263
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΕΥΦΥΗ” ΣΥΝΘΕΤΑ ΥΛΙΚΑ ΜΕ ΕΝΣΩΜΑΤΩΜΕΝΑ ΚΡΑΜΑΤΑ ΜΝΗΜΗΣ ΣΧΗΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ-ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ Δ. ΠΑΠΠΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: Κ. ΓΑΛΙΩΤΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΤΡΑ 2009

Phd Pappas

Embed Size (px)

DESCRIPTION

shape memory alloys

Citation preview

  • - .

    : . ,

    2009

  • , , , . , , . , - , , . , , , , . , , , , , . , , . , , , , , , , , , . ... , . , , . , , , , , , , , . , , ; , , , . , , , ; (

  • ), ( ), ( ), ( ), ( ), ( ), ( ), ( ), /, . ( , ), , . , /, . , , , 2001, , . , , . , , ( , ), ( ), , . , , , ,

  • ..1

    1

    1.1 .5

    1.2 6

    1.3 ..7

    1.3.1 8

    1.3.2 .10

    1.3.3 11

    1.4 .13

    1.5 14

    1.5.1 ..14

    1.5.2 ..15

    1.5.3 16

    1.6 .17

  • &

    2

    2.1 19

    2.2 20

    2.2.1 21

    2.2.2 .25

    2.2.3 ...26

    2.3 - NiTi (superelasticity)28

    2.4 R (the R-phase)..28

    2.5 ..30

    2.6 ..32

    2.7 .34

    2.8 - .38

    2.8.1 .40

  • -

    3

    3.1 ..43

    3.2 ....45

    3.3 - .46

    3.3.1 ( )....46

    3.3.2 .48

    3.3.3 .50

    3.3.4 .51

    3.4 ...53

    3.4.1 SMA 55

    3.5 57

    3.5.1 ....58

    3.6 Kevlar60

    3.6.1 Kevlar.60

    3.6.2 Kevlar.61

  • 4

    4.1 ..63

    4.2

    THERMIS......64

    4.3 .68

    4.4 DSC..70

    4.4.1 .71

    4.5 NiTi..74

    4.5.1 ..74

    4.5.2 NiTi..75

    4.5.3 NiTi

    ........79

    4.6 NiTi...83

    4.6.1 ..84

    4.6.2 NiTi 85

    4.6.3 NiTi ..87

    4.6.4

    .89

    4.7 93

    4.7.1 ..93

    4.7.2 .94

  • 4.8 (transformation fatigue)

    (1 cycle stress relaxation ) NiTi.99

    4.8.1 100

    4.8.2 103

    4.8.3

    DSC SEM.109

  • -

    5

    5.1 ..124

    5.2

    126

    5.3 ..130

    5.3.1

    Tg131

    5.3.2 Tg..133

    5.4 136

    5.4.1 .....................................................................141

    5.5 ..144

    5.5.1 Thermis..145

    5.6 .148

    5.6.1 ..............150

    5.6.2 152

    5.6.3 .............................................154

    5.7 ...........................................................157

    5.7.1 157

    5.7.2 161

    5.7.3 DMA.164

  • 5.8 ..165

    5.8.1 165

    5.8.2 ..168

    5.9 ..174

    5.9.1 175

    5.9.2 177

  • 6

    6.1 .188

    6.2 Thermis.190

    6.3 NiTi .192

    6.4 NiTi ..194

    6.5 ....195

    6.6

    .197

    ............................................................................................................203

    ..................................................................................211

  • 1

    ,

    ,

    .

    ,

    .

    , ,

    ,

    (smart systems).

    . ,

    .

    [1]. ,

    (information processing) ,

  • 2

    .. , ,

    , .. [2]

    ( )

    :

    ) ,

    / .

    .

    ) - -,

    .

    ) ,

    .

    ) ,

    .

    ,

    ,

    .

    ,

    , -

    (NiTi).

    [3].

    (fiberglass).

    ,

    (

    - ). - ,

    ,

    , ,

    [3,4].

  • 3

    NiTi

    , .

    (.

    )

    , -

    .

    ,

    Kevlar 29 -.

    ,

    -

    ( , ,

    .). ,

    , ,

    -

    .

    .

    .

    NiTi 0.3mm,

    .

    , (SEM), ,

    , (DSC),

    (DMA),

    ,

    , ,

    ( THERMIS). ,

    .

  • 4

    (autoclave)

    ,

    THERMIS.

    , :

    ( - activation stress

    relaxation) -

    ( transformation fatigue).

    2001, :

    SMA.

    ,

    ,

    ,

    /. /,

    .

  • 5

    1

    1.1

    , ,

    . ,

    - ,

    [3].

    ,

    . ,

    ( )

    [5,6].

    .

    , ,

    1.1 [3].

  • 6

    .

    .

    1.1. .

    1.2

    ,

    .

    ( > 0.1m)

    .

    . ,

    0.01 m 0.1 m

    . ,

    ,

    [3].

    .

  • 7

    1.3

    ,

    . 1.1, .

    . ,

    lc,

    . , bf,

    , d

    , c, [7]:

    .

    ,

    , .

    1.2 () , () ()

    . ,

    .

  • 8

    1.3.1

    ,

    . ,

    .

    , [5].

    ,

    ().

    (. . 1.3), c

    f , m , -

    , :

    Fc,

    , Fm , Ff :

    c,f,m ,

    c,f,m ,

    , . 1.3 :

    To (volume fraction) ,

    .

    ( ),

    , Vf, Vm

    . 1.4 :

  • 9

    , . 1.5 :

    .

    :

    . 1.3,

    .

    - (

    ) ( ).

    1.3. () () - ,

    ,

    bm, ym.

  • 10

    bf bf.

    ,

    . , ,

    ym.

    , ,

    , bm> bf.

    1.3.2

    90

    ,

    . ,

    ,

    (- ), :

    :

    , c, f,

    c, Ef, Em

    :

    , ,

    :

  • 11

    [8],

    .

    (Mpa)

    (Mpa)

    Glass-polyester 700 20

    Carbon-epoxy 1000 35

    Kevlar-epoxy 1200 20

    1.1

    ,

    ,

    ,

    (

    . 1.2) .

    1.3.3 (

    )

    ,

    ,

    lc. ,

    90% 50%

    [3].

    , . ,

    .

  • 12

    .

    . ,

    .

    (% .) 0 20 30 40

    1.2 1.35 1.43 1.52

    (MPa) 60 110 131 159

    (GPa)

    2.3 5.93 8.62 11.6

    (%)

    95 4-6 3-5 3-5

    1.2

    1.2 [9],

    , .

    ,

    .

    . 100%

    ,

    [9]:

  • 13

    100 %

    0

    38 % 0

    20 %

    1.3

    1.4

    .

    .

    .

    1.4. () ()

    .

    . ,

    (..

  • 14

    ).

    .

    :

    . ,

    , ,

    ,

    .

    .

    , ,

    ,

    [10].

    1.5

    , (

    ) .

    .

    ,

    ,

    ,

    . ,

    [5,9].

    , .

    1.5.1

    ,

    , ,

    , .

  • 15

    .

    ,

    .

    ,

    ,

    .

    .

    1.5.2

    ,

    .

    . ,

    ,

    .

    ,

    . SiC, Si3N4, Al2O3

    ZrO2, ,

    . ,

    .

    ,

    .

    [3].

  • 16

    :

    , .

    , Kevlar

    ( ).

    1.5.3

    ,

    .

    .

    ,

    , .

    , ,

    .

    , , ,

    , ,

    .

    ,

    , .

    , , , ,

    .

    , ,

    ,

    . ,

    (curing process)

    , .

    (

    NiTi).

  • 17

    1.5

    ,

    .

    ,

    . ,

    , ,

    [3,5]:

    ().

    .

    .

    ,

    .

    ( 600 GPa),

    ( 3300 C). ,

    .

    .

    . (SiO2),

    , , ,

    .

    glass ( ), C glass ( )

    S glass ( ) .

    .

    zig zag ,

    .

  • 18

    70 GPa.

    ,

    .

    .

    .

    190 GPa. ,

    (.. ) .

    , ..

    .

    . .

    , , ,

    .

    prepreg, ,

    ..

  • 19

    2

    &

    (NiTi)

    2.1 -

    ,

    1932 . lander

    AuCd. 6 , 1938, Greninger

    Moorandian CuZn

    .

