każdym  z  rodzajów  

reedukacja  ta  jest  zróżnicowana)  o   p.  uproszczone  –  przestępstwa  o  mniejszym  ciężarze  gatunkowym  (od  lipca  go  nie  będzie)  

§   zasada  –  skład  jednoosobowy  §   brak  obowiązku  stawiennictwa  oskarżyciela  publicznego  

§   możliwość  doręczenia  oskarżonemu  wraz  z  aktem  oskarżenia  wezwania  na  rozprawę  §   jedyna  możliwość  w  postępowaniu  karnym  wydania  wyroku  zaocznego  

•   przesłanki:  o   w  aktach  sprawy  zwrotne  potwierdzenie  odbioru  oskarżonego  i  obrońcy,  

że  dostali  wezwanie  na  rozprawę  o   od  wyroku  zaocznego  –  przysługuje  jemu  sprzeciw  w  ciągu  7  dni  od  

doręczenia  wyroku  –  musi  w  nim  uprawdopodobnić  brak  winy  dot.  braku  stawiennictwa  

o   kiedy  uchylony  wyrok  zaoczny?  Gdy  po  przychyleniu  się  sądu  do  sprzeciwu  i  stawieniu  się  oskarżonego  na  rozprawie!  

o   p.  prywatnoskargowe  –  pokrzywdzony  może  wnieść  prywatny  akt  oskarżenia  bezpośrednio  do  sądu.  Nie  mylić  z  postępowaniami  wnioskowymi.    

§   W  p.  prywatnoskargowych  –  inicjatywa  ścigania  należy  do  pokrzywdzonego  –  to    p.  o  mniejszym  ciężarze  gatunkowym:  zniesławienie,  zniewaga,  naruszenie  nietykalności  cielesnej,  rozstrój  zdrowia  poniżej  7  dni.  Piszę  sobie  akt  oskarżenia  (prywatny)  –  opłata  300zł.  Może  złożyć  wniosek  o  zwolnienie  z  kosztów,  brak  przymusu  adwokacko-­‐‑radcowskiego,  może  ustanowić  pełnomocnika.  Jeśli  akt  oskarżenia  spełnia  wymogi  –  wyznaczane  jest  posiedzenie  pojednawcze  –  jeśli  nie  stawia  się  na  nie  oskarżyciel  prywatny  –  dochodzi  do  umorzenia  postępowania.  Jeśli  nie  stawił  się  oskarżony  –  tzn.  że  nie  chce  się  pojednać  z  oskarżycielem  i  wyznacza  się  rozprawę.  Jeśli  dojdą  do  porozumienia  –  mogą  zawrzeć  ugodę  i  postępowanie  zostanie  umorzone.    

§   p.  wnioskowe  –  pokrzywdzony  składa  wniosek  o  ściganie,  wyliczone  te  przestępstwa  w  KK.  Ściganie  w  tych  przestępstwach  jest    

Przedawnienie  karalności  –  rok  od  momentu  dowiedzenia  się  o  sprawcy  i  3  lata  od  momentu  popełnienia  czynu  Istnieje  możliwość  wniesienia  oskarżenia  wzajemnego  przeciwko  oskarżonemu  ,  które  będzie  rozpoznawane  w  1  postepowaniu.  2  czyny  muszą  być  powiązane,  a  także  personalia  tych  osób  muszą  się  zgadzać.    

o   p.  nakazowe  –  wyrok  nakazowy  zapada  na  posiedzeniu  jednoosobowym.  Kiedy?  §   sprawa  toczyła  się  w  formie  dochodzenia  §   chce  orzec  tylko  karę  grzywny  lub  karę  o.w.  (nie  można  orzec  w  tej  formie  kary  p.w.)  §   materiał  dowodowy  z  przygotowania  przygotowawczego  pozwala  na  wydanie  wyroku  na  

posiedzeniu  jednoosobowym  (nie  jest  konieczne  przeprowadzenie  rozprawy)  Nie  można  wydać  wyroku  nakazowego  w  stosunku  do  osoby,  w  stosunku  do  której  jest  konieczność  obrony  obligatoryjnej  –  od  lipca  osoba  do  18  roku  życia,  niewidomy,  głuchy,  niemy  w  czasie  czynu  lub  orzekania.  art.  52.  Wyrok  nakazowy  może  być  bez  uzasadnienia,  jest  on  doręczany  oskarżonemu  wraz  z  aktem  oskarżenia.    Od  wyroku  nakazowego  przysługuje  sprzeciw  –  w  terminie  7  dni  od  dnia  doręczenia  oskarżonemu  wyroku  nakazowego  wraz  z  aktem  oskarżenia  –  jeśli  wniesiemy  sprzeciw  =  postępowanie  toczy  się  od  początku,  rozprawa,  tryb  normalny.  Co  musi  zawierać  sprzeciw?    Musi  zawierać  sformułowanie:  Sprzeciwiam  się  wyrokowi  nakazowemu  srutututu.    

o   p.  przyspieszone  –  p.  o  charakterze  chuligańskim.  Musi  być  wniosek  o  to.  Patrz  kodeks  J  Niestawiennictwo  oskarżyciela  publicznego  nie  tamuje  postępowania  przyspieszonego.  Art.  517c  par.  2a,  b,  c,  d.    

§   Kiedy  nie  możemy  go  prowadzić?  •   sprawy  nie  da  się  rozstrzygnąć  w  terminie  14  dni  •   kiedy  materiał  dowodowy  jest  niekompletny  •   w  sprawie  zachodzi  konieczność  wym.  kary  ponad  2  lata  p.w.  –  wtedy  kierujemy  

postępowanie  do  trybu  postępowania  zwyczajnego  §   Skrócenie  terminów:  wniosek  o  uzasadnienie  wyroku  –  3  dni  (  w  tym  można  ustne  do  

protokołu  można  poprosić),  sąd  musi  je  sporządzić  –  3  dni,    termin  na  apelacje  –  7  dni,  

Piotr  Jędrzejewski  

26  

termin  na  rozpatrzenie  apelacji  –  30  dni,  powództwo  cywilne  w  przypadku  p.  przyspieszonego  nie  jest  dopuszczalne.    

