PHƯƠNG PHÁP DẠY CÁC BÀI THỰC HÀNH TRONG ... · Web viewbởi th«ng qua các bài thực hành giúp học sinh rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo ; kĩ năng, kĩ xảo

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hay

PHƯƠNG PHÁP DẠY CÁC BÀI THỰC HÀNH TRONG CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA LÍ LỚP 10 CHUẨN

I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI - Qua nhiều năm giảng dạy tôi nhận thấy đa số học sinh trường THPT Nhơn Trạch rất yếu về kỹ năng thực hành nhất là học sinh lớp 10 đầu cấp. Từ năm học 2005-2006, sách giáo khoa địa lí lớp 10 được triển khai đại trà trên phạm vi cả nước theo hướng tăng mạnh kênh hình, giảm dần kênh chữ, tỉ trọng bài thực hành tăng lên đáng kể. §iÒu ®ã chøng tá r»ng bé m«n đÞa lÝ lớp 10 hiÖn nay kh«ng chØ chó träng ®Õn viÖc cung cÊp cho häc sinh nh÷ng kiÕn thøc lÝ thuyÕt cơ bản mµ cßn rÌn luyÖn nh÷ng kü n¨ng cÇn thiÕt. Tuy nhiên thực tế cho thấy thực hành hiện vẫn còn là một khâu yếu. Các bài thực hành của chương trình địa lí 10 được coi là phần khó do nội dung và yêu cầu cao đòi hỏi vận dụng nhiều kiến thức, kĩ năng vì vậy giáo viên còn lúng túng khi lựa chọn phương pháp. Để giúp học sinh lớp 10 làm tốt các bài thực hành tạo tiền đề cho việc nâng cao tỉ lệ tốt nghiệp lớp 12 cũng như chất lượng dạy học bộ môn địa lí nói chung nên tôi quyết định chọn đề tài: “PHƯƠNG PHÁP DẠY CÁC BÀI THỰC HÀNH TRONG CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA LÍ LỚP 10 BAN CƠ BẢN” làm đề tài nghiên cứu.II. NỘI DUNG ĐỀ TÀI 1. Cơ sở lí luận 1.1. Thực hành địa lí

Dạy học là dạy về kiến thức và kĩ năng, vì vậy trong chương trình sách giáo khoa bậc THPT không chỉ có các bài dạy về kiến thức mà còn có cả các bài dạy về kiến thức và kĩ năng, tức là các tiết thực hành. Theo PGS.TS. Nguyễn Đức Vũ “Thực hành là một loại bài học dạy về kĩ năng, trong đó có hai nhiệm vụ cung cấp kiến thức lí thuyết làm cơ sở cho kĩ năng và cung cấp kiến thức hành động của kĩ năng và mở rộng kiến thức”. (Đổi mới phương pháp dạy học địa lý ở trường THPT, Nguyễn Đức Vũ- Phạm Thị Sen ; NXB Giáo Dục, Hà Nội, 2006) Kĩ năng, theo tâm lí học nói chung là phương thức thực hiện một hành động nào đó thích hợp với những mục đích và những điều kiện hành động. Kĩ năng địa lí thực chất là những hoạt động thực tiễn mà học sinh thực hiện được một cách có ý thức trên cơ sở những kiến thức địa lí đã có. Kĩ năng địa lí bao gồm: - Kĩ năng làm việc với bản đồ trong đó có các kĩ năng định hướng trên bản đồ, đo đạc trên bản đồ, đọc bản đồ, sử dụng bản đồ, lược đồ… - Kĩ năng làm việc ngoài trời trong đó kĩ năng quan sát, đo đạc với các công cụ quan trắc về các hiện tượng thời tiết, địa hình, thổ nhưỡng, động thực vật… - Kĩ năng làm việc với các tài liệu địa lí trong đó có các kĩ năng lập lát cắt , vẽ biểu đồ, bản đồ, phân tích các số liệu… - Kĩ năng học tập địa lí trong đó có kĩ năng làm việc với sách giáo khoa, tài liệu tham khảo, kĩ năng mô tả viết và trình bày các vấn đề địa lí… Kĩ năng địa lí là một bộ phận quan trọng của hệ thống tri thức địa lí mà học sinh cần phải có đồng thời cũng là thước đo kết quả học tập của học sinh.

1


1.2.Vai trò của bài thực hành địa lí Thực hành trong là một khâu quan trọng trong quá trình học tập giúp học sinh nắm được kĩ năng cả về mặt lí thuyết cũng như hành động. Mỗi bài thực hành được thực hiện trên lớp với các nhiệm vụ cụ thể nhằm đạt được những mục tiêu đề ra. Bài thực hành địa lí có hai nhiệm vụ cơ bản: - Trước hết và quan trọng nhất là nhằm vào việc hình thành và rèn luyện kĩ năng địa lí . - Tiếp theo là củng cố và vận dụng kiến thức Giờ thực hành yêu cầu học sinh rèn luyện kĩ năng, những kĩ năng này được hình thành dần dần từng bước một cách tỉ mỉ, từ dễ đến khó, từ những hiểu biết ban đầu đi đến chỗ nắm được các kĩ năng thuần thục, phục vụ cho việc vận dụng tri thức. Do cấu trúc của kĩ năng có phần tri thức về kĩ năng và hoạt động hình thành kĩ năng, nên các quá trình thực hiện các bài thực hành cũng phải diễn ra theo 2 giai đoạn tiếp nối nhau: - Giai đoạn 1: Trang bị tri thức về kĩ năng mà học sinh cần được hình thành (hoặc rèn luyện) trong bài thực hành. Trong giai đoạn này học sinh phải hiểu rõ mục đích của thực hành, tức là biết kĩ năng sẽ thực hiện là kĩ năng gì? Kĩ năng này dùng để làm gì? Có tác dụng như thế nào trong việc học tập địa lí? - Giai đoạn 2: Giai đoạn rèn kĩ năng. Trong giai đoạn này học sinh cần được quan sát tận mắt ít nhất một lần việc thực hiện mẫu kĩ năng cần nắm, hoặc được chỉ dẫn từng động tác theo trình tự nhất định, sau đó mới tự mình thực hiện kĩ năng theo cách thức và quy trình đã biết. 1.3. Phương pháp dạy thực hành địa lí - Phương pháp dạy học dùng lời gồm phương pháp thuyết trình, phương pháp vấn đáp, giảng giải, gọi chung là những phương pháp truyền thống. - Phương pháp luyện tập: mục đích của phương pháp này thông qua hoạt động lặp lại giúp học sinh có những phản xạ tự động và nhớ lại từ ngữ, tình huống cụ thể dựa trên lôgic giữa sự vật và hiện tượng khác nhau. - Phương pháp dạy học trực quan là phương pháp làm cho giữa lý thuyết gần gũi với thực tiễn. - Phương pháp hướng dẫn học sinh khai thác tri thức từ bản đồ: bản đồ là ngôn ngữ của địa lí, một phương tiện trực quan, nguồn tri thức địa lí học. - Phương pháp hướng dẫn học sinh khai thác tri thức qua số liệu thống kê và biểu đồ: các số liệu thống kê chứng minh và giải thích được nhiều khái niệm và phạm trù địa lí học. - Phương pháp hướng dẫn học sinh quan sát, khai thác tri thức địa lí qua tranh ảnh băng hình, video... - Phương pháp dạy học thực tiễn : quan sát ngoài thực địa. 2. Thực trạng dạỵ và học thực hành địa lí ở trường THPT Nhơn Trạch 2.1.Thuận lợi

- §a sè çc tiÕt häc thùc hµnh như đọc bản đồ, vÏ biÓu ®å, tính toán số liệu, viết báo cáo... häc sinh ®Òu cã høng thó tham gia häc tËp tèt, bíi nh÷ng giê häc nµy kh«ng nÆng vÒ kiÕn thøc lý thuyÕt, mµ chñ yÕu rÌn luyÖn kü n¨ng thùc hµnh. Häc sinh cã

2


c¬ héi thÓ hiÖn kh¶ n¨ng cña m×nh như khả năng thuyết trình, báo cáo, nhận xét, đánh giá, phân tích, tổng hợp... çc em kh«ng chØ biÕt ghi nhí, cñng cè kiÕn thøc lý thuyÕt ®· häc mµ cßn biÕt m« h×nh hãa çc kiÕn thøc ®ã th«ng qua các bµi tËp vẽ biÓu ®å.

- B¶n th©n gi¸o viªn khi thiÕt kÕ nh÷ng bµi tËp thùc hµnh còng nhẹ nhµng h¬n, bíi kh«ng nÆng nÒ vÒ néi dung lý thuyÕt mµ chñ yÕu ®i s©u vÒ çc bíc tiÕn hµnh, dÉn d¾t häc sinh çc thao t¸c ®Ó çc em hoµn thµnh bµi tËp. Gi¸o viªn cã c¬ héi ®Ó ®¸nh gi¸ vÒ viÖc rÌn luyÖn kü n¨ng ®Þa lÝ cña häc sinh, ph¸t hiÖn ra nh÷ng häc sinh cã kü n¨ng thùc hiÖn tèt hoÆc thùc hiÖn cßn yÕu ®Ó kÞp thêi cã biÖn ph¸p ®iÒu chØnh kh¾c phôc nh»m n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc.

- Từ năm học 2010-2011 nhà trường có 3 phòng máy đủ phục vụ giảng dạy bằng giáo án điện tử giúp giáo viên có điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin còn học sinh thì rất hào hứng khi tham gia các tiết học. 2. 2. Khó khăn 2.2.1. Về phía học sinh - Học sinh còn xem nhẹ việc rèn luyện kĩ năng thực hành địa lí so với việc rèn luyện kĩ năng các môn học khác như văn, toán, lý hóa, ngoại ngữ... nên rất yếu về kĩ năng thực hành địa lí. - Với nội dung thực hành đa số học sinh chỉ làm việc với sách giáo khoa, còn việc sử dụng sách bài tập thực hành hầu như không có. - NhiÒu học sinh cha chuÈn bÞ tèt çc ®å dïng häc tËp cho bµi thùc hµnh nh thíc kÎ, bót ch×, compa, máy tính… cßn coi nhÑ yªu cÇu cña bµi thùc hµnh nªn còng ¶nh hëng nhiÒu tíi kết quả: vẽ biểu đồ cha ®Ñp, vÏ cha chuÈn x¸c…

- Khi gi¸o viªn híng dÉn çc bíc tiÕn hµnh, mét sè häc sinh cha chú ý nên çc em lóng tóng khi tiÕn hµnh çc thao t¸c: vÝ dô çch xö lý sè liÖu, çch chän tû lÖ, cách viết báo cáo...

