အတြ (၁) အမတ (၃) ၾသဂတ၊ ၂၀၁၁။

ရခငျပညလးဆငရာ ေကာငးသားႏင လငယမား အစညးအရး (AASYC) မ ထတေ၀သည။

ပေတာကစညသစာေစာင (စာတကလပစာ) Sound of Padauk Drum P.O Box (135) Mae Sot, Tak - 63110, Thailand

ရငးလငးခက

ပေတာကစညသ စာေစာငက ထငးႏင မေလးရားရ ရခငဒကၡသညႏင ေရြ႕ ေျပာငးအလပသမားမား ႏငငေရးအသ ျမငမားလာေစရန၊ အမးသားေရးစတဓာတ ရငသန ႏးၾကားလာေစရန၊ အလပသမားႏင အမးသမးမားအေနျဖင ၎တ႔၏ နစနာခကႏင အခြငအေရးမားက

သျမငနားလညလာေစရန၊ ဆသည ရညရြယခကျဖင တငဆကပသစႏင ျပနလညထတေ၀ပါသည။ မမတ႔ ရခငျပညလးဆငရာ ေကာငးသားႏင လငယမား အစညးအရး (AASYC) အေနျဖင လကရ ရးသးဗမာ/ ျမနမာစာသည ေခတအဆကဆက ဗမာမႈျပခခရသည မရငး

ရခငစာဟ ယဆ၍ လညးေကာငး၊ ဗမာျပညရ အျခားတငးရငးသားမားအပါအ၀င ေဒသယအသထြကႏင အသးအႏႈနး

ကြျပားေသာ ရခငမားအားလး ဖတရႈႏငေစရန ရညရြယ၍လညးေကာငး၊ စနစတက သေတသနျပထားျခငးမရဘ ဆႏၵစြကအေျခခသည အသးအႏႈနးႏင

အေရးအသားမားသည စျပေလာကသည ရခငစာေပသစတရပ ေဖာထတေရးက အေထာကအကမျပဘ ပမေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာေစသညဟ ယဆသျဖငလညးေကာငး

ဤစာေစာငက ဗမာျပညရ အမားသးဘာသာစကားျဖင ထတေ၀ျခငး ျဖစပါသည။ အေျခအေနအေၾကာငးအမ းမးေၾကာင ေဆာငးပါးတခ႕အား မလ ထတေ၀သ ႏင စာေရးသမားထမ ခြငျပခကမေတာငးျဖစဘ ေဖာျပခရသညက သကဆငရာ ကာယ ကရငမားအေနျဖင နားလညသညးခ ခြငလႊတေပးၾကပါရန ေမတာရပခအပပါသည။ ျပညသလထတရပလး ႏငငေရးအသႏင ခယခက ျမငမားလာမသာ ရခငတမး သားလး အဖႏပခဘ၀မ လြတေျမာကႏငမညျဖစသျဖင ဤစာေစာင ျဖစေျမာကေရး အတြက မမတတႏငသညဘကမ ကညပပးၾကပါရန တကတြနးႏႈးေဆာအပပါသည။

ဆကသြယရန - သာထြနးေအာင (တာ၀နခ) - စညးရးေရးႏင ျပညသ႔ဆကဆေရးဌာန mr.tharhtunaung@gmail.com, Ph - ၀၈ ၂၄၀ ၅၄၀ ၉၇ မငးသကထြနး (တာ၀နခ) - သေတသနႏင မတတမးဌာန marm.thaik.htwan@gmail.com, Ph - ၀၈ ၅၄၀ ၂၇၀ ၂၃

အပေရ (၅၀၀)

(2)

စစပြမားန႔ ျမနမာျပည ျမနမာျပည ျပညတြငးစစဟာ ကမၻာသမငးမာ အၾကာရညဆး စစသမငးတခလ႕ ေျပာလ႕ရပါတယ။ ကြ နေတာတ႔ တငးျပညဟာ ေရးဘရငမားလကထကမာလညး အၿပင အဆင မမရ႕ပဏာဆကႏငငငယမား ခ႕ထြငေရးအတြက နယနမတအပငးအျခားအလက တကခကခၾကပါတယ။ ကယအခငးခငးလညးတက၊ အမနးခငးမားႏငလညး တက၊ နနး တြငးအာဏာ ရယေရးအတြကလညး တကခကခၾကပါတယ။ (၁၈၂၄) မ စကာ (၁၈၈၅) ခႏစအထ အဂၤလပတ႔၏ နယခ႕ကလနျပေရး ကး ေကာမႈေၾကာင အဂၤလပ-ျမနမာစစပြ သးႀကမျဖစပြါးၿပး ကၽြနဘ၀သ႔ ကေရာကခရပါတယ။ ကၽြနဘ၀လကေအာကမ လြတေျမာကေရးအတြက အသြငသဏၭာနအမးမးျဖင ရရာလက နကစြကငကာ နးစပရာ အစအဖြ႔မားဖြ႔ကာ လမးအလက၊ အယ၀ါဒအလက၊ နယေျမေဒသ အလက၊ လတနးစားအလက ေတာလနတကခကခၾကပါတယ။ နယခ႕ၿဗတသတ႔၏ လက ေအာကတြင ႏစေပါငး (၆၃) ႏစၾကာ ကၽြနဘ၀ျဖင ေနထငခရၿပးေနာက (၁၉၄၈) ခႏစတြင ဗလခပေအာငဆနး၏ ဥးေဆာငမႈျဖင လြတလပေရးရခပါတယ။ လြတလပေရးရၿပး ျဖစပြါးေသာ စစပြမား လြတလပေရးႏငအတ အယအဆအျမငမားႏင တငးျပညက စမခန႔ခြခေသာ အစးရမား၏ တငးရငးသားအခြငအေရး ကန႔သတ ဖႏပမႈမားေၾကာင ျပညတြငးစစ စတင ခရသည။ တကလာေသာအစးရအဆကဆကကလညး ျပညတြငးစစျဖစရသည မလ အေၾကာငးရငးကေလလာကာ တငးျပညၿငမးခမးေရးအတြက ေဆာငရြကျခငးမရဘ လက နကအားကျဖငသာ ေျဖရငးခၾကသည။ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးညႇႏႈငးျခငးမားရခေသာလညး အရငးခေစတနာ မမနေသာေၾကာင ပကျပားခၾကရသည။ ထငရားသည ျပညတြငးၿငမး ခမးေရးေဆြးေႏြးပြမာ ဥးေန၀ငးဥးေဆာငသည ေတာလနေရးေကာငစ လကထက (၁၉၆၃) ခႏစ ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြျဖစသည။ ေတာလနေရးေကာငစက (၁၉၆၃) ခႏစ ဇြနလ (၁၁) ရကေန႔ရကစြျဖင ၎အား ဆန႔ကငတကခကေနေသာအဖြ႔အစညးမားအား ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးရန ဖတေခၚခသည။ ထဖတေခၚခကအရ မမတ႔၏အမးသားကယပငျပ ဌာနးခြငအတြက တကပြ၀ငေနၾကေသာ တငးရငးသားအဖြ႔အစညးမားျဖစသည KNU (Karen National Union), NMSP (New Mon State Party) ,KNPP (Kareni National Progressive Party) ႏင ႏငငေရးအယအဆအရ တကပြ၀ငေနေသာ ဗမာျပည ကြနျမနစ ပါတတ႔က လကခခၿပး ေဆြးေႏြးပြတကေရာကခၾကသည။ ထေဆြးေႏြးပြရလဒမားမာ

သမငးႏင မကေမာကေရးရာ က႑

(3)

ကနဥးအစမာ အေတာေလးေကာငးမြနခၿပး ေနာကဆးတြင ေတာလနေရးေကာငစ က တငးရငးသားပါတမားႏင ဗမာျပညကြနျမနစပါတတ႔သည ျပညတြငးၿငမးခမးေရး ေဆြး ေႏြးပြက အခြငေကာငးယကာ မမပါတအငအားႀကးထြားေရးႏင ဘ႑ာေငြ ေတာငတငး ခငမာေရးအတြက ရညရြယၿပး ျပညသလထအတြငး မဟတမမန၀ါဒျဖန႔ စညးရးျခငးမားက ယခငကထက ပမေဆာငရြကေနျခငးမားေၾကာင ျပညတြငးၿငမးခမးေရးအတြက မမတ႔ ဘကမ ဆကလကေဆြးေႏြးေနျခငးအားျဖင တငးျပညအတြက အကးရမႈထက အႏရယ မား ပမျဖစေပၚလာႏငသညဆေသာ အေၾကာငးျပခကျဖင ေတာလနေရးေကာငစက တငး ရငးသားအဖြ႔အစညးမားႏင ဗမာျပညကြနျမနစပါတတ႔အား ေဆြးေႏြးပြမား ဆကလကျပ လပရနဆႏၵရပါက ၎တ႔လကနာေဆာငရြကရမည စညးကမး သတမတခကမားပါ၀င သညစာက (၁၉၆၃) ခႏစ ႏ၀ငဘာလ (၁၁) ရကေန႔ရကစြျဖင သကဆငရာ အဖြ႔အစညး မားထ ေပးပ႔ခသည။ ထစာထတြင ႏ၀ငဘာလ (၁၄) ရကေန႔ ညေန (၆) နာရ ေနာကဆး ထားၿပး ေတာလနေရးေကာငစထ သေဘာထားေပးရနကပါ တပါတညးေဖာျပထားသည။ (၁၉၆၃) ခႏစ ႏ၀ငဘာလတြင ထတေ၀ေသာ ျပညတြငးၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြ စာအပမ ကးယေဖာျပျခငး ျဖစပါသည)။ ထေနာကပငးတြင အျပနအလနစာမားေပးပ႔ခၾကၿပး ျပည တြငးၿငမးခမးေရးလညး ရပဆငးသြားကာ ေသနတသမား ပမကယေလာငစြာ ျပနလည ေပၚေပါကခသည။ တငးရငးသားေတြ ဘာေၾကာင တကပြ၀ငရသလ ဒေနရာမာ တငးရငးသားေတြ ဘာေၾကာင ကယပငျပဌာနးခြငအတြက တကပြ ၀ငရသလဆတာက တငျပလပါတယ။ လြတလပေရးရယရန ခပဆခတ ေအာငဆနး - အကတလ စာခပအေပၚမာ အေျခခချခငး ျဖစပါတယ။ ေအာငဆနး - အကတလစာခပ ၏ အဓကအႏစသာရမာ ျမနမာမဟတေသာ တငးရငသားမားအေနျဖင မမတ႔၏ အနာ ဂတ ကၾကမၼာက မမတ႔ဖာသာ ျပဌာနးပငခြငရေၾကာငး ၿဗတသအစးရ (အကတလ) ႏင ျမနမာေခါငးေဆာင (ေအာငဆနး) တ႔က ေလးစားအသအမတျပေၾကာငး တရား၀ငေၾက ျငာခကပင ျဖစပါသည။ တနညးအားျဖငဆပါက အမးသားမား ကယပငျပဌာနးခြငရၿပး တငးရငးသားလမးမားအားလး တနးတရညတ ပးေပါငးေသာ ျပညေထာငစႏငငေတာက အတတကြ ထေထာငေရး (၀ါ) မထေထာငေရးကစၥက တငးရငးသားမား ကယတငက လြတလပစြာ ဆးျဖတရနဟေသာ အခကပငျဖစပါသည။ ထထက ပမရငးလငးစြာ ဆ ပါက ျမနမာလမးမားႏင အတတကြ လြတလပေရးရယေရး မရယေရးကစၥက တငးရငး သားမား ကယတငက ဆးျဖတရနျဖစပါသည။ ၿဗတသလမးမားကေသာလညးေကာငး၊ ျမနမာလမးမားကေသာလညးေကာငး၊ ထတငးရငးသားလမးမား၏အေရးက ဆးျဖတပင ခြငမရဟေသာအခကက ေအာငဆနးႏင အကတလတ႔က အသအမတျပျခငးပင ျဖစပါ သည။ ေအာငဆနး-အကတလစာခပအရ သမငး၀ငပငလညလာခက ေခၚယကငးပချခငး

(4)

ျဖစပါသည။ ေအာငဆနးႏင တကရက မေဆြးေႏြးခင တငးရငးသားလမးမားအခငးခငး တငပငညႇႏႈငးမႈမား ျပလပခၾကပါသည။ (၁၉၄၇) ေဖေဖၚ၀ါရလ (၆) ရကေန႔တြင ရမး ႏင ကခငေခါငးေဆာငမား ညႇႏႈငး၍ ေအာကပါသေဘာတညခကက ခမတခၾကသည။ ယငး မာ ျမနမာလမးမားႏငအတ လြတလပေရး ယပါက (၁) ျမနမာလမးမားရရေသာ အခြင အေရးအားလးက တနးတရညတ ရရေစရမည။ (၂) ျပညေထာငစထမ မမတ႔ ဆႏၵအတငး လြတလပစြာ ခြထြကပငခြငရေစရမညဟေသာ အခကႀကးႏစခကႏင အျခားအခကမား အေပၚ သေဘာတညခၾကပါသည။ ထေန႔ညေနပငးတြင ပငလၿမ႕က ေရာကရေသာ ခငး ေခါငးေဆာငမားႏင ေနာကေန႔ ေဖေဖၚ၀ါရလ (၇) ရကေန႔တြင ေဆြးေႏြးၾကေသာအခါ အထကပါအခကက ထပမအတညျပ သေဘာတညခၾကပါသည။ အဆပါအခကမားက အေျခခ၍ ေဖေဖၚ၀ါရလ (၁၂) ရကေန႔တြင သမငး၀ငပငလစာခပက လကမတေရးထး ႏငချခငး ျဖစပါသည။ ပငလညလာခသေဘာတညခကမားက ႏငငေတာဖြ႔စညးပ အေျခခ ဥပေဒျဖင တတကက ေရးဆြျပဌာနးခပါသည။ ယငးသည ႏငငေတာဖြ႔စညးပ အေျခခ ဥပေဒ အခနး (၁၀)၊ ပဒမ (၂၀၁) ႏင (၂၀၂) တ႔အရ ဆယႏစအတြငး ျပညေထာငစျမနမာ ႏငငေတာမ ခြထြကႏငရန ျပညနယတငး (အားလး) ၌ အခြငအေရးရရမညဟေသာ အခက ျဖစပါသည။ ခြထြကေရးပဒမ၏ ဆလရငးမာ ဆယႏစၾကာေသာအခါ အကယ၍ တနးတမႈမရဟ ယဆပါက လညးေကာငး၊ ျပညေထာငစအဖြ႔၀င ျပညနယအျဖစ ပါ၀ငျခငးထက မမတ႔၏အမးသားႏငငေတာမားက သးျခားလြတလပစြာ ထေထာငျခငးက မမတ႔၏ အမးသားေရးအတြက ပ၍ေကာငးကးျဖစထြနးသညဟ ယဆလာပါက လညးေကာငး ျပညေထာငစမ လြတလပစြာခြထြကပငခြင ရေစရမညဟေသာ အခကပင ျဖစပါသည။ (ဆလငးလနမႈနးဆာေခါငးေရးသားေသာ ဗမာေလာ၊ ျမနမာေလာ ေဆာငး ပါးမ ကးယေဖၚျပျခငး ျဖစပါသည။) လကနကကင ပဋပကၡ ဘာေၾကာငရပမသြားသလ မမတ႔၏ ယၾကညခကျဖင လကနကကင တကပြ၀ငေနေသာ အဖြ႔အစညးမား သည တငးျပညၿငမးခမးေရးအတြက အလဥးသငသလ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးေရးျပလပ ရန ေတာငးဆခၾကေသာလညး အခညးအႏးသာျဖစခသည။ ဥးေန၀ငး ဥးေဆာငသည မဆလပါတသည ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးေရးထက ႏငငေရးယၾကညခကျဖင လကနကကင တကပြ၀ငေနေသာအငအားစမားအား အျမစျပတေခမႈနးေရးက ဥးတညသည စစဆငေရး မားကသာ အေကာငအထညေဖာခသညက ေတြ႔ရသည။ ၎အား ဆန႔ကင တကခကေန ေသာ အငအားစမားအတြငး အငအားခညနေအာင အကးစးပြါးျဖင စညးရးၿဖခြျခငး၊ လြတ ၿငမးခမးသာခြငနညးျဖင ၿဖခြျခငး၊ သကဆငရာစစတငးမားအလက ေအာကခ ေဆြးေႏြးမႈ မားျပလပကာ အပစအခတရပစျခငးစသျဖင နညးပရယာယအမးမးကငသးကာ ေဆာင ရြကခသည။ ထသ႔ေသာ ေျဖရငးမႈမားသည ယာယသာျဖစခၿပး ထာ၀ရၿငမးခမးေရးႏင ပမ

(5)

အလမးကြာေ၀းခသည။ ျပညတြငးစစႏငအတ အမနတရားမား၊ နာၾကညးမႈမား ပမ ခငၿမ ခၿပး စညးလးညညြတေရး တနညးအားျဖင အမးသားသငျမတေရးသည အတငးအဆ မစြာ ပကျပားခရသည။ လထ၏ကနးမာေရး၊ ပညာေရးအတြက အသးျပရမည ဘ႑ေငြ မားက စစအာဏာရငတ႔သည အျမစျပတေခမႈနေရး ျဖတေလးျဖတ စစဆငေရးမား အတြက အသးျပခၾကေသာလညး ယေန႔ထကထ မညသညအဖြ႔အစညးကမ အျမစျပတ ေခမႈနးႏငျခငးမရေခ။ ဘယေတာမလညး ေခမႈနးႏငမည မဟတေပ။ ဘာေၾကာငလဆ ေတာ စစအာဏာရငမားကလညး ၎တ႔၏ အာဏာရငစနစ ဆကလကတညတ ခငၿမေရး အတြက မးဆကသစ လကကငတတမားျဖင တညေဆာကေနသလ မမတ႔၏ ႏငငေရး ယၾကညခကျဖင တကပြ၀ငေနေသာ အငအားစမားကလညး ၎တ႔၏ယၾကညခကမား ဆကလကရငသန တကပြ၀ငႏငေရးအတြက မးဆကသစမားျဖင တညေဆာကၾကရ သည။ ထကသ႔ မဥးၿပငအသြငသြားေနေသာ အေတြးအေခၚႏစခသည ဘယမာ ဆခကရ ႏငပါမညနညး။ ထ႔ေၾကာင ႏငငေရးနညးျဖင စစမနသည ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမား မရသမ ကာလပတလး လကနကကငပဋပကၡမား ဘယေတာမ ေပာကကြယသြားမည မဟတေပ။ အပစအခတ ရပစမႈမား ကြ နေတာတ႔ ႀကေတြ႔ခရေသာ မရးသားသညအပစအခတရပစေရးအေၾကာငး မေ၀ လပါတယ။ (၁၉၉၁) ခႏစ ႏစဆနးကာလ ပတ၀နးကငျဖစပါတယ မာနယပေလာ နယေျမ သ႔ တရား၀ငေၾကျငာျခငးမရဘ အပစအခတရပစေရးမနတငး ခဥးနငး၀ငေရာကခပါ တယ။ အဒအခနက မာနယပေလာမာရၾကတ ဒမကရကတစ အငအားစေခါငးေဆာငမား၊ တငးရငးသားေခါငးေဆာငမားအၾကားတြင အပစအခတရပစေရးကစၥႏင ပတသကၿပး ေတြ႔သင မေတြ႔သင ေဆြးေႏြးမႈမား ရခၾကပါတယ။ တပေပါငးစျဖင ေအာငပြခေရး အေတြး အေခၚေအာကတြင တပေပါငးျဖငသာေတြ႔ရန သေဘာတဆးျဖတခၾကပါတယ။ ၎ေနာက န၀တမ တပေပါငးစႏင မေတြ႔လေၾကာငး တဖြ႔ခငးစႏငသာေတြ႔လေၾကာငး အေၾကာငးျပန သညအခါတြငေတာ ေတြ႔သင မေတြ႔သငက ေဆြးေႏြး ၾကေသာအခါ အျမငတမႈမားရသလ မတကြျပားမႈမားလညး ရခၾကပါတယ။ ထအခနက ဗမာျပညကြနျမနစပါတ ၿပကြၿပးခန လညး ျဖစေနပါတယ။ ေျပာရမယဆလင လကနကကငေတာလနေရးေရခန စ ကလာ ခနလ႔ ေျပာရင မမားႏငပါဘး။ (၁၉၈၉) ခႏစမ စတငကာ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးအခ႕ န၀တႏင အပစအခတရပစေရး သေဘာတ လကမတေရးထးခၾကပါ တယ။ အဒေနာက (၁၉၉၁) ခႏစ ၾသဂတလမာ မကဒတ (၂) ဖြ႔ကြပါ တယ။ (၁၉၉၁) ခႏစ ႏစကနပငးမာေတာ န၀တ က မာနယပေလာ သမးပကေရး ထးစစ စတင ပါေတာတယ။ (၁၉၉၄)ခႏစ ႏစကနပငးတြင KNU အတြငး ဘာသာေရးပဋပကၡျဖစပြါးခၿပး (၁၉၉၅) ခႏစ အစပငးတြင KNU (၂) ဖြ႔ ကြပါေတာတယ။ ခြထြက သြားသမားက DKBA (Democratic Karen Buddhist Army) အမညခပါတယ။ KIO (Kachin Independence Organiza

