Посебни услови за осигурување посеви и плодови

2

Посебни услови за осигурување посеви и плодови 01.11.2017

POSEBNI USLOVI ZA OSIGURUVAWE NA

TUTUNOT SO PROCENA VO ZELENA SOSTOJBA

I NADOMESTOK NA ZAGUBA SO KVALITET I

KVANTITET

Oddelni izrazi vo ovie Uslovi gi imaat ovie

zna~ewa:

1. "OTKUPUVA^" - pretprijatie koe go dogovara

proizvodstvoto na tutunot, vr{i otkup na

suroviot nefermetiran tutun vo list, moè

da ja presmetuva i naplatuva premijata pri

otkup i ja ispra}a na osiguruva~ot.

2. "DOGOVOR" - pismen akt so koj se reguliraat

odnosite pome|u osiguruva~ot i dogovoruva~ot

na osiguruvaweto, kako i odnosite osiguruva~

i dogovoruva~ so osigurenikot, t.e.

osigurenikot so dogovoruva~ot i

osiguruva~ot.

3. "MERILA ZA KLASIFIKACIJA NA TUTUNOT"

- propis vrz osnova na koj se vr{i otkup na

suroviot nefermetiran tutun vo list po

kvalitetni svojstva za sekoj tip i sorta tutun.

4. "INSERCIJA" - (berba, raka i sl.) - zbir na

tutunovi lisja so isti kvalitetni svojstva, na

strakot na tutunot, vo odnos na celokupnata

berba na strakot (podbir, nadpodbir, "dolen

sreden", prav sreden", "goren sreden", kaj

aromati~nite sorti "kovalama", "podvrv" i

"vrv".

5. "IDEALNA KLASA" - najvisok kvalitet na

tutunovi lisja vo koja moè edna insercija od

tutunovite lisja da bide otkupena, a spored

propisite na merilata za klasifikacija na

tutunovite lisja vo surova sostojba.

6. "VREDNOST NA KLASITE" - propi{ana ili

dogovorena cena pome|u proizvoditelot na

tutun i dogovoruva~ot za 1 kgr. surov

nefermentiran tutunov list po klasi.

7. "VREDNOSEN KOEFICIENT" - poedine~na i

kumulativna vrednost na sekoj poedini~en

tutunov list, zavisno od insercijata na koja i

pripa|a, kako za neo{teteniot taka i za

o{teteniot tutunov list.

8. "TABLICA" - zbir na vrednosni koeficienti

za neo{teteniot list za sekoj tip ili sorta na

osigureniot tutun.

PREDMET NA OSIGURUVAWE, POÊTOK I

PRESTANOK NA OBVRSKITE NA

OSIGURUVAÔT

^len 1

(1) Predmet na osiguruvaweto po Posebnite

ulovi e kulturata tutun. Kaj tutunot so

osiguruvawe se opfa}a listot.

(2) Obvrskata na osiguruva~ot za nadomestok za

{teti po~nuva i trae:

1. Za {teti od grad - od denot na

rasaduvawe na tutunot pa do

zavr{uvaweto na berbata, a najdocna

do 30 septemvri od proizvodnata

godina.

2. Za {teti od poàr od denot na

rasaduvawe na tutunot pa do

predavawe na suroviot tutun vo otkup

od soodvetnata rekolta, osven za

tutunite koi se su{at vo su{ilnici

so ve{ta~ko zagrevawe, kade rizikot

ne e pokrien so osiguruvawe dodeka e

vo takvata su{ilnica.

OPASNOSTI (RIZICI) OPFATENI SO

OSIGURUVAWE

^len 2

(1) Osiguruva~ot e vo obvrska da gi nadomesti

{tetite predizvikani so uni{tuvawe na

osigureniot tutun vo list od rizikot grad i

udar na grom, a do kolku e dogovoren i rizikot

poplava prosledena so grad za seto vreme

dodeka tutunot e neobran na tutuni{teto, a za

{tetite od poàr, do predavawe na suroviot

tutun vo otkup od soodvetnata berba.

3


(2) Osiguruva~ot ne e vo obvrska za {tetite

nastanati od opasnostite - rizicite koi ne se

navedeni vo stav (1) od ovoj ~len vo Posebnite

ulovi, kako ni za {tetite od rastitelni

bolesti i {tetnici.

OBEM NA OBVRSKI ZA NADOMESTOK NA

[TETI

^len 3

(1) Za {tetite nastanati so o{tetuvawe ili

uni{tuvawe na osigureniot tutun od rizicite

od ~len 2 od ovie Uslovi, osiguruva~ot e vo

obvrska da gi nadomesti {tetite vo zaguba vo

koli~estvo - kvantitet, kako i {tetite

pretrpeni poradi zaguba vo kvalitet.

PRESMETKA I PLA]AWE NA PREMIJATA

^len 4

Premijata se presmetuva i naplatuva:

(1) Kaj poedine~nite osiguruvawa od odnapred

utvrdenite vrednosti na tutunot (suma na

osiguruvawe), so primena na premiskite

stapki od tarifna grupa 1, a spored klasata

na opasnost vo koja e raspredeleno mestoto,

odnosno katastarskata op{tina od rizikot

grad. Premijata se pla}a celosno odnapred

ili najmnogu vo dve rati, so toa {to prvata

rata se pla}a pri sklu~uvawe na

osiguruvaweto, a vtorata najdocna do 30

noemvri vo tekovnata godina.

(2) Kaj masovnoto osiguruvawe na proizvodstvo

na tutun premijata se presmetuva:

- Dokolku ne e poinaku dogovoreno, pri

otkupot na suroviot tutun vo list.

- Vo polisata spored dogovorenite

parametri vo istata.

Koga premijata se presmetuva pri otkup,

otkupuva~ot na tutunot vr{i presmetka i ja

naplatuva premijata od vkupnata vrednost na

otkupeniot tutun od sekoj poedine~en osigurenik

proizvoditel na tutun koj se proiznel za

osiguruvawe.

- otkupuva~ot na tutun e dolèn

naplatenata premija od osigurenikot -

proizvoditelot na tutun da ja uplati

na osiguruva~ot najkasno do 20-ti vo

mesecot za site otkupeni koli~estva

na tutun vo minatiot mesec;

- poslednata uplata e 20 dena po

zavr{uvaweto na otkupot na tutunot na

soodvetnoto podra~je;

- so potpi{uvaweto na aneks kon

dogovorot za delovno-tehni~ka

sorabotka so rabotnite organizacii za

otkup i obrabotka na tutun se regulira

pra{aweto za pla}awe na zadrànata

premija od tutunoproizvoditelot.

Sopstvenoto proizvodstvo na tutun kaj pravnite

lica se osiguruva po istite uslovi kako i

proizvodstvoto na tutunot na individualnite

proizvoditeli na toa podra~je.

(3) Osiguruva~ot i otkupuva~ot se dol`ni vo rok

od 15 dena po zavr{uvaweto na otkupot na

tutunot da napravat zapisnik za kone~na

presmetka od uvidot vo glavnata kniga za

otkupot, za vkupnoto koli~estvo i vkupnata

vrednost na otkupeniot tutun i naplatenata

premija od proizvoditelite od osigurenata

berba po sorti-tipovi na tutun.

(4) Pri presmetka i likvidacija na delumnite i

totalnite {teti kaj masovnite osiguruvawa,

koga premijata se presmetuva od vrednosta na

otkupeniot tutun osiguruva~ot presmetuva i

naplatuva soodvetnata premija od iznosot na

{tetata.

OBVRSKI NA OSIGURENIKOT PO

NASTANUVAWETO NA OSIGURENIOT SLUÂJ -

RIZIK

^len 5

(1) Po nastanuvaweto na osigureniot slu~aj,

osigurenikot e dolèn vedna{, a najdocna vo

srok od tri dena pismeno da ja prijavi

nastanatata {teta na osiguruva~ot, a kaj

masovnite osiguruvawa najdocna vo srok od

dva dena, na pretstavnikot na otkupuva~ot,

reonskiot instruktor dokolku poinaku ne se

dogovori.

4


Nastanatata {teta od poàr na tutunot,

osigurenikot e dolèn vedna{ da ja prijavi i na

najbliskiot organ na MVR.

(2) Proizvoditelot na tutun e dolèn vedna{ po

nastanuvaweto na osigureniot slu~aj da

prezeme potrebni merki da se spre~i

zgolemuvawe na {tetata. Ako osigurenikot

ne gi prezeme ovie merki ne mu se

nadomestuva onoj del od {tetata koj pri toa

nastanal.

(3) Ako nekoja insercija vo momentot na

o{tetuvaweto se nao|a vo faza na tehni~ka

zrelost osigurenikot e dolèn i pred

procenata na {tetata da pristapi kon berba

na taa insercija ili del od insercijata, a so

cel tehni~ki zreliot list da ne prezree i gi

izgubi kvalitetnite svojstva. Vo takov i

drugi sporni slu~ai osigurenikot e dolèn

kako primeroci za procena da ostavi po dva

reda vo sredinata na parcelata isto taka na

dolniot i gorniot del od parcelata.

