Opracowany w Zespole Szkół Mechaniczno-Elektrycznych oraz

Opracowany w Zespole Szkół Mechaniczno-Elektrycznych oraz

Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Sosnowcu

Poradnik dla absolwentówchcących założyć

własne firmywe Francji,Włoszech, Niemczech, Rumunii, Hiszpanii oraz Polsce

Sosnowiec, wrzesień 2009- czerwiec 2014

SOSNOWIEC

Wprowadzenie

2

Praca jest efektem pobytu uczniów na pięciu projektach w Ramach programu Leonardo da Vinci.

Pierwszy staż naszych uczniów odbył się w Niemczech i Rumunii w kwietniu i maju 2009 roku.

Drugi miał miejsce we Włoszech w maju 2010 roku

Trzeci staż to pobyt we Francji w maju 2011 roku

Czwarty to pobyty we Włoszech oraz Hiszpanii w 2013 roku

Piąty to pobyt we Francji w czerwcu 2014 roku

W każdym z wymienionych działań uczestnicy projektu odbywali dwutygodniowa praktykę zawodową.

Projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej w ramach programu

„Uczenie się przez całe życie”

Wprowadzenie

3

Zajęcia zawodowe z mechatroniki, mechaniki oraz dotyczące rynków pracy odbywały się w pracowniach szkół naszych partnerów.

W przypadku Niemiec, była to szkoła Rudolf Diesel Schule z Erfurtu, natomiast w Rumunii Colegiul Technic Alexandru Ioan Cuza Z Suceavy.

Drugi projekt realizowano we włoskiej miejscowości Viareggio.

Trzeci projekt to efekt współpracy ze średnią szkołą zawodową Lycee Andre Malraux we francuskiej miejscowości Remiremont.

Wprowadzenie

4

Czwarty projekt, to dwa staże. Pierwszy-w wymienionej już szkole we Włoszech oraz drugi, przy pomocy IES Politecnico de Vigo z hiszpańskiego miasta Vigo.

Ostatni projekt to dwutygodniowy wyjazd do francuskiej szkoły zawodowej w Chambery. Uczniowie o kierunku samochodowym korzystali w czasie zajęć zawodowych z warsztatów szkolnych i specjalistycznych pracowni.

Projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej w ramach programu


Podstawowe informacje Rumunia

5

Rumunia – kraj w południowo-wschodniej części Europy. Graniczy z Węgrami i Serbią na zachodzie, Bułgarią na południu wzdłuż Dunaju, oraz Ukrainą i Mołdawią na północy. Kraj ma także dostęp do Morza Czarnego. Bukareszt jest stolicą i największym miastem Rumunii.

Podstawowe informacje Rumunia

6

Gospodarka jest przejściową od centralnie planowanej do rynkowej. Od 1991 roku gospodarka Rumunii jest prywatyzowana. W sektorze prywatnym wytwarzane jest prawie 70 procent PKB. Bezrobocie liczone dla całego kraju nie przekracza 10 proc., choć w niektórych regionach sięga nawet 60 proc. W 2005 roku Rumunię nawiedziła powódź, która wyrządziła straty w wysokości około 1 mld euro, obawiano się wtedy, że może to nawet opóźnić jej przystąpienie do Unii Europejskiej. Najważniejszymi gałęziami są górnictwo, hutnictwo i przemysł maszynowy. W Rumunii rozwija się także turystyka.W pierwszym kwartale 2008 roku PKB wzrosło o 9%.

Zakładanie firm w Rumunii

7

Zakładanie, funkcjonowanie i zasady fiskalne firm i przedstawicielstw otwieranych w Rumunii przez zagraniczne spółki i organizacje gospodarcze określa Ustawa nr 571/22.12.2003.

Spółki zagraniczne i organizacje gospodarcze mogą zakładać swoje oddziały w Rumunii, za zgodą Ministerstwa Gospodarki i Handlu. Wydawane zezwolenia obejmują: przedmiot, warunki wykonania działalności, czas i siedzibę.


8

Podlegający opodatkowaniu dochód firmy jest różnicą między zainkasowaną prowizją a wydatkami podlegającymi odpisom (czynsze, pensje, składki na ubezpieczenie społeczne, opłaty, wydatki reprezentacyjne itd.). Potrącenie wynosi 38% od dochodu podlegającego opodatkowaniu.

Uzyskane z eksportu towarów i usług (przez producenta lub pośredników) zyski są opodatkowane w wysokości 5%, pod warunkiem, że wpłata za eksport dokonana została w dewizach na konto bankowe w Rumunii.


9

Firmy rezydenckiePod pojęciem rezydencjatu należy rozumieć, z punktu widzenia fiskalnego, firmy zarejestrowane na terenie Rumunii. W przypadku spółek mieszanych, zawieranych między rumuńskimi i zagranicznymi osobami prawnymi, podatki przypadające do zapłacenia przez cudzoziemców są naliczane i płacone przez stronę rumuńską.


10

Firmy nierezydenckieFirmy tego typu są opodatkowane tylko od przychodów (zysków) realizowanych na terenie Rumunii.

Obowiązki zagranicznego przedstawicielstwa:

- prowadzenie działalności zgodnie z prawem (w dziedzinie gospodarczo -finansowej, dewizowej, porządku publicznego),- prowadzenie przejrzystej księgowości, zgodnie z Ustawa 420/2004 do Regulaminu Wykonawczego Prawa Księgowego 704/1993,


11

Firmy nierezydenckie

- dokonywanie operacji finansowo - bankowych poprzez konta dewizowe założone w bankach na terenie Rumunii, zgodnie z obowiązującymi przepisami i Regulaminem Dewizowym wydanym przez Narodowy Bank Rumunii,- firmy zagraniczne i ich przedstawicielstwa w Rumunii oraz ich pracownicy ponoszą współodpowiedzialność za szkody wynikłe z czynów popełnionych przez nich na terenie Rumunii.