(6)

tion) က (၁၉၉၄) ခႏစတြငလညးေကာငး၊ မြနျပညသစပါတက (၁၉၉၅) ခႏစတြင လညးေကာငး အသးသး အပစအခတရပစခၾကပါတယ။ သပမၾကာခငမာဘ KNU မ ေနာကထပ (၂) ဖြ႔ ထပကြပါတယ။ (၁၉၉၇) ခႏစတြင တပမဟာ (၆) မ ဗလမးသ႔မဟ ဥးေဆာငေသာအဖြ႔ႏင (၁၉၉၈) ခႏစတြင ဖဒေအာငဆနး ဥးေဆာငေသာအဖြ႔တ႔ ျဖစပါ တယ။ ကနရေနတ KNU ကေတာ ဆကလကတကပြ၀ငခပါတယ။ (၂၀၀၄) ခႏစတြင လႀကးလေကာငးသေဘာတညခက (Gentleman's Agreement) လပခေသာလညး ၾကာ ရညမခဘပကျပယသြားခပါတယ။ (၂၀၀၇) ခႏစ ႏစဆနးပငးေတာ KNU တပမဟာ (၇) မး ဗလမးခပထနေမာင ဥးေဆာငေသာအဖြ႔ ထပမခြထြကခပါတယ။ နအဖသည KNU အငအားခညနၿပး ေနာကဆးလကနကခေရးက ေမာမနးကာ ေသြးခြသညနညးပရယာယက အသးျပ ေဆာငရြကချခငးျဖစပါတယ။ ဆလသညမာ နအဖ၏ ျပညတြငးၿငမးခမးေရး လပလသညဆႏၵမရျခငး (၀ါ) မရးသားမႈမားက တငျပျခငး ျဖစပါတယ။ တကယစစမန သည ျပညတြငးၿငမးခမးေရးက လလားပါက ယခကသ႔ ေသြးခြစရာမလပါ။ တတငးျပည လး အပစအခတရပစၿပး ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမား ျပလပရမာျဖစပါတယ။ အမးသားညလာခ ထအခနက ျပညတြငးႏငငေရးအေျခအေနက ၾကညမယဆလင (၁၉၉၀) ေရြး ေကာကပြၿပးကာစ NLD (National League for Democracy) ရ႕ႏငငေရးလႈပရားမႈမား တကၾကြေနခန ျဖစပါတယ။ အဒအခနမာ အတြငးအျပငလႈပရားမႈ (၂) ခ ေပါငးစပ သြားမာက န၀တ က အႀကးအကယ စးရမေနခနလညး ျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာင အျပငမာ ရတ အငအားစေတြက တဖြ႔ျခငး ခြကစားခၿပး ျပညတြငးအငအားစမားကေတာ (၁၉၉၀) ေရြးေကာကပြမာ ေရြးခယတငေျမႇာကျခငးခရသမားဟာ ဖြ႔စညးပအေျခခ ဥပေဒေရးဆြရ မည တာ၀နရတယ၊ ဒါေၾကာင အမးသားညလာခကငးပဖ႔လတယ။ အမးသားညလာခက မၾကာခင ေခၚယေပးမယဆၿပး အာဏာလႊမေပးဘ လညစားခပါတယ။ အမးသားညလာ ခက (၁၉၉၃) ခႏစ ဇနန၀ါရလတြင ကငးပခၿပး ထအခနက အပစရပထားေသာ တငးရငး သားအငအားစမားက တကေရာကေစခပါတယ။ (၁၉၉၆) ခႏစ ႏ၀ငဘာလထမာေတာ NLD က န၀တက ေတာငးဆမႈတခ ျပလပခပါတယ။ အဒါကေတာ လကရကငးပေနတ အမ းသားညလာခက ျမနမာျပညရ႕ျပနာအရပရပက ေျဖရငးေပးႏငမာ မဟတဘး၊ ဒေတာ NLD အေနန႔ နအဖ ေခါငးေဆာငေတြန႔ေတြ႔ၿပး ေဆြးေႏြးခငတယ။ အဒလ ေတြ႔ ဆေဆြးေႏြးၿပးမသာ NLD က အမးသားညလာခက ဆကၿပးတကမာျဖစတယ။ မေတြ႔ ဆႏငေသးသေရြ႕ NLDအေနန႔ အမးသားညလာခက တကေရာကေနျခငးကေန ရပဆငး ထားမယဆတာပျဖစပါတယ။ န၀တ ဟာ NLD န႔ မေတြ႔ခပါဘး။ အဒအတြက NLD က အမးသားညလာခက တကေရာကေနတ ကယစားလယေတြ အားလးဟာလညး ညလာခက ဆကမတကၾကေတာပါဘး။ NLD မတကေရာကေတာတာန႔ ေနာကတေန႔

(7)

မာဘ န၀တ ရ႕ အမးသားညလာခဟာလညး ရပ ဆငး ခရပါတယ။ အဒါက (၁၉၉၆) ခႏစ ႏ၀ငဘာလမာ ျဖစပါတယ။ အဒလ ႏငငေရးအရ အၾကပအတညးေတြ႔ေနခနမာ NLD ကယစား တငးရငးသားေတြက အစားထးလတာက တေၾကာငး၊ တတငးျပညလး ၿငမးခမး ၿပဆတာက ကမၻာကျပလတာက တေၾကာငးတ႔ေၾကာင အတအေယာင ဟနျပ အပစအ ခတရပစေရးက န၀တ က ေဆာငရြကခတာျဖစပါတယ။ တငးရငးသားအငအားစေတြ ဖက က ထအပစအခတရပစေရးမတဆင ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြဆက ဥးတညလတာျဖစပါတယ။ တနညးအားျဖင အျပနအလန ယၾကညမႈတညေဆာကၿပး အဒကမတဆင ႏငငေရးေဆြး ေႏြးပြဆက ဥးတညလတာေၾကာင အပစအခတ ရပစေရးက ေဆာငရြကခၾကျခငး ျဖစပါ တယ။ ထအခနက န၀တ ေထာကလမးေရးတြင တာ၀နထမးေဆာငခသ ဗလမးေဟာငး ေအာငလငးထြဋ (၂၁) ရက ဇြနလ (၂၀၁၁) ရကစြျဖင ဧရာ၀တ အငတာနကစာမကႏာ တြင ေရးသားခေသာ ကတမတညေသာအစးရ၊ KIA (Kachin Independence Army) ႏင ၿငမးခမးေရး ေဆာငးပါးတြင “၁၉၉၇ ခႏစ အလြနမစ၍ အာဏာရငႀကးမား၏ ဥာဏန ဥာဏနကမားက သလာရသည။ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔မားအေပၚ ထားရရမည သေဘာထားက တငးမး၊ တပမမးမား ေလးလပတအစညးအေ၀းတြင လမးၫႊနမႈမား ျပ လပလာခသည။ အပစရပၿငမးခမးေရးအဖြ႔မားအား ျပညတြငးျပညပႏငငေရးကစၥမားတြင လကနကတခသဖြယ ကငတြယ အသးျပရနသာျဖစေၾကာငး၊ အခနမေရြး စစျပနတက ရလမမညျဖစေၾကာငး၊ ၎တ႔၏ စစေရးလႈပရားမႈမားက မျပတေစာငၾကညရနလေၾကာငး၊ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔မား၏ နယနမတအစပမားတြင စစတပ တပရငးေပါငးမား စြာက တးခ႔ဖြ႔စညးသြားရန လမးၫႊနမႈမားေပးခသည။” အထကပါအခကက ၾကညျခငး အားျဖင နအဖတ႔၏ သေဘာထားအမနက သရမာျဖစပါတယ။ ဒါဟာ တငးျပည ၿငမးခမး ေရးအတြက စစမနတေဆာငရြကခကလား။ အပစရပစထားသည တငးရငးသားအဖြ႔ အစညးမားအတြငး၌ပင ေခါငးေဆာငပငးအတြငးတြငလညးေကာငး၊ ေခါငးေဆာငပငးႏင ေအာကေျခအၾကားတြငလညးေကာငး အကးစးပြါးမားျဖင ေသြးခြမႈမား ျပလပခသည။ မးယစေဆး၀ါးလပငနးမား လပကငခြငေပးခသည။ ထကသ႔ေသြးခြမႈမားေၾကာင အခ႕ အဖြ႔အစညးမားတြင ေခါငးေဆာငမားႏင ေအာကေျခအၾကားတြင အထငအျမင လြမားမႈ မားျဖစေပၚကာ ခြထြကပနကနမႈမား ျဖစခၾကသည။ နအဖသည ရပဆငးထားရေသာ အမးသားညလာခ ျပနလညစတငႏငေရးအတြက (၂၀၀၃) ခႏစ ၾသဂတလတြင လမးျပ ေျမပ (၇) ခကက ထတျပန ေၾကညာခသည။ ၎တ႔၏ လမးျပေျမပ (၇) ခကပါ ပဥၥမအခကျဖစသည ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒအရ လႊတေတာမားဖြ႔စညးေရးအတြက တရား မတေသာ ေရြးေကာကပြမားကငးပျခငး ျဖစပါတယ။ နယျခားေစာငတပ ထေရြးေကာကပြမတငခငမာဘ အပစရပအဖြ႔မားအား နယျခားေစာငတပအျဖစ

(8)

အသြငေျပာငးေရး ဖအားေပးပါေတာတယ။ တခ႕အငအားစမားက အေျခအေနအရကက လကမခလ႔ မရသည အေျခအေနသ႔ ဆကေရာကေနၾကသျဖင လကခလကၾကရသည။ တခ႕အဖြ႔အစညးမားသည နယျခားေစာငတပ အသြငေျပာငးလေရးက လကမခႏင ေၾကာငး ေျပာငေျပာငတငးတငးပင ျငငးဆနခၾကသည။ ထအထကမ DKBA သည တခ လးလကခၿပးေနာက နအဖ၏ (၂၀၁၀) ေရြးေကာကပြအၿပး ႏ၀ငဘာလ (၈) ရကေန႔တြင ဗလမးခပႏႈတခမးေမႊး ဥးေဆာငသညအဖြ႔သည DKBA မ ခြထြကကာ နအဖက ျပန လညတကခကခသည။ (၁၅) ႏစၾကာ အပစအခတရပစေရး နဂးခပသြားခသည။ ေျပာ ရမညဆလင ထအခနကတညးက နအဖႏင တငးရငးသားအငအားစမားအၾကား ခပဆ ထားခေသာ အပစအခတရပစေရးသည ပကျပယသြားခၿပ ျဖစသည။ တဆကတညးမာ ပင ျပညသ႔စစအသြငေျပာငးလေရးက လကမခခသည SSPP (Shan State Progress Party) အား (၂၀၁၀) ခႏစ စကတငဘာလ (၂၇) ရက ေန႔တြင ဥပေဒျပငပအဖြ႔အစညး အျဖစသတမတခရာမ (၂) ဖကတငးမာမႈမားျဖစေပၚကာ တကပြမား ျပနလညျဖစပြါးခ သည။ (၂၀၁၁) ခႏစ ဇြနလ (၉) ရကေန႔တြင တာပနစမကနးအေပၚအေျခခကာ KIO ႏင တကပြမားျပနလညျဖစပြားခသျဖင (၁၇) ႏစၾကာ အပစအခတရပစေရး နဂးခပသြားခ သည။ အတအေယာင အပစအခတရပစေရး KIO ႏင ျမနမာစစတပ တကပြေတြျပနလညျဖစပြါးခမ ျပညတြငးစစမး ျပန လညေတာကေလာငချခငး မဟတပါ။ ျပညတြငးစစမးဟာ စတငမးေတာကေလာငခနမ ယေန႔ထကထ လး၀ ၿငမးသြားျခငး မရခပါဘး။ ျမနမာစစတပႏင တငးရငးသားအဖြ႔အခ႕ ယာယ အပစအခတရပဆငးချခငးသာျဖစပါတယ။ ထနယေျမေတြမာသာ ေသနတသေတြ တတသြားခတာျဖစၿပး တတငးျပညလး ၿငမသကသြားျခငး မဟတပါ။ စစမနတအပစ အခတရပစေရး (သ႔) စစမနတၿငမးခမးေရး တညေဆာကႏငမာ မဟတတအတြက အပစ အခတရပစေရးမလပခတ KNU နယေျမမာေတာ ေသနတသေတြမစခသလ ေဒသချပည သေတြဟာလ စစေဘးစစဒဏ လြတရာေဒသက ထြကေျပးတမးေရာငရတာလ အေမာ ပါပ။ ဒေနရာမာ အပစအခတရပစေရးႏင ပကသကၿပး အနညးငယတငျပလပါတယ။ ထအခနက နအဖအေနန႔ စစမနတအပစအခတရပစေရး (သ႔) တတငးျပညလး ၿငမးခမး ခငတယဆရင တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔အစညးေတြက ေသြးခြဖထတၿပး တည ေဆာကရနမလပါ။ တခလးအသြငေဆာငတ (သ႔) တတငးျပညလးအသြငေဆာငတ အပစ အခတရပစေရးက တညေဆာကရမာျဖစပါတယ။ စကတညးကက မရးသားတ ရညရြယ ခကန႔ တညေဆာကခတာက တေၾကာငး၊ ေနာကတခကကေတာ (၂၀၁၀) ေရြးေကာကပြ မတငခငမာ အပစအခတရပစထားတတငးရငးသားအဖြ႔အစညးေတြက နယျခားေစာငတပ ဖြ႔စညးေရးအတြက အတငးအၾကပ ဖအားေပးေဆာငရြကခတာေတြေၾကာင ဆယစႏစ

(9)

ေကာတညရခတ အပစအခတရပစေရး ကးေပါကခၿပး လကနကကငတကပြေတြ ျပန လည ေပၚေပါကခတာျဖစပါတယ။ ေျပာရမယဆရင စစမနတအပစအခတရပစေရး မဟတတအတြက (သ႔) အတအေယာင အပစအခတရပစေရးရ႕ အကးဆကရလဒေတြ ျဖစတယဆရင မမားႏငပါဘး။ စစရ႕ ေနာကဆကတြျပနာ တကယေတာျပညတြငးစစသည ကြ နေတာတ႔တငးျပညအတြက၊ ကြ နေတာတ႔ တငး ရငးသားမားအတြက၊ ဘယသ႔အတြကမ အကးျဖစထြနးချခငးမရပါဘး။ သ႔ေသာ အာဏာ ရင ဗလခပေတြအတြက အကးျဖစထြနးခၾကပါတယ။ စးပြားျဖစခၾကပါတယ။ ၾသဇာအာ ဏာ ပမထေထာငလာၾကတယ။ အမနးခငးႏငငမားအတြက မားစြာအကးျဖစထြနးခတာ က ေတြ႔ရပါတယ။ ကြ နေတာတ႔၏သယဇာတမား ဘယေရာကသြားခပါသလ။ ထႏငငမား ကေရာကသြားခပါတယ။ ကြ နေတာတ႔၏ လပအားမား ဘယေရာကသြားခပါသလ ထႏငင မားသ႔ ရာကသြားခပါတယ။ကြ နေတာတ႔ ဘယသ႔ကအလပအေကြ းျပေနပါသလ။ ထႏငင မားက အလပအေကြ း ျပေနၾကပါတယ။ အျခားတတယႏငငမားက အလပအေကြ းျပေန ၾကပါတယ။ ကြ နေတာတ႔ပတ၀နးကင ေနရာတငးမာ လသားအရငးအျမစ ဆး႐ႈးမႈအခက အခႏင ရငဆငၾကရလကရပါတယ။ ျပညတြငးစစေၾကာင ေကာငးကးရလဒေတြ ရခပါ သလား။ ဆးကးရလဒေတြ ရခပါသလား။ ေကာငးကးႏင ဆးကး ဘယရလဒက ပမား သလဆတာက ေလးေလးနကနက စဥးစားၾကညပါ။ ေကာငးကးရလဒေတြ သပမားေန တယဆရငေတာ ဆကလကဆငႏႊၾကပါ။ တကၾကပါ။ ခကၾကပါ။ ဆးကးေတြ မားသထက မားေနတယဆရငေတာ ဒကေန႔ ခကခငး ရပဆငးၾကပါ။ သ႔မသာ ဆးကးေတြက စကန႔ ႏငအမ၊ မနစႏငအမ နညးႏငသမ နညးသြားေအာင ေလာခႏငမာ ျဖစပါတယ။ ျပည တြငးစစမး ေတာကေလာငေနဆ (၆၃) ႏစအတြငးမာ မးဆကေတြ ဘယေလာက ေပး ဆပခၾကရသလ။ အျပစမတ ႏလးသားေတြ ဘယေလာကေၾကမြပကဆး ဆး႐ႈးခၾကရသ လ။ အမနးတရားေတြ ဘယေလာကရစပတခညေႏာငခၾကသလ။ တငးျပည ၿငမးခမးတာ က ျမငခငသမားလညး တျဖညးျဖညး ေပာကကြယကနၿပျဖစပါတယ။ ကြ နေတာတ႔ တငး ျပညသည ၿဗတသကလနဘ၀ ကေရာကၿပးခနမ လြတလပေရးရသညအထ တကပြ၀ငခ ရသညကာလမာ (၆၃) ႏစၾကာခပါတယ။ လြတလပေရးရၿပးခနမ ယေန႔အထ ျပညတြငး စစ ျဖစပြားေနသည အခနကာလမာ (၆၃)ႏစ ရၿပျဖစပါတယ။ ထကာလမားက ေရတြက ၾကညပါက ႏစေပါငး (၁၂၆) ႏစလးလး စစပြမားတကခရတာ ျဖစပါတယ။ (၂) ဖကစလး လ စစပနးေနၾကၿပ၊ သယဇာတမားလညး ကနေနၿပ။ လထလညး သေတာငးစားျဖစေန ၿပ။ အမးေကာငးသမးမားလညး ေဖာေျဖခလငလပသမမားျဖစေနၿပ။ တငးျပညလ ေၾကမြ ေနၿပ။ ဧရာ၀တေတာငမငေကြးႏငေတာဘး။ မကရညကနခမးၿပး အငအားခညနေနၿပျဖစ တယ။ (၆၃) ႏစဆေသာ အခနကာလသည တေတာငးေသာကာလမဟတပါ။ ကြ နေတာ

(10)