UTVRDUVAWE I PROCENA NA [TETATA

^len 6

(1) Osiguruva~ot e dolèn po priemot na

prijavata na {tetata da pristapi kon

utvrduvawe i procena na {tetata.

Utvrduvaweto i procenata se vr{i na niva

(tutuni{te), a vo slu~aj na {teti od poàr,

na mestoto kade tutunot se nao|al vo

momentot na poàrot.

(2) Utvrduvaweto i procenata na {tetata gi

vr{at osiguruva~ot i osigurenikot.

Osigurenikot moè da ovlasti i drugi lica

da go zastapuvaat vo procenata.

Procenata moè da se vr{i i po pat na komisija

vo sostav: izbran prestavnik od mestoto na

Zdruènie na tutunoproizvoditeli ili

dogovoruva~ na osiguruvaweto i osiguruva~.

Rezultatite od procenata se vnesuvaat vo

zapisnikot za procena na {teti.

(3) Osiguruva~ot e dolèn za vremeto na

vr{ewe na procenata da gi izvesti

osigurenicite na najpogoden na~in, zaradi

nivno u~estvo vo procena na {tetata.

Osigurenikot e dolèn na pokana od pretstavnik

na osiguruva~ot da izleze na teren zaradi

procena na {tetata. Vo slu~aj osigurenikot ili

negoviot pretstavnik da ne se javi na pokanata da

prisustvuva na procenata na {tetata, istata }e se

obavi vo prisustvo na nezavisen ve{tak ili

stru~no lice.

(4) Koga }e se utvrdi deka nastanal osiguren

slu~aj se pristapuva na procena i se

utvrduvaat:

A. KAJ [TETITE OD GRAD

1. Prezime i ime na osigurenikot i broj na

dogovorot za proizvodstvo na tutun za

soodvetnata berba.

2. Naziv na parcelata.

3. Sorta - tip na tutunot koj e o{teten.

4. Povr{ina pod tutun.

5. Vkupniot broj na zdravi strakovi na

parcelata pred nastanuvawe na

osigureniot slu~aj.

6. Broj na zdravite strakovi.

7. Broj na totalno uni{tenite strakovi od

nastanatiot rizik so opredeluvawe da

moàt da se presadat (so ili bez

preoruvawe) ili ne moàt da se presadat

zavisno od vremenskite priliki,

prikladnosta na zemji{teto, periodot vo

koj nastanal osigureniot rizik,

komisijata odlu~uva i dava pismen nalog

vo samiot zapisnik za presaduvawe na

totalno uni{tenite strakovi.

8. Broj na strakovite na koi lisjata se

delumno o{teteni od osigureniot rizik

(mehani~ki o{tetena).

9. Prose~na zaguba na lisnata povr{ina

mehani~ka o{tetenost na delumno

o{teteni listovi izrazena vo procenti

koja se utvrduva vrz osnova na brojot na

razvienite listovi do posledniot

o{teten list.

- prose~en broj na potpolno

(totalno) o{teteni listovi vo

5


strak na delumno o{tetenite

strakovi;

Ako nastane {teta vo razvojot na tutunoviot

strak, koga ne e izvr{ena berba na nitu eden list

i ne se uni{teni vegetativnite pupki, a zagubata

na lisnata povr{ina iznesuva za "Prilep", "Jaka",

"Xebel", "Otqa" i "Virxinija" preku 60,0% i

"Berlej" preku 65,0%, takvata {teta se smeta za

totalna i toa samo za prose~niot broj na razvieni

listovi do nastanuvawe na {tetata.

Pri utvrduvawe na zagubata na lisnata povr{ina

totalno o{teten list se smeta onoj list koj e

mehani~ki o{teten za "Prilep", "Jaka", "Xebel",

"Otqa" i "Virxinija" preku 60,0% i "Berlej"

preku 65,0% kako i listot ~ij glaven nerv e

prekr{en vo prvata tretina od dolìnata,

smetaj}i od mestoto na spojuvawe kon vrvot na

listot, ako listot e vo tehni~ka zrelost, se

ocenuva spored stepenot na o{tetuvaweto i

otkinat list.

10. Brojot na razvienite listovi se utvrduva

so broewe na listovite ozdola (od

zemjata) nagore do posledniot o{teten

list. Obranite listovi pred

nastanuvaweto na osigureniot rizik, se

vklu~uvaat vo brojot na razvienite

listovi vrz osnova na luznite na

steblenceto vo momentot na procenata na

{tetata.

11. Prose~niot broj na obrani listovi do

nastanuvaweto na osigureniot rizik.

Ako pri procenata se utvrdi deka pred

nastanuvaweto na osigureniot slu~aj izvesen broj

listovi od edna ili pove}e insercii bil tehni~ki

zrel i ako takvite listovi, od bilo koi pri~ini

ne se obrani, tie pri utvrduvawe na prose~niot

broj na obrani listovi se smetaat kako obrani

listovi.

12. Brojot na uni{tenite ili o{teteni

strakovi od grad, i o{teteni od rizicite

koi ne se opfateni so osiguruvaweto na

primer: rastitelni bolesti (mozaik,

àbino oko, plamenica na tutunot, viroza

i dr.); od {tetnici (tripsi, skakulci, siv

crv i dr.): od mehani~ki o{tetuvawa

(veter, ~akal i dr.).

Kaj delumnite {teti stepenot na degradacija na

kvalitetot na tutunoviot list od gorenavedenite

mani i o{tetuvawa, se izrazuva vo stepeni i toa:

I STEPEN - Nezna~itelni o{tetuvawa koi

pri procenata se

zanemaruvaat.

II STEPEN - Sredni o{tetuvawa koi

opfa}aat 1/3 od lisnata

povr{ina. Vo zapisnikot za

procena se vpi{uva koi mani

i o{tetuvawa so

nazna~uvawe za

"sredni o{tetuvawa na

lisjata".

III STEPEN - Jaki o{tetuvawa koi opfa}aat

preku 1/3 lisna povr{ina, no

najmnogu 2/3 lisna povr{ina.

Vo zapisnikot za procena se

vpi{uva koi se manite i koi

o{tetuvawa so naznaka "jako

o{tetuvawe"

IV STEPEN - Jaki o{tetuvawa koi ja

opfa}aat celata lisna

povr{ina. Vakvite lisja so

procena se smetaat

neo{teteni. Vo zapisnikot

za procena se vpi{uva koi se

manite i o{tetuvawata so

naznaka: "lisjata nemaat

upotrebna vrednost".

V STEPEN - 1 - Jako o{tetuvawe na

lisnata povr{ina kaj

sitnolisnite i

krupnolisnite tutuni

predizvikani so dejstvata na

gradot proprateni so luwa,

veter koi se dviàt od

35,1% do 60%, odnosno 65%

i ovi o{tetuvawa taka se

iskaùvaat vo zapisnikot za

procena.

6


2 - Ako kaj o{tetuvawata od

to~ka 1) intenzitetot na

o{tetuvawe od veter od

luwa e pogolem od

intenzitetot na

o{tetuvawata od grad,

takvite o{tetuvawa se

iskaùvaat vo zapisnikot za

procena: "luwa so grad".

3 - Pri procena na {teta,

utvrdeniot stepen na

o{tetuvawe od rizicite od

to~ka 12 od ovie posebni

uslovi, zadolìtelno se

vnesuva vo zapisnikot za

procena na {teta.

Vo site nabroeni slu~ai ako tutunoviot list ne e

mehani~ki o{teten od grad, tuku od drugi

pri~initeli koi ne se opfateni so osiguruvawe,

pri procena se smetaat zdravi lisja. Ako

tutunoviot list delumno e o{teten od grad, a

delumno od spomnatite pri~initeli se utvrduva

procentot na o{tetuvawe od grad, so toa {to vo

zapisnikot se utvrduva vidot na drugite

o{tetuvawa i toa se izrazuva vo stepeni.

Ako presadeniot tutun ne uspee pri okolnostite

na koi osigurenikot ne moèl da vlijae,

osigurenikot e dolèn so potvrda od rabotnata

organizacija so koja sklu~il dogovor za

proizvodstvo, toa da go prijavi na osiguruva~ot

najdocna do 20 juli. Po vakvata prijava se vr{i

pregled na sostojbata na presadenite strakovi na

samoto mesto.

B. KAJ [TETITE OD PO@AR

Vo zapisnikot za procena na {teti se vnesuvaat

slednite podatoci:

1. Data i pri~ina na poàrot,

2. Prezime i ime na proizvoditelot na tutun

i broj na dogovorot za sadewe na tutun

sklu~en so rabotnata organizacija za

otkup na tutun,

3. Sorta - tip na tutunot,

4. Opis na sostojbata na tutunot pred

poàrot,

5. Mestoto kade tutunot bil smesten,

6. Koli~estvoto na tutunot so koe

proizvoditelot e zadolèn kaj AD za

otkup,

7. Koli~estvoto na eventualniot spasen

tutun vo o{tetena sostojba i procentot na

namalenata vrednost na spaseniot tutun,

8. Koli~estvoto na izgoreniot tutun.

Ako tutunoviot list ne bide predaden na

dogovoruva~ot na proizvodstvoto na soodvetnata

berba vo srok od 10 dena po zavr{uvaweto na

otkupot vo toa mesto obvrskata na osiguruva~ot za

nadomestok na {teta prestanuva po istek na 10-

tiot den vo 24 ~asot od denot koga otkupot po

dogovor so dogovoruva~ot na proizvodstvoto e

zavr{en vo toa mesto, pa po toa {tetite od poàr

ne se nadomestuvaat.