12

Zakładanie przedstawicielstw

W celu otrzymania zezwolenia na prowadzenie w Rumunii przedstawicielstwa firmy zagranicznej należy złożyć następujące dokumenty:1. Oryginał zaświadczenia, wydanego przez Izbę Handlowo-Przemysłową lub Rejestr Handlowy, potwierdzającego fakt istnienia firmy zagranicznej, jej zakres działalności oraz kapitał zakładowy.2. Oryginał zaświadczenia o wiarygodności finansowej, wydanego przez bank, w którym firma zagraniczna prowadzi rachunek bankowy.3. Kopię statutu lub umowy spółki, zatwierdzającej formę organizacyjną i sposób funkcjonowania firmy zagranicznej.4. Oryginał upoważnienia dla kierownika przedstawicielstwa, uwierzytelnionego notarialnie, wydanego przez firmę zagraniczną.


13


W/w dokumenty wraz z tłumaczeniami, zalegalizowane notarialnie w Rumunii oraz kopię umowy najmu lokalu, w którym firma będzie prowadziła swoja działalność, należy złożyć w Biurze Rejestracyjnym Ministerstwa Gospodarki i Handlu, Departament Główny ds. Polityki Handlowej (Ministerul Economiei şi Comerţului- Direcţia Generală Politici Comerciale, Sektor 1, Bucuresti, str. Ion Câmpineanu nr 16, parter).


14


Jednocześnie należy złożyć certyfikat, wydany przez Generalny Departament Finansów Publicznych, funkcjonujący w ramach Urzędu Miasta Stołecznego Bukareszt, Biuro ds. Przestrzegania Konwencji o Unikaniu Podwójnego Opodatkowania i Przedsiębiorstw Zagranicznych (Direcţia Generală a Finanţelor Publice - Primăria Municipiului Bucureşti, Serviciul aplicarea Convenţiilor de Evitare a Dublei impuneri şi Reprezentanţe străine), potwierdzający dokonanie wpłaty równowartości kwoty USD 1.200 rocznie (300$ kwartalnie) w rumuńskich lejach, po kursie Narodowego Banku Rumunii z dnia dokonania przelewu, stanowiącą opłatę za funkcjonowanie przedstawicielstwa.


15


Obligatoryjny termin wydania zezwolenia na funkcjonowanie przedstawicielstwa - 30 dni od daty złożenia dokumentów.Należy również pamiętać, że przedstawicielstwa muszą płacić roczny podatek (zamiast standardowego CIT) w wysokości 4000 EUR.


16

Zakładanie spółek prawa handlowego

Wszystkie spółki prawa handlowego w Rumunii podlegają rejestracji w Rejestrze Handlowym (REGISTUL COMERTULUI - BUCHAREST - Faks: 004-21 327 34 68, 319 06 36), który podlega Ministerstwu Sprawiedliwości.Miejscem, do którego powinien dotrzeć zagraniczny inwestor, aby uzyskać pomoc w rozwinięciu biznesu jest punkt pod nazwa "ONE STOP SHOP" (tel.: 004021 327 34 02, faks: 327 34 68, e-mail: [email protected], web: www.ccir.ro. Można tu zapoznać się z ustawodawstwem w dziedzinie biznesu, procedurą związaną z utworzeniem, rejestracją i autoryzacją firm, środowiskiem rumuńskiego biznesu, ofertami powierzchni do wynajęcia, wolnymi aktywami, analiza rynku i planami biznesu.


17

Zakładanie spółek prawa handlowego

Zagraniczne podmioty gospodarcze, ze względu na barierę językową i nadal występujące przeszkody biurokratyczne, rzadko kiedy decydują się samodzielnie przechodzić procedurę rejestracyjną przy zakładaniu spółki w Rumunii. Instytucjami, którym za stosunkowo niewielką opłatą można zlecić dokonanie rejestracji firmy są rumuńskie regionalne izby handlowo-przemysłowe (właściwe dla lokalizacji spółki). Izby dysponują pełną wiedzą na temat obowiązujących procedur, niezbędnych dokumentów i wymaganych opłat rejestracyjnych. Z procedurą rejestracji "krok po kroku" można zapoznać się np. na stronie internetowej Izby Handlu i Przemysłu w Constanta: www.ccina.ro (dostępna w języku angielskim).


18

Koszty założenia spółki prawa handlowego

Ramy prawne na temat powstania, funkcjonowania, rozwiazania, podziału i likwidacji spółek handlowych określa Ustawa 31/1990 i Rozporządzenie Rządu w Trybie Pilnym nr 76/2001 oraz Ustawa nr 359/2004 o ułatwieniu niektórych formalności administracyjnych w celu rejestrowania i udzielenia pozwolenia na funkcjonowanie spółkom handlowym.

W Rumunii inwestorzy zagraniczni mogą działać według czterech form spółek handlowych: spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjne, komandytowe, komandytowo-akcyjne i spółki partnerskie. Najczęściej spotykane formy organizacji gospodarczej są jednak spółki z o.o. i akcyjne.


19


1. Opłaty za zarejestrowanie spółki w Rejestrze Handlowym, ustalone przez Państwowy Urząd Rejestru Handlowego w Bukareszcie wynoszą:- opłata minimalna (jedna dziedzina działalności) - 75,5 RON (lej) (ok. 25 USD),- opłata maksymalna (wszystkie dziedziny działalności) - 377,5 RON (ok. 112 USD),- minimalny kapitał zakładowy dla spółki z o.o. - 2 00 RON (ok. 60 USD).Od 1 lipca 2005 roku, w przypadku założenia spółki akcyjnej obowiązywać będzie wniesienie opłaty ekwiwalentu 25.000 USD w lejach. Spółki które nie będą sprostać wymaganiu grozi skreślenie z Rejestru Handlowego.


20


2. Sporządzenie aktu założycielskiego w Izbie Przemysłowo-Handlowej.3. Uwierzytelnienie dokumentów przez notariusza.4. Opłata za ogłoszenie w Monitorze.5. Inne opłaty:- opłata za znaczek skarbowy- opłata sądowa- opłata za kopie świadectw wydanych przez oddelegowanego prawnikaUwaga: wyżej wymienionych opłat dokonuje się w siedzibie Izby.