- Thêi gian mét bµi thùc hµnh 45 phót nhưng cã rÊt nhiÒu b-íc cÇn thùc hiÖn, quan träng nhÊt lµ viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ bµi tËp cña häc sinh. Tuy vËy c«ng viÖc nµy thêng ®îc thùc hiÖn sau khi häc sinh ®· hoµn thµnh hÕt çc yªu cÇu cña bµi tËp nªn gi¸o viªn bÞ h¹n chÕ rÊt nhiÒu vÒ thêi gian ®Ó sña ch÷a uèn n¾n cho çc em nhÊt lµ häc sinh yÕu.

- Bªn c¹nh çc bµi tËp thùc hµnh trªn líp cßn cã rÊt nhiÒu çc bµi tËp thùc hµnh ë nhµ, nÕu kh«ng cã biÖn ph¸p kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÞp thêi th× nhiÒu em sÏ coi nhÑ viÖc thùc hiÖn çc bµi tËp nµy, hoÆc cã nh÷ng lçi soi sãt m¾c ph¶i cña häc sinh mµ mµ gi¸o viªn kh«ng kÞp thêi ph¸t hiÖn ra ®Ó gióp çc em söa ch÷a. 2.2.2. Về phía giáo viên - Đa số giáo viên cho rằng nội dung và yêu cầu của bài thực hành địa lí 10 cao, đòi hỏi phải đầu tư sâu về nội dung và phương pháp vì thế tâm lý e ngại các

3


tiết thực hành và thật sự lúng túng khi soạn giáo án và tổ chức các tiết thực hành trên lớp. - Xuất phát từ phương pháp dạy học truyền thống cho rằng thực hành chỉ là một bài học vận dụng tri thức, có mục đích củng cố kiến thức và kĩ năng đã học không đem lại kiến thức gì mới cho học sinh. Do đó khi dạy bài thực hành giáo viên thường coi nhẹ và xem nó như một bài tập tự làm bình thường của học sinh, không cần chuẩn bị cũng không cần soạn giáo án, hoặc dạy bài thực hành cũng giống như dạy bài lí thuyết. Dưới đây là kết quả kiểm tra, đánh giá kĩ năng qua bài kiểm tra cuối kì I lớp 10 trường THPT Nhơn Trạch năm hoc 2011-2012

Bảng 1: Kết quả kiểm tra, đánh giá kĩ năng qua bài kiểm tra cuối kì I lớp 10 trường THPT Nhơn Trạch năm hoc 2011-2012

Lớp dạy

Sĩ sốĐạt yêu cầu (> = 5 điểm)

Đọc bản đồ Làm toán Đọc, nhận xét bảng số liệu

Vẽ, nhận xét biểu đồ

Số lượng

Tỉ lệ Số lượng



Tỉ lệ

10A2 47 24 51.1 37 82.2 26 55.3 29 61.710A3 46 19 41.3 31 67.4 24 52.1 22 47.810C1 47 17 36.2 27 57.4 22 46.9 20 42.610C2 44 15 34.1 25 56.8 20 45.5 21 42.710C3 44 13 31.8 26 59.1 21 47.2 19 43.110C4 44 11 25.0 25 56.8 20 45.5 17 38.6TC 270 99 36.7 171 63.3 135 50 128 47.4

Qua bảng thống kê trên chúng ta thấy rõ điểm phần thực hành của học sinh lớp 10 chưa cao, điểm thấp nhất là kĩ năng đọc bản đồ đạt tỉ lệ 36.7%, vẽ và nhận xét biểu đồ 47.4%. Có hiều nguyên nhân như đã phân tích ở trên trong đó tâm lý giáo viên e ngại các tiết thực hành, lúng túng khi soạn giáo án và tổ chức các tiết thực hành trên lớp hoặc xem nhẹ vai trò của bài thực hành đã ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả học tập của học sinh. Vì thế vấn đề đặt ra là “Phải dạy các bài thực hành như thế nào để góp phần nâng cao chất lượng học môn địa lí ở trường trung học phổ thông”. 3. Phương pháp dạy các bài thực hành trong chương trình địa lí lớp 10 ban cơ bản 3.1. Các dạng bài thực hành địa lí lớp 10 ban cơ bản Chương trình địa lí 10 ban cơ bản gåm cã 52 tiÕt học trong đó cã 7 tiết thực hành gồm: 4 tiết đọc bản đồ, 3 tiÕt vÏ biÓu ®å vµ 1 bài viết báo cáo. Ngoài ra phÇn c©u hái vµ bµi tËp sau bài học cã : 4 bài tập về tính toán (tính giờ trên Trái Đất, tính tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên, tính mật độ dân

4


số thế giới, tính cự li vận chuyển trung bình), 9 bài tập vÒ rÌn luyÖn kü n¨ng vÏ vµ nhËn xÐt biÓu ®å. Kế hoạch thực hiện chương trình như sau :

Kế hoạch thực hành địa lí lớp 10 ban cơ bảnTUẦN TIẾT

CTTÊN BÀI

2 3 Bài 4: Xác định một số phương pháp biểu hiện các đối tượng địa lí trên bản đồ

5 10 Bài 10: Nhận xét về sự phân bố các vành đai động đất, núi lửa và các vùng núi trẻ trên bản đổ

8 15 Bài 14: Đọc bản đồ sự phân hóa các đới khí hậu và các kiểu khí hậu trên Trái Đất . Phân tích biểu đồ một số kiểu khí hậu

14 28 Bài 25: Phân tích bản đồ phân bố dân cư thế giới17 33 Bài 30: Vẽ và phân tích biểu đồ về sản lượng lương thực,

dân số của thế giới và một số quốc gia24 40 Bài 34: Vẽ biểu đồ tình hình sản xuầt một số sản phẩm

công nghiệp trên thế giới31 47 Bài 38: Viết báo cáo ngắn về kênh đào Suez và kênh đào

Panama

3.2. Phương pháp daỵ thực hành địa lí 10 Mỗi bài thực hành có mục đích và yêu cầu khác nhau song tất cả các bài thực hành đều nhằm rèn luyện cho học sinh các kỹ năng. Trong giới hạn của chương trình địa lí lớp 10 các phương pháp sau đây sẽ được ưu tiên sử dụng 3.2.1. Phương pháp hướng dẫn học sinh khai thác tri thức từ bản đồ

Khai thác tri thức từ bản đồ là kĩ năng tương đối khó và phức tạp đối với học sinh, trong kĩ năng này, các em phải vận dụng đồng thời cả những kiến thức về bản đồ cũng như kiến thức về địa lí. Trên cơ sở hiểu biết tính qui uớc và tính khái quát, học sinh có thể tìm ra được những tri thức địa lí trên bản đồ. Để khai thác được bản đồ học sinh phải có các kĩ năng sau:

- Hiểu hệ thống kí hiệu, ước hiệu bản đồ.- Nhận biết, chỉ và đọc tên các đối tượng địa lí trên bản đồ- Xác định phương hướng, khoảng cách, vĩ độ, kinh độ, kích thước, hình

thái và vị trí các đối tượng địa lí trên lãnh thổ.- Mô tả đặc điểm đối tượng trên bản đồ.- Xác định các mối liên hệ không gian trên bản đồ.- Xác định các mối quan hệ tương hỗ và nhân quả thể hiện trên bản đồ.- Mô tả tổng hợp một khu vực, một bộ phận lãnh thổ (vị trí địa lí, địa hình,

khí hậu, thuỷ văn, đất đai, thực vật, động vật, dân cư, kinh tế…). 3.2.2. Phương pháp hướng dẫn học sinh khai thác tri thức từ bảng số liệu

Bảng số liệu (đơn giản hay phức tạp) thể hiện mối quan hệ giữa các số liệu với nhau theo một chủ đề nhất định. Các số liệu ở bảng được sắp xếp theo các cột dọc và hàng ngang theo các tiêu chí và có mối liên hệ với nhau tạo điều kiện cho việc so sánh tương quan giữa chúng theo các mặt cần thiết.

5


Bảng số liệu thống kê dùng làm cơ sở để rút ra các nhận xét khái quát hoặc có thể dùng cụ thể hóa, minh họa, làm rõ các kiến thức địa lí. Chúng không phải là những tri thức địa lí cần ghi nhớ mà chỉ đóng vai trò phương tiện của học sinh trong quá trình nhận thức. Làm việc với bảng số liệu thống kê trước hết cần phải:

- Nắm vững tên bảng, các tiêu đề của bảng, đơn vị tính, các yêu cầu cụ thể của bài tập, hiểu rõ các tiêu chí cần nhận xét.

- Hiểu nội dung của cột dọc, hàng ngang và cách trình bày bảng, cách sắp xếp số liệu trong bảng; phát hiện được mối quan hệ giữa các số liệu. Chú ý đến các giá trị nổi bật như giá trị lớn nhất, nhỏ nhất, giá trị trung bình, những điểm đột biến (tăng giảm đột ngột), so sánh đối chiếu cả giá trị tuyệt đối và tương đối.

- Khi nhận xét cần nêu khái quát trước, sau đó mới đi sâu vào các thành phần (hoặc yếu tố) cụ thể), từ chung đến riêng từ cao đến thấp, từ lớn đến nhỏ… bám sát các yêu cầu của câu hỏi và kết quả xử lí số liệu. Mỗi nhận xét cần có những dẫn chứng cụ thể để tăng sức thuyết phục. 3.2.3. Phương pháp hướng dẫn học sinh vẽ và nhận xét biểu đồ Biểu đồ là một hình vẽ cho phép mô tả một cách dễ dàng, trực quan các số liệu thống kê phản ánh tiến trình của một hiện tượng, mối tương quan về độ lớn của các đối tượng hoặc cơ cấu thành phần của một tổng thể,... của các sự vật, hiện tượng và quá trình địa lí.

Việc vẽ biểu đồ thường được tiến hành theo 4 bước: lựa chọn dạng biểu đồ thích hợp, tính toán - xử lí số liệu, vẽ biểu đồ, nhận xét biểu đồ.

