Mo Phoi Rang MiengHOANG Tli HUNG

YENEU

Phoi hoc ra Mo hoc Rang va Mia chus

Ung dung lam sang

N H A X U A T B A N Y H O C

HOANG TLf HUNGBO MON NHA KHOA CO SCf, KHOA RANG HAM MAT

DAI HOC Y D I/0C THANH PHO HO CHI MINH

n 6 p h o i r a n g m ie n gPHOI HOC vA MO HOC RANG VA NHA CHU, • • *

l/NG DUNG LAM SANG

nhA x u a t .b a n y h o cChi nhanh Thanh pho Ho Chi Minh

2005

KHOA RANG HAM MAT DAI HOC Y DUOC TP. HO CHI MINH

Bo mon Nha Khoa Co Sd

MO PHOI RANG MIENG Phoi hoc va Mo hoc Rang va Nha chu,

Ung dung lam sang

Bien soan: BS. TS. HOANG TLf HUNG,GS. Trirofng bo mon

Vdri sir tham gia cua cac Giang vien:BS. ThS. HUYNH KIM KHANG BS. TS. NGO THI QUYNH LAN BS. ThS. HOANG DAO BAO TRAM

In l in thti nhfit: 2001In l i n thti hai : 2005 (c6 siJa chffa)

MUC LUC• •Trang

Ldi md dau........................................................................................................... 5Hifdng dan sti dung sach .................................................................................. 7

Chircmg I: PH OI - MO HOC RANG MIENG DAI ClfCfNG(Bien soan: Hoang Tit. Hung)

- Sir hinh thanh, phat trien va cau true cua mam rang..................11Sir phat trien va vi trl cua mam rang (Bai doc them)..................26

- Hinh thanh cac mo rang..................................................................... 31- Hinh thanh cac mo quanh rang........................................................ 44- Sir moc rang va thay r&ng.................................................................. 50- Nhip do phat trien cua rang va bo rang......................................... 66

Chirong II: MEN RANG(Bien soan: Hoang Tit Hung)

- Nguyen bao men: hinh thai va chtic nang...................................... 75- Phirong thufc tao men............................................................................83

Qua trinh tnf&ng thanh cua men rang va men rang tnrcrng thknh ..99

Chuong III: NGA RANG(Bien soan: Hoang Tit Hung va Hoang Bao Bao Tram)

- Nguyen bao nga va sir tao nga rang...............................................119- Bac diem cau true, mo sinh ly hoc va thanh phan nga rang ... 146

Chirong IV: TUY RANG(Bien soan: Hoang Til Hung va Hoang Bao Bao Tram)

Sir hinh thanh va chufc nang cua tuy rang.................................... 167- Cau true mo hoc cua tuy ran g..........................................................174

Chirong V: XE MANG(Bien soan: Hoang Tit Hung va Ngo Thi Quynh Lan)

- Sir tao xe m&ng....................................................................................191- Xe mang chan rang: dSc diem cau true va chiJc nang................206

Chirong VI: DAY Ch A n G NHA CHU(Bign soan: Hoang Tit Hung va Huynh Kim Khang)

- Sir phat trien va t&i cau true day chling nha chu........................ 219- C&u true va chtic n&ng day chling nha chu................................... 227

3

Chu'cfng VII: X l/dN G O RANG(Bien soan: Hoang T\1 Hung va Hoang Dao Bao Trann

- Stf hinh thanh va cau true xifong nang da rang.......................... 243- XiTOng o rang..................... ..................................................................2 48

Chirong VIII: Nl/OfU(Bien soan: Hoang Tit Hung va Ngo Thi Quynh Lan)

- Cau tao, ca che phuc hoi va bao ve cua nUdu.............................. 265Cau true mo hoc cua nUdu................................................................. 274

Chirong IX: tfNG DUNG LAM SANG(Bien soan: Hoang Til Hung va Huynh Kim Khang)

- Mo rang - Lull y lam sang............................................................... 293- Mo nha chu - LiTu y lam sang..........................................................306- Phoi - mo hoc va van de di chuyen rang...................................... 318

PHAN DO I CHIEU THUAT NGtf- Dol chieu thuat ngti Viet-Anh..........................................................329- Boi chieu thuat nguf Anh-Viet.......................................................... 334

PHAN T l/ LI/0N G GlA- Cau hoi chon tra lofi...................................................... .................... 341- Dap a n ...................................................................................................361

Tai li$u tham k h a o .....................................................................................363

4

LCfl MOf DAU

Cac khoa hoc sire khoe, trong do co Y khoa va Nha khoa la nhCrng nganh sinh hoc ring dung. Kien thufc ve sinh hoc ngUdi la co sd cho cac mon ve benh hoc, dieu tri hoc cung nhii ky thuat thiic hanh.