 Od  lipca:  brak  p.  uproszczonego,  jeśli  przesłanki  tych  3  ww.  nie  wystąpią  -­‐‑>  toczy  się  postępowanie  zwyczajne    

Kazusy  -­‐‑  postępowania  szczególne  Kazus  4  

Rafał  J.  po  trwającym  dwa  miesiące  postępowaniu  przygotowawczym  został  oskarżony  o  popełnienie  przestępstwa  opisanego  w  art.  278  par  1  k.k.  Postępowanie  sądowe  prowadzone  jest  w  trybie  uproszczonym.    Sąd  Rejonowy  w  Ł.  Na  18  kwietnia  2007  r.  wyznaczył  termin  rozprawy  w  sprawie  przeciwko  Rafałowi  J.  Prawidłowo  zawiadomiony  o  terminie  rozprawy  oskarżony  nie  stawił  się  oraz  nie  doręczył  usprawiedliwienia  swojej  nieobecności.  Na  termin  rozprawy  również  bez  usprawiedliwienia  nie  stawił  się  obrońca  oskarżonego.  Sąd  rozpoznał  sprawę  pod  nieobecność  oskarżonego.  W  toku  postępowania  sąd  przesłuchał  czterech  świadków  oraz  biegłego.  W  głosach  końcowych  oskarżyciel  publiczny  podniósł,  iż  oskarżony  jest  winny  „albowiem  nie  dość,  że  został  oskarżony  o  czyn  podlegający  rozpoznaniu  w  niniejszym  postępowaniu,  to  jeszcze  w  dniu  14  kwietnia  2007  r.  został  tymczasowo  aresztowany  przez  Sąd  w  K.”.  Sąd  Rejonowy  w  Ł.  Wyrokiem  zaocznym  z  18  kwietnia  2007r.  uznał  Rafała  J.  za  winnego  zarzucanego  mu  przestępstwa.  Pytanie  –  czy  w  tej  sytuacji  można  skorzystać  z  instytucji  wyroku  zaocznego?  Nie  można.      Kazus  7  Andrzej  W.  wniósł  do  Sądu  Rejonowego  w  K.  akt  oskarżenia,  w  którym  zarzucił  Ryszardowi  Z.,  że  ten  20  marca  2007r.  przez  uderzenie  go  pięścią  w  twarz  spowodował  u  niego  obrażenia  w  postaci  złamania  kości  nosa  bez  przemieszczenia,  które  spowodowało  naruszenie  czynności  ciała  na  czas  poniżej  siedmiu  dni,  tj.  o  przestępstwo  określone  w  art  157  par  2  k.k.   Termin   pierwszej   rozprawy   został   wyznaczony   na   dzień   30   kwietnia   2007r.  W   tym   dniu   do   tego   samego   Sądu  wpłynął  akt  oskarżenia  Wandy  Z.  przeciwko  Andrzejowi  W.,  o  to  że  20  marca  2007r.  naruszył  jej  nietykalność  cielesną  w   ten   sposób,   ze   chwycił   ją   za   ręce,   szarpał   oraz   popychał,.   Tj.   o   przestępstwo   określone   w   art   217   k.k.   Wraz   z  przedmiotowym   aktem   oskarżenia   oskarżycielka   prywatna  wniosła   o   rozpoznanie   sprawy   łącznie   z   postępowaniem  dotyczącym  Ryszarda  Z.  Jak  wynikało  z  wniosku,  Wanda  Z.  pozostawała  w  związku  małżeńskim  z  Ryszardem  Z.  Pytanie  –  jaką  decyzję  procesową  powinien  podjąć  sąd?  Nie  zachodzi  tożsamość  osób  –  należy  złożyć  więc  2  aktu  oskarżenia  (prywatne).      Kazus  8    W   dniu   26   października   2007r.   Sąd   Rejonowy   w   K.   wyrokiem   nakazowym   uznał   Józefa   P.   winnym   popełnienia  przestępstwa   określonego  w   art.   278   par.   1   k.k.   i   za   to  wymierzył  mu   karę   sześciu  miesięcy   ograniczenia  wolności.  Oskarżyciel  publiczny  został  zawiadomiony  o  wydaniu  wyroku  29  października  2007r.  Dokonując  oceny  wyroku,  uznał,  ze   sąd   dopuścił   się   obrazy   prawa   procesowego   przez   niezawiadomienie   o   terminie   posiedzenia,   i   w   związku   z  powyższym  skierował  apelację  od  wskazanego  wyroku.  Pytanie  –  jak  należy  ocenić  postępowanie  oskarżyciela  publicznego?    Kazus  9  Sąd  Rejonowy  w  Ł.  Na  posiedzeniu  23  kwietnia  2007r.  wyrokiem  nakazowym  uznał   Jana  K.   za  winnego  popełnienia  przestępstwa   opisanego  w   art.   288   par   1   k.k.,   i   za   to  wymierzył  mu   karę   dziesięciu  miesięcy   ograniczenia  wolności,  polegającą   na   wykonywaniu   wskazanej   przez   sąd   wykonawczy   pracy   społecznie   użytecznej,   dozorowanej   i  nieodpłatnej  w  wymiarze  30  godzin  miesięcznie.  Wyrok  ten  został  doręczony  oskarżycielowi  publicznemu  30  kwietnia  2007r.,  a  oskarżonemu  zaś  2  maja  2007r.  W  dniu  5  maja  2007r.  oskarżony  złożył  od  wyroku  środek  odwoławczy,  w  którym  podniósł,  iż  uznaje  swoje  sprawstwo  i  winę,  jednak  ze  względu  na  zły  stan  zdrowia  wnosi  o  zmianę  orzeczenia  przez  orzeczenie  kary  grzywny.  Sąd   uznał,   iż   powyższe   pismo   stanowi   sprzeciw   od  wyroku.   Sprzeciw   został   uwzględniony.   Sąd   ponownie   skierował  sprawę  na  posiedzenie  i  wydał  wyrok  nakazowy,  wymierzając  karę  grzywny  w  wymiarze  40  stawek  dziennych  po  100zł  każda.  Pytanie  –  czy  istnieje  możliwość  zmiany  wyroku  nakazowego  w  sposób  przeprowadzony  przez  sąd?  Nie  ma  możliwości  zmiany  wyroku  nakazowego  –  jedno  uchylenie  wyroku  nakazowego  prowadzi  do  postępowania  w  trybie  zwyczajnym.      Kazus  10  Przed  Sądem  Rejonowym  w  Z.  rozpoznano  w  trybie  przyspieszonym  sprawę  Krzysztofa  S.  oskarżonego  o  przestępstwo  określone  w  art.  157  par  1  k.k  w  zw.  z  art.  64  par.  1  k.k  Sąd  po  przeprowadzeniu  pełnego  postępowania  dowodowego,  w  tym  załączeniu  opinii  biegłego  z  zakresu  medycyny  sądowej,  wyrokiem  z  1  lipca  2007r.  uznał  Krzysztofa  S.  za  winnego  