    , ,

    , ,

    Kurdjumov Khandros 1949

    , 1951, Chang Read [11]. ,

    ,

    .

    1960,

    iTi, Buehler

    .. [12]. ,

    Nitinol (Nickel Titanium Naval Ordnance Laboratory)

  • 20

    ,

    . 2.1, NiTi.

    2.1 -

    ,

    , -

    , ,

    . ,

    ,

    .

    2.2 -

    -,

    , , ,

  • 21

    , (austenitic phase)

    , (martensitic phase) [13].

    ,

    [14].

    ,

    NiTi- .

    . ,

    (Shape Memory Effect - SME) [15].

    2.2.1

    [53].

    Ce-Cl (Cesium-Chloride, 2)

    ( 19) [13].

    2.2. (2) (19) NiTi

  • 22

    ,

    ,

    NiTi -

    .

    s (martensite start

    temperature) , Mf (martensite

    finish temperature).

    ,

    s f [16].

    (

    , ),

    f, , , 24,

    , . ,

    ,

    , 2 [11].

    . ,

    Ni Ti,

    [13].

    the Bain Strain

    .

    ,

    ,

    [17].

    , ,

    ,

    (twins). twinning [16,13].

    . , ,

  • 23

    (. 2.3). de-twinning

    [13].

    2.3. () , () (twinned martensite) () (de-twinned)

    .

    ,

    (. . 2.4). ,

    f,

    (single crystal austenite).

    , .

    ,

    (habit plane variants hpvs)

    (hpv twin plane). ,

    (twins lattice correspondent variants lcvs)

    (lcv twin plane) [17]. ,

    (twin boundaries) .

    hpvs

    (reorientation)

    lcvs - (detwinning).

  • 24

    .

    2.4.

    .

    ,

    -,

    . 2.5

    .

    2.5. (One Way Shape Memory Effect)

  • 25

    ,

    f , (twinned) LO.

    , ,

    (detwinned) L.

    , ,

    . ,

    . ,

    ()

    (One Way Shape Memory

    Effect).

    2.2.2 (Two Way SME)

    ,

    .

    ,

    . (Two Way SME),

    ,

    ,

    [18].

    , -

    ,

    [19].

  • 26

    2.6. -

    1%.

    2.2.3

    (hysteresis)

    .

    (s f),

    (s f). ,

    50%

    50% .

  • 27

    15C 30C [11]. 2.7

    iTi.

    2.7. NiTi

    , ,

    ,

    ,

    (. ). ,

    .

    ,

    .

  • 28

    2.3 - NiTi (super-elasticity)

    -

    , ,

    NiTi

    . - ( pseudo-

    elasticity)

    , ,

    .

    , ,

    (stress induced martensite) [13].

    ,

    s, . ,

    ,

    .

    ,

    d s (. . 2.7). -

    s d

    s [20].

    2.4 R (the R-phase)

    ,

    NiTi,

    (2) (19).

  • 29

    , ,

    , R (R-phase) [21].

    , ,

    ( ) R-

    .

    ,

    s

    219. , s, R-

    [22]. ,

    R-,

    [23].

    R2, , 0.2%,

    8-10% .

    , R-

    .

    ,

    NiTi (

    .. ) [21].

    R,

    ,

    .

    Ni4Ti3

    [24].

    R-

    (Differential Scanning

    Calorimetry DSC). ,

    ,

    . , ,

    ,

  • 30

    -,

    ,

    . 2.8, DSC

    NiTi

    .

    2.8. DSC () NiTi (as received) () NiTi

    .

    2.5

    NiTi -

    . ,

    :

    - Ag-Cd - Au-Cd - Cu-Al-Ni - Cu-Sn, Cu-Zn - Cu-Zn-Si, Cu-Zn-Al, Cu-Zn-Sn - Fe-Pt - Mn-Cu

  • 31

    - Fe-Mn-Si - Pt - Co-Ni-Al, Co-Ni-Ga - Ni-Fe-Ga - Ti-Pd

    -

    . ,

    :

    - NiTi

    (,

    , , ..).

    - .

    -

    .

    - ,

    , ,

    .

    -

    .

    - , NiTi

    ,

    10%.

    - , ,

    ,

    .

    - , ,

    700 MPa.

    -

    ,

    .

  • 32

    2.6

    ,

    -

    [11]. ,

    (induction melting),

    1400C.

    (s, f, s, f),

    Cu Al.

    , (arc

    melting), ,

    .

    2.9. NiTi () ()

  • 33

    ,

    (.. ) , 800C,

    . (annealing) ,

    . ,

    NiTi, , R-

    .

    2.10. NiTi

    NiTi,

    . NiTi,

    - (sintering),

    .

    ,

    . (training)

    ( .. , , )

    [25]. ,

    500C 5

    min.

    .

  • 34

    2.7

    .

    NiTi

    . :

    -

    -

    .

    ,

    . .. NiTi,

    200 MPa,

    (s, f, s, f), 20C,

    5C.

    ,

    [26].

    -

    .

    ,

    , .

    , NiTi 350C 300 sec,

    15C

    R-

    [27].

    .

    , .

    , ,

    -100C +100C.

    .

    55.6% ..,

    .

    , (Cu)

    (Co)

    .

  • 35

    ,

    . ,

    ,

    .

    , :

    (DSC),

    [28].

    DSC

    :

    .

    2.11. DSC NiTi 0.3 mm

    ,

    15 mg.

    , .

  • 36

    .

    , ,

    (Af). , 192 , 219 . ,

    [29]. ,

    (. . 2.11).

    ,

    . , ,

    . Joule,

    . ,

    . ,

    .

    . ,

    [30].

    ,

    , .

    ,

    , .

    ,

    NiTi (~10%). ,

    .

    , ,

    .

    ,

    [31].

  • 37

    , DSC

    . ,

    ,

    (.. ). ,

    ,

    .

    R-.

    . ,

    .

    ,

    [28].

  • 38

    2.8

    ,

    , NiTi

    .

    /,

    SMA ,

    , ( )

    ( )

    2.12 NiTi () , () , ()

    , NiTi,

    , .

    .

    2.13

  • 39

    . /

    , -

    (.. ), .. ,

    , jet

    (, ).

    SMA

    .

    2.14 NiTi () , () , () - ()

  • 40

    2.8.1 -

    ,

    1970. ,

    ,

    , :

    -

    -

    .

    1977, SNF, .

    ,

    . , NiTi (stents),

    , .

    , ,

    .

    . 1993,

    . ,

    ,

    .

    2.15 NiTi, () , () () .

  • 41

    - . 1989

    , .

    , ,

    .

    -

    .

    1978,

    . .

    , NiTi (

    )

    , , ,

    , ..

    ,

    NiTi,

    ,

    , (. Ilizarov).

    , .

    - . ,

    ,

    , .

    2.16 .

  • 42

    NiTi ,

    , ,

    ,

    .

  • 43

    3

    -

    3.1

    1 ,

    , .

    ,

    ,

    , -

    . ,

    ( ) .

    -

    .

    ( -, , ,

    )

    ,

    [32]. -

    ,

    ( .. NiTi)

    [33]. ,

  • 44

    ,

    (. . 3.1).

    ,

    ,

    , .

    3.1.

    -

    , ,

    ,

    .

    - .

  • 45

    3.2

    .

    .. , ,

    , (, ..),

    .

    (

    .. ).

    ,

    , ,

    , , ,

    .

    ( ..

    ).

    -

    .

    , ,

    [32].

    ,

    , ,

    .

    - ,

    , ,

    ,

    .

  • 46

    3.3 -

    ( NiTi),

    , -

    - .

    , .

    ,

    ,

    ,

    [34].

    3.3.1 ( )

    ,

    . -

    , .

    : , ,

    ,

    .

    3.2. () () .

  • 47

    , .

    , ,

    ( ).

    . , (

    core) ( cladding) (.

    3.2).

    ,

    .

    single mode (

    ) multi mode (

    ),

    3.3.

    ,

    [35].

    3.3. single multi mode.

    , ,

    ,

    .

    , ,

    ,

    .

  • 48

    3.3.2

    , ,

    .

    - , . ,

    , :

    ,

    .

    . ,

    . ,

    -

    (. .3.4).

    3.4. () () .

    ,

    [35].

    .

    ,

    . (poling), .

  • 49

    3.5. .

    ,

    .

    , .

