Embed Size (px)
Citation preview
OPRACOWANIEPLANÓW ADAPTACJI DO ZMIAN KLIMATU W MIASTACH POWYŻEJ 100 TYS. MIESZKAŃCÓW
Plan adaptacji do zmian klimatu dla miasta Szczecin
Szczecin, 15.02.2018
Marta Bedryj
Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej
Państwowy Instytut Badawczy
Plany adaptacji do zmian klimatuw miastach powyżej 100 tys. mieszkańców
• 2017-2018
• Projekt finansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko oraz budżetu państwa
• Beneficjent: Ministerstwo Środowiska
• Partnerzy: 44 miasta
2
INFORMACJE OGÓLNE O PROJEKCIE
Miasta powyżej 100 tys. mieszkańców
Miasta powyżej 90 tys. mieszkańców konurbacji górnośląskiej i aglomeracji Trójmiasta o liczbie mieszkańców poniżej 90 tys. funkcjonalnie związane z miastami o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys.
3
INFORMACJE OGÓLNE O PROJEKCIE
• Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy
• Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy
• Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych
• ARCADIS Polska
4
INFORMACJE OGÓLNE O PROJEKCIE
ZESPÓŁ EKSPERTÓW + ZESPÓŁ MIEJSKI
Celem nadrzędnym jest przygotowanie władz miast i ich mieszkańców do świadomego i odpowiedzialnego reagowania na możliwe zmiany klimatu i ich skutki (zagrożenia):• określenie podatności miast na zmiany klimatu,• zaplanowanie działań adaptacyjnych na poziomie lokalnym,• podniesienie świadomości nt. potrzeby adaptacji do zmian klimatu na poziomie
lokalnym.
PRODUKT / REZULTATMiejskie Plany Adaptacji (MPA) powstałe z uwzględnieniem specyficznych lokalnych uwarunkowań geograficznych, społecznych i gospodarczych
5
CEL PROJEKTU
koniec etapu 4: 08.03.2018 r.
ETAPY PROJEKTU
6
WRAŻLIWOŚĆCzyli stopień, w jakim miasto reaguje na zmiany klimatuZALEŻY OD: zjawisk klimatycznych (np. deszcze nawalne, powodzie, fale upałów)MOŻE BYĆ: niska, średnia, wysoka lub jej brak
POTENCJAŁ ADAPTACYJNYZdolność miasta do dostosowania się do zmian klimatu – radzenia sobie z negatywnymi skutkami i wykorzystania szans, które niosą ZALEŻY OD: zasobów miasta MOŻE BYĆ: wysoki, średni lub niski
PODATNOŚĆCzyli stopień, w jakim miasto jest niezdolne do poradzenia sobie z negatywnymi skutkami zmian klimatu. Im większa podatność, tym niższa odporność miasta na zmiany ZALEŻY OD: wrażliwości i potencjału adaptacyjnegoMOŻE BYĆ: wysoka (niska odporność), średnia lub niska (wysoka odporność)
PRAWDOPODOBIEŃSTWOCzyli ocena szans wystąpienia danego zjawiska klimatycznegoZALEŻY OD: prognoz dot. zjawisk klimatycznych i zmian klimatuMOŻE BYĆ: małe, okazjonalne, średnie, duże, bardzo duże
RYZYKOAnaliza ryzyka dotyczy oceny prawdopodobieństwa i konsekwencji zmian klimatuZALEŻY OD: prawdopodobieństwa i podatnościMOŻE MIEĆ: niski, średni, wysoki lub bardzo wysoki priorytet
DZIAŁANIA ADAPTACYJNECel projektu
ZJAWISKA KLIMATYCZNE I ICH POCHODNECzyli zdarzenia pogodowe oraz wynikające z nich zjawiska przyrodnicze stanowiące zagrożenie (np. ulewne deszcze, powodzie, upały)
SEKTORY / OBSZARYCzyli wrażliwe obszary miasta i ich części składowe, na które wpływają zjawiska klimatyczne (np. transport, energetyka, budownictwo, gospodarka wodna) – 18 sektorów/obszarów
7
CEL I WIZJA
CEL NADRZĘDNY:
Skuteczna ochrona ludności, infrastruktury i gospodarki Szczecina przed skutkami zmieniającego się klimatu.
