Plan wynikowy z języka polskiego dla klasy I gimnazjum do ...szkolamarzen.pl/gim/pliki/rozk%B3ad_mat_polski_1gim.pdf · - określa, jakie znaczenie ma antyk dla kultury europejskiej

1

Plan wynikowy z języka polskiego dla klasy I gimnazjum do programu nauczania „Słowa na czasie”

Numer i temat lekcji

Środki dydaktyczne, dział programowy

Teksty i materiał ilustracyjny

Zagadnienia Wymagania podstawowe Uczeń:

Wymagania ponadpodstawowe Uczeń:

Standardy wymagań

Liczba godzin

1. i 2. W starożytnym świecie

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 1 Blok: W starożytnym świecie s. 10–13

- „Dlaczego starożytność?” - „Od kiedy do kiedy?” - „W poszukiwaniu mądrości” - „Jak ukazać piękno?”

pojęcie starożytności, filozofia i sztuka antyczna, postacie Sokratesa, Platona i Arystotelesa

- ogólnie charakteryzuje epokę antyczną - wymienia główne etapy rozwoju filozofii starożytnej - przedstawia poglądy trzech największych myślicieli antycznych - podaje charakterystyczne cechy sztuki antycznej - we wskazanych przez nauczyciela źródłach odszukuje informacje na temat gimnazjum w Grecji i Rzymie

- określa, jakie znaczenie ma antyk dla kultury europejskiej - wyraża opinię na temat poglądów filozofów starożytnych i uzasadnia swoje zdanie - odszukuje w różnych źródłach informacje na temat gimnazjum w Grecji i Rzymie

1.3 1.6 1.7 2.6 2.8

2

3. Powstanie świata według Biblii


- „Powstanie świata”

Biblia, powstanie świata, werset, notatka

- wymienia dzieła Boga i zadania wyznaczone poszczególnym stworzeniom - próbuje wyjaśnić, dlaczego człowiek pojawia się na końcu procesu stwarzania - wskazuje zdanie, które wielokrotnie pojawia się w tekście - zapisuje w wyznaczonych miejscach na schematach określenia charakteryzujące Boga, świat i człowieka - uzupełnia notatkę wyrazami i wyrażeniami w odpowiedniej formie - redaguje spójną wypowiedź na temat wizji idealnego świata

- uzasadnia istnienie harmonii i porządku w procesie stwarzania świata - wyjaśnia, dlaczego człowiek pojawia się na końcu procesu stwarzania - tłumaczy celowość zastosowania powtórzenia w tekście - wymienia różne przykłady wpływu człowieka na otoczenie, odwołując się do współczesności - redaguje spójną i poprawną językowo wypowiedź na temat wizji idealnego świata - wyjaśnia termin: werset

1.1 1.4 1.7 2.1 2.4

1

2

4. „Jak śmierć potężna jest miłość” – czytamy „Pieśń nad Pieśniami”


- „Pieśń nad Pieśniami”

uniwersalne wartości w Biblii, biblijny obraz Boga, świata i człowieka, pieśń, opis postaci, porównanie

- wymienia osoby wypowiadające się w utworze - podaje kolory, które zostały zastosowane w tekście - uzupełnia schematy określeniami z pieśni - wskazuje środek stylistyczny, który najczęściej pojawia się w utworze - stara się wytłumaczyć znaczenie tytułu utworu - przedstawia własne wyobrażenie wzorca kobiecej urody - redaguje opis postaci

- wyjaśnia, kim są osoby wypowiadające się w utworze - omawia funkcję kolorów zastosowanych w tekście - określa, w jaki sposób użyty środek stylistyczny wpływa na charakter opisu postaci - podaje przenośny sens wskazanych cytatów - tłumaczy znaczenie tytułu utworu - porównuje biblijny wzorzec kobiecej urody z własnymi wyobrażeniami na ten temat - redaguje opis postaci, przestrzegając norm kompozycyjnych i językowych oraz stosując bogate słownictwo - wyjaśnia termin: pieśń

1.1 1.3 1.4 1.6 1.6 1.7 2.1 2.4

1

3

5. Symboliczny wymiar przypowieści


- „Przypowieść o synu marnotrawnym” - Rembrandt, „Powrót syna marnotrawnego”

przypowieść (parabola), alegoria, symbol, sens symboliczny i metaforyczny, przenośnia, frazeologizmy biblijne, opowiadanie

- opowiada krótko o losach młodszego syna - zapisuje określenia charakteryzujące bohaterów - formułuje opinię na temat zachowania ojca - odczytuje dosłowny sens przypowieści - przy pomocy nauczyciela wyjaśnia alegoryczne znaczenie postaci ojca i syna marnotrawnego - spośród podanych cech wybiera te, które są charakterystyczne dla języka Biblii - wskazuje na obrazie Rembrandta elementy, o których jest mowa w przypowieści - redaguje opowiadanie z punktu widzenia danej postaci - uzupełnia frazeologizmy i przysłowia pochodzące z Biblii

- przygotowuje dłuższą wypowiedź o losach młodszego syna z zachowaniem zasad poprawnej kompozycji - ocenia, w jaki sposób ojciec traktuje marnotrawnego syna - wyraża i uzasadnia swoją opinię na temat zachowania ojca - wyjaśnia terminy: przypowieść, alegoria, symbol - odczytuje symboliczny sens przypowieści - samodzielnie wyjaśnia alegoryczne znaczenie postaci ojca i syna marnotrawnego - omawia sposób przedstawienia postaci, tła oraz kolorystyki na obrazie Rembrandta - udowadnia, że przeczytany tekst jest parabolą - redaguje opowiadanie z punktu widzenia danej postaci, przestrzegając norm kompozycyjnych i językowych oraz stosując bogate słownictwo - wyjaśnia znaczenie frazeologizmów pochodzących z Biblii

1.1 1.2 1.4 1.6 1.7 2.1 2.4 2.6

1

6. „Miłość cierpliwa jest, łaskawa jest...” – biblijna pieśń pochwalna


- „Hymn o miłości”

hymn, agape, środki stylistyczne, dyskusja

- wymienia czyny i umiejętności, które bez miłości byłyby bezwartościowe - wyszukuje w tekście środki stylistyczne, za pomocą których została opisana miłość - przy pomocy nauczyciela wyjaśnia przenośne znaczenie danego cytatu - uzupełnia schemat określeniami miłości występującymi w hymnie - podaje różnice między zachowaniem dziecka i osoby dorosłej - zabiera głos w dyskusji na temat tego, czym jest miłość w dzisiejszych czasach

- wyjaśnia, dlaczego – zdaniem św. Pawła – miłość jest najważniejsza - omawia przenośne znaczenie danego cytatu - określa, co symbolizują dzieciństwo i dorosłość - tłumaczy terminy: hymn, agape - udowadnia, że pieśń św. Pawła jest hymnem - aktywnie uczestniczy w dyskusji na temat tego, czym jest miłość w dzisiejszych czasach

1.1 1.3 1.4 1.6 1.7 2.6

1

4

7. O skutecznym porozumiewa- niu się

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 1: W poszukiwaniu porozumienia Temat: Mówiąc między nami – o komunikacji s. 6–9

komunikacja językowa, komunikat, nadawca, odbiorca, kontakt, kod, intencja wypowiedzi

- podaje przyczyny nieskutecznej komunikacji - ustala, kto jest nadawcą i odbiorcą danej sytuacji komunikacyjnej - wymienia uczestników komunikacji językowej - zapisuje komunikaty przekazywane przez poszczególne emotikony - projektuje znak graficzny przekazujący określone informacje - podaje dwie cechy, którymi powinien charakteryzować się czytelny piktogram - dzieli poszczególne wypowiedzi według intencji - określa nadawcę i odbiorcę tekstu oraz intencje nadawcy

- wyjaśnia terminy: komunikacja językowa, komunikat, nadawca, odbiorca, kontakt, kod, intencja - podaje trzy cechy, którymi powinien charakteryzować się czytelny piktogram - układa wypowiedzi zgodne ze wskazanymi intencjami - omawia znaczenie komunikatów niewerbalnych w komunikacji językowej - wymienia zasady językowego savoir-vivre'u związane z komunikacją językową

2.3

1

8. Wizja końca świata ukazana w „Apokalipsie św. Jana”

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 1 Blok: W starożytnym świecie s. 22–23 „Słownik mitów i tradycji kultury”

- „Czterej jeźdźcy Apokalipsy” - Albrecht Dürer, „Czterej jeźdźcy Apokalipsy”

apokalipsa, atrybut, proroctwo (przepowiednia), plan wydarzeń

- opisuje emocje wywołane lekturą fragmentu „Apokalipsy św. Jana” - opowiada, w jaki sposób zapowiedziano w tekście koniec świata - redaguje plan wydarzeń - podaje atrybuty poszczególnych jeźdźców - odczytuje znaczenie symboli zawartych w utworze, korzystając ze „Słownika mitów i tradycji kultury” - opisuje wizję końca świata ukazaną na obrazie Albrechta Dürera - określa nastrój tekstu

- wyjaśnia terminy: proroctwo, atrybut - porównuje wizję końca świata ukazaną w tekście z obrazem Albrechta Dürera - odwołując się do konkretnych przykładów, wyjaśnia, co dla współczesnego człowieka oznacza słowo apokalipsa - prezentuje utwór muzyczny, który oddaje nastrój przeczytanego tekstu

1.1 1.3 1.4 1.6 2.1 2.6

1

5

9. i 10. Powstanie świata według mitologii

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 1 Blok: W starożytnym świecie s. 24–27 Słownik frazeologiczny Słownik języka polskiego „Słownik mitów i tradycji kultury”

- Jan Parandowski, „Narodziny świata” - Peter Paul Rubens, „Prometeusz skowany”

postać Jana Parandowskiego, mitologia, mit, bogowie greccy, związki frazeologiczne

- wymienia utwory Jana Parandowskiego - łączy w pary imiona postaci z mitologii - uzupełnia drzewo genealogiczne bogów greckich - opisuje stosunki panujące w rodzinie przedstawionej w micie o początkach świata - odszukuje w słowniku znaczenia podanych frazeologizmów związanych z mitologią - porównuje mit o powstaniu świata z biblijną wizją stworzenia - wyjaśnia różne znaczenia słowa mit, korzystając ze słownika języka polskiego - odpowiada na pytania quizowe dotyczące narodzin świata według mitologii - określa pochodzenie wymienionych związków frazeologicznych

- krótko omawia postać Jana Parandowskiego - ocenia relacje panujące w rodzinie przedstawionej w micie o początkach świata - podaje wydarzenia, z którymi związane jest pochodzenie danych frazeologizmów - wyjaśnia terminy: mit, mitologia - wyszukuje w tekście cytaty, które budują nastrój - redaguje zdania z różnymi znaczeniami słowa mit - samodzielnie przygotowuje quiz sprawdzający wiedzę na temat narodzin świata według mitologii

1.1 1.3 1.7 2.7 2.8

2

11. i 12. Achilles i Hektor – bohaterowie wojny trojańskiej


- Homer, „Początek bitwy” - Homer, „Końcowy etap bitwy” - fotosy filmowe: Brad Pitt w roli Achillesa, Eric Bana jako Hektor

postać Homera, epos, porównanie homeryckie, epitet, rodzaje literackie: epika, liryka, dramat, nastrój utworu

- wymienia utwory Homera - podaje przyczyny wojny trojańskiej - wskazuje w tekście porównania dotyczące Trojan i Greków - wypisuje z utworu wyrazy określające dźwięki - odszukuje w tekście określenia Aleksandra i Menelaosa - wypowiada się w trzech zdaniach na temat rozwiązywania konfliktów za pomocą wojny - określa nastrój utworu - przedstawia przebieg pojedynku pomiędzy Hektorem i Achillesem - uzupełnia schematy, wypisując z tekstu epitety i wyrażenia określające Hektora i Achillesa

- krótko omawia postać Homera - wyjaśnia, na czym polega kontrast między opisem Trojan i Greków - określa, w jaki sposób przedstawiony został każdy z bohaterów - wyjaśnia terminy: epos, porównanie homeryckie, epika, liryka, dramat - podaje odpowiednie przykłady porównania homeryckiego z fragmentu „Iliady” - przedstawia wyczerpującą opinię na temat wojny jako sposobu rozwiązywania konfliktów - wyjaśnia, do czego w „Iliadzie” porównane zostały działania postaci - udowadnia, że „Iliada” jest eposem - zestawia własne wyobrażenia dotyczące homeryckich bohaterów z wizerunkami aktorów grających role Achillesa i Hektora

1.1 1.3 1.4 1.6 2.2 2.5 2.8

2

6

13. Funkcje wypowiedzi

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 1: W poszukiwaniu porozumienia Temat: Mówiąc miedzy nami – o komunikacji s. 10–12

funkcja informatywna, ekspresywna, impresywna

- określa funkcję dominującą w poszczególnych tekstach - podaje cel poszczególnych wypowiedzi - układa wypowiedzi odpowiednio do wskazanych sytuacji komunikacyjnych

- wyjaśnia terminy: funkcja informatywna, funkcja ekspresywna, funkcja impresywna- omawia różnice między poszczególnymi funkcjami wypowiedzi - układa wypowiedzi odpowiednio do wskazanych sytuacji komunikacyjnych, dbając o poprawność gramatyczną, ortograficzną i interpunkcyjną - przekształca tekst na wypowiedź o funkcji ekspresywnej

2.3 2.7

1

14. Motywy mitologiczne natchnieniem dla artystów

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 1 Blok: Współcześnie o Biblii i antyku s. 36–37

Dzieła sztuki pod lupą: - Salvador Dali, „Space Venus” - „Wenus z Milo”

mity jako źródło inspiracji kulturowych, faktura, notatka

- podaje temat każdego z dzieł - określa, czy rzeźby są dynamiczne, czy – statyczne - omawia sposób przedstawienia postaci - wyjaśnia w dwóch zdaniach, w jaki sposób współczesna rzeźba nawiązuje do greckiego dzieła - sporządza notatkę na temat rzeźby „Wenus z Milo” na podstawie informacji ze wskazanych źródeł

- określa, uzasadniając swoje zdanie, czy rzeźby są dynamiczne, czy – statyczne - tłumaczy termin: faktura - wyjaśnia wyczerpująco, w jaki sposób współczesna rzeźba nawiązuje do greckiego dzieła - sporządza notatkę na temat rzeźby „Wenus z Milo” na podstawie informacji z różnych źródeł

1.4 2.1 2.8

1

15. Biblia – księga nad księgami

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 1 Blok: Współcześnie o Biblii i antyku s. 38–39

Roman Brandstaetter, „Biblio, ojczyzno moja” - Bertha Herkomer, „Mól książkowy”

postać Romana Brandstaettera, liryka bezpośrednia, liryka pośrednia, uosobienie, anafora, sentencja

- wymienia utwory Romana Brandstaettera - określa, czy osobę mówiącą w wierszu można utożsamić z autorem - wyjaśnia, do kogo i z jakiego powodu zwraca się podmiot liryczny - omawia znaczenie Biblii w życiu podmiotu lirycznego - wskazuje w tekście anaforę i uosobienie - opisuje obraz Berthy Herkomer - redaguje wypowiedź będącą rozwinięciem myśli zawartej w wybranej sentencji

- podaje elementy biografii poety oraz wskazuje fragmenty wiersza świadczące o tym, że podmiot liryczny jest tożsamy z autorem - tłumaczy terminy: anafora, liryka pośrednia i bezpośrednia - określa funkcję anafory w przeczytanym tekście - wyjaśnia związek dzieła Berthy Herkomer z treścią wiersza - redaguje wypowiedź będącą rozwinięciem myśli zawartej w wybranej sentencji i zawierającą odpowiedź na pytanie, czy wiara pomaga w życiu

1.1 1.4 1.7 2.6

1

7

16. Pierwsze spotkanie z poezją Jana od biedronki

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 1 Blok: Współcześnie o Biblii i antyku s. 41–42 Słownik frazeologiczny

- Jan Twardowski, „Zdjęcie z krzyża”

postać Jana Twardowskiego, interpretacja, motywy biblijne, homonim, liryka, związki frazeologiczne

- wymienia utwory Jana Twardowskiego - przy pomocy nauczyciela wyjaśnia zwroty i wyrażenia występujące w tekście - wypowiada się na temat znaczenia ostatnich wersów utworu - określa, w jaki sposób utwór opisuje życie ludzkie - podaje przykład osoby, która wykazała się wielkim poświęceniem

- krótko omawia postać Jana Twardowskiego - uzupełnia zdania dotyczące motywów biblijnych, do których odwołuje się utwór Jana Twardowskiego - wyjaśnia terminy: interpretować, homonim - używa odpowiednich argumentów na potwierdzenie własnego zdania - podaje różne znaczenia wyrazu zdjęcie - przygotowuje prezentację osoby, która wykazała się wielkim poświęceniem

1.1 1.2 1.4 1.6 1.7 2.5 2.6

1

17. O czasowniku

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 2: Laboratorium języka Temat: Czasownik z każdej strony s. 28–30

czasownik osobowy i nieosobowy, odmiana czasownika, czasowniki kłopotliwe, instrukcja, notatka

- odróżnia formy nieosobowe czasownika od osobowych - redaguje zdania z czasownikami w trybie rozkazującym - przy pomocy nauczyciela określa formy gramatyczne czasownika - tworzy formy nieosobowe czasownika zakończone na -no, -to - uzupełnia zdania czasownikami w odpowiedniej formie - tworzy związki frazeologiczne z podanymi czasownikami - redaguje tekst z użyciem wybranych frazeologizmów - podaje przykłady czasowników kłopotliwych

