Polska Telefonia Komórkowa Centertel Sp. z o.o. ul ... · publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel nie wyst ępuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia PTK Centertel jako przedsi

Urząd Komunikacji Elektronicznej Departament Analiz Rynku Telekomunikacyjnego

Warszawa, ul. Kasprzaka 18/20, tel. (22) 53 49 335, fax (22) 53 49 327

PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI Warszawa, dnia 29 września 2009 r. ELEKTRONICZNEJ Anna StreŜyńska DART–SMP–6040-3/09 (26)

Polska Telefonia Komórkowa Centertel Sp. z o.o. ul. Skierniewicka 10a 01-230 Warszawa

DECYZJA

Na podstawie art. 24 ust. 1 i ust. 2 w związku z art. 25 ust. 2 i ust. 4, art. 34, art. 36, art. 37, art. 40 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. z 2004 r. nr 171, poz. 1800 z późn. zm.), zwanej dalej równieŜ „ustawą Prawo telekomunikacyjne” lub „PT” i § 2 pkt 9 i § 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2004 r. w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (Dz. U. z 2004 r. nr 242, poz. 2420), zwanego dalej „rozporządzeniem Ministra Infrastruktury” oraz w związku z art. 13 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy – Prawo telekomunikacyjne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2009 r., Nr 85, poz. 716), oraz art. 104 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r., nr 98, poz. 1071, z późn. zm., zwanej dalej kpa), w związku z art. 206 ust. 1 PT: I. ustalam, Ŝe na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie zgodnym z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia, nie występuje skuteczna konkurencja; II. wyznaczam Polską Telefonię Komórkową Centertel Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie jako przedsiębiorcę zajmującego pozycję znaczącą na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel Sp. z o.o. zgodnym z obszarem sieci, w którym następuje zakończenie połączenia; III. utrzymuję nałoŜone na Polską Telefonię Komórkową Centertel Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie decyzją z dnia 20 lipca 2006 r. (znak: DRTD-SMP-6043-1/06(16)) następujące obowiązki regulacyjne w celu świadczenia przedsiębiorcom telekomunikacyjnym usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel Sp. z o.o.:



2

1. obowiązek, o którym mowa w art. 36 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na równym traktowaniu przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie dostępu telekomunikacyjnego, w szczególności przez oferowanie jednakowych warunków w porównywalnych okolicznościach, a takŜe oferowaniu usług oraz udostępnianiu informacji na warunkach nie gorszych od stosowanych w ramach własnego przedsiębiorstwa lub w stosunkach z podmiotami zaleŜnymi;

2. obowiązek, o którym mowa w art. 37 ustawy Prawo telekomunikacyjne,

polegający na ogłaszaniu informacji w sprawach zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego, dotyczących specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci, a takŜe opłat, przy czym: - zakres informacji obejmuje wszystkie informacje dotyczące specyfikacji

technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci a takŜe opłat, niezbędne do przygotowania przez zainteresowanych operatorów wniosku w sprawie zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego,

- publikacja wskazanych powyŜej informacji nastąpi w formie elektronicznej na oficjalnej stronie internetowej Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel Sp. z o.o.,

- informacje naleŜy ogłosić niezwłocznie, nie później jednak niŜ w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia niniejszej decyzji; w przypadku zmiany zakresu bądź treści publikowanej informacji naleŜy ją ogłosić niezwłocznie, nie później jednak niŜ w terminie 1 tygodnia od dnia wprowadzenia zmiany;

3. obowiązek, o którym mowa w art. 40, polegający na ustalaniu opłat z tytułu

dostępu telekomunikacyjnego w oparciu o ponoszone koszty przez Polską Telefonię Komórkową Centertel Sp. z o.o.

IV. Zmieniam obowiązek nałoŜony na Polską Telefonię Komórkową Centertel Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie decyzją z dnia 20 lipca 2006 r. (znak: DRTD-SMP-6043-1/06(16)), o którym mowa w art. 34 ustawy Prawo telekomunikacyjne, nadając mu następujące brzmienie: obowiązek uwzględniania uzasadnionych wniosków przedsiębiorców telekomunikacyjnych o zapewnienie im dostępu telekomunikacyjnego, w tym uŜytkowania elementów sieci oraz udogodnień towarzyszących, w celu świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel Sp. z o.o. poprzez:

- zapewnienie określonych elementów sieci telekomunikacyjnej, w tym linii i łączy, niezbędnych do zapewnienia dostępu do sieci;

- przyznawanie dostępu do interfejsów, protokołów lub innych kluczowych technologii niezbędnych dla interoperacyjności usług, w tym usług sieci wirtualnych;

- zapewnienie infrastruktury telekomunikacyjnej, kolokacji oraz innych form wspólnego korzystania z budynków;

- zapewnienie funkcji sieci niezbędnych do zapewnienia pełnej interoperacyjności usług, w tym świadczenia usług w sieciach inteligentnych;



3

- zapewnienie połączenia sieci lub urządzeń telekomunikacyjnych oraz udogodnień z nimi związanych;

- prowadzenie negocjacji w sprawie dostępu telekomunikacyjnego w dobrej wierze oraz utrzymanie uprzednio ustanowionego dostępu telekomunikacyjnego do określonych sieci telekomunikacyjnych, urządzeń lub udogodnień towarzyszących,

oraz przez zapewnienie kaŜdej innej formy korzystania z urządzeń telekomunikacyjnych, udogodnień towarzyszących lub usług świadczonych przez innego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego, w celu świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel Sp. z o.o.

Decyzja niniejsza na podstawie art. 206 ust. 2a w związku z art. 206 ust. 2 PT podlega natychmiastowemu wykonaniu.

UZASADNIENIE 1. Przebieg postępowania 1. W dniu 11 lipca 2008 r. Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej (zwany dalej równieŜ „Prezesem UKE” lub „Regulatorem”) zwrócił się do Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel Sp. z o.o. (zwanej dalej równieŜ „Spółką”, „PTK Centertel” lub „Operatorem”) o przekazanie danych do analizy rynku zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel Sp. z o.o. na podstawie art. 21 ust. 3 PT. 2. Pismem z dnia 4 sierpnia 2008 r., uzupełnionym pismem z dnia 3 października 2008 r., Operator przesłał Ŝądane dane i informacje. 3. Pismem z dnia 19 lutego 2009 r. (numer: DART-SMP-6040-3/09(1)) Prezes UKE zawiadomił Polską Telefonię Komórkową Centertel Sp. z o.o. o wszczęciu postępowania w sprawie wyznaczenia tej Spółki jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego pozycję znaczącą na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel Sp. z o.o. oraz nałoŜenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie Prawo telekomunikacyjne. 4. Pismem z dnia 15 kwietnia 2009 r. Prezes UKE powiadomił Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (zwanego dalej równieŜ „Prezesem UOKiK”) o rozpoczęciu postępowania konsultacyjnego w sprawie ustalenia, Ŝe na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel Sp. z o.o., zgodnym z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia, nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel Sp. z o.o. jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na tym rynku i nałoŜenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych.



4

5. W dniu 15 kwietnia 2009 r. Prezes UKE notyfikował Komisji Europejskiej (zwanej dalej równieŜ „Komisją” lub „KE”) projekt decyzji Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej w sprawie ustalenia, Ŝe na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel Sp. z o.o. nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel Sp. z o.o. jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na tym rynku i nałoŜenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych. 6. TakŜe w dniu 15 kwietnia 2009 r. Komisja Europejska zarejestrowała pod numerem PL/2009/0904 notyfikację Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej z dnia 15 kwietnia 2009 r. dotyczącą projektu decyzji w sprawie ustalenia, Ŝe na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia PTK Centertel jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na tym rynku i nałoŜenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych. 7. W dniach 15 kwietnia 2009 r. – 15 maja 2009 r., Prezes UKE przeprowadził postępowanie konsultacyjne w sprawie ustalenia, Ŝe na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia PTK Centertel jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na tym rynku i nałoŜenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych. W ramach ww. postępowania konsultacyjnego do Prezesa UKE wpłynęły dwie niezastrzeŜone opinie złoŜone przez: P4 Sp z o.o. (zwaną dalej „P4”) oraz Polską Telefonię Komórkową Centertel Sp. z o.o. NiezastrzeŜone stanowiska wraz z komentarzem Prezesa UKE zostały opublikowane na stronie internetowej UKE w dniu 5 czerwca 2009 r. 8. Pismem z dnia 24 kwietnia 2009 r. Komisja Europejska wezwała Prezesa UKE do przedstawienia dodatkowych informacji w niniejszej sprawie. 9. Pismem dnia 29 kwietnia 2009 r. Prezes UKE dostarczył Komisji Europejskiej Ŝądane informacje. 10. Komisja Europejska pismem z dnia 15 maja 2009 r., znak: SG-Greffe (2009) D/2752 (data wpływu do UKE – 20 maja 2009 r.) przekazała swoje stanowisko w przedmiotowej sprawie. W ww. stanowisku Komisja stwierdziła, iŜ stawki za zakańczanie połączeń powinny być ustalane w oparciu o koszty, które byłyby ponoszone przez efektywnego operatora świadczącego stosowne usługi. Mając to na względzie Komisja, w dniu 7 maja 2009 r., przyjęła Zalecenie w sprawie uregulowań dotyczących stawek za zakańczanie połączeń w sieciach stacjonarnych i ruchomych w UE, które rekomenduje regulatorom wdroŜenie, do końca 2012 roku, metodologii długookresowych kosztów przyrostowych (LRIC) dla ustalania stawek za zakańczanie połączeń głosowych. Komisja podkreśla, Ŝe metodologia wybrana przez Prezesa UKE, tj. ceny w oparciu o ponoszone koszty, nie promuje wydajności i dlatego moŜe być uwaŜana jedynie za tymczasowy środek, o krótkiej Ŝywotności.



5

W związku z tym Komisja wezwała Prezesa UKE do zastosowania się do rekomendowanego przez Komisję podejścia kosztowego, tak, aby stawki za zakańczanie połączeń, ustalone według metodologii wskazanej w ww. Zaleceniu, zostały wprowadzone od 31 grudnia 2012 r. Ponadto Komisja potwierdziła, Ŝe w okresie przejściowym, Prezes UKE mógłby uŜyć alternatywnych metod kontroli cen, takich jak weryfikowanie kosztów w oparciu o porównanie z innymi państwami. JednakŜe Komisja uwaŜa, Ŝe w takim przypadku Prezes UKE powinien ostroŜnie wybrać obiektywne kryteria oraz wyczerpująco uzasadnić powody, dla których uwaŜa, Ŝe rynki właściwe w tych państwach są najodpowiedniejsze jako podstawa porównawcza. Komisja wyraziła równieŜ pogląd, Ŝe ścieŜki dojścia stawek MTR (tzw. glide-path) stanowią obowiązki regulacyjne odnoszące się do art. 16 dyrektywy ramowej i mają wpływ na handel między państwami członkowskimi. W związku z tym te projekty decyzji naleŜy notyfikować na podstawie art. 7 ust. 3 w związku z motywem 15 dyrektywy ramowej. Komisja przypomina, Ŝe równieŜ według Zalecenia Komisji 2008/850/WE określenie ścieŜek dojścia stawek MTR jest traktowane jako istotne zmiany charakteru lub zakresu środków naprawczych, mające znaczący wpływ na rynek i powinno być w związku z tym notyfikowane w ramach standardowej procedury notyfikacyjnej. Mając na uwadze powyŜsze, Komisja podkreśla obowiązek Prezesa UKE do notyfikowania na podstawie art. 7 ust. 3 dyrektywy ramowej jakichkolwiek przyszłych projektów decyzji w sprawie obowiązku kontroli cen, który obejmowałby ustalanie stawek za zakańczanie połączeń. Komisja poinformowała Prezesa UKE, Ŝe w przypadku braku wspomnianych konsultacji wspólnotowych Komisja rozwaŜy skorzystanie ze swoich uprawnień zgodnie z art. 226 TWE w odniesieniu do niewłaściwego stosowania art. 7 ust. 3 dyrektywy ramowej. 11. W dniu 9 czerwca 2009 r., w związku z zakończeniem postępowania konsultacyjnego i konsolidacyjnego, Prezes UKE pismem znak: DART-SMP-6040-3/09(5) przekazał Prezesowi UOKiK projekt decyzji ustalającej, Ŝe na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel Sp. z o.o. nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczającej Polską Telefonię Komórkową Centertel Sp. z o.o. jako przedsiębiorcę telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na tym rynku i nakładającej na tego przedsiębiorcę obowiązki regulacyjne przewidziane w ustawie Prawo telekomunikacyjne, z prośbą o zajęcie przez Prezesa UOKiK stanowiska w tej sprawie, stosownie do art. 106 § 1 k.p.a. Kolejnym pismem z dnia 9 czerwca 2009 r., znak: DART-SMP-6040-3/09(6) Prezes UKE powiadomił PTK Centertel, Ŝe projekt rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie został przekazany Prezesowi UOKiK celem zajęcia stanowiska. 12. Pismem z dnia 22 czerwca 2009 r. Prezes UOKiK zwrócił się do Prezesa UKE z prośbą o przekazanie kopii decyzji ustalających stawki MTR dla PTK Centertel. 13. Pismem z dnia 24 czerwca 2009 r. Prezes UKE dostarczył Prezesowi UOKiK kopie przedmiotowych dokumentów.



6

14. W dniu 7 lipca 2009 r. Prezes UKE otrzymał postanowienie Prezesa UOKiK z dnia 7 lipca 2009 r., znak: DOK2-0799-2/09/MKK, w którym Prezes UOKiK stwierdził, co następuje:

I. na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych zgodnym z obszarem ruchomej publicznej sieci telefonicznej Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel Sp. z o.o. z siedzibą, w Warszawie nie występuje skuteczna konkurencja;

II. Polska Telefonia Komórkowa Centertel Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie posiada pozycję znaczącą na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych zgodnym z obszarem jej ruchomej publicznej sieci telefonicznej;

III. zasadne jest utrzymanie obowiązków regulacyjnych określonych w art. 36, 37 i 40 ustawy Prawo telekomunikacyjne, nałoŜonych na Polską Telefonię Komórkową Centertel Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie decyzją Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej z dnia 20 lipca 2006r., znak DRTD-SMP-6043-1/06(16);

IV. zasadna jest zmiana obowiązku regulacyjnego określonego w art. 34 ustawy Prawo telekomunikacyjne, nałoŜonego na Polską Telefonię Komórkową Centertel Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie decyzją Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej z dnia 20 lipca 2006r., znak DRTD-SMP-6043-1/06(16), polegająca na nadaniu mu następującego brzmienia: „obowiązek uwzględniania uzasadnionych wniosków przedsiębiorców telekomunikacyjnych o zapewnienie im dostępu telekomunikacyjnego, w tym uŜytkowania elementów sieci oraz udogodnień towarzyszących, w celu świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel Sp. z o.o. poprzez:

• zapewnienie określonych elementów sieci telekomunikacyjne, w tym linii i ł ączy niezbędnych do zapewnienia dostępu do sieci;

• oferowanie usług na warunkach hurtowych w celu ich dalszej odsprzedaŜy przez innego przedsiębiorcę;

• przyznawanie dostępu do interfejsów, protokołów lub innych kluczowych technologii niezbędnych dla interoperacyjności usług, w tym usług sieci wirtualnych;

• zapewnienie infrastruktury telekomunikacyjnej, kolokacji oraz innych form wspólnego korzystania z budynków;

• zapewnienie funkcji sieci niezbędnych do zapewnienia pełnej interopearcyjności usług, w tym świadczenie usług w sieciach inteligentnych;

• zapewnienie połączenia sieci lub urządzeń telekomunikacyjnych oraz udogodnień z nimi związanych;

• prowadzenie negocjacji w sprawie dostępu telekomunikacyjnego w dobrej wierze oraz utrzymanie uprzednio ustanowionego dostępu telekomunikacyjnego do określonych sieci telekomunikacyjnych, urządzeń lub udogodnień towarzyszących; oraz przez zapewnienie kaŜdej innej formy korzystania z urządzeń telekomunikacyjnych, udogodnień towarzyszących lub usług świadczonych przez innego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego w celu świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci



7

telefonicznej Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel Sp. z o.o.

Po przeprowadzonej analizie rynku, Prezes UOKiK stwierdza, iŜ obowiązki regulacyjne, których utrzymanie lub zmianę proponuje Prezes UKE spełniają wymogi ustawowe w zakresie adekwatności, proporcjonalności oraz uwzględniają cele ustawy PT. Powinny one ułatwić prowadzenie działalności operatorom korzystającym z usług oferowanych przez PTK Centertel na analizowanym rynku hurtowym. Ich skutkiem będzie bez wątpienia poprawa pozycji negocjacyjnej przedsiębiorców dokonujących zakupu na przedmiotowym rynku. Jednoczenie zaproponowana przez Prezes UKE zmiana obowiązku przewidzianego w art. 34 PT uwzględnia interesy Spółki. NiezaleŜnie od powyŜszego, mając na uwadze obowiązki kosztowe nałoŜone na Spółkę, Prezes UOKiK pragnie zwrócić uwagę na konieczność prowadzenia w sposób ciągły uwaŜnej obserwacji rynków zakańczania połączeń w sieciach ruchomych. Zastosowana regulacja moŜe bowiem zostać wykorzystana przez detalicznych konkurentów PTK Centertel, na których tego rodzaju obowiązki, dotyczące przede wszystkim sposobu ustalania opłat za świadczone usługi, nie zostały nałoŜone. Ewentualne wystąpienie sytuacji tego rodzaju (w tym nadmierna dysproporcja pobieranych przez operatorów opłat) powinno jak się wydaje skłonić Prezesa UKE do podjęcia szybkiej interwencji na rynku poprzez np. odpowiednie rozszerzenie katalogu obowiązków nałoŜonych na detalicznych konkurentów Spółki. 15. Pismem z dnia 10 lipca 2009 r., znak: DART-SMP-6040-3/09(12), spółka PTK Centertel na podstawie art. 10 §1 kpa została zawiadomiona o zakończeniu postępowania dowodowego w niniejszej sprawie oraz o moŜliwości zapoznania się z materiałem dowodowym i wypowiedzenia się co do zebranych materiałów i dowodów. 16. W dniu 15 lipca 2009 r. Spółka skorzystała z moŜliwości zapoznania się z materiałem dowodowym, a takŜe otrzymała kopie wybranych dokumentów. 17. Pismem z dnia 17 lipca 2009 r. PTK Centertel wyraziła swoje stanowisko wskazując w kwestii formalnej na utrudnienia moŜliwości przeglądania akt sprawy, skutkujące w opinii Spółki ograniczeniem czasu na zapoznanie się i wypowiedzenie co do zgromadzonego materiału dowodowego. Ponadto PTK Centertel zwróciła uwagę na brak moŜliwości zapoznania się z pełnym materiałem dowodowym na skutek nieudostępnienia przez Prezesa UKE jednej z informacji. Następnie Spółka wyraziła swoją aprobatę dla wyłączenia z definicji i zakresu produktowego przedmiotowego rynku usługi przekazywania wiadomości tekstowych SMS oraz dla uwzględnienia uwag PTK Centertel w kwestii zmiany zakresu obowiązku określonego w art. 34 PT. Spółka podtrzymała swoje zastrzeŜenia i wątpliwości dotyczące pozostałych obowiązków regulacyjnych, w szczególności braku wystarczającego wyjaśnienia obowiązku z art. 36 PT oraz konieczności doprecyzowania zasad realizacji obowiązku z art. 40 PT.

