Upload
shad-pace
View
52
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Piyasa Uygulamalarında Gün Öncesi Piyasası IV. OSB ENERJİ ZİRVESİ. NEZİR AY ELEKTRİK PİYASASI MALİ UZLAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI. VAN, 30 EKİM 2010. Gündem. Geçiş Dönemi. Mevcut Durum. Nihai Dönem. Gün Öncesi Piyasası Dengeleme Güç Piyasası Saatlik Uzlaştırma. Dengeleme Mekanizması - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
VAN, 30 EKİM 2010
Piyasa Uygulamalarında
Gün Öncesi Piyasası
IV. OSB ENERJİ ZİRVESİ
NEZİR AY
ELEKTRİK PİYASASI MALİ UZLAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Mevcut Elektrik Piyasasının İşleyişi
Hedeflenen Piyasa Yapısı ve Gün Öncesi Piyasası
Piyasa İlişkin İstatistiksel Göstergeler
Gündem
Gün Öncesi Piyasası
Dengeleme Güç Piyasası
Saatlik Uzlaştırma
Nihai Dönem
Dengeleme Mekanizması
Aylık 3 Zamanlı Uzlaştırma
Geçiş Dönemi Gün Öncesi Planlama
Dengeleme Güç Piyasası
Saatlik Uzlaştırma
Mevcut Durum
1 Aralık 2009 2011
DUY ile birlikte;
– bir Dengeleme Sistemi tesis edilmiş,
– dengeleme talimatlarının mali sonuçlarının uzlaştırılmasına ilişkin kurallar belirlenmiş,
– dengesizliklerin uzlaştırılmasına yönelik kurallarda önemli değişiklikler tanımlanmıştır.
Nihai DUY iki aşamalı bir yapı öngörmektedir.
Nihai DUY ile Düzenlenen Yapı (1/2)
1 Temmuz 2006
Nihai DUY ile:
Gün Öncesi ve Gün İçi piyasası ayrıştırılmaktadır. Buna göre, Gün öncesi teklifleri (ilk aşamadan Gün Öncesi Planlama, ikinci aşamada Gün Öncesi Piyasası) ve gün içi teklifleri (Dengeleme Güç Piyasası) ayrı ayrı verilmektedir.
Uzlaştırma saatlik bazda yapılmaktadır.
Ticari faaliyetin çok büyük bir kısmı Gün Öncesinde gerçekleşmekte, Gün içerisinde ise sistem emniyeti ön plana çıkamaktadır
Denge sorumluluğu kavramı getirilmiştir. Denge sorumluluğu içinde, katılımcılara “dengeden sorumlu grup” oluşturma imkanı sunulmuştur.
Nihai DUY ile Düzenlenen Yapı (2/2)
Gün Öncesi Planlama
Dengeleme Güç Piyasası Saatlik Uzlaştırma
• Katılımcılar tarafından tekliflerin sunulması (11:30)
• Sİ tarafından yük tahmini yapılması (11:30)
• Sİ tarafından kısıtların sisteme girilmesi (11:30)
• Pİ tarafından sistemin çalıştırılarak marjinal fiyatların ve alış / satış miktarlarının belirlenmesi
(13:00)
• İtiraz süreci (13:30)
• Gün öncesi programının sonuçlandırılması (14:00)
Mekanizma
Gün Öncesi Planlama
Dengeleme Güç Piyasası
Gün Öncesi Planlama Dengeleme Güç Piyasası Saatlik Uzlaştırma
• Sİ’ne kesinleşmiş gün öncesi üretim / tüketim programlarının sunulması (16:00)
• Sİ’ne yük alma, yük atma tekliflerinin sunulması (16:00)
• Sİ tarafından hatalı bildirimlerin kontrol edilmesi ve düzeltilmesinin sağlanması (17:00)
• Tekliflerin sistem ihtiyaçları doğrultusunda Sİ tarafından değerlendirilerek kullanılması
(17:00......)
Mekanizma
Gün Öncesi Fiyatı ve Sistem Marjinal Fiyatı Arasındaki İlişki
TL/MWh
MW
Gün Öncesi
Fiyatı
Miktar
SGÖF
SMF
MW
TL/MWh
Gün Öncesi DengelemedeFiyat Belirleme
Dengeleme Güç PiyasasıFiyat Belirleme
Saatlik Uzlaştırma
Gün Öncesi Planlama Dengeleme Güç Piyasası Saatlik Uzlaştırma
• Piyasa faaliyetleri sonucunda oluşan alacak / borç hesaplamalarını yapmak ve faturalama için gerekli bilgileri sağlamak,
• Dengeleme maliyetlerini, maliyetlere neden olan piyasa katılımcılarına yansıtmak suretiyle sıfır bakiye düzeltme kaleminin miktarını azaltmak,
• Günlük avans ödemeleri ile beraber tahsilat süresini azaltarak piyasa katılımcılarından alınması gereken teminat tutarını azaltmak.