    :

    poling, ,

    , . ,

    ,

    .

    SiO2 (Quartz), AlPO4, GaPO4, PZT, ZnO, AlN ..

    3.6. .

  • 50

    3.3.3

    (electrorheologicalER fluids)

    (magnetorheologicalMR fluids) ,

    , ,

    . ,

    /

    , ms,

    105 .

    ER (

    50 m),

    .

    ,

    . ,

    .

    , , . MR

    ,

    Fe-Co, , ,

    , ..

    ( ),

    .

    ,

    .

    .

    , . ,

    ,

    .

    .

    , .

    ,

  • 51

    . - , R MR

    ,

    .

    3.7. .

    3.3.4

    -

    ,

    , , .

    (, , ..),

    , 0.00001%.

    .

    60,

    ,

    : Tb-Dy-Fe, Terbium-Dysprosium-Iron.

    Terfenol-D

    (2-3

    ) .

  • 52

    [36].

    ,

    . -

    .

    Terfenol-D,

    .

    3.8. () ()

    Terfenol-D

    9%. ,

    ( ) (FSMA

    Ferromagnetic SMA) (twins)

    ( NiTi)

    . FSMA

    ,

    . NiMnGa.

  • 53

    3.4

    ,

    , NiTi NiTi-X (

    Cu Al), ,

    ,

    ,

    . (, ,

    ) , . SMA

    , ,

    .

    SMA,

    80,

    [37].

    , SMA

    ,

    [34, 38].

    SMA,

    [34, 39]. SMA ( NiTi)

    ,

    ,

    [40, 41, 42]. ,

    NiTi

    [43].

    /epoxy NiTi/epoxy,

    - [44].

    ,

  • 54

    [32, 45, 38, 46],

    . ,

    adaptive composites

    morphing.

    ,

    , ..

    (. . 3.9).

    3.9

    ,

    ,

    NiTi [47, 48],

    SMA [49],

    SMA

    , [50].

    , -

    , ,

    EADS [51].

    ,

    [52].

    , ,

    Kevlar 29 NiTi /.

  • 55

    ,

    NiTi

    (Kevlar).

    3.4.1 SMA

    ,

    - .

    ,

    .

    SMA ,

    ,

    -

    2 ,

    .

    ,

    NiTi, ,

    f [53]. 3.10,

    .

  • 56

    3.10

    (a),

    f.

    SAM (Self Accommodated Martensite

    ). , (b), (pre-strain)

    . ,

    .

    , ,

    SAM ,

    POM (Preferentially Oriented Martensite

    ).

    f,

    (P parent phase) .

    ,

    . , ,

    POM (P)

    ,

    , (c). ,

    , POM

    SAM. SAM,

    , POMSAM,

  • 57

    (zero strain) [20]. ,

    (b) (c),

    (c) (d). ,

    ,

    , .

    , ,

    .

    , POM

    [53, 54].

    SAM POM,

    . NiTi,

    8%, ,

    100% POM [20, 54]. ,

    , .

    3.5

    .

    ,

    ( )

    ( ).

    .

    ,

    .

    . ,

    , .

  • 58

    .

    3.11 ()

    ,

    .

    3.12

    3.5.1 - Curing

    curing-

    . ,

  • 59

    .

    ( )

    /

    . ,

    (post curing) ,

    .

    (autoclave),

    ,

    ,

    , prepreg. prepreg -

    (..

    ),

    . , prepreg,

    , NiTi.

    prepreg,

    .

    , ,

    ,

    .

    ,

    . , curing,

    (Tg) .

    ,

    .

    (vacuum bag)

    .

    , , .

    ,

  • 60

    , Tg. ,

    SMA,

    ,

    , . ,

    . ,

    ,

    . ,

    , .

    3.6 - Kevlar

    ,

    , laser Raman.

    , 85%

    .

    .

    , ,

    : Kevlar Du Pont de Nemours Co. (), Technora Teijin

    Ltd () Twaron Akzo Nobel ().

    3.6.1 Kevlar

    Kevlar (-

    ) (PPD-T).

    -

    . ,

  • 61

    ,

    .

    .

    20%. 20%

    .

    ,

    . .

    Kevlar 80% 85%.

    Kevlar

    .

    Kevlar 29.

    3.11 (Kevlar)

    3.6.2 Kevlar

    (. . 3.12), -

    ,

    .

    .

  • 62

    3.12 Kevlar

    Kevlar

    . 250 m ,

    170. ,

    ,

    .

    3.13 Kevlar

  • 63

    4

    -

    4.1

    NiTi

    ,

    , . ,

    . ,

    , .

    NiTi,

    ,

    ,

    ,

    ,

    (DSC),

    (SEM)

    ,

    .

  • 64

    ,

    /,

    THERMIS,

    .

    , ,

    .

    4.2

    THERMIS

    hermis

    -

    .

    ,

    , (

    ) , .

    4.1 THERMIS

  • 65

    Thermis

    :

    ) .

    MTS (model: 828 Bionix)

    100 mm,

    20 kPa,

    100

    . MTS,

    (, , , ),

    5

    , .. .

    (load-cells) : 1/10,

    250/2500 2500/2.5kN, load-

    cell, , 0.1.

    ) . Nikon

    (model: Thermal Vision Laird 3A, InfraRed)

    ,

    , .

    ,

    .

    (

    ) ( )

    /,

    . , ,

    ,

  • 66

    , ..

    .

    ) SMA.

    ,

    /

    () 20 SMA,

    ( Joule).

    ,

    .

    (PLC Programmable Logic Controller)

    Simatic Siemens. H 20 ,

    ,

    , .

    ) .

    ( SMA, SMA )

    , ,

    . ,

    ,

    .

    , (

    10 ) ,

    : J RS,

    (analog to digital card) Advantech

    .

    ,

    , IR ,

    .

  • 67

    ) SMA. ,

    SMA

    ,

    NITi, ,

    SMA .

    ,

    Thermis,

    .

    4.2 Thermis () MTS, () Nikon ()

    MTS.

    , Thermis,

    ,

    (, , ) Fluke,

    / ,

    . ,

    ,

    ,

    MTS, .

  • 68

    4.3 SMA.

    4.3

    , SMA

    Joule.

    , ,

    .

    (, P) ()

    (R),

    :

    4.1

    ,

    NiTi,

    .

    ,

    , :

    NiTi

    . ,

    ,

    ,

    .

  • 69

    ,

    ,

    , f,

    .

    4.2

    , , 3

    . ,

    , ,

    .

    ,

    , ,

    (. . 4.4).

    4.4 Thermis.

    4.4,

    Thermis.

  • 70

    MTS

    . , POM,

    (P, parent phase) .

    , ,

    ,

    load cell . ,

    .

    , .

    , SAM

    , .

    ,

    SMA, .

    NiTi

    ,

    , SMA:

    .

    4.4 DSC

    (DSC),

    2.7.

    ,

    TA Instruments (model: Q100) /.

    ,

    ASTM F2005 [12].

    ,

    TA Universal Analysis, .

    ,

    AMT,

  • 71

    0.291 0.005 mm, Ni Ti, Ni

    51% .. ,

    NT10,

    ,

    . ,

    f 85 C.

    4.5 Instruments DSC Q100, NiTi.

    DSC 2 .

    .

    , 10 mg

    , 5 min 85 C.

    . , 4 -

    , 25 C 130 C,

    10C.min-1.

    4.4.1

    10

    . 4.6, ,

    , NiTi.

  • 72

    4.6 DSC NiTi, Ni 51wt%, .

    ,

    . ,

    .

    ,

    , (. .3.10,

    .3).

    DSC, ,

    ,

    , .

    , ,

    ,

    . , , ,

    , POM .

    POM (

  • 73

    SAM ) POM

    FOM. , FOM

    SAM (P)

    . ,

    ,

    3.10 ,

    ,

    .

    TA,

    , ,

    . , ,

    .

    ( p,

    ):

    4.1 , NiTi, Ni 50wt%,

    DSC.

    DSC,

    s=62.5 C f=43.6

    C,

    18.9 C.

    s=73.3 C f=82.6

    C, 9.3 C.

    , 26.8 C.

    ,

    ,

    .

    Austenitic transformation Martensitic transformation

    As (0C)

    Ap (0C)

    Af (0C)

    Latent heat (J/g)

    Af-As (0C)

    Ms (0C)

    Mp (0C)

    Mf (0C)

    Latent heat (J/g)

    Mf-Ms (0C)

    Hyster.