WIZJA:
Szczecin - miasto zrównoważonego rozwoju gospodarczego i społecznego, uwzględniającego potrzeby zdrowotne mieszkańców, przygotowane na zmiany klimatu i zapewnienie swoim mieszkańcom bezpieczeństwa w warunkach zmieniającego się klimatu.
8
Fale upałów, wzrost liczby dni gorących, MWC
Silne wiatry i burze
Powodzie nagłe „flash flood” i powodzie sztormowe
NAJISTOTNIEJSZE ZJAWISKA KLIMATYCZNE W MIEŚCIE
9
NAJISTOTNIEJSZE ZJAWISKA KLIMATYCZNE W MIEŚCIE
temperatura średnia powietrza [C]liczba przypadków: fale upałów i zimna
W Szczecinie zanotowano 16 fal upałów, najdłuższa trwała 13 dni (VII 1994).
10
NAJISTOTNIEJSZE ZJAWISKA KLIMATYCZNE W MIEŚCIE
temperatura maksymalna powietrza [C] temperatura minimalna powietrza [C]
11
NAJISTOTNIEJSZE ZJAWISKA KLIMATYCZNE W MIEŚCIE
liczba okresów o długości przynajmniej 3 dniz temperaturą maksymalną > 30C w roku
(RCP 4.5, RCP 8.5)
liczba okresów o długości przynajmniej 5 dniz temperaturą maksymalną > 25C w roku
(RCP 4.5, RCP 8.5)
12
ANALIZA WRAŻLIWOŚCI
0 Brak wrażliwości
komponentu na dane zjawisko
brak zagrożenia życia lub zdrowia ludzi; brak poszkodowanych; brak strat finansowych; brak zakłócenia w funkcjonowaniu danego komponentu
1 Niska wrażliwość
komponentu na dane zjawisko
zagrożenie komfortu życia; pojedyncze przypadki poszkodowanych; minimalne straty finansowe, minimalne zakłócenia w funkcjonowaniu danego komponentu
2 Średnia wrażliwość
komponentu na dane zjawisko
zagrożenie zdrowia; znacząca liczba poszkodowanych w wyniku np. zakłócenia funkcjonowania działalności gospodarczej, infrastruktury i usług, problemów zdrowotnych, wysiedlenia z domów; znaczące straty finansowe, znaczące zakłócenia w funkcjonowaniu danego komponentu
3 Wysoka wrażliwość
komponentu na dane zjawisko
zagrozenie życia ludzi; wysoka liczba poszkodowanych w wyniku np. zakłócenia funkcjonowania działalności gospodarczej, infrastruktury i usług, problemów zdrowotnych, wysiedlenia z domów; wysokie straty finansowe; uniemożliwienie funkcjonowania danego komponentu
13
Zdrowie publiczneTransport Gospodarka wodna Turystyka Usługi publiczne
Różnorodność biologiczna Dziedzictwo kulturowe Gospodarka przestrzennaTereny przemysłowe
Strefa wybrzeżaPrzemysł, w tym budownictwo
Zabudowa mieszkaniowa o wysokiej intensywności
Zabudowa mieszkaniowa o niskiej intensywności
Pozostała infrastruktura
Energetyka
Tereny niezabudowane Tereny usług o swobodnej lokalizacji
Rolnictwo
ANALIZA WRAŻLIWOŚCI – SEKTORY MIASTA
14
ANALIZA WRAŻLIWOŚCI – KOMPONENTY MIASTAZdrowie publiczne Transport Gospodarka wodna
Zabudowa mieszkaniowa
o wysokiej intensywności
Populacja miasta Podsystem szynowy Podsystem zaopatrzenia w
wodę
Zwarta zabudowa historyczna
(stare miasto)
Osoby > 65 roku życia Podsystem drogowyPodsystem gospodarki
ściekowej
Zwarta zabudowa
śródmiejska (kwartałowa)
Dzieci < 5 roku życia Podsystem lotniczyInfrastruktura
przeciwpowodziowa
Osiedla mieszkaniowe -
współczesna zabudowa
blokowa
Osoby przewlekle chore
(choroby układu krążenia i
układu oddechowego)
Podsystem wodny:
śródlądowy, morski
Osoby niepełnosprawne z
ograniczoną mobilnością
Podsystem – transport
publiczny miejski
Osoby bezdomne
Infrastruktura ochrony
zdrowia
Infrastruktura opieki
społecznej
15
Potencjał adaptacyjny – zdolność miasta do dostosowania się do zmian klimatu, do poradzenia sobie z negatywnymi skutkami tych zmian, jak i wykorzystania szans, które niosą. Zdolność ta zależna jest od zasobów instytucjonalnych, finansowych, infrastrukturalnych i kapitału społecznego.