Odnosząc się do wskazanych powyŜej uwag PTK Centertel naleŜy uznać za bezzasadny zarzut utrudniania przeglądania akt sprawy, gdyŜ fakt wyznaczenia terminu przeglądania akt sprawy w dniu 14 lipca na godzinę 9:30 w dniu następnym trudno uznać za takie utrudnienie, skutkujące istotnym ograniczeniem czasu na wypowiedzenie się co do zgromadzonego materiału dowodowego. Na uwagę



8

zasługuje fakt, Ŝe Spółka korzystała takŜe wcześniej z moŜliwości zapoznania się z aktami sprawy w dniu 6 marca i 15 maja 2009 r., jak równieŜ, Ŝe miała taką moŜliwość w trakcie trwania całego postępowania. Nie moŜna teŜ zgodzić się z zarzutem nieudostępnienia informacji z wykresu przedstawiającego liczbę klientów sieci telefonii ruchomej w Polsce (stan na 31.12.2007), gdyŜ w zakresie, w jakim dane te dotyczyły Spółki, są one jej znane, natomiast w zakresie, w jakim dotyczą one innych przedsiębiorców stanowią tajemnicę handlową, którą Prezes UKE powinien chronić przez rozpowszechnianiem. Odnosząc się natomiast do uwag dotyczących obowiązków określonych w art. 36 i 40 PT Prezes UKE podtrzymuje swoje wyjaśnienia zawarte w opublikowanym w dniu 5 czerwca 2009 r. komentarzu do stanowisk konsultacyjnych. 18. W wyniku uwag zgłoszonych w równolegle toczącym się postępowaniu dotyczącym rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Polskiej Telefonii Cyfrowej Sp. z o.o., Prezes UKE uznał za niezasadne zastosowanie na tym rynku obowiązku, o którym mowa w art. 34 ust. 2 pkt 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne (obowiązek oferowania usług na warunkach hurtowych w celu ich dalszej sprzedaŜy przez innego przedsiębiorcę). W związku z tym analogicznie zmieniona została równieŜ sentencja oraz uzasadnienie projektu decyzji dla rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel, co spowodowało konieczność ponownego zajęcia stanowiska przez Prezesa UOKiK w tej sprawie. W kontekście usługi zakańczania połączeń doprecyzowania wymaga dlaczego Prezes UKE zdecydował się na zniesienie obowiązku z art. 34 ust. 2 pkt 3 Pt, polegającego na oferowaniu usług na warunkach hurtowych w celu ich dalszej sprzedaŜy przez innego przedsiębiorcę. W przypadku tego obowiązku wątpliwość budzi pojęcie „dalszej sprzedaŜy”. Dla rozstrzygnięcia, czy w przypadku usługi zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telekomunikacyjnej PTK Centertel mamy do czynienia z odsprzedaŜą, konieczne jest dokładne przeanalizowanie sposobu świadczenia tej usługi przez Polkomtel. Zgodnie z art. 34 ust. 2 pkt 3 Pt usługa odsprzedaŜy polega na oferowaniu usługi na warunkach hurtowych w celu ich dalszej sprzedaŜy przez innego przedsiębiorcę. Działania odsprzedawcy usług będą stanowiły świadczenie usług telekomunikacyjnych, gdyŜ zgodnie z art. 2 pkt 41 Pt jeden ze sposobów świadczenia usług telekomunikacyjnych polega na sprzedaŜy we własnym imieniu i na własny rachunek usługi telekomunikacyjnej wykonywanej przez innego dostawcę usług. Trafna definicja odsprzedaŜy usług została przedstawiona przez Karla-Heinza Neumanna1, który charakteryzując odsprzedaŜ stwierdził, iŜ oznacza ona, Ŝe usługa nie jest zakupywana przez jej końcowego klienta w celu uŜycia lub osiągnięcia korzyści, ale jest zakupywana przez innego komercyjnego dostawcę w celu jej odsprzedaŜy końcowemu uŜytkownikowi czy końcowemu beneficjentowi. Komercyjny odsprzedawca usługi jest określany jako Reseller, czy takŜe jako dostawca usługi. Reseller nie wytwarza usługi, którą sprzedaje. Jego usługa sprowadza się do usługi dystrybucyjnej. Reseller sprzedaje we własnym imieniu i na własny rachunek usługę, która nie została w sposób pierwotny

1 Karl-Heinz Neumann, Volkswirtschaftliche Bedeutung von Resale, WIKDiskussionsbeeitrag nr. 230, Bad Honnef styczeń 2002, str. 1.



9

wytworzona przez niego. Z przytoczonej charakterystyki odsprzedaŜy wyraźnie wyłania się cecha charakterystyczna usługi odsprzedaŜy, która polega na braku wkładu Resellera w wytworzenie usługi detalicznej, która jest przez niego jedynie dystrybuowana. W świetle powyŜszego naleŜy przeanalizować, co dzieje się z usługą zakańczania połączeń zakupioną od PTK Centertel, np. przez TP. TP nie dokonuje „czystej” odsprzedaŜy usługi wykreowanej przez PTK Centertel, a jedynie nabywa usługę hurtową od PTK Centertel (polegającą na zakańczaniu połączeń w publicznej ruchomej sieci PTK Centertel), a następnie na bazie usługi hurtowej PTK Centertel kreuje własne usługi detaliczne lub hurtowe (np. tranzyt z zakańczaniem połączeń w PTK Centertel). Oznacza to, iŜ w odróŜnieniu od odprzedaŜy, w której usługa detaliczna (lub hurtowa) jest wykreowana w całości przez podmiot, który sprzedaje ją na warunkach hurtowych Resellerowi, w przypadku usługi zakańczania połączeń w sieci PTK Centertel, usługa hurtowa stanowi dopiero element składowy usługi detalicznej (lub innej usługi hurtowej), która jest samodzielnie wykreowana przez podmiot świadczący usługę detaliczną lub hurtową (np. TP). Poprawność powyŜszego rozumowania moŜna prześledzić na przykładzie usługi tranzytu w sieci TP. Zgodnie z ofertą RIO 2006 usługa tranzytu mogła być świadczona przez TP w postaci tzw. „czystego” tranzytu oraz w postaci tranzytu z zakańczaniem połączeń w sieci przedsiębiorcy docelowego. W drugim przypadku rozliczenia ruchu tranzytowego uwzględniały wartość opłaty z zakończenie, którą TP wnosiła na rzecz przedsiębiorcy telekomunikacyjnego docelowego. A zatem tranzyt z zakańczaniem połączeń to dwie usługi, jednak o ile TP mogła świadczyć sam tranzyt, o tyle nie mogła świadczyć samej „czystej” usługi zakańczania połączeń w sieci przedsiębiorcy docelowego ze względu na brak technicznych moŜliwości. TP nie mogłaby równieŜ ustalać własnej stawki za zakańczanie połączeń w sieci PTK Centertel. A contrario, jeśli inny podmiot oprócz PTK Centertel mógłby świadczyć usługę zakańczania połączeń w publicznej ruchomej sieci telefonicznej PTK Centertel (w czystej postaci), odpadła by podstawa do wyznaczenia PTK Centertel pozycji znaczącej na rynku zakańczania połączeń. Poza tym doprowadziłoby to do sytuacji, w której kaŜdy przedsiębiorca telekomunikacyjny, który nie ma Punktu Styku Sieci (PSS) z PTK Centertel mógłby Ŝądać od PTK Centertel sprzedaŜy usługi zakańczania połączeń w publicznej ruchomej sieci telefonicznej PTK Centertel. Zdaniem Prezesa UKE powyŜsze argumenty jednoznacznie przemawiają za zniesieniem proponowanego obowiązku wynikającego z art. 34 ust. 2 pkt 3 PT.

19. W dniu 24 sierpnia 2009 r. Prezes UKE otrzymał postanowienie Prezesa UOKiK z dnia 20 sierpnia 2009 r., znak: DOK2-0799-9/09, w którym Prezes UOKiK zmienił postanowienie z dnia 7 lipca 2009 r., znak: DOK2-0799-2/09/MKK, uznając za zasadną zmianę w projektowanym rozstrzygnięciu. W opinii Prezesa UOKiK modyfikacja ww. rozstrzygnięcia, dokonana przez Prezesa UKE w zakresie wykreślenia obowiązku regulacyjnego polegającego na oferowaniu usług na warunkach hurtowych w celu ich dalszej sprzedaŜy przez innego przedsiębiorcę, na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych zgodnym z obszarem ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel jest uzasadniona i zasługuje na uwzględnienie. Ze względu bowiem na specyfikę analizowanego rynku, tj. fakt, Ŝe usługę zakończenia połączenia moŜe obecnie świadczyć, bezpośrednio lub za pośrednictwem innego podmiotu, wyłącznie Spółka, do której połączenie jest kierowane, nie ma moŜliwości, by usługa ta była sprzedawana przez innego przedsiębiorcę niŜ PTK Centertel.



10

20. Pismem z dnia 25 sierpnia 2009 r., znak: DART-SMP-6040-3/09(19), spółka PTK Centertel na podstawie art. 10 §1 kpa została zawiadomiona o zakończeniu postępowania dowodowego w niniejszej sprawie oraz o moŜliwości zapoznania się z materiałem dowodowym i wypowiedzenia się co do zebranych materiałów i dowodów. 21. Spółka nie skorzystała z moŜliwości zapoznania się z materiałem dowodowym, ani teŜ nie przesłała swojego stanowiska w sprawie. 22. Pismem z dnia 14 września 2009 r. Prezes UKE zawiadomił Stronę o włączeniu do materiału dowodowego kopii następujących dokumentów:

a) Zalecenie Komisji z dnia 17 grudnia 2007 r. (nr 2007/879/WE) w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej,

b) Wytyczne Komisji Europejskiej nr. 2002/C165/03 w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z ramami regulacyjnymi Wspólnoty dotyczącymi sieci i usług łączności elektronicznej (Dz. U. C165/6 z 2002 r.),

c) Kopia Decyzji Prezesa UKE nr DRTD-SMP-6043-3/06(17) z dnia 19 lipca 2006 r.,

d) Nota Wyjaśniająca do Zalecenia Komisji z dnia 17 grudnia 2007 r. (nr 2007/879/WE),

e) Wydruki ze stron internetowych www.tp.pl oraz www.orange.pl (z 14.09.2009) z aktualną strukturą właścicielską PTK Centertel Sp. z o.o

Biorąc pod uwagę ustalony stan faktyczny Prezes UKE zwaŜył, co następuje. Stosownie do art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy – Prawo telekomunikacyjnej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2009 r., nr 85, poz. 716), zwanej dalej „Ustawą”, do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w Ŝycie Ustawy (tj. przed dniem 6 lipca 2009 r.) stosuje się przepisy dotychczasowe, z zastrzeŜeniem ust. 2 i ust. 3. Z uwagi na to, Ŝe zarówno art. 13 ust. 2, jak i ust. 3 Ustawy nie dotyczy spraw o wydanie decyzji w sprawie określania rynków właściwych, nakładania, zmiany i uchylania obowiązków regulacyjnych Prezes UKE, rozstrzygając niniejszą sprawę, opierał się na przepisach PT w brzmieniu obowiązującym przed 6 lipca 2009 r. Zgodnie z art. 13 ust. 3 Ustawy w zakresie opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w Ŝycie Ustawy stosuje się art. 39 i art. 40 ustawy Prawo telekomunikacyjne w nowym brzmieniu. W związku z powyŜszym w zakresie opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w niniejszej Decyzji Prezes UKE zastosował przepisy ustawy Prawo telekomunikacyjne w nowym brzmieniu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, jeŜeli Prezes UKE ustali, Ŝe na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja, wyznacza przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nakłada obowiązki regulacyjne przewidziane w ustawie. Zgodnie z definicją, określoną w art. 24 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, znaczącą pozycję rynkową zajmuje przedsiębiorca telekomunikacyjny, który na rynku właściwym samodzielnie posiada pozycję ekonomiczną odpowiadającą



11

dominacji w rozumieniu przepisów prawa wspólnotowego. Kryteriami stosowanymi przez Prezesa UKE przy ocenie pozycji znaczącej przedsiębiorcy telekomunikacyjnego na rynku właściwym są, w szczególności (art. 24 ust.3 ustawy Prawo telekomunikacyjne): 1) udział przedsiębiorcy w rynku właściwym, 2) brak technicznej i ekonomicznej zasadności budowy alternatywnej infrastruktury

telekomunikacyjnej, 3) istnienie przewagi technologicznej przedsiębiorcy, 4) brak albo niewielki poziom równowaŜącej siły nabywczej, 5) łatwy bądź uprzywilejowany dostęp przedsiębiorcy do rynków kapitałowych

bądź zasobów finansowych, 6) ekonomie skali, 7) ekonomie zakresu, 8) pionowe zintegrowanie przedsiębiorcy, 9) poziom rozwoju sieci dystrybucji i sprzedaŜy przedsiębiorcy, 10) brak potencjalnej konkurencji, 11) istnienie barier dla dalszego rozwoju przedsiębiorcy oraz rynku właściwego, 12) istnienie barier wejścia na rynek właściwy. Jednocześnie naleŜy mieć na względzie, Ŝe zgodnie z art. 24 ust. 6 ustawy Prawo telekomunikacyjne, uznanie przedsiębiorcy za posiadającego znaczącą pozycję rynkową moŜe nastąpić na podstawie wyników oceny kryteriów, o których mowa wyŜej, przy czym kryteria te nie muszą być spełnione łącznie. Stosownie do normy art. 25 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, decyzje dotyczące wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców o znaczącej pozycji na rynku właściwym lub nałoŜenia obowiązków regulacyjnych określonych w ustawie są wydawane przez Prezesa UKE w porozumieniu z Prezesem UOKiK. W przedmiotowych decyzjach Prezes UKE nakłada, utrzymuje, zmienia lub znosi jeden lub więcej obowiązków regulacyjnych, o których mowa w art. 34, art. 36-40, art. 42, art. 44-47 i art. 72 ust. 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne, biorąc pod uwagę adekwatność danego obowiązku do zidentyfikowanego problemu, proporcjonalność oraz cele określone w art. 1 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, jakimi jest stworzenie warunków dla: 1) wspierania równoprawnej i skutecznej konkurencji w zakresie świadczenia usług

telekomunikacyjnych, 2) rozwoju i wykorzystania nowoczesnej infrastruktury telekomunikacyjnej, 3) zapewnienia ładu w gospodarce numeracją, częstotliwościami oraz zasobami

orbitalnymi, 4) zapewnienia uŜytkownikom maksymalnych korzyści w zakresie róŜnorodności,

ceny i jakości usług telekomunikacyjnych, 5) zapewnienia neutralności technologicznej, z uwzględnieniem art. 1 ust. 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne tj. biorąc pod uwagę, Ŝe przepisy ustawy nie naruszają przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów oraz przepisów ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (tekst jednolity Dz. U. z 2004 r., nr 253, poz. 2531, z późn. zm.).



12

2. Definicja rynku właściwego 2.1. Prawne podstawy dla analizy rynków właściwych Pod pojęciem „rynku właściwego” rozumie się zgodnie z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 z późn. zm. – zwanej dalej: „ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów” lub „ustawą o o.k.i.k”), do której odsyła art. 21 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne. Jest to rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty, oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące róŜnice cen i koszty transportu, panują zbliŜone warunki konkurencji. Zgodnie z art. 21 ust. 1 PT rynki właściwe podlegające analizie i regulacji przez Prezesa UKE, określa w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw łączności. W rozporządzeniu Ministra Infrastruktury wymienione zostały rynki podlegające analizie. Jednym z nich jest rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej (§ 2 pkt 9 rozporządzenia) – odnoszący się do wyrobów i usług telekomunikacyjnych koniecznych dla przedsiębiorców telekomunikacyjnych do świadczenia usług na rzecz uŜytkowników końcowych, który został określony jako rynek zgodny z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia (§ 4 rozporządzenia). Zgodnie z art. 23 ust. 2 PT analiza rynków właściwych następuje z uwzględnieniem wytycznych Komisji Europejskiej (zwanej dalej równieŜ „Komisją” lub „KE”). Zgodnie z Wytycznymi KE nr 2002/C165/03 w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z ramami regulacyjnymi Wspólnoty dotyczącymi sieci i usług łączności elektronicznej (Dz.U. C165/6 z 2002 r.) – zwanymi dalej „Wytycznymi” – rynki, które mają być regulowane, definiuje się zgodnie z zasadami europejskiego prawa konkurencji, tak jak zostały one przedstawione przez Komisję w zaleceniu dotyczącym właściwych rynków produktów i usług zgodnie z art. 15 ust. 1 dyrektywy ramowej2. W dniu 17 grudnia 2007 r. Komisja Europejska wydała Zalecenie 2007/879/WE w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante (Dz.U. L344/65 z 2007 r.) – zwane dalej „Zaleceniem”. Zalecenie to wymienia między innymi rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w poszczególnych sieciach telefonii ruchomej. NaleŜy zauwaŜyć, iŜ jest to kolejne zalecenie Komisji dotyczące właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante. Pierwsze Zalecenie Komisji nr 2003/311/WE z dnia 11 lutego 2003 r. równieŜ obejmowało ten rynek. Jakkolwiek przedmiotowy rynek właściwy został określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury, to w akcie tym brak jest wskazania szczegółowego zakresu produktowego tego rynku. Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej „Punktem wyjścia dla definicji i określenia rynków jest scharakteryzowanie rynków detalicznych w perspektywie 2 Wytyczne Komisji (pkt 1.1.4).