21

Podatki i opłaty

Jednolita stawka podatku dochodowego, zarówno CIT jak i PIT, wynosi 16%.Płatnikami podatku CIT są zarówno przedsiębiorstwa rumuńskie - od dochodów uzyskanych zarówno w Rumunii jak i poza jej granicami, jak i przedsiębiorstwa zagraniczne - w odniesieniu do ich dochodów uzyskanych z działalności na terenie Rumunii.Podatek dochodowy od mikroprzedsiębiorstw (obroty roczne poniżej 100 tys. EUR) wynosi 3% ich przychodu.Nowy Kodeks Fiskalny, obowiązujący od stycznia 2005 roku w odniesieniu do osób fizycznych wyszczególnia następujące kategorie podatników:- osoby fizyczne ze stałym miejscem zamieszkania;


22

Podatki i opłaty

- osoby fizyczne bez stałego miejsca zamieszkania, które rozwijają niezależną działalność za pośrednictwem stałej siedziby w Rumunii;- osoby fizyczne bez stałego miejsca zamieszkania, które rozwijają zależne działalności w Rumunii;- osoby fizyczne bez stałego miejsca zamieszkania, które otrzymują specyficzne dochody.


23

Podatek VAT

Regulamin podatku VAT określa Ustawa nr 345/2002 (Monitor Oficjalny cz. I, nr 653 z dnia 15 września 2003 r.) oraz Rozporządzenie nr 44/2004. Płatnikami podatku VAT są osoby fizyczne i prawne prowadzące działalność podatkową. Standardowa stawka podatkowa VAT wynosi 19% i ma zastosowanie do wszystkich operacji podlegających opodatkowaniu lub nie podlegających zwolnieniu od podatku. Obniżona stawka podatku VAT wynosi 9% i ma zastosowanie w dziedzinach takich jak: świadczenia usług i/lub sprzedaży, tj.:- prawo wstępu do zamków, muzeów, domów pamiątkowych, zabytków historycznych, architektonicznych i archeologicznych, ogrodów zoologicznych i botanicznych, na targi i wystawy;


24

Podatek VAT

- sprzedaż podręczników, książek, gazet i czasopism, za wyjątkiem przeznaczonych do reklamy; - sprzedaż protez i akcesoriów, za wyjątkiem protez dentystycznych; - sprzedaż produktów ortopedycznych; - sprzedaż leki przeznaczone dla ludzi i w celach weterynaryjnych;- zakwaterowanie w sektorze hotelowym lub innych o podobnej fukcji, łącznie z wynajmowaniem terenów campingowych.W praktyce zwrot VAT jest czasochłonny i trudny do uzyskania.

Podstawowe informacje Niemcy

25

Niemcy leżą między Morzem Północnym i Morzem Bałtyckim na północy a Alpami na południu, rzeką Ren na zachodzie a Odrą na wschodzie. Graniczą na północy z Danią, na wschodzie z Polską, na południowym wschodzie z Czechami, na południu z Austrią i Szwajcarią, a na zachodzie z Francją, Luksemburgiem, Belgią i Holandią. Państwo niemieckie jest federacją złożoną z 16 krajów związkowych (landów).

Podstawowe informacje Niemcy

26

Niemcy, mimo zaobserwowanych problemów gospodarczych w latach 2003-2005, wciąż utrzymują się na trzecim miejscu wśród największych potęg gospodarczych świata. PKB wyniósł w 2005 2,91 bilionów USD. Niemiecka gospodarka jest zatem nominalnie trzecią co do wielkości na świecie. PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca wynosi: 33,4 tys. USD i plasuje RFN na 10. miejscu w Unii Europejskiej oraz na 17. miejscu w świecie. Deficyt budżetowy w 2005 wyniósł 78 mld euro. Państwo osiągnęło dochody w wysokości 971 mld euro, a wydało 1 049,7 mld euro.

Zakładanie firm w Niemczech

27

Rejestracja firmy opartej na rzemiośle

W Niemczech rzemiosło to nie tylko rękodzieło. Wiele zawodów związanych z budownictwem podlega przepisom ustawy o rzemiośle. Wspomniana ustawa dzieli je na wymagające specjalistycznego przygotowania i takie w których wymagania są łagodniejsze.Załącznik A do tej ustawy wymienia kilkadziesiąt zawodów zaliczonych do ściśle rzemieślniczych. Tak więc uruchomienie np. samodzielnego zakładu budowlanego możliwe jest dopiero po wpisaniu właściciela do rejestru prowadzonego przez Izbę Rzemieślniczą. Może to nastąpić, jeśli ubiegający się ma dokumenty mistrzowskie. Warunkiem przystąpienia do egzaminu dającego takie uprawnienia jest wcześniejsze zdanie egzaminu czeladniczego i trzy lata praktyki w tym zawodzie.


28

Rejestracja firmy opartej na rzemiośle

Egzaminu mistrzowskiego nie musza zdawać tylko Ci, którzy ukończyli na wyższej uczelni w Niemczech lub Unii Europejskiej kierunek o specjalności, w której zamierzają prowadzić zakład. Kwalifikacje nabyte w Polsce mogą okazać się bardzo przydatne. Zgodnie bowiem z § 8 ustawy o rzemiośle, jeśli osoba ubiegająca się o wpis do rejestru potwierdzi je odpowiednią praktyką, to również może uzyskać zgodę. Na wniosek zainteresowanego, po zasięgnięciu opinii cechu, wydaje ja wydział ds. gospodarczych urzędu administracji krajowej(landu).


29

Rejestracja spółki z o.o.

W Niemczech umowa spółki z ograniczona odpowiedzialnością musi zostać poświadczona notarialnie, ale wspólnicy i członkowie zarządu nie muszą być obywatelami tego kraju.Wiarygodność jaka cieszy się spółka z o.o wśród partnerów gospodarczych, oraz ograniczona odpowiedzialnością wspólników i zarządu to główne powody, o których warto pomyśleć przy wyborze tej formy prawnej. Umowa w/w spółki(niemiecki skrót GmbH) musi zostać poświadczona przez notariusza.W umowie spółki musza się znaleźć takie elementy jak:


30


Nazwa spółki Adres siedziby spółki Rodzaj działalności(produkcja handlowa, produkcyjna, usługowa) Wysokość kapitału zakładowego i udziału wspólników Skład zarządu i zakres pełnomocnictw członków


31


Minimalny kapitał zakładowy potrzebny do założenia spółki z o. o w Niemczech wynosi 25 tyś. Euro. Wnosi się go w gotówce lub w postaci aportu rzeczowego. Przy wkładach pieniężnych wniosek o rejestracje spółki można złożyć, jeśli każdy udział jest opłacony przez wspólnika przynajmniej w ?, a kapitał został uregulowany co najmniej w połowie(12,5 tyś Euro). Oprócz gotówki do spółki wolno tez wnieść wkłady rzeczowe (np. maszyny). Trzeba jednak pamiętać, żeby rodzaj i wartość wkładu rzeczowego zapisać w umowie spółki.