- Lựa chọn biểu đồ thích hợp: + Caên cöù vaøo ñaëc ñieåm cuûa caùc loaïi vaø daïng bieåu ñoà ñaõ bieát ( baèng caùch ghi nhôù ,thuoäc). + Caên cöù vaøo baûng soá lieäu ñaõ cho ,trong baûng soá lieäu ñaõ theå hieän teân ñaïi löôïng ,bao nhieâu ñaïi löôïng , giaù trò tuyeät ñoái hay töông ñoái ,thôøi gian -bao nhieâu naêm , caùc soá lieäu cuï theå nhö theá naøo….v...v...

+ Caên cöù vaøo yeâu caàu cuï theå cuûa ñeà ( phaàn chöõ vieát ) ñeå xem yeâu caàu gì ? coù theå hieän söï bieán thieân khoâng ? Taêng , giaûm nhö theá nào ?

- Tính toán, xử lí bảng số liệu: Có thể phân biệt các bảng số liệu thành 2 dạng: số liệu tinh và số liệu thô.Vẽ biểu đồ trực tiếp từ bảng số liệu, không cần phải tính toán, xử lí, lập bảng số liệu mới đó là bảng số liệu tinh. Số liệu tinh thường được sử dụng khi câu hỏi yêu cầu vẽ biểu đồ thể hiện sự diễn tiến của đối tượng theo thời gian, thể hiện quy mô, khối lượng, kích thước…của đối tượng.Từ bảng số liệu tuyệt đối đã cho, cần hải tính toán, xử lí lập bảng số mới từ đó vẽ biểu đồ đó là bảng số liệu thô. Số liệu thô thường dược sử dụng khi câu hỏi yêu cầu vẽ biểu đồ cơ cấu hoặc chuyển dịch cơ cấu. - Vẽ biểu đồ: trong phạm vi nội dung của bài thực hành, học sinh lớp 10 thường luyện tập 3 dạng biểu đồ sau: + Biểu đồ đường: Vẽ trục tọa độ vuông góc, xác định tỉ lệ thích hợp với tỉ lệ của tờ giấy vẽ. Trên trục tung ghi giá trị nhỏ nhất (0) ở gốc tọa độ, ghi giá trị lớn nhất (trong bảng số liệu) ở cuối trục và ghi tên đại lượng – đơn vị tính (số dân-

6


triệu người, diện tích- nghìn ha, sản lượng-nghìn tấn, % ...) Sau đó chia các giá trị chẵn (10-20-30 hoặc 50-100-150..). Trên trục hoành ghi năm đầu tiên ở gốc tọa độ năm cuối trong bảng số liệu ghi ở cuối trục, ghi đầy đủ các năm, lưu ý khoảng cách năm. Đường biểu diễn là đường nối các tọa độ đã được xác định bởi trục thời gian và trục đơn vị. + Biểu đồ cột: Vẽ trục tọa độ vuông góc, xác định tỉ lệ thích hợp với tỉ lệ của tờ giấy vẽ, sau đó chia trục tung và ghi giá trị giống như biểu đồ đường. Trên trục hoành chia khoảng cách các năm, năm đầu tiên cách trục tung, trên đầu cột ghi số liệu cần thể hiện, độ rộng các cột phải bằng nhau. + Biểu đồ tròn: Vẽ hình tròn, chọn bán kính gốc (tia 12h), lần lượt thể hiện theo chiều kim đồng hồ các đại lượng trong bảng số liệu. Nếu vẽ từ 2 hình tròn trở lên lên thì tâm các hình tròn phải nằm trên một đường thẳng theo chiều ngang.Khi bảng số liệu cho gía tri tuyệt đối thì chuyển số liệu tuyệt đối sang số liệu tương đối, sau đó dùng bảng số liêu đã được xử lí để vẽ. Moãi moät bieåu ñoà thoâng thöôøng goàm coù 3 phaàn: teân cuûa bieåu ñoà, phaàn thöïc hieän veõ, đặt tên và chuù giaûi cho bieåu ñoà. - Nhận xét biểu đồ: Khi nhận xét biểu đồ cần phải có số liệu minh chứng theo đơn vị của số liệu. Cách phân tích, nhận xét cũng giống như nhận xét bảng số liệu. * Một số tính toán đơn giản với các bảng số liệu trước khi vẽ biểu đồ:

+ Tính tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên (Gia tăng dân số tự nhiên = Tỉ suất sinh – Tỉ suất tử)....

+ Tính mật độ dân số khi biết diện tích lãnh thổ và dân số trên lãnh thổ (Mật độ dân số = số dân/diện tích).

+ Tính cán cân xuất nhập khẩu khi biết giá trị xuất khẩu, nhập khẩu (Cán cân xuất nhập khẩu = xuất khẩu – nhập khẩu)

+ Tính sản lượng bình quân đầu người khi biết tổng sản lượng và số dân (Sản lượng bình quân đầu người = tổng sản lượng/ số dân).

+ Tính năng suất khi biết diện tích và sản lượng (Năng suất = sản lương/ diện tích)

+ Tính cự li vận chuyển trung bình khi biết khối lượng vận chuyển và luân chuyển (Cự li vận chuyển trung bình = khối lượng luân chuyển/khối lượng vận chuyển)... 4. Phương pháp soạn giảng và và tổ chức hoạt động các bài thực hành địa lí 10 Thực nghiệm 1

Bài 4 : THỰC HÀNHXÁC ĐỊNH MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP BIỂU HIỆN

CÁC ĐỐI TƯỢNG ĐỊA LÍ TRÊN BẢN ĐỒ(Trang 17, SGK Địa lý 10 – Cơ bản, NXB Giáo dục, 2006).

Nội dung thực hành Xác định một số phương pháp biểu hiện các đối tượng địa lí trên các hình 2.2, 2.3, 2.4.

7


Hình 2.1. Công nghiệp điện Việt NamHướng dẫn thực hành

I. Xác dịnh mục tiêu bài học Học xong bài này, học sinh có được 1. Kiến thức

- Hiểu rõ một số phương pháp biểu hiện các đối tượng địa lí trên bản đồ- Nhận biết được những đặc tính của đối tượng địa lí được biểu hiện trên bản

đồ 2. Kĩ năng.- Phân loại được từng phương pháp biểu hiện các loại bản đồ khác nhau.

II. Phương pháp/kĩ thuật dạy học tích cực có thể sử dụng- Khai thác bản đồ- Đàm thoại gợi mở, làm việc nhóm, trao đổi, thảo luận, trình bày ý kiến...

III. Phương tiện dạy học - Bản đồ Công nghiệp điện Việt Nam - Bản đồ Gió và bão ở Việt Nam - Lược đồ Phân bố dân cư châu Á

8


Hình 2.2. Gió và bão ở Việt NamIV. Tiến trình dạy học1. Khởi động

- GV cho HS quan sát các bản đồ cho biết : Làm thế nào để thể hiện được các đối tượng địa lí lên trên bản đồ.- Sau khi HS trả lời, GV sẽ dẫn dắt HS vào bài, giao nhiệm vụ cho HS làm bài thực hành

2. Thực hành/Luyện tập : Xác định một số phương pháp biểu hiện các đối tượng địa lí trên bản đồ (căp/nhóm)

9


Hình 2.4. Phân bố dân cư châu Á - Bước 1 : GV chia 3 nhóm, mỗi nhóm 1 bản đồ và hoàn thành phiếu học tập theo hướng dẫn sau + Tên bản đồ

+ Nội dung bản đồ + Phương pháp biểu hiện nội dung trên bản đồ : Tên phương pháp, đối

tượng biểu hiện của phương pháp, khả năng biểu hiện của phương pháp.PHIẾU HỌC TẬP

Họ và tên học sinh (nhóm)……………… Lớp …

Tên bản đồPhương pháp biểu hiện

Tên phương pháp biểu hiện Đối tượng biểu hiện Khả năng biểu

hiện

- Bước 2: Đại diện nhóm lên trình bày, GV chuẩn kiến thức - Bước 3: GV nhận xét, tổng kết giờ thực hành

Thực nghiệm 2Bài 10 : THỰC HÀNH

NHẬN XÉT VỀ SỰ PHÂN BỐ CÁC VÀNH ĐAI ĐỘNG ĐẤT,NÚI LỬA VÀ CÁC VÙNG NÚI TRẺ TRÊN BẢN ĐỒ

(Trang 38, SGK Đ ịa l ý 10 – Cơ bản, NXB Giáo dục, năm 2006).Nội dung thực hành

10


1. Xác định trên hình 10 và bản đồ Các mảng kiến tạo, Lược đồ các vành đai

động đất núi lửa và các vùng núi trẻ, bản đồ Tự nhiên thế giới các vành đai động đất núi lửa và các vùng núi trẻ.2. Nhận xét về sự phân bố các vành đai núi lửa, động đất và các vùng núi trẻ

Hướng dẫn thực hành I. Xác dịnh mục tiêu bài học Học xong bài này, học sinh có được 1. Kiến thức - Biết được sự phân bố các vành đai động đất, núi lửa và các vùng núi trẻ trên thế giới. - Nhận xét được mối quan hệ giữa sự phân bố các vành đai động đất, núi lửa, các vùng núi trẻ với các mảng kiến tạo. 2. Kĩ năng Xác định được trên bản đồ các vành đai động đất và các vùng núi trẻ trên thế giới.II. Phương pháp/kĩ thuật dạy học tích cực có thể sử dụng

- Ứng dụng công nghệ thông tin : Máy tính, màn hình...- Khai thác hình ảnh, bản đồ...- Làm việc nhóm, trao đổi, thảo luận, trình bày,...

III. Phương tiện dạy học - Máy tính trình chiếu : Các đoạn videoclip về động đất, sóng thần, núi

lửa phun... trên thế giới - Bản đồ : + Lược đồ các mảng kiến tạo, các vành đai động đất, núi lửa trên thế giới. + Bản đồ Tự nhiên thế giới.

+ Tập bản đồ thế giới và các châu lục. + Các đoạn videoclip về động đất, sóng thần núi lửa phun... trên thế giới

- Phiếu học tập.

11


IV. Tiến trình dạy học 1. Khám phá

- GV cho HS xem 1 đoạn videoclip về thảm họa động đất, sóng thần, núi lửa phun... trên thế giới và cho biết : Vì sao có những thảm họa đó ?