13

czasowej z uwzględnieniem substytucji po stronie popytu i po stronie podaŜy. Po scharakteryzowaniu i określeniu rynków detalicznych, czyli rynków, na których odbywa się gra podaŜy i popytu uŜytkowników końcowych, naleŜy określić właściwe rynki hurtowe, czyli rynki, na których odbywa się gra popytu i podaŜy produktów dla osób trzecich zaopatrujących uŜytkowników końcowych”.3 Mając na względzie powyŜsze, Prezes UKE uznał za celowe przeanalizowanie w szczególności, jakie usługi i produkty wchodzą w skład rynku zakańczania połączeń w sieci PTK Centertel, w odniesieniu do wskazanego w rozporządzeniu rynku geograficznego. 2.2. Rynek produktowy na szczeblu detalicznym

Analiza Prezesa UKE wskazała połączenie telefoniczne jako produkt detaliczny powiązany bezpośrednio z hurtowym rynkiem zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel. Połączeniem telefonicznym – zgodnie z art. 2 pkt 26 ustawy Prawo telekomunikacyjne – jest połączenie ustanowione za pomocą publicznie dostępnej usługi telefonicznej, pozwalającej na dwukierunkową łączność w czasie rzeczywistym. Publicznie dostępną usługą telefoniczną jest natomiast zgodnie z art. 2 pkt 30 PT usługa telekomunikacyjna, która jest dostępna dla ogółu uŜytkowników, w celu inicjowania i odbierania połączeń krajowych i międzynarodowych oraz uzyskania dostępu do słuŜb ustawowo powołanych do niesienia pomocy, za pomocą numeru lub numerów ustalonych w krajowym lub międzynarodowym planie numeracji telefonicznej. Usługa połączeń telefonicznych zakłada więc zarówno inicjowanie, jak i odbieranie połączeń telefonicznych. KaŜdy uŜytkownik końcowy powinien więc mieć moŜliwość odbierania połączeń telefonicznych, realizowanych przez róŜnych przedsiębiorców telekomunikacyjnych i ich uŜytkowników końcowych. Precyzując, Prezes UKE za detaliczny odpowiednik hurtowej usługi zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel uznał następujące połączenia telefoniczne zakańczane w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel:

- ze stacjonarnych publicznych sieci telefonicznych oraz - z ruchomych publicznych sieci telefonicznych.

2.3. Rynek produktowy na poziomie hurtowym Zalecenie Komisji Europejskiej wyodrębniło na poziomie hurtowym rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w poszczególnych sieciach telefonii ruchomej. Nota wyjaśniająca do Zalecenia Komisji z dnia 17 grudnia 2007 r.4– zwana dalej „Notą wyjaśniającą” – przedstawia wskazany rynek produktowy w następujący sposób: „Zakańczanie połączeń w telefonii komórkowej stanowi

3 Nota wyjaśniająca do Zalecenia Komisji (ust. 3.1). 4 http://ec.europa.eu/information_society/policy/ecomm/doc/implementation_enforcement/article_7/ sec_2007_1483_2.pdf.



14

element zarówno usług połączeń w ramach telefonii komórkowej (które są zakańczane w innych sieciach telefonii komórkowej), jak równieŜ połączeń, które wychodzą od uŜytkowników sieci stacjonarnych, które są zakańczane w sieciach telefonii komórkowej”. W Nocie wyjaśniającej Komisja stwierdza dalej, iŜ „Na poziomie usług detalicznych połączenie (lub wiadomość tekstowa) przesyłane na terminal danego uŜytkownika nie stanowi substytutu połączenia (lub wiadomości tekstowej) do innego uŜytkownika a to ograniczenie substytucji popytu utrzymuje się równieŜ na poziomie hurtowym. W odniesieniu do substytucji podaŜy, jeśli dostawca zakańczania połączenia podniesie jego cenę, wówczas alternatywnym dostawcom nie jest łatwo przejść na dostawy na tym rynku, poniewaŜ potrzebowaliby oni w tym celu danych z kart SIM uŜytkowników. JednakŜe rynek jest szerszy niŜ zakańczanie połączeń na danym terminalu uŜytkownika, poniewaŜ operatorzy nie są w stanie stosować dyskryminacji cenowej względem opłat za zakańczanie połączeń do róŜnych uŜytkowników swojej sieci. Właściwy rynek jest zatem co najmniej tak szeroki, jak zakańczanie połączeń przez kaŜdego operatora”5. Kierując się ustaleniami Komisji Europejskiej oraz własną analizą, Prezes UKE stoi na stanowisku, Ŝe usługa zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel jest usługą dostępu do sieci Spółki dla operatorów publicznych stacjonarnych i ruchomych sieci telefonicznych, niezbędną do świadczenia uŜytkownikom końcowym usług telekomunikacyjnych. Operatorzy sieci stacjonarnych i ruchomych są zmuszeni nabyć usługi zakańczania połączeń od PTK Centertel, podobnie jak i od innych operatorów sieci stacjonarnych i ruchomych, jednak te usługi nie są substytutami ze względu na preferencje strony popytowej. Strona popytowa, czyli pośrednio uŜytkownicy końcowi operatorów sieci stacjonarnych i ruchomych, są w danym momencie zainteresowani zakończeniem połączenia w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel i nie moŜe być ono wtedy zastąpione zakańczaniem połączeń w innej sieci, ze względu na posiadanych przez PTK Centertel uŜytkowników końcowych. Ci uŜytkownicy, u których ma nastąpić zakończenie połączenia są pośrednio stroną podaŜową tego rynku i nie ma moŜliwości dotarcia do nich w inny sposób. Biorąc pod uwagę powyŜsze Prezes UKE postanowił włączyć do zakresu produktowego rynku na szczeblu hurtowym następujące usługi:

• zakańczanie połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel, inicjowanych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej (tzw. połączenia F2M – ang. fixed-to-mobile),

• zakańczanie połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel, inicjowanych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej (tzw. połączenia M2M – ang. mobile-to-mobile).

2.4. Rynek geograficzny Zgodnie z Wytycznymi Komisji „właściwy rynek geograficzny obejmuje obszar, na którym dane przedsiębiorstwa są zaangaŜowane w proces popytu i podaŜy właściwych produktów i usług, na którym to obszarze warunki konkurencji są podobne lub wystarczająco jednorodne i który to obszar moŜna odróŜnić od obszarów sąsiadujących, gdzie przewaŜające warunki konkurencji są znacząco 5 Nota wyjaśniająca (par 4.3.).



15

róŜne.” Podobną definicję rynku geograficznego zawiera art. 4 pkt. 9 ustawy o o.k.i.k., do której odsyła art. 21 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, o której była mowa w punkcie 2.1. niniejszej decyzji. Zakres geograficzny rynku podlegającego analizie przez Prezesa UKE został określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury jako rynek zgodny z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia. Tym samym na terenie Polski funkcjonuje tyle odrębnych rynków właściwych, ile ruchomych publicznych sieci funkcjonuje na obszarze kraju. Analiza przeprowadzona przez Prezesa UKE potwierdziła stanowisko Ministra Infrastruktury. Usługa zakończenia połączenia świadczona w sieci PTK Centertel nie moŜe być zastąpiona usługą zakończenia połączenia w sieci innego operatora. Jest to toŜsame z faktem, iŜ obszar geograficzny rynku właściwego jest zawęŜony do zasięgu geograficznego sieci PTK Centertel. 3. Struktura podmiotowa rynku właściwego W niniejszej decyzji Prezes UKE poddał analizie rynek właściwy, który tworzy na terenie Polski ruchoma publiczna sieć telefoniczna naleŜąca do PTK Centertel. Klientami (kupującymi) tworzącymi popyt na tym rynku są przedsiębiorcy telekomunikacyjni działający na rynku telefonii stacjonarnej i ruchomej, którzy chcą świadczyć uŜytkownikom końcowym usługi połączeń głosowych zakańczanych w sieci operatora PTK Centertel. Dostawcą usług (sprzedającym) na tym rynku jest PTK Centertel posiadająca ruchomą publiczną sieć telefoniczną, do której uŜytkowników końcowych wykonywane są połączenia głosowe inicjowane w sieciach stacjonarnych i sieciach ruchomych. Działalność na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych zgodnym z obszarem ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel prowadzi zatem jedynie PTK Centertel. 3.1. Działalność na rynku detalicznym Działająca obecnie pod marką Orange, PTK Centertel rozpoczęła działalność w 1991 r. na podstawie Zezwolenia Ministra Łączności Nr 011/91 z dnia 18 grudnia 1991 r. Obecnie spółka działa na podstawie wpisu do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych pod numerem 2. PTK Centertel dysponuje zestawem pasm w częstotliwościach GSM 900, GSM 1800 i UMTS 2000. W przypadku koncesji GSM 900 data waŜności koncesji dla operatora wygasa w 2011 r. W koncesji dla GSM 1800 brak jest wskazania daty rozpoczęcia świadczenia usługi. Koncesja na pasmo częstotliwości UMTS 2000 dla PTK Centertel wygasa 1 stycznia 2023 r. PTK Centertel świadczyła pod marką Orange m.in. następujące usługi w okresie 1 stycznia 2006 – 30 czerwca 2008:

� połączenia głosowe, � usługi poczty głosowej,



16

� połączenia video, � wiadomości SMS, � wiadomości MMS, � transmisja danych

Operator miał w analizowanym okresie moŜliwość świadczenia po aktywacji, złoŜeniu zamówienia takŜe innych usług przy wykorzystaniu eksploatowanej sieci tj.: (tajemnica przedsiębiorstwa – pkt 1 zał. 1). Jako pierwszy operator telefonii ruchomej w Polsce PTK Centertel prowadzi komercyjną działalność od początku istnienia krajowego rynku telefonii ruchomej, aŜ do momentu osiągnięcia przez ten rynek poziomu pełnego nasycenia. Z końcem 2007 roku, penetracja rynku wyniosła w Polsce 108,6%. W tym czasie liczba klientów PTK Centertel wynosiła (tajemnica przedsiębiorstwa – pkt 2 zał. 1). W ostatnich latach przewaŜającą większość klientów sieci PTK Centertel stanowili uŜytkownicy usług przedpłaconych. Wykres 1. Rozkład klientów sieci PTK Centertel w latach 2006-2008 (tajemnica przedsiębiorstwa – pkt. 3 zał. 1)

Źródło: PTK Centertel. Wykres 2. Liczba uŜytkowników oraz penetracja rynku telefonii ruchomej w Polsce w latach 1997 - 2007

0,90 2,004,00

6,60

10,00

13,90

17,40

23,10

29,20

36,70

41,39

2,1% 5,0%10,2%

17,6%25,9%

36,4%

45,6%

60,4%

76,4%

96,3%

108,6%

0,00

5,00

10,00

15,00

20,00

25,00

30,00

35,00

40,00

45,00

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

[mln

]

0,0%

20,0%

40,0%

60,0%

80,0%

100,0%

120,0%

[%]

liczba uŜytkow ników penetracja

Źródło: UKE. PTK Centertel jest jednym z trzech operatorów infrastrukturalnych, którzy posiadają łącznie większość udziałów w rynku wg kryterium przychodów z telefonii ruchomej, jak równieŜ liczby uŜytkowników. Wykres 3. Udziały operatorów w liczbie uŜytkowników i przychodach z sieci telefonii ruchomej w Polsce, stan na 31.12.2007.



17

34,21% 31,11% 32,51% 2,05% 0,12%

34,52% 31,01% 33,17% 1,28% 0,02%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

uŜytkow nicy

przychody z telefonii ruchomej

PTK Centertel Sp. z o.o. Polska Telefonia Cyfrow a Sp.z o.o. Polkomtel S.A. P4 Sp. z o.o. MVNO

Źródło: UKE. Podobnie jak pozostali operatorzy infrastrukturalni, PTK Centertel świadczy usługi w systemie abonamentowym i przedpłaconym. Operator udostępnia klientom takŜe usługi mobilnego dostępu do Internetu. Swoją ofertę kieruje praktycznie do całego rynku potencjalnych klientów sieci. 3.2. Struktura własnościowa W okresie 2002-2004 udziałowcem PTK Centertel była France Telekom posiadająca 34% udziałów, które w roku 2005 zostały odsprzedane TP S.A. Wg stanu na wrzesień 2009 r. jedynym udziałowcem, mającym 100% udziałów oraz kapitału, była TP S.A. – największy polski operator telekomunikacyjny działający na rynku stacjonarnym. Wykres 4. Struktura własnościowa PTK Centertel (wrzesień 2009)

Źródło: UKE, www.tp.pl (z dn. 14.09.2009 r.). 3.3. Infrastruktura Wg stanu na 30.06.2008 r. infrastruktura PTK Centertel obejmowała m.in.:



18

Tabela 1. Elementy infrastruktury PTK Centertel (stan na 30.06.2008 r.) (tajemnica przedsiębiorstwa – pkt. 4 zał. 1)

Źródło: PTK Centertel. PTK Centertel jest operatorem samodzielnie działającym na rynku, który jest niezaleŜny infrastrukturalnie od innych operatorów. 4. Analiza cen na rynku zakańczania połączeń głosowych w sieci PTK Centertel Kształtowanie się cen stanowi jeden z istotnych elementów analizy, który umoŜliwia ocenę tendencji występujących na rynku i pomaga podjąć decyzję czy rynek zmierza, czy teŜ nie, do stanu efektywnej konkurencji. Na rynku zakańczania połączeń głosowych w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych mamy do czynienia z indywidualnymi rynkami tworzonymi w obrębie sieci poszczególnych operatorów. W związku z tym na kaŜdym takim rynku występuje tylko jeden gracz rynkowy. Operatorzy, na których obecnie spoczywają obowiązki regulacyjne związane z ich znaczącą pozycją na rynkach świadczenia usług zakańczania połączeń głosowych we własnych sieciach (PTK Centertel Sp. z o.o., Polkomtel S.A. oraz Polska Telefonia Cyfrowa Sp. z o.o.), zobligowani są do pobierania stawek za zakańczanie połączeń, tzw. MTR (ang. Mobile Termination Rate), ustalonych decyzjami Prezesa UKE (aktualnie obowiązują decyzje z dnia 30 września 2008 r. oraz z dnia 22 października 2008 r.). Z kolei dwóch pozostałych operatorów posiadających decyzje regulacyjne na rynkach 16, tj. P4 Sp. z o.o. oraz Cyfrowy Polsat S.A. stosuje asymetryczne stawki MTR. Tabela 2. Stawki MTR (netto) za zakończenie połączenia w sieciach PTK Centertel Sp. z o.o., Polkomtel S.A., PTC Sp. z o.o.

Rodzaj stawki Od 01.05.2007 Od 01.05.2008 Od 01.01.2009 do 30.06.2009

Od 01.07.2009

Wysokość MTR (groszy/min.) 40,00 33,87 21,62 16,77 Źródło: UKE. W okresie od 1 stycznia 2006 r. do 20 czerwca 2008 r. PTK Centertel posiadał umowy o współpracy międzyoperatorskiej w zakresie zakańczania połączeń głosowych z następującymi operatorami: (tajemnica przedsiębiorstwa – pkt 5 zał. 1). Stawki za zakańczania połączeń głosowych w sieci PTK Centertel w latach 2006 – 2008 przedstawiono poniŜej: Tabela 3. Stawki MTR za zakańczania połączeń w sieci PTK Centertel w latach 2006-2008 (tajemnica przedsiębiorstwa – pkt. 6 zał. 1)

Źródło: PTK Centertel. Podsumowując, od maja 2007 roku PTK Centertel stosuje jednolite MTR dla wszystkich operatorów telefonii ruchomej i stacjonarnej zakańczających w sieci PTK Centertel połączenia inicjowane we własnych sieciach. Aktualnie obowiązuje stawka 16,77 groszy / min. (Tabela 2).



