PESTİSİTLER

PESTİSİTLE

R

yağmur

ÇEVRE

Solunan hava

sis

Yüzeyel su

Yer altı

suyu

kar

toprak

besinler

canlılar

Bitkiler

Hayvanlar

İnsan

Aerosol

Sis

Duman

Solunum

Sindirim

Göz

Deri

İNERT

BİLEŞEN

Adjuvan

Çözücü

Yayıcı

Yapıştırıc

ı Sulandırı

cı Yağlar

Ksilen

Triklor etan Metilen Klorür

Dayanıklılık

sürelerine

göre

Dayanıklı (2-5

yıl)

İşlevlerine

göre

Etkili oldukları

canlıya göre

Kimyasal tiplerine

göre

Yaprak dökücü

(defoliant)

Kurutucu

(desicrant) Dezenfekta

n

Kaçırıcı (Repellent)

Çekici (Atractant)

Kısırlaştırıcı

Büyüme yönlendirici (Growth Reguloter)

İnsektisit Herbisit

Fungusit

Akansit

Rodentisit Avisit

Nematosit

Mollusisit

Organik fosforlular N-Metil karbamatlar

Klorlu hidrokarbonlar

Bitkisel kaynaklılar

Arsenikliler Fenoksi alifatik asitler

Orta Dayanıklı (1-18

ay) Dayanıksız (1-2

hafta)

Besin maddelerinin üretimi, tüketimi, depolanmaları esnasında

besinlere zarar veren mikroorganizma ve zararlıları uzaklaştırmak

veya yok etmek, bunlara ilave olarak bitkilerin büyümesini

düzenlemek amacıyla da kullanılabilen kimyasal yada biyolojik

ürünlerin tümüne pestisit adı verilmektedir.

İstenmeyen bitki ve hayvanların (pestlerin) öldürülmesinde

kullanılan kimyasal, fiziksel veya biyolojik ürünlerin tümü.

PESTİSİTLERİN SINIFLANDIRILMASI

Pestisitler; kullanım alanları göz önüne alındığında aşağıdaki şekilde

sınıflandırılabilirler.

1. İnsektisitler: Böcekleri öldürenler

2. Rodendisitler: Kemiricileri öldürenler

3. Fungusitler: Mantarları öldürenler

4. Mitisitler: Keneleri öldürenler

5. Larvasitler: Larvaları öldürenler

6. Bakterisitler: Bakterileri öldürenler

7. Nematositler: Solucanları öldürenler

8. Akarisitler: Örümcekleri öldürenler

9. Mollusitler: Salyangozları öldürenler

10. Herbisitler: Yabancı otları öldürenler

Günümüzde yaklaşık 40.000 pestisit var.

Bunların içinde 900 değişik aktif madde bulunmaktadır.

Halen dünyada yılda 1,8 milyar kilogram pestisit kullanılmaktadır.

Her gün binlerce kimyasala maruz kalıyoruz.

Hava, su, gıda ve tozlar yolu ile

Pestisit kalıntılarının en önemli kaynağı gıdalardır.

TÜM PESTİSİTLER ZEHİRDİR...

Üretimi ve kullanımı

Tarımda kullanım; % 75-80

Tarım dışı kullanım; Ahşap koruyucu, çimler, evler, işyerleri,

endüstride kullanım

(koruyucular, boyalar, yapıştırıcılar, çadır yapımında kullanılan

kumaşlar, kemiriciler ve vektörlerle savaşta, uçaklarda)

RAF ÜSTÜ KULLANIM

Aerosol, band, yem, evcil hayvan bakım ürünü, bahçe ve bitkisel

çit bakımı amacı ile kullanılmaktadır.

Evde kullanılan pestisitler;

Herbisit; 2,4, glyphosate (Roundup), simazine.

İnsektisit; diazinon, chlorpyriphos, carbaryl, dichlorvos (DDVP),

metoksiklor, malathion, pyrenthrin, pyrethroid, propoxur

(Baygon)

Fungusitler; manb, captan, benomyl, chlorothalonil (Daconil)

Ø 1940 ‘da böceklere karşı savaşta pestisit kullanımı,

Ø 1942 ‘de yaygın DDT kullanımı başladı.