- Sau khi HS trả lời, GV sẽ dẫn dắt HS vào bài, giao nhiệm vụ cho HS làm bài thực hành2. Thực hành/Luyện tập

Bài tập 1 Xác định trên Lược đồ các vành đai động đất núi lửa và các vùng núi trẻ

* Hoạt động 1 : Xác định trên Lược đồ các vành đai động đất núi lửa và các vùng núi trẻ (Cặp/Nhóm)

- GV yêu cầu HS tìm trên bản đồ Các mảng kiến tạo, Lược đồ các vành đai động đất núi lửa và các vùng núi trẻ, bản đồ Tự nhiên thế giới các vành đai động đất núi lửa và các vùng núi trẻ. Sau đó yêu cầu 1-2 HS chỉ trên bản đồ các đối tượng vừa tìm, cả lớp chỉnh sửa, bổ sung

- GV chuẩn lại kiến thức * Hoạt động 2 : Điền thông tin (Cặp/Nhóm)- Bước 1 : GV phát phiếu học tập, HS hoàn thành phiếu học tập- Bước 2 : Gọi HS trình bày, cả lớp chỉnh sửa, GV đưa thông tin phản hồi

PHIẾU HỌC TẬP Họ và tên học sinh (nhóm)……………… Lớp ….…...

Xác định trên lược đồ Các mảng kiến tạo, Lược đồ các vành đai động đất núi lửa và các vùng núi trẻ, bản đồ Tự nhiên thế giới các vành đai động đất núi lửa và các vùng núi trẻ

STT Vành đai Tên vành đai/dãy núi

Phân bố

1 Động đất, núi lửa

2 Núi trẻ

Bài tập 2Nhận xét sự phân bố các vành đai động đất, núi lửa và các vùng núi trẻ.

* Hoạt động 3 : Thảo luận (Cặp/Nhóm) - Bước 1 : Các nhóm đọc SGK, dựa vào các bản đồ, lược đồ, thông tin phản hồi phiếu học tập của GV, thảo luận các câu hỏi sau

+ Các vành đai núi lửa, động đất, các vùng núi trẻ phân bố như thế nào ? + Mối liên quan của các vành đai động đất, núi lửa ; các vùng núi trẻ với các

mảng kiến tạo của thạch quyển. ? + Các vành đai núi lửa, động đất, các vùng núi trẻ là nơi nào của vỏ Trái Đất.

12


Hình 7.3. Các mảng kiến tạo lớn của thạch quyển - Bước 2 : Đại diện nhóm lên trình bày, GV chuẩn kiến thức. - Bước 3 : GV có thể tổng kết phần này như sau :

+ Các vành đai núi lửa, động đất, các vùng núi trẻ phân bố trùng nhau+ Các vành đai núi lửa, động đất, các vùng núi trẻ chính là nơi tiếp xúc của

các mảng kiến tạo+ Các vành đai núi lửa, động đất, các vùng núi trẻ là nơi bất ổn của vỏ Trái

Đất+ Khi các mảng kiến tạo dịch chuyển xô chờm vào nhau hay tách giãn xa

nhau thì tại vùng tiếp xúc giữa chúng là nơi xảy ra các hiện tượng đất, núi lửa và các hoạt động kiến tạo núi.


ĐỌC BẢN ĐỒ SỰ PHÂN HÓA CÁC ĐỚI VÀ CÁC KIỂU KHÍ HẬU TRÊN TRÁI ĐẤT, PHÂN TÍCH BIỂU ĐỒ MỘT SỐ KIỂU KHÍ HẬU

(Trang 53, SGK Đ ịa l ý 10 – Cơ bản, NXB Giáo dục, năm 2006) Nội dnng thực hành

1.Đọc bản đồ Các đới khí hậu trên Trái Đất- Xác định phạm vi từng đới khí hậu trên bản đồ- Đọc bản đồ, tìm hiểu sự phân hóa khí hậu ở một số đới

+ Các kiểu khí hậu ở các đới : nhiệt đới, cận nhiệt, ôn đới+ Nhận xét sự phân hóa khác nhanu giữa đới khí hậu ôn đới và đới khí hậu

nhiệt đới2.Phân tích biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa của các kiểu khí hậu a). Trình tự đọc biểu đồ

- Nằm ở đới khí hậu nào trên bản đồ- Phân tích yếu tố nhiệt độ

+ Nhiệt độ trung bình tháng thấp nhất, nhiệt độ trung bình tháng cao nhất khoảng bao nhiêu 0C ?

13


+ Biên độ nhiệt trong năm là bao nhiêu 0C ?- Phân tích yếu tố lượng mưa :

+ Tổng lượng mưa cả năm + Phân bố mưa, thể hiện qua các tháng trong năm (chênh lệch nhiều hay í ;

mưa nhiều tập trung vào tháng nào, bao nhiêu tháng mưa nhiều. Mưa ít hoặc không mưa vào tháng nào, bao nhiêu tháng)

Hướng dẫn thực hành I. Xác dịnh mục tiêu bài học Học xong bài này, học sinh phải có được 1. Kiến thức

- Hiểu rõ sự phân hóa các đới khí hậu trên Trái Đất - Nhận xét được sự phân hóa các kiểu khí hậu ở các đới khí hậu nhiệt đới chủ

yếu theo vĩ độ, ở khí hậu ôn đới chủ yếu theo kinh độ.- Hiểu rõ một số kiểu khí hậu tiêu biểu của 3 đới.

2. Kĩ năng- Đọc bản đồ : xác định ranh giới của các đới, sự phân hóa các kiểu khí hậu ở

nhiệt đới và ôn đới- Phân tích biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa để thấy được đặc điểm chủ yếu của

từng kiểu khí hậu. II. Phương pháp/kĩ thuật dạy học tích cực có thể sử dụng

- Ứng dụng công nghệ thông tin- Khai thác bản đồ, biểu đồ...- Đàm thoại gợi mở, làm việc nhóm, trao đổi, thảo luận, trình bày suy nghĩ...

III. Phương tiện dạy học - Máy tính trình chiếu các đoạn videoclip về cảnh quan các đới khí hậu trên Trái Đất - Bản đồ các đới khí hậu trên Trái Đất (bản đồ Khí hậu thế giới) - Biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa của các kiểu khí hậu nhiệt đới gió mùa, cận nhiệt Địa Trung Hải, ôn đới hải dương, ôn đới lục địa. - Phiếu học tập.IV. Tiến trình dạy học1. Khám phá

- GV cho HS xem 1 đoạn videoclip về cảnh quan các đới khí hậu trên Trái Đấtcho biết : Đó là cảnh quan của những đới khí hậu nào ?

- Sau khi HS trả lời, GV sẽ dẫn dắt HS vào bài, giao nhiệm vụ cho HS làm bài thực hành2. Thực hành/Luyện tập

Bài tập 1Đọc bản đồ các đới khí hậu trên Trái Đất

14


* Hoạt động 1 : Xác định phạm vi từng đới khí hậu trên bản đồ (Cá nhân/Cả lớp)

- GV, yêu cầu HS xác định trên bản đồ Khí hậu thế giới phạm vi từng đới khí hậu. Sau đó gọi một vài HS chỉ trên bản đồ các đối tượng vừa tìm. - GV chuẩn lại kiến thức. * Hoạt động 2 : Đọc bản đồ - thảo luận tìm hiểu sự phân hóa khí hậu ở một số đới (Cặp/Nhóm)

- Bước 1 : Các nhóm, đọc bản đồ, thảo luận các câu hỏi sau + Em có nhận xét gì về vị trí các đới khí hậu trên Trái Đất

+ §íi khÝ hËu ôn ®íi, cËn nhiÖt vµ nhiÖt ®íi bÞ ph©n ho¸ thµnh çc kiÓu khÝ hËu nµo ? +Sù ph©n ho¸ khÝ hËu ë «n ®íi vµ nhiÖt ®íi cã g× kh¸c nhau ? - Bước 2 : Đại diện nhóm lên trình bày, cả lớp góp ý, chỉnh sửa, GV chuẩn kiến thức. - Bước 3 : GV có thể tổng kết phần này như sau + Çc ®íi khÝ hËu ph©n bè gÇn ®èi xøng nhau qua XÝch ®¹o.

+ §íi khÝ hËu «n ®íi chia thµnh 2 kiÓu khÝ hËu lµ : lôc ®Þa, h¶i d¬ng.

+ §íi khÝ hËu lôc ®Þa cËn nhiÖt chia thµnh 3 kiÓu : lôc ®Þa. Giã mïa, §Þa Trung H¶i.

+ §íi khÝ hËu nhiÖt ®íi chia thµnh 2 kiÓu : lôc ®Þa, giã mïa..

+ Sù kh¸c biÖt trong ph©n ho¸ khÝ hËu ë «n ®íi vµ nhiÖt

15


®íi : ë «n ®íi çc kiÓu khÝ hËu ph©n ho¸ chñ yÕu theo kinh tuyÕn. Ë nhiÖt ®íi, çc kiÓu khÝ hËu ph©n ho¸ chñ yÕu theo vÜ ®é.

Bài tập 2Phân tích biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa của các kiểu khí hậu

* Hoạt động 3 : Điền thông tin (Cặp/ nhóm) - Bước 1 : HS hoàn thành phiếu học tập SỐ 1(GV phát phiếu học tập cho HS)

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1Họ và tên học sinh (nhóm)……………… Lớp ….

Hoàn thành bảng dưới đâyBiểu đồ khí hậu

Kiểu khí hậu

Nhiệt độ (t0) Phân bố mưa Cao nhất

Thấp nhất

Biên độ Lương mưa cả năm

Tháng mưa

Tháng khô

Hà NộiUpha

ValenxiaPalecmo

GV hướng dẫn HS các đọc biểu đồ

16


+ Nhiệt độ trung bình tháng thấp nhất : xác định điểm thấp nhất của đồ thị nhiệt độ từ đó chiếu một đường vuông góc với trục nhiệt độ. Chỗ cắt nhau trên trục nhiệt độ là trị số cần tìm.

+ Nhiệt độ trung bình tháng cao nhất : xác định điểm cao nhất của đồ thị nhiệt độ từ đó chiếu một đường vuông góc với trục nhiệt độ. Chỗ cắt nhau trên trục nhiệt độ là trị số cần tìm .