Amaç
• Sayaç değerlerinin PMUM’a ulaştırılması (ayın ilk 4 günü)• Ön uzlaştırma bildirimlerinin hazırlanması (ayın 6 ncı günü)• Nihai uzlaştırma bildirimlerinin hazırlanması (ayın 11 inci günü)• Faturalama süreci (ayın 15 inci günü ....)
Mekanizma
Mevcut Elektrik Piyasasının İşleyişi
Hedeflenen Piyasa Yapısı ve Gün Öncesi Piyasası
Piyasa İlişkin İstatistiksel Göstergeler
Gündem
Hedeflenen Piyasa Yapısı
Bir gün öncesine kadar Bir gün öncesi Gerçek zaman
Spot Fiyat
SMF
MW
Gün Öncesi Piyasası Dengeleme Piyasasıİkili Anlaşmalar Piyasası
Vadeli İşlemler (Türev) PiyasasıMW
TL/MWh
ArzTalep
Spot Fiyat
Elektrik Enerjisi Ticareti Sistem İşletimi
Gün Öncesi Piyasası
Gün Öncesi Piyasası Dengeleme Güç Piyasası Saatlik Uzlaştırma
• Piyasa katılımcılarına, ikili anlaşmalarına ek olarak bir sonraki gün için enerji alış ve satışı yapma fırsatı tanıyarak, üretim ve/veya tüketim ihtiyaçları ile sözleşmeye bağlanmış yükümlülüklerini gün öncesinde dengeleme olanağını sağlama,
• Elektrik enerjisi referans fiyatını belirleme,• Sistem İşletmecisine gün öncesinden dengelenmiş bir sistem sağlama,• Teklif bölgeleri oluşturularak, Sistem İşletmecisine gün öncesinden kısıt yönetimi yapabilme
imkanı sağlama.
Amaç
• Sİ tarafından teklif bölgelerinin belirlenmesi • Sİ tarafından teklif bölgeleri arasındaki emreamade kapasitelerin duyurulması (09:30)• Katılımcılar tarafından tekliflerin sunulması (11:30)• Pİ tarafından tekliflerin değerlendirilmesi (12:00)• Pİ tarafından gün öncesi fiyatının hesaplanması ve alış/satış miktarlarının katılımcılara
duyurulması (13:00)• Katılımcıların itirazlarının kabulü (13:30)• Fiyat ve alış/satış talimatlarının verilmesi (14:00)
Mekanizma
Gün Öncesi Piyasası Teklifleri
Saatler
Fiyat (TL/MWh)
0 55 60 60,01 80 90 105 120 150 5000
00.00 – 01.00 150 150 100 50 0 0 -40 -250 -350 -350
07.00 – 08.00 300 300 225 150 0 0 -100 -100 -200 -200
Gün öncesi piyasasına saatlik alış, satış teklifi sunmak üzere kullanılacak olan asgari ve azami fiyat limitleri Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenen teknik limitlerdir.
Fiyatların yükselen sıra ile dizilmesi gerekir. Pozitif miktarlar alışı, negatif miktarlar ise satışı ifade etmektedir. İki fiyat/miktar arasındaki boş alanlar doğrusal enterpolasyon ile Piyasa İşletmecisi tarafından
doldurulur. Gün öncesi piyasasında katılımcılar, gün öncesi planlamada olduğu gibi blok alış/satış ve esnek satış
teklifi verebilirler.
Gün Öncesi Piyasası Teklifleri
Yük (MW)Ekonomik
Elektrik Fiyatı (TL/MWh)
Açıklama
Baz Yük 40 Fiyattan bağımsız
Ayarlanabilir Yük 20 36 TL/MWhFiyat 36 TL/MWh’yi geçerse fabrikanın bir
bölümünde üretim yapılması ekonomik değildir.
Ayarlanabilir Yük 20 56 TL/MWhIsıtma: Fiyat 56 TL/MWh olduğunda alternatif
yakıtla ısınabilir.
TOPLAM 80
İkili Anlaşmalar 20 1 yıllık alış anlaşması mevcuttur.