Piotr  Jędrzejewski  

27  

czynu   opisanego  we  wniosku   o   rozpoznanie   sprawy  w   trybie   przyspieszonym   i   wymierzył  mu   karę   trzech   lat  pozbawienia  wolności.  Pytanie-­‐‑  jak  należy  ocenić  prawidłowość  zachowania  sądu?  Może  do  2  lat  p.w.  –  art.  517g  §  3  KPK.          

ĆWICZENIA  XI,  17  marca  2015r.  Postępowanie  odwoławcze  Apelacja  –  zażalenie  –  zwyczajne  środki  zaskarżenia,  służą  od  orzeczeń  nieprawomocnych.  Do  wniesienia  środka   zaskarżenia   uprawnienie   mają   głównie   strony.   Odwołujący   się   musi   mieć   gravamen   –   interes  prawny  w  zaskarżeniu  danego   rozstrzygnięcia,  może   zaskarżać   rozstrzygnięcia   tylko  dla  niego  niekorzystne  (wyjątek  –  oskarżyciel  publiczny  –  zarówno  na  korzyść  jak  i  na  niekorzyść).    Każdy   środek  odwoławczy  ma   swój   zakres   zaskarżenia.  Możemy   skarżyć   orzeczenie  w   całości,  w   części   lub  samo   uzasadnienie   orzeczenia.   Każdy   środek   od   musi   mieć   określoną   treść,   przede   wszystkim   wymogi  każdego   pisma   procesowego   (art.   199   kpk.   a   wiec   miejsce,   datę   sporządzenia   pisma,   adresata,   osoba  wnosząca   pismo,   nazwa   pisma,   treść   (osnowę)   i   podpis),   ale  musi   też   zawierać:   oznaczenie   orzeczenia,  które   skarżymy,   zarzuty   (co   zarzucamy)   i   to   czego   się   domagamy   +   uzasadnienie   (nie   zawsze)   –   to  wniosek   odwoławczy,   pozwala   on   ustalić   czy   orzeczenie   zostało   zaskarżone   w   całości   czy   w   części.  Mogą  być  też  wskazane  nowe  fakty  lub  dowody  (ta  osoba  musi  wykazać,  że  nie  mogła  tych  faktów  dowodów  wykazać  wcześniej,  bo  w  I  instancji  nie  było  to  stronie  znane).    Jeśli  środek  odwoławczy  pochodzi  od  oskarżyciela  publicznego,  obrońcy  lub  pełnomocnika,  powinien  ponadto  zawierać   uzasadnienie.   Odwołujący   się   może   również   wskazać   nowe   fakty   lub   dowody.   Jeżeli   skarga  odwoławcza  nie  spełnia  wymogów  formalnych  to  strona  jest  wzywana  do  ich  usunięcia  w  terminie  7  dni.  Jeżeli  braki  nie  zostaną  usunięte  to  skargę  uważa  się  za  bezskuteczną.    Jak  mamy  wyrok  SR   to  apelacje  kierujemy  do  SO  za  pośrednictwem  SR  (prezes  SR  bada  apelację  pod  kątem  formalnym,  jeśli  ok  to  przesyła  ją  do  SO,  gdzie  znowu  jest  badana  pod  kątem  formalnym).      Granice  rozpoznania  środka  odwoławczego  (art.  433  kpk.)  Pozwalają   nam   określić   jak   daleko   będzie   rozpoznawana   skarga/odwołanie   przez   organ   odwoławczy.   W  doktrynie   mamy   do   czynienia   z   2   systemami   –   u   nas   funkcjonuje   system   kasacyjny   –   polega   na   kontroli  podniesionych  zarzutów,  wyjątkowo  zakres  ten  może  być  szerszy  w  aspekcie  śledczym.  Zakres  kontroli  odwoławczej   jest   wyznaczany   przez   granice   środka   odwoławczego   (wyznaczane   przez   zakres   środka  zaskarżenia   i   zarzuty   odwoławcze),   przez   kierunek   środka   odwoławczego   (na   korzyść   albo   niekorzyść  oskarżonego),  jak  i  bezwzględne  przyczyny  odwoławcze  (enumeratywnie  wyliczone  w  art.  439  KPK  –  sąd  w  podanych   syt.   Jest   upoważniony   do   orzekania   z   urzędu   i   których   potwierdzenie   w   post.   Odwoławczym  prowadzi  do  uchylenia  i  zmiany  zaskarżonego  orzeczenia).    SO   rozpoznaje   sprawę   w   granicach   zaskarżenia   i   podniesionych   zarzutów,   ale   są   4   sytuacje,   kiedy   sąd  wychodzi  poza  te  granice:  1.   Art.  435  –  jeśli  sad  zmienia  rozstrzygnięcie  w  stosunku  do  1  współoskarżonego  to  może  dokonać  zmiany  

rozstrzygnięcia  także  w  stosunku  do  reszty  współoskarżonych.    2.   Bezwzględne  przyczyny  odwoławcze  –  art.  439  §  1  kpk.    3.   Art.  440  –  rażąca  niewspółmierność  kary    4.   Art.  455  –  poprawienie  błędnej  kwalifikacji  prawnej  