Ø 1943’de parathion

Ø 1942’de savaşta İtalya’da tifüs salgınında kullanıldı ve çok

etkili oldu.

Ø İlk pestisit yasası ABD’de çıkartıldı.

Ø 1970’de EPA kuruldu.

Ø 1962’de Rachel Carson DDT ve klorlu hidrokarbonların toksik,

ekolojik ve insan sağlığına olumsuz etkilerini “Silent Spring”

adlı kitabında dile getirdi.

Ø 1929 Araclor (Polisiklik Klorinatlı Bifeniller )

Ø 1933 Hekzaklorobenzen (ilk fungusit )

Ø İlk kullanılan maddeler arsenik ve kükürt

Ø Botanik kökenli maddeler - nikotin (balık avlamak için(16.yy)

Ø Krizantemden elde edilen piretrum (19.yy)

Ø Bakır-arsenik bileşikleri (patates böceğine karşı)

Ø Cıva ve kurşun bileşikleri

Kaynak: National Geographic, 1945 (Resimaltı yazısı: D.D.T. İnsanlara zararsız olan

güçlü insektisit).

DDT-1948

www.flahumforms.org/FloridaDream/index.htm

Evde ve mutfakta DDT kullanılması

http://www.knowdrama.com/images/science_ddt.jpg

DDT- Van (1949)

Van’da bit ve pirelere karşı DDT kullanılması

http://www.kesfetmekicinbak.com/atlasdan/eskiatlas/00177/

Ø 1960’lı yıllarda DDT’nin farelerde kanserojen olduğu

gösterildi.

Ø 1955’te DSÖ’nün başlatmış olduğu sıtma eradikasyon

programında kullanıldı ve 15 milyon yaşamı kurtardı.

Ø Sivrisineklerle beslenen pek çok hayvan türünün de ölümüne

neden olduğu belirlendi.

Ø 1969 yılında İsveç’te, 1971’de ABD’de yasaklandı.

Halk sağlığı için kullanılacak pestisitin nitelikleri

Hedef canlıya spesifik olarak toksik olmalıdır.

İnsanlara zarar vermemelidir.

Ucuz olmalıdır.

Kolay uygulanabilmelidir.

Toksik olmayan maddelere kolayca dönüşebilmelidir.

Yanıcı, korozif ve patlayıcı olmamalıdır.

Boyayıcı etkisi olmamalıdır.

Pestisitler tüm dünyada

Hava

Yağmur, kar

Toprak

Yüzeyel ve yeraltı suları

Sis

Arktik buzullar

Gıdalarda tespit edilmektedirler.

BİTKİLERİN YAPISINA GİREBİLİRLER.

BUHARLAŞMA Rüzgarla taşınım Toprağa karışma

ADSORBSİYON Kil

Organik Madde

Yağmur

TOPRAĞA KARIŞAN PESTİSİTLERİN HAREKETİ

DİFUZYON - YIKANMA Toprağın yapısı, su kapsamı

Herbisitlerde yıkanma fazladır

KİMYASAL DEĞİŞİM Toprağın katalizörlüğü – asit yapısı,

DEGRADASYON Pestisitlerde Mikroorganizmalar

bu grupları hedef alarak parçalar -NH2 -COO OH-

-NO2

Demiroksit içeriği Güneş ışını

PESTİSİTLERİN

SAĞLIK

ETKİLERİ

ağız yoluyla

deri yoluyla

solunum yoluyla

ANİ ZEHİRLENME

YAVAŞ ZEHİRLENME

Pestisit zehirlenmesinin belirtileri, hafif bir cilt tahrişinden komaya ve hatta

ölüme kadar farklılık gösterebilir.

Pestisit zehirlenmelerinin en büyük bölümünden insektisitler sorumludurlar. En

ciddi ve tehlikeli pestisit zehirlenmeleri organofosfat ve karbamat

insektisitlerinden kaynaklanmaktadır.