+ Biên độ nhiệt năm bao nhiêu 0C : Hiệu số trị số nhiệt độ cao nhất và thấp nhất.

+ Tổng lượng mưa cả năm : lấy con số màu xanh ghi phía trên các cột mưa+ Tính chênh lệch lượng mưa : so sánh trị số lượng mưa tháng ít nhất và

tháng nhiều nhát để rút ra nhận xét chênh lệch nhiều hay ít..Lưu ý : Biểu đồ khí hậu sử dụng hệ tọa độ vuông góc với trục nằm ngang biểu thị thời gian (12 tháng). Hai trục dọc biểu thị nhiệt độ bên trái và lượng mưa bên phải - Bước 2 : Đại diện các nhóm trình bày, cả lớp bổ sung góp ý - Bước 3 : GV chuẩn kiến thức.

* Hoạt động 4 : Điền thông tin (Cặp/ nhóm) - Bước 1 : HS hoàn thành phiếu học tập (GV phát phiếu học tập cho HS)

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 Họ và tên học sinh (nhóm)……………… Lớp ….

Hoàn thành bảng dưới đâyKiểu khí hậu Giống nhau Khác nhauÔn đới hải dươngÔn đới lục địaNhiệt đới gió mùaCận nhiệt Địa Trung Hải

GV gợi ý : * Kiểu khí hậu ôn đới đại dương và ôn đới lục địa

+ Tìm điểm giống nhau nhiệt độ và về lượng mưa tung bình năm+ Tìm điểm khác nhau về t0 tháng thấp nhất là mấy 0C+ Biên độ nhiệt năm lớn hay nhỏ+ Mưa nhiều hay ít, mưa nhiều vào mùa nào

* Kiểu khí hậu nhiệt đói và kiểu khí hậu Địa Trung Hải+ Tìm điểm giống nhau nhiệt độ và thời kì mưa, khô trong năm+ Tìm sự khác nhau : Kiểu nào có t0cao hơn, mưa nhiều hơn và mưa vào mùa

nào, mưa ít vào mùa nào ? - Bước 2 : Đại diện các nhóm trình bày, cả lớp bổ sung góp ý - Bước 3 : GV chuẩn kiến thức.

Thực nghiệm 4

17


Bài 25 : THỰC HÀNHPHÂN TÍCH BẢN ĐỒ DÂN CƯ THẾ GIỚI

(Trang 98, SGK Địa lí 10 - Cơ bản, NXB Giáo dục, 2006)Nội dung thực hành

Dựa vào hình 25 (hoặc bản đồ Phân bố dân cư và các đô thị lờn trên thế giới) và bảng 22 :a). Hãy xác định các khu vực thưa dân và các khu vực tập trung dân cư đông đúc.b). Tại sao lại có sự phân bố không đồng đều như vậy ?

Hình 25- Phân bố dân cư thế giới, năm 2000Hướng dẫn thực hành

I. Xác dịnh mục tiêu bài học Học xong bài này, học sinh phải có được 1. Kiến thức

Củng cố kiến thức về phân bố dân cư, các loại hình quần cư và đô thị hóa 2. Kĩ năng Rèn luyện kĩ năng đọc, phân tích và nhận xét lược đồII. Phương pháp/kĩ thuật dạy học tích cực có thể sử dụng

- Ứng dụng công nghệ thông tin- Khai thác bản đồ, lược đồ ..- Làm việc nhóm, trao đổi, thảo luận, trình bày ý kiến, vấn đáp...

III. Phương tiện dạy học - Bản đồ Phân bố dân cư và các đô thị lớn trên thế giới - Máy tính trình chiếu các đoạn videoclip về các đô thị lớn trên thế giới IV. Tiến trình dạy học1. Khám phá

- GV yêu cầu HS xem 1 đoạn videoclip về sự đông đúc dân cư của các thành phố cho biết : Nguyên nhân dân cư tập trung ở các thàh phố lớn ? Từ đó suy ra tình hình phân bố dân cư thế giới

- Sau khi HS trả lời, GV sẽ dẫn dắt HS vào bài, giao nhiệm vụ cho HS làm bài thực hành

18


2. Thực hành/Luyện tậpBài tập 1

Xác định trên bản đồ các khu vực thưa dân và đông dân của thế giới* Hoạt động1 : Xác định trên bản đồ các khu vực thưa dân và đông dân của thế giới (Cá nhân/Cả lớp)

- Bước 1 : GV yêu cầu HS đọc bản đồ Phân bố dân cư thế giới, dựa vào bảng 22. (Tình hình dân số một số nước và khu vực trên thế giới, trang 87 SGK địa lí 10) xác định khu vực nào có mật độ dân số

+ Dưới 10 người/km2

+ Từ 50-100người/km2

+ Từ 101-200 người/km2

+ Trên 200 người/km2

+ Khu vực có mật độ dân số cao : + Khu vực có mật độ dân số thấp : - Bước 2 : GV gọi 1-3 HS chỉ trên bản đồ thế giới các đối tượng vừa tìm. GV chuẩn lại kiến thức- Bước 3 : GV có thể tổng kết phần này như sau Dân cư trên thế giới phân bố không đều, đại bộ phận cư trú ở Bắc Bán Cầu.

+ Các khu vực đông dân: Đông Á, Nam Á, Đông Nam Á, Châu Âu...+ Đại bộ phận dân cư thế giới tập trung ở cực lục địa Á - Âu.+ Các khu vực thưa dân: Châu Đại Dương, Bắc và Trung Á, Bắc Mĩ

(Canada), Amadôn (Nam Mĩ), Bắc Phi...Bài tập 2

Tại sao lại có sự phân bố không đồng đều như vậy * Hoạt động 2 : Thảo luận - Tại sao dân cư thế giới phân bố không đều (Cặp/Nhóm)

- Bước 1 : GV yêu cầu HS dựa vào kiến thức đã học thảo luận các câu hỏi sau

+ Các nhân tố ảnh hưởng tới phân bố dân cư ? + Phân tích từng nhân tố ảnh hưởng tới phâ bố dân cư+ Nhân tố nào có ý nghĩa quyết định

- Bước 2 : Đại diện nhóm lên trình bày, GV chuẩn kiến thức - Bước 3 : GV có thể tổng kết phần này như sau

Sự phân bố dân cư không đều là do tác động của các nhân tố tự nhiên và kinh tế - xã hội. - Nhân tố tự nhiên: Những nơi có khí hậu phù hợp với sức khỏe con người , điều kiện tự nhiên thuận lợi cho các hoạt động sản xuất dân cư đông đúc (các vùng khí hậu ôn hòa , ấm áp ;châu thổ các con sông ; các vùng đồng bằng địa hình bằng phẳng , đất đai mầu mỡ…). Những nơi có khí hậu khắc nhiệt ( nóng lạnh hoặc mưa nhiều quá) , các vùng núi cao dân cư thưa thớt. - Nhân tố kinh tế - xã hội :

+ Trình độ phát triển của lực lượng sản xuất thay đổi phân bố dan cư .+ Tính chất của nền kinh tê . Ví dụ : Hoạt động công nghiệp dân cư

đông đúc hơn nông nghiệp.

19


+ Lịch sử khai thách lãnh thổ : Những khu vực khai thác lâu đời có dân cư đông đúc hơn những khu vưc mới khai thác.

Trong các nhân tố thì trình độ phát triển của lực lượng sản xuất đóng vai trò quyết định

Thực nghiệm 5 Bài 30 : THỰC HÀNH

VẼ VÀ PHÂN TÍCH BIỂU ĐỒ SẢN LƯỢNG LƯƠNG THỰC, DÂN SỐ THẾ GIỚI VÀ MỘT SỐ QUỐC GIA

(Trang 117, SGK Địa lí 10 - Cơ bản, NXB Giáo dục, 2006)Nội dung thực hành

Dựa vào bảng số liệu : Sản lượng lương thực và dân số cả một nước trên thế giới, năm 2002

Nước Sản lượng lương thực (triệu tấn) Dân số (triệu người)Trung Quóc 401.8 1287.6

Hoa Kì 299.1 287.4Ấn Độ 222.8 1049.5Pháp 69.1 59.5

Inđônêxia 57.9 217.0Việt Nam 36.7 79.7

Toàn thế giới 2032.0 6215.0

1. Vẽ biểu đồ cột thể hiện sản lượng lương thực và dân số của các nước trên ?Vẽ biểu đồ có 2 trục tung, một trục thể hiện số dân (triệu người) và một trục thể hiện sản lượng lương thực (triệu tấn).2. Tính bình quân lương thực theo đầu người của thế giới và một số nước (kg/người). Nhận xét.

Hướng dẫn thực hành I. Xác dịnh mục tiêu bài học Học xong bài này, học sinh phải có được 1. Kiến thức : Củng cố kiến thức về địa lí cây lương thực 2. Kĩ năng

- Rèn luyện kĩ năng vẽ biểu đồ cột- Biết cách tính bình quân lương thực theo đầu người(đơn vị : kg/người) và

nhận xét từ số liệu đã tính toánII. Phương pháp/kĩ thuật dạy học tích cực có thể sử dụng

- Khai thác bảng số liệu, biểu đồ...- Làm việc nhóm, trao đổi, thảo luận, trình bày suy nghĩ ...

III. Phương tiện dạy học - Thước kẻ, bút chì, bút màu - Máy tính cá nhân - Biểu đồ vẽ sẵnIV. Tiến trình dạy học 1. Khám phá - Gv cho HS quan sát biểu đồ vẽ sẵn cho biết : bằng cách nào ta có thể lập

20


được biểu đồ. - Sau khi HS trả lời, GV sẽ dẫn dắt HS vào bài, giao nhiệm vụ cho HS làm bài thực hành2. Thực hành/Luyện tập

Bài tập 1Vẽ biểu đồ đồ cột thể hiện sản lượng lương thực và dân số của các nước

* Hoạt động 1 : GV hướng dẫn HS cách vẽ biểu đồ (Cá nhân /Cả lớp).- Bước 1 : Vẽ 2 trục tọa độ (trục tung) - thể hiện số dân (triệu người) và thể

hiện sản lượng lương thực (triệu tấn) - Bước 2 : Trục hòanh thể hiện các nước – Trung Quốc, Hoa kì, Ấn Độ, Pháp,

Inđonêxia, Việt Nam...- Bước 3 : Mỗi nước vẽ 2 biểu đồ cột, một cột thể hiện dân số, cột kia thể hiện sản lượng lương thực.