တ႔လ ဆငးရတတငးျပညအတြက ေမြးဖြားခနမ ေသဆးခနအထ လတေယာကရ႔ အသက ရငေနထငမႈ ပမးမသကတမး ျဖစပါတယ။ ျပညတြငးစစက စတင မးေမႊးခသမားလညး ေပာကကြယကနၿပ ျဖစပါတယ။ ကေနာတ႔ ဘယေလာကအထ ျပညတြငးစစ မး႐ႈး တနေဆာငႀကးက ဆကလကသယေဆာငသြားၾကအးမာလဆတာ အေရးတႀကး စဥးစား ၾကရမည အခနေရာကၿပျဖစပါတယ။ စစေၾကာင ဒကၡသညအေရအတြကဟာလညး အၿမ တးပြားလကရပါတယ။ အခဆလင ထငး-ျမနမာနယစပ ဒကၡသညစခနးမားမာ လဥးေရ တစ သနးခြ၀နးကင ရေနၿပျဖစပါတယ။ ျပညတြငးစစ အန႒ာရႏငပကသကၿပး သကရထငရား ကနရစေနေသာ ျမနမာ လြတလပေရးအတြက ကယကးစြန႔အနစနာခ အားထတႀကးပမးခေသာ ရေဘာသးကပ ၀င ဗလခပေကာေဇာက ဒလ မတခကေပးထားပါတယ - ျပညတြငးစစႀကအတြငးမာ တခနက ဗမာလြတလပေရးအတြက အတတကပြ၀ငလာခၾကသမားအၾကား အခငးခငး ျပနလညတကခကၾကရၿပး ဗမာသားေကာငး၊ သမးေကာငး ေျမာကျမားစြာ ေသေၾကခ ၾကရေပသည။ တငးျပညအတြက ႏေျမာတသစရာ ဆး႐ႈးမႈႀကးပငျဖစသည။ အခငးခငး ၾကား မတကၾကရဘ၊ မေသဆးကနၾကဘ အားလး တငးျပညထေထာငေရး တညေဆာက ေရးမားမာသာ ၀ငးအလပလပၾကမညဆလင တငးျပညအတြက ဘယေလာကေကာငး လကမလ ဟလညးယဆ စဥးစားေနမပါသည။ ျပညတြငးစစသည ကေနာတ႔ တငးျပည တးတကေရးအတြက အေႏာငအယကျဖစေစခေသာအေၾကာငးဆးႀကး ျဖစခသညဟ ကြ နေတာစတတြင ထငျမငမပါသည။ သငခနးစာ တငးရငးသား အခ႕ရ႕အျမငကေတာ - ျပညတြငးစတငျဖစပြားခတာ ႏစေပါငး (၆၀) ေကာ ၾကာျမငခၿပျဖစတအတြက ၎ေၾကာငျဖစေပၚလာတ စတခစားမႈ ဒဏရာဒဏ ခကေတြဟာလညး အေတာေလး ခငခၿပျဖစတယ။ လကရဥးသနးစန အစးရဟာလညး ဗလသနးေရႊရ႕ လေတြပျဖစေနတာေၾကာင အစးရႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ အစညးေတြ အၾကားမာ ၿငမးခမးေရးရရေအာင ေဆာငရြကႏငၾကပါမလားဆတာ ေမးခြနး ထတစရာျဖစေနပါတယ။ အစးရဖကက စားပြေပၚမာ အေျဖရာႏငတယဆတအခကက မယၾကညဘ စစေရးနညးလမးျဖင တငးရငးသားအဖြ႔ေတြက အျပတႏမႏငးမယဆတ အျမငအေတြးအေခၚရေနလင ဘယလမ ၿငမးခမးေရး တညေဆာက ႏငဖ႔မလြယပါ။ တငးျပညမာ ေသနတသေတြ ရပစသြားတာႏင စစမနတၿငမးခမးေရးရၿပလ႔မဆ လႏငပါ။ တငးရငးသားျပညသမားလလားတ တနးတေရးႏင ကယပငျပဌာနးခြငရတ ဖကဒရယ ျပညေထာငစတညေဆာကႏငမသာ ျမနမာႏငငမာ ၿငမးခမးေရးမးစကေတြ ရြာသြနးေန ၿပလ႔ ေျပာႏငမာ ျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာင ျပနလညသငျမတဖ႔အတြက ယၾကညမႈတည ေဆာကေရးဟာ အေရးႀကးပါတယ။ ယေန႔ျမနမာျပညအတြငး စစမနေသာ အမးသားျပန

(11)

လညသငျမတေရးႏင စစမနေသာၿငမးခမးေရးရရႏငေရးအတြက ႏငငေရးနညးလမးျဖင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးအေျဖရာမသာ ရရႏငမာျဖစပါတယ။ ဒေနရာမာ တခထညသြငး စဥးစားရ မာက ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးေရးဆတာ (၂၀၀၈) ဖြ႔စညးပ လကခၿပး ပါတေထာင ေရြးေကာကပြ ၀ငတနညးလမး မဟတဘးဆတာက သတထားၾကဖ႔လပါတယ။ အဒေျပာစကားေတြဟာ ၿငမးခမးေရးန႔ ပမေ၀းကြာေစပါတယ။ ျပညတြငးစစမး ပမေတာကေလာငေရးက တြနးအား ျဖစေစပါတယ။ နယျခားေစာငတပ အသြငေျပာငးလေရးေၾကာင အပစအခတရပစေရး ပကျပားခရၿပးျဖစပါတယ။ ဒါက သငခနးစာထတသငပါတယ။ ျပညသလထအခ႕၏အျမငမာလညး - စစအာဏာရငတ႔ရေနသမ ၿငမးခမးေရး သညလညးေကာငး၊ ဒမကေရစသညလညးေကာငး ရငသနႏငမညမဟတ၊ တငးျပညေအး ခမးသာယာေရးအတြက တကယေျဖရငးလေသာ ေစတနာအမနရပါက တတငးျပညလး အတငးအတာေဆာငေသာ အပစရပျခငး၊ ႏငငေရးအကဥးးသားအားလးလႊတေပးျခငး၊ ပါတေပါငးစပါ၀ငေသာ ညလာခေခၚယႏငေရးအတြက လြတၿငမးခမးသာခြငေပးျခငး၊ သတငးႏင စာနယဇငးလြတလပခြငေပးျခငး၊ လြတလပစြာ ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးျခငး၊ ပါတေပါငး စပါ၀ငေသာ လြတလပပြငလငးသည ညလာခမ တငးျပည၏အနာဂတက အမားသေဘာ တ ပေဖာျခငးတ႔က လပရမာျဖစပါတယ။ သ႔မသာ အမနတကယ ေဆြေႏြး အေျဖရာျခငး ျဖစေပလမမည။ ဤသ႔ေသာ အခကအလကမားမရဘ အာမခခကမရသည အေျခအေန ေအာကတြင စစမနေသာ ေအးခမးသာယာသည ဒမကေရစႏငငျဖစရနမာ စတကးယဥ ရာကၿပး စစအာဏာရငတ႔၏ လညစားမႈသသရာတြင မးဆက တဆကၿပးတဆက ခၾက ရေပလမမည။ တကတြနးခက ျပညတြငးၿငမးခမးေရးအတြက အဓကအေရးႀကးသညမာ (၂) ဖကစလးက တငးျပည အမနတကယ ၿငမးခမးလေသာ ဆႏၵရဖ႔လပါတယ။ ပါးစပကေျပာေနလ႔မရပါ။ လကေတြ႔အလပပါဖ႔ လပါတယ။ ကြ နေတာတ႔မာ မရပါတယ။ အဒမအတငး အေကာင အထညေဖၚသြားမာျဖစပါတယဆတစကား အစား ဘယေန႔ရကစြျဖင တတငးျပညလး အပစအခတရပစလကပါၿပဆေသာ ေၾကျငာခကက တငးရငးသားလထအတြက ေကနပ ၀မးသာစရာျဖစပါတယ။ ဆႏၵအမနရပါက လြယကၿပး ဆႏၵမရပါက ခကခေသာ အလပျဖစ ပါတယ။ ဘယသ႔ဘယသ႔ကမ အျပစပခစရာမလ။ ဘယဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒကမ ေျပာ စရာမလဘ လကရအာဏာရေနသည အစးရက ေအာကပါလပငနးစဥမားက ပထမ ေျခ လမးအျဖစ ပဏာမ စတငအေကာငအထညေဖၚရမာ ျဖစပါတယ - (၁) တတငးျပညလး အပစအခတရပစရန။ (၂) တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးမား၏နယေျမမားတြင တပစြထားေသာ တပ မားအား ျပနရပရန။

(12)

(၃) မမယၾကညခကေၾကာင အကဥးကေနေသာ ႏငငေရးအကဥးသားမားအား ျခြငးခက မရ လႊတေပးရန။ (၄) ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမား စတငရန ျဖစပါတယ။ ထကမ တဆင တငးရငးသားမားပါ၀ငေသာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးေရးလပငနးစဥမားက တဆငၿပး တဆင ေဆာငရြကရမာျဖစပါတယ။ ကြ နေတာတ႔ တငးျပညၿငမးခမးေရးအတြက ဘယသ႔ မာ တာ၀နရပါသလ၊ ျပညတြငးစစ ရပစေရးအတြက ဘယသ႔မာတာ၀နရပါသလ။ ကြ နေတာတ႔အားလးမာ တာ၀နရပါတယ။ ကြ နေတာတ႔ ကယတင ဒကေန႔စလပရမာျဖစ ပါတယ။ ဒါေၾကာင ျပညတြငးစစ ရပစေရး ဒ႔အေရး၊ ျပညတြငးၿငမးခမးေရး ရရေရး ဒ႕အ ေရး ဟေသာ ေကြးေၾကာသမား မးယထကထပ႕ေအာင အစြမးကန ဟစေကြးၾကပါစ႔လ႔ တက တြနးလကပါတယ။

ဆလငးေယာေအာင (မးမခမဒယာမ ကးယေဖာပါသည။)

စာမကႏာ (၃၅) မ လပါတယ။ အလပလပတ မနးမဟာ ဘယေတာမ ေယာကားရ႕ အေစ အပါးဘဝမး မေရာကႏငပါဘး။ အမေထာငစ စားဝတေနေရးအတြက မနးမရ႕လပအားခ လညး မ႐မျဖစလအပတယမဟတလား။ ဒေတာ ေယာကားက ‘အမဥးနတ’ ျဖစတယဆ တ အယအဆမး အလအေလာက ပကျပယသြားခတာၾကာလပါၿပ။ မနးမဟာ အမေထာငတာဝနက ‘ဥးပထမး’သ ေနရာယထားရတာပါ။ ဒါေၾကာင မနးမဟာ ေယာကားက အလပေကၽြးျပတ အေစအပါးသာျဖစတယဆတ ခယခကမး မနးမေရာ ေယာကားမာပါ မ႐သငေတာပါဘး။ ‘ေမာငတထမး မယတ႐ြက’ ဆတာမ းျဖစ ရပါမယ။ ဒါက မနးမေလးေတြကယတင သေဘာေပါကဖ႔ လပါတယ။ ဒါက သေဘာေပါက ထားရင ေယာကားေတြ သေဘာကေစဖ႔ ကယကယက အလျပငၿပး ေရာငးကနပစၥညး သဖြယခငးကငးျပသထားဖ႔ မလေတာပါဘး။ မနးမဆတာ ကမၻာႀကးရ႕ထကဝကက ႐ြက ထားသပါ။

လထစန၀ငး (ေ႐ႊအျမေတ မဂၢဇငး အမတ ၄၉ မ ကးယေဖာျပပါသည။)

စာမကႏာ (၃၂) မ အစးရတ႔ မယဆင တာခလတနယစပမ ျပနလညပ႕ေဆာငေပးခတယ။ ကန (၈) ဥးကေတာ ဘနေကာက IDC (Immigration Detention Centre) လ၀ငမႈ ႀကး ၾကပထနးသမးေရးစငတာထမာ အနေရာကကဒ ကငေဆာငၿပးေတာ ျမနမာႏငငက ျပနပ႔ မယရကက ေစာငေန ၾကရဆ ျဖစပါတယ။ ေကာေသာငး(Arakan Review တြင ၾသဂတ (၂၂)၊ (၂၀၁၁) တြငေဖာျပခေသာေဆာငးပါးျဖစပါသည။)

အမးသားေရး က႑

(13)

၁။ မသားစ ေဆြမးေတာစပပႏင အေခၚအေဝၚမား။ ရခငဆသညမာ “ရကၡတ” အမးသားက ေစာငေရာကသညဟ အဓပၸါယရသျဖင ရခငမသားစ ဖြ႔စညးပသည မးေစာငတ ရားမားျဖင ဖြ႔စညးျဖစေပၚေနေသာ လ႔အဖြ႔အစညး ျဖစသည။ သတ႔၏ ဖြ႔စညးပသည အျခားအမနးပါးခငးမား ျဖစေသာ ဗမာႏငလညးေကာငး၊ ဘဂၤါလမားႏငလညးေကာငး ကြျပားျခားနား ေလသည။ အဓကအားျဖင ရခငမသားစတြင ဖခငကအျခခကာ ဖြ႔စညးသညက ေတြ႔ရ သည။ အဖသည မသားစ၏ အခရာျဖစသည။

(က) အဖ၏ အကမားက အဖႀကး၊ ဖႀကး၊ ဘႀကးေတာစပၿပး အဖ၏ ညမားက အဖငယ၊ ပေထြး၊ ဖေထြး၊ ဘေထြး ေတာစပေလသည။ အေခၚအေဝၚအားျဖင အဖ၏ အစကမားက ဖႀကး၊ ဘႀကး၊ ဘႀကးရငဟ ေခၚၾကၿပး အဖ၏ညမားက ဘာေခ၊ ေဘ ေဘ၊ အေဖေခဟ

ေခၚၾကေလသည။ (ခ) အဖ၏ အစမမား၊ ညမမားကမ၊ အရးမ၊ ေယာကၡမေတာစပသည။ အေခၚအေဝၚ

အားျဖငမ ႀကးလင ႀကးသလ၊ ငယလင ငယ သကသ႔ အရးႀကး၊ အရးလတ၊ အရးေခ၊ အရး၊ ရးရး၊ အရးျဖ၊ အရးည၊ အထြး စသညျဖင ေခၚေဝၚၾကသည။

(ဂ) အမ၏ ေမာငမားက ဥးရးေတာစပၾကသည။ တနညးအားျဖင အဖ၏ အစမ ညမလင မားက ေတာစပသညႏင တသည။ ေယာကၡမ အဖ ေတာစပသည။ ယငးတ႔က အခငႀကး၊ အခငလတ၊ အခငေခ၊ ခငခင၊ အခငျဖ စသညျဖင အေခၚအေဝၚျပသည။

(ဃ) အမ၏ အစမမားက အမႀကး ေတာစပၾကသည။ ထ႔အတ အေခၚအေဝၚအားျဖင လညး အမငႀကး၊ အႀကးရင စသညျဖင ေခၚေဝၚရသည။ အမထကငယေသာ ညမမားက ကား၊ အမငယမားေတာစပကာ အေယြ၊ ေယြေယြ၊ အေယြႀကး၊ အေယြေခ၊ အေယြထြး၊ အေယြည စသျဖင ေခၚေဝၚရသည။

(င) အဖ၏ အဖမားကလညးေကာငး၊ အမ၏ အဖကလညးေကာငး၊ အဘးေတာစပကာ၊ အဖးႀကး၊ အဖးေခ၊ ဖးဖး၊ အဖးရင၊ အဖးျဖ စသညျဖင အေျခအေနအလက ေခၚေဝၚရ သည။

(စ) အဖ၏ အမကလညးေကာငး၊ အမ၏ အမက လညးေကာငး၊ အေဘာင ေတာစပ ၾကသည။ အေခၚအေဝၚအားျဖင အေဘာငႀကး၊ အေဘာငငယ၊ အေဘာငျဖ၊ ေဘာင ေဘာင၊ အေဘာငရင စသညျဖင ေခၚေဝၚရသည။

(ဆ) အဖ၏အစက သ႔မဟတ ည၏ သား၊ သမးမားသည ဝမးကြေမာငႏမ ျဖစသည။

(14)

ယငးတ႔က ညအစကေမာငႏမ အရငးအခာမားက ေခၚေဝၚသကသ႔ အကႀကး၊ အကလတ၊ အကေခ၊ ကက၊ အကျဖဟ ေယာကားမားက လညးေကာငး၊ အေမႀကး၊ အေမေခ၊ အေမ ျဖ၊ မမ၊ မမႀကး၊ မမေခ စသညျဖင မနးမမားကလညးေကာငး၊ ေယာကားမာက ျဖစေစ၊ မနးမမားျဖစေစ အတတပင ေခၚေဝၚၾကရသည။

(ဇ) အမ၏ အစမ၊ ညမ သားသမးမားသညလညး ဝမးကြေမာငႏမပင ျဖစၾကကာ ေမာငႏမ အရငးအခာကသ႔ မတယ (ဆ ႏင တ) ေခၚေဝၚၾကရသည။

(ဈ) သ႔ရာတြင အဖ၏ အစမ သ႔မဟတ ညမ၏သားသမးမားႏငကား ေမာငႏမ ဝမးကြ မေတာစပၾကေပ။ သမးေျမာကသားသာ ေတာစပၾကေလသည။ ဤသညမာ ရခငဓေလ၏ ထးျခားမႈ ျဖစသည။ ထ႔အတ အမ၏ ေမာငသားသမးမားႏငလညး ထနညးအတပင သမးေျမာကသားသာ ေတာစပၾကေလသည။ ထ႔ေၾကာငး အဖ၏ ညမသားသမးမားက လကထပယႏငၿပး၊ အမ၏ ေမာင သား သမးမားကလညး လကထပ ယႏငေလသည။ အေခၚအေဝၚ အားျဖငမ ေယာကားမားက ေယာကဖႀကး၊ ေယာကဖငယ၊ ေယာကဖဟ လညးေကာငး၊ မနးမကျဖစေစ၊ ေယာကားကျဖစေစ ေခၚေဝၚၿပး မနးမမားက ေယာကား မားက မရးႀကး၊ မရးငယ၊ မရး စသညျဖင ေခၚေဝၚကာ မနးမအခငးအခငးမ ေရာကမႀကး၊ ေရာကမငယ၊ ေရာကမ ဟ၍သာ ေခၚေဝၚရေလသည။ ၂။ လကထပ ထမးျမားျခငး။ ရခငယဥေကးမႈ ဓေလထးစအရ လကထပ ထမးျမားရမညသမားမာ အဖ၏ (Cross Cousin) ညမ သားသမးမားႏင အမ၏ ေမာင သား သမးမားျဖစသည။ မဘ ဘး ဘြားတ႔၏ သေဘာက အမေထာငျပရန ရညရြယလင ထသတ႔၏ သားသမးမားကသာ လင ေရြးခယရေပမည။ ထသတ႔ထမ သငေတာသ မရလငသာ ရပရြာရ အျခားသငေတာ သ တေယာကေယာကက ေရြး ခယမည ျဖစသည။ (က) ေစစပေၾကာငးလမးျခငး။ ရခငလငယမား၊ အပ လပ အရြယေရာကလင အမေထာငဘက ရာၿပးေနာက မဘမားမ ထမျမားလကထပ ေပးရမည။ ထသ႔ မေပးမ အလင သငေတာေသာ ရြာမ ႏစ ဘကေသာ လႀကးသမမားကေခၚယကာ ေစစပေၾကာငးလမး ရေလသည။ ေစစပ ေၾကာငး လမးသညဆျခငးမာ တဖကေယာကားေလးႏင တဖကမ မနးကေလးႏစေယာကတ႔ လကထပမေပးမ အႀက ညႇႏႈငးျခငးပင ျဖစသည။ ယငးေစစပပြတြင ေယာကားေလးဖကမမနးကေလးသ႔ အသြငးေခၚေသာ ပစၥညး မားက မညေရြ႕မညမ ေပးမညဟ ကတျပရသည။ ဥပမာအားျဖင ေရႊ (၅) ကပ၊ လယ (၅) ဧက၊ ႏြား (၄) ေကာငေပးမညဟ အာမခရသည။ တဖကႏငတဖက ညႇႏႈငးရသည။ ယငး ေနာက မနးကေလး၏ေမြးဇာတာႏင ေယာကားေလး၏ေမြးဇာတာက ေဗဒငဆရာထ တြက

(15)