- wyjaśnia znaczenie czasownika jako części mowy - redaguje instrukcję, w której wykorzystuje czasowniki w trybie rozkazującym - sporządza notatkę z zastosowaniem nieosobowych form czasownika - określa formy gramatyczne czasownika - redaguje tekst z użyciem wszystkich utworzonych frazeologizmów - odmienia czasowniki kłopotliwe

2.3 1

8

18. Symbolika jaskini Platona

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 1 Blok: Współcześnie o Biblii i antyku s. 42–43 Encyklopedia Słownik filozofii

- Jostein Gaarder, „W mroku jaskini”

postać Josteina Gaardera, filozofia, jaskinia platońska, idea, przenośnia, opis sytuacji, notatka

- wymienia utwory Josteina Gaardera - tworzy notatkę na temat życia oraz myśli filozoficznej Sokratesa i Platona - krótko opowiada o życiu w jaskini i poza nią - odczytuje tekst na poziomie dosłownym - przy pomocy nauczyciela określa przenośne znaczenie elementów składających się na parabolę jaskini - redaguje własną opinię na temat koncepcji Platona - uczestniczy w zabawie: Jaka to sentencja?, odgadując myśli znanych filozofów na podstawie ilustracji - redaguje opis sytuacji

- krótko omawia postać Josteina Gaardera - wyczerpująco opisuje życie w jaskini i poza nią - samodzielnie określa przenośne znaczenie elementów składających się na parabolę jaskini - redaguje i uzasadnia własną opinię na temat koncepcji Platona - przygotowuje zabawę: Jaka to sentencja? - redaguje dynamiczny opis sytuacji, przestrzegając norm kompozycyjnych i językowych

1.1 1.6 1.7 2.5 2.1

1

19. Co rządzi życiem człowieka – przypadek czy przeznaczenie?

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 1 Blok: Przypadek, przeznaczenie czy siła wyższa? s. 46–49

- ilustracja wprowadzająca w tematykę bloku - Joanne Kathleen Rowling, „Prawdziwy Gryfon”

przypadek, przeznaczenie, fatum, związki frazeologiczne

- określa swoją postawę wobec życia, wskazując wybrane wypowiedzi - wymienia uczucia, których doświadcza bohater - rozpoznaje emocje pozytywne i negatywne - wskazuje cechy łączące oraz dzielące bohaterów - redaguje kilkuzdaniową wypowiedź na temat cech prawdziwego Gryfona - wyjaśnia, w jaki sposób rozumie podany cytat - gromadzi związki frazeologiczne związane z przeznaczeniem

- wypowiada się na temat roli przypadku i przeznaczenia w swoim życiu - opisuje uczucia, których doświadcza bohater i ustala ich przyczynę - wyjaśnia, w jaki sposób rozumie podany cytat, uzasadniając swoje zdanie - redaguje spójną, kilkuzdaniową wypowiedź z wykorzystaniem podanych związków frazeologicznych - prezentuje wartości, które najbardziej ceni w życiu

1.1 1.2 2.1 2.5 2.6

1

9

20. Co jeszcze trzeba wiedzieć o czasowniku?

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 2: Laboratorium języka Temat: Czasownik z każdej strony s. 31–35

strona czynna i bierna, czasownik przechodni i nieprzechodni, pisownia przeczenia nie i cząstki by z różnymi formami czasownika, opis

- przekształca zdania, zmieniając formy strony biernej na stronę czynną - stosuje w zdaniach czasowniki w stronie biernej - odnajduje w tekście osobowe i nieosobowe formy czasownika - układa zdania z czasownikami w stronie czynnej i biernej oraz z formami zakończonymi na -no, -to - pisze poprawnie przeczenie nie oraz cząstkę by z czasownikiem

- wymienia sytuacje, w których używa się strony biernej - wyjaśnia różnicę między stroną czynną a bierną oraz czasownikami przechodnimi i nieprzechodnimi - redaguje opis, używając czasowników w stronie czynnej i biernej - przekształca wypowiedzenia, aby uniknąć dwuznaczności - redaguje notatkę prasową, używając form zakończonych na -no, -to - wyjaśnia zasady pisowni przeczenia nie oraz cząstki by z różnymi formami czasownika

2.3 1

21. Fortuna kołem się toczy – prawda czy fałsz?

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 1 Blok: Przypadek, przeznaczenie czy siła wyższa? s. 52–54 Słownik wyrazów obcych

- Leszek Kołakowski, „O kole fortuny”

postać Leszka Kołakowskiego, fortuna, fatum, hazard, łut szczęścia, związki frazeologiczne, opowiadanie

- wymienia utwory Leszka Kołakowskiego - tłumaczy sens zwrotu fortuna kołem się toczy - przedstawia swoje zdanie na określony temat - poszukuje we wskazanych źródłach informacji o symbolice liczb - wyjaśnia znaczenie słowa psychokineza, korzystając ze słownika wyrazów obcych - podaje przykłady sytuacji ryzykownych i ekscytujących oraz takich, które są bezpieczne

- krótko omawia postać Leszka Kołakowskiego - wyjaśnia, w jaki sposób podany związek frazeologiczny odnosi się do treści utworu - na podstawie tekstu wnioskuje na temat prawdopodobieństwa wygranej - samodzielnie poszukuje w różnych źródłach informacji o symbolice liczb - tworzy opowiadanie dotyczące skutków podejmowania ryzyka

1.1 1.3 2.1 2.6 2.9

1

22. i 23. O spójności wypowiedzi

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 3: O architekturze wypowiedzi Temat: Nie od razu tekst zbudowano s. 114–119

akapit, budowa akapitu, spójność wypowiedzi, budowa tekstu, opowiadanie

- rozwija treść każdego z podanych zdań, tworząc spójną wypowiedź - układa wydarzenia w kolejności chronologicznej - dzieli tekst na akapity - nadaje tytuły poszczególnym akapitom - łączy zdania wyrażeniami zapewniającymi spójność wypowiedzi - do podanego fragmentu tekstu dopisuje kolejny akapit - uzupełnia zdania, tak aby powstał spójny tekst

- wyjaśnia terminy: akapit, spójność wypowiedzi - podkreśla w poszczególnych akapitach zdania zawierające najważniejsze informacje - dopisuje kolejny akapit do wskazanego fragmentu tekstu, dbając o spójność wypowiedzi - tworzy wypowiedź na określony temat na podstawie podanego planu - redaguje opowiadanie, którego punktem wyjścia jest sytuacja ukazana na fotografii

2.1 2.4

2

10

24. Warto być optymistą

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 1 Blok: Przypadek, przeznaczenie czy siła wyższa? s. 55–56 Słownik frazeologiczny

- Jan Twardowski, „Nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło”

narracja pierwszoosobowa i trzecioosobowa, opowiadanie, sentencja, związki frazeologiczne, plakat

- odszukuje w tekście wyrażenia i zwroty wskazujące narratora opowiadania - odnajduje poszczególne akapity w utworze - wskazuje część tekstu, w której zawarta jest jego główna myśl - wyjaśnia znaczenie zwrotu być na dobrej drodze - korzystając ze słownika, gromadzi zwroty i wyrażenia z rzeczownikiem droga - łączy związki frazeologiczne z odpowiednimi wyjaśnieniami - opowiada historię, której tytułem jest wybrany frazeologizm - przygotowuje plakat ilustrujący określoną sentencję

- podaje, z kim utożsamia się narrator - odpowiada, w jakim celu zastosowano w utworze określony sposób opowiadania - uzasadnia główną myśl tekstu, przytaczając odpowiednie fragmenty - wyjaśnia intencje narratora utworu - formułuje wypowiedź na temat zalet bycia optymistą - wskazuje podobieństwa między wierszem „Kiedy mówisz” Jana Twardowskiego a tekstem „Nie ma tego złego...” - opowiada historię, której tytułem jest wybrany frazeologizm, przestrzegając norm gramatycznych i stylistycznych - przygotowuje plakat ilustrujący określoną sentencję, dbając o estetykę wykonania

1.1 1.2 1.7 2.1 2.4 2.5

1

25. i 26. Pogodzić się z losem...

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 1 Blok: Przypadek, przeznaczenie czy siła wyższa? s. 57–59

- Artur Maciak, „Na wózku”

język potoczny, artykuł prasowy, dyskusja, plakat

- opowiada o emocjach wywołanych lekturą artykułu - nazywa uczucia, których doznawała bohaterka po wypadku - wyszukuje w tekście informacje związane z zachowaniem bohaterki wobec rodziców - redaguje krótką wypowiedź o roli rodziny i znajomych w życiu bohaterki - wyraża opinię na określony temat - odnajduje w tekście wyrażenia potoczne - nadaje inny tytuł całemu artykułowi Artura Maciaka oraz każdemu z wyróżnionych fragmentów - zabiera głos w dyskusji dotyczącej sposobów pomagania osobom niepełnosprawnym - przygotowuje plakat przestrzegający przed skutkami niebezpiecznych zabaw

- redaguje spójną, kilkuzdaniową wypowiedź o roli rodziny i znajomych w życiu bohaterki - uzasadnia swoją opinię na określony temat, podając odpowiednie argumenty - odnajduje w tekście wyrażenia potoczne i określa ich funkcję - aktywnie uczestniczy w dyskusji dotyczącej sposobów pomagania osobom niepełnosprawnym i wyciąga wnioski końcowe - przygotowuje pomysłowy plakat przestrzegający przed skutkami niebezpiecznych zabaw, dbając o estetykę wykonania

1.1 1.2 2.1 2.4 2.5

2

11

27. Jak rozpoznać imiesłowy?

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 2: Laboratorium języka Temat: Imiesłów – dla chcącego nic trudnego s. 36–37

imiesłów przymiotnikowy czynny i bierny, odmiana imiesłowów przymiotnikowych, funkcja imiesłowów przymiotnikowych w zdaniu

- podaje czasowniki, od których powstały wymienione imiesłowy - tworzy od wskazanych czasowników imiesłowy przymiotnikowe - redaguje tekst z użyciem wybranych imiesłowów - przy pomocy nauczyciela przekształca tekst tak, aby uniknąć powtórzeń

- wyjaśnia terminy: imiesłów przymiotnikowy czynny, imiesłów przymiotnikowy bierny - redaguje tekst z użyciem wszystkich podanych imiesłowów - przekształca tekst tak, aby uniknąć powtórzeń

2.2 2.7

1

28. Jak powstał teatr?

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 1 Blok: Teatr – świat widza i aktora s. 60–61

- „Antyczny rodowód teatru” - „Jak wyglądał teatr w starożytnej Grecji?” - „Jak wygląda dzisiejszy teatr?”

Dionizje, budowa starożytnego teatru (skene, proskenion, orchestra, widownia), katharsis, aktorzy starożytni, koryfeusz, chór, współczesny teatr tradycyjny

- omawia na podstawie tekstu okoliczności powstania i rozwoju teatru w starożytnej Grecji - wymienia elementy budowy teatru greckiego i współczesnego

- wyjaśnia funkcje poszczególnych elementów, z których składał się teatr grecki - omawia różnice między budową teatru antycznego i współczesnego - wskazuje nowe kierunki rozwoju dzisiejszego teatru - tłumaczy termin: katharsis

1.3 1.5 1.6 2.2 2.8

1

29. Groteskowa rzeczywistość przedstawiona w „Teatrzyku Zielona Gęś”

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 1 Blok: Teatr – świat widza i aktora s. 65

- Konstanty Ildefons Gałczyński, „Żarłoczna Ewa”

nonsens, humor, dramat, streszczenie

- streszcza w dziesięciu zdaniach biblijną historię o upadku pierwszych ludzi - odnajduje w utworze nawiązania do tekstu biblijnego - wymienia charakterystyczne cechy języka, którym napisany jest tekst Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego - porównuje postacie biblijne z ich odpowiednikami z utworu „Żarłoczna Ewa” - wykonuje rekwizyty i dekoracje potrzebne do odegrania scenki - odgrywa scenkę, starając się wczuć w rolę postaci

- wymienia charakterystyczne cechy języka, którym napisany jest utwór Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego oraz tekst biblijny - wyjaśnia, na czym polega humor utworu, przytaczając odpowiednie fragmenty - odgrywa scenkę, ukazując poszczególne postacie w przekonujący sposób

1.1 1.4 1.6 2.7

1

12

30. Za kulisami teatru...

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 1 Blok: Teatr – świat widza i aktora s. 66–67

- Wisława Szymborska, „Wrażenia z teatru”

postać Wisławy Szymborskiej, akt, podmiot liryczny, rzeczownik odczasownikowy, opowiadanie, mapa myśli

- wymienia utwory Wisławy Szymborskiej- wskazuje w tekście fragmenty mówiące o uczuciach towarzyszących podmiotowi lirycznemu podczas wizyty w teatrze - wyjaśnia znaczenie tytułu tekstu - tłumaczy, co dla osoby mówiącej oznacza wyrażenie akt szósty - odszukuje informacje o zachowaniach aktorów - odnajduje w tekście rzeczowniki pochodzące od czasowników - określa, czym różni się świat opisany w wierszu od świata rzeczywistego - redaguje krótkie opowiadanie, starając się wykorzystać podane słownictwo

- krótko omawia postać Wisławy Szymborskiej - tworzy mapę myśli związaną z teatrem - określa źródło wrażeń podmiotu lirycznego - określa, jaką funkcje pełnią w utworze rzeczowniki pochodzące od czasowników - redaguje opowiadanie z wykorzystaniem podanego słownictwa, dbając o poprawność kompozycyjną i językową

1.1 1.2 1.4 2.1 2.2 2.4

1

31. Imiesłowowe potyczki

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 2: Laboratorium języka Temat: Imiesłów – dla chcącego nic trudnego s. 38–41

imiesłów przysłówkowy współczesny i uprzedni, funkcja imiesłowów przysłówkowych w zdaniu, pisownia nie z imiesłowami, instrukcja, związki frazeologiczne, oficjalna odmiana języka

- wypisuje z tekstu imiesłowy przysłówkowe współczesne - tworzy imiesłowy przysłówkowe od czasowników występujących w podanych związkach frazeologicznych - układa zdania z wykorzystaniem imiesłowów przysłówkowych współczesnych - przy pomocy nauczyciela przekształca zdania, zamieniając czasowniki na imiesłowy - pisze poprawnie imiesłowy z przeczeniem nie - zastępuje w zdaniach imiesłowy osobowymi formami czasownika

- wyjaśnia terminy: imiesłów przysłówkowy współczesny, imiesłów przysłówkowy uprzedni - układa instrukcję z wykorzystaniem imiesłowów przysłówkowych współczesnych - samodzielnie przekształca zdania, zamieniając czasowniki na imiesłowy - redaguje zdania z użyciem imiesłowów, posługując się oficjalną odmianą języka

2.2 2.7

1

13

32. Wykonujemy plakat teatralny

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 1 Blok: Teatr – świat widza i aktora s. 69

- „O plakacie teatralnym”

plakat teatralny i jego funkcje, opis plakatu

- wymienia elementy, z których składa się plakat teatralny - opisuje w kilku zdaniach zaprezentowany plakat teatralny - wykonuje plakat teatralny według określonych wskazówek

- wyjaśnia, jaką funkcję pełni plakat teatralny - redaguje wyczerpujący opis plakatu teatralnego, dbając o spójność tekstu oraz przestrzegając norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych - odpowiada, w jaki sposób plakat teatralny nawiązuje do określonego utworu - wykonuje plakat teatralny, łączący ilustracje z informacjami o przedstawieniu i odznaczający się estetyką wykonania

1.4 1.6 2.1

1

33. Czy zawsze należy mówić prawdę?

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 1: W poszukiwaniu porozumienia Temat: Od kłamstwa do manipulacji s. 13–17 Słownik frazeologiczny

prawda, kłamstwo, przyczyny kłamstw, prawdomówność a dobre wychowanie, intencja, funkcja impresywna wypowiedzi, manipulacja językowa, związki frazeologiczne

- wyjaśnia, czy zatajenie prawdy jest równoznaczne z kłamstwem - szuka w słowniku związków frazeologicznych z wyrazem prawda lub kłamstwo - wymienia skutki mówienia nieprawdy - określa cel haseł reklamowych - odgaduje intencję wypowiedzi - redaguje krótką wypowiedź o funkcji impresywnej dotyczącą kłamstwa lub prawdy - wskazuje w tekście elementy manipulacji

- wyjaśnia terminy: prawda, kłamstwo, manipulacja językowa - podaje związki frazeologiczne z wyrazem prawda lub kłamstwo - redaguje ciekawą wypowiedź o funkcji impresywnej dotyczącą kłamstwa lub prawdy, stosując bogate słownictwo oraz dbając o poprawność gramatyczną, ortograficzną i interpunkcyjną - wyjaśnia, na czym polega zjawisko manipulacji językowej - wskazuje w tekście elementy manipulacji i określa ich funkcję

2.2 2.7

1

34. Dziedzictwo starożytności – powtórzenie wiadomości

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 1 s. 70–71

- „Śladami epoki” historia kalendarza, osiągnięcia starożytności

- czyta tekst na poziomie dosłownym - z pomocą nauczyciela formułuje ideę tekstu - wymienia najważniejsze osiągnięcia starożytności - wskazuje zjawiska ze świata antycznego, do których nawiązują przedstawione znaki graficzne - opowiada o związku greckich igrzysk olimpijskich ze współczesnymi