- Bước 4 : Ghi chú giải, tên biểu đồ * Hoạt động 2 : HS tự vẽ biểu đồ

- Bước 1 : HS tự vẽ biểu đồ (Cá nhân)- Bước 2 : GV yêu cầu 1-2 HS lên bảng vẽ biểu đồ, cả lớp chú ý, bổ sung - Bước 3 : GV nhận xét biểu đồ- Bước 4 : GV cho HS xem biểu đồ vẽ sẵn để đối chiếu

59.5217

401.8299.1

222.869.1 57.9 36.7

1049.51287.6

287.4

79.7

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

TrungQuóc

Hoa Kì Ấn Độ Pháp Inđônêxia Việt Nam

Sản lượng lương thực Dân số

Biểu đồ sản lượng lương thực và dân số của một số nước trên thế giớiBài tập 2

Tính bình quân lương thực theo đầu người của thế giới và một số nước. Nhận xét* Hoạt động 2 : Tính bình quân lương thực theo đầu người của thế giới và một số nước (Cá nhân/cả lớp) - Bước 1 : GV yêu cầu HS nên cách tính bình quân lương thực đầu người theo - Bước 2 : HS áp dụng công thức để tính : Bình quân lương thựcđầu người = Sản lượng lương thực cả năm/Dân số trung bình cả năm (Đơn vị : kg/người) - Bước 3 : GV gọi 1-2 HS nêu kết quả, cả lớp nhận xét, bổ sung, GV chuẩn kiến thức.

21

1400120010008006004002000

Triệu tấn Triệu người


Bình quân lương thực đầu người của một số nước và thế giớiNước Trung

QuốcHoa Kì

Ấn Độ Pháp Inđônêxia

Việt Nam

Thế giới

BQLT(kg/ng)

312 1041 212 1161 267 460 327

* Hoạt động 3 : Nhận xét bình quân lương thực đầu người của thế giới và một số nước (Cặp/Nhóm) - Bước 1 : GV yêu cầu HS dựa kết quả đã tính, thảo dựa vào các ý sau

+ Những nước dân số đông+ Những nước có sản lượng lương thực lớn+ Những nước có bình quân lương thực đầu người cao nhất+ Bình quân lương thực đầu người của Trung Quốc, Ấn Độ, Inđônêxia, Việt

nam . Giải thích - Bước 2 : Đại diện nhóm lên trình bày, cả lớp nhận xét, góp ý, bổ sung, GV

chuẩn kiến thức + Những nước dân số đông : Trung Quốc, Ấn Độ, Hoa Kì và Inđônêxia+ Những nước có sản lượng lương thực lớn : Trung Quốc, Hoa Kì, Ấn Độ+ Những nước có bình quân lương thực đầu người cao nhất, gấp 3,5 lần

bình quân lương thưc đầu người của toàn thế giới : Hoa Kì, Pháp+ Trung Quốc và Ấn Độ có sản lương thực đầu người cao nhưng vì số dân

nhiều nhất thế giới nên bình quân lương thực đầu người thấp hơn mức bình quân lương thưc đầu người của toàn thế giới , Inđônêxia có sản lượng lương thực ở mức cao nhưng do dân đông nên bình quân lương thực đầu người ở mức thấp.

+ Việt Nam tuy là nước đông dân (thứ 13 thế giới song có sản lượng lương thực ngày càng gia tăng nên bình quân lương thực đầu người loại khá.


VẼ BIỂU ĐỒ TÌNH HÌNH SẢN XUẤT MỘT SỐ SẢN PHẨM CÔNG NGHIỆP TRÊN THẾ GIỚI

Nội dung thực hành Dựa vào bảng số liệuTình hình sản xuất một số sản phẩm công nghiệp của thế giới, thời kì 1990-2003

Sản phẩm Năm 1950 1960 1970 1980 1990 2003Than (triệu tấn) 1822 2603 2936 3770 3387 5300Dầu mỏ (triệu tấn) 523 1052 2336 3066 3331 3904Điện (tỉ kw) 967 2304 4962 8247 11832 14851Thép (triệu tấn) 189 346 594 682 770 870

1. Vẽ trên cùng một hệ trục tọa độ các đồ thị thể hiện tốc độ tăng trưởng các sản phẩm công nghiệp nói trên- Lấy năm 1950= 100% làm gốc, xử lí số liệu thể hiện tốc độ tăng trưởng (%) thành bảng số liệu tính.- Vẽ trên cùng một hệ trục tọa độ, trục tung thể hiện tốc độ tăng trưởng (%), trục hoành thể hiện thời gian (năm)

22

1535


2. Nhận xét biểu đồ :- Đây là 2 sản phẩm của ngành công nghiệp nào ?- Nhận xét đồ thị biểu diễn của từng sản phẩm (tăng, giảm, tốc độ tăng giảm qua các năm như thế nào)- Giải thích nguyên nhân

Hướng dẫn thực hành I. Xác dịnh mục tiêu bài học Học xong bài này, học sinh phải có được 1. Kiến thức Củng cố kiến thức về địa lí các ngành công nghiệp năng lượng và công nghiệp luyện kim 2. Kĩ năng

- Biết cách tính toán tốc độ tăng trưởng các sản phẩm chủ yếu : than, dầu, điện, thép...

- Rèn luyện kĩ năng vẽ biểu đồ và nhận xét II. Phương pháp/kĩ thuật dạy học tích cực có thể sử dụng

- Ứng dụng công nghệ thông tin- Khai thác bảng số liệu...- Làm việc nhóm, trao đổi, thảo luận, trình bày suy nghĩ...

III. Phương tiện dạy học - Thước kẻ, bút chì, bút màu - Máy tính cá nhân - Biểu đồ vẽ sẵn - Phiếu học tập.IV. Tiến trình dạy học1. Khám phá - Gv cho HS quan sát biểu đồ vẽ sẵn cho biết : dạng biểu đồ gì và lập biểu đồ bằng cách nào. Sau khi HS trả lời, GV sẽ dẫn dắt HS vào bài, giao nhiệm vụ cho HS làm bài thực hành2. Thực hành/Luyện tập

Bài tập 1Vẽ các đồ thị thể hiện thể hiện tốc độ tăng trưởng các sản phẩm công nghiệp * Hoạt động 1 : GV hướng dẫn HS cách xử lí số liệu (Cá nhân /Cả lớp).

- Bước 1 : GV hướng dẫn HS tính tốc độ tăng trưởng của các sản phâm. GV làm mẫu 1 sản phẩm

* Tính tốc độ tăng trưởng của than : + Năm 1960 = (2603 :1820) x 100 = 143%+ Năm 1970 = (2936 :1820) x 100 = 161%+ Năm 1980 = (3370 :1820) x 100 = 185%+ Năm 1990 = (3387 :1820) x 100 = 186%+ Năm 2003 = (5300 :1820) x 100 = 291%- Bước 2 : GV yêu cầu HS tiếp tục tính tốc độ tăng trưởng của các sản phẩm

còn lại- Bước 3 : GV yêu cầu 4 HS trình bày kết quả của 4 sản phẩm còn lại, cả lớp

23


nhận xét, GV chuẩn kiến thức bằng bảng số liệu sauTốc độ tăng trưởng sản xuất một số sản phẩm công nghiệp của thế giới,

thời kì 1990-2003 (Đơn vị : %)Sản phẩm Năm 1950 1960 1970 1980 1990 2003Than 100 143 161 207 186 291Dầu mỏ 100 201 447 586 637 746Điện 100 238 513 823 1224 1535Thép 100 183 314 361 407 460

* Hoạt động 2 : Vẽ các đồ thị thể hiện thể hiện tốc độ tăng trưởng các sản phẩm công nghiệp (Cá nhân/Cả lớp)

- Bước 1 : Vẽ trục tọa độ, trục tung thể hiện tốc độ tăng trưởng, chia thước đo theo đơn vị %, trục hòanh thể hiện thời gian : 1950, 1960, 1970, 1980, 1990, 2003.

- Bước 2 : GV vẽ mẫu tốc độ tăng trưởng của than qua các năm sau đó yêu cầu HS tiếp tục vẽ các sản phẩm còn lại. - Bước 3 : GV cho HS xem biểu đồ vẽ sẵn để đối chiếu

100 143 161 207100

447586

100

513

823

100

314 361186

201

637

238

1224

183 407

0

200

400

600

800

1000

12001400

1600

1800

1950 1960 1970 1980 1990 2003

Than Dầu mỏ Điện Thép

Biểu đồ thể hiên tốc độ tăng trưởng sản xuất một số sản phẩm than, dầu mỏ, điện thép trên thế giới, thời kì 1990-2003

* Hoạt động 2 : Nhận xét và giải thích biểu đồ (Cặp/Nhóm) - Bước 1 : GV yêu cầu HS dựa vào biểu đồ để nhận xét theo gợi ý

+ Nhận xét chung về tốc độ tăng trưởng của các sản phẩm?+ Nhận xét riêng :. Điện : Tốc độ tăng trưởng nhanh hay chậm, tính bình quân tốc độ tăng trưởng

mỗi năm, giải thích ?. Tương tự nêu xét và giải thích cho các sản phẩm : dầu mỏ, thép, than...

- Bước 2 : Đại diện các nhóm trình bày, cả lớp nhận xét, bổ sung. - Bước 3 : GV chuẩn kiến thức

+ Điện : có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất, đạt 1535%, bình quân tăng 29%/năm nhờ tiến bộ của KHKT, do nhu cầu ngày càng cao của công nghiệp và đời sống.

+ Dầu mỏ : có tốc độ tăng trưởng khá nhanh, đạt 746%, bình quân tăng

24

%

2003

746

15351535

746

460

291


14%/năm do ưu thế về hiệu suất cung cấp nhiệt cao, tiện sử dụng đặc biệt trong các động cơ đốt trong .

+ Thép : Tăng khá, đạt tỉ lệ 460%, bình quân tăng 8,7%/năm do nhu cầu cao của ngành công nghiệp cơ khí, xây dựng từ những năm của thập kỷ 70.

+ Than : Có nhịp độ tăng trưởng đều, đạt tỉ lệ 291%, bình quân chỉ tăng 5,5%/năm. Từ những năm 1990, nhịp độ tăng có phần chựng lại do tình trạng ô nhiễm của loại nhiên liệu này, gần đây đang khôi phục lại do sự khủng hoảng của ngành dầu mỏ.