    (0C) 73.3 78.6 82.6 17.4 9.3 62.5 51.8 43.6 15.1 18.9 26.8

  • 74

    4.5 NiTi

    ,

    . ,

    , ,

    .

    , ,

    DSC

    as-received , .

    ,

    ,

    , DSC

    Joule.

    4.5.1

    4.4.

    120 mm.

    MTS, .

    3 ,

    30 mm .

    , ,

    .

    Thermis (. 4.2).

    ,

    H/Y

    . ,

  • 75

    RS,

    ,

    ( ), .

    ,

    0.2 V. ,

    ,

    . ,

    .

    4.5.2 NiTi,

    ,

    25 C ( ) 100 C.

    ,

    , :

    4.2

    V, NiTi Volt (V),

    , Ampere (A),

    R, Ohm ()

    ,

    , V .

    ,

    ,

    , . ,

    ,

  • 76

    , , ..

    0.3 mm 0.15 mm. ,

    (resistivity),

    .

    ,

    :

    4.3

    , , m2,

    , m,

    , Ohm*m

    ,

    . 4.7,

    NiTi,

    , .

    4.7 NiTi .

    20 30 40 50 60 70 80 90 1006.5

    7.0

    7.5

    8.0

    8.5

    9.0

    9.5

    Resis

    tivity

    / (O

    hm*m

    m) /

    (x10

    -4)

    Temperature / oC

  • 77

    ,

    , ,

    . ,

    . ,

    50 C, ,

    . ,

    ,

    DSC. ,

    ,

    4.7, 10%. ,

    [56].

    , ,

    ,

    4.8,

    ,

    DSC.

    4.8 DSC,

    NiTi.

    20 30 40 50 60 70 80 90 1006.5

    7.0

    7.5

    8.0

    8.5

    9.0

    9.5DSC

    MsMf As Af

    Resis

    tivity

    / (O

    hm*m

    m) /

    (x10

    -4)

    Temperature / oC

  • 78

    , ,

    .

    ,

    DSC,

    NiTi. , s

    65o C f 45 C. s f,

    55C 75C . ,

    DSC

    , :

    4.2 , DSC.

    , ,

    ,

    , . ,

    .

    As

    (0C)

    Af

    (0C)

    Af-As

    (0C)

    Ms

    (0C)

    Mf

    (0C)

    Mf-Ms

    (0C) Resistivity

    graph 55 75 20 65 45 20

    DSC 73.3 82.6 9.3 62.5 43.6 18.9 % difference +33% +10% -54% -3.5% -3% -5.5%

  • 79

    4.5.3 NiTi

    .

    , ,

    .

    , (P),

    :

    4.4

    , 120 mm,

    V , 180 C. ,

    ,

    . ,

    ,

    ,

    .

    ,

    ( 4.4)

    ( 4.3),

    ,

    .

    ,

    120 mm, :

  • 80

    4.9 H .

    ,

    .

    , ,

    s,

    .

    ,

    , .

    s,

    NiTi, ,

    120 mm , ,

    .

    4.5

    , , C

    P, Watt

  • 81

    4.9 target point,

    ( 90 C) . ,

    . 4.5,

    90 C,

    .

    , .

    ,

    ,

    ( 0.2 V) 180 C. O

    ,

    85 C,

    , .

    4.10 Thermis 108 C.

  • 82

    4.10,

    108 C, 1.7 Watt .

    , ,

    . ,

    , . ,

    .

    ,

    (emissivity) ,

    . , , .

    (black body) emissivity

    . ,

    ,

    , .

    NiTi , emissivity 0.9

    ( )

    0.88.

    4.11 () 157 C 3.0 Watt ()

    126 C 2.19 Watt.

  • 83

    4.6

    ,

    , ,

    ,

    ( ).

    ,

    ,

    , ,

    .

    ,

    , ..

    .

    NiTi, 8-

    10%.

    ,

    ()

    . NiTi ,

    , detwinning

    2 . 8-10%,

    ,

    . ( ),

    twinning-detwinning,

    [20].

    ,

    ,

    . ,

  • 84

    ,

    ,

    .

    4.6.1

    ( 0.3 mm),

    ,

    (.. ) .

    Thermis,

    MTS.

    120 mm, .

    , ,

    . ,

    (. 4.5) 90C,

    1.3 Watt (.

    . 4.9).

    , ,

    100. NiTi,

    ( 0% 28%),

    Struers,

    (curing) .

    (polishing), ,

    ,

    ,

    .

    , SigmaScan.

  • 85

    4.6.2 NiTi

    NiTi, ,

    (strain control),

    (stress control).

    ,

    ,

    ,

    .

    3-6%

    .

    4.12 NiTi 120 mm strain control, ()

    0.4mm/min, () 1mm/min () 4mm/min

  • 86

    4.13 NiTi 120 mm stress control, ()

    3/min, () 10/min () 12/min ASTM,

    ,

    , 4mm/min

    . ,

    120mm, (strain rate)

    0.033min-1.

    ,

    ,

    ( 10% )

    NiTi .

    , NiTi,

    .

  • 87

    detwinning, ,

    1% 8% . ,

    ,

    ,

    . ,

    .

    4.14 NiTi ( 1%), detwinning (1%-6%)

    (6% ).

    4.6.3 NiTi

    NiTi, Thermis

    (. 4.6.1), .

    , ,

    ,

    ,

    . 4.15

    .

  • 88

    4.15 NiTi , 90 C.

    NiTi , (.

    .4.16). ,

    . ,

    ,

    , .

    4.16 . (fitting)

    .

  • 89

    :

    4.6

    0, 1, .

    . , .

    ,

    ,

    , 0.2%

    . ,

    ,

    - .

    4.3 NiTi .

    4.6.4

    ,

    : ,

    , ,

    . ,

    Martensite (25oC) Austenite(90oC) 20.1 GPa 48.9 GPa

    max 1095 MPa 895 MPa

    0.2% 0.2 271 MPa 649 MPa

    0.30-0.39 0.27-0.36

    1072 MPa 855 MPa

  • 90

    .

    NiTi, ,

    .

    (. 4.6.1),

    . ,

    ( Hooke) NiTi 0% 1%

    . ,

    Poisson () .

    ( 8%

    ),

    . 4.17,

    ,

    .

    4.17 NiTi , ,

    0% 28%.

  • 91

    ,

    . ,

    ,

    NiTi.

    4.18 NiTi ().

    4.19 NiTi

    .

    0 3 6 9 12 15 18 21 24 270

    200

    400

    600

    800

    1000

    1200

    1400

    Stre

    ss (M

    Pa)

    Strain (%)

    real stressengineering stress (fitting)

  • 92

    ,

    . ,

    , , ,

    .

  • 93

    4.7

    NiTi

    3 ,

    ,

    ,

    ( ). ,

    . ,

    NiTi ,

    :

    .

    4.7.1

    Thermis, MTS

    (. . 4.4),

    .

    4.5.3,

    120 mm ,

    90 C , 1.3 Watt.

    ,

    (tabs) (Araldite)

    . ,

    ,

    , .

    , .

  • 94

    4.20 () NiTi () .

    ,

    6%, 3% 0%. ,

    (. .4.3),

    ,

    ,

    . , 6

    .

    ,

    . ,

    ,

    .

    4.7.2

    ,

    6%. ,

    4.20 (12 )

    curing . ,

  • 95

    tabs. ,

    20 .

    () ( )

    , 10 12 sec.

    ,

    ( MPa) , 6% 50

    .

    4.21 Thermis, NiTi, 6% 50 .

    6%, .

    , 600 MPa,

    ,

    500 MPa.

    4.22 , ,

    NiTi 3%.

  • 96

    4.22 NiTi 3%.

    ,

    ,

    (POM)

    . , ,

    500 MP. ,

    :

    4.23 NiTi 0% .

  • 97

    , 0%

    ,

    , - ,

    -

    , . ,

    3%

    , 6%.

    NiTi,

    , ,

    . ,

    460-

    500 MPa, .

    4.24 NiTi (0% ),

    460-500 MPa.

    ,

    ,

    twins

    (. 2 - detwinning) . ,

    , ,

    . ,

  • 98

    (. 4.6)

    detwinning.

    , ,

    ,

    . ,

    SAM, POM. ,

    ,

    [55].

    ,

    . , SMA

    , .