LD 50 (Letal Doz

50)

PESTİSİTLERİN insanlara OLUMSUZ ETKİSİ

ağız yoluyla

deri yoluyla

solunum yoluyla

ANİ ZEHİRLENME

YAVAŞ ZEHİRLENME

/BİRİKİM

LD 50 (Letal Doz

50)

PESTİSİTLERİN çiftlik hayvanlarına OLUMSUZ ETKİSİ

Et, süt, yumurta..

Arı hareketsizliği

Arı kovanlarının önünde çok sayıda ölü arı

PESTİSİTLERİN faydalı böceklere OLUMSUZ ETKİSİ

Faydalı böceklerin duyarlı olduğu dönemde ilaçlamaktan kaçınmalı

Gereksiz tekrarlı ilaçlamalardan kaçınmalı

Uygun dozlarda kullanmalı

İlaçlama gece yapılmalı

Çiçeklenme devresinde ilaçlama yapılmamalı

Toz preparatlardan kaçınmalı

Belirtiler:

Önlemler:

Suda eriyenler

PESTİSİTLERİN balıklara OLUMSUZ ETKİSİ

Granül ve tozlar

Ani yoğunluk artışı

Yavaş yavaş salınım

ANİ ÖLÜM

DOLAYLI ETKİ

Doğrudan temas

PESTİSİTLERİN kuş/yabani hayvanlara OLUMSUZ ETKİSİ

Ölmüş hayvanları yemek

ÖLÜM

BİRİKİM

Fonksiyon bozukluğu

Üreme azalması

PESTİSİT kalıntılarının OLUMSUZ ETKİSİ

Yüksek doz ilaçlı yiyecek-içecek

Akut etki

Zehirlenme

ÖLÜM

LD 50

Kronik etkilenim

Birikim MAK Düşük doz ilaçlı yiyecek-içecek

Pestisitler Vücuda Nasıl Girer ?

Deri (en çok) Pestisidler, etkilenimden sonra aylarca deride kalabilirler.

Deri yolu ile alınan pestisitin emilme hızı bazı faktörlerden etkilenmektedir;

Ciltte yara, kesik ya da ezik varsa

Cilt nemli veya terli ise

Pestisit ciltte uzun süre kalırsa

Özellikle vücudun belli bölgeleri pestisitle temas etmişse. Örneğin yaygın olarak kullanılan “PARATHİON” için emilim hızları

kulak yolundan %47

kafa derisinden %32

avuç içinden %12

ön koldan %8.6

gözler ve genital bölgeden %100

Parathion olarakta adlandırılan, parathion-etil veya dietil

parathion , bir olan organofosfat bileşiktir.

Güçlü bir insektisit ve akarisit.

Bu insanlar da dahil olmak üzere hedef dışı organizmalar için

çok toksiktir.

Kullanımı yasak ya da kısıtlı birçok

ülkede ve tüm kullanım onu

yasaklamak için öneri söz

konusudur.

BIYOLOJIK BIRIKIM

Biyolojik birikimle canlıların vücudunda yoğunlaşabilir.

(Biyokonsantrasyon,biyomagnifikasyon)

Pestisit Toprak Su kütleleri

Planktonlar (265 kat)

Küçük balıklar (500 kat)

Büyük balıklar (75.000 kat)

Kuşlar (80.000 kat)

SAĞLIK ETKİLERİ

KRONİK AKUT

Ø Kanser riski Zehirlenmeler

Ø Aplastik anemi

Ø Doğum defektleri

Ø Üreme sistemi ve fertilite üzerine olumsuz etkiler

Ø Nörolojik hasar

Ø Endokrin bozukluklar

KANSER

İstatistiksel olarak önemli risk artımı saptananlar: Çiftçilerde:

dudak, mide,

cilt, prostat,

beyin, Hodgkin hastalığı,

multipl myeloma, lösemi

Karaciğer, testis

akciğer

Pestisitlerin bazıları toksikolojik açıdan bir zarar oluşturmazken, bazılarının

kanserojen, sinir sistemini etkileyici ve hatta mutasyon oluşturucu etkiler saptanmıştır.

