OSNOVE RAUNOVODSTVA

Profesor: Doc.dr Milanka Aleksi e-mail: milanka.a@apeiron-uni.eu Saradnik: Danijela Zec

*

DefinicijeRaunovodstvo je sistem ije funkcionisanje obezbjeuje informacije o finansijskom poloaju, uspjenosti poslovanja, tokovima gotovine, promjenama na vlastitom kapitalu i drugim finansijskim i nefinansijskim informacijama znaajnim za eksterne i interne korisnike finansijskih izvjetaja.

Knjigovodstvo je sistem koji obuhvata prikupljanje, klasifikaciju, evidentiranje i sumiranje poslovnih transakcija, te uvanje originalne poslovne dokumentacije koja prua dokaze o tim transakcijama.*

SADRAJ RAUNOVODSTVA

knjigovodstvo raunovodstveno planiranje, raunovodstvenu kontrolu, raunovodstvenu analizu i raunovodstveno informisanje.*

OSNOVNI ZADACI KNJIGOVODSTVA utvrivanje poslovnog rezultata utvrivanje imovinske situacije preduzea ili finans. strukture, obezbjeenje pouzdane osnove za analizu poslovanja i kontrolu planskih izvrenja, obezbjeenje osnove za kontrolu koritenja sredstava.

*

PODSISTEMI RAUNOVODSTVENOG SISTEMA

Finansijsko Upravljako (menadersko) raunovodstvoFINANSIJSKO RAUNOVODSTVO UPRAVLJAKO RAUNOVODSTVOTROKOVNORAUNOV.*

PROPISIZakon o raunovodstvu i reviziji Republike Srpske,Meunarodni raunovodstveni standardi ( IAS ),Meunarodni standardi finansijskog izvjetavanja ( IFRS ),Meunarodni standardi revizije ( ISA ),Meunarodni raunovodstveni standardi za javni sektor (IPSAS),Kodeks etike za profesionalne raunovoe,Uputstva, objanjenja i smjernice koje donosi Odbor za meunarodne raunovodsrvene standarde ( IASB ) i Meunarodna federacija raunovoa ( IFAC ).*

KNJIGOVODSTVENA ISPRAVAje pisani dokument, u materijalnom obliku, o nastalim poslovnim dogaajima koja sadri sve neophodne podatke za knjienje u poslovnim knjigama,mora biti potpuna, istinita, raunski tana, uredna, sastavljena tako da omoguava potpun uvid u vjerodostojnost dokumenta,kontrolu knjigovodsvene isprave ne mogu vriti lica koja su materijalno zaduena za imovinu na koju se isprava odnosi,rokovi za dostavljanje u knjigovodstvo i rokovi knjienja.

*

POSLOVNE KNJIGEPoslovne knjige su jednoobrazne evidencije o stanju i promjenama na imovini, obavezama i kapitalu, kao i ostvarenim prihodima i rashodima, a ine ih: dnevnik, glavna knjiga i pomone knjige.

Dnevnik i glavna knjiga se vode po sistemu dvojnog knjigovodstva.

Dnevnik je poslovna knjiga u kojoj se poslovni dogaaji unose hronoloki, prema redosljedu njihovog nastanka.

*

POSLOVNE KNJIGE Glavna knjiga je evidencija u kojoj se sistematino prikazuju stanje i promjene na imovini, obavezama,vlastitom kapitalu, prihodima i rashodima u toku obraunskog perioda i koja predstavlja osnov za sastavljanje finansijskih izvjetaja.

Pomone knjige su analitike evidencije koje se vode za nematerijalna ulaganja, nekretnine, postrojenja i opremu, investicione nekretnine, zalihe potraivanja, gotovinu i gotovinske ekvivalente, obaveze, kapital i ostale bilansne pozicije*

SISTEMI KNJIGOVODSTVA

prosto knjigovodstvo (evidentiranje u knjizi blagajne, knjizi dunika i povjerioca, te knjizi inventara -popis sredstava i izvora sredstava). kameralno knjigovodstvo (glavna knjiga, knjiga blagajne, knjiga iro rauna, knjiga inventara i pomone knjige za evidentiranje stanja i promjena odreenih materijalnih vrijednosti).konstantno knjigovodstvo, (u glavnoj knjizi, gdje se evidentiraju prihodi i rashodi postoje tri grupe rauna i to : upravni rauni, raun blagajne i obraunski rauni. dvojno kniigovodstvo (istovremeno knjienje poslovnih promjena, u istom iznosu, najmanje na dva konta (na jednom kontu na lijevoj strani, a na drugom kontu na desnoj strani).