V. VE[TAÊWE

(1) Se sproveduva vo smisla na odredbite od

~len 22 od Op{tite uslovi za osiguruvawe na

posevi i plodovi.

(2) Vo ve{ta~eweto u~estvuva ve{to lice na

osigurenikot, osiguruva~ot i zdruènieto

(dogovara~ na osiguruvaweto).

PRESMETKA NA [TETATA

^len 7

(1) Presmetka na {tetata se vr{i vrz osnova na

podatocite od zapisnikot za procena na

{teti i tablicata za vrednosni

koeficienti zavisno od: prose~niot

prinos, gram po eden strak tutun, cena na

tutunot po eden kilogram po tipovi na tutun,

odnosno dogovoreni vo polisata.

(2) Tablicite za vrednosni koeficienti se

izrabotuvaat za sekoj tip - sorta tutun vrz

baza na realniot uspeh na insercijata po

merilata za klasifikacija na tutunot, vrz

osnova na prosekot na realnite klasi

ostvareni vo otkup na tutunot od

soodvetnata godina, za potesnite i

po{irokite proizvodni podra~ja, kako i vrz

osnova na slednite elementi:

7


- Broj na insercii na tutunot na strak,

- Prose~niot broj na listovi po strak

zavisno od tipot sorta na tutunot,

- Teìnskoto u~estvo na insercijata vo

100 gr. tutun (ili vkupnata teìna na

strakot).

(3) Vistinskata (stvarnata) vrednost na tutunot

za nadomestok na {teta se utvrduva i toa:

- Za na~inot na osiguruvawe po koj

premijata se presmetuva od otkupeniot

tutun, vrz osnova na brojot na

uni{tenite ili delumno o{tetenite

strakovi, od prose~niot trigodi{en

prinos po eden strak i prose~nata

cena po eden kilogram ostvaren vo

otkupot za soodvetnata berba vo

proizvodnoto podra~je, za AD za otkup

koe otkupuva tutun, dokolku ne e

poinaku dogovoreno.

- Za na~inot na osiguruvawe po koj

premijata se presmetuva od

dogovorenata suma na osiguruvawe vrz

osnova na dogovoreniot rod i

dogovorenata cena po eden kilogram

zavisno od sortata i tipot na tutunot.

(4) Presmetkata na {tetata se vr{i zavisno od

vidot na o{tetuvawe i toa:

A. KAJ TOTALNITE [TETI

(1) Koga na mesto na uni{tenite strakovi e

mo`no da se izvr{i povtorno rasaduvawe na

tutunovite strakovi, presmetkata se vr{i i

{tetata se isplatuva vo visina na

napravenite tro{oci za povtorno

rasaduvawe (vrednost na rasadot, tro{ocite

za rasaduvawe, tro{ocite za orawe so

branewe, markirawe, polevawe i prvo

odnosno vtoro pra{awe, dokolku bilo

izvr{eno), a spored mesnite ceni vo mestoto

na nastanuvawe na {tetata odnosno AD za

otkup koi dogovorile proizvodstvo ili od

nadle`niot Institut za tutun.

Tro{ocite za povtorno rasaduvawe se

nadomestuvaat najmnogu do 20% od vrednosta na

uni{tenite strakovi.

Dokolku presadenite tutunovi strakovi ne

uspeale, na osigurenikot mu se nadomestuva

razlikata pome|u isplateniot nadomestok za

napravenite tro{oci za presaduvawe i visinata

na nadomestokot za totalni {teti, po dobivawe

potvrda soglasno ~len 6.

(2) Koga na mestoto na uni{tenite strakovi ne

moè da se izvr{i presaduvawe poradi

nemawe na tutunov rasad, ili poradi

nepovolni vremenski uslovi, kako i koga

tutunovite strakovi se uni{teni po

povtornoto rasaduvawe, a pred

nastanuvaweto na osigureniot rizik, nema

brano tutun, nadomestokot se presmetuva od

vrednosta na uni{tenite strakovi, so toa

{to se odbiva na ime ne izvr{eni raboti i

toa: za orientalski i poluorientalski

tipovi na tutun 50% za krupnolisni tutuni

koi se otkupuvaat vo zelena sostojba 35%, za

krupnolisni tutuni koi se otkupuvaat vo suva

sostojba 63%.

(3) Koga tutunovite strakovi se uni{teni a pred

nastanuvaweto na osigureniot rizik e

izvr{eno berewe na izvesen broj na listovi,

od stvarnata vrednost na uni{tenite

strakovi se odbiva vrednosta na obranite

zdravi listovi, spored tablicata za

soodvetniot tip - sorta tutun.

Od taka dobienata razlika se odbiva na ime

neizvr{eni raboti i toa: za orientalski i

poluorientalski tipovi na tutun 50%, za

krupnolisni tutuni koi se otkupuvaat vo zelena

sostojba 35%, za krupnolisni tutuni koi se

otkupuvaat vo suva sostojba 63%.

(4) O{tetuvawata na tutunovite listovi za

tipovite na tutun "Prilep", "Jaka", "Xebel",

"Otqa" i "Virxinija" preku 60% i za

"Berlej" preku 65,0%, vo slu~aite koga ne e

uni{tena vegetativnata pupka, a pred

nastanuvaweto na osigureniot rizik, nema

brano tutun, takvata {teta se presmetuva

kako totalna {teta taka {to za brojot na

totalno uni{tenite listovi se iznao|a

vrednost so primena na vrednosniot

koeficient za zdravi listovi pa od ovaa

8


vrednost se odbiva na ime ne izvr{eni

raboti i toa: za orientalski i

poluorientalski tipovi na tutun 50%, za

krupnolisni tutuni koi se otkupuvaat vo

zelena sostojba 35%, za krupnolisni tutuni

koi se otkupuvaat vo suva sostojba 63%.

(5) Koga brojot na uni{tenite strakovi od

rizicite opfateni so osiguruvawe, dokolku

ne e poinaku dogovoreno iznesuva 5% i

pomalku od vkupniot broj zdravi strakovi na

soodvetnata parcela, {tetata ne se

nadomestuva, dokolku poinaku ne se navede

vo polisata.

B. KAJ DELUMNI [TETI

(1) Koga zagubata na lisnata povr{ina, dokolku

poinaku ne e dogovoreno, iznesuva 5,1% do

60% za tipovite na tutun "Prilep", "Jaka",

"Xebel", "Otqa" i "Virxinija" i 5,1% do 65%

za tip na tutun "Berlej" se nadomestuva

zaguba vo kvalitet i kvantitet i toa:

- od klasata vo koja lisjata od

soodvetnata insercija se

klasiraat spored merilata za

otkup na surov tutun vo list

spored procentot na mehani~ka

o{tetenost od ostvareniot rizik,

pa do gornata granica na klasata

vo koja lisjata od soodvetnata

insercija bi bile klasirani da ne

bile o{teteni.

Zagubata vo kvalitetot i kvantitetot se izrazuva

vo koeficienti, zavisno od prose~niot broj na

utvrdenite listovi na strakot po sorti - tipovi

tutun i procent na mehani~ko o{tetuvawe na

tutunovite lisja, a spored izrabotenite tablici.

(2) Presmetkata na delumnite {teti se vr{i

spored tablicite na vrednosni

koeficienti, zemaj}i gi vo obzir i slednite

elementi:

1) Broj na mehani~ki o{teteni strakovi,

2) Prose~niot procent na mehani~ki

o{teteni lisja,

3) Prose~niot prinos po eden strak.

4) Prose~niot broj na obrani listovi

pred nastanuvawe na osigureniot

slu~aj rizik,

5) Prose~nata cena na 1 kgr. tutun, za

soodvetnata godina za soodvetnata

sorta - tip tutun.

6) Prose~niot broj na o{teteni listovi

pri nastanuvaweto na osigureniot

rizik.

(3) O{tetuvawata koi nastanale na razvienite

listovi, na utvrden broj na strakovi kade ne

e izvr{eno nitu edno berewe do

nastanuvaweto na {tetata, za tipovite na

tutun "Prilep", "Jaka", "Xebel", "Otqa" i

"Virxinija" nad 60,0% i za "Berlej" nad

65,0% se smetaat za totalni o{tetuvawa, a

nadomestokot se presmetuva kako i vo

slu~ajot pod A to~ka 2) od ovie Posebni

uslovi.

(4) Kaj o{tetuvawata na tutunovite lisja koi

nastanuvaat po berba na poedini insercii

nadomestokot se presmetuva na toj na~in {to

od iznosot na {tetata se odbiva vrednosta

na obranite lisja od grupacijata od koja se

zema vrednosniot koeficient, a razlikata

se isplatuva na ime o{teta.