19

NałoŜenie decyzjami z lipca 2006 roku obowiązków regulacyjnych, umoŜliwiło Prezesowi UKE regulację MTR w sieciach trzech największych operatorów telefonii ruchomej w Polsce: PTK Centertel Sp. z o.o., Polkomtel S.A. oraz Polskiej Telefonii Cyfrowej Sp. z o.o. Zastosowanie regulacji stawki MTR i jej systematyczne obniŜanie, doprowadziło w konsekwencji do stopniowej obniŜki cen detalicznych usług dla konsumentów. Podtrzymanie obowiązków regulacyjnych dla PTK Centertel umoŜliwi dalszą kontrolę stawek MTR, tym samym stworzy operatorowi (poprzez obniŜkę dolnej granicy marŜy) warunki do konkurowania o klientów sieci niŜszymi cenami usług detalicznych (górną granicą marŜy). Istnieje obawa, iŜ w sytuacji braku regulacji MTR operator utrzymywałby poziom stawek MTR na niezmiennym poziomie. Operator mógłby nawet podwyŜszać wysokość MTR. W obu przypadkach brak regulacji MTR zdecydowanie spowalniałby proces zwiększania poziomu konkurencyjności. Z punktu widzenia rynku ex ante mogłoby dojść do stagnacji, w której operatorzy przewlekle utrzymywaliby określony poziom MTR, przez co ceny detaliczne, z uwagi na konieczność zachowania marŜy, nie byłyby wykorzystywane jako narzędzie konkurencji. Stąd teŜ dalsza regulacja MTR, której podstawę stanowią obowiązki niniejszej decyzji, umoŜliwi przyspieszenie obniŜki MTR, a w konsekwencji równieŜ cen detalicznych usług, z zachowaniem odpowiedniej marŜy na usługach. Jak wynika z powyŜszego, obowiązki regulacyjne nałoŜone na PTK Centertel zastępują brak presji konkurencyjnej na analizowanym rynku, stanowiąc główny bodziec obniŜki cen za zakańczanie połączeń głosowych, która miałaby miejsce w przypadku istnienia efektywnej konkurencji. Dzięki wprowadzonej w 2006 r. regulacji przedmiotowego rynku uległy takŜe częściowemu zahamowaniu i stopniowej eliminacji zjawiska dyskryminacji cenowej oraz subsydiowania krzyŜowego i zawęŜania marŜy, między innymi dlatego, Ŝe na skutek obniŜania stawek MTR operatorzy tracą moŜliwość manipulacji róŜnicami cen połączeń wewnątrz sieci i stawek za zakańczanie połączeń. Stanowi to argument za dalszym utrzymaniem regulacji w zakresie obowiązku niedyskryminacji i ustalania opłat w oparciu o ponoszone koszty w celu skutecznego zapobiegania ww. problemom. 5. Analiza rynku pod kątem występowania znaczącej pozycji rynkowej 5.1. Prawne podstawy do wyznaczenia znaczącej pozycji rynkowej na rynku właściwym Zgodnie z normą art. 24 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, jeŜeli Prezes UKE ustali, Ŝe na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja, wyznacza przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nakłada obowiązki regulacyjne przewidziane w ustawie. Prawo telekomunikacyjne zawiera definicje pozycji znaczącej oraz kolektywnej pozycji znaczącej. Zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne: „znaczącą pozycję rynkową zajmuje przedsiębiorca telekomunikacyjny, który na



20

rynku właściwym samodzielnie posiada pozycję ekonomiczną odpowiadającą dominacji w rozumieniu przepisów prawa wspólnotowego”. Ze względu na specyfikę przedmiotowego rynku (moŜe działać na nim tylko jeden przedsiębiorca telekomunikacyjny) w dalszej części nie będzie natomiast analizowana kwestia występowania kolektywnej pozycji znaczącej, która ze swojej istoty moŜe dotyczyć co najmniej dwóch przedsiębiorców. Ustawa Prawo telekomunikacyjne zobowiązuje Prezesa UKE do stosowania, przy ocenie obu pozycji znaczących szeregu kryteriów. Kryteria dla oceny indywidualnej pozycji znaczącej określone zostały jako katalog otwarty w art. 24 ust. 3 PT. Jednocześnie naleŜy zauwaŜyć, iŜ zgodnie z art. 24 ust. 6 ustawy Prawo telekomunikacyjne uznanie przedsiębiorcy telekomunikacyjnego za posiadającego znaczącą pozycję rynkową następuje na podstawie wyników oceny tych kryteriów, przy czym kryteria te nie muszą być spełnione łącznie. PowyŜsze regulacje są zgodne z zapisami prawa wspólnotowego w kwestiach związanych z pojęciem dominacji, o której mowa w art. 82 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, zwanego dalej takŜe „TWE” (tekst skonsolidowany, uwzględniający zmiany wprowadzone Traktatem z Nicei, Dziennik Urzędowy UE C 325 z 24 grudnia 2002 r.). Jak wynika z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości6: „Pozycja dominująca, o której mowa w tym artykule [82 TWE], oznacza pozycję siły ekonomicznej posiadanej przez danego przedsiębiorcę, która umoŜliwia mu powstrzymanie skutecznej konkurencji na danym rynku poprzez swobodę zachowania się w duŜej mierze niezaleŜnie od konkurentów, klientów (dostawców) i w końcu konsumentów”. W punkcie 5 Wytycznych, stwierdza się, Ŝe Komisja oraz krajowe organy regulacyjne, zwane dalej NRA (ang. National Regulatory Authority), muszą: „opierać się na zasadach prawa konkurencji i metodologiach słuŜących definiowaniu rynków, podlegających regulacji ex-ante oraz określeniu czy przedsiębiorstwo posiada znaczącą pozycję rynkową na tych rynkach”. Jak podkreślają to Wytyczne Komisji, na podstawie zasad wywodzących się z orzecznictwa, udział w rynku przedsiębiorstwa stanowi zasadnicze kryterium, odzwierciedlające siłę rynkową, to znaczy pozycję dominującą na tym rynku. Orzecznictwo wspólnotowe oparte jest na przekonaniu, Ŝe posiadanie duŜych udziałów w rynku – przekraczających 50% – pozwala, poza wyjątkowymi okolicznościami, załoŜyć, Ŝe dane przedsiębiorstwo posiada pozycję dominującą. Poza tym ewolucja odpowiednich udziałów w rynku przedsiębiorstwa i jego konkurentów stanowi dodatkowy czynnik przy ocenie posiadania pozycji dominującej na danym rynku. Poza tym, zgodnie z Wytycznymi Komisji, wymiar dynamiczny i przyszłościowy analiz, które mają zostać przeprowadzone na potrzeby regulacyjne, oznacza, Ŝe wymagane informacje obejmują okres odpowiednio długi. Niemniej jednak samo kryterium dotyczące udziałów w rynku nie moŜe wystarczać do ustalenia pozycji dominującej (znaczącej) przedsiębiorstwa. Na podstawie aktów prawa

6 Case 27/76; [1978] ECR 207; [1978] 1 CMLR 429 za Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów: Problem naduŜywania pozycji dominującej w świetle przepisów i orzecznictwa wspólnotowego, Warszawa 2003, str. 46.



21

wspólnotowego i krajowego naleŜy wziąć pod uwagę takŜe inne wskaźniki – określone w art. 24 ust. 3 PT. Niniejsza analiza, prowadzona jest w aspekcie przyszłościowym, mając na celu określenie moŜliwości regulacyjnych ex-ante na rynku. MoŜe więc prowadzić do wyników odmiennych niŜ te, które wynikałyby z zastosowania reguł konkurencji ex-post (w rozumieniu ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów). Przedmiotem niniejszej analizy nie jest bowiem badanie zachowań rynkowych przedsiębiorców w przeszłości, w szczególności pod kątem potencjalnego naduŜywania pozycji dominującej lub zawierania niedozwolonych przez prawo konkurencji porozumień ograniczających konkurencję. Analizy dokonywane przez Regulatora róŜnią się takŜe od przyszłościowo zorientowanych analiz, które przeprowadzają organy ochrony konkurencji podczas badania koncentracji przedsiębiorstw. 5.2. Udział przedsiębiorcy w rynku wła ściwym Wskaźnik ten określa w procentach udział przedsiębiorcy telekomunikacyjnego w danym rynku właściwym, mierzony wartością bądź wolumenem jego sprzedaŜy na tym rynku. Posiadanie przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego znacznego udziału w danym rynku właściwym wskazuje na jego silną pozycję na tym rynku i sygnalizuje brak skutecznej konkurencji. Im większy udział w rynku ma przedsiębiorca, tym większe jest prawdopodobieństwo, Ŝe zajmuje on indywidualną pozycję znaczącą na tym rynku. W niniejszej analizie trzeba jednak podkreślić specyfikę rynku świadczenia usług zakańczania połączeń głosowych w sieciach telefonii ruchomej, która wynika z uwarunkowań technicznych. Jej świadczenie związane jest z realizacją połączeń, inicjowanych w dowolnej sieci (stacjonarnej, ruchomej, IP), które kończone są w sieci ruchomej PTK Centertel, a konkretnie u uŜytkownika końcowego tego operatora. Numer takiego uŜytkownika końcowego, działający w sieci PTK Centertel, jest unikalny i kaŜde połączenie kierowane na ten numer jest zakańczane w sieci PTK Centertel. Uwzględniając powyŜsze, naleŜy stwierdzić, Ŝe w obrębie rynku zakańczania połączeń głosowych w sieci PTK Centertel brak jest alternatywnych dostawców usługi zakańczania połączeń. PoniewaŜ po stronie podaŜowej na szczeblu hurtowym nie ma moŜliwości nabycia usługi zakańczania połączenia od innego podmiotu niŜ ten, w którego sieci chcemy zakończyć połączenie oznacza to, iŜ operator kontrolujący daną sieć ruchomą jest jedynym dostawcą tej usługi w tej sieci. W związku z tym PTK Centertel posiada – z uwagi na brak substytutów dla tego rodzaju usługi – 100% udziałów w rynku zakańczania połączeń we własnej sieci. NaleŜy przy tym podkreślić, iŜ udziały PTK Centertel na tak oznaczonym rynku są niezmienne i niezaleŜne od czynnika czasu, albowiem od początku prowadzenia takiej działalności (świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w sieci



22

ruchomej) kaŜdy operator jest na nim naturalnym monopolistą, niezaleŜnie od poziomu rozwoju sieci czy teŜ liczby korzystających z niej uŜytkowników. Co więcej, z uwagi na brak technologii, mogącej zmienić opisaną wyŜej sytuację, naleŜy stwierdzić, Ŝe w perspektywie najbliŜszych lat nie pojawi się substytucja dla usługi zakańczania połączeń świadczonej przez PTK Centertel. Podsumowując analizowane kryterium naleŜy stwierdzić, iŜ 100% udział PTK Centertel w rynku zakańczania połączeń we własnej publicznej sieci ruchomej niewątpliwie wskazuje na znaczącą pozycję PTK Centertel na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w obrębie własnej ruchomej publicznej sieci telefonicznej. 5.3. Brak technicznej i ekonomicznej zasadności budowy alternatywnej infrastruktury telekomunikacyjnej Kryterium to bada, czy konkretny przedsiębiorca telekomunikacyjny posiada na danym rynku właściwym kontrolę nad infrastrukturą telekomunikacyjną, która jest trudna do powielenia przez innych operatorów działających na tym rynku bądź mogących na niego wejść w badanym okresie. Posiadanie przez przedsiębiorcę kontroli nad trudną do powielenia infrastrukturą telekomunikacyjną wzmacnia jego pozycję na danym rynku właściwym i stanowi czynnik utrudniający skuteczną konkurencję. Im trudniejsza do powielenia jest ta infrastruktura oraz im pełniejsza jest kontrola nad nią konkretnego przedsiębiorcy, tym większe jest prawdopodobieństwo, Ŝe zajmuje on indywidualną pozycję znaczącą na tym rynku. W przypadku rynku zakańczania połączeń głosowych w sieci PTK Centertel posiadanie lub kontrola infrastruktury jest warunkiem koniecznym do świadczenia usług na tym rynku. PTK Centertel jest przedsiębiorcą telekomunikacyjnym zakańczającym połączenia we własnej, ruchomej sieci telefonicznej i jest zarazem jedynym moŜliwym posiadaczem sieci na tym rynku, gdyŜ to obszar sieci PTK Centertel określa obszar analizowanego rynku właściwego. Budowa własnej infrastruktury przez innego przedsiębiorcę nie stanowi więc konkurencji dla pozostałych przedsiębiorców, poniewaŜ sytuacja taka przyczyni się jedynie do powstania nowego rynku zakańczania połączeń, nie zaś do wprowadzenia konkurencji na rynku analizowanym. Podsumowując analizę powyŜszego kryterium, naleŜy stwierdzić jego spełnienie w przypadku PTK Centertel, gdyŜ przede wszystkim nie ma technicznych moŜliwości wybudowania alternatywnej sieci, w której moŜliwe byłoby zakańczanie połączeń kierowanych do uŜytkowników PTK Centertel. Tym samym kryterium braku technicznej i ekonomicznej zasadności budowy alternatywnej infrastruktury telekomunikacyjnej przemawia za znaczącą pozycją PTK Centertel na analizowanym rynku.



23

5.4. Istnienie przewagi technologicznej przedsiębiorcy O istnieniu przewagi technologicznej konkretnego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego moŜemy mówić, jeśli posiada on na danym rynku właściwym technologię, która umoŜliwia mu tańsze świadczenie usług albo dostarczanie w dotychczasowej cenie produktów lub usług nowocześniejszych i posiadających więcej funkcji lub zastosowań od dostarczanych do tej pory. Spełnianie tego kryterium przez konkretnego przedsiębiorcę moŜe stanowić dla konkurentów istotną barierę wejścia na dany rynek właściwy. Ze względu na fakt, Ŝe rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telefonicznej ograniczony jest do jednej sieci, a w związku z tym kaŜdy przedsiębiorca świadczący usługę zakańczania połączeń we własnej sieci posiada 100% udziału w tym rynku, kryterium istnienia technologicznej przewagi przedsiębiorcy telekomunikacyjnego nie jest moŜliwe do zbadania, gdyŜ w obrębie analizowanego rynku właściwego nie ma innego przedsiębiorcy niŜ PTK Centertel. Nie jest zatem moŜliwe dokonanie porównania dostępnych w obrębie rynku technologii i oceny tego kryterium Niemniej jednak sposób realizacji usługi zakańczania połączeń przez PTK Centertel nie róŜni się od sposobu jej realizacji przez pozostałych przedsiębiorców działających na innych rynkach zakańczania połączeń. 5.5. Brak albo niewielki poziom równowaŜącej siły nabywczej Analiza powyŜszego kryterium pozwala określić, czy poziom siły nabywczej klientów konkretnego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego jest wystarczająco wysoki, aby zrównowaŜyć pozycję tego przedsiębiorcy jako dostawcy usług na danym rynku właściwym. Istnienie klientów o silnej pozycji negocjacyjnej ma istotny wpływ na warunki konkurencyjności na danym rynku i ogranicza zdolność przedsiębiorców telekomunikacyjnych do działań niezaleŜnych od pozostałych uczestników rynku, w tym do nieuzasadnionego podwyŜszania cen. Zasadniczo, niski poziom równowaŜącej siły nabywczej na danym rynku właściwym, czyli brak klientów lub grup klientów o silnej pozycji negocjacyjnej w stosunku do konkretnego przedsiębiorcy, wzmacnia ich pozycję na tym rynku i stanowi czynnik utrudniający skuteczną konkurencję. Im niŜszy jest poziom równowaŜącej siły nabywczej klientów konkretnego przedsiębiorcy na danym rynku, tym większe jest prawdopodobieństwo, Ŝe przedsiębiorca (lub przedsiębiorcy) zajmują indywidualną lub kolektywną pozycję znaczącą na tym rynku.

W związku z powyŜszym poziom równowaŜącej siły nabywczej na analizowanym rynku będzie wysoki, jeśli: - do jednego klienta bądź grupy klientów trafia duŜa część usług PTK Centertel, - najwięksi klienci spółki są dobrze poinformowani na temat alternatywnych dostawców danych usług, - najwięksi klienci mogą łatwo i niewielkim kosztem przestawić się na korzystanie z tych alternatywnych dostawców,



24

- najwięksi klienci mogą rozpocząć samodzielnie wytwarzanie danych produktów lub usług, - przedsiębiorca telekomunikacyjny zainwestował znaczne środki w infrastrukturę słuŜącą wyłącznie dostarczaniu produktów lub usług konkretnym największym klientom. Do oceny tego wskaźnika naleŜy wziąć między innymi pod uwagę stopień koncentracji sprzedaŜy PTK Centertel na danym rynku zakańczania połączeń we własnej sieci, czyli udział największych klientów w wartości sprzedaŜy tego przedsiębiorcy lub przedsiębiorców na rynku. Według danych przedstawionych przez PTK Centertel, operator zakańcza połączenia we własnej sieci grupie klientów, którzy generują zdecydowaną większość ruchu i tym samym przychodów PTK Centertel z usługi. Wspomniani klienci to: (tajemnica przedsiębiorstwa – pkt 7 zał. 1). Wykres 5 Udział ruchu zakańczanego przez poszczególnych operatorów (klientów) w całości ruchu

F2M i M2M zakańczanego w sieci PTK Centertel

(tajemnica przedsiębiorstwa – pkt 8 zał. 1)

Źródło: PTK Centertel. Wykres 6 Udział przychodów poszczególnych operatorów (klientów) w całości przychodów PTK

Centertel z zakańczania połączeń F2M i M2M


Źródło: PTK Centertel. Malejący udział procentowy połączeń F2M i rosnący M2M naleŜy tłumaczyć wzrostem penetracji telefonii ruchomej i obserwowanym zjawiskiem wypierania telefonii stacjonarnej przez usługi mobilne. Fakt wzrostu popularności usług mobilnych związany jest bezpośrednio ze spadkiem ich cen, obserwowanym na przestrzeni ostatnich lat, który skłania klientów sieci do większej aktywności, wywołując tym samym wzrost ruchu M2M. JednakŜe samo zestawienie struktury klientów nie daje jasnej wskazówki, co do wyniku analizy tego kryterium. Aby prawidłowo ocenić to kryterium naleŜy wziąć pod uwagę specyfikę rynku zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telefonicznej oraz inne wymienione na początku kryterium aspekty. Zdecydowana większość, tj. prawie 93% wolumenu ruchu, a w konsekwencji równieŜ przychodów PTK Centertel z zakańczania połączeń, pochodziło w okresie 1 stycznia 2008 - 30 czerwca 2008 r. z usług inicjowanych w sieciach (tajemnica przedsiębiorstwa – pkt 10 zał. 1). Z uwagi na specyfikę rynku zakańczania połączeń we własnej sieci, nie mogą oni przestawić się na korzystanie z usług alternatywnych dostawców, gdyŜ tacy nie istnieją na rynku zakańczania połączeń w sieci PTK Centertel. Nie mają równieŜ moŜliwości samodzielnego wytwarzania usługi zakańczania połączeń w sieci PTK Centertel. Jedynie PTK Centertel świadczy pozostałym operatorom usługi zakańczania połączeń z wykorzystaniem własnej infrastruktury, w obrębie posiadanej sieci.