Fiyat, TL/MWh 0 20 30 35 40 45 50 55 60 65 200 500
Katılımcı A, MW 60 60 60 60 40 40 40 40 20 20 20 20
Gün Öncesi Piyasasında Teklif Verme (1/4)
Katılımcı A (Toptan Satış Şirketi)
Yük (MW)Ekonomik
Elektrik Fiyatı (TL/MWh)
Açıklama
Baz Yük 80 Fiyattan bağımsız
Ayarlanabilir Yük 0 ---
TOPLAM 80
İkili Anlaşmalar 60 1 yıllık alış anlaşması mevcuttur.
Fiyat, TL/MWh 0 20 30 35 40 45 50 55 60 65 200 500
Katılımcı B, MW 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20
Katılımcı B (Toptan Satış Şirketi)
Gün Öncesi Piyasasında Teklif Verme (2/4)
Yük (MW)Marjinal Maliyet
(TL/MWh)Açıklama
Baz Yük 40 Fiyattan bağımsız
Santral 1 20 20 TL/MWhFiyat 20 TL/MWh ve üzerinde olduğunda üretim
yapması ekonomiktir.
Santral 2 20 30 TL/MWhFiyat 30 TL/MWh ve üzerinde olduğunda üretim
yapması ekonomiktir.
Santral 3 40 40 TL/MWhFiyat 40 TL/MWh ve üzerinde olduğunda üretim
yapması ekonomiktir.
Santral 4 20 45 TL/MWhFiyat 45 TL/MWh ve üzerinde olduğunda üretim
yapması ekonomiktir.
Santral 5 60 55 TL/MWhFiyat 55 TL/MWh ve üzerinde olduğunda üretim
yapması ekonomiktir.
TOPLAM 120
Fiyat, TL/MWh 0 20 30 35 40 45 50 55 60 65 200 500
Katılımcı C, MW 40 20 0 0 -40 -60 -60 -120 -120 -120 -120 -120
Katılımcı C (Otoprodüktör Grubu) – Bara Müşterisi
Gün Öncesi Piyasasında Teklif Verme (3/4)
Toplam ÜretimKapasitesi
160 MW
Kapasite (MW)
Marjinal Maliyet (TL/MWh)
Açıklama
Santral 1 50 30 TL/MWhFiyat 30 TL/MWh’den yüksek olduğunda üretim
yapması ekonomiktir.
Santral 2 30 40 TL/MWhFiyat 40 TL/MWh’den yüksek olduğunda üretim
yapması ekonomiktir.
Santral 3 20 45 TL/MWhFiyat 45 TL/MWh’den yüksek olduğunda üretim
yapması ekonomiktir.
Santral 4 100 50 TL/MWhFiyat 50 TL/MWh’den yüksek olduğunda üretim
yapması ekonomiktir.
TOPLAM 200
İkili Anlaşma Miktarı 100 Müşterisi ile 6 aylık satış anlaşması imzalamıştır.
Fiyat, TL/MWh 0 20 30 35 40 45 50 55 60 65 200 500
Katılımcı D, MW 100 100 50 50 20 0 -100 -100 -100 -100 -100 -100
Katılımcı D (Üretim Şirketi)
Gün Öncesi Piyasasında Teklif Verme (4/4)
Fiyat, TL/MWh 0 20 30 35 40 45 50 55 60 65 200 500
Katılımcı A, MW 60 60 60 60 40 40 40 40 20 20 20 20
Katılımcı B, MW 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20
Katılımcı C, MW 40 20 0 0 -40 -60 -60 -120 -120 -120 -120 -120
Katılımcı D, MW 100 100 50 50 20 0 -100 -100 -100 -100 -100 -100
MW40 80 120 160 200 240
20
40
60
80
100
TL/MWh
45 TL/MWh
60 MW
Talep Arz
Toplam, Alış (MW) 220 200 130 130 80 60 60 60 40 40 40 40
Toplam, Satış (MW) 0 0 0 0 -40 -60 -160 -220 -220 -220 -220 -220
Gün Öncesi Piyasasında Fiyat Oluşumu
OSB’lerin Piyasaya İlişkin Faaliyetleri
OSB’ler dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiliklerdir ve bu kapsamda sayaç okuma, okunan sayaç değerlerinin PMUM’a bildirilmesi gibi yükümlülükleri bulunmaktadır.
Diğer yandan, OSB’ler veya OSB içerisinde yer alan tüzel kişilikler Serbest Tüketici Yönetmeliğinde yer alan koşulları karşılamak suretiyle, Serbest Tüketici olarak (ikili anlaşma yaparak) kendi tedarikçilerini belirleme hakkına sahiplerdir.