VIẾT BÁO CÁO NGẮN VỀ KÊNH ĐÀO XUY- Ê VÀ KÊNH ĐÀO PANAMA(Trang 147, SGK Địa lí 10 - Cơ bản, NXB Giáo dục, 2006)

Nội dung thực hành 1. Bài tập 1 a). Hãy xác định kênh Xuyê trên bản đồ Các nước trên thế giới và bản đồ Tự nhiên thế giới. b). Cho bảng số liệu sau :Bảng 38.1. QUÃNG ĐƯỜNG ĐI ĐƯỢC RÚT NGẮN KHI QUA KÊNH XUYÊ

TuyếnKhoảng cách

(hải lí)Qua Xuy-ê Vòng

châu PhiÔ-đét-xa -Munbai 4198 11818

Mi-na al Ahama-đ- giê-noa 4705 11069

Mi-na al A-hama-Rôtécđam 5560 11932

Mi-na al Ahama-Bantimo 8681 12039

Balit-pa-pan- Rôt-téc-dam 9303 12081

- Hãy tính xem quãng đường vận chuyển được rút ngắn bao nhiêu hải lí và bao nhiêu phần trăm so với tuyến đi vòng châu Phi

- Sự hoạt động đều đặn của kênh Xuyê đem lại những lợi ích gì cho ngành hàng hải thế giới ?

- Nếu kênh đào bị đóng cửa như thời kì 8 năm (1967-1975) do chiến tranh thì sẽ gây những tổn thất kinh tế như thế nào đối với Ai Cập, đối với các nước ven Địa Trung Hải và biển Đen ?c). Trên cơ sở các thông tin trên, hãy hoàn thiện một bài viết ngắn về kênh đào Xuyê.2. Bài tập 2 a). Hãy xác định kênh Panama trên bản đồ Các nước trên thế giới và bản đồ Tự nhiên thế giới. b). Cho bảng số liệu Bảng 38.2 QUẢNG ĐƯỜNG ĐƯỢC RÚT NGẮN KHI QUA KÊNH PANAMA

25


Tuyến Khoảng cách (hải lí)Qua Panama Vòng qua Nam Mĩ

Niu Oóc -Xanfanxicô 5263 13107

Niu Oóc -Van-cu-vơ 6050 13907

Niu Oóc -Vanparaixô 1627 8337

Li-vơ-pun- Xan Phanxicô 7930 13507

Niu Oóc - Iôcôhama 9700 13042

Niu Oóc-Xít-ni 9692 13051

Niu Oóc- Thượng Hải 10584 12321

Niu Oóc-Xingapo 8885 10141

- Hãy tính xem quãng đường vận chuyển được rút ngắn bao nhiêu hải lí và bao nhiêu phần trăm so với tuyến đi vòng châu Phi

- Sự hoạt động đều đặn của kênh Panama đem lại những lại những lợi ích gì cho sự tăng cường giao lưu giữa các nền kinh vùng châu Á-Thái Bình Dương với nền kinh tế Hoa Kì ? c). Trên cơ sở các thông tin trên, hãy hoàn thiện một bài viết ngắn về kênh đào Panama .

Hướng dẫn thực hành I. Xác dịnh mục tiêu bài học Học xong bài này, học sinh phải có được 1. Kiến thức

- Nắm được vị trí chiến lược của 2 con kênh biển nổi tiếng thế giới là Suez và Panama ; vai trò của 2 con kênh này trong ngành vận tải biển thế giới.

- Nắm được những lợi ích kinh tế nhờ có sự hoạt động của các kênh này2. Kĩ năng

- Biết tổng hợp các tài liệu từ các nguồn khác nhau- Có kĩ năng phân tích bảng số liệu kết hợp với phân tích bản đồ- Có kĩ năng viết báo cáo ngắn và trình bày trước lớp.

II. Phương pháp/kĩ thuật dạy học tích cực có thể sử dụng- Ứng dụng công nghệ thông tin- Khai thác hình ảnh, bản đồ, bảng số liệu...- Hỏi chuyên gia, làm việc nhóm, trao đổi, thảo luận, trình bày, viết báo cáo

ngắn... III. Phương tiện dạy học - Máy tính trình chiếu: các đoạn videoclip về giao thông qua 2 kênh đào Xuyê và Panama, các cảng lớn trên thế giới, - Lược đồ vị trí 2 kênh đào - Bản đồ tự nhiên thế giới, bản đồ các nước trên thế giới.. - Các tài liệu bổ sung kênh đào Xuy ê và Panama - Phiếu học tập.IV. Tiến trình dạy học

26


1. Khám phá - Gv cho HS quan sát lược đồ vị trí của kênh Xuy ê và Panama và các cảng lớn trên thế giới, bản đồ tự nhiên thế giới cho biết : Nếu như không có kênh đào Xuy ê và Panama thì việc vận chuyển hàng hóa (và người)bằng đường biển trên thế giới sẽ như thế nào ? - Sau khi HS trả lời, GV sẽ dẫn dắt HS vào bài, giao nhiệm vụ cho HS làm bài thực hành2. Thực hành/Luyện tập Bài tập 1* Hoạt động1 : Xác định vị trí kênh Xuy ê trên bản đồ (cả lớp) - GV trình chiếu màn hình, yêu cầu HS xác định trên bản đồ thế giới và các châu lục vị trí của kênh đào Xuy ê, xác định các đại dương, biển được nối liền thông qua kênh đào. Sau đó gọi một vài HS chỉ trên bản đồ thế giới các đối tượng vừa tìm.

- GV chuẩn lại kiến thức * Hoạt động 2 : Điền thông tin (cặp/nhóm)

- Bước 1 : HS hoàn thành phiếu học tập Số 1 (GV phát phiếu học tập cho HS)


Hoàn thành bảng dưới đây (Khoảng cách quảng đường được rút ngắn khi qua kênh đào Xuyê)

TuyếnKhoảng cách

(hải lí)Quảng đường được rút ngắn

Qua Xuy-ê Vòng qua châu Phi

Hải lí %

Ô-đét-xa -Munbai 4198 11818

Mi-na al Ahama-đi- giê-noa

4705 11069

Mi-na al A-hama- Rôtécđam

5560 11932

Mi-na al Ahama--Bantimo

8681 12039

Balit-pa-pan - Rôt-téc-dam

9303 12081

- Bước 2 : Gọi 1 -2 HS lên bảng trình bày các thông tin. Cả lớp chỉnh sửa, GV đưa thông tin phản hồi * Hoạt động 3 : Thảo luận (cặp/nhóm)

- Bước 1 : Các nhóm đọc SGK, dựa vào kết quả vừa tính toán, dựa vào các bản đồ, lược đồ, thảo luận các câu hỏi sau

27


+ Hoạt động đều đặn của kênh Xuy ê đem lại lợi ích gì cho ngành hàng hải thế giới ?

+ Nếu kênh đào bị đóng cửa trong thời gian 8 năm (1967-1975)do chiến tranh sẽ đem lại những tổn thất kinh tế như thế nào cho Ai Cập, các nước ven Địa Trung Hải và Biển Đen ?

- Bước 2 : Đại diện nhóm lên trình bày, GV chuẩn kiến thức có thể yêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau

+ Tại sao kênh đào Xuyê rơi vào tay đế quốc Anh ?+ Đế quốc Anh đã được lợi gì từ kênh đào này ?+ Những lợi ích do sự hoạt động của kênh đào và những thiệt hại nếu như

kênh đào bị đóng cửa ? - Bước 3 : GV có thể tổng kết phần này như sau

KÊNH XUY Ê- Lợi ích :

+ Rút ngắn khoảng thời gian vận chuyển, dễ dàng mở rộng thị trường+ Giảm chi phí vận tải, giảm giá thành sản phẩm+ An toàn hơn cho người và hàng hóa có thể tránh được thiên tai so với vận

chuyển trên đường dài+ Đem lại nguồn thu nhập lớn cho Ai Cập thông qua thuế hải quan...

- Những tổn thất kinh tế : Đối với Ai Cập

+ Mất nguồn thu nhập qua thu thuế hải quan+ Giao lưu trao đổi buôn bán với các nước khác trên thế giới bị hạn chế.Đối với các nước ven Địa Trung Hải và Biển Đen+ Tăng chi phí vận chuyển hành hóa+ Kém an toàn hơn cho người và hàng hóa

* Hoạt động 4 : Kết luận (nhóm/cá nhân) - Bước 1 : Trên cơ sở thông tin có được, kết hợp với tư liệu về kênh Xuy ê ở phần III (SGK) và các tư liệu sưu tầm được, thảo luận nhóm sau đó ghi lại những nét chính về kênh XuyêGV gợi ý : Có thể tập hợp một số thông tin về kênh đào qua các ý sau

+ Thuộc quốc gia nào ?+ Các biển và đại dương nối liền+ Chiều dài, chiều rộng+ Trọng tải tàu qua+ Thời gian xây dựng+ Nước quản lí trước kia+ Năm được đưa đưa về nước chủ quản+ Nhữnglợi ích kênh đào Xuy ê có thể đem lại cho ngành hàng hải thế giới+ Những tổn thất kinh tế đối với Ai Cập các nước ven Địa Trung Hải và Biển

Đen nếu kênh đào bị đóng cửa - Bước 2 : Đại diện nhóm lên trình bày, mỗi nhóm 2 HS, 1 HS trình bày, 1 HS ghi ngắn gọn các ý chính lên bản. Yêu cầu sử dụng bản đồ khi cần thiết.GV khuyến khích HS nêu những thông tin,những câu chuyện về kênh đào Xuy êmà các em đã tìm được trong thời gian chuẩn bị bài ở nhà. GV chuẩn xác kiến

28


thức, bổ sung thêm một số thông tin chưa được đề cập.3. Vận dụng

Bài tập 2 Đối với nội dung về kênh đào Panama có thể tiến hành tương tự như kênh đào Xuy- ê nếu còn đủ thời gian làm tại lớp. Nếu không đủ thời gian, GV có thể hướng dẫn HS hoàn thành bài tập ở nhà, theo trình tự dưới đây :

(1) Xác định kênh đào Panama trên các bản đồ như đã nêu trong SGK(2) Hoàn thành phiếu học tập số 2


Hoàn thành bảng dưới đây (Khoảng cách đường được rút ngắn khi qua kênh đào Panama)

Tuyến

Khoảng cách(hải lí)

Quảng đường được rút ngắn

Qua

Panama

Vòng qua

Nam Mĩ

Hải lí %

Niu Oóc - Xanfanxicô 5263 13107

Niu Oóc - Van-cu-vơ 6050 13907

Niu Oóc - Vanparaixô 1627 8337

Li-vơ-pun- Xan Phanxicô 7930 13507

Niu Oóc - Iôcôhama 9700 13042

Niu Oóc-Xít-ni 9692 13051

Niu Oóc- Thượng Hải 10584 12321

Niu Oóc-Xingapo 8885 10141

(3) Dựa vào phiếu học tập đã hoàn thành, dựa vào các bản đồ, cũng như kiến thức đã có hãy nêu

- Cho biết sự hoạt động đều đặn của kênh đào Panama đem lại những lợi ích gì cho sự tăng cường giao lưu giữa các nền kinh tế vùng châu Á-Thái Bình Dương với nền kinh tế Hoa Kì

- Tại sao nói Hoa Kì phải trao trả kênh đào Panama cho chính quyền và nhân dân Panama là một thắng lợi to lớn của nước này ?