ခကၾကညကာ သငေတာလင ဘယေန႔ဘယရက မဂၤလာေဆာငမညဟ ရကသတမတရ သည။ ယငးက အခါၾကညသညဟ ေခၚေလသည။ ထသ႔အခါတညလင အသြငး၏ အခ႕ တဝကကလညးေကာငး၊ အားလးကလညးေကာငးေပးရသည။ အကယ၍ မနးကေလးရင တ႔ေၾကာင မဂၤလာေဆာငကစၥပကခလင ထေပးထားေသာအသြငး၏ႏစဆက မနး ကေလး ဘကမ ေပးေလာရၿပး ေယာကားရငတ႔ဖကမ ပကကြကလင အသြငးဆး႐ႈး ေလသည။ (ခ) မဂၤလာေဆာငျခငး ေစစပေၾကာငးလမးၿပးေနာက ေဗဒငဆရာ၏ အခါေပးခကအရ မညသညေန႕ ရကတြင မဂၤလာေဆာငရမည ေနရကက သတမတၾကေလသည။ ထသတမတထားေသာ ေန႔ရကတြင မဂၤလာေဆာငရန ဖတစာ႐ကႏပၿပး ကမးလမး ေဝငရေလသည။ မဂၤလာေဆာငမည သတးသား သတးသမးတ႔အတြက ဝတစသစမား ခပလပ ရသည။ အပရ၊ လပရမားကလညး ေရြးခယရေလသည။ ရပရြာရ လပမားက ေကြ းေမြး ဧညခရန တာဝနယရသည။ မဂၤလာေဆာငမည နနကတြငသတးသားအမ၌ သတးသားအားလညးေကာငး၊ သတးသမးအမ၌ သတးသမးအား၎ မဂၤလာေျမႇာကရသည။ မဂၤလာေျမႇာကသည ဆရာ တြင ဘနးေတာႀကးအားဆြမးကပၿပး မဂၤလာတရားနာျခငး၊ ဘးဘြား မဖ လႀကး သမတ႔ အား ရခး ကနေတာၿပး ၎တ႔၏ အဆးအမက နာယျခငးပင ျဖစသည။ မဂၤလာေဆာငမည အခနနးကပလာေသာအခါ အညြန႔ရေသာ ေယာကား၊ မနးမ တ႔က အသြငးပစၥညးမား၊ ပနးမနမားႏင ဆနတ႔က မနးမမားက ယေဆာငၿပး ဓား၊ ယပ ေတာင၊ သေပါ (ဖာ) တ႔က လပမားက ယေဆာငကာ သတးသားအမမ သတးသမး အမသ႔ သြားၾကရသည။ လမးတြင ဗေမာငး ပတသာ တးလက ကခနျမးတးသြားၾကသည။ သတးသမးအမသ႔ ေရာကေသာအခါ ပါလာေသာပနးမနမား အဝတအစားမားျဖင သတး သမးအား အလဆငၾကသည။ အသြငးက အေျပအလည ေပးထညရသည။ ဆနက ေပး ကာ ထမငးခကေစရသည။ သတးသမးအမတြင လကဆထမငးပြအတြက ငကနသား၊ အေၾကးရေသာ ငါး၊ ဘဥ၊ ပဇြန၊ ေျမာကဥ၊ ေရႊဖ႐သး၊ ၾကကသား အစအသညးစတ႔ ပါဝငရ သည။ ေရစငအးႏစလးတြင နသင အညြန႔မားကလညး ေပရြကတြင ေရးထားေသာအခါ စာကလညးေကာငး ထးစက၍ အသငထားရသည။ ထမငးခကေသာအခါ မဂၤလာပြ ျပငရသည။ မဂၤလာပြ ထမငးတြင ေကာကညႇငး၊ ထမငး၊ ဘဥ တစ၊ ငကေပာသး ႏစလး၊ ပဇြနတတ ႏစေကာင၊ ေရႊဖ႐သးဟငး၊ ငကနသား၊ ေျမာကဥ စသညတ႔က အတထားလက ဘသကဆရာက အေမႊးနသာ ျဖနးၿပး မဂၤလာ ေဆာငရေပမည။ ယငးတြင ဘနးႀကး မလေပ။ ထ႔ေနာက ထမငးလကဆ စားေစ ကာ လကထပမဂၤလာ ကစၥၿပးေျမာကေလသည။ ထသ႔ မဂၤလာ မေဆာငမ သတးသမးအမတြင အပမားက သတ႔သမးက ေစာင

ၾကပျခငးက သတးသမးေစာငသညဟ ေခၚၾကသည။ ေယာကားမ မနးမအမသ႔ တကျခငး က သမကတကသညဟ ရခငယဥေကးမႈ ဓေလထးစမား ေခၚသည။ သတးသားသည မနးကေလးအမတြင အနညးဆး (၇) ရက ေနရသည။ သမကတကပြ ၿပးၿပးခငး သတး သမးက ေယာကားအမသ႔ ယေဆာငလာျခငးက ျခပမခသညဟ ေခၚေလသည။ တရြာမ တရြာသ႕ သမကတကသြားလင ရြာဝငခေပးရသည။ သတးသား၏ ဘယလကႏင ညာ လကက ေႏာငဖြ႔ ခညေႏာငလက သတးသမးအမသ႔ မတကမ သတးသမး ညမမား သ႔ မဟတ အပမားက သတးသားအား ေျခေဆးေပးသည ေျခေဆး အခလညးေပးရသည။ ေရႊႀကးႏင တား၍လညးထားသည။ ၎က သတးသားမ ေငြေပးၿပးမ ေကာျဖတ ရသည။ ထမငးလကဆစားၿပး သတ႔သား သတးသမးတ႔၏ အဖ၊ အမတ႔သည ထမငး ဆပက ပဝါႏင ခၾကရသည။ ထမငးဟငးကနမားက အးသစတစလးတြင ထည၍ ထားၿပး (၇) ရကေစေသာအခါ ေရေမာ သ႔မဟတ ေျမျမပပစရသည။ သတးသမးအမတြင (၇) သ႔မဟတ (၃) ရကေစလင သတးသားအမသ႔ သြားေရာကလညပတရသည။ ယငးက အမျပနလညသညဟ ေခၚ၏။ ဤသမကတကပြကငးပပကား တရြာႏငတရြာ အတနငယ ကြလြမႈ ရေလသည။ သ႔ရာတြင တလငတမယားစနစသည အဓကျဖစသည။ ယငးေၾကာငး သမကတကရာတြင လငေသၿပးသ၊ လငကြာသ၊ မယားေသသ၊ မယားကြာသမား လးဝ ပါဝငျခငး မျပရေခ။ ၃။ ကယဝနေဆာငျခငး ရခငတ႔၏ ထးတမးစဥလာအရ ကယဝနေဆာငအမးသမးမားသည မဂၤလာ ေဆာငပြသ႔ သြားေလမရေပ။ထ႔အတ မသာအသဘသ႔လညး မသြားရေပ။ ကယဝနေဆာင အမးသမး၏ ခငပြနးသညလညး မသာထမးျခငး မျပရေပ။ မမတ႔အမ၌ ကယဝနေဆာင မနးမ တေယာကေယာကရေနလင အျခားတေယာကအား မဂၤလာေဆာငျခငး မျပေပ။ အရပတပါးမလာေသာ ကယဝနက အျခားအရပ၏ ရြာထတြင ေမြးခြင မျပလပ ရဘ ရြာအျပင ေခာငးနား၊ ေျမာငးနားတြင ေမြးဖြားရသည။ ေမြးဖြားေသာအခါ အရပလက သညႏင ေမြးဖြားေလ ရခသည။ ေမြးဖြားရန ခကခလင ပရတရညေသာကျခငး၊ ေတာေဆး သးျခငးမား ျပလပသည။ ေမြးဖြားလင အမေလးေထာင၌ ဇးခကမားက ထးထားေလ ရသည။ ၾသဇာရြကမားကလညး အမတြငး၌ ထားေလရသည။ မစၦာနတမားအား ေျခာက လန႔ရနဟဆၾက၏။ မးယပဖတေခၚ မစၦာနတက ဖမးစားႏငသညဟ ဆၾကသျဖင ေမြးဖြားရာေနရာ၌ သးရကတငတင မးမျပတ ထညထားတတ၏။ ၎က မးေစာငသညဟ ေခၚ၏။ တခ႕က စားစရာမားယလာကာ ဝငးဖြ႔စားေသာကရငး မးေစာငေလရသည။ အမရငမားလညး ေကြ း ေမြး ဧညခသည။ ထေမြးဖြားရာ မးေနခနးသ႔ ေယာကားမား အလဥးမဝငရေပ။ ဝငလင ဘနးနမသညဟ အယရ၏။ မးေနသညမသည နႏြငးႏင ပေလးကလမးကေလရ၏။ ၎က

(16) (17)

စားလညး စားရသည။ မးေနသညမသည ထမငးျဖက ဆားႏင စားရသညက မား၏။ ငါး ေျခာကက င႐ပေကာငးႏင ခက၍လညးေကာငး ဟငးခ၊ ဟငးခါးခက၍လညးေကာငး စားေလရသည။ အာလး၊ ဝကသား၊မစေခၚ ဝါးတတႏင မႈတ႔က တလခန႔ေရာငၾကဥရ၏။ ေရေအး ခးျခငးက မးေနစဥအတြငး ေရာငၾကဥကာ ေရေႏြးႏင ေရခးေပးေလ ရ၏။ တလခန႔ အတြငး ေခါငးေလာေလမရ။ ေရခးၿပးလင ေတာငသနႀကးႏင နႏြငးက လမးေလရသည။ မးထြကလင မးေနစဥ အသးအေဆာငအားလးက စြန႔ပစရသည။ မးထြကေသာအခါ ကေလး၏ ဆပငက ရတလးၿပး အေကြ းအေမြးေပးသည။ ၎က ကငပြနးေပးသညဟ ေခၚ ၏။ ထစဥ ကငပြနးသး၊ နႏြငးႏင ဆတ႔က ေရာနယၿပး ခြကတခႏင ထညထားေလရရာ လာေရာကသမားက လကႏငတ႔ထ ရသည။ ၄။ အမညမည ကငပြနးတပျခငး မးထြကသညေန႔တြင ကငပြနးကငလက ကေလးအား အမညေပးရသည။ အသကႀကးေသာ မနးမ တေယာကေယာကမ ကေလးအား ေျမႀကးသ႔ ေခတခလက ေန လ ေကာငးကငတ႔က ျပသည။ လႀကးသမတ႔က ဖတေခၚ၍ ေကြ းေမြးသည။ ယငးေန႔ တြငပင ကေလးအား နားေဖာကေလရသည။ ေယာကားကေလးျဖစေစ၊ မနးကေလးျဖစေစ ရခငလမးတငး နားေဖာကေသာ အစဥအလာရသည။ ကေလးက အမညေပးရာတြင ပထမဆးေမြးေသာ သားျဖစေစ၊ သမးျဖစေစ အဥး အစ ေမြးေသာေၾကာင အမညတြင “ဥး” ပါေအာင ေပးရသည။ ယငေနာက ေမြးေန႔ ေမြး ရကအလကနသင အကၡရာက ထညလက အမညေပးေလ ရသည။ ဒတယ၊ တတယ သားအတြကကား ဥးပါစရာ မလဘ ေမြးေန႔၏ နသင အကၡရာသာ ပါရနလသည။ ထ႔ေၾကာင ရခငတ႔၏ အမညကၾကား႐ႏင ၎သည မညသညေန႔ရက ေမြးဖြား သညကလညးေကာငး၊ သားဥး ဟတမဟတ ဆသညကလညးေကာငး၊ သႏငေလသည။ သ႔ရာတြင ေမာငသညေယာကားကေလးမားအတြက အသးအမားဆး အမညျဖစၿပး မ သည မနးကေလးမားအတြက အသအမားဆးေသာ အမညျဖစသည။ ၅။ ရငျပမဂၤလာလပျခငး ရခငလမးတငးသည ဗဒၶဘာသာဝငမားျဖစၾကသျဖင ေနာငသရာအတြက သာသနာအေမြက ခယရန မဘတငးသည မမ၏ သားမားက မျဖစမေန ရငျပေလ ရၾက သည။ ရခငေယာကားကေလးတေယာကသည အသက (၁၀) ႏစ ေကာလြနလင အေကာငးဆးျဖစသညဟ ဆၾက၏။ အခ႕မ ထထကေနာကက၍ ရငျပၾကသည။ ထထက ေစာသညလညးရ၏။ ကေလးတေယာကသည စာအသငအတင ေရးႏင ဖတႏင ေသာအခါ ရငကငဝတက သငၾကားၾကရသည။ ရငကငဝတက ရေသာအခါ မဘမား၏

(18)

လဒါနးႏငေသာ အေျခအေန စးပြားေရးက အေျခခလက ပြႀကး ပြငယလပ၍ ရငျပပြ ကငးပၾကသည။ ဖတစာမား ႐ကႏပၿပး အနးအေဝး ပဂၢလမားက ဖတၾကားသည။ ရငမျပမ ႏစရကအလတြင ပရကၡရာရစပါးက ရငျပမည ဆရာေတာ ဘနးေတာ ႀကးေကာငးသ႔ ပ႔ထားရေလသည။ ပရ ကၡရာ ရစပါးဆသညမာ... ၁။ သကၤနး သငးပင၊ ၂။ ယပေတာင၊ ၃။ေတာငေဝး၊ ၄။ သပတ၊ ၅။ ဓားသြား၊ ၆။ ေရစစ၊ ၇။ ပတး၊ ၈။ အပခညႏင အပတ႔ျဖစၾကသည။ ရငမျပမ (၁) ရကအလတြင ရပရြာမ လႀကးသမမား အပ လပႏင ကာလသားသမးမား၊ ေမာငရင ေလာငး၏ မဘမားႏင ေမာငရငေလာငးမားတ႔သည ရငျပ မည ဘနးေတာႀကးေကာငးသ႔ သြားေရာကကာ လြနခေသာရကက ပ႔ထားေသာ ပရကၡရာ မားက ဘနးေတာႀကးထမ ေတာငးယၿပး အမသ႔ယေဆာငလာရသည။ ယငးက သကၤနး ထတ ပငသညဟ ေခၚၾက၏။ သကၤနးထတပငရနအသြားတြင အပမားက အေမႊးန႔သာ ျခယသ အလဆင၍ သြားၾကသည။ လဖြယဝတတ႔ကလညး မညသမဆ ယေဆာငသြား ၿပး လဒါနးႏငသည။ အျပနတြငကား သကၤနးထတက ေမာငရငေလာငး၏ မခငက လညးေကာငး၊ ကန ပရကၡရာတ႔က ေမာငရငေလာငး၏ အဖကလညးေကာငး ရြကယလာ ၾကရသည။ ယငးပရကၡရာမားက အမေရ႕၌ ေဆာကလပထားေသာ မ႑ာပတြင တညတာ ထားရသည။ ယငးမ႑ာပ၌ပင ညအခါ ဘနးေတာႀကးမ တရားဓမၼ ေဟာၾကားၿပး နနက ေရာကလာေသာအခါ အေကြ းအေမြးျပလပသည။ ညေနခမးတြငျဖစေစ၊ တခ႕က နနက တြငျဖစေစ၊ ဘနးေတာႀကးေကာငးသ႔ သကၤနးထတ ပငလာစဥက ကသ႔ပင သြားေရာက ၾကကာ ရငျပေသာ အမႈကလပၾကသည။ ရငျပရန စလင ဥပေဥၨ ဘနးေတာ ႀကးလကသ႔ ထ သကၤနး ပရကၡရာမားက အပထားရကာ ေမာငရငေလာငးက ဘနးေတာႀကးထတြင ရငျပေပးပါရနႏင ပရကၡရာမားထတေပးပါရန ေတာငးခရသည။ ယငးေနာက ဘနးေတာ ႀကးမ စတအျဖစ ဆပငက အနညးငယရတၿပး သငေတာရာတြင ဆမတဆပတ႔က သန႔စြာ ပယရသည။ ထစဥ သကၤနးထတက လပမားမ ဝကထားေလရသည။ ေငြအနညးငယ ထတ ေပးမ ျပနေပးေလသည။ ယငးက သကၤနးထတ ဝကသညဟ ေခၚသည။ ေခါငးတးထား ေသာ ေမာငရငေလာငးသည ေရမးသန႔စငၿပးေနာက သကၤနးဝတရသည။ ၎ေနာက ဘနး ေတာႀကးထတြင (၁၀) ပါးသလ ခယကာ ရငသာမေဏ ျဖစေလေတာသည။ ေမာင ရငသည ဆယပါးသလႏင ေသခယမား၊ ရငကငဝတမားက လကနာရသည။ ေန႔စဥ ဘနးေတာႀကးထတြင သလေတာငးရသည။ ေမာငရငျပစဥ သလေတာငးေသာအခါ ဆငး ဗမားတးၿပး စတသေဘာ ေႏာကယကမႈက မာရနတေမာငသညဟ ေခၚသည။ ရငျပရန အတြက ေမာငရင၏ အေရအတြက အကန႔အသတ မရေပ။ ဤဓေလသည သဒၶတေဂါတမ ၏ သား ရာဟလာက သာမေဏျပရာမ စတငလာျခငး ျဖစ၏။ ရခငေယာကားပတငးသည ရငမျပဘ အမေထာငျပျခငး မရၾကေပ။

(19)

၆။ ေပါငးသငးေနထငျခငး ရခင လငယလႀကးတ႔၏ ေပါငးသငးေနထငမႈသည မသားစဆနေသာ ေပါငး သငးေနထငမႈျဖစသည။ ရပတရပ ရြာတရြာ အစအဖြ႔တ႔သည ေဆြမးမေတာသမား ပါဝင လငကစား ေဆြမးမားကသ႔ပင ဆကဆၾကသည။ အေခၚအေဝၚအားျဖင အဖထကႀကးသ က ဘႀကး၊ ငယသတ႔က ဘေထြး၊အဖးအရြယရသတ႔အား အဖး၊ အေဘာငအရြယရသတ႔ အား အေဘာင၊ အစကအရြယ ရသက အစကစသညျဖင ေခၚေဝၚၾကသည။ နာမည က ေခၚေဝၚျခငး မျပေပ။ ထ႔ေၾကာင ရခငလငယတငးသည ေယာကားျဖစလင အစက၊ မနးမျဖစလင မမ ေခၚေဝၚသညက အၿမၾကားေနရသည။ ရြယတႏစေယာကရ၍ ကြျပားရန လအပေသာအခါ အက၏ ေနာကမာ နာမညကတပလက အက ေမာငစနျဖ၊ မမ ေအာင ၾကြစ စသညျဖင ေခၚေဝၚသည။ ေရ႕အခါက အစးရမလတနးေကာငးမား နညးပါးသျဖင ရခငကေလးသငယမား သည ဘနေတာႀကးေကာငးတြင အေရး၊ အဖတ၊ အတြကမားက သငၾကားၾကသည။ ထ႔ေၾကာင ရခငလမးတ႔သည စာမတတသ ရားပါးေလသည။ လပအပျဖစလာေသာ အခါ ရြာမားတြင အပေခါငး၊ လပေခါငးမား၏ ထနးေကာငးမႈကလညး ခယရသည။ အပသည အပအသငးဝငျဖစၿပး လပသည လပအသငးဝငျဖစကာ အပစရတ၊ လပစရတ ေပးၾက ရသည။ ယငးလပ အပႀကးမားက ဥးေဆာငကာ ရပရြာ၏ သာေရး၊ နာေရးႏင အလ အဒါနး ေထာကပေၾကးမားေပးသည။ ပြလမးသဘငမား ျပလပသည။ မဂၤလာေဆာငမား တြင အကအည ေပးသည။ ရပရြာအတြငး၌ မးမကမ အမရာမားေဆာကလပ၊အမးကာေသာအခါ လက သမားမားက အထးငားမယဘ၊ လႀကးသမမားက တငထျခငး၊ အကာထရ ထညျခငးတ႔ က ျပလပၿပး ရပရြာရ လပမားက ဝငးဝနးမးကာေပးၾကသည။ လယလပရာ၊ ေကာက စကရာ၊ စပါး နယရာတ႔တြငလညး လစားလကေသာစနစျဖင တေယာကတလည လပ ကငေပးၾကသည။ တအမအမတြင ရငျပသ႔မဟတ အလမဂၤလာတခခ ျပလပလင အျခား အမနးဝနးကငမ ဆနတေတာငး၊ထငးတေပါငး၊ ငါးေျခာကတေမာငး စသညျဖင အလ ဝငေလရသည။ ဤသ႔ျဖင ရခငလမႈအဖြ႔အစညးသည မသားစ တခအျဖစ ရပတညေနေလသည။ ၇။ အးအမတညေဆာကျခငး တစတေယာကေသာ ရခငေယာကား တေယာကသည မဂၤလာေဆာငၿပး အသငအတင ၾကာေညာငးေသာအခါ မဘႏင အးအမခြျခားရန လအပလာေလသည အတြက အမသစေဆာကရေလသည။ အမသစေဆာကရမညရကက ျပကၡဒနတြင ေျမခေကာငး မေကာငး၊ ရကရာဇာ ေန႔ ႀကမႀကတ႔က ၾကညရသည။ ယငးေနာက အမေဆာကမညေနရာက ထြနယကရ

(21)