(5) Ako vo tekot na vegetacijata se povtorat

o{tetuvawata na dva ili pove}e pati na

edno isto tutuni{te, a pred vtoroto ili

tretoto o{tetuvawe ne e obran nitu eden

tutunov list, nadomestokot se presmetuva

spored poslednata procena.

(6) Ako pred vtoroto, odnosno tretoto

o{tetuvawe e obran izvesen broj listovi,

toga{ za obranite o{teteni lisja

nadomestokot se presmetuva spored prvata

procena, a za ostanatite lisja spored

poslednata procena, so toa {to:

1) Prviot slu~aj, ako pred prviot grad

se obrani zdravi lisja se odbiva

vrednosta na tie zdravi lisja, a potoa

se vr{i presmetka za brojot na

delumno o{tetenite lisja od prviot

grad spored utvrdeniot procent na

o{tetuvawe.

9


2) Vo vtoriot slu~aj, se odbiva

vrednosta na zdravite lisja pred

nastanatata {teta, kako o{teteni

lisja od prvata procena, taka {to

presmetkata na o{tetata se vr{i na

brojot na ne obranite o{teteni lisja

od vtorata procena.

3) Vo tretiot slu~aj, se odbiva zbirniot

zdrav list pred prvoto o{tetuvawe,

potoa o{tetenosta od prvata procena

i o{teteniot list od vtorata

procena, no obrani pred tretoto

o{tetuvawe i presmetkata se

izvr{uva spored broj na obranite

listovi, spored utvrdenoto

o{tetuvawe kaj tretata procena.

Vo site tri slu~ai na presmetuvawe se

primenuvaat koeficientite od grupacijata za koja

i pripa|a procentot na o{tetuvawe, bez ogled

dali se raboti za zdravi ili o{teteni lisja.

(7) Ako pred vtoroto ili tretoto o{tetuvawe

bile obrani zdravi lisja kako pred prvoto,

taka i pred vtoroto, odnosno tretoto

o{tetuvawe presmetkata se vr{i taka {to za

brojot na o{tetenite lisja se presmetuva

nadomestok, a kaj slednata presmetka se

zanemaruvaat prethodno obranite o{teteni

lisja, bidej}i za niv e izvr{ena presmetka

vo prvata postapka. Od vkupniot iznos se

odbivaat site obrani lisja pred vtoroto,

odnosno tretoto o{tetuvawe. I vo ovoj slu~aj

kaj presmetkata se primenuvaat vrednosni

koeficienti za grupacijata na koja pripa|a

procentot na o{tetuvawe.

(8) Site mehani~ki o{tetuvawa na tutunoviot

list do 5% ne se nadomestuvaat dokolku

poinaku ne se navede vo polisata.

(9) Koga so procenata e utvrdeno deka brojot na

razvienite lisja e pogolem od prose~niot

broj od tablicata za soodvetniot tip - sorta

tutun, presmetkata se vr{i spored

posledniot vrednosen koeficient od

tablicata za soodvetnata grupacija na

o{tetuvawe.

(10) Ako vo zapisnikot za procena se konstatira

degradacija na kvalitetot na tutunoviot

list poradi opasnostite koi ne se opfateni

so osiguruvawe, kaj presmetkata na {tetite

od iznosot na {tetata se odbiva:

1) Za degradacijata ozna~ena vo stepen

II - se odbiva 10%;


III - se odbiva 20%;


IV za vaka o{teten list ne pripa|a

o{teta;


V/1 - se odbiva i toa:

- kaj sitnolisnite tutuni 5% kaj

o{tetuvawata od 35,1% - 40%

i 15% kaj o{tetuvawata od

40,1% - 60%;

- kaj krupnolisnite tutuni: 10% kaj

o{tetuvawata od 35,1% - 45% i

20% kaj o{tetuvawata od 45,1% -

60%, odnosno 45,1% - 65%.

5) Za degradacijata ozna~ena vo

stepenot V/2 se odbiva 50%.

B. KAJ [TETITE OD PO@AR

(1) Totalnite {teti se presmetuvaat na toj

na~in {to izgorenoto koli~estvo tutun se

mnoì so dogovorenata cena den/kgr tutun vo

polisata.

Od taka dobieniot iznos se odbivaat

tro{ocite za neizvr{eni raboti i toa:

1. Ako tutunot izgorel na niva 50%;

2. Ako tutunot izgorel vo nizi 20%;

3. Ako tutunot izgorel vo istivi, bali i

korpi 5%.

(2) Delumnite {teti se presmetuvaat na toj

na~in {to sumata na osiguruvawe na delumno

o{tetenoto koli~estvo tutun se mnoì so

procentot na o{tetuvawe.

ISPLATA NA [TETATA

^len 8

(1) Isplatata na {tetite ke se vr{i vrz osnova

na dokument (presmetka) za predadena

celokupna koli£ina na tutun vo otkup od

10


strana na proizvoditelot (osigurenikot) za

isplatena vrednost na otkupeniot tutun i

zadrèna premija za osiguruvawe od strana

na organizacijata za otkup i obrabotka na

tutun, najdocna 30 dena po izvr{enata

isplata na otkupeniot tutun i uplatata na

premijata kaj osiguruva~ot.

(2) Ako osigurenikot pri otkupot na tutunot ne

go donese seto koli~estvo tutun so koe e

zadolèn, {tetata }e se presmetuva vo

proporcija (srazmer) pome|u vkupnoto

prodadeno i zadolènoto koli~estvo tutun.

Otkupuva~ot e dolèn pred isplatata na

o{tetata na osiguruva~ot da mu dostavi

spisok na onie proizvoditeli na tutun koi ne

go predale celiot proizveden tutun po

zadolùvawe tuku delumno go ottu|ile.

Ako pri otkup proizvoditelot voop{to ne predade

nikakvo koli~estvo tutun, {tetata ne mu se

nadomestuva.

POSEBNI ODREDBI

^len 9

(1) Osiguruva~ot i osigurenikot imaat pravo da

vr{at proverka na izvr{enite proceni ili

spored sostojbata na tutuni{teto ili spored

podatocite od knigite i da pobaraat

ispravka na procenata.

(2) Proverkata osiguruva~ot ja vr{i vo spogodba

so osigurenikot, odnosno so negoviot

polnomo{nik ili pretstavnik na organot ili

organizacijata so koja e sklu~en dogovorot za

proizvodstvo na tutun.

Ako vo toj slu~aj ne se postigne soglasnost, }e se

pristapi kon ve{ta~ewe vo smisla na ~len 22 od

Op{tite uslovi za osiguruvawe na posevi i

plodovi.

VA@NOST NA OP[TITE USLOVI ZA

OSIGURUVAWE NA POSEVI I PLODOVI

^len 10

(1) Na osiguruvawata sklu~eni po ovie Posebni

uslovi, dokolku ne se vo sprotivnost so

istite, se primenuvaat Op{tite uslovi za

osiguruvawe na posevi i plodovi.

PRAVNA POUKA

^len 11

(1) Osigurenikot ima pravo do Agencijata za

supervizija na osiguruvawe kako

nadleèn organ za supervizija na

dru{tvoto za osiguruvawe, da dostavi

pretstavka vo odnos na dru{tvoto.


POSEVI I PLODOVI OD POPLAVA

PREDMET NA OSIGURUVAWE

^len1

(1) Predmet na osiguruvawe po ovie Uslovi se

posevi i plodovi koi se osiguruvaat po


plodovi.

OSIGURENI OPASNOSTI (rizici)

^len 2

(1) Osiguruva~ot e vo obvrska da plati nadomest

od osiguruvawe za {teti predizvikani so

o{tetuvawe ili uni{tuvawe na osigurenite

posevi i plodovi od poplava.

Pod poplava se podrazbira stihijno neo~ekuvano

plavewe na terenot kako rezultat na poroj,

izlevawe na reka od korito, kanal i provaluvawe

na odbranben nasip ili brana.

(2) Osiguruva~ot ne e vo obvrska da plati

nadomest od osiguruvawe na {teti koi }e

nastanat:

- Od drugi prekumerni vodi

(podzemni vodi, do`d,

protekuvawe od nasipi),

- Zaradi nefunkcionalnost na

kanali za odvodnuvawe,

- Zaradi namerno ru{ewe na kanali

i nasipi,

- Zaradi izvr{uvawe na naredbi na

nadleèn organ, osven dokolku

naredbata e izdadena vo

soglasnost so osiguruva~ot so cel

spre~uvawe na ponatamo{no

plavewe i zgolemuvawe na

11


{tetata na osigurenite posevi i

plodovi.

(3) Posevi i plodovi na mo~uri{ni zemji{ta,

zemji{ta pome|u reki i nasipi, kako i

zemji{ta koi se neza{titeni, odnosno

nemaat odbranbeni nasipi, a se redovno

poplavuvani ne moàt da bidat predmet na

osiguruvawe.

USLOVI ZA SKLUÛVAWE NA OSIGURUVAWE

^len 3

(1) Osiguruvaweto od poplava moè da se sklu~i

od po~etok na seidba ili sadewe, a za

dolgogodi{nite zasadi i pove}egodi{nite

kulturi do 1. mart sekoja godina, dokolku vo

vreme na podnesuvawe na ponudata za

osiguruvawe ne postoi neposredna opasnost

od poplavi.