25

Zakończenia połączenia do uŜytkownika końcowego będącego abonentem PTK Centertel moŜe dokonać tylko sam operator, co redukuje do zera siłę nabywczą klienta sieci PTK Centertel. Brak jest zatem jakiejkolwiek alternatywy w realizacji połączeń do sieci ruchomej, gdyŜ połączenie musi być zakończone z wywoływanym numerem, funkcjonującym w danej sieci ruchomej. Teoretycznie, hurtowi klienci PTK Centertel mogliby zdecydować się nie zakańczać połączeń w sieci PTK Centertel. Operator sieci Orange straciłby wtedy większość przychodów z zakańczania połączeń jednakŜe takie rozwiązanie wydaje się być mało prawdopodobne biorąc pod uwagę fazę rozwoju rynku, która wymusza świadczenie usług w kooperacji ze wszystkimi podmiotami. Zatem, pomimo istnienia grupy kluczowych klientów operatora sieci Orange, grupa ta nie ma moŜliwości wyboru alternatywnego dostawcy usług zakańczania połączeń w sieci PTK Centertel, gdyŜ na analizowanym rynku usługę zakańczania połączeń moŜe świadczyć tylko jeden podmiot. Podsumowując analizę powyŜszego kryterium, naleŜy stwierdzić, iŜ w przypadku PTK Centertel nie jest ono miarodajne dla oceny pozycji przedsiębiorcy telekomunikacyjnego na tym rynku (nie stanowi o przewadze Spółki). Mimo wysokiego stopnia koncentracji usług realizowanych dla nielicznej (3 podmiotów) grupy klientów, PTK Centertel jest jedynym operatorem zakańczającym połączenia we własnej sieci, przez co brak jest alternatywy w realizacji usługi, co sprawia, Ŝe siła nabywcza strony popytowej badanego rynku nie ma znaczenia. 5.6. Łatwy bądź uprzywilejowany dostęp do rynków kapitałowych bądź zasobów finansowych Posiadanie przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego na danym rynku właściwym łatwiejszego dostępu do źródeł finansowania niŜ inni operatorzy wzmacnia jego pozycję na tym rynku i stanowi czynnik utrudniający skuteczną konkurencję. Im bardziej uprzywilejowany dostęp ma konkretny przedsiębiorca do tych zasobów, tym większe jest prawdopodobieństwo, Ŝe zajmuje on indywidualną pozycję znaczącą na danym rynku. PoniewaŜ na rynku zakańczania połączeń w sieci PTK Centertel występuje wyłącznie PTK Centertel, z analizy wykluczyć naleŜy kwestię jego uprzywilejowanego dostępu do rynków kapitałowych bądź zasobów finansowych wobec konkurencji. Wobec powyŜszego analizie naleŜy poddać wyłącznie kwestię łatwego dostępu do rynków kapitałowych bądź zasobów finansowych. Specyfika rynków telekomunikacyjnych wymaga duŜych inwestycji w infrastrukturę telekomunikacyjną, a ich okres zwrotu jest długi. Dlatego teŜ łatwy dostęp do źródeł finansowania działa na korzyść operatora, poprawiając jego pozycję wobec konkurencji. Podczas analizy tego kryterium wzięto pod uwagę wewnętrzne źródła kapitałowe jak i zdolność przedsiębiorcy do pozyskiwania kapitału obcego, a takŜe strukturę własnościową przedsiębiorcy i jego zdolność do zwiększania kapitałów własnych.



26

Dokonując analizy struktury własnościowej, Prezes UKE wskazuje na powiązania finansowe PTK Centertel z innymi podmiotami funkcjonującymi na rynku telekomunikacyjnym. Takie powiązania umoŜliwiają zarówno łatwy dostęp do kapitału jak i rozwiązań technologicznych oraz są bardzo istotne dla moŜliwości działania i rozwoju przedsiębiorstwa, a takŜe ułatwiają współpracę na rynku międzyoperatorskim. Jedynym udziałowcem (100%) PTK Centertel jest TP S.A., w 49,79% zaleŜna od France Telecom Group oraz w 46,06% od akcjonariuszy reprezentowanych przez Bank of New York (stan na 14.09.2009). Posiadając większościowego udziałowca, zorientowanego na inwestycje w rozwijające się rynki telekomunikacyjne (do których rynek Polski równieŜ się zalicza, ze względu na dynamikę penetracji oraz rozwój technologii mobilnych) oraz drugiego udziałowca reprezentowanego przez podmiot sektora bankowego, PTK Centertel posiada niezwykle korzystny dostęp do rynków kapitałowych i zasobów finansowych, zarówno pochodzących bezpośrednio od France Telecom Group czy Bank of New York, jak i podmiotów powiązanych. Podsumowując analizę powyŜszego kryterium naleŜy stwierdzić, iŜ PTK Centertel posiada łatwy dostęp do rynków kapitałowych/zasobów finansowych. 5.7. Korzyści skali (Ekonomia skali) Ekonomia skali jest charakterystyczną cechą przemysłów sieciowych, w których wysokie koszty stałe, niemoŜliwe do uniknięcia, odgrywają kluczową rolę w strukturze kosztów7 i gdzie działalność podmiotów opiera się o kosztowną infrastrukturę. PrzewaŜającym źródłem ekonomii skali w telekomunikacji są koszty infrastruktury. Nie budzi wątpliwości, Ŝe rynek telekomunikacyjny, podobnie jak inne rynki o charakterze sieciowym cechuje występowanie korzyści skali. Sieciowy charakter rynku zakańczania połączeń głosowych w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych determinuje występowanie takŜe na nim ekonomii skali. PTK Centertel, działając samodzielnie na rynku zakańczania połączeń we własnej sieci, jako jedyny zmniejsza koszty usług telekomunikacyjnych, gdyŜ wraz ze wzrostem liczby klientów rośnie wolumen ruchu realizowanych przez nich usług i tym samym spada stały jednostkowy koszt usługi. W konsekwencji PTK Centertel uzyskuje korzyści skali z prowadzenia działalności na rynku zakańczania połączeń głosowych we własnej sieci. ZauwaŜyć jednakŜe naleŜy, iŜ wobec faktu, Ŝe na przedmiotowym rynku działalność prowadzi jedynie Spółka, czynnik ten nie ma znaczenia dla oceny pozycji rynkowej operatora. Fakt korzystania przez PTK Centertel z ekonomii skali nie moŜe bowiem w istniejącym stanie faktycznym wpłynąć na zintensyfikowanie konkurencyjnej walki rynkowej.

7 Stanisław Piątek, Prawo telekomunikacyjne. Komentarz, Warszawa 2005, str. 247.



27

5.8. Pionowe zintegrowanie przedsiębiorcy Pionowe zintegrowanie przedsiębiorcy telekomunikacyjnego wzmacnia jego pozycję na wszystkich rynkach właściwych, na których jest on obecny i stanowi czynnik utrudniający skuteczną konkurencję. Jeśli konkretny przedsiębiorca jest zintegrowany pionowo zwiększa to prawdopodobieństwo, Ŝe zajmuje on indywidualną pozycję znaczącą na rynkach, na których działa. Rynki, na których PTK Centertel świadczy usługi przy wykorzystaniu tej samej infrastruktury to:

� rynek świadczenia usługi dostępu i rozpoczynania połączeń w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych;

� rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w poszczególnych ruchomych publicznych sieciach telefonicznych;

� rynek świadczenia usługi roamingu międzynarodowego w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych;

� rynek świadczenia usług uŜytkownikom końcowym (rynek detaliczny telefonii ruchomej).

Jak wynika z powyŜszego zestawienia PTK Centertel świadczy usługi na 4 rynkach powiązanych. Trzy pierwsze zostały zdefiniowane przez Komisję Europejską w Zaleceniu z dnia 11 lutego 2003 oraz w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury. Natomiast w Zaleceniu z dnia 17 grudnia 2007 r. został wyodrębniony tylko rynek zakańczania połączeń głosowych. Ostatni rynek, detaliczny, obecnie nie podlega regulacji ex ante. Na wszystkich 4 rynkach PTK Centertel wykorzystuje tę samą infrastrukturę, co jest jednoznaczne z umacnianiem pozycji Spółki na rynku zakańczania połączeń głosowych, a róŜnorodność świadczonych usług ułatwia wzrost rentowności całej działalności przedsiębiorstwa. W tym kontekście, obecność PTK Centertel na rynku usług detalicznych, świadczy o pionowym zintegrowaniu operatora sieci Orange. Tak więc równieŜ to kryterium, przemawia za znaczącą pozycją PTK Centertel na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych we własnej sieci. 5.9. Korzyści zakresu (Ekonomia zakresu) Ekonomia zakresu występuje, gdy przedsiębiorca moŜe osiągnąć spadek średnich kosztów produkcji, czyli obniŜenie jednostkowego kosztu wytworzenia danego produktu lub usługi dzięki wytwarzaniu go łącznie z innym produktem lub usługą. Ekonomia zakresu wiąŜe się przede wszystkim, z moŜliwością wykorzystania dotychczas posiadanej infrastruktury, sieci dystrybucyjnej czy bazy klientów. Dla oceny tego kryterium pomocne mogą być równieŜ informacje uwzględniające liczbę rynków właściwych na których ten przedsiębiorca świadczy usługi. Jak juŜ wcześniej wskazano, PTK Centertel świadczy usługi na 4 rynkach, wykorzystując tę samą infrastrukturę, co sprzyja umacnianiu pozycji Spółki na rynku zakańczania połączeń głosowych, a róŜnorodność świadczonych usług ułatwia wzrost rentowności całej działalności przedsiębiorstwa. Zakres działalności PTK Centertel nie ogranicza się do usług połączeń głosowych w sieciach ruchomych.



28

Obok połączeń, operator ten świadczy takŜe usługi SMS, MMS i transmisji danych, jak równieŜ usługi dodane (np. mobilny kontent). Pozwala to na zoptymalizowanie inwestycji poprzez uzyskanie ekonomii zakresu umoŜliwiającej wykorzystanie posiadanych zasobów w efektywny sposób. Szeroki zakres usług czyni ofertę PTK Centertel atrakcyjną z punktu widzenia konsumenta, przez co pozostali rynkowi gracze, świadczący zarówno usługi telefonii stacjonarnej jak i ruchomej, dąŜą do kooperacji z PTK Centertel, tj. zakańczania połączeń w sieci Operatora. Podsumowując analizę powyŜszego kryterium naleŜy stwierdzić, iŜ PTK Centertel uzyskuje korzyści zakresu z działalności (sprzedaŜy usług) prowadzonej na innych rynkach hurtowych i detalicznych, jednakŜe z uwagi na charakter przedmiotowego rynku, na którym prowadzić działalność moŜe tylko PTK Centertel, kryterium ekonomii zakresu nie ma znaczenia dla oceny pozycji rynkowej Operatora. 5.10. Poziom rozwoju sieci dystrybucji i sprzedaŜy przedsiębiorcy Poziom rozwoju sieci dystrybucji i sprzedaŜy konkretnego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego odgrywa kluczową rolę w dostarczaniu przez niego usług zwłaszcza na rynkach detalicznych. Rynek zakańczania połączeń głosowych w sieci PTK Centertel jest rynkiem hurtowym, a dystrybucja usług opiera się na negocjacjach prowadzonych indywidualnie z poszczególnymi operatorami. Analiza tego kryterium pod kątem rozwoju sieci dystrybucji usługi zakańczania połączeń jest niezasadna i została pominięta w niniejszej decyzji. 5.11. Brak potencjalnej konkurencji Kryterium to bada prawdopodobieństwo pojawienia się na danym rynku właściwym nowych operatorów, opierając się na załoŜeniu, Ŝe przedsiębiorcy niedziałający w chwili obecnej na tym rynku mogą w perspektywie krótkookresowej (1 rok) zdecydować się na wejście na ten rynek na skutek wystąpienia na nim niewielkiego, lecz stałego wzrostu cen. Jak wskazywano juŜ wcześniej, nie ma moŜliwości wejścia innego operatora na rynek określony jako rynek zakańczania połączeń głosowych w sieci ruchomej PTK Centertel. śaden z operatorów nie moŜe zatem być uznany za potencjalnego konkurenta, gdyŜ nie posiada moŜliwości zakańczania połączeń głosowych w sieci PTK Centertel w sposób, który nie byłby uzaleŜniony od faktu zakupu tej usługi u tego operatora. Kryterium to równieŜ przemawia zatem za uznaniem znaczącej pozycji PTK Centertel na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w jego sieci. 5.12. Istnienie barier dla dalszego rozwoju przedsiębiorcy oraz rynku właściwego Kryterium to bada, w perspektywie krótkookresowej (1 rok), moŜliwości dalszego rozwoju i zwiększenia produkcji lub świadczenia usług przez przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych działających na danym rynku właściwym.



29

Istnienie barier dla dalszego rozwoju niektórych przedsiębiorców telekomunikacyjnych działających na danym rynku właściwym wzmacnia pozycję tego z przedsiębiorców obecnych na tym rynku, który takich barier nie posiada, co stanowi czynnik utrudniający skuteczną konkurencję. Im większe są te bariery, tym większe jest prawdopodobieństwo, Ŝe przedsiębiorca ich nie posiadający zajmuje indywidualną pozycję znaczącą na danym rynku. Ocena kryterium powinna uwzględniać analizę stopnia wykorzystania infrastruktury telekomunikacyjnej posiadanej przez przedsiębiorcę i uŜywanej przez niego do świadczenia usług na analizowanym rynku. PTK Centertel, wykorzystuje w działalności telekomunikacyjnej zarówno infrastrukturę 2G jak i 3G, których elementy składowe w postaci stacji BTS i NodeB umoŜliwiają zwiększanie zakresu/obszaru działalności operatora na rynku zakańczania połączeń poprzez moŜliwość przyłączania kolejnych abonentów i uŜytkowników końcowych oraz świadczenia im usług, w tym usług zakańczania połączeń w sieci PTK Centertel. Operator rozbudowuje własną infrastrukturę, przede wszystkim w zakresie sieci 3G, o czym świadczy rosnąca liczba stacji NodeB oraz wzrost pokrycia powierzchni i ludności Polski infrastrukturą UMTS. Wykres 7. Liczba stacji BTS i NodeB wykorzystywanych przez PTK Centertel w okresie 2006 – 1

poł. 2008


Źródło: PTK Centertel. Wykres 8. Procent pokrycia powierzchni i ludności polski infrastrukturą 3G naleŜącą do PTK

Centertel w okresie 2006 – 1 poł. 2008


Źródło: PTK Centertel. Ponadto wzrasta wartość infrastruktury brutto PTK Centertel, jak równieŜ wydatki inwestycyjne operatora na jej rozbudowę. Wykres 9. Wysokość wydatków oraz wartość infrastruktury PTK Centertel w okresie 2006 – 1 poł.

2008


Źródło: PTK Centertel. Ponadto PTK Centertel dysponuje zestawem pasm w częstotliwościach GSM 900, GSM 1800 i UMTS 2000, które moŜe wykorzystywać w długim horyzoncie czasowym. W związku z powyŜszym nie istnieją bariery dla dalszego rozwoju przedsiębiorcy, jeŜeli chodzi o infrastrukturę niezbędną dla działalności. Podsumowując analizę powyŜszego kryterium naleŜy stwierdzić brak barier dla dalszego rozwoju operatora PTK Centertel i rynku zakańczania połączeń w sieci PTK Centertel.



30

5.13. Istnienie barier wejścia na rynek właściwy Kryterium to bada występowanie oraz istotność barier, które mogą utrudnić lub uniemoŜliwi ć w perspektywie krótkookresowej (1 rok) wejście na dany rynek właściwy nowych operatorów. Istnienie barier wejścia na dany rynek właściwy wzmacnia pozycję przedsiębiorców telekomunikacyjnych juŜ obecnych na tym rynku, co stanowi czynnik utrudniający skuteczną konkurencję. Im większe są te bariery, tym większe jest prawdopodobieństwo, Ŝe przedsiębiorcy działający na tym rynku zajmują na nim indywidualną lub kolektywną pozycję znaczącą. Na analizowanym rynku, obok ogólnych barier, silnie ograniczających rozpoczęcie działalności na wszystkich rynkach telefonii ruchomej takich jak np. ograniczone zasoby częstotliwości, bardzo silna pozycja operatorów działających na rynku czy koszty budowy infrastruktury sieci telekomunikacyjnej, istnieje naturalna bariera techniczna, która uniemoŜliwia świadczenie usługi zakańczania połączeń w sieci innego operatora. Mając opisany fakt nas uwadze, naleŜy stwierdzić, iŜ na rynku zakańczania połączeń w sieci PTK Centertel istnieje, wynikająca ze specyfiki rynku, bariera wejścia innych podmiotów, które nie mają moŜliwości świadczenia usługi zakańczania połączeń w sieci PTK Centertel. 6. Brak skutecznej konkurencji na rynku właściwym Jak wskazano w analizie w punkcie 5, rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej jest rynkiem charakterystycznym, jeśli chodzi o pozycję rynkową przedsiębiorców na nim działających. Na analizowanym rynku zachodzi bowiem kaŜdorazowo sytuacja, Ŝe kaŜdy operator sieci telefonicznej jest jedynym dostawcą usługi zakańczania połączeń we własnej sieci. Przyłączenie uŜytkownika końcowego do sieci powoduje, Ŝe tylko ten operator uzyskuje techniczną moŜliwość zakańczania połączeń kierowanych do tego uŜytkownika. KaŜdy operator jest monopolistą w zakresie zakańczania połączeń we własnej sieci (tzw. „monopol naturalny”). Opisana powyŜej sytuacja występuje równieŜ na rynku zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel. Spółka posiada zatem pozycję znaczącą w rozumieniu art. 24 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, co stanowi pozycję równowaŜną pozycji dominującej w rozumieniu prawa konkurencji i prawa wspólnotowego. Zajmowanie takiej pozycji oznacza, Ŝe PTK Centertel działa w duŜej mierze w sposób niezaleŜny od swych konkurentów, kontrahentów i klientów. Taka siła rynkowa zapewnia jej znaczną swobodę przy podejmowaniu działań. PowyŜsze oznacza zaś, Ŝe rynek, na którym taki podmiot działa, nie jest rynkiem skutecznie konkurencyjnym. Biorąc powyŜsze pod uwagę, Prezes UKE stwierdził, Ŝe rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK



31

Centertel, zgodny z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia, nie jest skutecznie konkurencyjny. Wskazuje na to analiza kryteriów wymienionych w art. 24 ust 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne. Głównym kryterium potwierdzającym posiadanie przez PTK Centertel pozycji znaczącej na rynku zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej, przy modelu rozliczeniowym „CPP” (ang. calling party pays – dzwoniący płaci), jest kryterium udziałów rynkowych, które wskazuje na 100%-owy udział PTK Centertel w analizowanym rynku. Niemniej jednak samo kryterium dotyczące udziałów w rynku nie moŜe wystarczać do ustalenia pozycji dominującej przedsiębiorstwa. Na podstawie aktów prawa wspólnotowego i krajowego naleŜy wziąć pod uwagę takŜe inne wskaźniki – określone w art. 24 ust. 3 PT. Przeprowadzona przez Prezesa UKE analiza innych kryteriów słuŜących ustaleniu czy na rynku właściwym występuje skuteczna konkurencja, wykazała równieŜ istnienie podmiotu o znaczącej pozycji rynkowej tj. PTK Centertel. Prezes UKE stwierdził bowiem, iŜ nie ma moŜliwości wybudowania alternatywnej sieci, w której moŜliwe byłoby zakańczanie połączeń kierowanych do uŜytkowników PTK Centertel. Wybudowanie kolejnej sieci nie doprowadzi do zintensyfikowania konkurencji na przedmiotowym rynku, ale jedynie do wykreowania nowego (kolejnego) rynku zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telefonicznej. Fakt ten równieŜ powoduje, Ŝe pomimo, iŜ PTK Centertel posiada niewielu klientów na analizowanym rynku, to nie posiadają oni siły nabywczej z uwagi na brak moŜliwości nabycia przedmiotowej usługi u innego przedsiębiorcy. Podsumowując – Prezes UKE po dokonaniu analizy sytuacji panującej na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel stwierdza zajmowanie przez Spółkę pozycji znaczącej na przedmiotowym rynku. 7. Nakładanie obowiązków regulacyjnych 7.1. Regulacje prawne związane z nakładaniem obowiązków regulacyjnych Zgodnie z punktem 114 Wytycznych, jeśli krajowy organ regulacyjny ustali, iŜ konkurencja na właściwym rynku nie jest efektywna z powodu istnienia przedsiębiorstwa lub przedsiębiorstw zajmujących pozycję znaczącą, wtedy musi on wyznaczyć, zgodnie z art. 16 ust. 4 dyrektywy ramowej dane przedsiębiorstwo lub przedsiębiorstwa jako posiadające znaczącą pozycję rynkową i nałoŜyć na nie właściwe obowiązki regulacyjne. Samo wyznaczenie przedsiębiorstwa jako posiadającego znaczącą pozycję na danym rynku, bez nałoŜenia właściwych obowiązków regulacyjnych, jest niezgodne z przepisami nowych ram regulacyjnych, a w szczególności z art. 16 ust. 4 dyrektywy ramowej. Innymi słowy NRA muszą nałoŜyć przynajmniej jeden obowiązek regulacyjny na przedsiębiorstwo, które zostało wyznaczone jako posiadające znaczącą pozycję rynkową. Wytyczne, powołując się na prawo wspólnotowe (punkt 117), a w szczególności na art. 8 dyrektywy ramowej, zwracają uwagę na fakt, Ŝe wymaga ona, by NRA upewniły się, iŜ środki, które nakładają na operatorów posiadających znaczącą pozycję rynkową zgodnie z art. 16 dyrektywy ramowej, są uzasadnione w świetle celów przedstawionych w art. 8 i są proporcjonalne dla osiągnięcia tych celów.



32

Dlatego teŜ kaŜdy obowiązek nałoŜony przez krajowe organy regulacyjne musi być proporcjonalny w stosunku do problemu (stwierdzonego lub potencjalnego), któremu ma zaradzić. Art. 7 dyrektywy ramowej nakłada na NRA obowiązek przedstawienia uzasadnienia wyjaśniającego podstawy, na których opierają się poszczególne proponowane środki, gdy informacja o tych środkach przekazywana jest innym NRA i Komisji. Dlatego poza analizą rynku wspierającą ustalenie znaczącej pozycji rynkowej, krajowe organy regulacyjne powinny załączyć w swej decyzji uzasadnienie proponowanych środków w świetle celów podanych w art. 8, a takŜe wyjaśnienie, dlaczego uwaŜają swoją decyzję za proporcjonalną. Zasada proporcjonalności wymaga, by środki uŜyte do osiągnięcia określonego celu nie wykraczały poza to, co właściwe i niezbędne do osiągnięcia tego celu. Dla ustalenia, czy proponowany środek jest zgodny z zasadą proporcjonalności, działanie które ma być podjęte, musi zmierzać do uzasadnionego celu, a zaangaŜowane do osiągnięcia celu środki muszą być zarówno niezbędne, jak i najmniej kłopotliwe, tzn. musi to być niezbędne minimum dla osiągnięcia celu. PowyŜsze zasady zostały zaimplementowane do polskiego porządku prawnego (umieszczono je w art. 25 ust. 4 ustawy Prawo telekomunikacyjne) i wyraŜają się w spoczywającym na Prezesie UKE obowiązku, by w procesie nakładania, utrzymywania, zmiany lub znoszenia jednego lub więcej obowiązków regulacyjnych brał on pod uwagę adekwatność danego obowiązku do zidentyfikowanego problemu, proporcjonalność oraz cele ustawy, nie naruszając przy tym przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. W prawie wspólnotowym, kwestię moŜliwych do nałoŜenia obowiązków regulacyjnych na rynkach hurtowych reguluje dyrektywa o dostępie [Dyrektywa 2002/19/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. o dostępie i przyłączaniu do sieci komunikacji elektronicznej oraz urządzeń towarzyszących (Dz.U. L 108 z 24.4.2002 r.) zwalana dalej „dyrektywą o dostępie”]. Do obowiązków wymienionych w dyrektywie o dostępie naleŜą:

• obowiązek przejrzystości (art. 9 dyrektywy o dostępie), polegający na udostępnianiu pozostałym uczestnikom rynku określonych informacji (informacje księgowe, specyfikacje techniczne, dane dotyczące sieci, zasady i warunki dostępu i ich uŜytkowania oraz ceny), w szczególności, jeŜeli dany operator jest poddany obowiązkom niedyskryminacji, moŜliwe jest nałoŜenie na niego obowiązku opublikowania oferty ramowej;

• obowiązek niedyskryminacji (art. 10 dyrektywy o dostępie), tj. obowiązek stosowania podobnych wymogów w podobnych okolicznościach w stosunku do innych przedsiębiorców świadczących podobne usługi oraz obowiązek świadczenia tym innym przedsiębiorcom usług i udostępniania informacji na takich samych warunkach i o tej samej jakości jak te, które zapewniają ich własnym oddziałom, filiom lub partnerom;

• obowiązek rozdzielności księgowej (art. 11 dyrektywy o dostępie), polegający na uczynieniu przejrzystymi cen stosowanych w ramach transferu wewnętrznego, w szczególności w celu zapewnienia wykonania obowiązku niedyskryminacji lub dla zapobieŜenia subsydiowaniu krzyŜowemu;

• obowiązek dostępu (art. 12 dyrektywy o dostępie), na który składają się w szczególności obowiązki spełnienia uzasadnionych wniosków o dostęp,



33

o połączenie sieci lub wykorzystanie specyficznych elementów sieci; mogą one obejmować szereg obowiązków, w tym negocjowanie w dobrej wierze warunków zapewniania dostępu czy zapewnienia wzajemnych połączeń pomiędzy sieciami albo urządzeniami sieciowymi;

• obowiązek kontroli cen oraz księgowania kosztów (art. 13 dyrektywy o dostępie), który moŜe wymagać od operatorów określenia cen dostępu zorientowanych na koszty lub ustanowienia kontroli cen wobec regulowanej firmy; ogranicza się to do wypadków, kiedy analiza rynku sugeruje, Ŝe w innym przypadku opłaty za dostęp mogłyby utrzymywać się na zbyt wysokim poziomie lub jeśli przedsiębiorstwo moŜe się zaangaŜować w zaniŜanie marŜy ze szkodą dla konsumentów.

• inny obowiązek, ponad te wymienione powyŜej, w zakresie dostępu czy wzajemnych połączeń (art. 8 ust. 3 dyrektywy o dostępie), który organ regulacyjny moŜe zastosować w wyjątkowych okolicznościach.

Główne obowiązki przewidziane w ustawie Prawo telekomunikacyjne dla regulacji rynków hurtowych i stanowiące implementacje obowiązków wymienionych w dyrektywie o dostępie to: 1) obowiązek uwzględniania uzasadnionych wniosków operatorów o zapewnienie

im dostępu telekomunikacyjnego (art. 34 PT), 2) obowiązek równego traktowania operatorów w zakresie dostępu

telekomunikacyjnego (art. 36 PT), 3) obowiązek ogłaszania lub udostępniania informacji w sprawach zapewnienia

dostępu telekomunikacyjnego (art. 37 PT), 4) obowiązek prowadzenia rachunkowości regulacyjnej (art. 38 PT), 5) obowiązek kalkulacji uzasadnionych kosztów świadczenia dostępu

telekomunikacyjnego (art. 39 ust. 1 pkt 1 PT), 6) obowiązek stosowania opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego,

uwzględniających zwrot uzasadnionych kosztów operatora (art. 39 ust. 1 pkt 2 PT),

7) obowiązek ustalania opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w oparciu o ponoszone koszty (art. 40 PT),

8) obowiązek przygotowania i przedstawienia projektu oferty ramowej o dostępie telekomunikacyjnym (art. 42 PT),

9) obowiązek inny, niŜ wymienione w art. 34-40 i art. 42 PT, w zakresie dostępu telekomunikacyjnego, który Prezes UKE moŜe nałoŜyć w szczególnych przypadkach po uzyskaniu zgody Komisji Europejskiej (art. 44 PT).

7.2. Podejście Prezesa UKE do kwestii nakładania obowiązków regulacyjnych na hurtowym rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej W sektorze łączności elektronicznej stosunkowo często ma miejsce sytuacja, w której operator posiadający indywidualną pozycję znaczącą dąŜy do wykluczenia konkurentów z rynku, na którym posiada tę pozycję, lub z rynku powiązanego, bądź teŜ angaŜuje się w praktyki, które w inny sposób są niekorzystne dla uŜytkowników końcowych, takie jak zawyŜanie cen, niska jakość świadczonych przez niego usług czy nieefektywna produkcja.



34

W takich okolicznościach istnieje konieczność nałoŜenia na operatora posiadającego pozycję znaczącą obowiązku oferowania dostępu do jego sieci i połączeń z siecią, na określonych warunkach, w celu rozwoju konkurencji zarówno na rynku hurtowym jak i detalicznym. Jeśli na rynku istnieją strukturalne bariery, regulacja będzie miała charakter długoterminowy, gdyŜ podmioty konkurencyjne nie mają moŜliwości pokonania w krótkim czasie takich przeszkód. W przypadku rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telefonicznej, znaczącym problemem są ograniczenia wynikające z niemoŜności zapewnienia substytucji podaŜy dla zakańczania połączeń w tych sieciach. Ponadto przyjęta zasada rozliczeń międzyoperatorskich „CPP” (ang. calling party pays, strona dzwoniąca płaci) oraz wynikający z niej brak presji konkurencyjnej na obniŜenie stawek, powoduje potrzebę ciągłej interwencji regulacyjnej na rynku zakańczania połączeń, aby neutralizować brak dąŜenia tego rynku w kierunku efektywnej konkurencji. W tym kontekście, najwaŜniejszym celem regulacji jest zapobieganie zawyŜaniu stawek za zakańczanie połączeń głosowych oraz udostępnienie sieci zarządzanej przez kaŜdego operatora świadczącego usługi na rynku zakańczania połączeń we własnej sieci (w tym przypadku jest to sieć PTK Centertel) innym przedsiębiorcom na zasadach rynkowych.. W poprzedniej analizie rynku zakańczania połączeń głosowych w sieci PTK Centertel przeprowadzonej w 2006 r. Prezes UKE stwierdził występowanie dysproporcji pomiędzy cenami hurtowymi a detalicznymi oraz moŜliwość istnienia zjawiska „price squeeze”. Rynek zakańczania połączeń w sieci ruchomej PTK Centertel charakteryzowało występowanie dyskryminacji cenowej w aspekcie połączeń „on-net” i „off-net”, przejawiało się to wysokim poziomem stawek MTR, znacznie odbiegającym od poziomu efektywnych stawek na rynkach konkurencyjnych. W wyniku wyznaczenia PTK Centertel jako podmiotu zajmującego pozycję znaczącą na przedmiotowym rynku oraz nałoŜenia na niego obowiązków regulacyjnych Prezes UKE wydał decyzje obniŜające stawki MTR zgodnie z harmonogramem stopniowego ich wdroŜenia. Częściowe zahamowanie i stopniowa eliminacja zjawiska dyskryminacji cenowej oraz subsydiowania krzyŜowego i zawęŜania marŜy dzięki wprowadzonej w 2006 r. regulacji i związanym z nią znacznym obniŜeniem stawek MTR, stanowi argument za dalszym utrzymaniem regulacji w zakresie obowiązku niedyskryminacji i ustalania opłat w oparciu o ponoszone koszty, w celu skutecznego zapobiegania ww. problemom. W związku z powyŜszym, aby zapewnić odpowiednie funkcjonowanie rynku podlegającego analizie w niniejszej decyzji, Prezes UKE utrzymuje nałoŜone na PTK Centertel decyzją z dnia 20 lipca 2006 r. (znak: DRTD-SMP-6043-1/06(16)) obowiązki regulacyjne, które w ocenie Regulatora są adekwatne i proporcjonalne do zidentyfikowanych poniŜej problemów w rozwoju konkurencji. NaleŜy zaznaczyć, Ŝe decydując o proporcjonalności i adekwatności danego obowiązku do stwierdzonego problemu konkurencji, Prezes UKE miał równieŜ na uwadze zalecenia wynikające z dokumentu Europejskiej Grupy Regulatorów (ERG) – „Wspólne Stanowisko ERG w sprawie podejścia do stosownych środków w nowych ramach regulacyjnych”. Stwierdza się tam m.in., Ŝe „w przypadku gdy konkurencja w infrastrukturze nie będzie raczej moŜliwa, z uwagi na ciągłe występowanie „wąskich gardeł” związanych ze znaczącymi efektami skali lub zakresu i lub innymi ograniczeniami wejściowymi, krajowe organy regulacyjne (NRA)



35

powinny zapewnić, aby istniał wystarczający dostęp do komponentów hurtowych. Tym samym konsumenci mogą odnieść maksymalnie moŜliwe korzyści. W tym przypadku krajowe organy regulacyjne powinny równieŜ chronić przed potencjalnymi naduŜyciami, jakie mogą mieć miejsce.”8 7.3. Zidentyfikowane problemy w rozwoju konkurencji Analiza rynku zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel przeprowadzona przez Prezesa UKE wskazała na następujące problemy rynkowe: - moŜliwość antykonkurencyjnego zawyŜania stawek za zakańczanie połączeń w sieci PTK Centertel, - moŜliwość utrudniania operatorom dostępu do sieci PTK Centertel (lub moŜliwość odmowy połączenia sieci). 7.3.1. MoŜliwość antykonkurencyjnego zawyŜania stawek za zakańczanie połączeń w sieci PTK Centertel Jak juŜ wspomniano stosowany na rynku usługi zakańczania połączeń głosowych model rozliczeniowy „CPP” skutkuje brakiem presji konkurencyjnej na obniŜanie stawek. Operator sieci ruchomej, w której zakańczane jest połączenie, posiada wyłączny dostęp do swoich uŜytkowników końcowych, do których wykonywane są połączenia z innych sieci oraz 100% udział w rynku. Fakt ten powoduje, Ŝe nie posiada on bodźców do redukcji stawek za zakańczanie połączeń głosowych we własnej sieci i posiada duŜą swobodę w zakresie ich kształtowania. W wyniku analizy rynku właściwego przeprowadzonej przez Prezesa UKE w 2006 r. okazało się, Ŝe PTK Centertel stosuje zawyŜone stawki za zakańczanie połączeń w swojej sieci ruchomej, o czym świadczył chociaŜby fakt, Ŝe na tle innych państw członkowskich średnia stawka za zakańczanie połączenia w sieciach ruchomych (w szczycie) w Polsce była na wyŜszym poziomie niŜ średnia dla pozostałych państw UE. Ponadto w dniach 26 kwietnia 2007 r. oraz 30 września 2008 r., po ocenie prawidłowości wysokości opłat przeprowadzonej w oparciu o art. 40 PT, Prezes UKE wydał decyzje zobowiązujące PTK Centertel do dostosowania poziomu stawek MTR zgodnie z harmonogramem stopniowego ich obniŜenia. Tym samym stosowane przez PTK Centertel stawki za zakańczanie połączeń głosowych okazały się zawyŜone. Obecnie jedynymi środkami zastępującymi bodźce efektywnej konkurencji w przypadku PTK Centertel są nałoŜone obowiązki regulacyjne, ze szczególnym uwzględnieniem obowiązku, o którym mowa w art. 40 PT, polegającym na ustalaniu opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w oparciu o ponoszone koszty operatora. Ich zniesienie spowodowałoby, Ŝe rynek zakańczania połączeń głosowych w sieci PTK Centertel ponownie zostałby pozbawiony czynników

8 strona 51 przedmiotowego dokumentu, przetłumaczonego na język polski. Tekst oryginalny brzmi: ”A second principle is that when infrastructure competition is not likely to be feasible, due to persistent existence of bottlenecks associated with significant economies of scale or scope or other entry restrictions, NRA will need to ensure that there is sufficient access to wholesale inputs. Thus, consumers may enjoy the maximum benefits possible. In this instance NRAs should also protect against the potential behavioral abuses that might occur.