    , , 4.25,

    ,

    Thermis. ,

    , , .

    ,

    .

    4.25 .

  • 99

    4.8 (transformation fatigue)

    (1-cycle stress relaxation) NiTi

    SMA

    , /

    ,

    . ,

    ,

    , ,

    (. .3.10 & .4.4).

    ,

    ,

    ().

    , ,

    , ,

    , ,

    : ,

    ,

    .

    SMA [57].

    H , NiTi,

    . , NiTi,

    [58],

    ,

    ,

    - [40]. ,

    NiTi, f=77 C,

    125 C 50 C, 3%. 1%,

    [26]. , NiTi,

    ,

    . ,

  • 100

    ,

    , NiTi [58].

    , ,

    - NiTi, ,

    , 104

    , 106 , SMA.

    ,

    .

    TiNiCu [59],

    CuZnAl [60] NiTi,

    100 ,

    ,

    , 103 [61].

    (

    ), DSC ,

    (SEM).

    ,

    .

    4.8.1

    Thermis,

    4.7.

    ,

    ,

    .

    120 mm

    ( 4.7).

  • 101

    ( )

    90 C, 100 C,

    1.3 Watt. ,

    f, NiTi , ,

    5-10 C 6% [18,19].

    , ,

    .

    (25 C),

    ,

    .

    ,

    ,

    ( 4.26).

    (t1), t2 .

    t1+t2 , .

    , 10 sec,

    .

    , t2 15 sec.

    4.26 , () ()

  • 102

    ,

    , t1. ,

    , ,k,

    .

    4.7

    NiTi ,

    k: 0.44, 0.50, 0.53 0.57, t1

    (12, 15, 17 20 sec, ).

    ,

    -,

    .

    4.26

    225 , 9.5

    , .

    , ,

    . 4.7,

    , 460-500 MPa

    . , ,

    (4 5),

    .

    , DSC,

    . ,

    as-received ,

    DSC

    training, .

  • 103

    ,

    ,

    510 C, 5 min .

    , ,

    , , .

    , ,

    Thermis, trained ,

    10 MPa. ,

    ,

    ,

    (. 4.7.2).

    DSC,

    (SEM), as-received, trained,

    . SEM

    , Zeiss (model: Supra 35VP)

    10 kV.

    /, .

    ,

    (chemical etching)

    . , ,

    ,

    ,

    .

    4.8.2

    ,

    , NiTi,

    500 MPa, .

  • 104

    Thermis, ,

    0.3 sec ,

    .

    4.27, NiTi,

    k 0.5 (t1=t2=15 sec)

    2100.

    4.27 NiTi, , k=0.50, 100 C

    2100 .

    ,

    .

    , ,

    ,

    ,

    .

    (min=495 MPa, max=510

    Pa) , 0.99 ,

  • 105

    , .

    , (1),

    500 MPa. 4.28,

    , k,

    , 10%

    , SMA

    .

    4.28 . , ,

    , k.

    ,

    , ,

    k,

    . k,

    ,

    , t1. , ,

    ,

  • 106

    . ,

    ,

    k=0.44 k=0.57, 8 sec,

    ,

    . ,

    , t1,

    .

    ,

    ,

    , a b.

    :

    4.8

    , 4.29.

    4.29 , NiTi. ,

    .

  • 107

    ,

    ,

    .

    ,

    ,

    SMA ,

    . , 4.29,

    NiTi ( 50%

    ) , ,

    ( ) .

    ,

    , .

    ,

    ,

    ,

    .

    ,

    .

    4.8.1,

    .

    100, 138, 156 164 C.

    , 9

    ,

    NiTi.

    4.30, .

    , , ,

    ,

    . :

    4.9

    a,b , .

  • 108

    4.30 NiTi. 100, 138, 156 164 C. , .

    , . ,

    ,

    . , 225

    , 85, 70, 50

    45% , 100, 138, 156

    164 C, . , 24 ,

    100 C, 12% .

    20, 32 39%.

    , ,

    4.31,

    , .

  • 109

    4.31 , ,

    . 4.30

    ,

    DSC SEM,

    ,

    (training),

    , (as-received).

    4.8.3

    DSC SEM.

    , NiTi

    ,

    , ,

    de-twinning,

    ,

  • 110

    ,

    (. 4.7.2). training,

    4.8.1, ,

    ,

    4.32.

    4.32 NiTi, 0%, 95 C , training.

    , , as-received.

    ,

    DSC as-

    received . , 4.33,

    .

    .

  • 111

    4.33 DSC as-received training

    , s=82.2o C

    f=93.2o C. ,

    s=61.9o C f=41.1

    o C.

    ,

    .

    (500 C), ,

    (2)

    R ( 2.4). ,

    R- (19) .

    (. 2.6) training,

    R ,

    DSC .

  • 112

    4.34 , DSC

    NiTi,

    , k, 0.44 0.53 . ,

    DSC , .

    4.34 DSC k=0.44 k=0.53.

    ,

    30 MPa.

    , ,

    ,

    , .

    ,

    . , ,

    ( ),

    . as-received

    .

    20 40 60 80 100 120 140-1.0

    -0.8

    -0.6

    -0.4

    -0.2

    0.0

    0.2

    0.4

    0.6

    as received

    2X104 cycles, k=0.53

    2X104 cycles, k=0.44

    Hea

    t flo

    w (W

    /g)

    Temperature (oC)

  • 113

    ,

    .

    , ,

    R.

    4.35,

    138, 156 164 C.

    4.35 DSC 138, 156

    164C.

    ,

    10 C

    . , ,

    , as-received ,

    .

    ,

    .

    20 40 60 80 100 120 140

    -0.6

    -0.4

    -0.2

    0.0

    0.2

    0.4

    as received

    156oC

    138oC

    164oC

    Hea

    t flo

    w (W

    /g)

    Temperature (oC)

  • 114

    ,

    2R phase, , ,

    R,

    f.

    ,

    ,

    DSC. ,

    , ,

    ,

    . s,p f, ,

    .

    4.4 DSC

    as-received .

  • 115

    ,

    , (t1),

    . ,

    ,

    ,

    .

    ,

    , ,

    , . DSC

    , as-received ,

    .

    . ,

    NiTi ,

    ,

    .

    NiTi, ,

    ,

    twins ( POM). de-twinning 2

    . ,

    , . ,

    ,

    ,

    .

    (SEM),

    NiTi ,

  • 116

    .

    as-received

    trained . ,

    SEM, .

    4.36 SEM as-received .

    4.37 SEM training.

  • 117

    4.38 SEM .

    4.39 SEM .

  • 118

    4.36,

    NiTi,

    ,

    . -

    (SAM),

    ,

    (POM).

    , ,

    NiTi ,

    POM

    .

    ,

    , ,

    SAM, ,

    twins. ,

    - ,

    training (. 4.37),

    , ,

    . ,

    , SAM.

    ,

    (. 3.38 & 3.39), SAM

    :

    DSC trained

    ,

    . NiTi

    SAM, ,

    .

  • 119

    100% SAM, ,

    , [62].

    ,

    ,

    (transformation fatigue), (stress relaxation),

    SAM,

    (slipping)

    twins.

    twinning de-twinning. ,

    DSC ,

    .

    ,

    , .

    ,

    .

    , (

    ) training,

    DSC SEM,

    : SAM. ,

    4.39, (

    fishbone) - ,

    . 4.40 ,

    ( SAM)

    , training .

  • 120

    4.40 () SAM

    () training

    ,

    (

    ),

    .

    ,

    .

    95-100C,

    .

    ,

    , .

    t1+t2, t1 t2

  • 121

    . , i ,

    i :

    4.10

    , ,

    . 4.41,

    ,

    .

    4.41 .

    ,

    , k=0.57

    (. 4.41).

    k=0.57, t1+t2=20+15 sec=35 sec. ,

    24 h, 2469

    . ,

  • 122

    2469 24 h .

    , , 32%

    , 68% .

    , , 18%

    82%

    .

    k=0.44, 18%

    82%, , t1

    24 h, . ,

    ,

    , .

    ,

    ,

    as-received . ,

    -

    . ,

    ,

    . ,

    , .

    ,

    SEM, ,

    , ,

    .

  • 123

    4.42 SEM as-received , -,

    .

    as receivedstress relaxation

    transformation fatigue

  • 124

    5

    -

    5.1

    4 , ,

    -.