ေတာအေလာကေသျခငး မဟတဘ၊ မေတာတဆ ထခကဒါဏရာေၾကာငး ေသဆးျခငးက ဆလသည။ ထမသာက သးျခား ျမႇပေလရေလသည။ ေသသ၏ ပါးစပႏင မကလးတ႔က ပတေပးေလရသည။ အေလာငးေကာင က ေရခးေပးရသည။ ယငးေရခးစဥ အသးျပေသာေရအးက ခြပစရသည။ အေလာငးက အဝတအစအမား လလယ၍ ဆငျမနးေပးရသည။ အရြယရသမားဆလင သနပခါး လမး ျခငး၊ ပနးပနျခငးမားကပါ (မနးမမားအတြက) လပေပးရသည။ မေသမက ပတဆငခေသာ အဝတအစမားက ေသသ၏ အဝတြငထားလက အေလာငးဆငရသည။ အေလာငးေကာင ကမ ဝါးႏငလပထားေသာ ခတေခၚ အပစငတြင တငထားရသည။ အေလာငးက လအပ လင တရက၊ ႏစရက၊ သးရက၊ ေလးရကအထ ထားႏငသည။ ဘနးႀကးအေလာငးမား ျဖစလငကား ႏစပတလည ေအာငပင ထားၾကသည။ သ႔ရာတြင လကြယေန႔ ေသဆးသက ေန႔ခငးပင ျမႇပရသည။ ကာလနာေခၚ ဝမးေရာဂါႏငအျခား ကးစကေရာဂါျဖင ေသဆးလငမ ခကခငးပင ျမႇပၾကရသည။ ဗဒၶဟး ေန႔သည ျပညတညရကဟအယရသျဖင အမဂၤလာအမႈျဖစေသာ မသာအသဘက ယငးေန႔ တြင မခ၊ မျမႇပရေပ။ ဗဒၶဟးေန႔ႏင လကြယေန႔ အသဘက ရြာတြငး၌မထားဘ သခငး ကနး၌ ထားရသည။ မသာခမညေန႔တြင ေခါငးလပရသည။ မသာထမငးျဖစေသာ (ေခါပဇာ) ထမငး ကလညး ခက၍ ေခါငး၌ ထညယၾကသည။ မသာက ေရခးသႏင ဤေခါပဇာထမငးက ကငသတ႔သည သတပါး အမသ႔ လမကနမခငး မဝငၾကရေပ။ အေလာငးစငေဘးတြင ဝါးေလကားတခကလညး ထားရသည။ အေလာငးက ေခါငးတြငထည၍ သခငးကနးသ႔ ယေဆာငၾကရသည။ အေခါငးက ဝါးထမးစငေပၚတြင တင၍ ထမးသြားၾကရသည။ ယငးထမးစငက ျမငးေဖာငဟ ေခၚသည။ တခ႕ ေငြေၾကး တတႏငသမားက တလားကပါ လပၾကသည။ တလားဆသညမာ မသာေခါငးထညေသာ အမငယျဖစသည။ အပ လပမားေသလင ထမငး႐ပကျဖစေစ၊ မန႕ျဖင လပေသာ အ႐ပကျဖစေစ၊ အတထည၍ ျမႇပရသည။ ေယာကားအတြက မနးမရပ၊ မနးမအတြက ေယာကားရပ လပ ရသည။ အထမးသမားမား၊ ဂဏသေရရပဂၢလမား၊ သကႀကးရြယအမား ေသဆးလင အေလာငးက ထမးလက ကရသည။ မသာဆငးလညး တးရသည။ ယငးကျခငးက တလားကသညဟ ေခၚ၏။ ဘနးႀကးမား ေသဆးလင ဒးမားလပၿပး ဒးပြေခၚ ဘနးႀကး ပပြက ျပလပသည။ အေခါငးသည သခငးကနးသ႔ ေရာကေသာအခါ ေသဆးစဥက ေျခမႏစေခာငး က ပးတြခဥထားေသာ ႀကးက ျဖညရသည။ ဘနးႀကးက သခငးကနးသ႔ ပငေဆာငၿပး ငါးပါးသလေပးျခငးႏင ပရတသတမား တရားနာျခငး သလခယျခငး လပၾကသည။ ယငးေနာကမ ေခါငးကသ႐ကကာ တြငးတြင ျမႇပရသည။ မသာျမႇပရနတြငးက မသားစဝင

(20)

သည။ စပါးဆနမား အတနငယႏင ပကဆေငြေၾကးတ႔က ႀကပကေလသည။ အမေဆာက ရာ ေျမကြကတြင ေဆာကမညအမ၏ အလား အနတ႔က အမေထာငဥးစး လပမညသ၏ အတငးအထြာျဖင တငးထြာသည။ ပထမဥးစြာ အမရာတြင(နဂတင) ေခၚ စးပေလတငက စကထရသည။ ယငးတင တြင ငကေပာအနးႏငေလး၊ သေျပခက တ႔က ခတဆြထားသည။ ထတငက ထၿပးမ တျခားတငမားက ထသည။ ထရကာရာတြင အလယဆးထရက ဥးစြာကာရသည။ ဤထရသည အမသားအမားစတ႔ ေခါငးရငးျပ၍ အပစရာလညးျဖစသည။ တအမလး၏ အထြဋအျမတလညးျဖစသည။ ရခငတ႔၏ အမမားသည အထးသျဖင ေျမႇာကအမမား ျဖစ သည။ အမေအာကတြင ရကနးရကရန၊ ႏြားခညရန၊ ထငးထားရန၊ စပါးထားရနအတြက ႏင သားရေဘး၊ ေရေဘးတ႔က ကာကြယရနအတြက သငေတာသည။ အမေဆာကၿပး ေသာအခါ အလအဒါနးျပ၍ လညးေကာငး၊ ပရတနာ၍လညးေကာငး အမသစတက မဂၤလာကငးပသည။ ရခငတ႔သည အမမားက ေနသြားလမးႏင ကန႔လန႔ခ၍ ေဆာကေလ မရေပ။ အမားအားျဖင အေရ႕အေနာကသ႔ မကႏာမ၍သာ ေဆာကေလရသည။ အမတြင ေလကားထစမားက စ မထညဘ မထညရသည။ အမေဟာငးက ျပျပငလင အလယဆးထရက ခြာမခပစၾကေပ။ အမေဆာကမႈ အစစသည၊ ရခင ဗသကာကမးလာ အတငး ျဖစၾကရသည။ ၈။ ကြာရငး ျပတစျခငး ရခငတ႔သည တလငတမယားစနစက အထးကငသးသမား ျဖစၾကသျဖင လင ကြာ မယားကြာ အထးနညးပါးေလသည။ ကြာရငးျပတစလလင အရပသႀကးမား၏ စစမး စစေဆးမႈျဖင ကြာရငးျပတစႏငသည။ သ႔ေသာ ရခငလမႈအဖြ႔အစညးသည ထတလင တမယားကြာၿပး သတ႔က လငကြာမယားကြာ မရသမားေလာက အခြငအေရးေပး လရာ မသြငးေပ။ ငယလင ငယမယား ေပါငးသငးၾကသမားသည အညြန႔ရသ၊ မဂၤလာရသမား ျဖစၾကသျဖင မဂၤလာအခနးအနားတြင ဥးေဆာငပါဝငႏငၾကသည။ ေယာကားက မနးမ သေဘာမတဘ တဖကသတကြားရငးလင မယားစရတေပးရသည။ မဂၤလာေဆာငစဥ က ေပးထားေသာ အသြငးေငြလညး အဆးခရသည။ ၉။ ေသဆးျခငးႏင အသဘ ရခငရြာ တရြာ (သ႔မဟတ) ေဒသတခတြင သခၤ ငးကနးက ေျမာကဘက (သ႔မ ဟတ) အေနာကဖကတြင ေတြ႔ရမည ျဖစသည။ ထသ႔ မဟတလငကား ေခာငးက အမျပ၍ ေခာငးေရစးရာ ေရစးေအာကဖကတြင သခၤ ငးကနးက ေတြ႔ရမညျဖစသည။ ထသခၤ ငးကနးတြငပင ႏစရပခြလက အစမးေသပစရနႏင အလအေလာက ေသဆးေသာ အသဘပစရနေနရာ ကြေနတတေလသည။ အစမးေသဆသညမာ တရား

(22)

တေယာကမ တြငးရာ ရာရသည။ ယငးတြငးရာမ အျခားတြငးမတးရေပ။ တြငးက မပတမ က ကးတ႔ခေငြက ေသသ၏ပါးစပတြင ထညလကရသည။ အခ႕က ေရႊစ၊ ေငြစမားက ထညၾကသည။ ေခါငးက သယယစဥ ေျခေထာကက ေရ႕ဘကထား၍ သယၾကရသည။ တြငးေရ႕ အေနာကတနး၍ တးၿပး အေခါငးက ေျမာကဘကသ႔ ထား၍ ျမႇပေလရသည။ အမတြင အသဘရစဥက တရားနာလက၊ စာေဟာလက အသဘေစာငၾကသည။ ရစ ရကေစလင အသဘဆြမးသြပရသည။ အခါႀကးရကမားတြင ေနာကႏစႀကမ ဆြမးပ႔ရ သည။ ၎က သပတသြပသညဟ ေခၚသည။ ဆြမးက ဘနးႀကး၏ သပတတြငထည၍ ပ႔ျခငးျဖစသည။ တခ႕ပဂၢလမားေသလင ေျမျမႇပ သၿဂလျခငး မလပဘ မး႐ႈ႕ ပစေလသည။ ၁၀။ ေရာငၾကဥအပေသာ ဓေလမား

ရခငတ႔၏ ဓေလထးစတြင ေရာငၾကဥအပသညကား မားျပားလေခသည။ ေမြး သညမ ေသသညအထ ေရာငရသညမား၊ ေနထြကမသည ေနဝငသညအထ ေရာငရသညမား ေနစဥ၊ စားစဥ၊ အပစဥ၊ အလပလပစဥ၊ ခကျပတစဥ ေရာငရနတ႔ႏင ျပညႏကေန သညျဖစရကား ယဥေကးသမေမြ႔ေသာ အမးေကာငးသားသမးမားျဖစေျမာကရန အတတ ႏငဆး ေရာငၾကဥၾကရသညသာ ျဖစသည။

ယငးမ အေရးႀကးေသာ ေရာငၾကဥစရာ အခ႕သညကား ၁။ လယလပရာတြင ရကေကာငး ေန႔ေကာငး၌ လယကစရသည။ လယစသညဆ

သညမာ စတ ထြနယကျခငးက ဆလသည။ ထ႔ေနတြင အမ၌ မးက မျပတ ထညထားရ၏။ မးမေသရ။ မးက အျခားအမသ႔ မေပးရ။

၂။ ရကကနးရကလင လြနးရက အနးအပါးတြင ရသႏငမထေစရ။ ထသ႕ထလင ေငါငးတတသညဟ အယရ၏။ ေငါငးသညဆျခငးမာ အပႀကး၊ လပႀကး ျဖစေနရျခငး က ေခၚသည။

၃။ ခရးသြားလင လဆနး (၁) ရက၊ လဆတ (၁) ရကတ႔၌ စတငထြကခြါ မသြားရ။ ၄။ လကသညး၊ ေျခသညး လးလင လကသညးစက အမမးေအာက၌ မပစရ။ အျပင၌

ပစရမည။ ၅။ အမရင တစတေယာကမသဘ အမတြငး၌ တစတေယာကေသလင အမက စြန႔ပစ

ရသည။ ၆။ ကေလး လသည၊ စားႏငသညဟ အၾသျခငးက ေဖာမျပရ။ အကသညဟ အယရ၏။

ထသ႔အကလင အဖတရသည။ ၇။ ထမငးစားစဥ ပကပက အသျပ၍ မစားရ။ အးခြကတ႔က လကျပန မေမႊရ။

လကျပန ဟငးမခတရ။ ၈။ ေရတြငးေရကနတြင မကႏာမသစရ။ ေျခမေဆးရ။ ေနာငဘဝတြင တငါ (ဒနး) ျဖစ

(23)

တတသညဟ ေရာငၾက၏။ ၉။ တႏငဝရး (အေမ၏ေမာင) ေတာစပေသာသႏင အတတ မေနရ။ ႏြား၊ ကြ ၊ တ႔တြင

ပင တအရးေတာလင တပးတခတညးတပ၍ လယမထြနရ။ လညးမတကရ။ ၁၀။ မမၿခေပါကမဟတလင ကြ ျဖကလညးေကာငး၊ ႏြားျဖကလညးေကကာငး မေမြးရ။ ၁၁။ အမက ေနသြားလမးႏင ဖလာမေဆာကရ။ အမတြင ေလကား (၁၀၊ ၈) စ ဂဏနး

မား မထားရ။ ၁၂။ တႏစအတြငး မသားစ အမတအမတြင မဂၤလာႏစခ မလပရ။ သးခလပလင ရ

သည။ အမားအားျဖင ရခငတ႔သည စဂဏနးက ေရာငၾက၏ မဂဏနးက ေဆာငၾကသည။ သး၊ ငါး၊ ခႏစ၊ ကး တ႔သည လာဘေကာငးသညဟ အယရ၏။

ယငးအျပင ေတာလညရာ၊ ျမစထြကရာ၌ ေရာငရသညမားလညးရ၏။ မညသည အမႈကစၥ၌မဆ အနညးႏငအမား ေရာငၾကဥစရာမား ရေနသညသာ။

၁၁။ ယၾကညကးကြယမႈ

ယေန႔ရခငတ႔သည အားလးပင ဗဒၶဘာသာဝငမား ျဖစၾကသည။ သ႔ရာတြင ယၾကညကးကြယမႈမာ နတ၏အခနးက႑သည မေသးငယေပ။ ဗဒၶဘာသာပငျဖစေသာ ျငားလညး အခ႕ေသာ ႐းရာနတမား၊ ေဒသဆငရာနတမားႏင ဟႏၵနတမားကပါ ေရာေႏာ ကးကြယၾကသည။ ဗဒၶ၏ တရားေတာမားသည လကရဘဝထက ေနာငသသရာ ဘဝ၌ အကးျဖစမႈက အဓကထားသညဟ ယဆၾကသျဖင လကရဘဝတြင ဒ႒ဓမၼ အကးရရန နတမားကပါ ကးကြယၾကေလသည။

အေစာင ေစာငေသာ ရခငရာဇဝငမားတြင ဗဒၶေဂါတမ ရခငျပညသ႔ ေရာကခ ေၾကာငး အဆရသည။ ယငးအျပင ေတာငေပါကႀကး ေကာကစာတြငလညး ျမတစြာ ဘရားေရာကခေၾကာငး ေရးသားထားသည။ ရခငဘရငစႏၵသရယ ဘစ (၅၈၀-၅၂၀) လက ထကတြင ဓညဝတရခငျပညသ႔ ဗဒၶေဂါတမ ၾကြေရာကလာကာ ဘးေတာ အဥၹနမငး ၿဖခြငး သကရာဇ (၁၂၃) ကဆနလျပည ေန႔ ဗဒၶဟးေန႔ ညဥဥးအခနတြငစတငၿပး ဗဒၶေဂါတမ၏ ကယစား မဟာျမတမန႐ပပြါးေတာက သြနးလပေၾကာငး ရာဇဝငလကၤာက ေဖာျပသည။ (၁၂၁၂ ေရးရမးျပည ဥးစတငမ)

ထ႔ေၾကာင ရခငတ႔သည ဗဒၶေဂါတမလကထကကပင ဗဒၶဘာသာဝငျဖစခ ေၾကာငး ယဆႏငသည။ ယငးမတငမကမ ႐းရာနတမားႏင ဟႏၵနတမားက ကးကြယခ ဟနတသည။ ဗဒၶဘာသာျဖစလာၿပးေနာကပငးတြငလညး တခ႕လကထက ကးကြယခ ၾကသည။ ေနရာေဒသတငး အရာဌာနတငး၌ နတမား ရသညဟ ယဆသည။

လယေျမေကာငးရန မးေကာငးမြနရနအတြက ဥတနတကလညးေကာငး လယ နတကလညးေကာငး ပသပေဇာသည။ ပညာႀကးျမငရန ဟႏၵနတ သရတက ကးကြယ သမားစြာရသည။ သၾကားမငးသညလညးေကာငး အရပေလးမကႏာက ေစာငသည။

(24)

သ႔ေသာ နတမငးႀကးေလးပါးတ႔သညလညး ရခငတြင ထငရားသည။

၁၂။ နတမားႏင အစြအလမး၊ အတတနမတ ရခငတ႔သည မကေမာကအကးအတြက နတတ႔က ကးကြယၾကသည။ သ႔ရာ

တြင တမးသားလးႏငပတသတေသာ နတကား သၾကားမငးသာလင ရသည။ ယငး သၾကားမငးသညလညး ဗဒၶဘာသာႏင ပတသတေနေသာေၾကာင ျဖစသည။ နတမားမာ နတအေသးအမႊားမားျဖစ၍ ကယျပန႔စြာ မကးကြယၾက။ ရခငတ႔၏ အမတငးတြင အမ ေစာငနတ၊ ရြာတြင ရြာေစာငနတ၊ ကယခႏၶာတြင ကယေစာငနတ ရသညဟ ယဆသည။ ယငးအတ လယေစာငနတ၊ ေခာငးေစာငနတ၊ ေတာငေစာငနတ၊ ျပညေစာငနတ စသည တ႔သညလညး ရသညဟ ယဆသည။

ထနတတ႔က အေၾကာငးျပ၍ နတဝငသညမားလညး ရသည။ ယငးတ႔က နတ ေခါငး၊ နတဆရာ၊ နတေခါငးမ (နတ ေကာငးမ) ဟ ေခၚၾကသည။ နတမစၦာတ႔သည ပရ ေလာကသားမားအျဖစျဖင လတ႔၏ပတဝနးကငတြငရသညဟ ယဆသည။ လကဖမး စားေသာ နတမစာၦမား၊ ဘလး၊ သဘက၊ ဖတ၊ ၿပတာ၊ တေစၦ၊ သရမားရသညဟ ယဆ သည။ ထနတတ႔က ဖမးလင နတေကာငးမ၊ နတဆရာက ေခၚယ၍ နတေမးရသည။ နတဝငသညတြင နတပးၿပး ထြကရေသာ စကားမားအတငး လကနာကာ၊ နတတ႔က ပေဇာျခငးျဖင အနာေရာဂါမား၊ ဖမးစားမႈမား ေပာကသညဟလညး ဆၾကသည။

ခလတတကမႈမား မေတာတဆလန႔ျဖန႔မႈမား “ပကက႐” အသျပရသည။ ယငး သည လပျပာေခၚ ဝဥာဏအား အားေပးျခငး၊ သတေပးျခငး တမးျဖစသည။ လကဖြ႔မား၊ မႏယားမား၊ အငးမားက ေဆာငထားျခငးျဖင အေမာငပေယာဂမ လြတႏငသညဟ ယဆ သျဖင နတဆရာ၊ ေမာဆရာ၊ ဗေႏၶာဆရာမား၊ ဘနးႀကးမားထ လကဖြ႔ယလက ဝတဆင ထားၾကသည။ စနးအတတ၊ ေအာကလမးအတတ၊ ေမာအတတျဖင တစတေယာကေသာ သက ေသေအာငလညးေကာငး၊ ခစေအာငလညးေကာငး၊ မနးေအာငလညးေကာငး၊ လာေအာငလညးေကာငး၊ ျပလပႏငသညဟ ယဆၾကသည။

အတတနမတကလညးယၾကညၾကသည။ တနဂၤေႏြေန႔တြင ငလငလႈပလင ဘာ ျဖစမည။ စေနေန႔ ငလငလႈပလင ဤသ႔ျဖစမညဟေသာ အဆးမားက လကနာယၾကည ၾကသည။ အသားလႈပလင တတပါရာကမး၊ ေနၾကပ၊ လၾကပလင ဘာျဖစမညဆေသာ ကမးစာမားလညးရသည။ မညသ႔ အမမကမကလင မညသ႔ ေကာငးမႈ ျဖစမည။ မညသ႔ မေကာငးမႈ ျဖစမညဆေသာကမးမားႏင ၎က ကာကြယနညးမားစသညျဖင ေျမာကျမား စြာေသာ အတတနမတက ယၾကညသည။ ယငးအျပင လမားေျပာသ၊ ကေလးမား ဖြ႔ဆ ေသာ သခငးသက အဓပၸါယေကာကယေသာ တေဘာငမားလညး မားစြာရေလသည။

မာရ (ရခငအားမာနစာေစာင (၂) မ ေဆာငးပါးက ျပနလညေဖာျပပါသည။)

(25)