32


Wspólnicy odpowiadają za wycenę wkładów rzeczowych, a sąd rejestrowy sprawdza ich wiarygodność.Jeżeli chodzi o nazwę spółki może ona być dowolna, ale zgodnie z niemieckim prawem musi mieć tzw. Cechę odróżniającą, czyli jej nazwa nie powinna wprowadzać w błąd. Dodatkowo każda spółka ma mieć dopisek "spółka z o.o." w języku niemieckim czyli GmbH.Warto więc przed nadaniem nazwy skonsultować się z Izba Przemysłowo-Handlową bo zaświadczenie które wydaje, że nazwa nie wprowadza w błąd jest niezbędne przy rejestracji firmy w sądzie.


33


Spółka musi mieć siedzibę na terenie jurysdykcji sądu, w którym została wpisana do rejestru handlowego. Co prawda przy samym wpisie adres nie jest wymagany, ale musi być zagwarantowana możliwość dostarczania korespondencji do spółki. Adresem spółki może być przez pewien czas kancelaria prawna, która prowadzi jej sprawy. Adres spółki jest potrzebny do zarejestrowania jej w urzędzie podatkowym, firmie ubezpieczeniowej i izbie przemysłowo - handlowej lub rzemieślniczej.Warto przypomnieć, że przynależność do samorządu gospodarczego jest w Niemczech obowiązkowa.


34


Zarówno zgłoszenie rozpoczęcia działalności, jak i wszelkich zmian jej zakresu lub formy oraz zakończenie działalności musi być dokonywane na specjalnym formularzu przewidzianym w specjalnym rozporządzeniu o zgłoszeniach.Zgodnie z § 15 Rozporządzenia o zgłoszeniu w ciągu trzech dni urząd potwierdza otrzymanie zgłoszenia. Trzeba jednak pamiętać, że przyjęcie zgłoszenia nie upoważnia do uruchomienia w pełni działalności gospodarczej, dla której wymagane jest zezwolenie czy wpis do rejestru rzemiosła.Kolejnym krokiem rejestracji jest powiadomienie urzędu finansowego i otrzymania numeru podatkowe. Następnie należy powiadomić właściwy urząd pracy, który nadaje numer ewidencyjny, niezbędny przy ubezpieczaniu pracowników.


35


Opłaty notarialne ok. 300 euro Doradztwo prawne ok. 1500 euro Wpis do rejestru handlowego 100 euro Publikacja w monitorze federalnym od 100-300 euro Na założenie spółki 25 tys. euro kapitału założycielskiego


36


Na podstawie § 35 Rozporządzenia o rejestracji urząd może odmówić rejestracji określonej działalności i zakazać jej wykonywania. Powodem może być uzyskana w centralnym rejestrze działalności gospodarczej informacja, że niedoszły przedsiębiorca był np.; karany lub ma długi. W rejestrze są dane z całych Niemiec o dotychczasowych odmowach i zakazach prowadzenia działalności oraz nałożonych grzywnach z tego tytułu powyżej 100 Euro. Skrupulatnie rejestrowane są również kary za naruszenia podatkowe.


37

Podatki i opłaty

Podatek dochodowy od osób prawnych 25% Podatek dochodowy od osób fizycznych od 15-42% /uwzględniane sa liczne ulgi/ Podatek VAT stawka podstawowa 16%, obniżona na niektóre produktu spożywcze, usługi, sprzęt medyczny, transport pasażerski - 7% W Niemczech wysokie są również koszty wynajęcia biura i magazynu oraz koszty pracy. Również kapitał założycielski jest jednym z wyższych w krajach UE. Atutem jednak jest bliskie sąsiedztwo Polski oraz duży, chłonny rynek.

Podstawowe informacje

38

WłochyWłochy (wł. Italia)(wł. Italia) – państwo położone w Europie Południowej, na Półwyspie Apenińskim, będące członkiem wielu organizacji, m.in.: UE, NATO, należące do ośmiu najbardziej uprzemysłowionych i bogatych państw świata – G8..

Zakładanie firm we Włoszech

Włoskie przepisy pozwalają tworzyć kilka rodzajów spółek. Modelem wyjściowym dla większości firm jest tzw. spółka zwykła, która nie posiada osobowości prawnej i jest najczęściej stosowana w rolnictwie, obrocie nieruchomościami oraz w działalności artystycznej.

39


We Włoszech istnieją też tzw. spółki we własnym imieniu, za które uważa się każde kolektywnie zarządzane przedsiębiorstwo produkcyjno-handlowe, jeśli rzecz jasna nie jest zarejestrowane w innej formie. Trzecią możliwością jest zakładanie spółek komandytowych, które łącza w sobie cechy spółek zwykłych i tych działających we własnym imieniu.

40


Ponadto, włoskie prawo zezwala na tworzenie dużych spółek kapitałowych, wśród których prym wiedzie spółka akcyjna, gdzie kapitał zakładowy musi wynosić co najmniej 100 tys. euro. Stosunkowo popularne są też spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W tym przypadku minimalny kapitał zakładowy obejmuje kwotę 10 tys. euro

41


W niektórych sytuacjach, cudzoziemiec pragnący prowadzić we Włoszech działalność zawodową na własny rachunek musi ubiegać się o wydanie dokumentu potwierdzającego jego kwalifikacje zawodowe. Dotyczy to m.in. lekarzy, radców i konsultantów handlowych, adwokatów, biologów czy chemików.

Jeśli planowana działalność ma charakter handlowy wówczas musi być wpisana do Rejestru Przedsiębiorstw, a w przypadku działalności w obrębie wolnych zawodów do organizacji branżowych. Wszystkie osoby fizyczne i prawne bez względu na rodzaj prowadzonej firmy muszą być zarejestrowane w lokalnych izbach przemysłowo-handlowo lub rolniczych.

42


W przeciągu 30 dni od daty rozpoczęcia działalności przedsiębiorca zobowiązany jest też do wpisania się na Prowincjonalną Listę Spisu Przedsiębiorstw. Fakt rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej musi zostać również zgłoszony do Krajowego Instytutu Ubezpieczeń Społecznych oraz właściwego urzędu skarbowego.