36

wpływających na redukcję stawek za zakańczanie połączeń, a tym samym proces efektywnego zmniejszania stawek MTR najprawdopodobniej zostałby wstrzymany. Tym samym PTK Centertel miałaby moŜliwość zawyŜania stawek za zakańczanie połączeń głosowych we własnej sieci. 7.3.2. MoŜliwość utrudniania operatorom dostępu do sieci PTK Centertel (lub moŜliwość odmowy połączenia sieci) Problem ten dotyczy wszystkich przedsiębiorców, którzy zamierzają uzyskać dostęp do sieci PTK Centertel, a którym PTK Centertel moŜe odmówić dostępu do swojej sieci. Dlatego teŜ, zdaniem Prezesa UKE bez obowiązku dostępu do sieci Spółki moŜe ona eliminować konkurencję zarówno na rynku hurtowym, jak i detalicznym. Dzięki usłudze zakańczania połączeń świadczonej przez PTK Centertel zapewniona jest bowiem komunikacja pomiędzy uŜytkownikami końcowymi zarówno sieci stacjonarnych, jak i ruchomych. Świadczenie przez PTK Centertel niniejszej usługi umoŜliwia więc innym przedsiębiorcom (w tym dostawcom usług) prowadzenie działalności na rynku detalicznym. Mając na uwadze fakt, iŜ PTK Centertel Sp. z o.o. jest operatorem o znaczącej pozycji rynkowej na analizowanym rynku właściwym (tzw. naturalnym monopolistą), naleŜy stwierdzić, iŜ posiada bodźce oraz moŜliwości do podejmowania działań utrudniających realizację dostępu do własnej sieci. Bodźce – czyli motywy takich działań wynikają wprost z natury przedmiotowego rynku i wiąŜą się zarówno z odmową dostępu, bądź takim kształtowaniem warunków tego dostępu, które będą niekorzystne dla konkurentów Spółki. Dzięki tym działaniom PTK Centertel moŜe utrudniać działalność przedsiębiorców telekomunikacyjnych obecnych zarówno na rynku telefonii stacjonarnej, jak i ruchomej. PTK Centertel kontroluje bowiem w 100% dostęp do tej części rynku, jaką stanowią jej uŜytkownicy końcowi. Dostęp do tej grupy jest niezbędny innym przedsiębiorcom telekomunikacyjnym do świadczenia pełnego zakresu usług na rynkach detalicznych. NaleŜy podkreślić, iŜ fakt odmowy przez Spółkę dostępu do jej sieci (uniemoŜliwienie innym przedsiębiorcom skorzystania z usługi zakańczania połączeń w sieci PTK Centertel) ma swoje negatywne skutki przede wszystkim dla uŜytkowników końcowych, którzy w takiej sytuacji nie będą mogli dodzwonić się do uŜytkowników końcowych sieci PTK Centertel. Z kolei wysokość stawek hurtowych, jakie oferuje PTK Centertel za zakańczanie połączeń we własnej sieci moŜe mieć bezpośredni wpływ na ceny stosowane przez innych operatorów wobec własnych abonentów, co moŜe prowadzić do stanu rzeczy, w którym ceny za połączenia do sieci PTK Centertel będą wyŜsze od cen za połączenia do sieci innych operatorów ruchomych publicznych sieci telefonicznych. Utrudniając realizację dostępu do własnej sieci PTK Centertel moŜe nie tylko odmawiać dostępu, ale takŜe kształtować niekorzystne warunki tego dostępu. PTK Centertel jako monopolista na analizowanym rynku moŜe stosować np. taktykę opóźniania, która moŜe przejawiać się w róŜnych postaciach, takich jak przedłuŜające się negocjacje lub przeciągające się problemy techniczne. Motywacja dla takiego zachowania moŜe wynikać z naturalnej chęci ochrony zysków osiąganych na rynku detalicznym. NaleŜy bowiem zauwaŜyć, iŜ w Polsce na rynku telefonii ruchomej



37

pojawia się coraz więcej operatorów MVNO/SP, którzy stanowią konkurencję na rynku detalicznym dla PTK Centertel. 7.4. Utrzymanie obowiązków regulacyjnych nałoŜonych na PTK Centertel Sp. z o.o. jako operatora zajmującego znaczącą pozycję rynkową Zdaniem Prezesa UKE, wskazane problemy wymagają zastosowania następujących środków zaradczych, spełniających określone cele ustawy Prawo telekomunikacyjne:

Zidentyfikowany problem w rozwoju konkurencji

Cel regulacyjny

MoŜliwość antykonkurencyjnego zawyŜania stawek za zakańczanie połączeń w sieci PTK Centertel;

Osiągnięcie stawek adekwatnych do stawek stosowanych na konkurencyjnych rynkach, co zapewni spadek hurtowych stawek za połączenia zakańczane w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel oraz pośrednio wpłynie na spadek cen detalicznych dla uŜytkowników końcowych.

Przyjęte przez Prezesa UKE środki zaradcze 1. obowiązek, o którym mowa w art. 37 PT, polegający na ogłaszaniu informacji w sprawach zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego, dotyczących specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci, a takŜe opłat; 2. obowiązek, o którym mowa w art. 36 PT, polegający na równym traktowaniu przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie dostępu telekomunikacyjnego, w szczególności przez oferowanie jednakowych warunków w porównywalnych okolicznościach, a takŜe oferowaniu usług oraz udostępnianiu informacji na warunkach nie gorszych od stosowanych w ramach własnego przedsiębiorstwa lub w stosunkach z podmiotami zaleŜnymi;

3. obowiązek, o którym mowa w art. 40, polegający na ustalaniu opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w oparciu o ponoszone koszty przez PTK Centertel.

Zidentyfikowany problem w rozwoju konkurencji

Cel regulacyjny

MoŜliwość utrudniania operatorom dostępu do sieci PTK Centertel (lub moŜliwość odmowy połączenia sieci).

Stworzenie warunków dla wspierania równoprawnej i skutecznej konkurencji w zakresie świadczenia usług telekomunikacyjnych poprzez zapewnienie dostępu do sieci PTK Centertel na przejrzystych i niedyskryminujących warunkach.

Przyjęte przez Prezesa UKE środki zaradcze 1. obowiązek, o którym mowa w art. 34 PT, polegający na uwzględnianiu uzasadnionych wniosków przedsiębiorców telekomunikacyjnych o zapewnienie im dostępu telekomunikacyjnego, w tym uŜytkowania elementów sieci oraz udogodnień towarzyszących, w celu zakańczania połączeń głosowych w sieci PTK Centertel;

2. obowiązek, o którym mowa w art. 36 PT, polegający na równym traktowaniu przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie dostępu telekomunikacyjnego, w szczególności przez oferowanie jednakowych warunków w porównywalnych okolicznościach, a takŜe oferowaniu usług oraz udostępnianiu informacji na warunkach nie gorszych od stosowanych w ramach własnego przedsiębiorstwa lub w stosunkach z podmiotami zaleŜnymi;

3. obowiązek, o którym mowa w art. 37 PT, polegający na ogłaszaniu informacji w sprawach zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego, dotyczących specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz



38

korzystania z sieci, a takŜe opłat;

4. obowiązek, o którym mowa w art. 40, polegający na ustalaniu opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w oparciu o ponoszone koszty przez PTK Centertel. 7.5. Charakterystyka obowiązków regulacyjnych 7.5.1. Obowiązek dostępu Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, Prezes UKE moŜe zgodnie z przesłankami, o których mowa w art. 25 ust. 4 PT, w drodze decyzji nałoŜyć na operatora o znaczącej pozycji rynkowej obowiązek uwzględnienia uzasadnionych wniosków przedsiębiorców telekomunikacyjnych o zapewnienie im dostępu telekomunikacyjnego, w tym uŜytkowania elementów sieci oraz udogodnień towarzyszących, w szczególności biorąc pod uwagę poziom konkurencyjności rynku detalicznego i interes uŜytkowników końcowych. Obowiązek dostępu ma zapewnić przedsiębiorcom telekomunikacyjnym moŜliwość korzystania z urządzeń telekomunikacyjnych, udogodnień towarzyszących lub usług świadczonych przez innego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego, na określonych warunkach, celem świadczenia usług telekomunikacyjnych. Obowiązek dostępu polega w szczególności na: łączeniu urządzeń telekomunikacyjnych, dostępie do budynków i infrastruktury telekomunikacyjnej, dostępie do odpowiednich systemów oprogramowania, dostępie do translacji numerów lub systemów zapewniających analogiczne funkcje czy dostępie do sieci telekomunikacyjnych. Na otwartym i konkurencyjnym rynku nie powinno być bowiem Ŝadnych ograniczeń, które mogłyby uniemoŜliwiać przedsiębiorstwom negocjowanie między sobą rozwiązań dotyczących dostępu i łączenia sieci, z uwzględnieniem norm dotyczących konkurencji. Przedsiębiorstwa otrzymujące wnioski o dostęp lub łączenie sieci (w tym PTK Centertel Sp. z o.o.) powinny w zasadzie zawierać takie umowy na zasadach komercyjnych i negocjować je w dobrej wierze. Na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel, gdzie inni przedsiębiorcy telekomunikacyjni zaleŜą od infrastruktury udostępnianej przez PTK Centertel w celu świadczenia przez nich usług, konieczne jest ustanowienie ram regulacyjnych dla zapewnienia efektywnego funkcjonowania rynku. Dlatego teŜ Prezes UKE uwaŜa za adekwatne utrzymanie nałoŜonego obowiązku dostępu, połączenia sieci i interoperacyjności usług w interesie uŜytkowników końcowych. Jak wykazano wyŜej, konkurencyjność rynku zakańczania połączeń w sieci PTK Centertel jest z natury ograniczona z uwagi na specyfikę tego rynku, na którym udział PTK Centertel wynosi 100 % a dodatkowo udział ten nie moŜe ulec zmianie ze względu na „naturalny monopol” charakteryzujący tenŜe rynek. Dlatego teŜ inny operator, chcąc umoŜliwi ć połączenie swojego uŜytkownika końcowego z uŜytkownikiem końcowym PTK Centertel musi zakończyć to połączenie w sieci PTK Centertel. Istnieje więc realna moŜliwość odmowy przez PTK Centertel dostępu do jej sieci (a tym samym do uŜytkowników końcowych) czy stosowania przez Spółkę wygórowanych stawek za zakańczanie połączeń.



39

Zdaniem Prezesa UKE koniecznym jest dalsze stosowanie nałoŜonego na PTK Centertel jako podmiot kontrolujący elementy niezbędne innym przedsiębiorcom telekomunikacyjnym do świadczenia usług zwłaszcza na rynkach detalicznych, obowiązku dostępu, który zapewni moŜliwość komunikowania się pomiędzy uŜytkownikami końcowymi PTK Centertel oraz uŜytkownikami sieci innych przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Niemniej jednak ze względu na charakter przedmiotowego rynku oraz brak praktycznej moŜliwości realizacji niektórych form dostępu na rynku zakańczania połączeń, Prezes UKE postanowił niezobowiązywać PTK Centertel do zapewniania następujących form dostępu telekomunikacyjnego: - zapewnienie moŜliwości zarządzania obsługą uŜytkownika końcowego przez uprawnionego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego i podejmowanie rozstrzygnięć dotyczących wykonywania usług na jego rzecz (art. 34 ust. 2 pkt 1 PT); - oferowanie usług na warunkach hurtowych w celu ich dalszej sprzedaŜy przez innego przedsiębiorcę. (art. 34 ust. 2 pkt 3 PT); - zapewnienie systemów wspierania działalności operacyjnej lub innych systemów oprogramowania niezbędnych dla skutecznej konkurencji (art. 34 ust. 2 pkt 8 PT). Tym samym, zmiany wprowadzone przez Prezesa UKE nadały powyŜszemu obowiązkowi brzmienie obejmujące następujące formy dostępu:

- zapewnienie określonych elementów sieci telekomunikacyjnej, w tym linii i łączy, niezbędnych do zapewnienia dostępu do sieci;

- przyznawanie dostępu do interfejsów, protokołów lub innych kluczowych technologii niezbędnych dla interoperacyjności usług, w tym usług sieci wirtualnych;

- zapewnienie infrastruktury telekomunikacyjnej, kolokacji oraz innych form wspólnego korzystania z budynków;

- zapewnienie funkcji sieci niezbędnych do zapewnienia pełnej interoperacyjności usług, w tym świadczenia usług w sieciach inteligentnych;

- zapewnienie połączenia sieci lub urządzeń telekomunikacyjnych oraz udogodnień z nimi związanych;

- prowadzenie negocjacji w sprawie dostępu telekomunikacyjnego w dobrej wierze oraz utrzymanie uprzednio ustanowionego dostępu telekomunikacyjnego do określonych sieci telekomunikacyjnych, urządzeń lub udogodnień towarzyszących,

oraz zapewnienie kaŜdej innej formy korzystania z urządzeń telekomunikacyjnych, udogodnień towarzyszących lub usług świadczonych przez innego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego, w celu świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel.

Stosowanie powyŜszego obowiązku w połączeniu z obowiązkiem przejrzystości (zostanie omówiony poniŜej), zapewni kaŜdemu operatorowi telekomunikacyjnemu dostęp do sieci i urządzeń PTK Centertel, a poprzez to zapewni komunikację pomiędzy jej abonentami a uŜytkownikami końcowymi innych sieci. Stosowanie nałoŜonego na PTK Centertel jako operatora o znaczącej pozycji na rynku właściwym obowiązku dostępu w zakresie wyŜej wymienionych elementów dostępu, niezbędnych do świadczenia usługi zakańczania połączeń, jest w ocenie



40

Prezesa UKE proporcjonalne i adekwatne do zidentyfikowanych problemów konkurencyjnych. Obowiązek ten ma więc równieŜ charakter prewencyjny i ma zapobiegać moŜliwości utrudniania operatorom dostępu do sieci PTK Centertel. Prezes UKE uznał takŜe, Ŝe konieczne jest utrzymanie na PTK Centertel obowiązku prowadzenia negocjacji w dobrej wierze, a takŜe utrzymywania uprzednio ustanowionego dostępu w zakresie zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Spółki. 7.5.2. Obowiązek niedyskryminacji Zgodnie z art. 10 dyrektywy o dostępie, krajowe organy regulacyjne mogą nałoŜyć na operatorów o znaczącej pozycji obowiązek niedyskryminacji. Ww. dyrektywa określa ten obowiązek jako wymóg, aby przedsiębiorcy posiadający znaczącą pozycję rynkową „stosowali podobne wymogi w podobnych okolicznościach w stosunku do innych przedsiębiorstw świadczących podobne usługi oraz Ŝeby świadczyły tym innym przedsiębiorstwom usługi i udostępniały informacje na takich samych warunkach i o tej samej jakości jak te, które zapewniają ich własnym oddziałom, podmiotom zaleŜnym lub wspólnikom”. Niedyskryminacja jest obowiązkiem, który moŜe zostać nałoŜony sam, lecz – aby był efektywnym środkiem – powinien zostać powiązany z szeregiem innych obowiązków. Naturalnym uzupełnieniem dla tego obowiązku jest przejrzystość, poniewaŜ zdolność do zidentyfikowania zachowania, które moŜe mieć negatywne skutki poprzez wykorzystanie dyskryminacyjnych praktyk, zaleŜy od zdolności do wykrycia takiego zachowania. Wspomniane powyŜej przepisy dyrektywy o dostępie zostały wdroŜone do polskiego porządku prawnego i ich odpowiednikiem jest art. 36 ustawy Prawo telekomunikacyjne. Zgodnie z ww. przepisem, Prezes UKE moŜe zgodnie z przesłankami, o których mowa w art. 25 ust. 4 PT w drodze decyzji, nałoŜyć na operatora o znaczącej pozycji rynkowej obowiązek równego traktowania przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie dostępu telekomunikacyjnego, w szczególności poprzez oferowanie jednakowych warunków w porównywalnych okolicznościach, a takŜe oferowanie usług oraz udostępnianie informacji na warunkach nie gorszych od stosowanych w ramach własnego przedsiębiorstwa lub w stosunkach z podmiotami zaleŜnymi. Obowiązek niedyskryminacji ma więc na celu zapobieŜenie tym zachowaniom PTK Centertel, które mogłyby wywierać szkodliwy wpływ na konkurencję. Jak stwierdzono w niniejszej decyzji PTK Centertel jest nadal operatorem o znaczącej pozycji rynkowej na analizowanym rynku właściwym, dlatego naleŜy stwierdzić, iŜ posiada bodźce oraz moŜliwości do podejmowania działań kształtujących róŜne warunki dostępu dla poszczególnych konkurentów Spółki. Przykładem takich działań mogą być taktyki opóźniające, które Spółka moŜe stosować wobec konkretów działających na rynku detalicznym. Warunki współpracy określone przez PTK Centertel mogą zatem zmierzać do utrudnienia działalności konkurencji w zakresie, w jakim korzystają oni z zakańczania połączeń w sieci PTK Centertel.



41

Dlatego teŜ Prezes UKE uznał za zasadne utrzymanie nałoŜonego na PTK Centertel obowiązku niedyskryminacji, który jego zdaniem jest proporcjonalny do zidentyfikowanych problemów i stanowi waŜny element środków zaradczych, mających wpłynąć na warunki świadczenia usługi zakańczania połączeń w ruchomej sieci telefonicznej. 7.5.3. Obowiązek przejrzystości Zgodnie z art. 37 ustawy Prawo telekomunikacyjne Prezes UKE moŜe nałoŜyć na operatora o znaczącej pozycji rynkowej obowiązek ogłaszania lub udostępniania informacji w sprawach zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego, dotyczących informacji księgowych, specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci, a takŜe opłat. Przejrzystość na rynku hurtowym moŜe zostać wdroŜona poprzez nałoŜenie obowiązku ogłaszania warunków oraz proponowanych zmian warunków zanim zostaną one wprowadzone. Wymóg ogłaszania warunków oraz ich zmian przed wprowadzeniem ma dwa cele: - wspomaganie przejrzystości w celu monitorowania potencjalnych

antykonkurencyjnych zachowań oraz - podanie z wyprzedzeniem zmian dotyczących warunków dostawcom kupującym

hurtowe usługi zakańczania połączeń. Przejrzystość moŜe działać ograniczająco na antykonkurencyjne zachowania Spółki. PTK Centertel ma bowiem wówczas świadomość, Ŝe oferowane przez nią warunki są monitorowane zarówno przez Prezesa UKE, jak i przez konkurentów. Informowanie o warunkach z wyprzedzeniem jest waŜne dla innych przedsiębiorców telekomunikacyjnych gdyŜ zapewnia im niezbędny czas do zaplanowania zmian. MoŜe na przykład zaistnieć potrzeba restrukturyzacji cen w odpowiedzi na zmiany warunków oferowanych na poziomie hurtowym. Ma to istotne znaczenie, zwłaszcza w odniesieniu do niniejszego rynku, na którym konkurencja nie istnieje. NaleŜy stwierdzić, Ŝe obowiązek publikowania lub ogłaszania informacji dotyczących specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci, a w szczególności opłat dotyczących usługi zakańczania połączeń w sieci PTK Centertel będzie sprzyjał istnieniu przejrzystych zasad na rynku. Uwzględniając powyŜsze, Prezes UKE uznał za w pełni uzasadnione utrzymanie nałoŜonego na PTK Centertel obowiązku, o którym w art. 37 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegającego na ogłaszaniu informacji w sprawach zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego w zakresie świadczenia usług zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel, dotyczących specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci, a takŜe opłat. Konkretyzując ten obowiązek – mając na uwadze zapewnienie swobodnego wglądu do tych informacji kaŜdemu zainteresowanemu podmiotowi – wskazał następujące zasady:



42

- zakres informacji obejmuje wszystkie informacje dotyczące specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci a takŜe opłat, niezbędne do przygotowania przez zainteresowanych przedsiębiorców telekomunikacyjnych wniosku w sprawie zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego w zakresie usługi zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel Sp. z o.o.