- samodzielnie odkrywa ideę tekstu - ocenia przeczytany tekst - wyjaśnia, czym jest demokracja i jakie są jej korzenie - uzasadnia, w jaki sposób współczesna architektura nawiązuje do antycznych budowli

1.1 1.3 2.2 2.6 2.8

1

14

35. i 36. Sprawdź swoją wiedzę i umiejętności – praca klasowa

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 1 Sprawdź swoją wiedzę i umiejętności s. 73–74

przypowieść (parabola), alegoria, tragizm, katharsis, tragedia antyczna, zasada trzech jedności, środki stylistyczne (homonim, porównanie homeryckie, anafora), liryka pośrednia i bezpośrednia, epos, pieśń, hymn, narracja pierwszoosobowa i trzecioosobowa

- określa na podstawie tekstu, kim są bohaterowie powieści i podaje miejsce zdarzeń - wypisuje z tekstu dany argument - nazywa gatunek utworu - rozpoznaje parabolę - odnajduje w wierszu anaforę - odpowiada, czy dany utwór należy do liryki pośredniej czy bezpośredniej - pisze wypracowanie na jeden z podanych tematów

- podaje przenośne znaczenie słowa faryzeusz - określa sposób narracji w tekście - tłumaczy terminy: katharsis, zasada trzech jedności, tragedia, tragizm - wyjaśnia alegoryczne znaczenie przeczytanego utworu - określa, czy dany utwór należy do liryki pośredniej czy bezpośredniej i uzasadnia swoją wypowiedź - omawia na podstawie tekstu rolę tragedii antycznej - pisze wypracowanie na jeden z podanych tematów, dbając o odpowiednią kompozycję, poprawność gramatyczną, ortograficzną i interpunkcyjną

1.1 1.2 1.4 2.1 2.2 2.4 2.5

2

15

37. i 38. W kręgu średniowiecza

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 2 Blok: W kręgu średniowiecza s. 76–79 Słownik języka polskiego

- „Dlaczego średniowiecze?” - „Od kiedy do kiedy?” - „W poszukiwaniu mądrości” - „W służbie Bogu” - „Znani i podziwiani” - „Piękno dużych form” - Hans Memling, „Sąd Ostateczny” - Hieronim Bosch, „ Piekło” - Jan van Eyck, „Portret małżonków Arnolfini” - Wit Stwosz, „Ołtarz Mariacki” - katedra Notre Dame w Paryżu - kościół św. św. Piotra i Pawła w Kruszwicy

filozofia chrześcijańska, postacie św. Augustyna i św. Tomasza z Akwinu, średniowiecze, uniwersalizm, tryptyk, iluminacja, styl romański, styl gotycki, notatka, opis

- charakteryzuje epokę średniowiecza - wyjaśnia, na czym polega uniwersalny charakter kultury średniowiecza - przedstawia poglądy filozofów średniowiecznych - opisuje budowle romańskie i gotyckie - odszukuje w słowniku znaczenie słowa iluminacja - redaguje notatkę, zachęcającą rówieśników do obejrzenia wystawy dzieł malarstwa średniowiecznego

- porównuje poglądy św. Augustyna z poglądami św. Tomasza - podaje różnice między architekturą romańską i gotycką - uzasadnia, dlaczego średniowiecze nazywane jest czasem katedr - redaguje wyczerpującą wypowiedź, zachęcającą rówieśników do obejrzenia wystawy dzieł malarstwa średniowiecznego, wykorzystując opis wybranego obrazu

1.3 1.6 2.1 2.3 2.6 2.8

2

16

39. Najstarsza polska pieśń – „Bogurodzica”

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 2 Blok: W kręgu średniowiecza s. 80–81

- „Bogurodzica” - średniowieczny obraz przedstawiający Chrystusa, Jego Matkę i Jana Chrzciciela

pieśń religijna, archaizm, anonimowość, opis postaci, notatka

- wyjaśnia, dlaczego średniowieczni autorzy zazwyczaj pozostawali anonimowi - wypisuje z utworu wyrazy, poprzez które ujawnia się podmiot liryczny - odszukuje w tekście wyrażenia nazywające adresatów - odczytuje prośby zawarte w pieśni - wypisuje z wiersza archaizmy - wskazuje w utworze rymy - przy pomocy nauczyciela formułuje wniosek dotyczący hierarchii wartości człowieka średniowiecza - opisuje postacie ukazane na reprodukcji

- wyjaśnia termin: archaizm - określa, kim jest podmiot liryczny - omawia funkcję rymów - uzasadnia, że „Bogurodzica” jest pieśnią, podając odpowiednie cytaty - formułuje wniosek dotyczący hierarchii wartości człowieka średniowiecza - opisuje postacie ukazane na reprodukcji, wyjaśniając znaczenie ich gestów i postawy ciała - redaguje notatkę na temat pragnień współczesnych ludzi

1.1 1.4 1.7 2.1 2.2

1

40. i 41. O dawnych ascetach –„Legenda o świętym Aleksym”

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 2 Blok: W kręgu średniowiecza s. 81–83 Słownik wyrazów bliskoznacznych

- „Legenda o świętym Aleksym”

asceza, asceta, żywoty świętych, legenda, wzorzec osobowy, kanonizacja, beatyfikacja, plan wydarzeń, charakterystyka

- wyjaśnia, z jakich powodów współcześnie ludzie podejmują wyrzeczenia - wymienia elementy ważne dla utworów opisujących życie świętych - układa plan wydarzeń przedstawionych w legendzie - podaje co najmniej dwa argumenty przekonujące o świętości Aleksego - dopisuje synonimy do podanych wyrazów, korzystając ze słownika wyrazów bliskoznacznych - sporządza listę przyjemności, których trudno sobie odmówić - charakteryzuje postać św. Aleksego

- wyjaśnia terminy: asceza, asceta - znajduje w tekście elementy ascezy - wymienia wszystkie argumenty przekonujące o świętości Aleksego - charakteryzuje średniowiecznego ascetę

1.1 1.2 1.6 1.7 2.1 2.4

2

42. O czym rozmawiał Mistrz Polikarp ze Śmiercią?


- „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”

motyw śmierci, poradniki dobrego umierania, opis postaci, personifikacja, danse macabre, notatka

- opowiada, jak mogłaby wyglądać upersonifikowana śmierć - opisuje krótko wygląd Śmierci z tekstu, wykorzystując elementy wybrane spośród podanych - określa, jakie emocje wywołuje obraz Śmierci z utworu - wskazuje w tekście przykłady uosobienia- redaguje notatkę na temat sposobu widzenia świata przez ludzi średniowiecza- bierze udział w przygotowaniu inscenizacji utworu

- wyczerpująco opisuje wygląd Śmierci z utworu, wykorzystując podane elementy - określa i uzasadnia charakter przeczytanego utworu - przygotowuje inscenizację utworu, wykazując się zaangażowaniem i pomysłowością - przedstawia charakter i znaczenie motywu śmierci w średniowieczu

1.1 1.2 1.7 2.1 2.2 2.6

1

17

43. Jak zredagować notatkę?

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 3: O architekturze wypowiedzi Temat: Krótko i na temat – notatka s. 120–123

notatka (schemat, wyliczenie w punktach, tabela, mapa myśli, streszczenie), środki stylistyczne

- uzupełnia schemat odpowiednimi informacjami z tekstu - tworzy notatkę w formie tabeli na temat środków stylistycznych - przy pomocy nauczyciela dzieli tekst na akapity i nadaje im tytuły - wypisuje z tekstu najważniejsze informacje

- wyjaśnia terminy: notatka, mapa myśli, streszczenie - dzieli tekst na akapity i nadaje im tytuły - wypisuje z tekstu najważniejsze informacje, uzasadniając swój wybór

2.3 2.4 2.7

1

44. Ideał średniowiecz- nego władcy


- „Wspaniały Karol Wielki” - Gall Anonim, „Kronika polska” (fragment)

pieśń, kronika, archaizm, ideał władcy, autocharakterystyka, nastrój utworu, opis sytuacji

- określa nastrój przeczytanego utworu - na podstawie tekstu wymienia cechy króla - krótko opisuje sytuację ukazaną w utworze - przy pomocy nauczyciela przekształca przeczytany tekst, zastępując archaizmy ich współczesnymi odpowiednikami - wypisuje rozrywki, o których jest mowa w utworze - redaguje humorystyczną autocharakterystykę, w której przedstawia jedną z posiadanych zalet

- wymienia najważniejsze dokonania Karola Wielkiego - przekształca przeczytany tekst, zastępując archaizmy ich współczesnymi odpowiednikami - porównuje opis Karola Wielkiego z wizerunkiem Bolesława Chrobrego - redaguje humorystyczną autocharakterystykę, w której przedstawia jedną z posiadanych zalet, dbając o odpowiednią kompozycję, poprawność gramatyczną, ortograficzną i interpunkcyjną

1.1 1.6 2.1 2.4

1

45. Honor, odwaga, lojalność – cechy średniowiecz- nego rycerza


- „Bohaterski rycerz Roland” - Loiset Lyédet, „Bitwa pod Poitiers, 1365”

ideał rycerza, patos, kodeks, epos rycerski, związki frazeologiczne, epitet

- nadaje tytuły poszczególnym akapitom tekstu - opowiada, co wydarzyło się podczas bitwy - wskazuje w utworze elementy patosu - wymienia elementy charakteryzujące świat rycerski - czyta głośno, stosując odpowiednią intonację - uzupełnia związki frazeologiczne odpowiednimi wyrazami - układa kodeks współczesnego rycerza

- korzystając z reprodukcji oraz innych źródeł, opowiada, w jaki sposób walczyli średniowieczni rycerze - wyjaśnia terminy: patos, kodeks - omawia funkcję opisu burzy w tekście - interpretuje znaczenie liczby czasowników w utworze - odszukuje w tekście epitety wraz z określanymi rzeczownikami, uzasadniając ich wpływ na charakter wypowiedzi - układa kodeks idealnego ucznia

1.1 1.2 1.6 2.1 2.8

1

18

46. Damą być... – „Dzieje Tristana i Izoldy”


- Joseph Bédier, „Podstęp Izoldy”

romans rycerski, opowiadanie twórcze, streszczenie

- opowiada o emocjach, jakie wywołuje przeczytany tekst - pisze kilkuzdaniowe streszczenie tekstu - określa problematykę utworu - wymienia osoby uczestniczące w sądzie - redaguje opowiadanie na temat bohaterskich czynów współczesnej osoby

- wyjaśnia, czym jest romans rycerski - wymienia emocje wywołane lekturą tekstu i wskazuje ich źródło - streszcza tekst w dziesięciu zdaniach - ocenia postępowanie postaci, uzasadniając swoje zdanie - redaguje opowiadanie na temat bohaterskich czynów współczesnej osoby, dbając o poprawność gramatyczną, ortograficzną i interpunkcyjną

1.1 1.2 1.6 2.1 2.5 2.7

1

47. Inne formy notatek

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 3: O architekturze wypowiedzi Temat: Krótko i na temat – notatka s. 120, 124–129

notatka (mapa myśli, streszczenie), plan wydarzeń

- uzupełnia mapę myśli wybranymi informacjami - układa zdania pojedyncze streszczające treść podanych fragmentów powieści - wybiera zdania zawierające ogólne informacje - zaznacza w tekście najważniejsze wiadomości - sporządza plan wydarzeń - pisze streszczenie podanego fragmentu, rozwijając punkty planu - redaguje streszczenie mitu

- uzupełnia mapę myśli wszystkimi niezbędnymi informacjami - wskazuje wypowiedzenie zawierające najważniejsze wiadomości dotyczące fragmentu powieści - redaguje pytania odnoszące się do tekstu - przyporządkowuje fragmenty książki do odpowiednich zdań streszczenia - redaguje streszczenie mitu, stosując wskaźniki zespolenia oraz dbając o poprawność gramatyczną, ortograficzną i interpunkcyjną

1.1 1.3 2.1 2.4 2.6 2.7

1

48. Jak dzielimy rzeczowniki?

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 2: Laboratorium języka Temat: Nazwać rzecz po imieniu, czyli o rzeczowniku s. 42–45

podział rzeczowników, odmiana rzeczowników, pisownia nie z rzeczownikami

- odróżnia rzeczowniki żywotne od nieżywotnych, osobowe od nieosobowych, własne od pospolitych - wypisuje rzeczowniki we wskazanych formach - odmienia rzeczowniki przez przypadki - pisze poprawnie rzeczowniki z przeczeniem nie

- wyjaśnia różnice między rzeczownikami pospolitymi a własnymi, żywotnymi a nieżywotnymi, osobowymi i nieosobowymi - przekształca wypowiedzenia, zamieniając rzeczowniki na inne części mowy - określa, w jakich tekstach stosuje się rzeczowniki odczasownikowe

2.2 2.7

1

19

49. Malarskie powroty do średniowiecza

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 2 Blok: Powroty do średniowiecza s. 92–93

Dzieła sztuki pod lupą: - Frans Masereel, „Kalwaria” - Martin Schongauer, „Chrystus na krzyżu”

grafika, kalwaria, pierwszy plan, drugi plan, tło, opis, kompozycja, notatka

- odpowiada, co znajduje się na pierwszym i drugim planie oraz w tle każdego z dzieł - określa kompozycję przedstawionych prac - nazywa uczucia ukazane na twarzach postaci - poszukuje we wskazanych źródłach informacji dotyczących napisu INRI i sporządza na ten temat krótką notatkę - opisuje poszczególne grafiki, korzystając z podanego słownictwa

- wskazuje różnice między analizowanymi dziełami malarskimi - wyjaśnia wpływ kompozycji na odbiór dzieła - samodzielnie poszukuje w różnych źródłach informacji dotyczących napisu INRI i sporządza na ten temat krótką notatkę - ocenia, które dzieło wywiera większe wrażenie, i uzasadnia swoją opinię - wyjaśnia, co oznacza słowo kalwaria

2.1 2.2 2.5

1

50. Co czuła żona świętego Aleksego?


- Kazimiera Iłłakowiczówna, „Opowieść małżonki świętego Aleksego”

podmiot liryczny, liryka bezpośrednia, powtórzenie, wywiad, asceta

- opowiada dzieje św. Aleksego - wskazuje w wierszu fragmenty, w których ujawnia się podmiot liryczny - wymienia emocje, których doznaje żona św. Aleksego - na podstawie tekstu określa wiek bohaterki - odszukuje w tekście powtórzenia - podaje przykłady osób, które podporządkowały swoje życie ważnej sprawie - formułuje własną opinię na dany temat - redaguje pytania do wywiadu ze współczesnym ascetą

- opisuje własne uczucia wywołane postacią żony św. Aleksego - tłumaczy, dlaczego po każdej zwrotce pojawia się wyraz w wołaczu - wyjaśnia obecność powtórzeń w wierszu - formułuje tezę do danego tematu i uzasadnia ją odpowiednimi argumentami - redaguje wywiad ze współczesnym ascetą

1.1 1.2 1.4 1.6 2.1 2.4 2.5

1

51. Rzeczowniki kłopotliwe

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 2: Laboratorium języka Temat: Nazwać rzecz po imieniu, czyli o rzeczowniku s. 46–48

rzeczowniki o nieregularnej odmianie, pisownia rzeczowników wielką i małą literą, opowiadanie

- poprawnie zapisuje rzeczowniki wielką lub małą literą - wskazuje w tekście rzeczownik o określonej formie - odmienia rzeczowniki o osobliwej odmianie przez przypadki - wypisuje rzeczowniki o nieregularnej odmianie i łączy je z odpowiednią cechą odmiany - redaguje krótkie opowiadanie z wykorzystaniem podanych rzeczowników

- wymienia osobliwości w odmianie rzeczowników - stosuje w wypowiedziach poprawne formy rzeczowników o osobliwej odmianie - wyjaśnia, kiedy używamy wielkiej, a kiedy małej litery w zapisie rzeczowników- redaguje krótkie opowiadanie z wykorzystaniem podanych rzeczowników, dbając o poprawność gramatyczną, ortograficzną i interpunkcyjną

2.1 2.2

1

20

52. Dzieje wypraw krzyżowych

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 2 Blok: Powroty do średniowiecza s. 95–97 Słownik języka polskiego

- Zofia Kossak- Szczucka, „Wspaniały pojedynek przez bitwą” - Jean de Courcy, „Okradanie Jerozolimy po jej zdobyciu przez chrześcijan w 1099 r.”

postać Zofii Kossak-Szczuckiej, krucjata, święta wojna, miniatura, epitet, porównanie, notatka, charakterystyka

- wymienia utwory Zofii Kossak-Szczuckiej - tworzy notatkę na temat krucjat - wyjaśnia znaczenie podanych wyrazów, korzystając ze słownika - wypisuje cechy wyglądu zewnętrznego i charakteru rycerzy - wskazuje różnice między przedstawicielami świata chrześcijańskiego i muzułmańskiego - odszukuje w tekście przykłady epitetu i porównania - pod kierunkiem nauczyciela przygotowuje prezentację dotyczącą różnych religii świata

- krótko omawia postać Zofii Kossak-Szczuckiej - tłumaczy, w jaki sposób tekst wprowadza w atmosferę średniowiecza - charakteryzuje obu rycerzy z tekstu - wyciąga wnioski z zestawienia świata chrześcijańskiego i muzułmańskiego - wyjaśnia termin: święta wojna - omawia funkcje zastosowanych środków stylistycznych - określa, w jaki sposób język utworu oddaje sytuację walki - porównuje wydarzenie opisane w tekście z problemami dzisiejszego świata - samodzielnie przygotowuje prezentację na temat różnych religii świata