Bu kapsamda serbest tüketicilere ilişkin UEVCB ve sayaçlar, serbest tüketicinin tedarikçisi olan piyasa katılımcısı tarafından PMUM’a kayıt ettirilir.
Gün öncesi planlama/piyasası ve dengeleme güç piyasasına ilişkin faaliyetler ilgili piyasa katılımcısı tarafından PYS üzerinden yürütülür.
Mevcut Elektrik Piyasasının İşleyişi
Hedeflenen Piyasa Yapısı ve Gün Öncesi Piyasası
Piyasa İlişkin İstatistiksel Göstergeler
Gündem
Aralık 2009 - Ağustos 2010 arası dönemde:
• PMUM’daki toplam nakit akışı (alacak ve borçlar) : 10.657.981.121 TL
• Aylık ortalama nakit akışı : 592.110.062 TL
• Aylık ortalama uzlaştırmaya esas veriş/çekiş miktarı yaklaşık 15.600.000 MWh olup, bunun yaklaşık 4.056.000 MWh’ı piyasada işlem görmektedir.
• Serbest tüketiciler tarafından sistemden enerji çekiş miktarı 1.360.604 MWh.
• Şu anda toplam piyasa hacminin yaklaşık %26’sı dengeleme piyasası, %74’ü ise ikili anlaşmalardan oluşmaktadır.
Finansal Göstergeler
Piyasa Hacimleri
• Saatlik uzlaştırma ile birlikte nakit akışının
büyük bir kısmı (~%62) gün öncesi
işlemlerinden kaynaklanmaya başlamıştır.
• Nakit akışının kalan 38%’i ise dengeleme
güç piyasası ve dengesizliklerden
oluşmaktadır.
• EDM: Enerji Dengesizlik Miktarı• ÖEDM: Öngörülen Enerji Dengesizlik Miktarı• DGP: Dengeleme Güç Piyasası• GÖP: Gün Öncesi Planlama
Bu durum dengesizliklerin büyük bir kısmının gün öncesinde giderildiğini
göstermektedir.
Sistem Fiyat Gelişimi
Ekonomik krizi takip eden Aralık 2009 sonrasında, sistem gün öncesi fiyatları ortalama
2009 fiyatlarının altına düşmüştür. Fakat, Temmuz ve Ağustos aylarında mevsimsellik
sebebiyle artan elektrik tüketimi fiyatların da artmasına sebep olmuştur.
Sıfır Bakiye Düzeltme Tutarının Gelişimi
-50
0
50
100
150
200
250
300
350
400
Ağu.06
Eki.06
Ara.06
Şub.07
Nis.07
Haz.07
Ağu.07
Eki.07
Ara.07
Şub.08
Nis.08
Haz.08
Ağu.08
Eki.08
Ara.08
Şub.09
Nis.09
Haz.09
Ağu.09
Eki.09
Ara.09
Şub.10
Nis.10
Haz.10
Ağu.10
Milyon TL
Aralık 2009 sonrasında SBDT’nin düşme sebepleri arasında;
Yeni uygulama ile gerçek zamanda yaşanan dengesizlik maliyetlerinin dengesizliğe düşen katılımcı tarafından karşılanması (SMF’nin ilgili saatin sonunda teklifi kabul edilen en son santralin teklif fiyatından belirlenmesi) ,
1 kodlu talimat miktarındaki azalma yer almaktadır.
Serbest Tüketicilerin Gelişimi
Eylül 2010 itibariyle serbest tüketici sayısı 4.529’a yükselmiştir. Bu artışın temel sebepleri arasında Otomatik Fiyatlandırma Mekanizması sebebiyle artan perakende satış fiyatları ve
2009 senesi sonunda yaşanan tüketim azalışı sebebiyle düşen piyasa fiyatları yer almaktadır.
0500
100015002000250030003500400045005000
01.1
2.20
09
01.0
1.20
10
01.0
2.20
10
01.0
3.20
10
01.0
4.20
10
01.0
5.20
10
01.0
6.20
10
01.0
7.20
10
01.0
8.20
10
01.0
9.20
10
Serbest Tüketici Sayısının Gelişimi
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
01.1
2.20
09
01.0
1.20
10
01.0
2.20
10
01.0
3.20
10
01.0
4.20
10
01.0
5.20
10
01.0
6.20
10
01.0
7.20
10
01.0
8.20
10
01.0
9.20
10
Serbest Tüketici Sayaç Sayısının Gelişimi