Zakaz  orzekania  przez  SO  na  korzyść  oskarżonego:  1.   Bezpośredni   zakaz  reformationis  in  peius   –   art.  434  –  SO  nie  może  orzec  na  niekorzyść  oskarżonego,  

jeżeli  nie  został  wniesiony  na  jego  niekorzyść  środek  odwoławczy  2.   Pośredni  zakaz  reformationis  in  peius  –  art.  442  –  443  –  odnosi  się  do  sądu  I  instancji,  on  też  nie  może  

pogorszyć  sytuacji  oskarżonego.    

Podstawą  zarzutów  są  względne  przyczyny  odwoławcze.    •   Obraza  przepisów  prawa  materialnego    •   Obraza  przepisów  postępowanioa  pod  warunkiem,  że  mogła  mieć  wpływ  na  rozstrzygnięcie  •   Błąd   w   ustaleniach   faktycznych   przyjętych   za   podstawę   orzeczenia,   ale   pod   warunkiem,   że  

mógł  on  mieć  wpływ  na  treść  orzeczenia  •   Rażąca   niewspółmierność   kary,   środka   karnego   lub   niesłusznego   zastosowania   albo  

niezastosowania  środka  zabezpieczającego  lub  innego  środka  Termin  na  wniesienie  apelacji  –  14  dnia  od  daty  ogłoszenia/doręczenia  wyroku.    

Piotr  Jędrzejewski  

28  

Wyrok   sądu   I   instancji   (potem   mamy   7   dni   na   złożenie   wniosku   o   uzasadnienie   wyroku   –   warunek  konieczny,  bo   jeśli   żadna  ze  stron  go  nie  złoży   to  wyrok   jest  prawomocny).   I  potem  sąd  ma  14  dni  na  sporządzenie  uzasadnienia  (termin  instrukcyjny).  Po  doręczeniu  wyroku  z  uzasadnieniem  strona  ma  14  dni  na  złożenie  apelacji.  Jeśli  nie  złoży  to  po  upływie  14  dni  wyrok  się  uprawomocni.  Natomiast  wyrok  SO  uprawomocnia  się  automatycznie  po  ogłoszeniu.    SO   ma   prawo   do   prowadzenia   postępowania   dowodowego.   Orzeczenia   SO   mają   mieć   charakter  reformatoryjny.  

Reguły  ne  peius  –  SO  nie  może  skazać  oskarżonego,  który  został  uniewinniony  w  I  instancji  lub  co  do  którego  umorzono  postepowanie  lub  warunkowo  je  umorzono.  SO  zawsze  orzeka  wyrokiem.  Wyrok  ten  co  do  zasady  uzasadniony  jest  z  urzędu.    Apelacja   –   bezwzględna   suspensywność   (powoduje   bezwzględne   wstrzymanie   wykonania   wyroku)   i  bezwzględna  dewolutywność  (apelacja  jest  zawsze  rozpoznawana  co  do  meritum  przez  sąd  wyższego  rzędu  nad  tym  który  wydał  zaskarżony  wyrok).    ZAŻALENIE  Wnoszone  jest  od  postanowień,  zarządzeń  oraz  na  bezczynność  organów.  Składamy  w  terminie  7  dni  od  daty  ogłoszenia/doręczenia   postanowienia.   Cechuje   go   względna   suspensywność   (co   do   zasady   nie   wstrzymuje  wykonania,   ale   sąd  może   ją  wstrzymać   z   urzędu   lub   na  wniosek)   i  względna   dewolutywność   (do   zażalenia  może   przychylić   się   sąd   który   je  wydał).  Mogą   je  wnieść   strony,   przedstawiciele   stron   oraz   osoby,   których  postanowienie   bezpośrednio   dot.   Lub   narusza   ich   prawa.   Organ   I   instancji   może   uwzględnić   zażalenie   w  całości   i   sprawa  wtedy   nie   trafia   do   instancji   odwoławczej.   Ale   na   tą   decyzję   przysługuje   zażalenie   stronie  przeciwnej.   Jeżeli   organ   I   instancji   nie   uwzględni   zażalenia   w   całości,   to   przesyła   je   do   II   instancji.  Zażalenie  rozpoznawane  jest  na  posiedzeniu  (strony,  obrońcy  i  pełnomocnicy  mogą  wziąć  w  nim  udział).  Mogą  być   na   nim   przeprowadzane   dowody   na   wniosek   stron   albo   sędziego.   Możliwe   decyzje   w   formie  postanowienia:  

•   Utrzymanie  w  mocy  postanowienia  •   Zmiana  postanowienia  •   Uchylenie  postanowienia  

(takie  same  jak  przy  apelacji)      

Ćwiczenia  24.03.15    

10  kwietnia  –  koło  Nie  obowiązuje  nas  na  zaliczeniu  międzynarodowe.    Wyróżniamy  prawomocność  formalną  i  materialną.    