လကနကးခရတ ျမနမာအလပသမားေတြရ ရလဒက လပအားခန႔ ပငဆငမႈေတြ ဆးရႈး၊ အခနေပါငးမားစြာကနၿပး နယစပက ျပနပ႔ ခရျခငးပ ျဖစပါတယ။ တနညးအားျဖင ပစအမ းမးန႔ အျမတထတခရၿပး စြန႔ပစျခငး ခလကရတာပါ။ ျမ၀တက ဒေကဘေအ ကး သးလးဂတမာ ဘတေငြ (၂၅၀၀/ ၃၀၀၀) ေပးႏငမ အျပငက ထြကလ႔ရပါတယ။ သြားလ ရာက သြားခြငရပါတယ။ မေပးႏင မေရြးနငသေတြက လကနကးသေတြက ျပနလညၿပး အေရာငးအ၀ယ လပၾကပါတယ။ ဒေငြေတြက လကနကးခရၿပး နယစပက စြန႔ပစခထားရ တ ျမနမာအလပသမားေတြ ဘယလရာၾကရမလ။ ဘယကရႏငမလ။ ဒအျဖစအပကေတြ က ထငး၊ ျမနမာန႔ ကလသမဂၢ UNIAP (United Nations Inter-Agency Project on Human Trafficking)တ႔ မသခငေယာင ေဆာငထားၾကတယ။ အမလညး မျပနနင၊ ထငး က ျပန၀ငၿပး အလပလပဖ႔ကလ ခမနထားတ စာသငယ မကေတာဘး။ အေမြးပါ အႏတခ ခရၿပးၿပ။ နငးေျခခရတ ခါးသးတအေတြ႕အႀကေတြက ခစားခရၿပ။ (၂၀၁၁) ခ ေဖေဖာ ၀ါရလ (၂၈) ရကေန႔က ထငးျပညထေရး၀နႀကးဌာနက တရား၀ငထတျပနေၾကျငာခတ လကနကးခရသေတြက တႏစေနထငခြငျပတယဆတစာရြကက ျပၿပးေတာ ထငးအာဏာ ပငေတြန႔ ႏြနထဘရန႕ ပထဌာနက ကယဆယေရးစခနးအရာရေတြက ကေနာတ႔ အေရး ဆခေပမယ သတ႔က အမန႔မေပးေသးလ႔ မသပါလ႔သာ တန႔ျပနခပါတယ။ ဒါေၾကာင လ ကနကးခခရတ ျမနမာအလပသမားေတြရ႕ဘ၀မာ ဘာဆဘာမ ေမာလငစရာ အားကးစရာ မရ။ မခစရာမရ။ အစးရကလညးအားကးမရ။ အဖြ႕အစညးေတြက အကအညေတာငးပါ တယဆမ ေထာငခခရၿပး လပအားခေတြ တျပားမ ျပနရမလာတအျဖစ။ ဘ၀ေတြ ပက ကနၾကတယ။ နစနာဆးရႈးမႈ ေနာကဆကတြေတြက တငးတာေျပာဆဖ႔ ေ၀ါဟာရမရ။ ဘာေၾကာငျမနမာေတြလကနကးခေနၾကရတာလ ျမနမာႏငငမာ ေနထငရပတညေရးေတြအတြက ၀မး၀ေလာကတ အလပအကင အခြငအလမးေတြ နညးပါးတာေၾကာင ျဖစတယ။ ဒါေၾကာင ငယရြယၿပး ကနးမာသနစြမး တ ျမနမာေတြ သနးခၿပးေတာ အမနးခငး ထငးန႔ တရတႏငငေတြက နညးအမးမးန႔ ထြကခြါလာခ ၾကပါတယ။ ကား၊ မ အရြယစ ပါတယ။ ျမနမာအလပသမား ႏငငတငး လမာ ရေနၿပး ျဖစပါတယ။ ျမနမာျပညက ဘြ႔ရေတြ ထငးႏငငမာ အလပၾကမး လပေန ၾကၿပး ျဖစပါတယ။ ထငးႏငငက အလပေပါငးစမာလာၿပး အလပ မလပၾကရင ျမနမာျပည က မသားစ ထမငးမ၀ ပညာမသငရတ အေနအထားအထ ျဖစေနၾကၿပး ျဖစပါတယ။ အခ ႕

အလပသမားေရးရာ က႑

(26)

ရြာေတြမာဆရင လအန႔ ကေလးငယေတြသာရၾကၿပး အသက (၁၀) ႏစေကာ အရြယေလာကကေန အသက (၆၀) ေလာကအရြယအထ လာေရာကအလပ လပေနၾက ဆ ျဖစပါတယ။ ေကးရြာေတြန႔ နယစပေတြမာ လကနကးသေတြက ဘနေကာကန႔ ၿမ႕ႀကးေတြ က စကရ၊ အလပရေတြမာ လပရမယ။ ငါးေသတာရ ပနးကနရမာ လပရမယ။ (၃) လ အလပဆငးရင လမးစရတေကၿပး ေနထငခြင (ဘတ) လပေပးမယ။ အစရသျဖင ျဖား ေယာငးေသြးေဆာငေခၚယၿပး ျပနလမး အထးနညးပါးတ ထငးႏငင ၿခဘရခရငမာ ရတ အေခာငေလဆပ ပငလယငါးဖမး ေလေပၚက ေရာငးခလကၾကပါတယ။ အခ ႕ အလပ သမားေတြဟာ မမသြားလတ ဘနေကာကလ မဟာခ ငလေနရာက သြားဖ႔အတြက လပြ စားေတြက စရတအေကေပးေခၿပးျဖစေပမယ ေစာေစာကေျပာတ အေခာငေလဆပက ငါးဖမးေလေပၚက ေရာငးခလကျခငးဟာ အဆးဆး ယတမာပကစကမႈ ျဖစတယ။ ႀကးမားကယျပန႔တလကနကးဂဏးကြနယက ဒလ အခငးအကငးေတြေၾကာင လကနကးတ ဂဏးေတြဟာ ေကးရြာ ၿမ႕ျပန႔ နယစပအပါအ၀င စကရ၊ အလပရအထ ဆကစပ လပကငေနၾကတာ ျဖစပါတယ။ ထငး ႏငငမာ အလပလပလၾကတ ရခငေဒသ၊ ဧရာ၀တတငးေဒသန႔ ခငးျပညနယန႔ အျခားၿမ႕ ရြာေတြက အလပသမားေတြက ရြာကပြစားေတြက ရနကနမတဆင ျမ၀တန႔ ေကာေသာငး ၿမ႕တ႔က ပ႔ေဆာငေပးၾကပါတယ။ တရတျပညဘကက သြားၾကမယ မႏေလးတငး စစ ကငးတငး၊ ကခငျပညနယန႔ ရမးျပညနယက အလပသမားေတြကေတာ ေတာငႀကး၊ လာရႈးန႔ တာခလတတ႔က ပြစားေတြက စေဆာငး ပ႔ေဆာငၾကပါတယ။ နယစပမာအေျခစကတ လကနကး ဂဏးခပႀကးေတြ အထးႀကးပြါးခမးသာ ၾက ပါတယ။ ဆကစပပတသကသဟသမ အဆငေျပၾကတာေၾကာင အထး စညးလးညညြတ ၾကပါတယ။ တၿပငတညးမာပ ပတသကဆကႏြယေနၾကတ အာဏာပငေတြလညး ၿမးၿမး ျမကျမက ၀ါးၾကရပါတယ။ လတရၾကပါတယ။ ျမနမာအစးရလကနကးမႈတကဖကေရး လကနကးမႈ ပးေပါငးတကဖကေရးအတြက ကလသမဂၢအေထာကအပန႔ လ ကနကးမႈတကဖကေရးအဖြ႕ဆၿပး ရတပဖြ႔က အရာရအခ ႕ ဖြ႔စညးထားတာ ရပါတယ။ ရနကန-မႏေလး ရထားေတြန႔ ကားဂတေတြမာ ေတာရြာက ဆငးရၿပး အလပအကင မရ သတခ ႕ ၿမ႕ေပၚမာ အမေဖၚ အလပလပဖ႔လာသအခ႕ေတြက လကနကးတယဆၿပး ဖမး ဆးပါတယ။ ထငးက လာၿပး အလပလပမယ အလပသမားေတြက အေ၀းေျပးကားလမးမာ ဂတခၿပး ဖမးဆးတယ။ ဒါေၾကာင ေကးရြာထက နယစပျဖတေကာ အလပလပလၾကတ လေတြက လကနကးသေတြ လကထက ကပေငြငါးသနးထက မနညးေပးၿပး ထငးႏငငက

(27)

ပ႔ေဆာင ခငးရပါတယ။ ျမနမာေတြ တရတႏငငန႔ ထငးနငငေတြထမာ ေသာငးသနးခၿပး လကနကး ခေနရၿပး ျဖစသလ ဆကလကၿပးေတာလညး လကနကးခေနရဆ ျဖစပါတယ။ ျမနမာ လကနကးမႈ တကဖကေရးအဖြ႕အေနန႔ သတငးအခကအလက စေဆာငးတာက အစ အေရးယ ေဆာငရြကခကေတြ အထးအားနညးေၾကာငး ေတြ႔ရရပါတယ။ အလားတ လကနကးခရသေတြက အလငအျမန ကယတငကာကြယေပးၿပး ၎တ႔ ျမနျမနဆနဆန အလပလပကင ခြငရေအာင ေဆာငရြကေပးဖ႔လပါတယ။ ျမ၀တၿမ႕ကမးနားမာရတ ကး သးလးဂတလေနရာေတြမာ ထငးနငငက ဖမးဆးျပနပ႔ခရသမ လေတြက တေယာကက ဘတ (၂၅၀၀/ ၃၀၀၀) န႔ ေရြးေနရတယ။ ေန႔စဥ ထငး-ျမနမာနယစပက တရားမ၀င ဖမးဆး ျပနပ႔ခရသ (၄၀၀) ထက မနညး ရပါတယ။ ဒ လေရာငး၀ယေစးကြကျဖစေနတာ ႏစ (၂၀) ထကမနညး ရၿပး ျဖစပါတယ။ ျမနမာအလပသမားေတြ၊ မမကယ သတေသ ခငတ ေနရာလ႔ေတာင ေျပာၾကပါတယ။ ငခငးရည ခရလြနးလ႔ ေသာငးရငးျမစေရ ထက ၀ကေလာကဟာ ျမနမာမကရညေတြ ျဖစတယလ႔ လကနကးခရၿပး ဖမးဆးျပနပ႔ခခရတ မနဆတ ျမနမာအမေဖာ အလပသမတဥးက ေျပာဖးပါတယ။ ဒေကဘေအ ကးသးလးဂတထမာ ေပၚေပၚထငထင ေရာငး၀ယေဖာကကားေန တ ဒလေရာငး၀ယေစးကြကႀကးက ဥးစြာအေရးယ ဖယရငးဖ႔ ျမနမာအစးရမာ တာ၀နရပါ တယ။ ဖမးဆးျပနပ႔ခရတ ျမနမာေတြဟာ ေနရပရငးက မျပနလၾကပါဘး။ ထငးမာပ အလပလပကင လၾကပါေသးတယ။ ျမနမာေတြက အမျပနရင အလပ လပစရာမရလ႔ ေျပာၾကပါတယ။ လကနကးခရလ႔ ဒကၡေရာကခရတာ ျမ၀တေရာကမ ျပန မေရြးနငလ႔ ထပၿပး ေရာငးစားခရတယဆတာ ရာဇ၀င ရငးလြနးလပါတယ။ ထငးအစးလကနကးမႈတကဖကေရး ထငးႏငငမာ လကနကးမႈတကဖကေရး အထးရတပဖြ႕ဆတာရပါတယ။ ႏငင တကာ အေထာကအပက အျပညအ၀ရရၿပး လြတလြတလပလပ လညပတေနတ ေအဂင စလပငနး ျဖစပါတယ။ လအငအား၊ ေငြအငအား နညးပညာ အသးအေဆာငအငအား အထးျပညစပါတယ။ ထငးႏငငန႔ ထငးလမးအတြက မျဖစမေန လပရမယ အမႈကစၥမားက လပကငပါတယ။ျမနမာေတြက ကၽြနျပေနရၿပး ထငးလမးေတြအတြက ထငးထတကနေတြ အတြက အကးျဖစထြနးေနတာေၾကာင မျမငခငေယာင ေဆာငပါတယ။ ၎တ႔ အမႈ လ အပခနမးမာ အေထာကအထား ခငခငမာမာန႔ တငၾကားႏငရမက ဖမးဆးေရးေျမပန႔ ဖမးဆးေရးလပငနးစဥေတြမာ ေရ႕က ကညကာအျဖစလကႏငမ လကလ ဖမးဆးပါတယ။ ထငးလမးန႔ ထငးႏငငအတြကေတာ တကယ မးခစျပညခစတပဖြ႕ႀကး ျဖစပါတယ။ ထငးႏငရ႕ ျပညပပ႔ကနေတြအထ အဓကကတ ပငလယအစားအစာ ထတလပမႈလပငနး မာ ျမနမာေရလပသားေတြ ေသာငးသနးခၿပး လကနကးခေနရဆ ျဖစပါတယ။ ငါးဖမးေလ

(28)

က ထြကေျပးလြတေျမာကလာတ ျမနမာေရလပသားမသားစတ႔ အစြမးကန ပးေပါငး ေဆာငရြကမ ေလတစး၊ ဒါမမဟတ ပတေလာငထားတ အခနးတခနးေလာကကပ ထငးလကနကးမႈတကဖကေရးအဖြ႕ေတြက ၀တေကတနးေက ဖမးဆး အေရးယပါ တယ။ အေသးစတေတြက ေျပာရရင ဆးမာ မဟတဘး။ ထငးလကနကးမႈ ဥပေဒဟာ လကနကးခထားရတ ျမနမာေတြကကယတငနငဖ႔အတြက အထးအားနညးပါတယ။ ျမနမာ အစးရအေနန႔လညး ႏငငျဖတေကာလပကငဖ႔ ခကခေနဟနရပါတယ။ မလပႏငတာ လညး ျဖစႏင ပါတယ။ ဒါေပမယ ျမနမာအစးရအေနန႔ UNIAP တ႔န႔ ပးေပါငးၿပး ထထေရာကေရာက လပမယဆရင ရႏငမယလ႔ ထငပါတယ။ ကေနာတ႔ ခငမာတ အခက အလကေတြ၊ နညးလမးေတြ၊ လမးေၾကာငးေတြက သရထားေပမယ တရား၀င လပကင ခြငမရတာေၾကာင လပကငရတာ အထးခကခပါတယ။ ၿပးခတ ဇြနလ (၃၀) ရကေန႔က ဘနေကာက၊ လနေဆာငနယေျမ ထပခမး ရ စခနးက ရေတြက (ဘတ) လပထားတ ျမနမာအလပ သမား (၃) ေယာကက ဖမးၿပးေတာ ပကဆေတာငးတယ။ အလပသမားေတြက မေပးနငေတာ ရစခနးမာရတ ဘာသာျပန လပေနတ ျမနမာျပညဖြား ကလား (၂) ေယာကက ေရာငးခငးလကတယ။ ကေနာတ႔န႔ အ ဒ အလပသမားေတြရ႕မသားစေတြက မဟာခ ငမာ ငါးဖမးေလေပၚ ေရာငးစားခါနး ကေကာငးလ႔ ကယတငနငလကတယ။ လကနကးသေတြကပါ လကပးလကၾကပ ဖမးမပါ တယ။ ဒါေပမယ လကနကးသေတြက အဒရစခနးက ျပနလႊတေပးလကပါတယ။ လကန ကးသေတြက လကနကးခရသေတြက တရားစြဆခငေပမယ ထငးလကနကးမ ဥပေဒက အလြန စတပကဖြယရာ ရေနျပနတယ။ အလားတ စတပကဖြယရာျဖစရပေတြ အမားႀကး ႀကဖး ပါတယ။ ကလသမဂၢ UNIAP ႏငငတကာ လကနကးမႈ တကဖကေရး အဖြ႔အစညးမားႏင အငဂ အမား ျမနမာႏငငအစးရ ဖြ႔စညးထားတ ျပညသ႔ရတပဖြ႔တ႔အတြက အသြားအလာ စရတစကေတြက ေထာကပေပးတယ။ ထငးႏငငမာေတာ ထငးအစးရမာ သးျခားဖြ႔စညး ထားတ လကနကးမႈတကဖကေရး အထးရတပဖြ႔န႔ ထငးလမးေတြ ဖြ႔စညးထားတ လ ကနကးမႈ တကဖကေရးအမညန႔ဖြ႔စညးထားတ အဖြ႔အစညးေတြက လေလာကတေငြေၾကး ေတြ ျပညျပည၀၀ ေထာကပ ေပးထားပါတယ။ ႏငငတကာသတငးဌာနေတြမာ တက လာတ လကနကးမႈသတငးေတြက အထးျပၿပး မတတမးတငပါတယ။ UNIAP ဟာ လကနကးခရသေတြအပါအ၀င ျမနမာအလပသမားအဖြ႔ေတြက အေၾကာငးၾကား အက အည ေတာငးခလာခရင သတ႔ ေထာကပကညထားတအဖြ႔အစညးေတြက အေထာက အထားေတြန႔ ဒါေလးလပေပးပါ ဆျပးေတာ သတငးေပးၿပး လပခငးပါတယ။ သတ႔ ေပး ထားတ အနဂအေတြ ထထေရာကေရာက လပ၊ မလပေတာ ၎တ႔သာ သပါမယ။ (29)

လကနကးခရတသေတြက ထနးသမးထားတ အမညခကယဆယေရးစခနး (အကဥးေထာင တမး) တ႔မာ ေဒၚလာစား ဘာသာျပန ျမနမာလမး ကကမမေတြကလညး ဒကၡေရာကတ လကနကးခရသေတြက ေစတနာထားရမႈမရဘ ထငးအစးရအလက လ ကနကး ခရသေတြက ျပမဆကဆပါတယ။ ကယခငးစာစတ အထးနညးပါး ၾကတယ။ မသနားမလညတ ျမနမာအလပသမေတြက လအပတာကကညဖ႔ စတဓာတ မရၾကဘး လ႔ ျပနလညလြတေျမာကလာတ လကနကးခရသေတြက ေျပာျပပါတယ။ သးပြငဆင လကနကးမႈတကဖကေရးအေနအထားမား လကနကးမႈေတြက ထငးန႔ ျမနမာအစးရ လကနကးမႈတကဖကေရး အဖြ႕ေတြ က ထထေရာကေရာက အကာအကြယ မေပးနငပါ။ ထငးအစးရ လကနကးမႈတက ဖကေရးအဖြ႕ကလညး အထကကေဖာျပခတအတငး လကနကးခရသက ျမနမာေတြျဖစ ၿပး အကးျဖစထြနးေနတာက ထငးျဖစပါတယ။ UNIAP ကေတာ သတငးဌာနေတြမာ တကလာသမက မတတမးတငတ သသရာမာ တ၀လညလညသာ ျဖစတယ။ ထငး ျမနမာ လကနကးမႈတကဖကေရးအဖြ႕ေတြက ပမနစညးေ၀းေတြ လပေစတယ။ ကလသမဂၢရ႕ ကတက၀တ ကယ၌ကလညး သကဆငရာႏငငအစးရ ေအာကကသာလင လပကငရ တာ ျဖစတယ။ ေကာကစရစေတာ မာေခါငေခါငမာ အေတာငကၽြတသည ႀကးၾကာ ေရ ရာမရသကသ႕ စာေရးသဟာ ထငးနငငမာေနထငၿပး လပ လစာမရဘ ကယထမငး ကယစားၿပး အလပသမားကစၥရပေတြက လပကငလာခသ ျဖစပါတယ။ အလပသမားအေရး ေဆာင ရြကရငး လကနကးခရသေတြက ကညဖ႔အထ ျဖစလာခရတယ။ အေတာအႏရာယမားတ အလပလညး ျဖစပါတယ။ ထငးအနဂအေတြ ထတေ၀ၾကတ လကကမးစာေစာငေတြမာ စာေရးသရ႕ ဖနးနပါတပါတတပါတယ။ ဒါအျပင ျမနမာအခ႕ေတြ ကးယျဖန႔ခၾကတ ျမနမာ စဒေခြေတြအပါအ၀င ဘနေကာက လမးညႊနစာအပေတြမာ ထညသြငးထားတာေၾကာင ျမနမာအလပသမား အေတာမားမား ကေနာ ဖနးနပါတက မတထားၾကဟနတပါတယ။ နယစပေဒသက အစးရန႔ လကနကးသေတြေတာင မတယထားေၾကာငးလညး သရ ရျပနပါတယ။ သေပမယ မလပႏငသလ ကေနာတ႔ မသတာန႕ မလပ ႏငတာေတြလညး အမားႀကးပါ။ ျမနမာအလပသမားေတြ လကနကးခရမႈေတြန႔ လ႔အခြငအေရး၊ အလပသမား အခြငအေရး ခ းေဖါကခရမႈကစၥရပ အေတာမားမားတ႔က UNIAP ထငးအစးရ လကနကးမႈ တကဖကေရးအဖြ႔ေတြန႔ အနဂအအဖြ႕အခ ႕ေတြက အခကအလကမားစြာ တငျပဖးပါ တယ။ အမႈေပါငးမားစြာ တငၾကားဖးပါတယ။ ဒါေပမယ ထငးအလပသမားဥပေဒ ျပဌာနး ခကေတြန႔ လကနကးမႈတကဖကေရး ဥပေဒေတြဟာ လကနကးခရသေတြအတြက

(30)