(2) Osiguruvaweto od poplava e usloveno so

sklu~uvawe na osiguruvawe od osnovnite

rizici soglasno Op{tite uslovi za

osiguruvawe na posevi i plodovi, so

isklu~ok ako osigureniot posev odnosno

nasad e za{titen so protivgradobijna mreà

(pletena).

(3) Osigurenikot e dolèn da gi osiguri site

povr{ini pod posevi i plodovi od ist vid.

SMALUVAWE I ZGOLEMUVAWE NA SUMATA NA

OSIGURUVAWE

^len 4

(1) Osigurenikot moè da pobara smaluvawe ili

zgolemuvawe na sumata na osiguruvawe, ako

vo me|uvreme ne e nastanat osiguren slu~aj i

ako ne postoi neposredna opasnost od

poplava.

(2) Osiguruva~ot moè da go uslovi

smaluvaweto ili zgolemuvaweto na sumata

na osiguruvawe so prethoden pregled na

osigurenite posevi i plodovi, so toa {to

obvrskata na osiguruva~ot za promenetata

suma na osiguruvawe stapuva na sila vo 24-ot

~as vo denot koga e postignata pismena

spogodba za smaluvawe ili zgolemuvawe na

sumata na osiguruvawe.

POÊTOK I PRESTANOK NA OBVRSKITE NA

OSIGURUVAÔT

^len 5

(1) Obvrskata na osiguruva~ot da plati

nadomest od osiguruvawe za {teti od

poplava po~nuva:

- Kaj posevite od momentot na

zavr{uvawe na seidbata, odnosno

sadeweto, no nikako ne pred istekot

na 24-ot ~as od onoj den koga e platena

prvata rata od premijata za

osiguruvawe;

- Kaj ostanatite kulturi soglasno

odredbite od ~len 5 od Op{tite

uslovi za osiguruvawe na posevi i

plodovi.

(2) Obvrskata na osiguruva~ot za nadomest na

{teti od poplava prestanuvaat soglasno

odredbite od ~len 5 od Op{tite uslovi za


OBVRSKI NA OSIGURENIKOT PRED I POSLE

NASTANUVAWE NA OSIGUREN SLUÂJ

^len 6

(1) Osigurenikot e dolèn vo tekot na traeweto

na osiguruvaweto, a osobeno koga e izvesno

deka ke nastane poplava, da prezeme

potrebni merki za da se spre~i

ostvaruvaweto na osigureniot slu~aj

(podignuvawe, odnosno zacvrstuvawe nasipi,

odrùvawe na funkcionalnost na sistemot

za odvodnuvawe i dr.);

(2) Koga }e nastane osiguren slu~aj osigurenikot

e dolèn da prezeme soodvetni merki so cel

spre~uvawe na zgolemuvawe na {tetata

(isfrluvawe na preostanatata voda, kopawe

i dr.).

12


PRIMENA NA OP[TITE USLOVI ZA


^len 7

(1) Na osiguruvawata sklu~eni po ovie Uslovi,

dokolku ne se vo sprotivnost so niv, se

primenuvaat i Op{tite uslovi za


PRAVNA POUKA

^len 8


supervizija na osiguruvawe, kako nadleèn

organ za supervizija na dru{tvoto za

osiguruvawe, da dostavi pretstavka vo odnos

na dru{tvoto.


POSEVI I PLODOVI OD LUWA


^len1

(1) Osigureni se posevi i plodovi koi se

osiguruvaat po Op{tite uslovi za



^len 2




posevi i plodovi od luwa.

Pod luwa se smeta dvièwe na vozdu{na masa

odnosno veter so ja~ina od 17,2 m/s i pove}e.

(3) Nastanuvawe na rizikot luwa se dokaùva so

izve{taj na hidrometrolo{kata slu`ba za

ja~ina na veterot ili podatocite od

metorolo{kite instrumenti instalirani vo

osigureniot objekt.

Ako hidrometerolo{kata slu`ba ne raspolaga so

podatoci za ja~inata na veterot za podra~jeto

kade e prijavena {tetata ili nema instalirani

meteorolo{ki instrumenti vo osigureniot objekt

ostvaruvaweto na rizikot luwa se utvrduva

spored direktnite mehani~ki o{tetuvawa kako

{to se: prekr{uvawe, kr{ewe, kornewe,

otkinuvawe i sl.


nadomest od osiguruvawe na {teti koi }e

nastanat od veter so pomala ja~ina ili topli

struewa na vozduhot za vreme na letoto kako:

istresuvawe na zrnata poradi prezreanost,

popre~uvawe na cuteweto i oploduvaweto,

polegnuvawe poradi bujnosta na posevot

pregolema vlaga ili gabni zaboluvawa.


^len 3

(1) Osiguruvaweto od luwa e usloveno so

sklu~uvawe na osiguruvawe od osnovnite

rizici po op{tite uslovi za osiguruvawe na

posevi i plodovi, so isklu~ok ako

osigureniot posev odnosno nasad e za{titen

so protivgradobijna mreà (pletena).

(2) Osiguruvaweto od luwa da se sklu~i do 15 maj

sekoja godina.

(3) Sklu~uvaweto na osiguruvaweto od luwa

osiguruva~ot moè da go uslovi so

prethodniot pregled na posevite i

plodovite za koi se bara osiguruvawe od

luwa.



^len 4

Na osiguruvawata sklu~eni po ovie Uslovi,

dokolku ne se vo sprotivnost so niv se

primenuvaat i Op{tite uslovi za osiguruvawe na

posevi i plodovi.

PRAVNA POUKA

^len 5


supervizija na osiguruvawe kako nadleèn

organ za supervizija na dru{tvoto za

osiguruvawe, da dostavi pretstavka vo

odnos na dru{tvoto.

13



POSEVI I PLODOVI OD PROLETEN MRAZ


^len 1

(1) Osigureni se posevite i plodovite koi se

osiguruvaat po Op{tite uslovi za osiguruvawe na

posevi i plodovi.


^len 2

(1) Osiguruva~ot e vo obvrska da plati

nadomestok od osiguruvawe za {teti

predizvikani so o{tetuvawe ili

uni{tuvawe na osigurenite posevi i plodovi

ili izmrznuvawe na osigurenite posevi i

plodovi pri izmrznuvawe od proleten mraz.

Pod proleten mraz se podrazbira pa|awe na

temperaturata na vozduhot pod 0oS, dokolku

nastane vo vremeto od 1 mart do 31 maj.


nadomestok za {teti predizvikani od

nepovolni temperaturi nad 0oS i drugi

pri~ini koi smetaat na oploduvaweto.

(3) Ostvaruvaweto na rizikot mraz se dokaùva

so podatoci od meteorolo{kite instrumenti

instalirani vo osigureniot objekt, od

najbliskite merni stanici, ili vrz osnova na

karakterot na o{tetuvaweto na osigurenite

posevi i plodovi.


^len 3

(1) Osiguruvaweto od proleten mraz e usloveno

so sklu~uvawe na osiguruvawe od osnovnite

rizici spored Op{tite uslovi za

osiguruvawe na posevi i plodovi, so

isklu~ok ako osigureniot posev, odnosno

nasadot e za{titen so protivgradobijna

mreà (pletena).

(2) Osiguruvaweto na posevi i plodovi od

proleten mraz moè da se uslovi so

prethoden pregled na posevite i plodovite

za koi se bara osgiguruvawe od ovoj rizik.

(3) Osiguruvaweto od proleten mraz mora da se

sklu~i najdocna do 15 mart.


OSIGURUVAÔT

^len 4


nadomest od osiguruvaweto za {teti od

proleten mraz zapo~nuva desetiot den vo 24

~asot od denot koj vo polisata za

osiguruvawe e ozna~en kako po~etok na

osiguruvaweto no ne pred:

1) kaj ovo{jata koga }e se isu{at,

odnosno opadnat vene~nite liv~iwa

na 50% od cvetovite od ista sorta

(odnosno ne pred 15 ti april vo 24

~asot).

2) kaj lozjata, malinata, kapinata i

hmelot - po poteruvawe na lastarite

od pupkite,

3) kaj ovo{niot, lozoviot i {umskiot

posado~en materijal, ukrasni

`bunovi i mladite {umski kulturi

od po~etokot na vegetacijata,

4) kaj gradinarskite kulturi, tutunot i

cve}iwata ne pred 15 ti april vo 24

~asot.

5) kaj ostanatite kulturi od 1 mart.

(2) Obvrskata na osiguruva~ot za nadomest od

osiguruvawe za {teti od proleten mraz

prestanuva na 31 maj vo 24 ~asot.



^len 5

Na osiguruvawata sklu~eni po ovie Uslovi



posevi i plodovi.

PRAVNA POUKA

^len 6

Osigurenikot ima pravo do Agencijata za

supervizija na osiguruvawe kako nadleèn organ

za supervizija na dru{tvoto za osiguruvawe, da

dostavi pretstavka vo odnos na dru{tvoto.

14



POSEVI I PLODOVI OD GUBEWE NA

SEMENSKI KVALITET


^len 1



osiguruvawe na posevi i plodovi ako sluàt

za proizvodstvo na seme i toa od priznati

sorti, linii, odnosno hibridi.