•   Formalna    o   strona  nie  zaskarży  w  ogóle  orzeczenia  sądu  I  instancji  o   zaskarżenie  jest  niedopuszczalne  z  mocy  ustawy  o   strona  dokonała  cofnięcia  środka  odwoławczego  jeszcze  przed  jego  rozpoznaniem.  o   Organ  II  instancji  utrzymał  w  mocy  wyrok  sądu  I  instancji  

•   Materialna  –  obejmuje  zakaz  prowadzenia  sprawy  po  raz  kolejny  tego  samego  oskarżonego  o  ten  sam  czyn  –  zakaz  (paremia  łacińska)  –ne  bis  in  idem  

 Środki  odwoławcze  nadzwyczajne  –  przysługują  od  decyzji  prawomocnych  –  to  kasacja  oraz  wznowienie  postępowania  zakończonego  prawomocnym  orzeczeniem  sądu.      KASACJA  Do  postępowania  kasacyjnego  stosujemy  odpowiednio  przepisy  dot.  apelacji.  Od  czego  składamy  kasację?    

•   prawomocne  wyroki  sądu  odwoławczego  kończące  sprawę  •   prawomocne  postanowienia  w  przedmiocie  umorzenia  postępowania  i  zastosowania  środków  

zabezpieczających  Uprawnienia  kasacyjne  –  kasację  mogą  wnieść  strony,  z  tym  że  kasacja  na  korzyść  oskarżonego  może  być  wniesiona  tylko  i  wyłącznie  od  wyroku  zasądzającego  bezwzględną  karę  p.w.  bez  warunkowego  jej  zawieszenia.  Natomiast  kasację  na  niekorzyść  można  wnieść  tylko  od  wyroku  uniewinniającego,  umarzającego  post.  z  uwagi  na  znikomą  ssc  albo  umorzenia  w  syt.  gdy  ustawa  stanowi,  że  sprawca  nie  podlega  karze,  albo  umorzenie  z  powodu  niepoczytalności  sprawcy.    Termin  na  wniesienie  co  do  zasady  –  30  dni  od  doręczenia  wyroku  wraz  z  uzasadnieniem.  Musimy  więc  najpierw  złożyć  wniosek  o  doręczenie  wyroku  wraz  z  uzasadnieniem  –  7  dni.  A  następnie  mamy  te  30  dni.  TO  termin  dla  stron,  natomiast  podmioty  takiej  jak  MS,  PG,  RPO  i  RPD  mogą  złożyć  kasację  w  każdym  czasie  –  

Piotr  Jędrzejewski  

29  

niedopuszczalne  jest  jednak  uwzględnienie  kasacji  na  niekorzyść  oskarżonego  wniesionej  po  upływie  6  miesięcy  od  daty  uprawomocnienia  się  wyroku.  Składamy  ją  jako  strona  do  SN  za  pośrednictwem  sądu,  który  wydał  zaskarżony  wyrok  (podmioty  ww.  Składają  ją  do  SN  bezpośrednio).  Musi  być  sporządzona  przez  obrońcę  lub  pełnomocnika  (adwokat,  radca  pr.)  –  adwokat  występujący  we  własnej  sprawie  nie  może  więc  sporządzić  kasacji.  Od  kasacji  należy  uiścić  opłatę  –  jeśli  w  I  instancji  sprawa  była  rozpoznawana  przez  SR  –  450  zł,  a  jeśli  SO  –  750  zł.      Podstawy  kasacyjne  

t   Opieramy  ją  na  bezwzględnych  przyczynach  odwoławczych  –  439    t   rażące  naruszenie  przepisów  prawa  materialnego,  jeżeli  miało  wpływ  na  treść  zapadłego  

rozstrzygnięcia  t   rażące  nar.  przepisów  prawa  procesowego  -­‐‑  ||  -­‐‑    Nie  możemy  wskazywać  w  kasacji  błędnych  ustaleń  faktycznych,  jak  i  niewspółmierności  kary  (chyba,  że  byłaby  ona  rażąca).  

Jeśli  prezes  Sądu  Odwoł.  Przyjmuje  kasację,  to  doręcza  jej  odpis  pozostałym  stronom.  Prokurator  jest  obowiązany  udzielić  odpowiedzi  na  kasację.  Jeśli  Prezes  SO  otrzyma  odp.  Prokuratora  to  wysyła  kasację  wraz  z  odpowiedzią  do  SN.  Prezes  SN  bada  kasację  pod  kątem  wszystkich  wymagań:  jeżeli  jest  niedopuszczalna  –  odmawia  jej  przyjęcia,  jeśli  wniesiona  po  terminie  lub  ma  uchybienia  to  pozostawia  kasację  bez  rozpoznania.  Skład  SN  podczas  rozpoznawania  kasacji  –  jeśli  ustawa  nie  wymaga  wydania  wyroku  (np.  BPO)  –  to  1  sędzia  (chyba,  że  zarządzenie  Prezesa  SN  o  3  sędziach),  a  jeśli  zaskarżono  orzeczenie  SN  to  skład  7-­‐‑osobowy.  SN  rozpoznaje  kasację  na  rozprawie,  a  w  wypadkach  przewidzianych  prze  ustawę  –  na  posiedzeniu  bez  udziału  stron.  SN  rozpoznaje  kasację  w  granicach  zaskarżenia  i  podniesionych  zarzutów,  a  w  szerszym  zakresie  jeśli  mamy  do  czynienia  z  BPO  albo  jeśli  zmienia  na  korzyść  oskarżonego.    Może  pełnomocnik  lub  obrońca  złożyć  też  opinię  prawną,  zgodnie  z  którą  złożenie  kasacji  jest  bezzasadne  –  jeśli  bowiem  jego  kasacja  zostanie  odrzucona  z  powodu  oczywistej  bezzasadności  –  MS  wpisuje  to  do  akt  adwokata.  Jeżeli  strona  wnosi  o  wyznaczenie  obrońcy  do  sformułowania  kasacji  –  termin  się  przedłuża.    Możliwe  orzeczenia  SN  w  przedmiocie  kasacji:  

a)   oddalenie  kasacji  (jeśli  oczywiście  bezzasadna)  b)   uchylenie  zaskarżonego  orzeczenia  w  całości  lub  w  części  i  przekazanie  sprawy  do  ponownego  rozpoznania  c)   uchylenie  zaskarżonego  orzeczenie  i  umorzenie  postępowania  d)   uchylenie  zaskarżonego  orzeczenia  i  uniewinnienie  oskarżonego,  jeśli  skazanie  jest  oczywiście  niesłuszne  Z  chwilą  uchylenia  wyroku  wykonanie  kary  i  środka  karnego  ustaje.    