1.1 1.2 1.4 1.5 1.6 2.1 2.6

1

53. Współczesne oblicze Izoldy


- Halina Poświatowska, „*** [Kiedy Izolda umierała...]”

postać Haliny Poświatowskiej, romans rycerski, metafora, liryka, proza, opis sytuacji, związki frazeologiczne

- wymienia utwory Haliny Poświatowskiej- omawia sytuację przedstawioną w utworze - wypisuje z tekstu metaforę ukazującą miłość jako życiodajny pokarm - wskazuje w tekście elementy liryczne i prozatorskie - podaje swoje skojarzenia dotyczące postaci Tristana i Izoldy - wypowiada się na temat aktualności średniowiecznej historii

- krótko omawia postać Haliny Poświatowskiej - podaje związki frazeologiczne ukazujące uczucia jako siły żywotne - uzasadnia stwierdzenie, że średniowieczna historia o Tristanie i Izoldzie jest wciąż aktualna - porównuje bohaterów utworu Haliny Poświatowskiej z postaciami ze średniowiecznego romansu - przygotowuje prezentację muzyczną odzwierciedlającą nastrój utworu

1.1 1.4 2.1 2.5

1

21

54. i 55. Wyrazy wzbogacające wypowiedzi – przymiotniki i przysłówki

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 2: Laboratorium języka Temat: Czarno na białym – o przysłówku i przymiotniku s. 49–54

odmiana przymiotników, podział przysłówków, stopniowanie przymiotników i przysłówków, pisownia przymiotników złożonych, opis, związki frazeologiczne

- wypisuje z tekstu przymiotniki - uzupełnia tekst, wstawiając odpowiednie przymiotniki i przysłówki - podaje formy stopnia wyższego i najwyższego przymiotników oraz przysłówków - wypisuje z utworu przymiotniki w odpowiednich formach - poprawnie zapisuje przymiotniki złożone i uzupełnia nimi związki frazeologiczne - rozwija zdania, ubarwiając opis przymiotnikami - wskazuje przymiotniki, które nie podlegają stopniowaniu - używa w zdaniach dłuższych i krótszych form przymiotnika - redaguje opis postaci, stosując przymiotniki w stopniu najwyższym

- zastępuje powtarzające się w tekście przymiotniki i przysłówki wyrazami bliskoznacznymi - tworzy przymiotniki złożone określające elementy obrazu - wyjaśnia, jak obecność przymiotników i przysłówków wpływa na charakter wypowiedzi - omawia sposoby stopniowania przymiotników i przysłówków - redaguje opis postaci, stosując bogate słownictwo, w tym przymiotniki w stopniu najwyższym - wymienia reguły użycia krótszej i dłuższej formy przymiotnika

2.1 2.2

2

56. Memento mori hasłem ludzi średniowiecza

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 2 Blok: Powroty do średniowiecza s. 104–105 Słownik ortograficzny

- Johan Huizinga, „Pamiętaj o śmierci”

memento mori, danse macabre, negacja, notatka

- sporządza notatkę w punktach na podstawie przeczytanego tekstu - wymienia sposoby mówienia o śmierci w sztuce średniowiecza - podaje interpretację autora dotyczącą fascynacji motywem rozkładu ciała - wyraża swoją opinię na temat wartości życia w dzisiejszych czasach

- uzasadnia, dlaczego memento mori to najważniejsze hasło średniowiecza - przedstawia, jak rozumie twierdzenie, że śmierć jest demokratyczna - korzystając ze słownika ortograficznego, tłumaczy, dlaczego wyraz Średniowiecze pisany jest wielką literą - wyjaśnia termin: negacja - wyraża i uzasadnia swoją opinię na temat wartości życia w dzisiejszych czasach

1.1 1.4 1.6 2.1 2.5

1

22

57. i 58. Zrealizować marzenia...

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 2 Blok: Wobec życia i bliźniego s. 108–110

- Paulo Coelho, „Dobra Walka o marzenia”

symptom, sentencja, ankieta, narrator, środki stylistyczne

- redaguje krótką wypowiedź o swoich marzeniach - odszukuje fragmenty utworu, w których ujawnia się narrator - wypowiada się na temat poglądów bohatera - na podstawie tekstu wyjaśnia znaczenie wyrażenia Dobra Walka - wypisuje z utworu dwie sentencje - odnajduje w tekście wyrażenia, które odnoszą się do czasów średniowiecza - wskazuje środki stylistyczne w wypowiedziach bohatera - przeprowadza ankietę dotyczącą marzeń

- przytaczając przekonujące argumenty, uzasadnia swoją opinię na temat poglądów bohatera - odnajduje w tekście wyrażenia, które odnoszą się do czasów średniowiecza, i wyjaśnia ich obecność - wskazuje w wypowiedziach bohatera środki stylistyczne i omawia ich funkcje - formułuje wnioski na podstawie wyników ankiety dotyczącej marzeń - tłumaczy termin: symptom

1.1 1.2 1.6 2.5 2.6 2.9

2

59. i 60. Wszystko o liczebniku

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 2: Laboratorium języka Temat: Liczebnik – słowo, które się liczy s. 55–61

odmiana liczebników, typy liczebników, liczebniki wielowyrazowe, interpunkcja liczebników porządkowych, notatka

- wymienia typy liczebników - wypisuje z tekstu liczebniki - odmienia podane liczebniki przez rodzaje - redaguje wypowiedzenia z liczebnikami porządkowymi - uzupełnia zdania właściwymi formami liczebników wielowyrazowych - zapisuje słownie podane cyfry - uzupełnia tekst odpowiednimi liczebnikami głównymi, porządkowymi i ułamkowymi - zapisuje w formie notatki dane na swój temat

- omawia typy liczebników - wymienia zasady odmiany liczebników wielowyrazowych - podaje, przez co odmieniają się liczebniki występujące w tekście - prawidłowo odczytuje formy liczebników zastosowanych w notatce na swój temat - wyjaśnia, w jakich przypadkach zapisuje się liczby cyframi, a w jakich – używa się liczebników - redaguje artykuł, stosując jak najwięcej liczebników

2.2 2.3

2

23

61. i 62. Wigilijny test na człowieczeń- stwo

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 2 Blok: Wobec życia bliźniego s. 113–115

- Dorota Terakowska, „Piąty talerz”

postać Doroty Terakowskiej, narracja, język potoczny, tradycja, zwyczaje świąteczne i ich symbolika, postawa franciszkańska, narrator, ankieta

- wymienia utwory Doroty Terakowskiej - opowiada o zwyczajach świątecznych świadczących o gościnności i życzliwości - wypisuje bohaterów opowiadania i określa narratora - przy pomocy nauczyciela nazywa rodzaj narracji prowadzonej w utworze - nadaje inny tytuł przeczytanej historii - wyszukuje komentarze narratora dotyczące emocji - wskazuje fragmenty humorystyczne - wypisuje z tekstu wyrażenia z języka potocznego - wyjaśnia, czym powinien charakteryzować się człowiek czczący św. Franciszka - przeprowadza ankietę na temat tradycji świątecznych

- krótko omawia postać Doroty Terakowskiej - określa rodzaj narracji prowadzonej w utworze - tłumaczy, na czym polega różnica między teoretyczną a faktyczną miłością bliźniego - nazywa uczucia, których doznają bohaterowie - argumentuje zasadność przywołania w tekście postaci św. Franciszka - proponuje sposoby wsparcia osób, które potrzebują pomocy - wyjaśnia symbolikę wybranych zwyczajów świątecznych - opracowuje wyniki ankiety w formie diagramu słupkowego

1.1 1.2 1.6 2.5 2.6 2.9

2

63. Dostosuj język do sytuacji

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 1: W poszukiwaniu porozumienia Temat: Odmiana języka przez sytuacje s. 18–23

odmiany języka: mówiona i pisana, oficjalna i nieoficjalna

- wskazuje teksty należące do odmiany mówionej i pisanej - rozróżnia sytuacje oficjalne i nieoficjalne- wypisuje zwroty używane w odmianie nieoficjalnej - przekształca tekst z odmiany nieoficjalnej na oficjalną - tworzy wypowiedź w oficjalnej lub nieoficjalnej odmianie języka

- wymienia różnice między mówioną i pisaną odmianą języka - podaje cechy nieoficjalnej i oficjalnej odmiany języka - przekształca tekst z odmiany nieoficjalnej na oficjalną, dbając o poprawność językową - tworzy dwie wypowiedzi: jedną – w oficjalnej, a drugą – w nieoficjalnej odmianie języka

2.2 2.3

1

24

64. Wolontariusze – świadkowie czasu

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 2 Blok: Wobec życia i bliźniego s. 116–118 Słownik języka polskiego

- Grażyna Miciałkiewicz, „Świadkowie czasu”

wolontariat, wolontariusz, hospicjum, mapa myśli, opowiadanie

- wyjaśnia, jak rozumie tytuł artykułu - wymienia obowiązki wolontariuszy - podaje cechy, które powinien posiadać wolontariusz - układa pytania do wybranych części tekstu - odnajduje informacje na temat bohaterek tekstu - określa postawę bohaterek - krótko opowiada o działalności osoby, którą można nazwać świadkiem czasu - przygotowuje mapę myśli dotyczącą wolontariatu w Polsce i na świecie

- wyjaśnia terminy: wolontariat, wolontariusz, hospicjum - tłumaczy, dlaczego w pracy wolontariusza trudno ustrzec się przed zbytnim zaangażowaniem - podaje podobieństwa i różnice między pracą wolontariusza w hospicjum a działaniami wolontariuszy Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy - układa pytania do wszystkich części tekstu - barwnie i ciekawie opowiada o działalności osoby, którą można nazwać świadkiem czasu

1.1 1.2 2.1 2.5 2.6

1

65. Historia kina w pigułce

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 2 Blok: Film – magia ekranu s. 122–123

- „Krótka historia kina”

X muza, kinematograf, kinematografia, film długometrażowy, ekranizacja

- omawia najważniejsze wydarzenia związane z historią kina - wymienia postacie, które znacząco wpłynęły na rozwój kina - podaje elementy, na które widz zwraca uwagę, oglądając film - uzupełnia podane zdania na temat historii kina

- podaje korzyści, które daje człowiekowi obcowanie z filmem - wskazuje informacje i opinie w przeczytanym tekście - wypowiada się na temat elementów filmu, które są istotne dla odbiorcy

1.2 1.3 2.5

1

66. Poznajemy zaimki

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 2: Laboratorium języka Temat: Niezastąpiony zaimek s. 62–65

odmiana zaimków, typy zaimków, dłuższe i krótsze formy zaimków, opis, synonim

- rozpoznaje poszczególne typy zaimków - wypisuje z tekstu zaimki - zadaje pytania do podanych zaimków - przekształca zdania, stosując zaimki - redaguje krótki opis, używając zaimków i synonimów

- omawia typy zaimków - określa, jaką część mowy zastępują wskazane zaimki - wybiera poprawne formy zaimków - redaguje ciekawy opis z użyciem zaimków i synonimów, dbając o poprawność gramatyczną, ortograficzną i interpunkcyjną

2.1 2.2 2.7

1

25

67. Obraz i ruch – elementy języka filmu


- „Język filmu” ujęcie, scena, sekwencja, rodzaje planów filmowych, zdjęcia, montaż, plener, gatunki filmowe, antyteza, dyskusja, list, kontrast, film fabularny i animowany

- podaje sposoby porozumiewania się bez użycia pisma - wypisuje z tekstu środki wyrazu charakterystyczne dla filmu - wybiera jeden z filmowych środków wyrazu i omawia jego funkcję - wymienia osoby uczestniczące w realizacji filmu - przy pomocy nauczyciela uzupełnia informacje dotyczące gatunków filmowych - zabiera głos w dyskusji na podany temat

- uzasadnia, dlaczego filmowe środki wyrazu można nazwać językiem filmu - omawia funkcje wszystkich filmowych środków wyrazu - określa rolę reżysera w powstawaniu filmu - wyjaśnia, na czym polega związek filmu z literaturą piękną - bierze aktywny udział w dyskusji na podany temat, używając przekonujących argumentów - samodzielnie uzupełnia informacje na temat gatunków filmowych - tłumaczy termin: antyteza - redaguje list, w którym zachęca do obejrzenia wybranego filmu

1.1 1.3 1.4 1.6 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6

1

68. Sprawdź swoją wiedzę i umiejętności – praca klasowa

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 1: W poszukiwaniu porozumienia Sprawdź swoją wiedzę i umiejętności s. 25–26

funkcje języka, intencja wypowiedzi, manipulacja językowa, oficjalna i nieoficjalna odmiana języka, komunikacja

- określa temat tekstu - wskazuje, jaką funkcję pełni podane wypowiedzenie - przekształca zdania z odmiany nieoficjalnej na oficjalną - rozpoznaje manipulację językową - redaguje dialog z wypowiedzeniami o określonej funkcji i intencji

- przekształca zdania z odmiany nieoficjalnej na oficjalną, przestrzegając zasad poprawności językowej - wymienia zasady skutecznej komunikacji - redaguje dialog z wypowiedzeniami o określonej funkcji i intencji, dbając o poprawność językową

1.1 1.2 2.2 2.3

1

69. Poznajemy savoir-vivre kinomana

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 2 Blok: Film – magia ekranu s. 131–132 Słownik wyrazów obcych

- „Savoir-vivre kinomana”

celebrowanie, ranking, internauta, forum dyskusyjne, savoir-vivre, notatka

- wyjaśnia znaczenie wyrażenia savoir-vivre, korzystając ze słownika - wymienia podane w tekście powody chodzenia do kina - przy pomocy nauczyciela redaguje savoir-vivre kinomana - formułuje argumenty uzasadniające, że warto chodzić do kina - podaje przykłady różnych form porozumiewania się za pośrednictwem internetu - tworzy ranking filmów, które powinien zobaczyć każdy gimnazjalista

- wyjaśnia terminy: celebrowanie, ranking - grupuje wypowiedzi rozmówców według podanego kryterium - redaguje savoir-vivre kinomana - określa sposób wyrażania emocji przez internautów na forum - tłumaczy, co oznacza skrót DKF i redaguje notatkę na ten temat - tworzy ranking filmów, które powinien zobaczyć każdy gimnazjalista, i uzasadnia swój wybór - sporządza notatkę dotyczącą powodów obejrzenia danego filmu w kinie

1.1 1.2 1.4 2.1 2.2 2.3 2.5 2.9

1

26

70. i 71. Dzieło filmowe oczami jego twórców


- „Powstawanie dzieła filmowego oczami jego twórców”

producent filmowy, reżyser, gatunek filmowy, festiwal filmowy, adaptacja, scenopis, scenariusz, scenograf, operator, kompozytor, angaż, wywiad

- odszukuje w podanych źródłach informacje na temat europejskich festiwali filmowych - omawia rolę producenta przy realizacji filmu - określa, na czym polega praca reżysera - wyjaśnia znaczenie wyrażeń odnoszących się do scenariusza filmowego - wymienia zadania, które reżyser stawia przed scenografem - redaguje wywiad z wybraną osobą z branży filmowej - opowiada o ulubionym gatunku filmowym lub wybranym filmie

- omawia różnice między producentem a reżyserem - określa, w jaki sposób twórcy filmowi wykorzystują w swojej pracy technikę komputerową - redaguje wywiad z wybraną osobą z branży filmowej, dbając o odpowiednią kompozycję i poprawność językową

1.1 1.2 1.3 1.4 2.1 2.4 2.6

2

72. O nieodmien-nych częściach mowy

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 2: Laboratorium języka Temat: Nieodmienne, więc niezmienne – przyimek, spójnik, wykrzyknik, partykuła s. 66–71

zastosowanie nieodmiennych części mowy w zdaniu, interpunkcja związana ze stosowaniem spójników, pisownia partykuł z innymi częściami mowy, opis, reklama

- wymienia nieodmienne części mowy - opisuje obraz, stosując przymiotniki i przyimki - uzupełnia tekst brakującymi spójnikami - łączy ze sobą części zdań zgodnie z zasadami interpunkcji - tworzy zdania, używając odpowiednich spójników - wskazuje w tekście wykrzykniki i partykuły - stosuje w zdaniach odpowiednie wykrzykniki i partykuły - opowiada dalszy ciąg wydarzeń przedstawionych w tekście, wplatając w swoją wypowiedź co najmniej jeden wykrzyknik

- omawia podział przyimków ze względu na budowę - wymienia zasady stosowania przecinków przed spójnikami - opisuje obraz z użyciem przymiotników i przyimków, dbając o poprawność językową - wyjaśnia, czym jest partykuła i wykrzyknik - barwnie opowiada dalszy ciąg wydarzeń przedstawionych w tekście, stosując różne wykrzykniki - układa tekst reklamy z podanymi częściami mowy

2.2 2.7

1

27

73. Komiks – historyjka obrazkowa


- Henryk Jerzy Chmielewski, „W kinie”

komiks, scenariusz filmowy, western, plan wydarzeń, opis, oficjalna i nieoficjalna odmiana języka, dyskusja

- układa plan wydarzeń w formie równoważników zdań - opisuje bohaterów historii, korzystając z podanego słownictwa - określa, jaką odmianą języka posługują się bohaterowie - charakteryzuje gatunek filmu, który oglądają bohaterowie komiksu - przedstawia zabawną przygodę związaną z filmem w formie komiksu - zabiera głos w dyskusji na temat komiksów