- publikacja wskazanych powyŜej informacji nastąpi w formie elektronicznej na oficjalnej stronie internetowej PTK Centertel Sp. z o.o.

- informacje naleŜy ogłosić niezwłocznie, nie później jednak niŜ w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia niniejszej decyzji, a w przypadku zmiany zakresu bądź treści publikowanej informacji naleŜy ją ogłosić niezwłocznie, nie później jednak niŜ w terminie 1 tygodnia od wprowadzonej zmiany.

Podsumowując, obowiązek ogłaszania ww. informacji będzie sprzyjał przejrzystości rynku, a w powiązaniu z innymi obowiązkami (niedyskryminacja, ustalanie opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w oparciu o ponoszone koszty operatora) moŜe przyczynić się do zlikwidowania problemów konkurencji zidentyfikowanych na analizowany rynku. Prezes UKE nie zobowiązywał PTK Centertel w ramach ww. obowiązku jednocześnie do udostępniania przedmiotowych informacji, wychodząc z załoŜenia, iŜ wystarczającym dla realizacji ww. obowiązku jest moŜliwość zapoznania się przez zainteresowane podmioty z publikowanymi danymi w formie elektronicznej na oficjalnej stronie internetowej PTK Centertel. Dodatkowo tego typu sformułowanie obowiązku z art. 37 PT nie naraŜa Spółki na dodatkowe koszty związane z udostępnianiem informacji w formie innej niŜ elektroniczna (np. papierowej). 7.5.4. Obowiązek, o którym mowa w art. 40 ustawy Prawo telekomunikacyjne Artykuł 13 dyrektywy o dostępie umoŜliwia krajowym organom regulacyjnym nakładanie obowiązków dotyczących regulacji cen i kalkulacji kosztów. Mianowicie, krajowy organ regulacyjny moŜe, zgodnie z postanowieniami artykułu 8 dyrektywy ramowej, nałoŜyć obowiązki kontroli cen i kalkulacji kosztów, jeŜeli analiza rynkowa wykaŜe brak skutecznej konkurencji, nadmiernie wysoki poziom cen lub wymuszanie cen działające na niekorzyść uŜytkowników końcowych. Obowiązek taki powinien promować skuteczność i zrównowaŜoną konkurencję oraz maksymalizować korzyści konsumentów. Te postanowienia dyrektywy zostały implementowane do polskiego porządku prawnego w postaci odpowiednich artykułów ustawy Prawo telekomunikacyjne. Są to: 1. Obowiązki, o których mowa w art. 39 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegające na kalkulacji uzasadnionych kosztów świadczenia dostępu telekomunikacyjnego oraz na stosowaniu opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego, uwzględniających zwrot uzasadnionych kosztów operatora;



43

2. Obowiązek, o którym mowa w art. 40 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na ustalaniu opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w oparciu o ponoszone koszty operatora. Krajowe organy regulacyjne nakładając obowiązki regulacyjne powinny rozwaŜyć, czy dostępne są wystarczające informacje dla zapewnienia efektywnej kontroli wymogu niedyskryminacji lub czy konieczne są dodatkowe obowiązki w postaci rozdzielności księgowej w celu zapewnienia efektywnego przestrzegania wymagań. Wreszcie, często moŜe być tak, Ŝe rzeczywisty poziom opłat za dostęp musi zostać ustalony przez krajowy organ regulacyjny, a tym samym moŜe zostać nałoŜona kontrola kosztów. Kontrola cen moŜe być konieczna w przypadku, gdy analiza na danym rynku wykaŜe nieefektywną konkurencję. Z takim stanem rzeczy mamy do czynienia na rynku zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel. Interwencja regulacyjna w tym zakresie moŜe być stosunkowo niewielka, w postaci obowiązku ustalania rozsądnych cen, lub większa, w postaci obowiązku orientowania cen na koszty w celu zapewnienia pełnego uzasadnienia dla tych cen, kiedy konkurencja nie jest wystarczająco silna, by zapobiec zawyŜaniu cen. W szczególności, operatorzy zajmujący znaczącą pozycję rynkową powinni unikać zaniŜania cen, w którym to przypadku róŜnica między ich cenami detalicznymi a cenami dostępu/połączeń międzyoperatorskich pobieranymi od konkurentów, którzy świadczą podobne usługi detaliczne, nie jest odpowiednia dla zapewnienia zrównowaŜonej konkurencji. Przy obliczaniu przez krajowy organ regulacyjny kosztów, wykorzystana metoda powinna być odpowiednia do okoliczności, biorąc pod uwagę potrzebę promowania efektywności i zrównowaŜonej konkurencji oraz maksymalizowania korzyści konsumentów. Ze względu na fakt, iŜ proces zatwierdzania opisu kalkulacji kosztów, a takŜe badanie wyników kalkulacji kosztów operatora, na którego został nałoŜony odpowiedni obowiązek jest bardzo czasochłonny, Prezes UKE uznał za szybsze i bardziej efektywne narzędzie regulacyjne obowiązek ustalania opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w oparciu o ponoszone koszty zgodnie z art. 40 ustawy Prawo telekomunikacyjne. Utrzymanie tego obowiązku powinno efektywnie, tzn. szybko i dostatecznie korzystnie, wpłynąć na ograniczenie problemu antykonkurencyjnego, jakim są wysokie stawki za zakańczanie połączeń w sieciach ruchomych. CięŜar udowodnienia, Ŝe ceny są ustalane w oparciu o ponoszone koszty, spoczywa na operatorze. Ponadto krajowy organ regulacyjny dysponuje narzędziami do oceny prawidłowości wysokości opłat ustalonych przez operatora w postaci benchmarków lub innych metod obliczenia referencyjnych stawek dla operatora zobowiązanego (art. 40 PT) i w przypadku stwierdzenia ich nieprawidłowości krajowy organ regulacyjny moŜe w drodze decyzji ustalić wysokość opłat lub ich maksymalny albo minimalny poziom.



44

Rozwiązanie takie umoŜliwi dostosowanie w dłuŜszej perspektywie stawek za zakańczanie połączeń w sieciach ruchomych do poziomu konkurencyjnego. UmoŜliwi to utrzymanie kontroli stawek ustalonych przez PTK Centertel za pomocą porównań ze stawkami stosowanymi na konkurencyjnych rynkach oraz stosowanie innych metod weryfikacji i ustalania opłat, w szczególności metod wskazanych w aktualizowanym corocznie dokumencie ERG pt.: „Regulatory Accounting in Practice”. Z kolei przy porównaniu z innymi konkurencyjnymi rynkami Prezes UKE odniesie się do państw bardziej zaawansowanych we wprowadzaniu prokonkurencyjnych rozwiązań. Prezes UKE moŜe odnieść się do państw obecnych w Unii Europejskiej przed dniem 1 maja 2004 r. lub do tych państw, które osiągnęły najlepsze efekty w zapewnieniu dostępu do danej usługi. Oznacza to, Ŝe róŜne państwa mogą zostać wybrane dla porównania opłat za róŜne formy dostępu telekomunikacyjnego. Dokument „Regulatory Accounting i Practice” jednoznacznie wskazuje, Ŝe katalog metod słuŜących weryfikacji stawek nie jest zamknięty. Metodami tymi mogą być m.in.:

– Price Cap,

– Retail Minus,

– Cost orientation/Cost accounting,

– Benchmarking,

– Inne metody nie wymienione powyŜej.9

W przypadku wyboru metody polegającej na uwzględnieniu danych dotyczących poziomu cen na rynkach porównywalnych, do analizy brane są tylko te kraje, które spełniają kryterium konkurencyjności, rozumiane jako rywalizacja o klientów pomiędzy przedsiębiorcami obecnymi na rynku. Oznacza to, Ŝe dla wyznaczenia docelowej stawki MTR Prezes UKE bierze pod uwagę te kraje, w których działa co najmniej dwóch operatorów infrastrukturalnych konkurujących o klientów detalicznych. Ponadto, Prezes UKE nie jest zobowiązany do stworzenia jednej uniwersalnej metody wykonywania analiz porównawczych i wykorzystywania jej w kaŜdym przypadku. Rynek telekomunikacyjny jest jednym z najbardziej dynamicznie zmieniających się rynków zarówno pod względem warunków funkcjonowania na nim operatorów, jak równieŜ cen świadczonych przez nich usług. W takim środowisku wszelkie schematy analityczne są bezzasadne, gdyŜ przy kaŜdej kolejnej analizie moŜe okazać się, Ŝe dany standard jest juŜ nieadekwatny do analizowanego problemu. Praktyka europejska wskazuje, iŜ większość organów regulacyjnych w krajach Unii Europejskiej, dąŜy do obniŜenia stawek MTR poprzez wdraŜanie harmonogramu ich zmian, rozłoŜonego w większości przypadków na okres trzech lat. Nadmienić takŜe naleŜy, Ŝe coroczne obniŜki tych stawek określone zostały liniowo (ta sama zmiana kwotowa lub ten sam procent zmiany stawki rok do roku).

9 http://www.erg.eu.int/doc/publications/erg_08_47_final_ra_in_practice_081016.pdf.



45

Oceniając zasadność utrzymania określonych środków z zakresu kontroli kosztów, Prezes UKE uznał, Ŝe obowiązki, o których mowa w art. 40 ustawy Prawo telekomunikacyjne są najbardziej proporcjonalne. NiepodwaŜalna pozycja znacząca operatorów sieci ruchomych na rynku zakańczania połączeń głosowych w ich własnych sieciach, w połączeniu z zasadą „strona dzwoniąca płaci” daje tym operatorom duŜą swobodę działania w zakresie ustalenia stawek za zakańczanie połączeń głosowych powyŜej konkurencyjnego poziomu, czyli takiego, który zostałby ustalony, gdyby rynek zakańczania połączeń głosowych był faktycznie konkurencyjny. Opłaty przekraczające poziom konkurencyjny powodują nieefektywny rozdział dóbr i kapitału i nie prowadzą do maksymalizacji dobrobytu społecznego. W związku z powyŜszym nie leŜą one w interesie uŜytkowników końcowych, a więc nie są zgodne z celami ram regulacyjnych. W najbliŜszej przyszłości nie jest prawdopodobnym, by pozycja operatorów sieci ruchomych na rynku hurtowym zakańczania połączeń głosowych osłabła i nie moŜna raczej spodziewać się pojawienia bodźców motywujących operatorów sieci ruchomych do ustalania konkurencyjnych cen. LŜejsze środki, takie jak przejrzystość czy niedyskryminacja same w sobie nie są w stanie spowodować obniŜenia opłat za zakańczanie połączeń głosowych w sieciach ruchomych. Z uwagi na fakt, iŜ kontrola cen skupia się na nadmiernie wysokich dochodach z zakańczania połączeń głosowych, ogranicza równieŜ zdolność operatorów do subsydiowania innych usług świadczonych na rzecz ich własnych konsumentów detalicznych. Dlatego ma ona na celu ograniczenie przenoszenia pozycji rynkowej i zapobieganie ewentualnym problemom związanym z występowaniem zjawiska „zawęŜania marŜy” (ang. price/margin squeezing). NałoŜenie obowiązku zorientowania kosztowego w oparciu o koszty ponoszone w zakresie opłat za zakańczanie połączeń głosowych w sieciach ruchomych, moŜe w sposób skuteczny obniŜyć te opłaty, a związku z tym ograniczyć zniekształcające wpływy na rynek detaliczny oraz inne rynki hurtowe. W ocenie Prezesa UKE środkiem adekwatnym i proporcjonalnym do wskazanego problemu jest utrzymanie nałoŜonych obowiązków w zakresie kontroli cen na rynku hurtowym zgodnie z art. 40 ustawy Prawo telekomunikacyjne. PowyŜsze regulacje, z jednej strony pozwalają na uwzględnianie w opłatach z tytułu dostępu kosztów faktycznie poniesionych, z drugiej jednak strony, umoŜliwiają równieŜ nakazanie dostosowania wysokości opłat, w przypadku gdy ocena opłata ustalona przez operatora jest nieprawidłowa. Ryzyko, Ŝe operator, na którego został nałoŜony ww. obowiązek, uwzględni wszystkie koszty faktycznie poniesione, niezaleŜnie od tego, czy ich poniesienie było uzasadnione, pozostaje w ten sposób zmniejszone poprzez uprawnienie leŜące po stronie Prezesa UKE, do ustalenia w odrębnej decyzji opłat lub ich maksymalny albo minimalny poziom stosując metody, o których mowa w ust. 3 art. 40 PT, biorąc pod uwagę promocję efektywności i zrównowaŜonej konkurencji oraz zapewnienie maksymalnych korzyści dla uŜytkowników końcowych wysokości.

7.6. Cele uwzględniane przy nakładaniu obowiązków regulacyjnych Cele przewidziane w ustawie Prawo telekomunikacyjne, zwłaszcza takie jak stworzenie warunków dla:



46

- wspierania równoprawnej i skutecznej konkurencji w zakresie świadczenia usług telekomunikacyjnych, oraz

- zapewnienia uŜytkownikom maksymalnych korzyści w zakresie róŜnorodności, ceny i jakości usług telekomunikacyjnych,

- rozwoju i wykorzystania nowoczesnej infrastruktury telekomunikacyjnej; stanowią podstawę do nałoŜenia wskazanych powyŜej obowiązków regulacyjnych. Obowiązek uwzględniania przez Spółkę uzasadnionych wniosków przedsiębiorców telekomunikacyjnych i zapewnienie im dostępu telekomunikacyjnego przyczyni się, w opinii Prezesa UKE, do zapewnienia pełnej komunikacji między wszystkimi zakończeniami sieci na rynku telekomunikacyjnym. W celu realizacji powyŜszego obowiązku, mając na uwadze konieczność zapewnienia warunków skutecznej konkurencji, istotnym staje się równe traktowanie wszystkich przedsiębiorców telekomunikacyjnych, a prowadzone negocjacje w zakresie usługi zakańczania połączeń winny się odbywać w dobrej wierze. Ponadto tylko przez zapewnienie jednakowych warunków w porównywalnych okolicznościach wobec wszystkich przedsiębiorców telekomunikacyjnych, a takŜe poprzez oferowanie przez Spółkę w porównywalnych okolicznościach usług oraz udostępnianie informacji na warunkach nie gorszych od stosowanych w ramach własnego przedsiębiorstwa lub w stosunkach z podmiotami zaleŜnymi realizuje zasadę równoprawnej i skutecznej konkurencji. Obowiązek ogłaszania informacji w sprawach zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego w zakresie specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci, a takŜe opłat pobieranych przez Spółkę, zwiększa przejrzystość warunków dostępu i połączeń sieci, przez co sprzyja wzrostowi efektywnej konkurencji na rynku telekomunikacyjnym. Zapewnienie innym przedsiębiorcom dostępu telekomunikacyjnego na zasadach jawnych i niedyskryminujących, w sposób, który pozytywnie wpływa na konkurencję na rynku telekomunikacyjnym niewątpliwie przyczynia się do zapewnienia uŜytkownikom maksymalnych korzyści w zakresie róŜnorodności, ceny i jakości usług telekomunikacyjnych. Wzrost konkurencji przekłada się zarówno na wzrost liczby dostawców usług, jak równieŜ na uatrakcyjnienie oferowanej przez nich gamy usług telekomunikacyjnych oraz na wzrost jakości ich świadczenia. W efekcie tych zmian uŜytkownik moŜe dokonać wyboru takiej oferty, która będzie dla niego najbardziej korzystna ze względu na dostosowany do preferencji zakres jak równieŜ cenę. Z kolei obowiązek polegający na ustalaniu opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w oparciu o ponoszone koszty operatora ma zapobiegać zawyŜaniu stawek za zakańczanie połączeń głosowych przez PTK Centertel, a przez to przyczyni się do stworzenia warunków dla wspierania równoprawnej i skutecznej konkurencji.



47

Jednocześnie Prezes UKE miał na uwadze zapewnienie neutralności technologicznej, co przejawiało się przede wszystkim w tym, iŜ nakładane obowiązki nie preferują Ŝadnej z technologii. Mając powyŜsze na uwadze, naleŜało uznać, iŜ wskazane w pkt III sentencji obowiązki regulacyjne są adekwatne i proporcjonalne do zidentyfikowanych problemów w rozwoju konkurencji oraz spełniają cele określone w ustawie Prawo telekomunikacyjne. 8. Natychmiastowe wykonanie decyzji Zgodnie z art. 206 ust. 2a w związku z art. 206 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne niniejsza decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu.

POUCZENIE Stosownie do art. 206 ust. 2 i 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne, w związku z art. 47958 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r., Nr 43, poz. 296, z późn. zm.) od niniejszej decyzji przysługuje odwołanie do Sądu Okręgowego w Warszawie – sądu ochrony konkurencji i konsumentów, wnoszone za pośrednictwem Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, w terminie dwutygodniowym od dnia doręczenia decyzji. Otrzymuje: Monika Podpłońska Pełnomocnik PTK Centertel Sp. z o.o. ul. Skierniewicka 10 a 01-230 Warszawa



ZAŁ ĄCZNIK 1 Dane stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa

Documents

Polska Telefonia Komórkowa Centertel Sp. z o.o. ul ... · publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel nie wyst ępuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia PTK Centertel jako przedsi