    ,

    ,

    / . , NiTi

    ,

    .

    ,

    .

    ,

    . ,

    - ,

  • 125

    ,

    NiTi

    . ,

    NiTi

    [58,40,41].

    NiTi NiTiCu,

    [63,64] (NiTi strips) [65]. H

    -

    ,

    NiTi [13]. NiTi,

    [44]

    ,

    [50]. ,

    - ,

    , EADS

    [51].

    , ,

    Kevlar 29 NiTi,

    . ,

    , ,

    - :

    ,

    (Tg) ,

    (f) ,

    ,

    (debonding ) .

    ,

    ,

    ,

  • 126

    , ,

    NiTi

    ,

    ,

    (DMA) .

    Thermis,

    ,

    .

    , Kevlar,

    ,

    laser Raman [66]. , ,

    ,

    NiTiCu ,

    [16,67].

    5.2 -

    -

    , ,

    , ()

    (),

    . ,

    , ,

    (.. , ,

    ..). ,

    ,

  • 127

    , ,

    . ,

    ,

    ,

    .

    ,

    - .

    1986, Budiasnsky,

    SMA

    ,

    (shear-lag model) [68]. ,

    ,

    [48, 69].

    5.1 shear-lag model 1986 Budiansky SMA

    5.1, ,

    ,

    (shear layer)

  • 128

    . ,

    . -

    ,

    [70,71], ,

    [71, 72].

    SMA ,

    ,

    ,

    .

    ,

    [73].

    [74]:

    -

    -

    - ,

    -

    NiTi

    ,

    curing

    .

    , ,

    .

    ,

    NiTi

    [13], ,

    .. , , ..

    , (. . 5.2).

    , ,

    (. 4.4),

  • 129

    .

    (chemical etching)

    (SEM).

    5.2.

    5.2 () NiTi-, ()

    SEM,

    8%.

    ,

    [75]. ,

    (

    Kevlar), -

    ,

    curing 150 C,

    NiTi,

    [76].

  • 130

    ,

    Kevlar

    130 C,

    . ,

    ,

    Thermis.

    .

    5.3

    ,

    (g) .

    ,

    Tg,

    .

    SMA,

    , Af,

    .

    .

    ,

    ( ), g. [6]. ,

    ,

  • 131

    , .

    ,

    NiTi

    .

    LTM217 ACG (UK).

    ,

    ,

    150 C. Tg,

    (DMA) LTM217,

    ,

    , Kevlar 29

    .

    5.3.1 Tg

    , ,

    :

    5.1

    , ,

    , 0,

    ,

    :

    5.2

    Hooke ,

    :

    5.3

    , (storage modulus) ,

    (loss modulus) .

  • 132

    :

    5.4

    ,

    : (glassy), (transition),

    (rubbery) (flow). H

    ,

    (tan),

    (. . 5.3). ,

    ,

    .

    5.3 , tan . tan=f(t),

    .

  • 133

    5.3.2 Tg

    H (DMA)

    Instruments (Model: Q800)

    /.

    5-60 mm, 5-15 mm

    7 mm. ,

    . ,

    .

    . DMA,

    , ,

    .

    20 10-4 ,

    1 nm.

    5.4 DMA / , .

  • 134

    LTM217,

    (3 point bending). (5)

    20 mm, 6.4 mm 1.15 mm,

    .

    (curing) ,

    ,

    . ,

    20m 1 Hz ,

    , , tan,

    10-230 C.

    ,

    160 C.

    tan

    .

    5.5 Tg LTM217, tan .

  • 135

    NiTi (f = 82.6 oC) Tg,

    ,

    5.2,

    , .

  • 136

    5.4

    ,

    (prepregs), NiTi

    , .

    prepegs Advanced Composites Group (ACG, UK)

    LTM217,

    Kevlar 29 . Du Pont,

    USA, 16 m, prepregs,

    , , 53.5%.

    , NiTi,

    ,

    0 (

    ).

    ,

    ,

    , ,

    : 3 C/min

    70 C, 12 ,

    50 C.

    140 C 0.3 C/min, 30 min

    50 C, curing .

    ,

    prepregs

    .

    ,

    ,

    (), .

  • 137

    5.6 , prepregs,

    ACG, UK. curing ,

    (autoclave)

    / (. . 5.7). , Aeroform

    Ltd., 225 C

    10 bar.

    5.7 O

  • 138

    ,

    950 mbar.

    60 cm 1.1 m.

    ACG,

    prepreg, :

    (tool) ,

    (release film)

    . ,

    ,

    . ,

    prepreg , .. .

    ,

    , . ,

    . ,

    (

    , ) .

    5.8 prepreg ,

  • 139

    ,

    (breather) .

    (vacuum bag),

    ,

    (tool) .

    ,

    .

    ,

    ( )

    . ,

    , NiTi

    ,

    curing.

    , ,

    , .

    5.9 -

  • 140

    (tool), , ,

    Teflon (. . 5.9).

    , ( ) 100 40 10

    mm. ,

    ,

    1 mm ,

    SMA. , ,

    . ,

    tool, .

    prepreg 100 40 mm

    SMA ,

    Teflon 99 39 mm (

    ),

    (. . 5.8). ,

    .

    Teflon,

    , release film

    , .

    ,

    , ,

    tool, 5.9. ,

    . ,

    (breather), , prepreg,

    .

    Teflon,

    , .

    5.6.

  • 141

    5.4.1

    , (6) prepreg.

    , NiTi,

    0.3 mm prepreg,

    0. L,

    (100 mm), D, 11 mm. ,

    , ,

    . d, 0.99 1.00 mm

    . 5.10,

    .

    5.10 . , 4 NiTi .

    , ,

    . ,

    SMA .

    , , (4)

    , (6) . SMA

    =2 mm, , =1 mm.

  • 142

    , , ,

    .

    , ,

    , .

    5.11 : 4 6 .

    ,

    ,

    , SMA .

    , 0.01 mm.

    5.1 .

    ,

    5.11.

    Thermis, .

    .

    (mm) L

    (mm) D

    (mm) d

    (mm) H

    . . Vf .

    A 4 100 11 0.99-1.00

    2 0.0258

    B 6 100 11 0.99-1.00

    1 0.0387

  • 143

    ,

    4 , Joule.

    ,

    (4 6 ),

    . ,

    ,

    , .

    , (tabs)

    , .

    tabs, ,

    , 2 mm, 12 mm 18 mm. tabs

    ,

    MTS,

    .

    5.12 () ,

    , () () , tabs .

  • 144

    5.5

    NiTi

    100 C, ,

    .

    ,

    Thermis,

    /.

    , (thermal coefficient

    of expansion TCE) ,

    .

    , ,

    ,

    [74].

    ,

    TCE, . ,

    :

    5.5

    , 1 ( )

    1, 1

    1, 1

    f, m,

    f, Em,

    Vf,

  • 145

    ,

    .

    ,

    /, ,

    ,

    [77,78].

    , ,

    LTM217/Kevlar 29/SMA. ,

    .

    ,

    Thermis.

    , ,

    TCE, ,

    .

    [79], LTM217

    ,

    2.5 3.5 /C. Kevlar ,

    . ,

    [80]. Kevlar,

    , ,

    C-C

    ,

    -6 -4 /C [81,80].

    5.5.1 Thermis

    Thermis,

    , ,

    , DMA. ,

  • 146

    ,

    , . ,

    ,

    ( NiTi)

    , .

    ,

    5.4, NiTi.

    MTS Thermis,

    , 1 cm

    . , ,

    , DWT (model: HLP 1500),

    200 L/min, 256 C

    20W. ,

    30 cm .

    ,

    , 100 C,

    NiTi.

    (4) ,

    . 6 2

    5 . ,

    ,

    , MTS.

    ,

    ,

    . TC1, TC2 1 2

    . , 1

    6 ,

    , 2 min .

    , 25 C.

  • 147

    5.13 Thermis , NiTi, 100 C

    ,

    ,

    ,

    .

    ,

    . ,

    . ,

    Thermis,

    . ,

    ,

    NiTi.

    , ,

    ,

    . , ,

  • 148

    2-2.5 . ,

    TS, 0.1 . O

    ,

    ,

    ,

    NiTi (4 ),

    .

    ,

    Thermis,

    ,

    . ,

    ,

    .

    5.6

    NiTi,

    ,

    ,

    . ,

    ,

    ,

    (. 4.5.2 4.5.3).