^len 2


od osiguruvawe za {teti, poradi gubewe na

semenski kvalitet predizvikani:

1. od osnovnite rizici po Op{tite uslovi

za osiguruvawe na posevi i plodovi;

(2) [tetite poradi gubewe na semenski

kvalitet se nadomestuvaat samo ako

osigurenite posevi i plodovi pred

ostvaruvawe na osigureniot rizik gi imale

site osobini na semenskiot materijal.

UTVRDUVAWE I PROCENA NA [TETA I

NADOMEST OD OSIGURUVAWE

^len 3

(1) Pravoto na osigurenikot za nadomest od

osiguruvawe poradi gubewe na semenski

kvalitet pri ostvaruvawe na osigureniot

rizik se utvrduva na parcelata pred ̀ etvata

ili berbata na osigureniot posev.

(2) Utvrduvaweto i procenata na {tetata go

vr{at zaedno osiguruva~ot, osigurenikot i

pretstavnik na stru~nata slu`ba za

kontrola na semenskite proizvodi.

(3) Dokolku posevot poradi ostvaruvawe na

osigureniot rizik izgubi semenski

kvalitet, nadomestot od osiguruvawe se

utvrduva vo visina na razlikata pome|u

sumata na osiguruvawe, odnosno stvarnata

vrednost na semenskiot posev i

merkantilnata, odnosno novata upotrebna

vrednost, a vo smisla na ~len 21 od


plodovi.



^len 4

(1) Na osiguruvawata, sklu~eni po ovie Uslovi,

dokolku ne se vo sprotivnost na niv, se



PRAVNA POUKA

^len 5






POSEVI I PLODOVI VO ORAN@ERII I

PLASTENICI


^len 1



osiguruvawe na posevi i plodovi, a koi se

odgleduvaat vo oranèrii i plastenici,

dokolku ovie objekti gi ispolnuvaat

slednite uslovi:

1. da imaat instalirani termografi vo

sekoja edinica pogolema od 0,20 ha;

2. plasti~nata folija na plastenicite da

ne e postara od edna godina;

(2) Osiguruvaweto zaklu~eno vo smisla na ovie

uslovi se odnesuva i na sobranite plodovi

koi se nao|aat vo oranèrii - plastenik za

vreme od berbata pa do istek na 24 ~asa.

(3) Oranèriite, plastenicite, instalaciite i

priborot vo niv, saksiite i zemjata ne se

opfateni so ova osiguruvawe.


^len 2

15





posevi i plodovi od slednite opasnosti:

(1) mraz, odnosno izmrznuvawe {to }e

nastane kako posledica na o{tetuvawe

ili uni{tuvawe na oranèriite

odnosno plastenicite poradi grad,

poàr, grom, luwa, natrupuvawe,

odnosno nasobirawe na sneg, led, grad,

i voda na stakloto odnosno,

plastenikot, lizgawe ili odronuvawe

na tloto, zemjotres, sne`na lavina,

poplava, udar na sopstveno motorno

vozilo ili rabotna ma{ina.

(2) mraz, odnosno izmrznuvawe {to

nastanuva kako posledica na zastoj vo

dovod na elektri~na energija ili gas

poradi nenadejno rasipuvawe ili

o{tetuvawe na elektri~na ili

gasovodna instalacija i uredite koi se

sopstvenost na osigurenikot.


nastanuva kako posledica na

rasipuvawe na sistemot za zagrevawe;

(4) zgolemeni temperaturi {to

nastanuvaat kako posledica na

rasipuvawe na sistemot za zagrevawe i

provetruvawe;

(5) poplava, izlevawe na voda od

vodovodot, toplovodot ili

kanalizacijata.

(6) osiguruva~ot e vo obvrska da plati

nadomest od osiguruvawe i za {teti

predizvikani so o{tetuvawe ili

uni{tuvawe na osigurenite posevi i

plodovi pri spre~uvawe na

nastanuvawe na osigureniot slu~aj,

odnosno spasuvawe.

(2) Vo kolku se dogovori i plati soodvetna

premija, osiguruva~ot e vo obvrska da plati

nadomest od osiguruvawe i za {teti {to }e

nastanat kako mehani~ko o{tetuvawe na

kulturite od rizikot grad, poàr, grom i

luwa - direktno ili indirektno (pa|awe na

konstrukcijata ili delovi na

konstrukcijata).


nadomest za {teti nastanati od:


nastanuva kako posledica na

nedostatok na gorivo za zagrevawe,

redukcii na potro{uva~ka na

elektri~na energija ili gas,

rasipuvawe ili o{tetuvawe na

elektri~nata ili gasovodna

instalacija i uredite koi ne se

sopstvenost na osigurenikot.

(2) poradi popre~uvawe na oploduvawe,

odnosno nezametnuvawe na plodovi.

(3) ostanati opasnosti koi ne se navedeni

vo stav (1) na ovoj ~len.

POÊTOK I PRESTANOK NA OBVRSKATA

NA OSIGURUVAÔT

^len 3


osiguruvawe po~nuva sprema odredbite na

~len 5 od Op{tite uslovi za osiguruvawe na

posevi i plodovi.


osiguruvaweto prestanuva po zavr{uvawe na

berbata, odnosno vadewe na osigurenite

posevi i plodovi, no najdocna po istek na

edna godina od sklu~uvawe na

osiguruvaweto.

(3) Obvrskite na osiguruva~ot za nadomest od

osiguruvawe za posevi i plodovi vo

oranèriite odnosno plastenicite koi

nemaat sistem za zagrevawe ne moè da

po~ne pred 15 mart nitu da trae po 31

oktomvri vo tekovnata godina.

OBVRSKA ZA OSIGURUVAWE NA SITE

POVR[INI POD POSEVI I PLODOVI OD IST

VID

^len 4

(1) Osigurenikot e vo obvrska da gi osigura site

povr{ini pod posevi i plodovi koi se

odgleduvaat vo oranèrii odnosno

16


plastenici vklu~uvaj}i gi site edinici na

oranèriite i site rokovi na seewe,

odnosno sadewe.

REVIZIJA NA RIZIKOT

^len 5

(1) Osiguruva~ot ima pravo pred zaklu~uvaweto

i vo tekot na traeweto na osiguruvaweto da

vr{i pregled na posevite i plodovite, kako

i objektite vo koi posevite i plodovite se

odgleduvaat, poradi utvrduvawe na

sostojbata vo vrska so obvrskite koi

proizleguvaat od dogovorot za osiguruvawe.

OBVRSKA NA OSIGURENIKOT

^len 6

(1) Osigurenikot e obvrzan da:

1. redovno da gi sledi podatocite za

proizvodniot proces za posevite i

plodovite koi se odgleduvaat vo

oranèriite odnosno plastenicite.

2. na osiguruva~ot vedna{ da mu se

prijavi sekoe o{tetuvawe, odnosno

rasipuvawe na konstrukcijata na

staklenite odnosno plasti~nite

povr{ini, na postrojkite i

instalacijata, kako drugi nastani za

koi moè da se pretpostavi, deka bi

moèle da predizvikaat ili ve}e

predizvikale ostvaruvawe na nekoj od

rizicite opfateni so osiguruvawe.

3. postojano drèwe na zalihi na

rezervi na materjalnite potrebni za

pokrivawe vo koli~estvo koe iznesuva

5% od vkupnata za{titna povr{ina na

oranèriite odnosno plastenicite.

4. da gi prezeme site potrebni merki da

se spre~i nastanuvawe na osigureniot

slu~aj vrz osnova na ~len 7 od Op{tite

uslovi za osiguruvawe na posevi i

plodovi (ostranuvawe na nasobraniot

sneg, led, voda i dr.).

UTVRDUVAWE NA OSTVARENIOT RIZIK

^len 7

(1) Ostvaruvaweto na rizikot mraz se utvrduva

vrz osnova na podatocite od lentite na

termografot vrz osnova na karakterot na

o{tetuvawe na osigurenite bilki.

(2) Ostvaruvaweto na rizikot luwa (brzina na

veter pogolema od 17,2 m/ sek.) se utvrduva

vrz osnova na izve{tai na

hidrometerolo{kata slu`ba i vrz osnova na

karakterot na o{tetuvawe na osigurenite

bilki i na objektite.

(3) Ostvaruvaweto na ostanatite rizici

opfateni so osiguruvawe se utvrduva vrz

osnova na karakterot na o{tetuvaweto na

osigurenite bilki na objektite.

(4) Ostvaruvaweto na rizicite opfateni so

osiguruvawe se utvrduva so uvidot vo

evidencijata {to ja vodi osigurenikot.



^len 8

(1) Na osiguruvawata zaklu~eni po ovie Uslovi,




PRAVNA POUKA

^len 9






OVO[NI STEBLA I

LOZOVI PENU[KI - NASADI VO ROD


^len 1

(1) Osigureni se ovo{ni nasadi (ovo{tarnici) i

lozja vo rod.

Osigureno e kaj ovo{jata, steblata, a kaj lozjata -

penu{kite.