 Kasacja  nadzwyczajna  Może  być  złożona  przez  3  podmioty:  

1.   Prokuratora  Generalnego  2.   RPO    3.   RPD  –  przy  naruszeniu  dobra  dziecka    4.   MS    

Mogą  one  złożyć  kasację  od  każdego  orzeczenia.  Np.  Od  prawomocnego  wyroku  I  instancji  –  mogą  złożyć  kasację  w  każdym  terminie.  6  m-­‐‑cy  –  po  jego  upływie  od  chwili  wyd.  zaskarżonego  orzeczenia  kasacja  będzie  dopuszczalna.  Nie  są  związane  przymusem  adwokacko-­‐‑radcowskim.  Automatycznie  kasacja  trafia  do  SN.      Gdy  kasacja  wpływa  do  SN  –  sprawdzana  jest  pod  kątem  formalnym  i  opłaty.  Gdy  braki  –  wzywa  w  trybie  art.  120  KPK  do  uzupełnienia  braków  w  ciągu  7  dni.  Jeśli  kasacja  nie  pochodziła  od  oskarżyciela  publicznego  to  odpis  kasacji  doręcza  się  prokuratorowi  i  ma  on  przesłać  odpowiedź  na  kasacje.  I  Kasację  oraz  odpowiedź  na  nią  przesyła  się  do  SN.  Najpierw  sąd  sprawdza,  czy  kasacja  nie  jest  oczywiście  bezzasadna  –  na  posiedzeniu  .  Rozpatruje  to  jednoosobowo  w  formie  postanowienia.  Można  złożyć  też  wniosek  o  wstrzymanie  zaskarżonego  rozstrzygnięcia.  Sn  może  też  stosować  środki  zapobiegawcze  –  np.  wystąpić  o  tymczasowe  aresztowanie.  SN  orzeka  na  rozprawie  –  rozprawa  jest  jawna  -­‐‑  jakie  mogą  zapaść  rozstrzygnięcia  w  przedmiocie  kasacji:  

1)   oddalenie  kasacji  2)   uchylenie  wyroku  w  całości  lub  części  i  przekazujący  sprawę  do  ponownego  rozpoznania  3)   uchylenie  w  całości  lub  części  i  umorzenie  postępowania  4)   uchylenie  zaskarżonego  orzeczenia  w  całości  lub  części  i  uniewinniający  skazanego  5)   wyrok  umarzający  postępowanie  kasacyjne  

SN  uzasadnia  swoje  orzeczenie  z  urzędu  w  terminie  14  dni.    Kasacje  możemy  wnosić  tylko  raz  w  stosunku  do  danego  orzeczenia  w  stosunku  do  danego  skazanego.  Polskie  post.  karne  również  nie  dopuszcza  superkasacji.      Wznowienie  postępowania  –  art.  240  i  nast.    Musi  być  to  orzeczenie  prawomocne.  Musi  dot.  kwestii  głównych,  rozstrzygnięcia  całej  sprawy,  a  nie  kwestii  incydentalnych.  Podstawy  wznowienia:  

Piotr  Jędrzejewski  

30  

=   Podstawy  ex  delicto  –  obligatoryjne  -­‐‑    można  wznowić  na  korzyść  i  niekorzyść  oskarżonego.  

Wznawia  się  postępowanie,  jeśli  pop.  p.  w  zw.  z  postępowaniem,  co  mogło  mieć  wpływ  na  treść  zapadłego  orzeczenia    -­‐‑  muszą  być  spełnione  2  warunki:  

o   Musi  być  ustalony  fakt  pop.  Przestępstwa  w  poprzednim  postępowaniu    o   I  musi  istnieć  związek  między  pop.  Przestępstwem  a  treścią  orzeczenia  

Fakt  jego  popełnienia  musi  być  ustalony  prawomocnym  wyrokiem  skazującym.  =   Podstawy  de  novis  –  obligatoryjne  -­‐‑  tylko  na  korzyść  oskarżonego  -­‐‑  po  wydaniu  orzeczenia  pojawiają  

się  nowe  fakty  lub  dowody,  które  wskazują  że:  o   skazany  nie  pop.  cz.  z.    

§   czyn  nie  stanowi  p.    §   Sprawca  (czyn)  nie  podlega  karze  

o   skazano  go  na  przestępstwo  zagrożone  karą  surowszą  albo  nie  uwzględniono  okoliczności  decydujących  o  nadzwyczajnym  złagodzeniu  kary  lub  błednie  ją  nadzywczajnie  obostrzono  

o   umorzono  postępowanie  lub  warunkowo  umorzono  postępowanie  mimo  że  nie  popełnił  czynu  w  ogóle  

=   wznowienie  tylko  na  korzyść  -­‐‑  obligatoryjne:  o   wtedy,  gdy  orzeczenie  zostało  oparte  o  przepis  prawa,  który  następnie  w  wyniku  orzeczenia  TK  

został  uznany  za  niezgodny  z  K  RP,  RUM  lub  ustawą    o   gdy  wynika  to  z  rozstrzygnięcia  organu  międzynarodowego,  który  działa  na  mocy  umowy  

podpisanej  i  ratyfikowanej  przez  RP    =   fakultatywne  wznowienie  na  niekorzyść  

o   w  st.  do  osoby  została  zast.  instytucji  małego  świadka  koronnego  i  następnie  ta  osoba  nie  potwierdziła  w  post.  karnym  ujawnionych  przez  siebie  informacji  

o   zastosowanie  umorzenia  absorpcyjnego  –  11  §  3  KPK.    =   jeżeli  post.  w  stosunku  do  skazanego  zostało  zakończone  bez  jego  wiedzy  bez  jego  winy  (nie  dopuszczono  

jego  do  udziału,  nie  dopuszczono  obrońcy,  nie  doręczono  skutecznie)  to  w  terminie  …  może  złożyć  wniosek  o  wznowienie  