*

Dvojno knjigovodstvoVodi se na dnevniku i glavnoj knjizi. Registruje se sve poslovne promjene, hronoloki.Evidentira se imovina preduzea i sve promjene nastale na imovini.Evidentira se nain finansiranja imovine i promjene nastale u njenom finansiranju.Evidentiraju se poslovne promene koje utiu na stanje prihoda i rashoda. Imovina preduzea (AKTIVA) i izvori njenog finansiranja (PASIVA) prikazuju se u finnsijskom izvjetaju koji se zove bilans stanja.*

ASPEKTI DEFINISANJA IMOVINE PREDUZEA*

Oblici imovine(sredstava)Porijeklo - izvori imovine(sredstava)STALNA IMOVINA Nematerijalna ulaganja Osnovna sredstva ( zemljite, zgrade, oprema ) Dugoroni fin.plasmaniTEKUA IMOVINA Zalihe Potraivanja Novana sredstvaKAPITAL Sopstveni kapital ( neto imovina) OBAVEZE - Dugorone - Kratkorone ( dobavljai, banke, draava, radnici)

RAVNOTEA AKTIVE I PASIVE *

AKTIVA = PASIVA AKRIVA = Zajedniki naziv za sva sredstva preduzea koja predstavljaju njegovu bruto imovinu.PASIVA = Izvori sredstava preduzea.

UKUPNA SREDSTVA = SOPSTVENI KAPITAL + OBAVEZE ( stalna + tekua ) SOPSTVENI KAPITAL = UKUPNA SREDSTVA - UKUPNE OBAVEZE ( neto imovina ) ( bruto imovina )*

ODRAAVANJE POSLOVNIH PROMJENA NA BILANSpoveanje aktive dovodi do istovremenog poveanja pasive

smanjenje aktive dovodi do istovremenog smanjenja pasive,

*

ODRAAVANJE POSLOVNIH PROMJENA NA BILANSpromjene u strukturi aktive

promjene u strukturi pasive.

*

KONTNI OKVIR I KONTNI PLANKontni okvir predstavlja pregled (spisak) svih konta koja se mogu otvoriti u preduzeu, dok kontni plan predstavlja stvarno otvorena konta u konkretnom preduzeu.

0 Neuplaeni upisani kapital i stalna imovina1 Zalihe, stalna sredstva namjenjena otuenju i dati avansi,2 Kratkorona potraivanja, plasmani i gotovina,3 Kapital i gubitak4 Obaveze5 Rashodi6 Prihodi7 Otvaranje i zakljuak rauna stanja i uspjeha8 Vanbilansna evidencija9 Obraun trokova i uinaka

*

KONTNI OKVIR I KONTNI PLAN Naprimjer, konto 2010:Prva cifra - klasa konta: 2 - Kratkorona potraivanja, plasmani i gotovina,Druga cifra - grupa konta: 20 - Potraivanja po osnovu prodaje,Trea cifra - vrsta konta: 201 - Kupci u zemlji (sintetiki konto),etvrta cifra - konto : 2010 - Kupci u zemlji Incel (analitiki konto).

*

KONTNI OKVIR I KONTNI PLAN30- Osnovni kapital300 - Akcijski kapital; obine akcije,301 - Akcijski kapital; prioritetne akcije,302 - Udjeli drutva sa ogranienom odgovornou,303 - Ulozi,304 - Dravni kapital,305 - Zadruni udjeli,309 - Ostali kapital,31- Rezerve310 - Emisiona premija,311 - Revalorizacione rezerve,312 - Zakonske rezerve,313 - Statutarne rezerve,314 - Druge rezerve,32 - Nerasporeeni dobitak320 - Nerasporeeni dobitak ranijih godina,321 - Nerasporeeni dobitak tekue godine,322 - Neisplaeni neto prihod od samostalne djelatnosti,323 - Viak prihoda nad rashodima.33- Gubitak 330 - Gubitak ranijih godina,331 - Gubitak tekue godine.

*

KARAKTERISTIKE KONTNOG OKVIRABilansni kontni okvir i funkcionalni kontni okvir.Bilansni kontni okvir:Raspored konta u glavnoj knjizi fin.raunovodstva je prema rasporedu pozicija u bilansu stanja i bilansu uspjeha,Organizacija dvije odvojene glavne knjige ( finansijskog i upravljakog raunovodstva),Postojanje pomonih rauna u obe glavne knjige koji omoguuju njihovo povezivanje tako da se u svakoj glavnoj knjizi formira zatvoren sistem knjienja,Rauni sredstava u BS klasifikovani po rastuoj likvidnosti, a raun obaveza po rastuoj dospjelosti.*

KARAKTERISTIKE KONTNOG OKVIRABilansni kontni okvir:Ukupan fin.rezultat se utvruje na osnovu BU po metodi ukupnih trokova, a rezultati poslovanja po pojedinim segmentima se utvruju u okviru upravljakog raunovodstva.

Funkcionalni kontni okvir:Postojanje samo jedne glavne knjige,Finansijski rezultat se utvruje po metodi trokova prodatih uinaka.

*

POJAM STALNIH SREDSTAVA( IMOVINE )ako se oekujekuje da e biti realizovana u toku normalnog poslovnog ciklusa pravnog lica,ako se ne dri prvenstveno radi dalje prodaje-trgovanja,ako se ne oekuje da e biti realizovano u okviru najmanje 12 mjeseci nakon dana bilansiranja iliako se radi o gotovini ili ekvivalentima gotovine ija upotreba je ograniena za izmirenje obaveza u periodu od najmanje dvanaest mjeseci nakon bilansa stanja

*

KLASIFIKACIJA STALNE IMOVINEPrema pojavnom obliku: - u materijalnom obliku, - u nematerijalnom obliku i - u obliku novca.Prema upotrebnoj vrijednosti: - sredstva u pripremi (pribavljnju), - sredstva u upotrebi i - sredstva van upotrebe.