Pestisitlerin İnsan ve Çevre Sağlığına Etkilerini Azaltmak İçin Alınması Gereken Önlemler

1. “Hasat-İlaçlama aralığı” belirlenmeli, yeterince uzun olmalı ve üreticiler bu süreye uymalıdır.

2. Gıdaların işleme sürecinde pestisit azaltıcı uygulamalar (ysp)yapılmalı

3. Her bir pestisit için LD 50 dozu bilinmeli, açıkça yazılmalı.

4. İnsan ve çevresi için daha az toksik olan pestisitler tercih edilmelidir.

5. Kalıcı Organik kirliliğe neden olan Cl HC (DDT, Dieldrin, Endrin, Heptaklor) yasaklanmalıdır.

6. Uygulayıcılar eğitilmeli, uygulamada çocuklar çalıştırılmamalı,

özel ekipman ve elbise maske vb. kullanılmalıdır. Preparat

hazırlanırken ve uygulama sırasında bir şey yenmemeli,

içilmemelidir.

7. Aşırı dozdan ve gereksiz tekrarlı uygulamalardan kaçınmalıdır.

8. Havadan ilaçlama yapılacağı zaman meteorolojik koşullara

dikkat edilmeli, arı üreticileri uyarılmalıdır.

9. İlaçlamada kullanılan alet ekipman imha edilmelidir.

Pestisit uygulanırken dikkat edilmesi gereken noktalar

şunlardır

1. Pestisit uygulanmadan önce uygun pestisit seçimi ve bunların

uygulanmasına yönelik bilgilerin sağlanmasına yönelik olarak ilgili

kuruluş ve teknik adamlara danışılmalıdır.

2. Pestisitlerin kullanımı için alınması gereken koruyucu gereçler

hazırlanmalıdır.

3. Pestisit uygulanırken mutlaka tulum giyilmeli ve tulum kesinlikle

eve sokulmamalıdır.

4. Rüzgara karşı pestisit uygulanmamalıdır.

5. Uygulama sırasında diğer hayvan ve canlılara zarar vermemek

için gerekli önlemler alınmalıdır.

6. Pestisit kaplarına hiç bir yiyecek konulmamalıdır.

7. Hazırlanan pestisit solüsyonları eve sokulmamalıdır.

8. Uygulama sırasında ağız ve burun kapatılmalıdır.

9. İnsektisit uygulamasında kullanılan araç ve gereçler imha

edilmelidir.

GIDA İŞLEME SÜRECİNDEKİ ÖNLEMLER

Besinlerin iyice yıkanması,

Kabuklarının soyulması,

Isıl işlemlerle muamele edilmesi (kaynatma, pişirme vb),

Ultraviyole ışınlanması (örneği sütte olduğu gibi),

Hidrojen peroksit gibi bazı katkı maddelerinin ilave edilmesi

Kalabalık yerleşim yerlerinin havadan ilaçlaması çok tehlikelidir.

Pulvarizatör bakım ve kullanımı

İlaçlama teknik ve becerisi eğitimi

Pestisitler uygun doz ve teknikle kullanılmalı

Kısa sürede direnç gelişmesi

Peel it

Boil it

Cook it

Or forget it...

İNSEKTİSİTLER

1. KLORLU HİDROKARBON YAPISINDAKİ İNSEKTİSİTLER

a) Diklorodifeniltrikloretan (DDT), aldrin, dieldrin, klordan vb.

2.ASETİLKOLİN ESTERAZ İNHİBİTÖRLERİ

a)Organofosfatlı insektisitler: Malation, Paration, diazinon, dikorvos vb.

b) Karbamat grubu insektisitler: Aldikarb, tiram vb.

3. PİRETROİT GRUBU İNSEKTİSİTLER

a) Sentetik piretroid insektisitler: Permetrin, sipermetrin vb

4. KARBAMATLAR

HERBİSİSİTLER

Zararlı otlara karşı kullanılan maddelerdir.

Turuncu ajan: Yaprak dökücü bir herbisit

Klorlu organik herbisit: Dalapon

Kullanılan ilk herbisitler: 2,4-dinitro-o-krezol, 3-indolilasetikasit

FUNGİSİTLER

Mantarları yok etmek için kullanılan maddelerdir.