Sposób zarządzania
podczas akcji ratunkowych
Możliwość wdrażania
zielonej infrastrukturySystem ostrzegawczy
http://www.szczecin.eu/ https://alertszczecin.pl/http://wiadomosci.dziennik.pl/
POTENCJAŁ ADAPTACYJNY MIASTA
16
Sprawnie działające
służby miejskie
Kompleksowy system
informowania o zagrożeniach
Wrażliwość miasta
Skutki wichury
Potencjał adaptacyjny miasta
+Podatność
miasta =
Zaangażowani mieszkańcy
Zapewniony budżet
Podatność miasta na zmiany klimatu jest pochodną wrażliwości i potencjału adaptacyjnego. Analiza podatności służy ocenie odporności miasta i zdolności do radzenia sobie z konsekwencjami zmian klimatu – zarówno negatywnymi, jak i pozytywnymi.
ww
w.g
s24
.pl
ww
w.c
ho
rzo
wia
nin
.pl
11.05.2014
OCENA PODATNOŚCI
17
Tem
per
atu
ra
mak
sym
aln
a
PA P
Tem
per
atu
ra
min
imal
na
PA P
Sto
pn
iod
ni <
17
PA P
Sto
pn
iod
ni >
27
PA P
Fale
up
ałó
w
PA P
Fale
zim
na
PA P
Tem
per
atu
ra
prz
ejśc
iow
a
PA P
Populacja miasta 0 S 1 0 S 1 0 S 1 0 S 1 1 S 2 1 S 0 0 S 0
Osoby > 65 roku życia 1 S 3 0 S 1 0 S 1 0 S 2 2 S 3 1 S 2 0 S 0
Dzieci < 5 roku życia 1 S 2 0 S 1 0 S 1 0 S 1 2 S 3 1 S 2 0 S 0
Osoby przewlekle chore (choroby układu krążenia
i układu oddechowego)1 S 2 0 S 1 0 S 1 0 S 1 2 S 3 0 S 1 0 S 0
Osoby niepełnosprawne z ograniczoną
mobilnością1 S 1 0 S 1 0 S 1 0 S 0 1 S 2 1 S 2 0 S 0
Osoby bezdomne 1 S 1 1 S 2 0 S 1 0 S 0 1 S 2 2 S 3 1 S 1
Infrastruktura ochrony zdrowia 0 S 1 0 S 1 0 S 1 0 S 0 1 S 2 0 S 1 0 S 0
Infrastruktura opieki społecznej 0 S 1 0 S 1 0 S 1 0 S 0 0 S 1 0 S 1 0 S 0
Podsystem szynowy 1 S 2 1 S 2 0 S 1 0 S 1 1 S 2 2 S 3 0 S 1
Podsystem drogowy 1 W 1 1 W 2 0 W 1 0 W 0 1 W 1 1 W 2 0 W 1
Podsystem lotniczy 0 S 1 1 S 2 0 S 1 0 S 1 0 S 1 0 S 1 0 S 1
Podsystem wodny: śródlądowy, morski 0 W 0 0 W 1 0 W 1 0 W 0 0 W 0 1 W 2 0 W 1
Podsystem - transport publiczny miejski 1 W 1 0 W 0 0 W 0 0 W 0 1 W 1 1 W 1 0 W 1
Podsystem zaopatrzenia w wodę 1 W 1 0 W 0 0 W 0 0 W 0 1 W 1 1 W 1 1 W 1
Podsystem gospodarki ściekowej 0 S 1 0 S 1 0 S 0 0 S 0 1 S 1 0 S 1 0 S 0
Infrastruktura przeciwpowodziowa 0 S 0 0 S 0 0 S 0 0 S 0 0 S 0 0 S 0 0 S 0
Zwarta zabudowa historyczna (stare miasto) 1 S 2 0 S 0 1 S 1 0 S 0 1 S 2 0 S 0 0 S 0
Zwarta zabudowa śródmiejska (kwartałowa) 1 S 2 0 S 0 1 S 1 0 S 0 1 S 2 0 S 0 0 S 0
Osiedla mieszkaniowe - współczesna zabudowa
blokowa1 S 1 0 S 0 0 S 0 0 S 0 0 S 1 0 S 0 0 S 0
4
Tereny zabudowy
mieszkaniowej o wysokiej
intensywności
Termika