Wszczęcie  postępowania  o  wznowienie:  o   na  wniosek  strony  lub  z  urzędu  (jeśli  skazany  nie  żyje  –  to  także  osoba  mu  najbliższa)  o   jeżeli  wniosek  nie  pochodzi  od  prokuratora  powinien  być  sporządzony  i  podpisany  przez  obrońcę  albo  

pełnomocnika  (przymus  adwokacko  -­‐‑  radcowski).  Wniosek  musi  zawierać:  o   podstawę  do  wznowienia  i  uprawdopodobnienie,  że  to  rozstrzygnięcie  wpłynęło  na  treść  

poprzednio  wydanego  wyroku  Może  być  on  cofnięty  aż  do  momentu  wydania  orzeczenia  przez  sąd  w  przedmiocie  wznowienia.  Sąd  może  sprawdzić  okoliczności  faktyczne  (sam  albo  wyznaczyć  kogoś  ze  swojego  składu).    

Gdy  pokrzywdzony  zmarł  –  można  złożyć  też  wniosek  o  wznowienie,  akt  łaski,  zatarcie  skazania,  wtedy  też  można  składać  skutecznie  wniosek  o  wznowienie.    Wniosek  –  przymus  adwokacko-­‐‑radcowski.  Musimy  wykazać  interes  prawny  w  złożeniu  wniosku  (wykazać  gravamen).  Wnosimy  do  sądu  wł.  do  jego  rozpoznania  –  gdy  sprawę  rozstrzygał  SR  –  to  do  SO,  a  jeśli  SO  –  to  do  SA,  a  jeśli  SN  –  to  do  SN..    Co  do  zasady  o  wznowieniu  rozstrzyga  się  na  posiedzeniu  bez  udziału  stron  3  osobowo  –  skład  bada,  czy  przycyzny  miały  miejsce  i  czy  należy  wznowić  postepowanie  –  nie  orzeka  więc  merytorycznie.  Jedyne  orzeczenie  merytoryczne,  które  może  tu  zapaść  to  orzeczenie  uniewinniające,  jeśli  dojdzie  do  wniosku,  że  skazanie  było  oczywiście  niesłuszne.    Możliwe  rozstrzygnięcia  w  przedmiocie  wznowienia:  I.pozostawienie  wniosku  bez  rozpoznania  (np.  Gdy  złożyła  go  osoba  nieuprawniona)  –  postanowienie  

zaskarżalne  (oprócz  postanowień  SA  lub  SN)  II.  oddalenie  wniosku  –  sąd  stwierdza,  że  nie  ma  podstaw  do  wznowienia  –  zaskarżalne  postanowienie  III.  orzeczenie  o  wznowieniu:  

a.   uchylenie  orzeczenie  i  przekazanie  sprawy  do  ponownego  rozpoznania  (brak  tutaj  środka  odwoławczego),  albo  

b.   uchylenie  orzeczenie  i  uniewinnienie  skazanego,  gdy  skazanie  było  oczywiście  niesłuszne  lub  umorzenie  postępowania  –  na  te  ostatnie  decyzje  przysługuje  apelacja,  z  wyjątkiem,  gdy  wyrok  wydał  SN.    

 Zaliczenie   –   kazusy,   4   pytania   opisowe   (1   dotyczy   zagadnień   wstępnych   do   środków   zapobiegawczych,   2  pytanie   to   środki   zapobiegawcze,   środki   przygotowawcze,   3   pytanie   to   postepowanie   sądowe,   4   pytanie   to  dalsze  części  kodeksu).    

Postępowanie  po  uprawomocnieniu  się  orzeczenia    

 

Piotr  Jędrzejewski  

31  

PODJĘCIE  POSTĘPOWANIA  WARUNKOWO  UMORZONEGO  

 O  podjęciu  postępowania  warunkowo  umorzonego  orzeka  sąd  na  wniosek:  oskarżyciela,  pokrzywdzonego  lub  sądowego  kuratora  zawodowego  albo  z  urzędu.  Tym  sądem  jest  sąd  I  instancji  właściwy  do  rozpoznania  sprawy.      Sąd  orzeka  na  posiedzeniu,  w  którym  mogą  wziąć  udział  prokurator,  oskarżony  i  jego  obrońca  oraz  pokrzywdzony  i  jego  pełnomocnik.  Na  decyzje  o  podjęciu/niepodjęciu  postępowania  przysługuje  

zażalenie.      

ODSZKODOWANIE  ZA  NIESŁUSZNE  SKAZANIE,  TYMCZASOWE  ARESZTOWANIE  LUB  ZATRZYMANIE,                                                                      A  TAKŻE  ZA  NIESŁUSZNE  ZASTOSOWANIE  ŚRODKA  PRZYMUSU  

 Podstawą  ubiegania  się  o  to  odszkodowanie  jest  wykonanie  w  całości  albo  w  części  kary  albo  niesłuszne  aresztowanie  lub  zatrzymanie  albo  zastosowanie  środka  przymusu.  Fakt  niesłusznego  zastosowania  tych  środków  powinien  być  stwierdzony  albo  w  orzeczeniu  wydanym  w  trybie  kasacji  albo  orzeczeniem  o  wznowieniu  postępowania.    Komu  nie  przysługuje  odszkodowanie?  Osobie,  która  złożyła  fałszywe  zawiadomienie  o  przestępstwie  czy  złożyła  fałszywe  wyjaśnienia  i  spowodowała  tym  niekorzystną  reakcję  organów  ścigania.      Celem  odszkodowania  jest  wyrównanie  szkody  spowodowanej  wykonaniem  w  całości  lub  w  części  kar                                                  lub  środków.  Zasądzenie  odszkodowania  następuje  na  wniosek  poszkodowanego  i  osoby,  wobec  której  zastosowano  środek  zabezpieczający.    O  odszkodowaniu  orzeka  Sąd  Okręgowy  (w  składzie  1  sędzia  i  2  ławników),  w  którego  okręgu  wydano  orzeczenie  w  I  instancji.  SO  orzeka  wyrokiem  na  rozprawie  i  na  ten  wyrok  przysługuje  apelacja.    Termin  przedawnienia  roszczenia  o  odszkodowanie  i  zadośćuczynienia  wynosi  3  lata.      