17


Potporite odnosno armaturata (betonski i drveni

stolbovi, ìca i dr.) ne se osigureni po ovie

uslovi.


^len 2



uni{tuvawe na steblata i penu{kite od:

grad, poàr, grom, luwa, sne`na lavina,

natrupuvawe na sneg i led vo krunata,

odronuvawe i lizgawe na tloto - osven ako

vo vreme na sklu~uvawe na osiguruvaweto

tloto ve}e po~nalo da se odronuva ili lizga.

(2) Osiguruva~ot ne e vo obvrska da gi

nadomestuva tro{ocite za sanirawe na

tloto {to se odronuva ili lizga.


od osiguruvawe samo za potpolno uni{teni

stebla, odnosno penu{ki.

SUMA NA OSIGURUVAWE

^len 3

(1) Steblata i penu{kite, se osiguruvaat do

visina na vistinskata vrednost na nasadot

(suma na osiguruvawe) a najmnogu do

neotpi{anata knigovodstvena vrednost.

(2) Sumata na osiguruvawe se utvrduva posebno

za sekoja godina na traewe na osiguruvaweto.

Sumata na osiguruvawe se utvrduva po edno

steblo ili penu{ka, kako i za vkupniot broj

na stebla i penu{ki.

(3) Pri utvrduvawe na sumata na osiguruvawe

isklu~eni se tro{ocite na osvojuvawe,

odnosno osposobuvawe na zemji{teto za

podignuvawe na nasadi (melioracii,

spre~uvawe erozija i dr.), kako i tro{ocite

koi otpa|aat na naslonot odnosno

armaturata.

POÊTOKOT I PRESTANOKOT NA OBVRSKITE

NA OSIGURUVAÔT

^len 4


nadomest od osiguruvawe po~nuva po istekot

na 24 ~asa od denot koj vo polisata za

osiguruvawe e ozna~en kako po~etok na

osiguruvawe, dokolku se ispolneti uslovite

od ~len 5 stav (1), (2) i (3) od Op{tite uslovi

za osiguruvawe na posevi i plodovi.


osiguruvawe prestanuva po istekot na edna

godina od sklu~uvawe na osiguruvaweto.


NADOMESTOK OD OSIGURUVAWE

^len 5

(1) Nastanatite {teti se utvrduvaat, odnosno

procenuvaat vo soodvetnite agrotehni~ki

rokovi, no najdocna do po~etokot na slednata

vegetacija.

(2) So procena na {tetite se utvrduvaat brojot

na potpolno uni{teni stebla, odnosno

penu{ki na osigureniot nasad, odnosno

parcela. Potpolno uni{teni stebla odnosno

penu{ki se smetaat onie stebla, odnosno

penu{ki, koi se isu{ile ili stanale

nesposobni za ponatamo{na vegetacija i

proizvodstvo.

Ako od vkupniot broj na stebla ili penu{ki 50% i

pove}e e potpolno uni{teno, a se smeta deka

nastanala potpolna (totalna) {teta na celiot

nasad odnosno parcela.

(3) Nadomestokot od osiguruvawe se utvrduva vo

visina na vistinskata odnosno neotpi{ana

knigovodstvena vrednost na nasadot a

najmnogu do sumata na osiguruvawe i toa:

1. ako samo oddelni stebla ili penu{ki

se potpolno uni{teni, a nivniot broj

ne preminuva 50% od vkupniot broj

stebla, odnosno penu{ki na

osigureniot nasad odnosno parcela -

spored vrednosta na uni{teniot broj

stebla, odnosno penu{ki.

2. ako nastanala potpolna (totalna)

{teta na celiot nasad odnosno

parcela, spored vrednosta na

vkupniot broj stebla ili penu{ki na

18


celiot osiguren nasad, odnosno

parcela.



^len 6



primenuvaat Op{tite uslovi za osiguruvawe

na posevi i plodovi.

PRAVNA POUKA

^len 7






OVO[NI STEBLA I LOZOVI PENU[KI NA

MLADI NASADI DO PRORODUVAWE


^len 1

(1) Osigureni se mladi ovo{ni nasadi

(ovo{tarnici) i vinovi lozi (lozja) od

zasaduvaweto do proroduvawe, odnosno do

preveduvawe vo osnovno sredstvo.

Osigureno e kaj ovo{jeto - stebloto a kaj vinovata

loza penu{kite.

Potporite odnosno armaturata (betonski i drveni

stolbovi, ìca i dr.) ne se osigureni po ovie

uslovi.


^len 2



o{tetuvawe ili uni{tuvawe na steblata i

penu{kite od grad, poàr, grom, luwa,

sne`na lavina, natrupuvawe na sneg i led na

steblata odnosno lozata, odronuvawe i

lizgawe na tloto, osven ako vo vreme na

sklu~uvawe na osiguruvaweto tloto ve}e

po~nalo da se odronuva ili lizga.

(2) Osiguruva~ot ne e vo obvrska da gi nadomesti

tro{ocite za sanirawe na tloto koe se

odronuva ili lizga.


od osiguruvawe samo za potpolno uni{teni

stebla, odnosno penu{ki. Za o{tetenite

stebla, odnosno penu{ki osiguruva~ot pla}a

nadomest vo visina na vonrednite tro{oci

za spasuvawe.

SUMA NA OSIGURUVAWE

^len 3

(1) Steblata i penu{kite se osiguruvaat do

visina na tro{ocite potrebni za

podignuvawe i nega na nasadite (suma na

osiguruvawe).

(2) Sumata na osiguruvawe se utvrduva posebno

za sekoja godina na traewe na osiguruvaweto,

odnosno podignuvawe na nasadite.

Sumata na osiguruvawe se utvrduva vrz osnova na

vkupnite tro{oci (vloùvawa) so toa {to se

sobiraat tro{ocite ostvareni vo prethodnite

godini, smetaj}i od prvata godina, na podignuvawe

na nasadot i na niv se dodavaat planiranite

tro{oci za tekovnata godina.

Sumata na osiguruvawe se utvrduva po edno steblo

ili penu{ka, kako i za vkupniot broj na stebla i

penu{ki.

(3) Pri utvrduvaweto na sumata na osiguruvawe

se isklu~uvaat tro{ocite za osvojuvawe,

odnosno osposobuvawe na zemji{teto za

podignuvawe nasadi (melioracija,

spre~uvawe erozija i dr.) kako i tro{ocite

koi otpa|aat na potporite odnosno

armaturata.

POÊTOK I PRESTANOK NA OBVRSKATA NA

OSIGURUVAÔT

^len 4


nadomest od osiguruvawe po~nuva po 24 ~asot

od denot koj vo polisata za osiguruvawe e

ozna~en kako po~etok na osiguruvaweto,

dokolku se ispolneti uslovite od ~len 5

stav (1) i (2) od Op{tite uslovi za

19


osiguruvawe na posevi i plodovi i dokolku

do toj moment e izvr{eno zasaduvaweto.


osiguruvawe prestanuva po istekot na edna

godina od sklu~uvaweto na osiguruvaweto, a

vo godinata na preveduvawe na nasadot vo

osnovno sredstvo vo 24 ~asot na denot na

po~nuvawe na cvetawe.



^len 5

(1) Nastanatite {teti se utvrduvaat, odnosno

procenuvaat vo soodvetnite agrotehni~ki

rokovi, no najdocna do po~etokot na slednata

vegetacija.

(2) So procenata na {tetata se utvrduva brojot

na potpolno uni{teni stebla odnosno

penu{ki na osigureniot nasad, odnosno

parcela, kako i brojot na o{tetenite stebla,

odnosno penu{ki i stepenot na nivnoto

o{tetuvawe.

(3) Potpolno uni{teni stebla ili penu{ki se

smetaat onie stebla odnosno penu{ki koi se

isu{ile ili stanale nesposobni za

ponatamo{na vegetacija i proizvodstvo.

Ako od vkupniot broj stebla ili penu{ki potpolno

se uni{teni:

- vo prvata godina na vegetacija 60%;

- vo vtorata godina na vegetacija 50%;

- vo podocne`nite godini na vegetacija

40%.

Se smeta deka nastanala potpolna (totalna)

{teta na celiot nasad odnosno parcela.

(4) Delumna {teta se smeta onaa {teta kaj koja

steblata na ovo{jata, odnosno lozovite

penu{ki se o{teteni no ostanale sposobni

za ponatamo{na vegetacija i proizvodstvo.

(5) Visinata na nadomestok od osiguruvawe se

utvrduva:

1. ako nastanala potpolna (totalna) {teta

na celiot nasad odnosno parcela vo

visina na tro{ocite za podignuvawe i

nega na nasadot koi se ostvareni do

momentot na nastanuvawe na {tetata, no

najmnogu do sumata na osiguruvawe.

2. ako {tetata e delumna - vo visina na

vonrednite tro{oci potrebni za

spasuvawe na o{teteniot nasad

(dopolnitelno prskawe, reèwe i dr.)

koi pome|u osigurenikot i osiguruva~ot

}e bidat dogovoreni i ostvareni od

nastanuvawe na osigureniot slu~aj do

po~etokot na vegetacijata vo narednata

godina. Ovie tro{oci se nadomestuvaat

najmnogu do 25% od sumata na

osiguruvawe.