43


System podatkowy i ubezpieczeniowy

Włoskie prawo przewiduje trzy różne księgi rachunkowe. Ich rodzaj zależy od formy prowadzonej działalności i wysokości osiąganych dochodów. Podatek dochodowy od firm pobierany jest na dwóch poziomach. Standardowa stawka krajowa wynosi 37%, natomiast na szczeblu lokalnym 4,25%. Włoski system podatkowy przewiduje szereg ulg i obniżek. Stawka podatku dochodowego od osób fizycznych wynosi od 18,5% do 45,5% i skorelowana jest z wysokością zarobków

44


Podatek VAT jest obowiązkowy dla każdego rodzaju działalności wykonywanej we Włoszech. Standardowa stawka podatku VAT wynosi 20%. Na usługi telekomunikacyjne, tekstylia, obuwie, transport pasażerski, usługi hotelowe obowiązuje 10%, a na niektóre artykuły spożywcze, czy farmaceutyczne - 4%. Stawka zerowa dotyczy transportu publicznego

45


Ubezpieczenie społeczne jest obowiązkowe dla wszystkich osób prowadzących działalność gospodarczą, a jego standardowa stawka wynosi 52,25% wynagrodzenia brutto.

46


Tradycyjny tydzień pracy waha się w okolicach 30-40 godzin. W czasie pracy obowiązuje też godzinna sjesta. Pracownicy mogą mieć maksymalnie 2 nadgodziny w ciągu jednego dnia, 12 w ciągu tygodnia i 170 w ciągu roku. Wysokość minimalnego wynagrodzenia zależy od sektora gospodarki i ustalana jest w ramach porozumień branżowych.

47

Podstawowe informacje Polska

48

Polska, oficjalnie Rzeczpospolita Polska – państwo położone w Europie Środkowej nad Morzem Bałtyckim. Graniczy z Niemcami, Czechami i Słowacją (na południu), Ukrainą i Białorusią (na wschodzie), z Litwą oraz na północy z Rosją. Pod względem powierzchni zajmuje 68. miejsce na świecie i dziewiąte w Europie. Pod względem zaludnienia zajmuje 33. miejsce na świecie. Kraj jest podzielony na 16 województw, które dzielą się na powiaty i dalej na gminy.

Zakładanie firm w Polsce

49

Krok pierwszy - Urząd MiastaUrząd Miasta to pierwsze miejsce, gdzie musimy się udać chcąc założyć działalność gospodarczą jeżeli jesteśmy osobą fizyczną. Pierwsze kroki należy wtedy skierować do referatu zajmującego się działalnością gospodarczą, który w Kielcach jest to Referat Handlu i Usług. Tam znajdziemy wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej. We wniosku wpisujemy:nazwisko i imię, adres prywatny, adres planowanej działalności (siedziba firmy), przedmiot działalności zgodny z PKD (Polską Klasyfikacją Działalności), pełną i skróconą nazwę firmy oraz planowany termin rozpoczęcia działalności (warto tu wpisać rzeczywistą datę funkcjonowania firmy)


50

Krok pierwszy - Urząd MiastaOd tego momentu będzie nam też naliczany ZUS. Jeżeli chcemy założyć spółkę prawa handlowego to musimy zarejestrować ją w Krajowym Rejestrze Sądowym (czyli w sądzie).


51

Krok drugi – Urząd Statystyczny i numer REGON

Kolejnym naszym celem jest urząd statystyczny. Możemy się tam udać dopiero po wydaniu przez Urząd Miejski potwierdzenia zgłoszenia do ewidencji. W urzędzie statystycznym konieczne będzie złożenie wniosku o nadanie numeru statystycznego REGON na formularzu RG-1. Formularz RG-1 zawiera między innymi: dane teleadresowe, podstawową i szczególną formę prawną, formę własności i finansowania, stan aktywności prawnej i ekonomicznej, rodzaj prowadzonej działalności, informację o rejestracji prawnej ( w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą dodatkowo – nazwisko i imiona, adres zamieszkania, numer PESEL).


52

Krok drugi – Urząd Statystyczny i numer REGON

Po otrzymaniu numeru identyfikacyjnego firma zostaje wpisana do rejestru podmiotów gospodarki narodowej. Numer indentyfikacyjny REGON otrzymujemy w ciągu7 dni od daty złożenia wniosku, jednakw przypadku osobistego złożeniaw urzędzie statystycznym możliwe że uzyskamy numer REGON w ciągu kilkunastu minut. Rejestracja w urzędzie statystycznym jest całkowicie bezpłatna. Rejestr REGON jest bieżąco aktualizowanym zbiorem informacji o podmiotach gospodarki narodowej.


53

Krok trzeci – Urząd Skarbowy i NIP

Po otrzymaniu potwierdzenia wpisu do ewidencji (Krok #1) właściciel zobowiązany jest w ciągu 7 dni do zgłoszenia się do urzędu skarbowego. Urzędy obsługują odpowiednie miasta i dzielnice, dlatego też należy znaleźć przyporządkowany swojemu miejscu zamieszkania i siedzibie firmy urząd skarbowy i do niego się udać.

Każdy kto już kiedyś składał zeznania podatkowe musi mieć swój osobisty numer NIP. Po założeniu działalności gospodarczej stanie się on także numerem NIP firmy. W wypadku, kiedy nie posiadamy własnego NIPu, musimy złożyć wniosek o jego nadanie w urzędzie skarbowym.


54

Krok czwarty – ZUSOd momentu rozpoczęcia własnej działalności gospodarczej musimy w ciągu 7 dni zgłosić się do ZUSu.. Wnioski należy składać we właściwym dla miejsca prowadzenia działalności Inspektoracie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Potrzebny będzie formularz zgłoszeniowy ZFA i ZUA. Jeżeli nowo powstała firma zatrudnia pracowników, trzeba ich zgłosić do ubezpieczenia w ciągu 7 dni od daty zatrudnienia. Gdy firma jest jednoosobowa należy zaznaczyć na formularzu, że działalność prowadzona będzie bez zatrudniania dodatkowych pracowników. Ubezpieczenie społeczne dzieli się na dwie części - obowiązkową, w skład której wchodzi ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz dobrowolną (ubezpieczenie chorobowe).