    , NiTi

  • 149

    .

    ,

    ,

    Af. ,

    (

    ) ,

    . ,

    , .

    ,

    4.5,

    :

    - ,

    .

    - 4 6 ,

    ,

    (. . 5.12).

    - NiTi,

    ,

    ,

    (. . 5.12).

    Thermis,

    .

    ,

    , ,

    . ,

    , . 4 ,

    ,

    .

  • 150

    5.6.1

    ,

    ( )

    SMA

    . ,

    . ,

    ,

    . ,

    .

    . 5.14. 1,

    2,

    .

    ,

    k (W/m K). d, , ,

    1mm. 0.3mm,

    0.35mm.

    5.14

  • 151

    Fourier, ,

    (), [135]:

    5.6

    , Q, ( , W)

    ,

    k, ,

    , ,

    ,

    5.6, ,

    :

    5.7

    , 1, 2,

    .

    , (heat flux) q,

    W/m2. 5.7 :

    5.8

    , 0.35mm,

    , .

    prepreg [79], 0.25

    W/m K. 4 ,

    120 mm 100 C,

    1.3 Watt .

    , . L=120 mm

    d=0.3 mm, 113.04 m2. ,

    , , :

    5.9

    q,

    . k,q 5.8, :

  • 152

    5.10

    ,

    ,

    . ,

    (

    ), .

    , , :

    100 C,

    ,

    15 20 C .

    5.6.2

    ,

    . ,

    5.4.1.

    , ,

    .

    ,

    .

    ,

    . 5.12, SMA .

    tabs ,

    .

    ,

    ,

    4 .

  • 153

    0.3 V

    0.5 V. 1.5 min, ,

    .

    SMA, 3

    .

    5.15. ,

    . ,

    , 5 C.

    5.15 .

    . ,

    . ,

    Thermis, 25C.

  • 154

    5.6.3

    ,

    ,

    .

    5.16 , .

    5.17 , .

  • 155

    ,

    NiTi (. . 4.7),

    ,

    . ,

    ,

    ,

    ,

    .

    ,

    ,

    , , .

    ,

    , ,

    .

    ,

    . 4 NiTi,

    , 6 . , 50%

    , .

    , (. . 4.3),

    50% . ,

    7.5 11.5 .

    , 9 13.5 ,

    .

    ,

    5.6.1, ,

    20 C.

    , 4.7, 55

    60 C,

    , 5.16 5.17,

  • 156

    40 C. ,

    75 C,

    60 C .

    ,

    ,

    ,

    100 C ,

    , 15 20 C

    .

    ,

    ,

    , Thermis

    .

  • 157

    5.7

    ,

    . ,

    ,

    ,

    . ,

    ,

    .

    ,

    ,

    .

    , :

    .

    5.7.1

    ,

    . SMA

    , 4 . Kevlar

    29,

    ,

    . ,

    122 GPa,

  • 158

    2.5 % 3024 Pa [82]. H LTM217,

    curing , 3

    6 GPa, 70 100 GPa

    3 5 % [79].

    ,

    ,

    ,

    ,

    Kevlar. ,

    ,

    ,

    . ,

    SMA

    .

    ,

    MTS Thermis ASTM D3039,

    .

    , MTS 25kN,

    Kyowa (model: KFG/5/120),

    ,

    2.0%. ,

    ,

    .

    ,

    .

  • 159

    5.18 MTS Thermis.

    ,

    (.

    5.4.1), ,

    NiTi. ,

    .

    25 C.

    ,

    0.01 ,

    . ,

    ,

    NiTi .

    , 0.025

    , Kevlar.

    , ,

    . ,

    ,

    .

  • 160

    ,

    DMA,

    5.3.2. 20mm,

    6.4mm 1.15mm ,

    . SMA SMA.

    , 3 1mm .

    5.19 , 3-point bending

    DMA, .

    ,

    20m 1Hz.

    , , (.

    , . 5.3.1) 10 230 C. ,

    ,

    . , DMA,

    , ,

    NiTi.

  • 161

    5.7.2

    ,

    .

    5.20 (4 NiTi) .

    ,

    ,

    45.08 GPa. ,

    . ,

    SMA. H E,

    , 44.76 GPa,

    44.35 GPa.

  • 162

    5.21 (6 NiTi)

    5.22 NiTi.

    ,

    SMA,

    . ,

  • 163

    , .

    max b b GPa MPa -- MPa

    1 47 1065 0,0363 749,34 2 44 1099 0,0353 780,45 3 46 1101 0,0356 699,46 4 44 1051 0,0359 776,32 5 43 1053 0,0361 801,87

    45 1074 0,0358 761,49 1,43 24,44 0,0004 39,38

    1 45 1164 0,0395 802,34 2 42 1198 0,0397 818,56 3 45 1098 0,0324 793,12 4 43 1196 0,0402 715,89 5 47 1218 0,0344 835,78

    44 1175 0,0372 793,14 1,84 47,16 0,0035 46,14

    NiTi 1 45 1034 0,0456 880,45 2 41 1098 0,0345 904,34 3 42 1123 0,0367 801,99 4 46 1022 0,0425 918,94 5 45 1100 0,0488 956,88

    44 1075 0,0416 892,52 1,94 44,78 0,0059 57,70

    5.2 , , ,

    .

  • 164

    5.7.3 DMA

    5.23,

    () ()

    10 230 C.

    5.23 , DMA, SMA.

    ,

    ,

    ,

    .

    ,

    SMA,

    prepreg. ,

    . , 25 C, 39.3 GPa

    38.93 GPa , 5 GPa,

    .

  • 165

    ,

    ,

    (10C), (25C)

    (100C).

    10C 25C 100C 10C 25C 100C GPa

    LTM217/Kevlar 29 1 39,3 38,9 32,5 0,85 0,83 1,08 2 39,5 38,5 33,5 0,88 0,90 0,94 3 38,9 40,0 32,0 0,90 0,93 0,94

    39,2 39,10 32,7 0,88 0,89 0,99 LTM217/Kevlar 29/SMA

    1 40,2 39,3 33,9 0,76 0,75 1,05 2 41,0 38,9 33,0 0,75 0,87 1,07 3 40,8 39,4 34,5 0,88 0,90 0,95

    40,6 39,2 33,8 0,79 0,84 1,03

    5.3 10, 25 100C, DMA

    SMA.

  • 165

    5.8

    SMA

    4 ,

    ,

    ,

    ,

    ( ,

    ..).

    ,

    Thermis, ,

    ,

    SMA.

    ,

    , ,

    NiTi. ,

    (. . 5.15) ,

    5.6.1,

    80C.

    5.8.1

    Thermis,

    ( ),

    .

    Joule,

    ,

    . , . 5.12.

  • 166

    ,

    MTS, ,

    ,

    .

    , ,

    . ,

    ,

    . ,

    ,

    .

    5.24 Thermis,

    .

  • 167

    5.25 Thermis, ,

    . 5.15.

    ,

    ,

    Thermis.

    , , f.

    , ,

    80 C.

    25 C.

    , ,

    0.3V,

    0.2, . ,

    , 3 Watt,

    , 4.2 Watt . ,

    .

  • 168

    5.8.2

    ,

    , ,

    80 C.

    ,

    . ,

    3 4.2 Watt.

    5.26 Thermis, ,

    . , 4.2 Watt.

    ,

    , SMA. ,

    , SMA

  • 169

    f, ,

    .

    .

    ,

    80 C, 3 Watt 4.2 Watt

    .

    ,

    , , 3 4.2 Watt ,

    80 C. (

    ) (

    ,

    )

    .

    5.27 . .

    40 .

    ,

    ,

  • 170

    , NiTi,

    40 , SMA

    . , NiTi,

    , 62 ,

    .

    ,

    3.65 5.65 MPa, .

    , , ,

    ,

    .

    5.28 . 62 .

    , ,

    . ,

    .

  • 171

    ,

    . 5.29,

    .

    5.29 , .

    ,

    ,

    ,

    , ,

    . , 48 sec,

    41 sec. ,

    - 48 sec, ,

    ,

    . , ,

  • 172

    45 sec ,

    .

    ,

    , 60

    sec > 41 sec, duty cycle (. 4.8.1),

    , 48 sec.

    ,

    ,

    ,

    ,

    .

    5.30 , SMA. H ,

    , 70 C.

  • 173

    , ,

    ,

    .