Zjawiska klimatyczne i ich pochodne
1Zdrowie publiczne/ grupy
wrażliwe
2
Transport (sieci -
długość/rozplanowanie,
obiekty - rodzaje/lokalizacja,
tabot, intensywność ruchu)
3
Gospodarka wodna (sieci -
długość/rozplanowanie ,
obiekty/urządzenia -
rodzaje/lokalizacja, wielkość
dostaw/wielkość
konsumpcji)
Lp. Sektor/ obszar Komponent
OCENA PODATNOŚCI
18
OCENA RYZYKA
Ocena prawdopodobieństwa wystąpienia zjawiska klimatycznego: dane historyczne + projekcje
Lp. Kategoria
1 małe
2 okazjonalne
3 średnie
4 duże
5 bardzo duże
Lp. Kategoria
1 nieistotne
2 niskie
3 średnie
4 wysokie
5 katastrofalne
Ocena konsekwencjiwystąpienia zjawiska klimatycznego
19
Poziom ryzyka
Bardzo wysokie
Wysokie
Średnie
Niskie
wdrożenia działań adaptacyjnych, najszybciej jak to możliwe
wdrożenia działań adaptacyjnych do 2030
działania adaptacyjne mogą być wdrażane w czasie dłuższym niż do 2030
nie wymagają podejmowania działań
Priorytet działań
1 2 3 4 5
55 10 15 20 25
44 8 12 16 20
33 6 9 12 15
22 4 6 8 10
11 2 3 4 5
Ko
nse
kw
en
cje
Prawdopodobieństwo
RYZYKO
OCENA RYZYKA
20
OCENA RYZYKAPopulacja miasta
Osoby > 65 roku
życiaDzieci < 5 roku życia
Osoby przewlekle
chore
Osoby
niepełnosprawne z
ogr. mobi lnością
Osoby bezdomneInfrastruktura
ochrony zdrowia
Infrastruktura
opieki społecznej
P 4 4 4 4 4 4 4 4
K 3 5 5 5 4 3 4 3
R
P 4 4 4 4 4 4 4 4
K 3 4 4 4 4 5 3 3
R
P 1 1 1 1 1 1 1 1
K 1 1 1 1 1 1 2 2
R
P 3 3 3 3 3 3 3 3
K 1 1 1 1 1 1 2 2
R
P 4 4 4 4 4 4 4 4
K 3 5 5 5 4 3 4 3
R
P 4 4 4 4 4 4 4 4
K 3 4 4 4 4 5 3 3
R
P 2 2 2 2 2 2 2 2
K 3 5 5 3 5 4 3 3
R
P 3 3 3 3 3 3 3 3
K 3 5 3 5 3 3 1 1
R
P 2 2 2 2 2 2 2 2
K 3 5 5 4 5 4 3 3
R
P 3 3 3 3 3 3 3 3
K 2 4 4 4 3 3 3 2
R
P 3 3 3 3 3 3 3 3
K 2 2 2 2 2 2 2 2
R
9Liczba dni z Tsr -
5 do 2,5 i
opadem
10 MWC
11Wzrost
poziomu morza
6 Fale zimna
7Temperatura
przejściowa
8Międzydobowa
zmiana
temperatury
3 Stopniodni <17
4 Stopniodni >27
5 Fale upałów
Komponent
Zjaw
iska
klim
atyc
zne
i ich
poc
hodn
e
Term
ika
1Temperatura
maksymalna
AN
ALI
ZA R
YZYK
A2
Temperatura
minimalna
21
SZANSE MIASTA ZWIĄZANE ZE ZMIANAMI KLIMATUSzanse – temperatura powietrza1. Rozwój turystyki (w tym związanej z wykorzystaniem akwenów wodnych miasta).2. Poprawa kondycji fizycznej mieszkańców.3. Rozwój rynku pracy (turystyka).4. Poprawa jakości powietrza w sezonie zimowym.5. Poprawa możliwości wykorzystania alternatywnych źródeł energii.6. Poprawa miejskiego transportu poprzez zwiększenie możliwości przemieszczania się rowerem.