55

Krok czwarty – ZUS Od sierpnia ubiegłego roku każdemu, kto nie prowadził jeszcze działalności gospodarczej przysługuje dwuletnia ulga w wysokości 70 %. Korzyść jest bardzo konkretna. Zamiast płacić ok. 760zł. ubezpieczenia, po uzyskaniu ulgi musimy co miesiąc przelewać na konto ZUSu już tylko ok. 270zł. Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Będąc w miejscowym Inspektoracie ZUSu warto zapytać się o program komputerowy Płatnik. Gdy już zainstalujemy go na swoim firmowym komputerze i przejdziemy przez wielogodzinny etap nauki obsługi, Płatnik zdecydowanie usprawni nam wysyłanie comiesięcznych deklaracji do ZUSu.


56

Krok piąty – pieczątka, konto bankowe, faktury

Pieczątka Pieczątka to niezbędny element każdej firmy. Potrzebna będzie przy wypełnianiu faktur, umów czy pism urzędowych. Konieczna będzie także przy zakładaniu konta bankowego firmy. Na pieczątce powinno się znaleźć imię i nazwisko przedsiębiorcy, nazwa i adres firmy, numery REGON oraz NIP. Punkt wykonujący pieczątki możemy znaleźć przy większości urzędów.


57


Konto bankowe Numer konta firmowego trzeba zgłosić do ZUSu i urzędu skarbowego. Idąc do banku w celu założenia konta trzeba pamiętać, aby zabrać ze sobą, oprócz wcześniej wspomnianej pieczątki, także dowód osobisty, zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej oraz numery REGON oraz NIP


58


Faktury Gdy już załatwimy wszystkie formalności związane z założeniem firmy dobrze jest kupić druk do wystawiania faktur. Bloczek samokopiujący można nabyć w większości urzędów skarbowych oraz w sklepach i hurtowniach biurowych. Jednak najlepszym rozwiązaniem jest prowadzenie księgowości w odpowiednich programach komputerowych. Ich koszt waha się, w zależności od wersji, od ok. 20zł do kilkuset złotych. Przydatny jest system internetowych faktur. Logując się na stronie mamy dostęp do ewidencji faktur czy historii. Fakturę można też wystawić i wysłać w formie dokumentu .pdf z każdego miejsca z dostępem do Internetu. Takie dokumenty nie wymagają podpisu oraz pieczątki firmy wystawiającej.

Podstawowe informacje Hiszpania

59

Hiszpania, królestwo Hiszpanii największe z trzech państw położonych na Półwyspie Iberyjskim. Na zachodzie Hiszpania graniczy z Portugalią, na południu z należącym do Wielkiej Brytanii , Gibraltarem oraz przez Ceutę i Melillę z Marokiem. Na północy, przez Pireneje, kraj graniczy z Francją i Andorą.

Podstawowe informacje Hiszpania

60

W skład Hiszpanii wchodzą także Baleary na Morzu Śródziemnym, Wyspy Kanaryjskie na Oceanie Atlantyckim oraz tzw. terytoria suwerenne (hiszp.: plazas de soberanía), w skład których wchodzą dwie hiszpańskie posiadłości w Afryce Północnej, Ceuta i Melilla, oraz liczne niezamieszkane wyspy po śródziemnomorskiej stronie Cieśniny Gibraltarskiej, takie jak enklawy będące częściami prowincji Kadyks i Malaga: Chafaryny, Alborán czy Perejil.

Zakładanie firm w Hiszpanii

61

Przepisy dotyczące zakładania firm w Hiszpanii są podobne do polskich. W Hiszpanii nie ma branż, w których łatwiej lub trudniej rozpocząć działalność. Jednolite przepisy obowiązują wszystkich bez względu na rodzaj działalności i siedzibę firmy.

Mali i średni przedsiębiorcy mogą liczyć natomiast na pomoc publiczną. Po informacje o zasadach udzielania i wielkości pomocy finansowej można zwrócić się do Instytutu Kredytu Oficjalnego lub Ośrodka Rozwoju Technicznego i Przemysłowego.

W Hiszpanii zarówno w wypadku samozatrudnienia, jak i założenia spółki cywilnej lub jawnej nie ma obowiązku wnoszenia kapitału początkowego. Wspólnicy rozliczają się z fiskusem jak osoby fizyczne, w zamian za to odpowiadają całym swoim majątkiem za zobowiązania.


62

Najpopularniejszą formą prowadzenia działalności jest spółka z o.o. Aby ją założyć potrzebny jest kapitał w wysokości minimum 3 tys. euro. Spółkę z o.o. może prowadzić jedna osoba lub liczący od 3 do 12 osób zarząd. Członek zarządu może mieszkać poza granicami Hiszpanii. Utworzenia spółki musi być sporządzone w formie aktu notarialnego. Kosztuje to 90 euro, gdy kapitał wynosi do 6 tys. euro i 150 euro przy kapitale od 6 do 18 tys. euro. Aby założyć spółkę potrzebne jest zaświadczenie z Centralnego Rejestru Handlowego, stwierdzające, że nie istnieje spółka o takiej samej nazwie. Dobrze jest przygotować kilka nazw, żeby uniknąć wielokrotnego składania wniosku.


63

Po uzyskaniu zaświadczenia trzeba: otworzyć konto bankowe i wpłacić na nie kapitał założycielski, zgłosić spółkę do Rejestru Handlowego i urzędu skarbowego, który przydzieli numer identyfikacji podatkowej NIF oraz automatycznie pobierze 1% podatku. Uzyskanie numeru NIF jest możliwe drogą internetową. Wcześniej należy uzyskać numer tymczasowy. Jest on niezbędny do wpisania spółki do rejestru handlowego. Ostatnim etapem rejestracji jest ogłoszenie spółki w Monitorze Rejestru Handlowego. Wniosek o nadanie spółce numeru identyfikacji podatkowej wydaje Tesoreria General de la Securidad Social.


64

Osoby prowadzące działalność gospodarczy na własny rachunek mają swój specjalny tryb ubezpieczenia.