    ,

    ,

    ,

    .

  • 174

    5.9

    ,

    SMA.

    ,

    ,

    4.8,

    NiTi. ,

    - ,

    ,

    .

    ,

    ,

    ,

    . ,

    , ,

    SMA,

    .

    , . ,

    SMA, (..

    ),

    .

    , ,

    , -

    ,

    , .

  • 175

    ,

    ,

    NiTi. , ,

    , ,

    .

    ,

    .

    5.9.1

    ,

    NiTi, .

    , 5.4.

    Thermis.

    MTS,

    (. 5.8.1)

    ,

    .

    5.8,

    ,

    ,

    .

    ,

    , .. ,

    , ,

    .

    , ,

    ,

    .

  • 176

    ,

    NiTi,

    ,

    80C. (. 5.6.1),

    ,

    100C.

    , 3 Watt , 4.2 Watt.

    ,

    60 sec, ,

    (. . 5.29). k (duty cycle), ,

    NiTi, , 0.44,

    0.50, 0.53 0.57. ,

    , 48, 60, 68 80 sec.

    ,

    80C 100C.

    ,

    ,

    ,

    .

    , 3 Watt (80oC) 3.7 Watt (100oC),

    , 4.2 Watt (80oC) 5.1 Watt (100C).

    , 230 .

    ,

    25C.

    , . ,

    k

    NiTi. ,

    ,

    , .

  • 177

    5.9.2

    , ,

    , k. ,

    , NiTi.

    ,

    , ,

    ,

    80oC.

    5.31

    , k=0.5, 0.53, 0.57 0.44, 80C.

    ( N) ( Pa), .

  • 178

    ,

    , 6 NiTi.

    ,

    , .

    5.32

    , k=0.5, 0.53, 0.57 0.44, 80C. ,

    ( , )

    .

    ,

    ,

    5.8. , ,

    , k=0.44, 0.50, 0.53 0.57,

    41.25, 41.00, 40.22 41.65 . ,

    3.79, 3.76, 3.69 3.82 MPa. ,

  • 179

    k,

    61.34, 61.35, 62.00 60.88 ,

    5.63, 5.63, 5.69 5.59 MPa.

    , , 41 ,

    , 61.4 ,

    50%. ,

    , 50%

    (2.58% 3.87% ).

    , ,

    , ,

    .

    ,

    , ,

    , , .

    5.33 ,

  • 180

    5.33,

    ,

    ,

    ,

    . ,

    .

    5.34 .

    .

    , ,

    (fitting curves) .

    NiTi,

  • 181

    .

    :

    5.11

    ,

    : a=0.159, b=-0.0181 y0=-0.14.

    a=0.285, b=-0.0144 y0=-0.25.

    ,

    .

    ,

    , duty cycle, k.

    , ,

    k,

    . ,

    SMA (. . 5.33 . 5.31),

    k=0.57 ,

    k=0.50, ,

    0.53.

    (. . 5.32 . 5.34),

    ,

    k=0.57, ,

    .

    ,

    k,

    .

    (60 sec), duty cycle

    . , (. )

    .

    ,

    NiTi.

    ,

    ,

  • 182

    .

    , , ,

    50% 1 103

    , 6 103 ,

    10% . , 50%

    , 1.4 103 ,

    7 103 15%

    . , NiTi

    (. 4.8.2), 2 103

    , 2 104 .

    , ,

    , , .

    5.35 SMA,

    .

  • 183

    ,

    . ,

    SMA.

    , ,

    . ,

    ,

    4 ,

    .

    , ,

    ,

    . ,

    ,

    .

    , ,

    , .

    ,

    NiTi

    .

    ,

    .

    , (

    ) , ,

    80C 100C. H

    , ,

    NiTi.

  • 184

    5.36

    80C 100C.

    5.37 80C 100C.

  • 185

    , ,

    . , 40.01 (

    80C 41.2 100C. ,

    60.10 61.9 .

    ,

    ,

    .

    ,

    ,

    NiTi.

    5.12

    a b, :

    a=1.028, b=0.038 80C a=1.040, b=0.060

    100C. , a=1.007, b=0.042 80C a=1.010, b=0.068

    100C.

    ,

    ,

    . ,

    ,

    f,

    .

    SMA 4 .

    ,

    . , 24 ,

    80C, 18%

    . , 12%

    100C. ,

    .

  • 186

    5.38 , .

    .

    5.39 . 5.38

  • 187

    , ,

    ,

    100C. H ,

    80C,

    ,

    , 100C.

    , 50

    ,

    , , ,

    .

    5.40 80C 100C, NiTi 100C.

  • 188

    6

    -

    6.1

    ,

    , ,

    .

    ,

    ,

    (0) Kevlar 29,

    , -, 300m.

    , ,

    NiTi . ,

    ,

    ,

    ,

    , ,

    ..

    , ,

    ,

  • 189

    , 4.2

    Thermis.

    ,

    ,

    , ,

    , ,

    , , ,

    . ,

    (DSC),

    (DMA) (SEM),

    .

    ,

    ,

    NiTi, :

    (transformation fatigue) (activation stress

    relaxation) .

    ,

    , ,

    . NiTi,

    , ,

    ,

    .

    ,

    .

    ,

    ,

    , , stress

    relaxation,

    .

  • 190

    ,

    ,

    , ,

    ,

    .

    , ,

    ,

    , :

    ,

    ,

    .

    6.2 Thermis

    1960,

    NiTi,

    ,

    .

    , ,

    ,

    ,

    .

    Thermis,

    (. 4.2), .

    ,

    MTS, ,

  • 191

    .

    (, ,

    ..) , , ,

    ,

    ,

    . ,

    (. .4.2), ,

    SMA

    .

    ,

    , ,

    SMA,

    . ,

    ( ), ,

    ,

    .

    ,

    , ,

    .

    ,

    , [83].

    SMA Joule,

    Thermis, ,

    .

    ,

    (20) ( , = NiTi)

    .

    ,

    . ,

  • 192

    , SMA

    ,

    .

    ,

    ,

    .

    Thermis,

    ,

    .

    6.3 NiTi

    ,

    , 4 5. ,

    ,

    .

    NiTi

    , 500 MPa ,

    , 100C.

    , ,

    , ,

    , k. ,

    ,

    ,

    - .

    ,

    . NiTi, 50%

    , 2 103 ,

  • 193

    2 104 ,

    .

    ,

    41 ( 3.8 MPa),

    , 61.5 ( 5.7 MPa) .

    ,

    ,

    50%. SMA,

    ,

    ,

    . ,

    duty cycle,

    , .

    , 50% , 1 103

    , 6 103 ,

    .

    ,

    5 4

    SMA 10 , 6 . ,

    ,

    , Thermis,

    .

    ,

    .

    ,

    1 103 , , ,

    .

  • 194

    6.4 NiTi

    , NiTi,

    225 . ,

    ,

    100C. ,

    500MPa ,

    ,

    . ,

    ,

    .

    , 100C,

    15% ,

    164C, 65%.

    , 24 ,

    12% 29%, .

    ,

    ,

    . ,

    , , , 40 N 60 .

    ,

    , ,

    . 80C (

    100C , ), 24

    , 18%

    35%, , 225 .

    ,

    ,

    , , ,

    ,

    . ,

  • 195

    ,

    , ,

    , .

    6.5

    ,

    DSC SEM, as-received,

    trained ,

    4 .

    ,

    , ,

    .

    training,

    ,

    .

    , ,

    , ,

    training, ,

    .

    ,

    ,

    DSC, . ,

    R-.

    , , ,

    NiTi ,

    , .

    , DSC training,

  • 196

    (. . 4.33).

    ,

    , ,

    ,

    .

    ,

    , , DSC

    ,

    .

    ,

    (. 4.8.3)

    twinning detwinning NiTi .

    , (slipping),

    (twins),

    (. . 4.40),

    . , ,

    ,

    .

    , ,

    , ,

    ,

    .

    ,

    , as-received

    POM, .

    NiTi, training, SAM,

    , ,

    SAM. ,

    - , ,

    .

    SAM, ,

  • 197

    (slipping under constrained conditions)

    , .

    , ,

    .

    ,

    , .

    ,

    ,

    . slipping

    ,

    .

    6.6

    ,

    ,

    ,

    , RC

    .

    ,

    ,

    ,

    .

  • 198

    , ,

    ,

    , .

    , S/Nf.

    ,