အကာအကြယ အထးနညးပါးပါတယ။ ႀကတငကာကြယမႈအတြကလညး အထး အားနညး ပါတယ။ အလပသမားေတြ လပခသမ လပအားခေတြ အလပသမားေတြ ပငဆငတ ေရႊ လက၀တ လကစားန႔ ေငြေၾကးအပါအ၀င လကကငဖနးေတြက ျပနလညရရဖ႔အတြက ဘယသကမ ဂရတစက လပေပးတာမ း မရပါ။ အဒါေတြက အမႈၿပးစးခနမာ ျပနမေပးဘ မသခငေယာင ေဆာငေနတတၾကပါတယ။ ကေနာတ႔က ထငးလကနကးမႈ တကဖကေရး အဖြ႔က ဒကစၥက တငျပေပမယ အေၾကာငးမထးပါဘး။ ကေနာတ႔က အားကးေနၾကတ မကစသငယန႔ ျဖစေနရာတ လကနကးခရတ ျမနမာအလပသမားေတြက ကေနာတ႔ ဘာေျပာလ႔ ေျပာရမနး မသေတာဘး။ ကေနာတ႔ အလြန စတထခက ၾကရပါတယ။ တစခါတစရ ျမနမာအစးရက ေစလႊတတ လကနကးမႈတကဖကေရးအဖြ႕ အႀကးအကေတြန႔ ကယဆယေရးစခနးေတြမာ ေတြ႔ဆခြငရတနး လကနကးခရတ ျမနမာ အလပသမားေတြရ႕ ဆး၀ါးတအေနအထားေတြက တငျပျဖစပါတယ။ လကနကးခရ သေတြ လကနကးမႈတကဖကေရးအဖြ႔ေတြန႔ ကေနာတ႔ ၀ငေရာကဖမးဆၤးတအခနမာ လတတေလာ လြတေျမာကသလျဖစေပမယ ေနာကဆကတြဆးကးက အထးနစနာပါ တယ။ ကယဆယေရးစခနးေတြထမာ ေထာငသားလေနထငရၿပး ျမနမာေတြ စားလ႔ အဆငမေျပတ သၾကားႏငးခငးန႕အစားအစာေတြက လေပါငးမားစြာ စားေသာကရပါ တယ။ ၀ငေငြတျပား တခပမမရဘ လေပါငးမားစြာ စတဆငးရစြာ ေနရပါတယ။ ႏြနထဘရ အမ းသမးကယဆယေရးစခနးမာ ထနးသမးခရတ ျမနမာအလပ သမေတြ အေနအထားက အနညးငယ ေျပာျပခငပါတယ။ စတအားငယငယန႔ အစား ဆငးရ အေနဆငးရ ေနရခနမာ စခနးထမာ အတေနရသေတြက ထငးန႔ လာအ အမ း သမးငယေတြ ျဖစတယ။ သတ႔ေတြက ကာရာအေကဆငန႔ ျပညတနဆာရေတြက ဖမးဆး လာသေတြ ျဖစတယ။ စခနးကတာ၀နရသေတြက တရားထငခငးခနမာ ျမနမာအလပ သမေတြက ၿငမၿငမသကသက တရားထငေနေပမယ အဒအမ းသမးေတြက မကႏာက မနခပငယန႔ ၾကညေနၾကတယ။ မတကပလမးေနၾကတယ။ အဆးဆးက အေပာမယ ဘ၀ က လာၾကသေတြျဖစတာေၾကာင အပခါနးမာ အမ းသမးအခငးခငး မဖြယမရာ ျပမၾကတာ မျမငခငအဆး ျဖစေနရတာက အေတာက ရကၾကရတယလ႔ ျပနလြတလာတ ျမနမာ အလပသမေတြကေျပာျပပါတယ။ ပထဌာနကယဆယေရးစခနးထက ေရာကခရတ ျမနမာ အလပသမားေတြဆလညး လပငနးခြငေတြမာ ကနေနခတလပအားခ ရခငၾကပါတယ။ ဆးရးခတာေလးကလညး လခငၾကပါတယ။ ၿခေျပာရရင ဒကယဆယေရး စခနးေတြ က ျမနမာနငငက လကနကးမႈတကဖကေရးအဖြ႔က အႀကးဆး ရမးႀကးေတြ ေရာကပါ တယ။ အလပသမားေတြန႔ ကေနာတ႔ေတြလညး ထငး၊ ျမနမာအစးရႏစရပလးက တငျပ ပါတယ။ အလပသမားေတြရ႕ ေခၽြးႏစာေလးေတြက ျပနရဖ႔ ေတာငးဆဖးပါတယ။ ဒါေပမယ ႏစနငင အစးရေတြဟာ ဒလကနကးခရသေတြက ကယခငးစာၿပးေတာ ေျဖရငးေပးတာ မရပါဘး။ ဒအစးရ ႏစရပရ႕ အႏမရညမနးခကက လကနကးခထားရၿပး ကယဆယေရး

(31)

စခနးထန႔ အကဥးေထာငထမာ ထနးသမးခထားရတ အလပသမားေတြ နယစပက ျမန ျမန ျပနေရာကေရးပ ျဖစပါတယ။ လးေခၿပး ျမနျမနစြန႔ပစသလ ပစမးဆရင ပမနမယ ထငပါတယ။ ဒကယဆယေရးစခနးေတြဟာ လအျမငန႔ လအၾကားမာေတာ ျပနလည ထေထာငေရး၊ ထနးသမးေစာငေရာကေရး၊ အတတပညာသငၾကားေရးဆၿပး အသေကာငး ဟစထားတာပါ။ ဒကယဆယေရးစခနးထက ထြကေျပးလ႔ ၿခစညးရးအျပငမာ အဓမၼျပကင ခရသေတြ အဓမၼျပကငၿပး သတပစတာေတြရတယလ႔ သရပါတယ။ တခ႕အမ းသမးမား စတကဥးကပလြနးလ႔ ေရစငကေန ခနေျခၿပး မမကယက အဆးစရငလကတာ ရတယလ႔ လညး ေျပာျပၾကပါတယ။ ဘယေလာကအထ ျပနလည ထေထာငေပးလဆေတာ ျမနမာ အမေဖာအမ းသမးငယတေယာက ထငးအမရင ေစာကားလ႔ ကယ၀နရလာခတယ။ ကယ၀နရလာေတာ ပလပက အဖမးခငးၿပး ႏြနထဘရ အမ းသမးကယဆယေရးစခနး ထက ေရာကလာတယ။ ကေလးေမြးတယ။ ကေလးငယက မခငန႕ခြၿပး အျခားကေလး ေကာငးက ပ႔ထားတယ။ ကေလး ျပနေရာကလာတအခါ လျမငရင ေၾကာကေနတယ။ သ႔အေမ ဘယသဆတာ အေသအခာမသ ျဖစေနတယ။ ဘယသ႔က အေမလ႔ ေခၚရမနး မသ ျဖစေနပါတယ။ ဘယေလာကအထ လ႔အခြငအေရး ခ းေဖာကခေနရသလဆရင ကေနာတ႔ သြားေတြ႔စဥမာ ကေနာတ႔ ဖနးန႔သတ႔ရ႕ မသားစဆက ဖနးဆကခြင လး၀ မျပျခငးျဖစတယ။ ခထ ဒအျဖစအပကေတြ ႏြနထဘရအမ းသမး ကယဆယေစာငေရာက ေရး စခနးထမာ ရဆျဖစပါတယ။ ဖမးဆးခရၿပးခါစမာ ထငးအစးရ လကနကးမႈအဖြ႔ကေျပာခတ ကတစကား အလပသမား၀နႀကးဌာနက လာေရာက စစေဆးခတ လပအားခေတြအျပင မမတ႔ ဖမးဆး ခရစဥက ကနေနခတ ပငဆငမႈေတြဟသမ အကနဆးရႈး ရပါေတာတယ။ လကနကးမႈက ဖမးၿပဆရင လာလကၾကတ အဖြ႔ေပါငးစ၊ သတငးဌာနေပါငးစ၊ ေနာကဆးကေတာ ဘယ သကမ အေရးတယ ၿပးဆးေအာင လပေပးတာ မရၾကေတာ ပါဘး။ အဆးဆးကေတာ (၂၀၁၁) ခ ေဖေဖၚ၀ါရလ (၂၈) ရကေန႔က ထငး ျပညထေရး ၀နႀကးဌာနက တရား၀င ထတျပနေၾကညာခတ လကနကးခရသေတြက တႏစ ေနထင ခြငျပတယဆတ စာရြကက ျပၿပးေတာ သတ႔က ေနထငအလပလပကငခြင ေပးဖ႔ ကေနာ က အသနားခပါတယ။ ဒါေပမယ ထငးအာဏာပငေတြန႔ ႏြနထဘရ ပထဌာနက ကယ ဆယေရးစခနး အရာရေတြက သတ႔က အထကက တရား၀ငအမန႔ မေပးေသးလ႔ မသပါ လ႔သာ တန႔ျပနခပါတယ။ လကနကး ခခရသေတြက ကေနာတ႔က အျပစ တငၾကတယ အျပစ ျမငၾကတယ ျမနမာအလပသမေတြ အဓမၼျပကငခရမႈေတြန႔ လကနကးခရတ ျပနာေတြ က ကငတြယတအခါ စာေရးသဟာ အေတြ႕အႀကေတြအရ အထး သတထားပါတယ။ ဘယေလာကထ အခနၾကာၿပး ဘယေလာကအထ နစနာဆးရႈးမႈ ႀကးမားတယ ဆတာ

(33)

တေန႔က စာေရးဆရာမေလး တေယာကန႔ စကားေျပာၾကရငး မနးကေလးေတြ မာ ေယာကားေတြက လပေကၽြးျပစဖ႔၊ ထမငးခကေကၽြးဖ႔၊ အဝတေလာ မးပတကေပးဖ႔ တာဝနမ႐ဘးလ႔ တခါကေရးခတာန႔ ပတသကၿပး ဆရာက လႀကးသမေတြန႔ ေယာကား ေတြက တယၿပးသေဘာမကခငၾကဘးလ႔ ေျပာပါတယ။ “မငးကေကာ”လ႔ ေမးလကေတာ “ကၽြနမက မနးမပဆရာရ႕။ သပသေဘာက တာေပါ”လ႔ ေျဖပါတယ။ “ေအး မနးကေလးေတြ သေဘာကၿပး အဒအတငးျဖစေအာငလ႔ ေရးလကတာ ပ”လ႔ ျပနေျဖလကပါတယ။ နညးပညာေတြန႔ အေတြးအေခၚေတြ ဘယေလာကပ တးတကပါတယဆဆ ကၽြနေတာတ႔ အေ႐႕တငးလ႔အဖြ႔အစညးမာ “မနးမေတြရ႕ေနရာဟာ မးဖေခာငပ”ဆတ အယအဆလႊမးမးတြငကယေနဆ ျဖစပါတယ။ အရာရာမာ အေမရကနတ႔က တပေနတ ဂပနႏငငမာေတာင ဒေန႔ထ မနးကေလးေတြ အမေထာငကၿပးတာန႔ အလပကထြကၿပး အမ႐ငမလပဖ႔၊ ကေလးေမြးဖ႔ လႀကးမဘေတြန႔ ေယာကားေလးေတြက ဖအားေပး ေတာငး ဆေနၾကဆျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာငလညး ဂပနစးပြါးေရးေလာက ႏငငေရးေလာကမာ မနးမေတြ ထပပငးေရာကတာ အငမတနနညးပါတယ။ မနးမက အလြနအကၽြဖႏပတာမ း အစဥအလာမရခတ ျမနမာလ႔အဖြ႔အစညး မာလညး ထမငးခက ကေလးထနးတာ၊ အ၀တေလာ မးပတကတာ၊ ေစးသြားေစး၀ယ လပတာမးေတြဟာ မနးမေတြရ႕အလပသာျဖစတယလ႔ ေယာကားေတြကသာမက မနးမ ေတြကပါ လကခထားဆျဖစပါတယ။ ေယာကားလပစာက အမန႔သား ထငစားေနတယဆရငေတာထားပါ။ ‘လပအား ခြေ၀ ထမးေဆာငမႈ’လ႔ ယဆႏငပါတယ။ ဒကေန႔ မနးမေတြဟာ ေယာကားေတြန႔ ဒးတ ေပါငဖက အျပငထြက အလပလပေနၾကတာပါ။ ကေလးတြလတြေလာငး မ႐ေသးတ လငမယား အမေထာငစေလး တခကၾကညပါ။ မနကမးလငးတာန႔ မနးမက ျခငးေတာငး ကေလးဆြၿပး ေစးျပနရခနမာ ေယာကားက အပေကာငးတနး။ မနးမက ေစးကျပနလာ ၿပး ေကာဖပနးကန မန႔ပနးကန အဆငအသငျဖစမ အပရာကထၿပး စားေသာကၿပးေတာ ဧညခနးမာ ေရဒယဖြငၿပး သတငးစာဖတၿပး စႀကၤာဝေတးမငး စညးစမမးန႔ ဇမလပ၊ မနးမ ကေတာ မးဖထမာ အေမာတေကာ ခကျပတၿပးတာန႕ ထမငးဗး (၂) ဗးျပငၿပး ကမနး ကတနး ေရခး၊ မနးမ သနပခါးလး အဝတလေနခနကမ ေယာကားက ေျခခတၿပး

အမးသမးေရးရာ က႑

က ေသေသခာခာ ရငးျပပါတယ။ ဒါေပမယ ျမနမာအလပသမားေတြဟာ လကနကး ခေန ရခနမာ ကယပါ ကပါ။ ဒငရခနးက လြတရင ေကနပပါၿပလ႔ ဆၾကပါတယ။ အကညေပး ပါလ႔ ေတာငးၾကပါတယ။ အျပငမာရေနတ မသားစေတြကလညး ထနညးတ အက အည ေတာငးခတတၾကပါတယ။ ဒါေပမယ တကယတကယ အမႈရငဆငလ႔ အခနၾကာ လာတအခါမာ ၀ငေငြ မရ ေမာလငခကေတြ ကငးမလာတအခါ ကေနာတ႔က အျပစတင အျပစျမငလာတတၾကပါတယ။ အတတ ပးေပါငးေဆာငရြကတ ထငးအစးရအာဏာ ပငေတြက အကးအေၾကာငးေျပာေတာလညး မရေတာဘး။ အနဂအေတြက တငပငေတာ လညး ေနာကထပ ၿပပဆယအတြက ဓါတပေကာငးေကာငး ရလကၾကၿပး ျဖစတယ။ ႏငင တကာဒနာေတြက လကနကးမႈတကဖကေရး လပပါတယဆၿပး ၾကြား၀ါစရာ အေထာက အထားေတြ ရရသြားၿပးျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာင အခပေထာငန႔ ကယဆယေရးစခနး ထက ျမနမာအလပသမားေတြက မသခငေယာငဘ ေဆာငေနတတၾကပါေတာတယ။ UNIAP ကေတာ ထးစအတငး စတ မေကာငးပါဘး လ႔ေတာ ေျပာပါတယ။ ကေနာတ႔လပရပက လကနကးခရသေနတြက ထငးအာဏာပငေတြ လကထ က ထညလကရၿပးတေနာကမာ ကေနာတ႔ အလပသမားေတြန႔ ေတြ႔ခြငမရေတာဘး။ ေစာငေရာကခြင မရေတာဘး။ အကအညေပးခြင မရေတာဘး။ အတတကြ ပးေပါငး ေဆာငရြကခၾကတ ထငးအစးရ လကနကးမႈတကဖကေရးအဖြ႔က ေမးေတာလညး ကယဆယေရးစခနးက ေမးရမလ၊ ဟလလ ဒလလန႔ ေ၀လညေၾကာငပတ ေျဖတတပါ တယ။ ကေနာတ႔ အရးလပခရသလ ျဖစေနတယ။ ကေနာတ႔ လပရပက လကနကးခ ရၿပး ဒကၡေရာကေနသေတြက ေထာငထထညၿပး နယစပပ႔လကတာန႔ပ အဆးသတပါ တယ။ လကနကးခရသတ႔ ဆရပ ဘတာျဖစတ ျမ၀တ ကးသးလးဂတထက လကန ကး သေတြရ႕ လကထကပ ျပနလည ေရာကရ ခရပါေတာတယ။ ျမနမာအစးရကလညး ကေနာတ႔လအဖြ႕က မသခင။ ထငးအစးရကလညး တရား၀င အသမတမျပ။ လခစားအငဂအေတြကလညး တပညေမြး ေကာကစား ခင တယ။ အကအညေတာငးခခတ လကနကးခရသေတြကလညး ကေနာတ႔ေၾကာင အလ ကား အခနကနခရတယလ႔ ထငျမငသြားတတၾကပါတယ။ အျပစတငၿပး ဆဆတာေတြ ကလညး ကေနာတ႔ ၀၀လငလင ခၾကရပါတယ။ လကနကးမႈ ဂဏးသားေတြကလညး ကေနာတ႔က ေတြ႔ရာသခၤ ငး ဓါးမဆငး အႀကးစား ရနသစာရငး မတလကပါေတာတယ။ မတခက။ ။ (၂၀၁၁) ခ ဧၿပလ (၁၉) ရကေနက ထငး အစးရ လကနကးမႈ တကဖကေရး အဖြ႕န႔ စာေရးသတ႔ ထငးႏငငေရာက ျမနမာႏငငသားမားအဖြ႔ BAT ဘနေကာကၿမ႕ ဒငးဒနမာ ျမနမာအလပသမား (၄၃) ဥးက ဖမးဆး ကယတငႏငခပါတယ။ ကနလေတြ ကေတာ ျမ၀တ-မေဆာကနယစပက ဇြနလက ပ႔ေဆာငချပးျဖစပါတယ။ အစးရ သကေသ အျဖစ (၁၅) ဥးက ႏြနထဘရ ကယဆယေရးခနးမာ ထနးသမး ထားခပါတယ။ ထအထမ (၇) ဥးက ၾသဂတလ (၁၆) ရကေန႔မာ ထငးႏင ျမနမာႏစႏငင စာမကႏာ (၁၂) သ႔ …………

(32)

(34)

ေရခး၊ မနးမထတေပးထားတ အဝတကဝတၿပး ထမငးဗးေလး ဆြထြကတာပ။ ထမငး မကကေသးလ႔ ေစာငေနရတအခါမးမာ စတကတခငေသးတယ။ ဒါက မနကတငး အမ ကအထြက။ ညေနပငး ရးဆငးေတာ မနးမက လမးေဘးေစးကေလးေတြမာ ေစးဝယၿပး အမ က အေသာႏငရတယ။ ေယာကားကေတာ အေပါငးအသငးေတြန႔ ေဘာလးပြသြားတာ၊ လကဖကရညဆငသြားတာ လပေနရစတတတယ။ အမေရာကတာန႔ မနးမက ရးျခငး ေတာငးေလးခၿပး ခကဖ႔ျပတဖ႔ ျပငတယ။ ထမငးအးတညထားတနး ေယာကားရ႕ အက ႌ လခညေတြေလာ၊ တျမကလညး ဖခါလပ၊ ခကျပတၿပးခနေလာကမ ျပနေရာကတတ တ ေယာကားက လခပေကၽြးရငး အတစားၿပးေတာ ေယာကားက ထမငးလးစရငး စာဖတ၊ သတငးစာဖတ၊ သခငး၊ သတငးနားေထာင၊ မနးမက မးဖထမာ အးခြကပနးကနေတြ ေဆး ေၾကာ၊ ညတ႐ပဇာတလမးတြၾကညရငး မးပတက၊ ဒါနစၥဓဝ လညပတေနတ အမေထာင သညဘဝ။ မနးမ မနကေစာေစာ ေစးသြားေနခနမာ တျမကလညးရငး ထမငးအးတညေပး ထားတ ေယာကား၊ မနးမက ငါးကငေနခနမာ မးပတကေပးတတတ ေယာကား၊ မနးမေနမေကာငး ထငမသာျဖစေနခနမာ မနးမအဝတေလာေပးတတတ ေယာကား၊ ဘယႏေယာက႐ပါသလ။ (၁၀၀) မာ (၁) ေယာက ႐ပါသလား။ ခစလ႔ လပေပးတယဆ တာ ညားကာစပါ။ တသကလး ဒလလပေနတာက မနးမေတြပါ။ သတ႔ကယတငက ဒါသတ႔အလပ၊ သတ႔တာဝနပလ႔ ခယထားၾကတအတြက ျဖစပါတယ။ ဒခယခကေတြ မေပာကသေ႐ြ႕ မနးမေတြရ႕ ‘အမတြငးေကးကၽြန’ဘဝ မလြတေျမာကႏငပါဘး။ ဒါက သေဘာေပါကဖ႔လပါတယ။ အမေထာငတခရ႕ တာဝနမနသမ အမေထာငစဝငအားလး ထမးေဆာငရမာပါ။ ‘ေမာငတထမး မယတရြက’ဆတ ေ႐းစကား႐သားပ။ ေ႐းကလညး အမေထာငတာဝနက ဥးပထမးခၾကတာပါ။ ေ႐းပေဝသဏ လ႕သမငးအစ ေယာကားသားေတြက မဆးလပၿပး အစာ႐ာေကၽြးတအခနတနးက မနးမ က အမက ခကျပတေကၽြး၊ ကေလးေမြးေပးရတာေပါ။ အဒေခတက သားမားမားေမြးႏငတ မနးမက ‘မနးမေကာငး’လ႔ သတမတၾကတာက မဆးမားမား႐ဖ႔ လအပတာကး။ ဒါအျပင မးႏြယစတစန႔တစ နယေျမစားကကလ တကခကၾကတာေတြကလညး မျပတ႐ေနတာ ဆေတာ ေယာကားမားမား႐ဖ႔လအပတယမဟတလား။ ေတာလကမဆးဘဝက လြနေျမာကၿပး ေျမယာစကပးထြနယကေနထင စား ေသာကတ အဆငေရာကတအခါကေတာ မနးမတ႔ရ႔ေနရာဟာ ေျပာငးလသြားခပါတယ။ မးဖေခာငန႔ မးေနခနးမာသာ မဟတေတာပါဘး။ ေယာကားက လယထြနေျမေပါကလပတ အခါမာ မနမကလညး မးႀကေကာကစက လပလာၾကပါတယ။ မနးမရလပအားမ႐မျဖစ လအပလာၿပျဖစတအတြက အဒေခတမာ မနးမက အထကအေလာကေနရာ ေပးလာခ ၾကပါတယ။ ဒါေပမယလညး သားမားမားေမြးတ မနးမကမ ‘အမ႐ငမေကာငး’ဆတ သတ