UŁASKAWIENIE  Proces  o  ułaskawienie  –  jest  to  indywidualny  akt  łaski  stosowany  przez  Prezydenta  RP.  Kodeks  przewiduje  2  rodzaje  procesu  o  ułaskawienie:  1.   Postępowanie  na  wniosek.  Może  go  złożyć:  

�   skazany,  �   osoba  uprawniona  do  składania  na  jego  korzyść  środków  odwoławczych,  �   krewni  w  linii  prostej,  �   przysposabiający  lub  przysposobiony,  �   rodzeństwo,  �   małżonek  i  osoba  pozostające  ze  skazanym  we  wspólnym  pożyciu,  

Od  tego  wniosku  można  w  każdym  czasie  odstąpić.  Jeśli  się  okaże,  że  prośba  została  złożona  przez  osobę  nieuprawnioną  albo  że  jest  niedopuszczalna  z  mocy  ustawy  to  sąd  pozostawia  ją  bez  rozpoznania.  Wniosek  taki  składa  się  do  sądu,  który  wydał  wyrok  w  I  instancji.  Sąd  orzeka  w  takim  samym  składzie,  w  jakim  wydał  wyrok.  Sąd  bierze  pod  uwagę  m.in.  zachowanie  się  skazanego  po  wydaniu  wyroku,  jego  stan  zdrowia,                            warunki  rodzinne,  czy  skazany  naprawił  szkodę  popełnioną  przestępstwem.  Dopiero  po  upływie  roku  można  złożyć  ponowny  wniosek  o  ułaskawienie.    Jeżeli  sąd  I  instancji  przychyli  się  do  prośby  o  ułaskawienie  i  tylko  on  w  sprawie  orzekał  –  przesyła  akta  sprawy  wraz  z  prośbą  o  ułaskawienie  Prokuratora  Generalnego.  Jeżeli  orzekały  dwa  sądy  różnych  instancji  to  sąd  I  instancji  przesyła  akta  sprawy  wraz  ze  swoją  opinią  do  sądu                    II  instancji  i  on  pozostawia  tę  prośbę  bez  dalszego  biegu,  jeśli  wcześniej  sąd  I  instancji  tak  jak  sąd  II  instancji  wydał  opinię  negatywną.  A  jeśli  sąd  II  instancji  przychyli  się  do  prośby  to  przestawia  sprawę  Prokuratorowi  Generalnemu.  Prokurator  Generalny  musi  przedstawić  prośbę  Prezydentowi,  jeżeli  chociaż  jeden  sąd  przychyli  się  do  niej.                                        A  jeżeli  obie  opinie  były  negatywne  to  Prokurator  Generalny  i  tak  może  z  własnej  inicjatywy  przedstawić  sprawę  Prezydentowi.    Prośba  o  ułaskawienie  może  być  skierowana  bezpośrednio  do  Prezydenta,  wtedy  Prezydent  przekazuje  ją  do  PG,  który  może  przekazać  sprawę  do  sądu  albo  działać  sam.    

2.   Postępowanie  wszczęte  z  urzędu  przez  Prokuratora  Generalnego.  Może  on  żądać  przedstawienia  sobie  akt  sprawy  z  opiniami  sądów  albo  przedstawić  akta  Prezydentowi  bez  zwracania  się  o  opinie.      

WYROK  ŁĄCZNY  

Piotr  Jędrzejewski  

32  

Wyrok  łączny  wydaje  sąd  z  urzędu  lub  na  wniosek  skazanego  albo  prokuratora.  Co  do  zasady  wyrok  łączny  wydaje  sąd,  który  wydał  ostatni  wyrok  skazujący  w  I  instancji  –  jeśli  orzekały  sądy  równorzędne.  Jeżeli  orzekały  sądy  różnego  rzędu  –  wyrok  łączny  wydaje  sąd  wyższego  rzędu.  W  razie  zbiegu  wyroków  sądu  powszechnego    i  szczególnego  –  wyrok  wydaje  ten  sąd,  który  wymierzył  surowszą  karę.    Sąd  może  zwrócić  się  opinię  do  tego  zakładu  karnego,  w  którym  skazany  karę  odbywa/odbywał  i  zakład  ten  wyda  opinię  o  jego  zachowaniu  w  okresie  odbywania  kary,  informacje  o  warunkach  rodzinnych,  majątkowych,  stanie  zdrowia  i  w  jakim  zakresie  wyrok  został  już  wykonany.    Wyrok  łączny  wydawany  jest  na  rozprawie.  Skazany  nie  musi  stawić  się  na  niej  osobiście,  chyba  że  sąd  

postanowi  inaczej.  Rozprawa  przebiega  tak  jak  w  postępowaniu  zwyczajnym  przed  sądem  I  instancji.  Jeśli  strony  są  obecne    na  rozprawie  to  mogą  składać  oświadczenia  i  wnioski  dowodowe.  Po  uprawomocnieniu  się  wyroku  łącznego  skazany  zaczyna  odbywać  tę  karę,  którą  wymierzono  mu  w  wyroku  łącznym.  Jeżeli  po  uprawomocnieniu  się  wyroku  łącznego  okazało  się,  że  są  jeszcze  inne  kary  to  wyroku  się  nie  uchyla,  tylko  przyjmuje  się,  że  ten  wyrok  nie  obowiązuje  i  sąd  wydaje  nowy  wyrok  łączny.