3. ako pokraj delumnoto o{tetuvawe na

steblata ili penu{kite ima i potpolno

uni{teni, delumnata {teta se

presmetuva vo smisla na to~ka 2. a

totalnata vo smisla na to~ka 1. od ovoj

~len, so toa {to presmetkata se vr{i po

edno steblo ili penu{ka.

PRIMENA NA OP[TITE USLOVI I NADOMEST

OD OSIGURUVAWE

^len 6

Na osiguruvawata sklu~eni po ovie Uslovi,



posevi i plodovi.

PRAVNA POUKA

^len 7






ASTALSKO GROZJE OD GUBEWE NA

KOLIÊSTVO I KVALITET


^len 1

(1) Osigureno e astalsko grozje vo intenzivni

nasadi.

20



^len 2



gubewe na koli~estvo i kvalitet na

prinosite od grad.


nadomest od osiguruvawe za {teti

predizvikani so gubewe na koli~estvo i

kvalitet na prinosot od elementarni i drugi

pri~ini koi ne se navedeni vo stav (1) od ovoj

~len.


^len 3

(1) Osiguruvaweto na astalsko grozje od gubewe

na koli~estvo i kvalitet moè da se sklu~i,

pod uslov so osiguruvaweto da se opfateni

site povr{ini pod astalsko grozje na eden

osigurenik.


OSIGURUVAÔT

^len 4



predizvikani so gubewe na kvalitet po~nuva

po istekot na 24 ~asot od denot koj vo

polisata za osiguruvawe e ozna~en kako

po~etok na osiguruvaweto, no ne pred

po~etokot na formirawe na zrna na grozdot,

a za {teti predizvikani so gubewe na

koli~estvo spored odredbite na ~len 5 od


plodovi.


nadomest od osiguruvawe prestanuva koga

astalskoto grozje od ista sorta }e bide

obrano vo agrotehni~kiot rok.

KLASI NA OSIGURUVAWE

^len 5

(1) Vo slu~aj na nastanuvawe na osigureni

opasnosti astalskoto grozje vo smisla na

ovie uslovi se rasporeduva vo slednite

klasi.

I. KLASA NA KVALITET

Vo ovaa klasa se raspredeluvaat

neo{tetenite grozdovi od grad kako i

grozdovite koi se malku povr{inski

o{teteni, a takvo o{tetuvawe ima na

pomalku od 20% od zrnata.

II. KLASA NA KVALITET

Vo ovaa klasa se raspredeluvaat grozdovite

na koi ima skinati zrna ili del od grozdot,

kako i grozdovi koi se samo povr{inski

o{teteni, a takvi o{tetuvawa ima na pove}e

od 20% zrna.

(2) Grozdovite o{teteni so dejstvo na

neosigurenite rizici, kako i razret~enite

grozdovi, se smetaat, vo smisla na ovie

uslovi, kako grozdovi od 1 klasa na

kvalitet.



^len 6

(1) Pri procena na {tetata se utvrduva:

1) kolkav e procentot na potpolno

uni{teni, odnosno otkinati zrna i

grozdovi, t.e.kolkava e {tetata od

gubewe na koli~estvo;

2) za ostanatiot prinos se utvrduva {teta

na gubewe na kvalitet. Za delot od

prinosot koj e deklasiran od I vo II klasa

na kvalitet, osiguruva~ot pla}a

nadomest od osiguruvawe vo visina 50%

od osigurenata suma;

3) zbirot na procentite od to~kite 1) i 2)

pretstavuva vkupen procent za nadomest

od osnovot na sumata na osiguruvawe.

(2) Nadomest od osiguruvawe za potpolni {teti

se utvrduva vo smisla na stav (3) i (5) ~len

23 od Op{tite uslovi za osiguruvawe na

posevi i plodovi.

21




^len 7





PRAVNA POUKA

^len 8






PLODOVI OD OVO[JE OD GUBEWE NA

KOLIÊSTVO I KVALITET


^len 1

(1) Osigureni se plodovi od jabolka, kru{i,

praski, kajsii, slivi, i vi{ni.


^len 2



gubewe na koli~estvo i kvalitet na prinosot

od grad.




kvalitet na prinosot od elementarni i drugu

pri~ini koi ne se navedeni vo stav (1) od ovoj

~len.

POÊTOK I PRESTANOK NA OBVRSKATA NA

OSIGURUVAÔT

^len 3




kvalitet po~nuva po istekot na 24 ~asa od

denot koj vo polisata za osiguruvawe e

ozna~en kako po~etok na osiguruvaweto,

odnosno spored odredbite od ~len 5 na


plodovi.




kvalitet prestanuva koga ovo{jeto od ist

vid }e bide obrano vo agrotehni~kiot rok.

KLASI NA O[TETUVAWA

^len 4

(1) Vo slu~aj na nastanuvawe na osigurena

opasnost plodovite vo smisla na ovie

uslovi, se rasporeduvaat vo slednite klasi

na o{tetuvawe.

1. JABOLKA I KRU[I

I. KLASA NA O[TETUVAWE


neo{tetenite plodovi od grad, kako i

plodovite koi se povr{inski o{teteni, a

o{tetuvaweto ne iznesuva pove}e od 1

sm2 od povr{inata na plodot.

II. KLASA NA O[TETUVAWE


o{teteni plodovi od grad koi moàt da

bidat povr{inski o{tetuvawa so

formirano plutasto tkivo pod

o{tetuvaweto, kako i dlabinski

o{tetuvawa nastanati vo ranata faza na

razvojot i koi se kalusirale. Vkupnite

o{tetuvawa ne moàt da iznesuvaat

pove}e od 2,5 sm2 od povr{inata na

plodot.

III. KLASA NA O[TETUVAWE

Vo ovaa klasa se raspredeluvaat site

ostanati plodovi koi se o{teteni od

grad, no u{te se upotreblivi (za

industriska prerabotka).

2. PRASKI


22



neo{tetenite plodovi od grad kako i

plodovite koi se samo malku povr{inski

o{teteni, a o{tetuvaweto ne iznesuva

pove}e od 1 sm2 od povr{inata na plodot.




grad, no u{te se upotreblivi.

3. KAJSII I SLIVI


Vo ovaa klasa se raspredeluvaat plodovi

koi ne se o{teteni od grad, kako i

plodovi koi se so povr{inski

o{tetuvawa, a o{tetuvaweto ne iznesuva

pove}e od 0,5 sm2 od povr{inata na

plodot.




grad, no se upotreblivi za industriska

prerabotka.

4. VI[NI


Vo ovaa klasa se raspredeluvaat plodovi

koi ne se o{teteni od grad, kako i

plodovi koi se so povr{insko

o{tetuvawe koe slabo se zabeleùva.




grad, no se upotreblivi za industriska

prerabotka.

(2) O{tetuvawata nastanati od elementarni i

drugi pri~ini, koi ne se navedeni vo ~len 2

stav (1) od ovie uslovi kako i goleminata na

plodovite, ne vlijae na raspredelbata na

plodovite vo klasi na o{tetuvawe.

UTVRDUVAWE I PROCENA NA [TETI

^len 5

(1) So procenata na {teta se utvrduva:

1. kolkav prinos bi bil ostvaren da

ne nastanal osiguren slu~aj;

2. kolkav e preostanatiot prinos po

nastanuvaweto na osigureniot

slu~aj;

3. kolku plodovi ostanale vo I

klasa, a kolku so vlijanieto na

osigureniot rizik e deklasirano

vo II odnosno III klasa.

(2) Dokolku pri procenka na o{teta se utvrdi

deka osigurenikot po nastanuvaweto na

{tetata vr{el delumna berba, obranite

plodovi }e se zemat kako plodovi vo I klasa.

UTVRDUVAWE NA NADOMEST OD

OSIGURUVAWE

^len 6

(1) Za plodovite od jabolka i kru{i

deklasirani vo II klasa.Osiguruva~ot pla}a

nadomest vo visina od 40% od osigurenata

suma.

(2) Za plodovite od jabolka i kru{i

deklasirani vo III klasa. Osiguruva~ot pla}a

nadomest vo visina 80% od osigurenata suma.

(3) Za plodovite od praski, kajsii, slivi i

vi{ni deklasirani vo II klasa na

o{tetuvawe osiguruva~ot pla}a nadomest vo

visina 50% od osigurenata suma.

(4) Procent na nadomest od stavovite (1), (2) i

(3) osiguruva~ot pla}a za preostanatiot

prinos, odnosno za prinosot koj e namalen za

procentot na uni{tenite plodovi.

(5) Procentot na nadomest od stavovite (1), (2) i

(3) i procentot na uni{tenite plodovi

pretstavuvaat vkupen nadomest od osnovot

na osiguruvawe.

(6) Nadomestot od osiguruvawe za potpolni

{teti se utvrduva vo smisla na stav (3) i (5)

od ~len 23 od Op{tite uslovi za


23




^len 7





PRAVNA POUKA

^len 11



za supervizija na dru{tvoto za osiguruvawe,

da dostavi pretstavka vo odnos na

dru{tvoto.

Documents

Посебни услови за осигурување посеви и плодови