- omawia sposób ukazania w komiksie emocji postaci, ruchu i upływu czasu - wyjaśnia, co wpływa na żartobliwy charakter komiksu - podaje przykłady filmów, w których bohater przedostaje się do innej rzeczywistości - przekształca fragment komiksu w scenariusz filmowy - aktywnie uczestniczy w dyskusji na temat komiksów, dobierając odpowiednie argumenty

1.1 1.2 1.4 2.1 2.5 2.7

1

74. Śladami średniowiecza – powtórzenie wiadomości


- „Śladami epoki” średniowieczne turnieje, zasługi średniowiecza, zakon krzyżacki

- czyta tekst na poziomie dosłownym - wymienia średniowieczne wynalazki - opowiada o historii Jarmarku Dominikańskiego - opisuje przebieg średniowiecznych turniejów - wyjaśnia, czym był zakon krzyżacki

- ocenia dokonania średniowiecza - ocenia rolę zakonu krzyżackiego - tłumaczy, w jaki sposób współczesna architektura nawiązuje do średniowiecznych budowli

1.1 1.3 1.6 2.2 2.8

1



archaizm, średniowieczne wzorce osobowe, krucjata, narracja, elementy dzieła filmowego, styl romański i gotycki, opis, charakterystyka, opowiadanie

- podaje przykład archaizmu - opisuje krótko dzieje św. Wojciecha - wymienia średniowieczne wzorce osobowe - określa rodzaj narracji w tekście - przedstawia ideał średniowiecznego rycerza - łączy wyrażenie z odpowiednim utworem - podaje tytuł pierwszej polskiej pieśni religijnej - odnajduje wyrazy dotyczące filmu - wybiera film zasługujący na Oscara - wymienia nazwy czterech zawodów kojarzących się z filmem - pisze charakterystykę lub opowiadanie na podany temat

- wymienia różnice w ukazaniu władcy w obu tekstach - uzasadnia, który utwór odnoszący się do średniowiecza zasługuje na wyróżnienie - wyjaśnia różnice między budowlami romańskimi i gotyckimi - wskazuje najciekawszy utwór odnoszący się do średniowiecza i popiera swój wybór odpowiednimi argumentami - podaje tytuł filmu zasługującego na Oskara i uzasadnia swoje stanowisko - pisze charakterystykę lub opowiadanie na podany temat, dbając o odpowiednią kompozycję, poprawność gramatyczną, ortograficzną i interpunkcyjną

1.1 1.2 2.1 2.2 2.4

2

28

77. Piszemy poprawnie – błędy fleksyjne

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 2: Laboratorium języka Temat: Błędy fleksyjne s. 72–74 Słownik poprawnej polszczyzny

błędy fleksyjne, hasło słownikowe, opowiadanie

- wymienia najczęstsze błędy fleksyjne - stosuje odpowiednie formy wyrazów - przy pomocy nauczyciela analizuje budowę hasła w słowniku poprawnej polszczyzny - odszukuje w słowniku poprawnej polszczyzny potrzebne informacje - redaguje opowiadanie, stosując wyrazy w odpowiednich formach

- omawia, na czym polegają błędy fleksyjne - analizuje budowę hasła w słowniku poprawnej polszczyzny - redaguje ciekawe opowiadanie, stosując wyrazy w odpowiednich formach i bogate słownictwo

2.1 2.2 2.4

1

78. i 79. Renesansowa wiara w człowieka

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 3 Blok: Renesansowa wiara w człowieka s. 146–149

- „Renesans czy odrodzenie?” - „Od kiedy do kiedy?” - „Doniosłe odkrycia” - „Człowiek wobec wiedzy i wiary” - „Artystyczne powroty” - Rafael, „Madonna Sykstyńska” - Sandro Botticelli, „Narodziny Wenus” - Leonardo da Vinci, „Ostatnia wieczerza” - Michał Anioł, „Dawid”

termin: renesans (odrodzenie), renesansowe wzorce, erudycja, reformacja, humanizm, notatka

- charakteryzuje epokę renesansu - wymienia odkrycia epoki odrodzenia - określa, co wyróżniało człowieka renesansu - podaje wiek, na który przypada odrodzenie w Polsce - omawia najważniejsze cechy sztuki odrodzenia - bierze udział w przygotowaniu konkursu

- wyjaśnia terminy: renesans, humanizm, reformacja - wskazuje na obrazach najważniejsze cechy sztuki odrodzenia - omawia wpływ odkryć w renesansie na rozwój cywilizacji - szuka informacji i redaguje notatkę na temat Projektu Gutenberga - przygotowuje konkurs, wykazując się zaangażowaniem i pomysłowością

2.1 2.2 2.5 2.8

2

29

80. Jaki żywot powinien wieść człowiek poczciwy?

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 3 Blok: Renesansowa wiara w człowieka s. 150

- Mikołaj Rej, „Jak miło jest latem”

postać Mikołaja Reja, opis krajobrazu, narrator

- wymienia utwory Mikołaja Reja - opisuje obraz wyłaniający się z tekstu - określa, kim jest narrator - formułuje argumenty wymienione w utworze, uzasadniające, że życie na wsi jest wartościowe - odnajduje w tekście czasowniki - podaje wady i zalety życia na wsi oraz w mieście - redaguje opis krajobrazu - wymienia korzyści związane z określoną porą roku

- krótko omawia postać Mikołaja Reja - charakteryzuje język narratora tekstu, podając odpowiednie cytaty - tłumaczy sens podanego zdania, odnosząc się do treści utworu - omawia funkcje czasowników użytych w tekście - redaguje ciekawy opis krajobrazu, stosując odpowiednie środki językowe - formułuje wnioski na podstawie informacji dotyczących zalet poszczególnych pór roku

1.1 1.2 1.4 1.7 2.1 2.4 2.6

1

81. i 82. Redagujemy opis

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 3: O architekturze wypowiedzi Temat: Opis jak się patrzy s. 130–137

rodzaje opisu (przedmiotu, postaci, sytuacji, przeżyć, krajobrazu, dzieła sztuki, scenografii teatralnej), związki frazeologiczne

- wymienia wszystkie rodzaje opisu - rozpoznaje rodzaj opisu dominujący w tekście - zaznacza w tekście fragmenty opisu i nazywa jego rodzaj - zapisuje określenia przydatne do redagowania podanych rodzajów opisu - nazywa emocje towarzyszące poszczególnym zachowaniom - przy pomocy nauczyciela wskazuje związki frazeologiczne określające emocje postaci ukazanych na ilustracjach - uzupełnia opis odpowiednimi wyrazami - redaguje opis przedmiotu

- podaje cechy poszczególnych rodzajów opisu - wyjaśnia różnice między opisem obiektywnym a subiektywnym oraz statycznym i dynamicznym - wskazuje związki frazeologiczne określające podane emocje - przekształca opis negatywnie nacechowany na opis subiektywny - redaguje opis przedmiotu lub dzieła sztuki zgodnie z instrukcją

1.1 2.1 2.2 2.4 2.7

2

30

83. i 84. Poznajemy fraszki Jana Kochanow- skiego


- Jan Kochanowski, „O żywocie ludzkim”, „Na nabożną”, „Na młodość”, „Na starość”

postać Jana Kochanowskiego, fraszka, antologia, rymy dokładne i niedokładne, podmiot liryczny, puenta, metafora, anafora, notatka

- wymienia utwory Jana Kochanowskiego - na podstawie tekstu wyjaśnia, czym jest fraszka - określa tematykę poznanych fraszek - wskazuje puentę utworu „O żywocie ludzkim” - podaje przykład anafory - określa liczbę sylab w poszczególnych wersach - wypisuje przykłady rymów - znajduje we fraszkach informacje na temat życia i sposobu myślenia ludzi renesansu - przy pomocy nauczyciela redaguje notatkę dotyczącą fraszki jako gatunku literackiego - wyszukuje fraszki w antologiach - wykonuje plakat ilustrujący wybraną fraszkę - zabiera głos w dyskusji na podany temat

- krótko omawia postać Jana Kochanowskiego - udowadnia, że fraszka „O żywocie ludzkim” jest utworem refleksyjnym - omawia sposób formułowania tytułów fraszek - określa rodzaj rymów - wyjaśnia wpływ budowy fraszek wpływa na ich odbiór - charakteryzuje postawę podmiotu lirycznego fraszek - samodzielnie sporządza notatkę na temat fraszki jako gatunku literackiego - z antologii poezji współczesnej wybiera fraszki, które charakteryzują człowieka XXI wieku - wyjaśnia termin: antologia - redaguje w punktach przepis na szczęśliwe życie - wykonuje estetyczny i atrakcyjny graficznie plakat ilustrujący wybraną fraszkę - aktywnie uczestniczy w dyskusji na podany temat, posługując się odpowiednimi argumentami

1.1 1.4 2.1 2.2

2

85. Pochwała epikureizmu w „Pieśni XX” Jana Kochanow- skiego


- Jan Kochanowski, „Pieśń XX”

pieśń, renesansowy stoicyzm i epikureizm, nastrój utworu, podmiot liryczny, sentencja, notatka

- szuka w podanych przez nauczyciela źródłach informacji dotyczących stoicyzmu i epikureizmu - wskazuje nadawcę i adresata pieśni Jana Kochanowskiego - opisuje sytuację liryczną, w której uczestniczy podmiot liryczny - określa nastrój utworu - odszukuje fragmenty tekstu przekazujące prawdy życiowe - wyraża swoje zdanie na temat przekonań podmiotu lirycznego zawartych we wskazanym fragmencie - wymienia zasady dobrej zabawy - sporządza listę wartości najbardziej cenionych w życiu

- redaguje notatkę dotyczącą stoicyzmu i epikureizmu - wyjaśnia, za pomocą jakich środków stylistycznych został zbudowany nastrój utworu - przytacza przykłady z życia codziennego na poparcie swojego stanowiska - przedstawia i uzasadnia swoją opinię na temat zasad dobrej zabawy wymienionych w pieśni - charakteryzuje filozofię, do której nawiązuje utwór - sporządza listę wartości najbardziej cenionych w życiu, przytaczając odpowiednie sentencje lub przysłowia

1.1 1.2 1.4 2.1 2.3 2.5

1

31

86. Obraz Boga w „Psalmie 140” Jana Kochanow- skiego


- Jan Kochanowski, „Psalm 140”

psalm, psałterz, parafraza, symbol, podmiot liryczny

- nazywa uczucia towarzyszące odbiorcy podczas czytania psalmu - przy pomocy nauczyciela opisuje obrazy zawarte w pierwszych zwrotkach utworu - wskazuje odpowiednie fragmenty tekstu dotyczące ludzi czyniących zło - wymienia prośby podmiotu lirycznego - wypisuje z tekstu czasowniki - podaje przykłady sytuacji z życia, w których człowiek zwraca się do Boga

- opisuje obrazy zawarte w pierwszych zwrotkach utworu i przedstawia je w formie rysunków i symboli - wyjaśnia funkcję użytych czasowników - charakteryzuje ludzi czyniących zło - omawia przenośne znaczenie wyrażenia bój krwawy - udowadnia, że przeczytany utwór jest psalmem - wskazuje różnice między „Psalmem 140” z Biblii a psalmem Jana Kochanowskiego - wyjaśnia termin: parafraza

1.1 1.2 1.3 1.4 1.6 2.6

1

87. i 88. Jan z Czarnolasu jako pogrążony w żałobie ojciec

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 3 Blok: Renesansowa wiara w człowieka s. 155, 157–159 Słownik języka polskiego

- Jan Kochanowski, „Tren VI”, „Tren VIII” - Zygmunt Trembecki, „Jan Kochanowski z Urszulką”

tren, kontrast, apostrofa, metafora, epitet, zdrobnienie, notatka, charakterystyka, opis, rymy, liryka, podmiot liryczny

- ustala, kto jest nadawcą i adresatem obu tekstów - odpowiada, jak nazywa się uroczysty zwrot do adresata - wymienia plany ojca względem Urszulki - dzieli „Tren VI” na dwie kontrastujące ze sobą części - wyodrębnia poszczególne obrazy z „Trenu VIII” - nazywa uczucia wyrażone w wierszach przez podmiot liryczny - wypisuje metafory ukazujące śmierć - wskazuje w tekście epitety i zdrobnienia - recytuje wybrany tren - redaguje notatkę podsumowującą wiedzę o poznanych trenach - krótko opisuje rzeźbę Zygmunta Trembeckiego

- tłumaczy terminy: tren, apostrofa - wyjaśnia, na czym polega kontrast zastosowany w „Trenie VI” i „Trenie VIII” - nazywa rodzaj liryki, do której należą treny i podaje jej charakterystyczne cechy - interpretuje metafory przedstawiające śmierć - określa funkcje użytych epitetów i zdrobnień - redaguje charakterystykę Urszulki, dbając o poprawność gramatyczną, ortograficzną i interpunkcyjną - recytuje wybrany tren, oddając emocje ukazane w utworze - wyczerpująco opisuje rzeźbę Zygmunta Trembeckiego, przestrzegając zasad poprawności językowej

1.1 1.2 1.3 1.4 2.1 2.2 2.3 2.4 2.6

2

32

89. Frazeologia w naszym języku

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 2: Laboratorium języka Temat: Z frazeologią za pan brat s. 75–79 Słownik frazeologiczny Słownik poprawnej polszczyzny

łączliwość wyrazów, typy związków frazeologicznych (zwroty, frazy, wyrażenia), opowiadanie, reklama

- łączy wyrazy, tworząc poprawne związki frazeologiczne - uzupełnia zdania właściwymi frazeologizmami - omawia znaczenie poszczególnych frazeologizmów - wskazuje wyrażenia, zwroty i frazy - pisze krótki tekst reklamowy z użyciem frazeologizmów - redaguje opowiadanie, wykorzystując wybrane frazeologizmy - układa zdania z podanymi frazeologizmami - przyporządkowuje do odpowiednich produktów hasła reklamowe wykorzystujące związki frazeologiczne

- tłumaczy terminy: zwrot, fraza, wyrażenie - wyjaśnia zasadę wyboru frazeologizmów w reklamach określonych produktów - pisze krótki tekst reklamowy odznaczający się pomysłowością - określa funkcję frazeologizmów w podanych zdaniach - redaguje opowiadanie, wykorzystując wybrane frazeologizmy i dbając o poprawność gramatyczną, ortograficzną oraz interpunkcyjną

2.1 2.2 2.4

1

90. Miasto w sztuce dawniej i dziś

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 3 Blok: Renesans wiecznie żywy s. 162–163

Dzieła sztuki pod lupą: - Jerzy Nowosielski, „Pejzaż łódzki” - Piero della Francesca, „Widok idealnego miasta”

perspektywa zbieżna, linia horyzontu, punkt zbiegu, kompozycja

- wskazuje tematykę prezentowanych obrazów - przy pomocy nauczyciela określa perspektywę, w jakiej artyści ukazali przestrzeń - przy pomocy nauczyciela wskazuje na obu obrazach linię horyzontu i punkt zbiegu - wymienia barwy, które dominują na obrazach - podaje przymiotniki opisujące dzieła - wyraża swoją opinię na temat obrazów

- tłumaczy terminy: perspektywa zbieżna, linia horyzontu, punkt zbiegu - określa perspektywę, w jakiej artyści ukazali przestrzeń - ocenia wpływ kompozycji na odbiór dzieła - wyjaśnia, które dzieło można określić słowami monumentalne, nierealne - wskazuje na obu obrazach linię horyzontu i punkt zbiegu - ocenia oba obrazy, podając odpowiednie argumenty

2.2 2.6

1

91. Spotkanie dwóch artystów

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 3 Blok: Renesans wiecznie żywy s. 165–166 Słownik języka polskiego Albumy malarstwa

- Irving Stone, „Leonardo da Vinci w oczach Michała Anioła”

postać Irvinga Stone'a, splendor, konwenans

- wymienia utwory Irvinga Stone'a - nazywa uczucia, jakie ogarnęły bohatera na widok Leonarda da Vinci - wypisuje z tekstu sformułowania dotyczące wyglądu Leonarda da Vinci - odpowiada, jak Michał Anioł oceniał swój wygląd - wyjaśnia znaczenie podanych wyrazów, korzystając ze słownika - redaguje własną opinię na temat wyglądu i sposobu ubierania się artysty

- krótko omawia postać Irvinga Stone'a - odszukuje w albumach dzieł sztuki wizerunków Leonarda da Vinci oraz Michała Anioła i zapisuje określenia charakteryzujące obie postacie - redaguje własną opinię na temat wyglądu i sposobu ubierania się artysty, dbając o poprawność gramatyczną, ortograficzną i interpunkcyjną - wyjaśnia, jaką wartość mają teksty przedstawiające znanych ludzi z dawnych epok

1.1 1.2 1.6 1.7 2.5

1

33

92. Piszę poprawnie – błędy frazeologiczne

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 2: Laboratorium języka Temat: Błędy frazeologiczne s. 80–82 Słownik frazeologiczny

błąd frazeologiczny, związek frazeologiczny, hasło słownikowe

- wymienia najczęstsze błędy frazeologiczne - uzupełnia związki frazeologiczne brakującymi wyrazami - przy pomocy nauczyciela analizuje budowę hasła w słowniku frazeologicznym - odnajduje w słowniku frazeologicznym potrzebne informacje - przeredagowuje tekst, usuwając z niego związki frazeologiczne - stosuje związki frazeologiczne w odpowiednim kontekście znaczeniowym