Szanse – opady atmosferyczne1. Wzrost zasobów wodnych możliwych do wykorzystania na potrzeby miasta.2. Zwiększenie możliwości utrzymania poziomu wody umożliwiającego żeglugę.3. Rozwój turystyki (w tym związanej z wykorzystaniem akwenów wodnych miasta).4. Zwiększenie bioróżnorodności.
Szanse – wiatr1. Poprawa jakości powietrza w sezonie zimowym.2. Poprawa warunków klimatycznych w sezonie letnim.3. Poprawa możliwości wykorzystania alternatywnych źródeł energii.
22
PROPOZYCJA DZIAŁAŃ ADAPTACYJNYCH
KATALOG DZIAŁAŃ ADAPTACYJNYCH
23
24
PROPOZYCJA DZIAŁAŃ ADAPTACYJNYCH
Wybór pakietu działań adaptacyjnych spośród wielu opcji adaptacji dla miasta będzie wynikiem wszystkich wcześniejszych analiz (począwszy od identyfikacji zagrożeń związanych ze zmianami klimatu przez analizę podatności miasta, analizę ryzyka) – ostatecznie po wybór najkorzystniejszej opcji adaptacji.
OPCJA I OPCJA II
działanie 2
działanie 8
działanie 14
działanie 15
działanie 8
działanie 9
działanie 13
działanie 17
MCA
OPCJA II
działanie 8
działanie 9
działanie 13
działanie 17
OPCJA III
działanie 2
działanie 7
działanie 13
działanie 21
CBA
działanie 8
działanie 13
działanie 17
MCA (ang. multi-criteria analysis): analiza wielokryterialna – do oceny i wyboru optymalnego rozwiązania spośród analizowanych alternatywnych wariantów/opcji
CBA (ang. cost benefit analysis): analiza kosztów i korzyści – w wyniku analizy CBA i konsultacji z ZM możliwe jest usunięcie z rekomendowanej opcji działań, które są nieefektywne ekonomicznie
PROPOZYCJA DZIAŁAŃ ADAPTACYJNYCH
25
• Wzrost bezpieczeństwa i ochrona zdrowia mieszkańców, np. dzięki efektywnym schematom gospodarowania zasobami wodnymi czy rozbudowanym systemom ochrony przeciwpowodziowej.
• Poprawa jakości życia w miastach przez estetyczne, zielone zagospodarowanie przestrzeni i obniżenie ryzyka termicznego.
• Zapewnienie spójności i trwałości przestrzennej sieci ekologicznej miast.
• Polepszenie warunków mieszkaniowych i inwestycyjnych za sprawą bezpiecznych planów zagospodarowania przestrzeni miejskiej oraz wytycznych zawartych w prawie budowlanym, które zapewnią trwałość budynkom.
• Podniesienie świadomości zmian klimatu wśród mieszkańców i działania edukacyjne, które przyczynią się do wzrostu odpowiedzialności obywateli.
• Poprawa współpracy między służbami ratowniczymi a innymi jednostkami.
• Wzmocnienie innowacyjnego wizerunku miasta i państwa, co również będzie znajdowało przełożenie na gospodarkę czy turystykę obszarów objętych MPA.
• Rozwój systemów szybkiego reagowania i ostrzegania, m.in. stworzenie systemu wczesnego ostrzegania przed falami upałów.
• Intensyfikacja współpracy międzyobszarowej.
DZIAŁANIA ADAPTACYJNE - KORZYŚCI
26
www.44mpa.pl
Dziękuję za uwagę
Marta Bedryj
Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej
Państwowy Instytut Badawczy
60-594 Poznań, ul. Dąbrowskiego 174/176
tel.: 61 8495 207