မတခကကေတာ မေျပာငးလသြားေသးပါဘး။ ေတာခတလယယာထြနလပဖ႔အတြက အလပမားမားရေလ ေကာငးေလဆတ ကာလကး။ အဒကေနတဆင ကနစညဖလယ ေရာငးဝယေဖာကကားတ အဆငကေရာက လာၾကတအခါကေတာ မနးမတ႔ရ႕ေနရာဟာ အမေထာငစမာ အေရးပါဆးေနရာက ေရာက လာခရပါတယ။ ေတာလကရလ႔ရသမ သားေရေတြ၊ စကပးၿပး ရသမ သးႏေတြက လည လညေရာငးခတာ ဖလယတာမးေတြ လပလာရၿပဆေတာ မနးမမန႔ေယာကား အတတြၿပး လႈပ႐ားသြား လာရပါတယ။ ပစၥညးခငးဖလယတာ ေရာငးခတာမးက အမားအားျဖင မနးမသားေတြက ဒငခလပရေလ႐ပါတယ။ ေယာကားသားမားက ေတာခတဖ႔ လယ ထြနဖ႔ ေျမေပါကဖ႔ ဓားေပါကတး၊ ေပါကျပားစတ ကရယာေတြက ဝယျခမးဖ႔ ပနးပဖမာ အပဖ႔ လပေဆာငေနခနမာ မနးမသားမားကသာ ကနစညေရာငးခ လလယတအလပက လပေလ႐ပါတယ။ အဒကတဆင ေကာလြနၿပး ‘ေစးၿမ႕’ေတြ တညေဆာကၿပး ေစးသည လတနး စားေရလ႔ ေပၚေပါကလာခတ ေခတကျပနေတာ မနမသားေတြက ဆငထငေစးေရာငးၿပး ေယာကားျဖစသက နယလညအဝယထြကတ အဝယေတာလပၾကရပါတယ။ အဒေခတမာ မနးမဟာ အမထာငစတခလးက စမအပခပသ ေငြကငေနရာက ေရာက႐သြားပါတယ။ အဒကစၿပး ေနာကပငးစက႐ႀကးေတြေဆာကၿပး အလပလပၾကရတေခတ ေရာကလာပါတယ။ အဒေခတမာ မနးမဟာ ေယာကားန႔တနးတ အခြငအေရး၊ အျပည အဝရၿပ မဆႏငေပမယ ေ႐းေ႐းကလ ‘အမတြငးေကးကၽြန’ အဆငမးေတာ မဟတေတာ ပါဘ။ လကေဝခမဟတေတာပါဘး။ ကယလပခကယ ကငသးႏငတ အခြငအေရးမးေတာ ရေနၿပျဖစပါတယ။ ဒေန႔ေခတမာလညး မနးကေလးေတြဟာ ေယာကားေတြန႔ ပခးခငးယဥၿပး လပ ကငလႈပ႐ားေနၾကပါတယ။ လေပၚကေတာင မနးမသားေတြ ေျခခႏငခပါၿပ။ တကေလ ယာဥေမာငးတ အမးသမး ကပၸတနလညး ႐ေနပါၿပျဖစပါတယ။ အမနးခငးႏငငမာဆရင မးရထားေမာငးတ ဘတစကားေမာငးတ အလပေတြမာ အမးသမးေတြ အမားႀကး ဝငေရာကလပကငေနၾကတာ ေတြ႔ရပါတယ။ ကမၻာလဥးေရရ႕ထကဝကေကာဟာ အမးသမးေတြျဖစၾကပါတယ။ ဒေတာ အမးသမးေတြျဖစၾကပါတယ။ ဒေတာအမးသမးေတြရ႕လပအားမပါဘ ဒကမၻာႀကး႐င သနေနဖ႔ မျဖစႏငပါဘး။ ေနာကၿပး ဒေန႔ေခတဟာ ‘ခြနအား’က အားကးအလပလပရ တေခတ မဟတေတာပါဘး။ စကေတြက ခငးစားတေခတပါ။ ဒေတာ အမေထာငစေတြမာ သားမားမားေမြးဖ႔ မ႐မျဖစလအပမေနေတာပါဘး။ အဒါေၾကာင အမးသမးေတြရ႕ ‘ေနရာ’ ဟာ ေျပာငးသြားခပါၿပ။ မးဖခနးန႔ မးေနခနးထမာ အခနကနေနဖ႔ မဟတေတာပါဘး။ စက႐ေတြမာ ႐းခနးႀကးေတြမာ အမးသမးမားအတြက ေနရာေတြ အမားႀကး႐ေနပါတယ။ ဒါက အမးသမးမားေတြကယတင သေဘာေပါကဖ႕ စာမကႏာ (၁၂) သ႔ …………

(35)

(36)

ေကာငးဖယရခ ေဈးျမငသညကစၥက ေျဖရငးေပးရန ရာႏငခေသာ စစေတြ

တကသလေကာငးသားမားက ျပညနယအစးရထ ခတကဆႏၵျပ ေတာငးဆခၾက ေၾကာငး သရရသည။ (Arakan Review 0300811)

မးႀကးေရနစခ၍ စပါးစကခငး ဧကေပါငးေျမာကမားစြာ ပကစးခရေသာ ရခငျပည နယ ေျမာကဥးၿမ႕နယမ လယသမားမားမာ လယမားက ျပနလညစကပးရန မး စပါးမရသျဖင အခကအခ ျဖစေနၾကရသညဟ သရရသည။ (Narinjara 0500811)

စစေတြၿမ႕နယ ေျမစာရငးဥးစးဌာနႏင႔ အခြနဥးစးဌာနတ႔က ျပညသတ႔အေပၚ မညႇာ မတာ ျပမေဆာငရြကခကမား၊ ေငြေၾကးေတာငးခေနမႈမားရေနေၾကာငး သရရသည။ (Arakan Review 0700811)

ေမာငေကာကစ (ျပညရခင) (ေခၚ) ကၽြနးသားငမနး ကေလာငအမညမားျဖင စာေရး သားေသာ စာေရးဆရာ ဥးေကာငးစရြသည ႀကဖြ႔ပါတအမတေလာငးအျဖစ ေရြး ေကာကပြ၀ငခသျဖင ၎၏စာအပမားက ရခငျပညသမား ၀ယမဖတဘ ပစပယထား ၾကရာ မေရာငးရဆးစာအပစာရငး ၀ငေနေၾကာငးသရရသည။ (Narinjara 0700811)

ရခငျပညနယ၊ မာနေအာငၿမ႕နယမ ကၽြနးပတကားလမး ေဖာကလပရာတြင ၀င ေရာကလပကငခေသာ ေန႔စားအလပသမားမားမာ အခန (၆) လေကာ ၾကာျမငခ ၿပျဖစေသာလညး ယခအခနထ လပအားခ မရေသးေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 1100811)

စစေတြေထာငတြင စစအပစ၏လကခကျဖင ကြယလြနခရေသာ ရခင-ျမနမာပ႑တ ဆရာႀကးဥးဥးသာထြနးက ေအာကေမဂဏျပသညအေနျဖင ၎ကဆးသည (၂၁)ႏစေျမာက အခမးအနားမားက ရခငျပည အႏ႔အျပားတြင ကငးပျပလပခေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 1700811)

ရခငျပညနယ၊ သတြႏင ေကာကျဖၿမ႕နယမားရ အခကအခာကေသာေနရာမားက ၀ယယၿပး ရငးႏးျမပႏသ မားျပားလာသျဖင အမၿခေျမအမားအျပားမာ လမးျခား မားလကသ႕ တျဖညးျဖညးေရာကရေနေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 1700811)

(၁၉၉၈) ခႏစက ရခငျပညတပမေတာမ စစဥးစးခပ ဗလရာဇာႏင ေခါငးေဆာင (၆) ဥးအား လပႀကသတျဖတရာတြင အဓကပါ၀ငခေသာ အႏၵယေထာကလမးေရး တပဖြ႕မ ဗလမးႀကးေဟာငး Grawel က ျမနမာစစအစးရက ေမၿမ႕တြင သ၏မသား စႏငအတ ခလခြငေပးထားေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 1800811)

ရခငျပညနယ သတြၿမ႕နယရ ေကးရြာတခ႕မ အစၥလာမဘာသာ၀ငမားထမ ယခင အမေထာငစစာရငးမားကသမးယၿပး“E’တဆပပါအမေထာငစစာရငးမားက ထတေပး ေနေၾကာငး ေဒသခမြတဆလငေခါငးေဆာငတဥးက ေျပာသည။(Narinjara 1800811)

တလအတြငး ထးျခား ရခငသတငးစဥ

(37)

အမေထာငေရးအ႐ႈပေတာပႏင မးယစေဆးဝါး လကဝယေတြ႔ရမႈေၾကာင အာဏာရ ႀကခငဖြ႔ၿဖးေရးပါတမ ရမးျပညနယ စးပြားေရးႏငစမကနးဝနႀကး ဦးေသာငးေရႊ ႏႈတ ထြကရျခငးျဖစေၾကာငး ေဒသခမားက ေျပာသည။ (Mizzima 040811)

ကခငျပညလြတေျမာကေရးအဖြ႕ (KIO) ႏင အစးရကယစားလယမား ေတြ႔ဆေဆြး ေႏြးမႈသည အစးရ၏နညးပရယာယ တခသာျဖစသညဟ ညညြတေသာ တငးရငး သားလမးမားဖကဒရယေကာငစ UNFC ကေျပာဆလကသည။ (NMG 040811)

သမၼတဥးသနးစနႏင တငးရငးသားအဖြ႔ (၄) ဖြ႔ထသ႔ ဇလင (၂၈) ရကေန႔က ေပးပ႔ခ ေသာ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ အတဖြငေပးစာႏင ပတသကၿပး တငးရငးသားလမး မားဖယဒရယေကာငစ UNFC က ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက အတဖြငစာတေစာငျဖင ျပနၾကားကာ ေထာကခႀကဆေၾကာငး သရသည။ (DVB 050811)

လပအားခႏင အခနပလပခေငြ နညးပါးသျဖင ရနကနတငးေဒသႀကး ဒဂၿမ႕သစ ေတာငပငး စကမဇ (၁) SGI အထညခပစက႐ (၁) ႏင (၄) မ ေထာငႏငခေသာ အလပသမားမား အလပမဆငးဘ စကရေရ႕မာထငၿပး ဆႏၵျပခၾကေၾကာငး သရ သည။ (VOA 060811)

(၁၉၈၈) လထလႈပရားမႈသည ျမနမာျပညသမားအေနျဖင ကယၾကမၼာကယဖနတးရန ဆႏၵျပခေသာ အေရးေတာပႀကးျဖစသညဟ နယးဇးလနႏငငတြင ကငးပေသာ (၂၃)ႏစေျမာက ရစေလးလးေန႔ အထမးအမတအခမးအနားက ေပးပ႔သည ဗဒယ မန႔ခြနး တြင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက ေျပာဆလကသည။ (RFA 080811)

ကရငအမးသားအစညးအ႐း (KNU) တပမဟာ (၁) ႏင တပမဟာ (၇) ႏစခသ႔ နယျခားေစာငတပဖြ႕၀င စစေပါငး (၈၀) ေကာ လာေရာကပးေပါငးခေၾကာငး KNU က သတငးထတျပနခသည။ (KIC 100811)

အစးရသစ လကထကတြငလညး တငးရငးသားေဒသမား၌ လယေျမသမးယမႈမား အမားအျပား ေပၚေပါကေနဆျဖစၿပး အထးသျဖင မြန၊ ရမး၊ ရခင ျပညနယမားႏင တနသၤာရတငးေဒသႀကးတ႔မ လယသမားတ႔၏ လယေျမမား အသမးခေနရသညဟ ေဒသခမားက ေျပာသည။ (Irrawaddy 160811)

ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက သမၼတဥးသနးစနအပါအ၀င အစးရအဖြ႔၀င ၀နႀကးမား အား ေတြ႔ဆမႈနင ပတသက၍ ေကနပအားရမႈရေၾကာငး ေျပာဆသညဟ လၿခေရး တာ၀နယထားသည ဥးခြနသာျမငက ေျပာသည။ (Irrawaddy 200811)

ျပညေထာငစလႊတေတာအစညးအေ၀း အဖြငမန႔ခြနးတြင ျပညေထာငစလႊတေတာ ဥက႒ သရဥးေရႊမနးက သတငးမဒယာမား၏ ေ၀ဖနအႀကျပခကမားက လကခသြား မညဟ ေျပာဆခေၾကာငးသရရသည။ (RFA 220811)

တလအတြငး ထးျခား ျမနမာသတငးစဥ

(38)

ႏငငျခားအလပသမားမားအတြက မေလးရားႏငငတြင အလပလပခြငပါမစသစ ျပ

လပေပးေနၿပျဖစေၾကာငး သရသည။ (IMNG 040811) မေလးရားအစးရက ထတျပနခေသာ ႏငငျခားအလပသမားတရား၀င ေနထငခြငႏင

အလပလပခြငအစအစဥအတြက ပတစပ႔စာအပ လပေပးရနကစၥႏင ပတသက၍ မေလးရားႏငငရ ျမနမာသ႐းက အလပသမားေအဂငစမားႏင ဂာနယထတေ၀သ မားက ရငးျပခေၾကာငး သရရသည။ (RFA 050811)

တနသၤာရတငး၊ ေကာေသာငးၿမ႕နယရ ရတနာကြ နး ဟတယ၀နထမးမားက ထငး ႏငငသား အလပရင ခမတထားေသာ အလပသမား ခစားခြငႏငအည လပအားခ တးေတာငးရာက အလပမ ထတပယခလကရသညဟ သရရသည။ (BBC 080811)

ထငးႏငင၊ ရေနာငးခရင ေရပငနကအတြငး ေတြ႔ရေသာ ျမနမာ (၅၅) ဥးက တရား ၀ငခရးသြားလာေသာ စာရြကစာတမးမား မရသညအတြက ထငးအာဏာပငမားက ဖမးလကသညဟ Thairath အငတာနက စာမကႏာတြင ေရးထားသည။ (Irrawaddy 100811)

အလပသမားမတပတင မရမႈႏင ခြငျပခကမရဘ အမဆငေလးမား ဖြငထားမႈေၾကာင တပခရင၊ မေဆာကၿမ႕ ေတာငဘက ဖတဖရၿမ႕နယတြင ျမနမာအလပသမား (၂၅၀)ဦး ဖမးဆးခခရသညဟ သရသည။ (DVB 180811)

ထငးႏငင၊ ခငးမငခရင မကတကသလက ေကာငးသတဦးက မဒမးကင သတျဖတ မႈႏင စြပစြခပေႏာငခခရေသာ ျမနမာအလပသမား (၂)ဦးထက ျပစမႈကးလြနချခငး မရသည စငးထြနးက ခငးမငတရားရးက ျပနလႊတေပးလကေၾကာငး သရရသည။ (DVB 190811)

မေလးရားႏငင ကြာလာလမပၿမ႕ေတာတြင အာဏာပငမားထ လကေဗြႏပ၊ ဓာတပ အရကခခၾကေသာ ျမနမာျပညသားဒကၡသညမား ေနရပရငးသ႔ ျပနပ႔ခရမညက စးရမေနၾကေၾကာငး သရသည။ (Irrawaddy 240811)

လကနကးမႈ၊ အလပသမားမလေလာကမႈ၊ တရားမဝငအလပသမား ငားရမးမႈစေသာ ျပနာမားက ေျဖရငးႏငရန ထငးအစးရက အလပသမားပးေပါငးေဆာငရြကေရး စငတာ (၇) ခက ျမနမာအလပသမားအမားဆးရေသာ ထငးႏငင ေတာငပငးတြင ဖြငလစေတာမညျဖစေၾကာငး သရသည။ (DVB 230811)

တလအတြငး ထးျခား ေရြ႕ေျပာငးအလပသမား သတငးစဥ

(39)

အဂစသမၼတေဟာငး ဟဆနမဘာရကက အဂတလကစားမႈ၊ ဆႏၵျပသမားက သတ ျဖတရန အမန႔ေပးခမႈစေသာ စြခကမားျဖင ရးထတခေၾကာငး သရရသည။ (BBC 030811)

ထငးႏငင၏ (၂၈) ေယာကေျမာက ၀နႀကးခပႏင တငးျပည၏ ပထမဆး အမးသမး ၀နႀကးခပအျဖစ ခြနယဥလတရငနာ၀ပက ထငးျပညသ႕လႊတေတာက အတညျပ ေရြးခယလကၿပျဖစေၾကာငး သရသည။ (DVB 050811)

အျငငးပြါးေနေသာ တ႐တ-အႏၵယ နယစပေဒသတေလာကတြင တ႐တတ႔က အေျခ ခအေဆာကအအမား တညေဆာကလာသညက တ႔ျပနသညအေနျဖင ကားလမးႏင ရထားလမးအသစမား တညေဆာကရန စစဥထားသညဟ အႏၵယႏငငက ေျပာဆ လကသည။ (VOA 050811)

တ႐တႏငငက အေမရကနသည အေကြးယေသာေရာဂါစြကပေနသညဟ ေဝဖန လကၿပး စးပြားေရးျပနာမားက ေငြေခးၿပး ေျဖရငးသြား၍ မရေတာသညက အေမ ရကနအစးရ သေဘာေပါကဖ႔လသညဟ ေျပာဆလကသည။ (VOA 060811)

ေဖြ႔ထငးပါတက ေရြးေကာကပြ မဆြယစဥ ကတေပးထားသညအတငး မလတနး ေကာငးသားမား ကြနျပတာအငယစား အလကားရမညျဖစၿပး ၀ယယေရးလပငနး က ေနာကပညာသငႏစတြင စတငမညဟ ပညာေရး၀နႀကး ၀ရာ၀ပဥအာအဖညာ ခးလက ေျပာဆလကသည။ (Naytthit 120811)

ဇာတနမ၊ ဇာတျမင လတနးစားမားအတြက ခြတမးခထားသညစနစအေၾကာငး ႐ကကးထားေသာေၾကာင အေခအတငျပနာမား ႀကရမညက ဟန႔တားသည အေနျဖင အႏၵယႏငငက နာမညေကာေဘာလ၀ဒ (Bollywood) ႐ပရငဇာတကား သစတကားက ျပညနယ (၃) ခတြင ျပသခြင ပတပငလကေၾကာငး သရသည။ (VOA 120811)

ႏငငေရးဆႏၵျပသမားက အျပငးအထန ၿဖခြႏမနငးသညအတြက ဆးရးယားသမၼတ ဘာရားအယလ-အာဆဒ ႏႈတထြကေပးရန အေမရကန၊ ဥေရာပသမဂၢႏင အျခား ကမၻာအငအားႀကးႏငငမားက ေတာငးဆလကသည။ (VOA 180811)

လစဗားေခါငးေဆာင မမာဂဒါဖအေပၚ သစၥာခေသာတပဖြ႕မားက ေတာလနေရးသပန တပဖြ႕မားက ၿမ႕ေတာထရပလက ေနရာတခ႕မာ ခခတကခကေနၾကတနးျဖစၿပး ဂဒါဖမာ အဖမးမခရေအာင ေရာငပနးေနေၾကာငး သရရသည။ (VOA 220811)

လစဗားေခါငးေဆာင မမာဂဒါဖက ဖမးဆးႏငလင အေမရကနေဒၚလာ (၁,၆၇၀, ၀၀၀) ေပးမယဟ အတကအခလကနကကငအဖြ႕မားက ဆေငြထတလကသည။ (VOA 240811)

တလအတြငး ထးျခား ႏငငတကာသတငးစဥ