- omawia rodzaje błędów frazeologicznych - analizuje budowę hasła w słowniku frazeologicznym - wskazuje frazeologizmy, które należą do języka potocznego - przeredagowuje tekst, usuwając z niego związki frazeologiczne i dbając o poprawność językową

2.2 1

93. Biografia w wierszu zapisana

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 3 Blok: Renesans wiecznie żywy s. 167 Encyklopedia

- Jan Twardowski, „Kochanowskiego przekład psalmów”

przekład, renesansowe wartości i postawy życiowe, podmiot liryczny, biografia

- zapisuje w punktach najważniejsze fakty z życia Jana Twardowskiego - wymienia przedmioty i sytuacje, do których tęskni podmiot liryczny - podaje prośby podmiotu lirycznego skierowane do Boga - wskazuje tytuł dzieła, do którego nawiązuje w swoim wierszu Jan Twardowski

- do podanych cytatów dopisuje elementy biografii autora - tłumaczy, co według poety jest najcenniejsze w życiu - uzasadnia stwierdzenie, że podmiot liryczny prezentuje postawę życiową podobną do renesansowej - wyjaśnia, dlaczego tłumaczenie psalmów Jana Kochanowskiego jest takie ważne dla podmiotu lirycznego

1.1 1.2 1.6 2.6

1

94. Smutek, żal, rozpacz – rozmawiamy o uczuciach na podstawie wiersza „Obietnica”


- Władysław Broniewski, „Obietnica”

postać Władysława Broniewskiego, liryka bezpośrednia, podmiot liryczny, metafora, powtórzenie

- wymienia utwory Władysława Broniewskiego - określa, kto i do kogo zwraca się w wierszu - wymienia uczucia podmiotu lirycznego - wskazuje w tekście powtórzenia oraz metafory określające rozpacz - przy pomocy nauczyciela omawia podobieństwa i różnice między wierszem „Obietnica” a „Trenami” Jana Kochanowskiego

- krótko omawia postać Władysława Broniewskiego - wyjaśnia sens metafor określających rozpacz - interpretuje tytuł wiersza - określa funkcję powtórzeń zastosowanych w tekście - omawia podobieństwa i różnice między wierszem „Obietnica” a „Trenami” Jana Kochanowskiego

1.1 1.4 1.6 2.6 2.9

1

34

95. Jak zbudowane jest zdanie?

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 2: Laboratorium języka Temat: Od słowa do zdania s. 83–85

związki wyrazowe, wypowiedzenia, zdania, rodzaje zdań, prośba

- tworzy związki wyrazowe - łączy związki wyrazowe w zdania dotyczące bohatera powieści - wskazuje wypowiedzenie oznajmujące i rozkazujące - stosuje tryb rozkazujący w zdaniach - redaguje prośbę na dwa różne sposoby

- wyjaśnia, czym charakteryzuje się wypowiedzenie - omawia typy wypowiedzeń ze względu na intencję nadawcy - układa program telewizyjny zawierający tytuły w formie zdań - redaguje prośbę na pięć różnych sposobów

2.2 2.3 2.7

1

96. Współcześni zakochani – Romeo i Julia


- Ryszard Marek Groński, „Scena balkonowa”

postać Ryszarda Marka Grońskiego, bohaterowie renesansowi, sprawozdanie, opowiadanie, podmiot liryczny

- wymienia tytuły utworów Ryszarda Marka Grońskiego - nazywa emocje, jakie wywołuje przeczytany tekst - wyszukuje w utworze wyrazy wskazujące, że tekst jest sprawozdaniem z przedstawienia - omawia przebieg spektaklu - wypisuje z wiersza informacje na temat bohaterki - określa, co sądzi podmiot liryczny o uczuciowości współczesnych młodych ludzi - redaguje opowiadanie o wymyślonym zdarzeniu z przyszłości

- krótko omawia postać Ryszarda Marka Grońskiego - ocenia postacie przedstawione w tekście - redaguje opowiadanie o wymyślonym zdarzeniu z przyszłości, stosując odpowiednią kompozycję oraz dbając o poprawność gramatyczną, ortograficzną i interpunkcyjną - przedstawia i uzasadnia swoją opinię na temat poglądów podmiotu lirycznego dotyczących uczuciowości współczesnych młodych ludzi

1.1 1.6 2.1 2.4 2.8

1

97. Idee Horacego – czy wciąż aktualne?

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 3 Blok: Radość życia, radość tworzenia s. 176–178

- Astrid Lindgren, „Żyje się tylko dziś”

carpe diem, horacjanizm renesansowe wartości i postawy, optymizm, pesymizm, notatka, plan wydarzeń, równoważnik zdania, mapa myśli

- formułuje wypowiedź na temat wyobrażenia szczęśliwego dnia - określa czas i miejsce utworu - tworzy notatkę o bohaterach opowiadania - odnajduje w tekście słowa odnoszące się do horacjańskiego carpe diem - zaznacza w utworze fragmenty dotyczące nastrojów Melkera i wyjaśnia ich przyczyny - redaguje plan wydarzeń, stosując równoważniki zdań

- tłumaczy termin: carpe diem - wyjaśnia, dlaczego złowiona ryba wywołała u Melkera radość - przygotowuje mapę myśli na podany temat - redaguje receptę na udany dzień - wyszukuje utwory muzyczne nawiązujące do horacjańskiego hasła

1.1 1.2 2.1 2.3 2.4

1

35

98. Intencja wyrażona w zdaniu

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 2: Laboratorium języka Temat: Od słowa do zdania s. 85–88

zdanie pojedyncze i złożone, zdanie pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte, ogłoszenie, opowiadanie, narracja pierwszoosobowa

- przepisuje tekst, uzupełniając zdania dodatkowymi określeniami - odpowiada, jakich wyrazów wymagają podane czasowniki - rozróżnia rodzaje zdań - redaguje ogłoszenie zgodnie z podanymi wskazówkami - wskazuje wypowiedzenia, które nie są zdaniami

- podaje różnice między zdaniem pojedynczym a złożonym - definiuje zdanie pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte - wyjaśnia, dlaczego dane wypowiedzenia nie są zdaniami - redaguje opowiadanie z narracją pierwszoosobową, z uwzględnieniem podanych wskazówek, dbając o poprawność językową

2.1 2.2 2.4

1

99. Wobec nieszczęścia, wobec tragedii...


- Dorota Terakowska, „Dzieci Gai”

cierpienie, niepełnosprawność, notatka

- określa postawy obu matek - nazywa emocje, jakie przeżywała bohaterka podczas wizyty Anny - wymienia nieszczęścia, które dotknęły bohaterów filmu „Dzieci Gai”

- analizuje zachowanie bohaterki utworu - ocenia stopień świadomości niepełnosprawnej dziewczynki, odwołując się do odpowiednich fragmentów powieści- interpretuje tytuł przeczytanego fragmentu powieści

1.1 1.2 2.5 2.9

1

100. Rozmowy o pisaniu – wywiad z Małgorzatą Musierowicz


- Magda Kuźnik, „Autor pisze na własną odpowiedzial-ność”

wywiad, grafomania, ekslibris, dyskusja

- podaje skojarzenia dotyczące pojęcia tworzenie - opowiada o procesie powstawania dzieła - wypisuje obowiązki autora - określa, co sprzyja pracy twórczej, a co w niej przeszkadza - zabiera głos w dyskusji na podany temat - wykonuje projekt własnego ekslibrisu

- wyjaśnia terminy: aprobata, perfekcjonistka, rehabilitacja - ocenia, który moment tworzenia jest najtrudniejszy, a który przynosi największą satysfakcję - aktywnie uczestniczy w dyskusji na podany temat - wykonuje pomysłowy projekt własnego ekslibrisu, dbając o estetykę wykonania - przygotowuje w ciekawej formie poradnik dla autorów wypracowań

1.1 1.4 2.5

1

101. Najważniejsze części zdania – podmiot i orzeczenie

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 2: Laboratorium języka Temat: W rolach głównych: podmiot i orzeczenie s. 89–91

typy orzeczenia i podmiotu, funkcja orzeczenia i podmiotu w zdaniu

- wymienia rodzaje podmiotów i orzeczeń - wskazuje w zdaniach podmioty i orzeczenia - zaznacza wypowiedzenia z orzeczeniem imiennym - określa rodzaje podmiotu i orzeczenia - tworzy wypowiedzenia, używając wskazanych części zdania

- tłumaczy terminy: podmiot, orzeczenie - wyjaśnia różnice między orzeczeniem czasownikowym i imiennym - omawia typy podmiotu

2.2 1

36

102. Sztuka jako magiczne zwierciadło

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 3 Blok: Sztuki piękne – świat oczami artystów s. 188–189 Albumy malarstwa

- Rafael, „Szkoła ateńska” - Andrzej Pągowski, „Warszawa nocą” - Louis Comfort Tiffany, lampa - budynek Teatru Wielkiego

sztuki piękne, grafika, rzeźba, malarstwo, architektura, rzemiosło artystyczne, fryz, tympanon, kompozycja symetryczna, opis

- podaje dziedziny twórczości określane jako sztuki piękne - wymienia postacie ukazane na obrazie Rafaela „Szkoła ateńska”, korzystając z informacji zawartych w albumach malarstwa - opisuje ciekawy zabytek znajdujący się w pobliskiej okolicy

- wyjaśnia różnice między dziełem sztuki a innym wytworem człowieka - tłumaczy terminy: fryz, tympanon - opisuje w ciekawy sposób zabytek znajdujący się w pobliskiej okolicy, dbając o poprawność gramatyczną, ortograficzną i interpunkcyjną - dokonuje analizy wskazanego dzieła

1.4 2.1 2.2 2.6

1

103. O przyjaźni podmiotu z orzeczeniem

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 2: Laboratorium języka Temat: W rolach głównych: podmiot i orzeczenie s. 92–95

zdanie bezpodmiotowe, podmiot, orzeczenie

- wypisuje z tekstu wypowiedzenie niezawierające podmiotu - określa rodzaje podmiotu i orzeczenia - odszukuje w tekście zdania z podanymi rodzajami podmiotu i orzeczenia - układa wypowiedzenia ze wskazanymi rodzajami podmiotu i orzeczenia - skraca wypowiedzenia - wymienia przykłady orzeczeń czasownikowych i imiennych

- wyjaśnia, czym charakteryzuje się zdanie bezpodmiotowe - przekształca zdania bezpodmiotowe na zdania z podmiotem - analizuje poszczególne części orzeczenia imiennego - redaguje opis, wykorzystując podane rodzaje podmiotu i orzeczenia

2.2 2.7

1

104. Jak „czytać” dzieła plastyczne?

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 3 Blok: Sztuki piękne – świat oczami artystów s. 190–192

- Helena Hohensee-Ciszewska, „Czytanie dzieła sztuki plastycznej” - Leonardo da Vinci, „Mona Lisa” - Leonardo da Vinci, „Dama z łasiczką”

sposoby czytania dzieł sztuki, artystyczne widzenie świata, opis dzieła sztuki

- krótko wypowiada się na temat swoich upodobań dotyczących dzieł plastycznych - wymienia elementy obrazu, na które zwróciła uwagę autorka tekstu - wyjaśnia, czego można dowiedzieć się o dziele dzięki wnikliwej obserwacji obrazu - analizuje opis obrazu „Mona Lisa” - redaguje notatkę w punktach o elementach dzieła sztuki - opisuje obraz „Dama z łasiczką”, korzystając ze wskazówek zawartych w tekście

- interesująco i wyczerpująco wypowiada się na temat swoich upodobań dotyczących dzieł plastycznych - tłumaczy, co oznacza sformułowanie czytanie dzieła sztuki - wyjaśnia znaczenie wyrażenia uśmiech Giocondy - korzystając ze wskazówek zawartych w tekście, opisuje obraz „Dama z łasiczką”, dbając o poprawność gramatyczną, ortograficzną i interpunkcyjną

1.1 1.2 1.4 1.6 2.1 2.4

1

37

105. i 106. Co wydarzyło się na Wawelu?


- Maria Szypowska, „Na Wawelu”

słownictwo związane z architekturą (maszkaron, krużganek, arkada, okap, rozeta, kaseton), arras, notatka, przewodnik

- wskazuje w tekście nazwy miejsc i obiektów - wymienia imiona bohaterów utworu - nazywa elementy architektoniczne wskazane na rysunku - odpowiada, jak można wytłumaczyć imię chłopca – przewodnika - charakteryzuje relacje między chłopcami- wyraża swoją opinię na podany temat - na podstawie przeczytanego tekstu sporządza notatkę dotyczącą Zamku Królewskiego na Wawelu - przygotowuje przewodnik po zabytkach architektonicznych swojej okolicy

- wyjaśnia terminy: maszkaron, kaseton, rozeta, arras, krużganek, arkada, okap - ocenia postawy poszczególnych bohaterów - uzasadnia swoją opinię na podany temat - sporządza notatkę dotyczącą Zamku Królewskiego na Wawelu, wykorzystując informacje z różnych źródeł - przygotowuje przewodnik po zabytkach architektonicznych swojej okolicy, dbając o ciekawą oprawę plastyczną i poprawność językową tekstów

1.1 1.2 1.3 1.6 2.1 2.2 2.4 2.5

2

107. i 108. Poznajemy historię brzydkiej Madonny


- Giovanni Guareschi, „Brzydka Madonna” - Jerzy Duda-Gracz ,„Przemienienie Pańskie”

sztuka chrześcijańska, madonna, atrybut, opis

- wyszukuje w tekście określenia dotyczące brzydkiej Madonny - opisuje wygląd figury - wskazuje przyczyny zmiany postawy bohatera - wymienia cechy bohatera i podaje ilustrujące je przykłady z tekstu - wypisuje najważniejsze myśli z określonego fragmentu tekstu - opowiada historię brzydkiej Madonny - opisuje obraz „Przemienienie Pańskie”

- ocenia pomysł bohatera na pozbycie się niechcianego posągu - interpretuje najważniejsze myśli zawarte we wskazanym fragmencie - opowiada historię brzydkiej Madonny z punktu widzenia bohatera - opisuje obraz „Przemienienie Pańskie”, wyjaśniając istotę oryginalności przedstawionego dzieła

1.1 1.2 1.3 1.4 1.6 2.1 2.4 2.5

2

109. i 110. Co warto wiedzieć o charaktery-styce?

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 3: O architekturze wypowiedzi Temat: Twarzą w twarz z charakterystyką s. 138–143

charakterystyka pośrednia i bezpośrednia, autocharakterystyka, charakterystyka statyczna i dynamiczna

- wymienia rodzaje charakterystyki - przyporządkowuje cechy charakteru bohatera przykładom jego zachowań i postaw - wypisuje z tekstu zachowania bohaterki, które ilustrują jej cechy charakteru - podaje cechy bohaterki na podstawie określonych fragmentów powieści - wymienia podobieństwa i różnice między postaciami - uzupełnia końcową część charakterystyki- opisuje postacie ukazane na rysunkach - redaguje charakterystykę wybranej osoby

- wyjaśnia różnicę między charakterystyką pośrednią i bezpośrednią - przekształca fragment tekstu na charakterystykę bezpośrednią - charakteryzuje postać chłopca na podstawie sytuacji przedstawionych na ilustracjach - wyjaśnia, na czym polegała przemiana postaci w charakterystyce dynamicznej, i tworzy odpowiednie zakończenie tekstu - redaguje charakterystykę porównawczą wybranych postaci

2.1 2.2 2.4 2.7

2

38

111. Co zawdzięczamy ludziom renesansu? – powtórzenie wiadomości


- „Śladami epoki” wynalazki renesansu, Gwardia Szwajcarska, dzieło Kopernika, renesansowa architektura

- wymienia renesansowe odkrycia - opowiada o wybranym wynalazku z epoki odrodzenia - przedstawia zasługi Mikołaja Kopernika

- ocenia znaczenie renesansowych odkryć dla współczesnego człowieka - wyjaśnia, w jaki sposób współczesna architektura nawiązuje do renesansowej

1.1 1.3 2.2 2.8

1



renesans, filozofia epikurejska i stoicka, horacjanizm, humanizm, reformacja, pieśń, hymn, tren, psalm, fraszka, opowiadanie, list, apostrofa, alegoria, podmiot liryczny, epitet, metafora

- określa, kim jest podmiot liryczny - rozpoznaje apostrofę, fraszkę i psalm - wskazuje adresata i podaje tematykę wiersza - wymienia wydarzenie historyczne sygnalizujące początek epoki odrodzenia - wymienia cechy trenu jako gatunku literackiego - charakteryzuje człowieka renesansu - podaje przykłady współczesnych nawiązań do renesansu - pisze opowiadanie lub list na wskazany temat

- wypisuje z tekstu przykłady epitetu, apostrofy i metafory - wyjaśnia terminy: renesans, humanizm - charakteryzuje filozofię epikurejską - przyporządkowuje nazwiska twórców do ich dzieł - pisze opowiadanie lub opis na podany temat, dbając o odpowiednią kompozycję, poprawność gramatyczną, ortograficzną i interpunkcyjną

1.1 1.2 2.1 2.2 2.4 2.5 2.6

2

39

114. i 115. Barokowa wizja świata

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 4 Blok: Barokowa wizja świata s. 212–215

- „Dlaczego barok?” - „Od kiedy do kiedy?” - „Człowiek wobec wiary” - „W poszukiwaniu mądrości” - „Piękno zatrzymane w ruchu” - Diego Velázquez, „Panny dworskie”- Peter Paul Rubens, „Święty Jerzy walczący ze smokiem” - Gianlorenzo Bernini, „Ekstaza św. Teresy” - Rembrandt, „Straż nocna” - Caravaggio, „Powołanie św. Mateusza”

termin: barok, kontrreformacja, sobór trydencki, wyznaczniki sztuki baroku (światłocień, kontrast)

- charakteryzuje epokę baroku - podaje ramy czasowe epoki - wymienia cechy sztuki barokowej - opowiada o przedstawicielach sztuki baroku - przy pomocy nauczyciela omawia rolę jezuitów w reformie Kościoła katolickiego

- wyjaśnia terminy: barok, reformacja, kontrreformacja - porównuje charakterystyczne cechy sztuki baroku z cechami sztuki renesansu - omawia rolę jezuitów w reformie Kościoła katolickiego

1.4 2.2 2.8

2

116. Rozbudowuje-my zdanie

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 2: Laboratorium języka Temat: Bohaterowie drugiego planu – przydawka, dopełnienie, okolicznik s. 96–98

typy przydawki i dopełnienia oraz sposoby ich wyrażania, funkcje przydawki i dopełnienia

- wymienia typy przydawki i dopełnienia - dopisuje określenia podmiotu i orzeczenia - wskazuje przydawki i dopełnienia, zapisuje pytania, na które odpowiadają, oraz nazywa ich rodzaj - przekształca zdania, tak aby dopełnienia stały się podmiotami - dodaje do zdania odpowiednie dopełnienia - wzbogaca tekst przydawkami

- określa, czym mogą być wyrażone przydawka i dopełnienie - wyjaśnia różnicę między dopełnieniem bliższym i dalszym - wzbogaca tekst przydawkami, nadającymi mu oryginalny charakter - stosuje poprawne formy dopełniacza przy zaprzeczonym czasowniku

2.2 2.5 2.7

1

40

117. i 118. Jak barwnie i ciekawie opowiadać?