III. HIỆU QUẢQua việc nghiên cứu và ứng dụng các phương pháp dạy các bài thực hành

trong chương trình địa lí 10 ban cơ bản đã giúp tôi dễ dàng hơn khi soạn giáo án và tổ chức các giờ lên lớp như chỉ đạo, định hướng, kiểm soát, điều chỉnh các hoạt động nhận thức và rèn luyện kĩ năng cho học sinh.

Đối với học sinh, giờ thực hành trở nên thiết thực vì các em có cơ hội luyện tập nhiều hơn được sửa chữa kịp thời nên điểm số ngày càng được cải thiện.

Ý thức được vai trò của bài thực hành và phương pháp dạy thực hành, tôi đã tích cực ứng dụng trong năm học vừa qua và thu được kết quả như sau :

29


Bảng 2: Kết quả kiểm tra, đánh giá kĩ năng qua bài kiểm tra cuối kì II lớp 10 trường THPT Nhơn Trạch năm hoc 2011-2012

Lớp dạy

Sĩ sốĐạt yêu cầu (> = 5 điểm)

Đọc bản đồ Làm toán Đọc, nhận xét bảng số liệu

Vẽ, nhận xét biểu đồ

Số lượng




Tỉ lệ

10A2 47 36 76.6 45 95.5 34 72.3 39 83.010A3 46 31 67,4 35 76.1 32 69.6 30 65.210C1 47 29 61.7 32 68.1 30 63.8 28 65.910C2 44 27 61.4 30 68.2 28 63.6 29 65.910C3 44 25 56.8 31 70.5 29 65.9 27 61.410C4 44 23 52.3 30 68.2 28 63.6 25 56.8TC 270 171 63.3 203 75.2 181 67.3 178 65.9

Như vậy so với kết quả cuối kì I, chất lượng học tập của học sinh được cải thiện đáng kể :

- Kĩ năng đọc bản đồ từ 36.7% lên 63.3% tăng 26.6% g- Kĩ năng đọc và nhận xét bảng số liệu từ 50% lên 67.3% tăng 17.3%- Kĩ năng vẽ biểu đồ từ 47.4% lên 65.9%, tăng 15.8%- Kĩ năng làm toán từ 66.3% lên 75.2% tăng 8.9%

IV. KIẾN NGHỊ Thùc hµnh lµ mét yªu cÇu rÊt quan träng cña viÖc häc tËp m«n đÞa lÝ bởi th«ng qua các bài thực hành giúp học sinh rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo ; kĩ năng, kĩ xảo càng cao bao nhiêu thì càng tạo ra tiền đề cho chất lượng cao của các kiền thức địa lí bấy nhiêu. Để dạy tốt các bài thực hành giáo viên phải có sự chuẩn bị chu đáo về nội dung và phương pháp. Mỗi bài thực hành có mục đích và yêu cầu khác nhau đòi hỏi giáo viên phải biết sử dụng các phương pháp day học sao cho đạt hiệu quả tối ưu. Đây chính là nhiệm vụ quan trọng được tiến hành thường xuyên và nhân rộng góp phần nâng cao chất lượng học tập của học sinh. Để dạy và học các tiết thực hành địa lí 10 có hiệu quả tác giả xin được đưa ra một số kiến nghị sau :

- Gi¸o viªn ph¶i gióp häc sinh n¾m râ môc ®Ých, yªu cÇu cña bµi tËp vµ kü n¨ng chÝnh ph¶i rÌn luyÖn.

- Học sinh phải có những kĩ năng ban đầu cần thiết như xác định phương hướng trên bản đồ, hiểu được ý nghĩa tỉ lệ bản đồ, các kí hiệu trên bản đồ... cã sù chuÈn bÞ bài trước ở nhà, đến lớp có ®Çy ®ñ ®å dïng häc tËp cho bµi thùc hµnh: máy tính bỏ túi, com pa, thước kẻ, thước đo góc…

- Ngoài các phương pháp dạy thực hành địa lí đặc trưng gi¸o viªn cÇn kết hợp các ph¬ng ph¸p d¹y học khác nh ph¬ng ph¸p thùc hµnh kÕt hîp víi nªu - gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, ph¬ng ph¸p kiÓm tra ®¸nh gi¸ trùc tiÕp trªn líp nh»m gióp häc sinh nhËn ra u - nhîc ®iÓm trong bµi tËp cña m×nh ®Ó söa ch÷a

30


- Gi¸o viªn cần kÕt hîp nhiÒu h×nh thøc tæ chøc d¹y häc kh¸c nhau nh: ç nhân, nhóm.. tõ ®ã gióp häc sinh ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng trong häc tËp. - Gi¸o viªn nên sö dông tối đa thiÕt bÞ, ®å dïng dạy học như : bản đồ, lược đồ,phiếu học tập...đối với bài thực hành vÏ biÓu ®å cần có b¶ng sè liÖu ®· xö lÝ, biÓu ®å ®· hoµn thµnh ®a ra tríc häc sinh ®Ó çc em ®èi chiÕu so s¸nh víi kÕt qu¶.

- Gi¸o viªn còng cã thÓ ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó rÌn kü n¨ng vÏ biÓu ®å cho häc sinh trªn m¸y tÝnh. Với mục đích nghiên cứu trong nội dung đề tài còn hạn hẹp chắc chắn sẽ không giải quyết hết những vấn đề có liên quan, kính mong quí thầy cô đóng góp ý kiến để đề tài được hoàn thiện hơn.

V. TÀI LIỆU THAM KHẢO1. Sách giáo khoa địa lí 10, NXB Giáo dục, 20072. Sách giáo khoa địa lí 11, NXB Giáo dục, 20073. Sách giáo khoa địa lí 12, NXB Giáo dục, 20074. Lí luận dạy học địa lý- Phần đại cương, Nguyễn Dược - Nguyễn Trọng

Phúc ; NXB ĐHQG Hà Nội, 2001.

5. Đổi mới phương pháp dạy học địa lý ở trường phổ thông, T.S. Đặng Văn

Đức- T.S. Nguyễn Thu Hằng ; NXB ĐHQG Hà Nội, 2001.

6. Phương pháp dạy học địa lý theo hướng tích cực ; T.S. Đặng Văn Đức ;

NXB ĐHSP, Hà Nội , 2001.

7. Đổi mới phương pháp dạy học địa lý ở THPT, Nguyễn Đức Vũ- Phạm Thị

Sen ; NXB Giáo Dục, Hà Nội, 2006.

8. Windows Microsoft Office Internet dùng trong giảng dạy và nghiên cứu

địa lý; Nguyễn Viết Thịnh ; NXB ĐHSP, Hà Nội, 2006.

9. Thiết kế bài giảng địa lý ở trường phổ thông, PGS. Nguyễn Trọng Phúc ;

NXB ĐHSP, Hà Nội, 2006.

Nhơn Trạch ngày 15/05/2012 Người thực hiện

Trương Thị Gấm

31


SỞ GD&ĐT ĐỒNG NAIĐơn vị THPT NHƠN TRẠCH

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAMĐộc lập - Tự do - Hạnh phúc

................................, ngày tháng năm

PHIẾU NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆMNăm học: 2010-2011

–––––––––––––––––Tên sáng kiến kinh nghiệm: THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG PHIẾU HỌC TẬP TRONG GIẢNG DẠY ĐỊA LÍ BẬC TRUNG HỌC PHỔ THÔNGHọ và tên tác giả: TRƯƠNG THỊ GẤM Đơn vị (Tổ): .Địa lí

Lĩnh vực: Quản lý giáo dục Phương pháp dạy học bộ môn: ...........................

Phương pháp giáo dục Lĩnh vực khác: ....................................................

32

BM04-NXĐGSKKN


1. Tính mới- Có giải pháp hoàn toàn mới

- Có giải pháp cải tiến, đổi mới từ giải pháp đã có

2. Hiệu quả- Hoàn toàn mới và đã triển khai áp dụng trong toàn ngành có hiệu quả cao

- Có tính cải tiến hoặc đổi mới từ những giải pháp đã có và đã triển khai áp

dụng trong toàn ngành có hiệu quả cao - Hoàn toàn mới và đã triển khai áp dụng tại đơn vị có hiệu quả cao - Có tính cải tiến hoặc đổi mới từ những giải pháp đã có và đã triển khai áp

dụng tại đơn vị có hiệu quả 3. Khả năng áp dụng

- Cung cấp được các luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chính sách: Tốt Khá Đạt

- Đưa ra các giải pháp khuyến nghị có khả năng ứng dụng thực tiễn, dễ thực hiện và dễ đi vào cuộc sống: Tốt Khá Đạt

- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt Khá Đạt

XÁC NHẬN CỦA TỔ CHUYÊN MÔN(Ký tên và ghi rõ họ tên)

THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ(Ký tên, ghi rõ họ tên và đóng dấu)

33

Documents

PHƯƠNG PHÁP DẠY CÁC BÀI THỰC HÀNH TRONG ... · Web viewbởi th«ng qua các bài thực hành giúp học sinh rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo ; kĩ năng, kĩ xảo