Boi vdi thay thuoc Rang Ham Mat, mon co sd co y nghla ly luan va ap dung thu'c hanh hang dau la cac mon hinh thai hoc, vi hau het cac bieu hien benh ly va can thiep dieu tri trong nha khoa co lien quan den nhufng van de hinh thai. Hon nufa, nhufng tac dong cua thay thuoc nha khoa thudng la nhufng thu thuat ti mi doi hoi do chinh xac tren cac mo co tlnh dac trUng cao: Men rang, nga rang: nhufng mo cufng nhat cua co the; tuy rang, khdp rang: nhCrng mo nhay cam vao bac nhat cua co the. Trong dieu kien do, Phoi hoc va Mo hoc rang va nha chu, cung vdi cac mon hinh thai va hinh thai chOfc nang khac: giai phau rang, cSn khdp hoc... khong nhufng co mot vi tri doc dao ma cbn co tam quan trong dac biet.

Tii phat hien dau tien cua Leeuwenhoek ve cau true ong nga rang vao nam 1675, phoi hoc va mo hoc rang da co nhijfng birdc nhay vot trong khoang 30 nam cuoi the ky XX. Nhd suf dung nhieu phtfong tien va phuong phap nghien cufu mdi, ket hop nghien cufu lien nganh, ngUdi ta da tich luy dtroc nhieu hieu biet mdi, ngay cang sau hon ve cau true va chufc nang d mufc do hien vi va sieu hien vi, d mufc do mo, te bao va phan tuf. Nhieu van de da dufefe nhan thufc lai, theo hadng gdn hinh thai vdi qua trinh phat sinh, phat trien va vdi chtic nang, ngay cang tien tdi nhufng moc sam hem va d mufc nhd han.

Cuon “Mo Phoi Rang Mieng” dtfOc bien soan, trUdc het de lam tai lieu day - hoc cho bac dai hoc nganh Rang Ham Mat; sach cung duoc dung cho cac bac hoc sau dai hoc va lam tai lieu tham khao ve nhufng van de mo phoi rang mieng cho ban doc quan tam.

M^c du da co gang trong viec bien soan, nhifng trong lan xuat ban nay, cuon sach khong the tranh diroc nhufng sai sot va khiem khuyet, chung toi mong va xin cam on moi y kien dong gop cua quy dong nghiep, cac ban sinh vien va hoc vien. Chung toi xin chan thanh cam on cac Giang vien da cong tac bien soan va Nha Xuat Ban Y Hoc Chi nhanh Thanh pho Ho Chi Minh da tao dieu kien de cuon sach nay sdm diroc ra mat ban doc.

TP. Ho Chi Minh, Thang 7 nam 2001 HOANG Ttf HUNG

5

HLfCfNG DAN SLf DUNG SACH

Cuon “Mo Phoi Rang Mieng: Phoi hoc va Mo hoc rang va nha chu, ring dung lam sang” duoc trinh bay thanh 9 Chirong, Phan doi chieu thuat ngri Viet - Anh va Phan cau hoi til liTOng gia:

Chuong I: Phoi-Md hoc Rang Mieng dai ciCcmg: Day la chUOng trong tam cua chUOng trinh dai hoc, trinh bay nhufng qui luat va hien

• tuong chung ve phat sinh, phat trien cua mam rang, mo rang va mo nha chu; cac hien tuong moc rang, thay rang va nhip do phat trien cua bo rang.

- Cac chtfOng tCf II den VIII: Lan luot trinh bay ve sif hinh thanh, cau true va chric nang cua cac mo rang va nha chu: men rang, nga rang, tuy rang, xe mang, day chang, xitcmg o rang, niidu. M6i chUOng duoc phan ra tri 2 den 3 bai.

- ChriOng IX: iJng dung lam sang, trinh bay mot so van de can lUU y trong thuc hanh nha khoa tri nhring hieu biet co sd ve phoi va mo hoc rang va nha chu.

- Moi bai deu co neu muc tieu. Tuy theo doi triong, giang vien co the nh&m vao nhring muc tieu cu the nhat dinh va/hoac them, bdrt khoi lirong, mric do can dat tdi. Cac muc tieu doi hoi “thao luan dricfc” thuring nham vao nhring van de con chua duoc hoan toan sang to, con nhieu y kien khac nhau hoic nhring van de ngririi tham gia thao luan can co kien thric tong quat va md rong.

- Phan Doi chieu thuat ngil Viet - Anh v i Anh - Viet: Nh'am giup ngririi doc tra criu mot so thuat ngri co the con chua thong nhat trong cach chuyen ngri sang tieng Viet va de de dang doi chieu khi can thiet.

Phan Cau hoi tu Iticmg gia: Cho moi bai, chung toi dua ra mot so cau hoi chon tra lrii, de sinh vien co the tir litong gia trong qua trinh hoc tap va tri hoc. (Trong qua trinh hoc, can chu y doi chieu phan mo ta bang lrii vdi cac hinh minh hoa).

- Be giup sinh vien, hoc vien sau dai hoc va ngridi doc tim hieu sau hon ve mot so van de, trong sach co nhring phan danh doc them (drioc ghi ro hoac la nhring phan in chri nho).

Be dap ring nhu cau da dang cua ngridi dung sach, chung toi cung thric hien CD-ROM bao gom toan bo noi dung, ke ca hinh anh (xin vui long lien he vdi cac tac gia).

7

C H U O N G I

PHOI - MO HOC RANG MIENG DAI CUONG• • •

9