Stawka podatkowa dla firm wynosi 35%.Małe i średnie przedsiębiorstwa płacą natomiast 30%.Należny podatek może być rozłożona przez urząd skarbowy na trzy raty.Stawka podatku dochodowego dla osób fizycznych jest progresywna i jest uzależniona od wysokości zarobków: do 3,6 tys. euro 18%, od 3,6 tys. do 9 tys. euro 24%, od 9 tys. do 12,2 tys. euro 28,3%, od 12,2 do 15,3 tys. euro 37,2%, od 15,3 do 27 tys. 45%, powyżej 27 tys. euro 48,8%.

Stawka podstawowa VAT wynosi 16%, zredukowana 7 i 4%.

Wszyscy pracodawcy i samo zatrudnieni muszą płacić składki na ubezpieczenie społeczne. Stawka dla pracodawców wynosi 23,6%, dla pracowników 4,7%.


65

Osoby fizyczne chcące prowadzić działalność gospodarczą w Hiszpanii mają do wyboru jej 3 formy prawne tj. samodzielne prowadzenie działalności gospodarczej (odpowiednik polskiego samo zatrudnienia), spółkę jawną oraz spółkę cywilną. Wspólną cechą tych form jest to, że nie ma obowiązku wniesienia minimalnego kapitału początkowego, a wspólnicy odprowadzają podatek dochodowy od osób fizycznych - I.R.P.F. (Impuesto Rendimiento Personas Físicas). Największym ryzykiem, jakie niesie prowadzenie działalności samodzielnie lub w spółce cywilnej bądź jawnej, jest to, że wspólnicy odpowiadają za zobowiązania całym majątkiem.


66

Ponadto można prowadzić działalność gospodarczą w postaci spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (Sociedad Limitada - S.L.) i spółki akcyjnej (Sociedad Anónima - S.A.). Najpopularniejszą formą działalności gospodarczej w Hiszpanii jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, która może zostać powołana przez jedną lub kilka osób fizycznych lub prawnych, a jej minimalny kapitał założycielski wynosi 3006 euro i dzieli się na jednakowej wartości udziały


67

Osoby zakładające spółkę (w jakiejkolwiek postaci) muszą przede wszystkim uzyskać z Centralnego Rejestru Handlowego zaświadczenie imienne spółki (Cetificacion Negativa del Nombre), które potwierdza, że w Hiszpanii nie istnieje inna firma o tej samej nazwie. Po uzyskaniu zaświadczenia potwierdzającego nadanie firmie nazwy spółka musi otworzyć konto w banku i przelać na nie kapitał założycielski. Założyciele spółki zobowiązani są również zgłosić ją do Rejestru Handlowego oraz Rejestru Inwestycji Zagranicznych (Registro de Inwersores del Ministrao de Economia y Hacienda).


68

Urząd skarbowy nadaje spółce numer NIF (Numero de Identificacion Fiscal, odpowiednik polskiego NIP). Aby rozpocząć działalność, potrzebne jest ponadto pozwolenie urzędu miasta (Licencia Municipal de Apertura), potwierdzające, że prowadzona działalność jest zgodna z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego miasta lub gminy. Istotne jest również złożenie w Tesoreria General de la Seuridad Social - odpowiedniku polskiego ZUS - wniosku o nadanie spółce numeru identyfikacji ubezpieczeniowej.

Podstawowe informacje Francja

69

Francja (Republika francuska, Republique Francaise) państwo w zachodniej części kontynentu europejskiego. Graniczy na wschodzie z Belgią, Luksemburgiem, Niemcami, Szwajcarią, Włochami. Na południu z Hiszpania, na zachodzie i północnym zachodzie granice wyznaczają wybrzeża Oceanu Atlantyckiego i Kanału La Manche. Francja jest wysoko rozwiniętym, zamożnym krajem o gospodarce rynkowej. Handel zagraniczny odgrywa decydującą rolę w rozwoju gospodarki francuskiej.

Zakladanie firm we Francji

70

Zakładanie firmy we Francji należy rozpocząć od uzyskania karty pobytu (jeżeli chcemy przebywać na terytorium Francji dłużej niż 3 miesiące) w lokalnej prefekturze. Należy przy tym wykazać się stanem konta i motywacją do zamieszkania we Francji. Dalsza procedura oparta jest o tzw. zasadę jednego okienka. Rejestracji dokonuje się w Centrum Formalności Przedsiębiorstw (CFE).


71

Osoby samozartudniające się rejestrują się w izbie przemysłowo-handlowej. Osoby rejestrujące spółkę muszą udać się do sądu, złożyć odpowiedni formularz i dokumenty: potwierdzające wpłatę na konto bankowe kapitału spółki, dane członków zarządu, potwierdzony notarialnie statut spółki.


72

Dalsze formalności załatwiane są przez pracowników CFE. Rejestracja trwa ok. ośmiu dni a koszty w zależności od rodzaju działalności wahają się od 30-350 euro.Dochody z działalności gospodarczej osób fizycznych opodatkowane są stawką progresywną od 0% do 48% w zależności od dochodu. Podatek dochodowy od firm wynosi 33,3 %. Podstawowa stawka podatku VAT 19,6 %, główne produkty żywnościowe i książki 5,5 %, lekarstwa 2,1 %. Ubezpieczenia społeczne 40%.


73

We Francji można zarejestrować jednoosobową firmę w dziesięć minut, nie wychodząc z domu, przez internet za jedyne 60 euro. Jest to optymalne wyjście dla debiutantów, którzy chcieliby sprawdzić swoje możliwości nie ponosząc większych kosztów. Nowy rodzaj przedsiębiorcy indywidualnego nosi nazwę Auto Entrepreneur.

Cieszy się on wielką popularnością ze względu na wprowadzenie szeregu uproszczeń związanych z rozpoczęciem działalności, korzystnego systemu opodatkowania i ubezpieczenia społecznego. Status Auto Entrepreneur mogą przyjąć osoby fizyczne, których obroty nie przekraczają rocznie 80.000 euro, gdy sprzedają towary lub 32.000 euro, gdy świadczą usługi.


74

W przypadku dynamicznego rozwoju firmy oraz przekroczeniu limitowanych dochodów można przekształcić status l'auto entrepreneur np. w firmę EURL (firma jednoosobowa bez limitowanych dochodów) lub w SARL (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, której właścicielami są co najmniej dwie osoby). Założenie własnej firmy we Francji łączy się z odpowiedzialnością prawną oraz licznymi obowiązkami m.in. prowadzenia rachunkowości firmy, opłacaniu podatków oraz składek społecznych.