*

KLASA 0 STALNA SREDSTVAGrupe rauna u okviru klase 0 Stalna sredstva:01 - Nematerijalna ulaganja,02 - Nekretnine, postrojenja, oprema i investicione nekretnine,03 - Bioloka sredstva i sredstva kulture,04 - Duroroni finansijski plasmani i05 - Odloena poreska sredstva.

*

KNJIGOVOSTVENI RAUNI (KONTA) *

EVIDENTIRANJE POSLOVNIH PROMJENA U AKTIVI *

EVIDENTIRANJE POSLOVNIH PROMJENA U PASIVI *

EVIDENTIRANJE PRIHODA *

EVIDENTIRANJE RASHODA *

GLAVNA KNJIGASva knjigovodstvena konta, koja su otvorena u knjigovodstvu jednog preduzea, ine glavnu knjigu.

*

SINTETIKA I ANALITIKA KONTA *

POTPUNA, NEPOTPUNA I KOREKTIVNA KONTA

Potpuna konta su ona na kojima se iskazuje cjelina imovinskog dijela, to znai da ona mogu postojati samostalno. Nepotpuna konta ne prikazuju cjelinu imovinskog dijela, tako da se cjelina moe sagledati skupa sa korektivnim kontom. Korektivni konto svojim saldom koriguje (poveava ili smanjuje) saldo nepotpunog konta. *

DNEVNIK *

PRINCIPI VREDNOVANJA BILANSNIH POZICIJAVrednovanje ili mjerenje bilansnih pozicija podrazumijeva utvrivanje novanoh iznosa u visini kojih bi se bilansne pozicije trebale priznati i iskazati u finansijskim izvjetajima. koncept istorijskog troka ( iznos plaenog novca ili novanih ekvivalenata datih za pribavljanje sredstava, zasnovan na naelima nastanka poslovnog dogaaja i naela realizacije), koncept tekueg troka troka ( sredstva se evidentiraju u iznosu novca ili novanih ekvivalenata koje bi trebalo platiti ako bi se sredstvo nabavljalo u sadanjosti-naelo stalnosti poslovanja), koncept prodajne vrijednosti ( iznos novca ili novanih ekvivalenata koji bi se ostvarili njihovom prodajom u sadanjosti) i koncept sadanje vrijednosti ( sredstva se evidentiraju po sadanjoj diskontovanoj vrijednosti buduih neto novanih primitaka koji se oekuju u toku redovnog poslovnog ciklusa).

*

RAUNOVODSTVENA NAELA

naelo dvostranog obuhvatanja poslovnih promjena, naelo nastanka poslovnog dogaaja ( obraunska-akrualna osnova), naelo uzronosti ( sueljavanje prihoda i rashoda koji su nastali u vezi njihovog ostvarenja), naelo opreznosti ( odmjeravanja fin.rezultata- imovina se vrednuje po principu nie, a obaveze po principu vie vrijednosti, procjena rashoda navie, a prihoda na nie), naelo identiteta bilansa (poetni bilans = zakljunom bilansu , osim u sluaju efekata promjene ra.politika ili ispravke greaka),naelo pojedinanog procjenjivanja imovine i obaveza ( svaku znaajnu poziciju prikazati pojedinano), naelo stalnosti poslovanja pravnog lica ( going concerne ), naela novanog mjerila i poslovne jedinice.

*

PRINCIPI UREDNOG KNJIGOVODSTVAPrimjena ovih principa treba da osigura dobijanje potpunih, blagovremenih, jasnih, uporednih i pouzdanih knjigovodstvenih informacija. Najvaniji su: princip potpunosti, princip aurnosti, princip hronolokog reda, princip mogunosti provjere, princip jasnosti, princip materijalne ispravnosti i princip ekonominosti.*

ELEMENTI KNJIGOVODSTVENOG DOKUMENTA

naziv poslovnog subjekta koji je izdao knjigovodstveni dokument, naziv dokumenta (faktura, izlaz robe, trebovanje materijala i dr.), datum izdavanja dokumenta, sadraj poslovne promjene (izraene koliinski i vrijednosno), potpis ovlatenog lica.

*

UVANJE KNJIGOVODSTVENIH DOKUMENATA

godinji i konani obraun plata zaposlenih se uva trajno, polugodinji i drugi periodini obrauni se uvaju 5 godina, dokumenti platnog prometa u ovlatenim finansijskim institucijama se uvaju tri godine, prodajni i kontrolni blokovi, pomoni i slini dokumenti se uvaju dvije godine, glavna knjiga i dnevnik se uvaju 10 godina, a pomone knjige 5 godina.

*

ISPRAVKE KNJIGOVODSTVENIH GREAKA

tehnike ispravke, storna i dopunska knjienja.

*

*