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 3: O architekturze wypowiedzi Temat: Cała sztuka w opowiadaniu s. 144–150

opowiadanie, narracja pierwszoosobowa i trzecioosobowa, dialog, opis

- sporządza notatki pomocne w napisaniu opowiadania na określony temat i redaguje odpowiedni wstęp - zaznacza główne części opowiadania - wyjaśnia, jakie informacje znajdują się w zakończeniu utworu - do podanego wstępu i zakończenia dopisuje w punktach przebieg wydarzeń - uzupełnia tekst, tak aby powstało spójne opowiadanie - podkreśla wyrażenia, które sprzyjają spójności wypowiedzi - przy pomocy nauczyciela przekształca tekst, zmieniając narrację z trzecioosobowej na pierwszoosobową - nadaje opowiadaniu tytuł - przedstawia dalszy ciąg wydarzeń ukazanych w tekście - redaguje opowiadanie zainspirowane wydarzeniem przedstawionym na ilustracji

- wyjaśnia różnice między opisem i opowiadaniem - wskazuje elementy dynamizujące opowiadanie - do podanego wstępu i zakończenia dopisuje w punktach przebieg wydarzeń, dbając o poprawność językową - tłumaczy terminy: narracja pierwszoosobowa i trzecioosobowa - samodzielnie przekształca tekst, zmieniając narrację z trzecioosobowej na pierwszoosobową - przedstawia dalszy ciąg wydarzeń ukazanych w tekście, dbając o poprawność gramatyczną, ortograficzną i interpunkcyjną - redaguje opowiadanie zainspirowane wydarzeniem przedstawionym na ilustracji, wplatając w tekst dialogi, opisy miejsc i postaci

2.1 2.2 2.4 2.7

2

119. Rycerz, który walczył z wiatrakami

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 4 Blok: Barokowa wizja świata s. 216–217 Słownik języka polskiego

- Miguel de Cervantes, „Walka z wiatrakami”

walka z wiatrakami, donkiszoteria, atrybut, wzorzec osobowy średniowiecznego rycerza

- charakteryzuje średniowiecznego rycerza- wymienia atrybuty rycerskie głównego bohatera - opisuje sposób mówienia bohatera - wypowiada się na temat postawy życiowej bohatera - odszukuje w słowniku znaczenia określeń: donkiszoteria, walka z wiatrakami - określa, czy bliższa jest mu postawa Don Kichota czy Sanczo Pansy - redaguje autocharakterystykę

- porównuje sposób postrzegania rzeczywistości przez rycerza i jego giermka - wyjaśnia, jakie znaczenie dla charakterystyki bohatera ma jego sposób mówienia - formułuje przekonujące argumenty dotyczące oceny postawy życiowej bohatera - podaje współczesne przykłady donkiszoterii - redaguje autocharakterystykę, dbając o odpowiednią kompozycję i poprawność językową

1.1 1.2 I.6 2.1 2.4 2.5

1

41

120. Wyobrażenia czasu w utworze „Krótkość żywota”

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 4 Blok: Barokowa wizja świata s. 219

- Daniel Naborowski, „Krótkość żywota”

postać Daniela Naborowskiego, hiperbola, idea marności, antonim, symbol

- zapisuje w punktach poglądy Koheleta dotyczące ludzkiego życia - wymienia etapy życia ukazane w wierszu- odczytuje z utworu wyrazy obrazujące krótkość żywota - wskazuje w tekście antonimy - wyraża swoją opinię na temat wizji życia ukazanej w wierszu - uzupełnia schemat własnymi skojarzeniami związanymi z podanym hasłem - przedstawia w postaci symbolu wyobrażenia czasu opisane w utworze - odszukuje we wskazanych źródłach ilustracje nawiązujące do tematyki wiersza

- krótko omawia postać Daniela Naborowskiego - wyjaśnia termin: hiperbola - omawia funkcję antonimów w tekście - interpretuje podane stwierdzenia - odpowiada, czy zgadza się z wizją życia ukazaną w utworze, i uzasadnia swoje zdanie - przedstawia w postaci symbolu wyobrażenia czasu opisane w utworze, dbając o estetykę wykonania - odszukuje w różnych źródłach ilustracje trafnie oddające temat wiersza

1.1 1.4 1.6 1.7 2.5 2.9

1


Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 3: O architekturze wypowiedzi Sprawdź swoją wiedzę i umiejętności s. 152–154

synonim, spójność wypowiedzi, notatka, opis, plan wydarzeń, przymiotnik, imiesłów przymiotnikowy, rzeczownik

- określa formę wypowiedzi dominującą w tekście - podaje synonim wskazanego słowa - wypisuje wyrażenia służące spójności wypowiedzi - sporządza notatkę w formie schematu - dopisuje do podanych wyrazów określenia z tekstu - określa bohatera legendy - nazywa formę wypowiedzi dominującą w tekście - rozpoznaje streszczenie - układa plan wydarzeń przedstawionych w tekście

- sporządza notatkę w formie schematu, zawierającą tylko najistotniejsze informacje - do podanych wyrazów dopisuje własne określenia w postaci przymiotników i imiesłowów przymiotnikowych - opisuje poznański ratusz w co najmniej siedmiu zdaniach - układa plan wydarzeń przedstawionych w tekście, dbając o poprawność gramatyczną, ortograficzną i interpunkcyjną

1.1 1.4 1.6 2.1 2.2 2.4 2.7

2

123. O funkcji okolicznika

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 2: Laboratorium języka Temat: Bohaterowie drugiego planu – przydawka, dopełnienie, okolicznik s. 99–101

typy okolicznika, funkcje okolicznika i sposoby wyrażania go w zdaniu

- wymienia typy okolicznika - zaznacza w zdaniach okoliczniki - nazywa rodzaj okoliczników - rozbudowuje zdanie, dodając odpowiednie okoliczniki - rozpoznaje w wypowiedzeniach wszystkie części zdania

- omawia poszczególne typy okoliczników- określa, czym wyrażone są podane okoliczniki - redaguje wypowiedzenia zawierające wskazane części zdania wyrażone określonymi częściami mowy

2.2 1

42

124. Portret kobiety malowany słowami Jana Andrzeja Morsztyna

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 4 Blok: Barokowa wizja świata s. 220

- Jan Andrzej Morsztyn, „Niestatek”

postać Jana Andrzeja Morsztyna, poezja dworska, kontrast, konceptyzm, podmiot liryczny

- wymienia utwory Jana Andrzeja Morsztyna - opisuje osobę, którą darzy sympatią - określa nadawcę i odbiorcę tekstu - podaje informacje dotyczące kobiety przedstawionej w utworze - wymienia kolory pojawiające się w opisie wizerunku kobiety - przy pomocy nauczyciela wskazuje w wierszu kontrast

- krótko omawia postać Jana Andrzeja Morsztyna - nazywa postawę podmiotu lirycznego - interpretuje tytuł wiersza - udowadnia, że wiersz zbudowany jest na zasadzie kontrastu - tworzy portret kobiety ukazanej w utworze

1.1 1.2 1.4 2.5

1

125. i 126. Harpagon jako ofiara żądzy bogactwa

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 4 Blok: Barokowa wizja świata s. 222–225

- Molier, „Kłamstwo nie popłaca” - Tadeusz Makowski, „Skąpiec”

postać Moliera, komedia, komizm, intryga, tekst główny, tekst poboczny (didaskalia), demaskowanie, strategia, atrybut, opis dzieła sztuki

- wymienia utwory Moliera - wyraża swoją opinię na temat przysłowia związanego z kłamstwem - przy pomocy nauczyciela dzieli dialog na pięć części według strategii stosowanych przez rozmówców - określa zamiary głównego bohatera - omawia metody wychowawcze, jakie Harpagon stosuje wobec syna - wymienia skutki mówienia nieprawdy - wskazuje przykłady tekstu głównego i tekstu pobocznego - podaje atrybuty skąpca ukazanego na obrazie

- krótko omawia postać Moliera - uzasadnia swoją opinię na temat przysłowia związanego z kłamstwem - dzieli dialog na pięć części według strategii stosowanych przez rozmówców - wyjaśnia terminy: komedia, komizm, intryga, strategia, tekst główny, tekst poboczny (didaskalia), demaskować - ocenia wypowiedź bohatera, stosując odpowiednie słownictwo - nazywa rodzaj komizmu zastosowany w utworze - opisuje obraz Tadeusza Makowskiego

1.1 1.2 1.6 2.1 2.2 2.4 2.9

2

127. Spotkanie z martwą naturą w sztuce

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 4 Blok: Współczesne oblicza baroku s. 226–227 Encyklopedia

Dzieła sztuki pod lupą: - Pablo Picasso, „Martwa natura z kotem” - Reynier van Gherwen, „Martwa natura z ostrygą i homarem”

martwa natura, opis dzieła sztuki

- wymienia elementy tworzące kompozycję barokowa i współczesną - określa kolorystykę każdego z dzieł - wskazuje obraz realistyczny - opisuje jeden z zaprezentowanych obrazów

- wyjaśnia termin: martwa natura - porównuje kompozycję barokową z kompozycją współczesną - ocenia wpływ kolorystyki na odbiór dzieła - porównuje oba dzieła i wymienia podobieństwa oraz różnice między nimi

1.1 1.4 1.6 2.1 2.4

1

43

128. i 129. Rysujemy wykres zdania pojedynczego

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 2: Laboratorium języka Temat: Nie taki wykres zdania straszny, jak go rysują s. 102–107

wykres zdania pojedynczego, interpunkcja w zdaniu pojedynczym, związek główny, grupa podmiotu, grupa orzeczenia

- wpisuje części zdania w odpowiednie miejsca schematu - nazywa poszczególne części zdania - zadaje pytania o każdą część zdania - zaznacza w zdaniach grupę podmiotu i grupę orzeczenia - dopisuje określenia do zdań pojedynczych nierozwiniętych - przy pomocy nauczyciela sporządza wykresy zdań - stosuje poprawną interpunkcję w zdaniach pojedynczych

- tłumaczy terminy: związek główny, grupa podmiotu, grupa orzeczenia - układa zdania do podanych schematów wykresu - samodzielnie sporządza wykresy zdań - wyjaśnia zasady stawiania przecinka w zdaniu pojedynczym

2.2

2

130. Na dworze księcia Radziwiłła

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 4 Blok: Współczesne oblicza baroku s. 229–231 Słownik języka polskiego

- Eugeniusz Paukszta, „W sarmackiej Rzeczypospolitej”

postać Eugeniusza Paukszty, sarmatyzm, wolność szlachecka, archaizm, dyskusja, notatka

- wymienia utwory Eugeniusza Paukszty - wyjaśnia podane nazwy na podstawie słownika - określa czas akcji utworu - wymienia postacie historyczne występujące w tekście - odszukuje informacje dotyczące majątku i stosunków rodziny Radziwiłłów - określa, jak przedstawiony został w utworze Jan Sobieski i jego żona - wskazuje w tekście archaizmy - przytacza opinie bohatera na temat szlachty polskiej - podaje cechy charakteru braci Radziwiłłów - przy pomocy nauczyciela układa pytania do haseł krzyżówki - zabiera głos w dyskusji na podany temat

- krótko omawia postać Eugeniusza Paukszty - sporządza notatkę na temat roli określonych postaci w XVII-wiecznej Polsce - na podstawie mowy bohatera redaguje wnioski dotyczące sejmu i wolności szlacheckiej - wskazuje różnice pomiędzy braćmi - interpretuje tytuł utworu - wyjaśnia funkcję zastosowanych w tekście archaizmów - układa pytania do haseł krzyżówki - bierze aktywny udział w dyskusji na podany temat, przedstawiając odpowiednie argumenty

1.1 1.2 1.3 2.1 2.5 2.9

1

44

131. Barok jako epoka kontrastów

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 4 Blok: Współczesne oblicza baroku s. 233–234

- Jostein Gaarder, „Czasy baroku”

literatura i sztuka baroku, sentencja, opis

- wyszukuje informacje dotyczące Ludwika XIV - określa temat rozmowy między bohaterami utworu - podaje określenia charakterystyczne dla barokowej sztuki - przy pomocy nauczyciela opisuje modę panującą w baroku - wymienia wydarzenia polityczne i społeczne, które wpłynęły na światopogląd ludzi baroku - planuje karnawałowy bal w stylu barokowym

- opisuje modę panującą w baroku - wyjaśnia stwierdzenie życie to teatr - uzasadnia, że dane sentencje mają związek z barokiem - planuje karnawałowy bal w stylu barokowym, sporządzając odpowiednie rysunki i redagując opisy

1.1 1.2 1.3 2.1 2.6

1

132. Poetycka refleksja na temat obrazu Jana Vermeera

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 4 Blok: Współczesne oblicza baroku s. 235

- Tadeusz Kubiak, „Czytająca list – Vermeera” - Jan Vermeer van Delft, „Czytająca list”

postać Tadeusza Kubiaka i Jana Vermeera, metafora, funkcja zdań pytających, podmiot liryczny, środki stylistyczne, scenki pantomimiczne, opis

- wymienia utwory Tadeusza Kubiaka oraz dzieła Jana Vermeera - opisuje uczucia postaci przedstawionej na obrazie Vermeera - przy pomocy nauczyciela wyodrębnia w wierszu poszczególne obrazy poetyckie - wskazuje w utworze metafory - prezentuje scenki pantomimiczne ukazujące określone uczucia

- krótko omawia postać Tadeusza Kubiaka i Jana Vermeera - uzasadnia, że wiersz jest poetycką refleksją na temat obrazu Vermeera - wyodrębnia w wierszu poszczególne obrazy poetyckie - wyjaśnia sens metafor w utworze - podaje funkcje zdań pytających w tekście - prezentuje scenki pantomimiczne ukazujące określone uczucia, dbając o sugestywne wyrażanie emocji - omawia, jak podmiot liryczny ocenia stan emocjonalny postaci przedstawionej na obrazie i jak go uzasadnia

1.1 1.2 1.6 2.1 2.2 2.4 2.6

1

133. Jaką istotą jest człowiek?

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 4 Blok: Sens istnienia i sprawy ostateczne s. 238–240

- Richard Hughes, „Ona to jest ona”

maskarada, poszukiwanie sensu istnienia, bohater utworu, sentencja, plakat, notatka

- redaguje notatkę na temat tego, czym zajmują się filozofowie - wypisuje informacje dotyczące wieku, zainteresowań i rodziny bohaterki - opisuje sytuację, której doświadczyła Emilka - określa, jaką istotą – według bohaterki – jest człowiek - wymienia pytania, które zadawała sobie bohaterka

- układa trzy pytania natury filozoficznej - wyjaśnia, w jaki sposób rozumie podaną sentencję - uzasadnia, że tekst mówi o poszukiwaniu sensu istnienia - łączy sentencję z odpowiednią nazwą epoki - tłumaczy termin: maskarada - przygotowuje plakat na zadany temat, dbając o oryginalność i estetykę wykonania - wyjaśnia zachowanie dziewczynki

1.1 1.2 1.6 1.7 2.6 2.9

1

45

134. Opisujemy przeżycia bohaterki


- Marta Fox, „Śmierć Koksa”

postać Marty Fox, imaginacja, żałoba, racjonalizm, sielanka, requiem, narrator, narracja, związki frazeologiczne, opis przeżyć, notatka