75

Rejestracji firmy dokonuje sie zaleznie od działalności : firmy rzemieślnicze rejestruje sie w Chambre de Métier natomiast firmy handlowe i przemysłowe w Chambre de Commerce et d'Industrie.

Zakładanie firm we Francji

76

Zakładanie spółki z o.o. oraz spółki akcyjnej

Podobnie jak w Polsce, najbardziej popularną formą prowadzenia działalności gospodarczej jest we Francji spółka z o.o. (societe a responsabilite limitee - SARL). Może ona liczyć od 2 do 50 wspólników. Może również występować w formie jednoosobowej (entreprise unipersonnelle a responsabilite limitee - EURL). Jedynym wspólnikiem może być zarówno osoba fizyczna, jak i prawna. Minimalny kapitał wymagany do założenia spółki z o.o. wynosi 7500 euro i musi być z góry wpłacony na jej konto.


77


Spółka może mieć jednego lub kilku dyrektorów (gerant), którzy nie muszą być wspólnikami. Jeśli jednak nie mają oni pozwolenia na pracę lub nie pełnią podobnej funkcji w jednym z krajów UE, to przed objęciem stanowiska muszą uzyskać kartę zagranicznego handlowca. Warto również wiedzieć, że dyrektora, który nie jest udziałowcem lub posiada mniej niż 50 proc. udziałów w spółce z o.o., uważa się w myśl francuskiego prawa za pracownika spółki. Opłaca on wówczas składki na ubezpieczenie społeczne jak osoby wykonujące wolny zawód (np. adwokaci czy lekarze).


78


Drugą najczęściej spotykaną formą prowadzenia działalności gospodarczej, zwłaszcza przy dużych przedsięwzięciach gospodarczych, jest spółka akcyjna. Minimalny kapitał założycielski potrzebny do jej założenia wynosi 37 tys. euro, a gdy jest notowana na giełdzie - 225 tys. euro.


79


Założycielami spółki akcyjnej musi być przynajmniej siedmiu akcjonariuszy. Tylko spółki notowane na giełdzie mogą wydawać akcje na okaziciela, pozostałe emitują akcje imienne. Spółka ma obowiązek wyznaczyć co najmniej jednego biegłego rewidenta, który sprawdza jej roczny bilans. Tak jak w spółkach z o.o., uchwały zwykłego zgromadzenia akcjonariuszy zapadają większością głosów, nadzwyczajnego wymagają 2/3 głosów.


80


Według prawa francuskiego wszyscy członkowie zarządu spółki akcyjnej muszą być akcjonariuszami, czyli posiadać co najmniej jedną akcję.


81

Podatki

We Francji istnieje kilkanaście podatków i kilka sposobów rozliczania się z fiskusem. Który z nich będzie stosowany przez konkretną firmę, decyduje jej wielkość i roczne obroty.


82

Podatki

Stopa podatku dochodowego od osób prawnych wynosi 33,33 proc. Są nim obciążone m.in. spółki z o.o., akcyjne, spółdzielnie, a nawet spółki cywilne prowadzące działalność przemysłową lub handlową. Nie podlegają temu podatkowi spółki z o.o. prowadzące działalność przemysłową, rzemieślniczą, handlową i rolniczą, której udziałowcami są osoby spokrewnione (rodzice, rodzeństwo, małżonkowie).


83

Podatki

Firma do 30 kwietnia każdego roku, na specjalnym formularzu 2031, składa deklarację podatkową. Można ją wysłać także e-mailem do urzędu skarbowego właściwego ze względu na siedzibę spółki. Do deklaracji należy dołączyć: bilans roczny, rachunek wyników, wykaz środków trwałych i ich amortyzacji, wykaz zadłużenia spółki oraz informacje o samej spółce (rozkład kapitału, filie, oddziały). Zaliczkę na podatek dochodowy płaci się w czterech ratach: do 20 lutego, 20 maja, 20 sierpnia i 20 listopada.


84

Podatki

Wszyscy pracodawcy - zarówno osoby prawne, jak i fizyczne - prowadzący dokształcanie pracowników płacą z tego tytułu podatek (taxe d'apprentissage) w wysokości 0,5 proc. rocznej sumy wynagrodzeń brutto


85

Podatki

Podatek od podnoszenia kwalifikacji zawodowych (participation des employeurs au devloppement de la formation professionnelle continue) w wysokości 0,15 sumy wynagrodzeń (brutto) opłacają pracodawcy zatrudniający do 10 pracowników. Pozostali płacą 1,5 proc. sumy wynagrodzeń.


86

Podatki

Podatek od inwestycji (participation des employeurs a l'effort de construction) w wysokości 0,45 proc. sumy wynagrodzeń z roku poprzedniego płacą pracodawcy zatrudniający powyżej 10 pracowników. Jest on przeznaczony na finansowanie inwestycji mieszkaniowych dla pracowników.


87

Podatki

Stawka podstawowa podatku VAT (TVA) wynosi 19,6 proc. Obniżoną 5,5-proc. stawką objęte są m.in. artykuły żywnościowe i materiały budowlane. Specjalna 2,1-proc. stawka obejmuje m.in. niektóre książki, prasę, lekarstwa. VAT - w zależności od sposobu rozliczania się i wysokości podatku - opłaca się miesięcznie lub kwartalnie.


88

Francuskie przepisy regulujące działalność gospodarczą są rozproszone w kilkudziesięciu aktach prawnych. Kwestie dotyczące np. spółek są - oprócz kodeksu handlowego - uregulowane w kilku innych aktach prawnych. Dlatego stosowanie ich nawet dla francuskiego przedsiębiorcy bywa kłopotliwe. Korzystają na tym kancelarie specjalizujące się w określonych branżach, ponieważ ich pomoc często okazuje się niezbędna.


89

Przydatne adresy:

www.weh.ambassade.pologne.net

www.cerfa.gouv.fr

www.service-public.gouv.fr

www.investinfrance.org

www.cci.fr

Dziękuję za uwagęSOSNOWIEC

Projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej w ramach

programu


Documents

Opracowany w Zespole Szkół Mechaniczno-Elektrycznych oraz