- wymienia utwory Marty Fox - opowiada o roli zwierząt w życiu człowieka - redaguje notatkę o sposobach radzenia sobie w ciężkich chwilach - określa narratora opowiadania - wymienia bohaterów występujących w utworze - opisuje stan, w jakim znalazła się bohaterka po stracie psa - charakteryzuje bohaterkę utworu - wskazuje w utworze przykłady zachowań, które miały racjonalny charakter - łączy podane związki frazeologiczne z ich wyjaśnieniami - redaguje opis przeżyć

- krótko omawia postać Marty Fox - nazywa typ narracji - omawia nawiązania wiersza bohaterki do trenów Jana Kochanowskiego - wyjaśnia terminy: requiem, wyimaginowany, sielanka, racjonalny - wypisuje związki frazeologiczne, które wiążą się z treścią tekstu - redaguje opis przeżyć, stosując bogate słownictwo i dbając o poprawność językową

1.1 1.2 1.7 2.1 2.4 2.6 2.9

1

135. Opowieść o zaginionych żonach entów


- John Ronald Reuel Tolkien, „Żony entów”

postać Johna Ronalda Reuela Tolkiena, trylogia, analogia, narrator, streszczenie, opis miejsca

- wymienia utwory Johna Ronalda Reuela Tolkiena - tworzy portrety współczesnej dziewczyny i współczesnego chłopaka - określa narratora opowiadania - streszcza przeczytany tekst - charakteryzuje entów i ich żony - przytacza fragmenty dotyczące opisu wyglądu bohaterów - wyraża swoje zdanie na podany temat - redaguje opis miejsca - uczestniczy w burzy mózgów

- krótko omawia postać Johna Ronalda Reuela Tolkiena - wyciąga wnioski na podstawie sporządzonych portretów współczesnej dziewczyny i współczesnego chłopaka - aktywnie uczestniczy w burzy mózgów, podając ciekawe pomysły - streszcza przeczytany tekst w określonej liczbie zdań - dostrzega analogie między bohaterami utworu Tolkiena a ludźmi - uzasadnia swoją opinię na podany temat - redaguje szczegółowy opis miejsca, przestrzegając reguł kompozycji oraz zasad poprawności językowej

1.1 1.2 1.3 2.1 2.4 2.9

1

46

136. i 137. Z wizytą w Muzeum Postania Warszawskie-go

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 4 Blok: Sens istnienia i sprawy ostateczne s. 248–251 Książki historyczne o powstaniu warszawskim

- Ewa Nowak, „Muzeum żywej pamięci”

propaganda, opis przeżyć, przewodnik, powstanie warszawskie, list, dyskusja

- wyszukuje informacje dotyczące powstania warszawskiego - określa uczucia i myśli bohaterki podczas wizyty w muzeum - przy pomocy nauczyciela gromadzi słownictwo przydatne do opisu przeżyć bohaterki - wskazuje elementy, które wywarły wpływ na bohaterkę w czasie pobytu w muzeum - zabiera głos w dyskusji na podany temat - redaguje list do przyjaciela zachęcający do poznawania historii swojego regionu

- gromadzi słownictwo przydatne do opisu przeżyć bohaterki - wyjaśnia sens wskazanych cytatów - bierze aktywny udział w dyskusji na podany temat - świadomie korzysta z internetu, poszukując potrzebnych informacji - przygotowuje przewodnik turystyczny po najbliższej okolicy

1.1 1.3 1.7 2.1 2.4 2.9

2

138. Muzyka gra

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 4 Blok: Muzyka – mowa dźwięków s. 252–253

elementy dzieła muzycznego, odmiany muzyki, melorecytacja, subkultura

- wymienia elementy dzieła muzycznego - omawia różne odmiany muzyki - prezentuje swój ulubiony rodzaj muzyki

- charakteryzuje muzykę jako dziedzinę sztuki - prezentuje swój ulubiony rodzaj muzyki, uwzględniając jego pochodzenie, cechy charakterystyczne oraz twórców - wyjaśnia terminy: melorecytacja, subkultura

1.3 2.2

1

139. Jak słuchać muzyki?

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego Rozdział 4 Blok: Muzyka – mowa dźwięków s. 254

- Jerzy Waldorff, „Czy można nauczyć się słuchania muzyki?”

krytyk muzyczny, wyrażenia potoczne

- wyjaśnia, dlaczego sztuki nie można się nauczyć - określa, w jaki sposób możliwe jest nawiązanie kontaktu z muzyką - znajduje w tekście przykłady sformułowań potocznych - krótko opowiada o wrażeniach towarzyszących słuchaniu różnego rodzaju muzyki - wypowiada się na temat słów Karola Szymanowskiego

- odpowiada, na czym polega podobieństwo między muzyką a człowiekiem - uzasadnia użycie sformułowań potocznych w tekście - barwnie opowiada o wrażeniach towarzyszących słuchaniu różnego rodzaju muzyki - tłumaczy termin: krytyk muzyczny - wyjaśnia słowa Karola Szymanowskiego

1.1 1.4 2.5 2.9

1

47

140. Sprawdź swoją wiedzę i umiejętności – test

Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami Rozdział 2: Laboratorium języka Sprawdź swoją wiedzę i umiejętności s. 110–112

czasownik, zdanie pojedyncze, partykuła, wykrzyknik, odmiana czasownika, podmiot, spójnik

- wskazuje czasowniki dokonane - odnajduje zdanie z podmiotem logicznym - odmienia czasowniki przez liczby, osoby i rodzaje - zapisuje poprawnie partykuły - przekształca zdanie nierozwinięte w rozwinięte - redaguje tekst, używając odpowiednich wykrzykników, partykuł, spójników

- podaje końcówki czasownika w określonej formie - redaguje ciekawy tekst, używając odpowiednich wykrzykników, partykuł, spójników i dbając o poprawność językową

2.1 2.2 2.4

1

141. Bardowie i idole różnych czasów


- Marek Gaszyński, „Krzyk z głębi duszy” - Czesław Niemen, „Dziwny jest ten świat”, - Ola Siewko, „Szymon Wydra to Carpe diem” - Szymon Wydra, „Musisz uwierzyć”

bard, idol - odnajduje w obu utworach cytaty, które niosą te same treści - przy pomocy nauczyciela dzieli utwory na dwie części i wyjaśnia, na jakiej zasadzie zostały one zestawione - wskazuje w tekstach powtórzenia - podaje liczbę sylab w poszczególnych wersach - przedstawia na forum klasy słowa swojej ulubionej piosenki

- porównuje swoje wyobrażenie o idolach z opiniami innych osób - wskazuje różnice między piosenkami - tłumaczy termin: bard - dzieli utwory na dwie części i wyjaśnia, na jakiej zasadzie zostały one zestawione - określa funkcję powtórzeń w tekstach - odpowiada, dlaczego autorzy używają różnej liczby sylab w jednym tekście - uzasadnia wybór danego utworu muzycznego, odnosząc się do jego treści i budowy

1.1 1.2 1.6 2.5 2.6

1

142. Czy muzyka łączy pokolenia?


- „Mezo i Tabb o sobie i swojej muzyce”

aspiracja, odmiana oficjalna i nieoficjalna języka, czat, wywiad, wyrażenia potoczne

- wymienia podobieństwa i różnice między czatem a wywiadem - wskazuje w wypowiedziach sformułowania potoczne - przekształca tekst z odmiany nieoficjalnej na oficjalną - podaje cechy osobowości bohatera tekstu- uczestniczy w konkursie poetyckim w wersji hip-hopowej

- dzieli pytania zadawane muzykom na różne kategorie tematyczne - przekształca tekst z odmiany nieoficjalnej na oficjalną, dbając o poprawność językową - interpretuje cytowaną wypowiedź bohatera - analizuje słowa piosenki według podanego schematu - samodzielnie przygotowuje konkurs poetycki w wersji hip-hopowej

1.1 1.6 2.6 2.7 2.9

1

48

143. Taniec jako forma wyrażania emocji


- „Sztuka tańca” - Edgar Degas, „Dwie niebieskie tancerki”

balet, teatr tańca, tancerz, choreografia, opis dzieła sztuki

- wyjaśnia, dlaczego ludzie tańczą - wymienia wydarzenia, którym dawniej towarzyszył taniec - nazywa osoby tworzące przedstawienie baletowe - opisuje obraz

- odwołując się do wiedzy spoza podręcznika, wyjaśnia, czym zajmuje się choreograf - wskazuje różnice w środkach wyrazu charakterystycznych dla baletu i teatru tańca - opisuje obraz, nazywając emocje wyrażone w gestach postaci

1.1 1.3 1.6 2.1 2.4 2.6

1

144. Epoka kontrastów – powtórzenie wiadomości o baroku


- „Śladami epoki” postać Roberta Hooke’a, największe osiągnięcia baroku, dzieje opery, barokowe budowle

- wymienia zasługi Roberta Hooke'a - podaje największe osiągnięcia baroku - opowiada o początkach opery - przy pomocy nauczyciela analizuje współczesne budowle nawiązujące do stylu baroku

- porównuje osiągnięcia Roberta Hooke'a z dorobkiem Leonarda da Vinci - analizuje współczesne budowle nawiązujące do stylu baroku

1.1 1.6 2.2 2.5

1



sarmatyzm, rodzaje komizmu, środki stylistyczne, elementy dzieła muzycznego, opowiadanie, opis sytuacji

- dokonuje oceny postaci - podaje środki stylistyczne typowe dla poezji baroku - wskazuje symbole przemijania - wymienia elementy składające się na dzieło muzyczne - opisuje swój ulubiony rodzaj muzyki - pisze opowiadanie lub opis na podany temat

- tłumaczy, co to jest komizm sytuacyjny - wyjaśnia, czym jest sarmatyzm - podaje ulubiony rodzaj muzyki i uzasadnia swój wybór - pisze opowiadanie lub opis na wskazany temat, dbając o odpowiednią kompozycję, poprawność językową, ortograficzną i interpunkcyjną

1.1 1.2 1.4 2.1 2.4 2.6

2

Propozycje lektur do omówienia na lekcjach języka polskiego w klasie I gimnazjum

Temat lekcji Środki dydaktyczne, dział programowy

Zagadnienia Wymagania podstawowe Uczeń:

Wymagania ponadpodstawowe Uczeń:

Standardy wymagań

Liczba godzin

49

Kreon kontra Antygona – konflikt dwóch racji

Sofokles, „Antygona” postacie: Tespis, Ajschylos, Eurypides, Sofokles, powstanie tragedii, budowa teatru greckiego (skene, orchestra, proskenion, widownia), katharsis, dramat antyczny, elementy akcji w tragedii antycznej, rola chóru, bohater tragiczny, tragizm, zasada trzech jedności, argument, racja, świat przedstawiony, opis przeżyć, charakterystyka porównawcza, przemówienie, debata, wywiad

- podaje tytuły utworów Sofoklesa - opisuje wygląd teatru antycznego - omawia rolę aktora oraz funkcje maski w starożytnym teatrze - wymienia innowacje wprowadzone w teatrze przez Sofoklesa - nazywa poszczególne elementy akcji w tragedii antycznej - określa czas i miejsce akcji - opowiada historię rodu Labdakidów - odszukuje w tekście informacje o bohaterach tragedii - odpowiada, z jakiego rodu pochodzi Antygona - uzupełnia drzewo genealogiczne rodu Labdakidów - opowiada o uczuciach i przeżyciach tytułowej bohaterki - redaguje charakterystykę postaci - wymienia racje Kreona i Antygony - wyjaśnia, na czym polega tragizm bohaterów - pisze przemówienie na podany temat - układa pytania do wywiadu ze wskazanym bohaterem - przedstawia poglądy głównych postaci - uczestniczy w debacie dotyczącej postępowania Kreona i Antygony

- krótko omawia postać Sofoklesa - omawia kolejne etapy powstawania tragedii antycznej - porównuje budowę dramatu antycznego z dramatem współczesnym - redaguje opis przeżyć Antygony - pisze charakterystykę porównawczą postaci, przestrzegając zasad kompozycyjnych, ortograficznych i językowych - wyjaśnia, co oznaczają terminy: tragizm, bohater tragiczny - przedstawia racje Kreona i Antygony, odwołując się do wierzeń i tradycji starożytnych Greków - formułuje swoją opinię na temat postępowania postaci - pisze przemówienie, przestrzegając zasad kompozycyjnych oraz stosując odpowiednie środki retoryczne - redaguje wywiad z Kreonem lub z Antygoną, dbając o poprawność kompozycyjną, ortograficzną i językową - aktywnie uczestniczy w debacie, odgrywając rolę Kreona lub Antygony - ocenia sposób rządzenia państwem reprezentowany przez Kreona oraz sposób postępowania Antygony, trafnie dobierając argumenty

1.1 1.2 1.3 1.6 1.7 2.1 2.2 2.4 2.5 2.6 2.9

7

50

Między Montekich a Kapuletich domem – o miłości Romea i Julii

William Szekspir, „Romeo i Julia”

postać Williama Szekspira, dramat, tragedia, akt, scena, tekst główny, tekst poboczny (didaskalia), dialog, monolog, postacie pierwszoplanowe, drugoplanowe i epizodyczne, tragizm, rekwizyt, dekoracja, scenografia, list, streszczenie, plan wydarzeń, życzenia, dyskusja

- podaje tytuły utworów Williama Szekspira - określa czas i miejsce akcji - wymienia bohaterów dramatu - poprawnie zapisuje obce nazwiska - uzupełnia zdania informacjami dotyczącymi treści dramatu - przy pomocy nauczyciela wyjaśnia motywy postępowania postaci - sporządza plan wydarzeń przedstawionych w określonym fragmencie tekstu - redaguje streszczenie wskazanej sceny z utworu - wypisuje środki językowe, za pomocą których Romeo opisuje urodę Julii - odszukuje w utworze cytaty, które można wykorzystać w życzeniach walentynkowych - uczestniczy w dyskusji na temat postępowania Romea - przy pomocy nauczyciela wyjaśnia, na czym polega tragizm miłości Romea i Julii - redaguje list miłosny w imieniu jednego z bohaterów - przygotowuje inscenizację jednej ze scen dramatu

- krótko omawia postać Williama Szekspira - wskazuje pierwszoplanowe, drugoplanowe i epizodyczne postacie dramatu - tłumaczy zasady pisowni nazwisk obcych - łączy podane punkty planu wydarzeń, tworząc związki przyczynowo-skutkowe - pisze streszczenie wskazanej sceny z utworu, dbając o poprawność gramatyczną, ortograficzną i interpunkcyjną - omawia funkcję środków językowych, za pomocą których Romeo opisuje urodę Julii - redaguje tekst życzeń walentynkowych, wykorzystując cytaty z utworu - aktywnie uczestniczy w dyskusji na temat postępowania Romea, trafnie dobierając argumenty - ocenia postępowanie bohaterów - wyjaśnia, na czym polega tragizm miłości Romea i Julii - redaguje list miłosny w imieniu jednego z bohaterów, dbając o odpowiednią kompozycję oraz poprawność językową - przygotowuje inscenizację jednej ze scen dramatu, wykazując się pomysłowością i zaangażowaniem

1.1 1.2 1.3 1.4 1.6 1.7 2.1 2.2 2.4 2.5 2.6 2.9

6

51

Po czym poznasz hobbita? – niezwykła histora Bilbia Bagginsa

John Ronald Reuel Tolkien, „Hobbit, czyli tam i z powrotem” Słownik frazeologiczny

postać Johna Ronalda Reuela Tolkiena, świat przedstawiony, postacie pierwszoplanowe, drugoplanowe i epizodyczne, narracja, akcja, wątek główny i poboczny, powieść, elementy baśniowe, mityczne i science fiction, utwory fantasy, symbol, walka dobra ze złem, związki frazeologiczne, opis postaci, charakterystyka, opowiadanie

- podaje tytuły utworów Johna Ronalda Reuela Tolkiena - określa czas i miejsce akcji powieści - wymienia bohaterów utworu - tworzy opis wyglądu zewnętrznego hobbita - opowiada o życiu głównego bohatera - wyjaśnia, dlaczego Bilbo nazywany jest bohaterem dynamicznym - odszukuje związki frazeologiczne ze słowem dom, korzystając ze słownika - wskazuje w utworze elementy baśniowe, mityczne oraz science fiction - dzieli postacie z powieści na dobre i złe - podaje wartości, jakimi kierowali się w swoim życiu bohaterowie powieści - układa plan wydarzeń opisanych w powieści- redaguje opowiadanie na podany temat

- krótko omawia postać Johna Ronalda Reuela Tolkiena - wskazuje na podstawie fragmentów tekstu narratora utworu - wyróżnia w powieści postacie pierwszoplanowe, drugoplanowe i epizodyczne - wyjaśnia motywy postępowania bohaterów - uzasadnia, że podróż zmieniła Bilba - redaguje charakterystykę hobbita, przestrzegając zasad kompozycyjnych, ortograficznych i interpunkcyjnych - wyjaśnia termin: utwór fantasy - omawia symboliczne znaczenie wędrówki opisanej w utworze i walki dobra ze złem - redaguje opowiadanie twórcze na podany temat, przestrzegając zasad kompozycyjnych, ortograficznych i interpunkcyjnych

1.1 1.2 1.3 1.6 1.7 2.1 2.2 2.4 2.5 2.6 2.9

4

Plan wynikowy opracowała Justyna Zabrodzka – doświadczony nauczyciel języka polskiego.

Documents

Plan wynikowy z języka polskiego dla klasy I gimnazjum do ...szkolamarzen.pl/gim/pliki/rozk%B3ad_mat_polski_1gim.pdf · - określa, jakie znaczenie ma antyk dla kultury europejskiej