Officieel controleprogramma 2009: Analyses

Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 1

Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Officieel controleprogramma 2009: Analyses

Ir Maudoux

Federaal Agentschap voor de

Veiligheid van de Voedselketen


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Controles van de voedselketen

• Verordening (EG) Nr. 178/2002 (art. 17) – Eerste verantwoordelijkheid ligt bij operatoren

• Verordening (EG) Nr. 882/2004 (art. 3 en 41)– Officiële controles– Geïntegreerd meerjarig nationaal controleplan


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Programmatie van officiële controles :Organisatie

• Organisatie van officiële controles:– Regelmatig– Geschikte frequentie– Gebaseerd op risico’s

Rekening houdende met:– Antecedenten – Betrouwbaarheid van de autocontrole


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Programmatie van officiële controles : de verschillende stappen

• Verbetering van de programmatie-’tools’– Integratie systemen (alfa, LIMS, Foodnet)– Aanpassing controleprogramma (CCER)

• Programmatie op basis van de methodologie – Veterinary Quarterly (december 2006)

• Aantal opgelegd door de wetgeving• Aantal bepaald door het risico (detectie)• Aantal bepaald in het kader van monitoring (schatting)

– Nadelige effecten, voorkomen, aandeel• Aantal afhankelijk van een voorwaarde (belang)

• Advies van SciCom – Inhoud van het programma (2009)


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Staalnameprogramma 2009

Aantal analyses: 2.461.564 (-0,4%)• Landbouwgrondstoffen : 10.711 (-12,8%)

– Diervoeding, meststoffen, pesticiden

• Bemonstering dieren : 2.356.208 (-0,5%)– Bloed, organen, weefsels, …

• Bemonstering planten : 9.545 (+0.6%)– Planten, zaden, …

• Voedingswaren : 58.387 (+12,9%)– Fruit, groenten, drank, melkproducten, eiproducten, vlees, honing,

olieën, specerijen, …

• Non-food : 26.713 (-10,1%)– Contactmaterialen, aarde, water, bemonsteringsmateriaal,

transportmateriaal, …


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Staalnameprogramma 2009 :plantaardige productie• Landbouwgrondstoffen :

– Meststoffen en bodemverbeterende producten : 695 (+4,5%)• Kwaliteit : 422 (+1,0%)

• Zware metalen : 237 (+0,4%)

• PCB’s : 36 (-51,3%)

– Fytofarmaceutische producten (stalen) : 86 (= %)• Fysicochemische eigenschappen

• Gehalte aan werkzame stoffen

– Molluscicides• Gehalte aan afstotende stoffen : 13


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Staalnameprogramma 2009 :plantaardige productie• Groenten en fruit : 8.037 (+23,2%)

• Bestrijdingsmiddelenresidu’s (stalen) : 1650 (+25,0%) • Bacteriën (E coli, Listeria, salmonella, …) : 3370 (-0,8 %)• Zware metalen (As, Cd, Pb, …) : 372 (–13,1%)• Mycotoxines : 315 (-7,4%)• Radioactiviteit : 375 (0,0%)• Nitraten : 90 (-39,6%)• …

• Planten en vermeerderingsmateriaal : 9.545 (+0,61%)• Bacteriën : 5.303 (-1,6%)• Schimmels : 1436 (+0,2%)• Insecten : 642 (+10,7%)• Nematoden : 1.212 (-0,8%)• Virussen : 892 (+11,8%)• Kwaliteit (hop) : 60 (+11,1%)

• …


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

• Aandachtspunten :– Waterplanten en wortelgewassen (import)

• Nematoden : systematische analyses (+100%)

– Stekken Pélargonium : • Ralstonia solanacearum : 57 (-48.2%)

– Aardbeien • Colletotrichum acutatum : 0 (44 : -100%)

– Oppervlaktewater en zuiveringsslib van verwerkingseenheden van aardappelen

• Ralstonia solanacearum : 550 (-45,0%)

– Hout (zaaghout) : • Dennenematode (PWN) : 0 (91 : -100%)

– Bonsaïs, Acer (import)• Anoplophora chinensis : 21 (0 : +100%)

Staalnameprogramma 2009 :plantaardige productie


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Staalnameprogramma 2009 :diervoeding: 10.567 (-11,3%)

• PCB’s/dioxines : 2.216 (-13,5%)– Mineralen, grondstoffen (GS) van dierlijke oorsprong, mengvoeders

(MV), voormengsels (V), oligo-elementen, …

• Microbiologie (Salmonella, Enterobacter.) : 1.455 (-5,6%)– MV, GS dierlijke oorsprong, oliehoudende GS, …

• Dierenmeel 1.135 (-9,2%)– GS dierlijke oorsprong, MV herkauwers, …

• Mycotoxines (DON, ZEA, OA, AF, FUM, …) : 1.109 (- 3,2%)– MV, granen


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Staalnameprogramm 2009 :diervoeding (vervolg)

• Zware metalen (Cd, As, Pb, Hg, …) : 800 (-3,0%)– GS dierlijke oorsprong, granen, oligo-elementen, MV, V

• Hormonen : 686 (+15,3%)– MV

• Kruisbesmettingen : 536 (=%)– MV

• Garanties additieven/geneesmiddelen : 551 (-38,0%)– MV (gemedicineerd), Voormengsels

• Onzuiverheden vetten 125 (-4,6%)– Vetten herkauwers

• Garanties kwaliteitsparameters : 960 (-34,5%)– GS, MV

• …


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Staalnameprogramma 2009 :dierlijke productie

• Bemonstering dieren : 2.356.208 (-0,5%)– Organen : 396.304 (+0,76%)

• Malachietgroen : 101 (+5,2%)• Zware metalen : 884 (+2,1%)• Hormonen : 7.412 (+4,3%)• PCB’s/Dioxines : 1.459 (+8,3 %)• Geneesmiddelenresidu’s : 9.415 (+5,3%)• Micro-organismen (Salmonella, …) : 2.020 (=%)• Bestrijdingsmiddelenresidu’s (OC, OP, …) : 548 (-16,2%)• Ochratoxine : 203 (+16,0%)• …

– Bloed (dierziekten) : 700.923 (-0,7%)– …


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Staalnameprogramma 2009 :dierlijke productie

• Bemonstering dieren (vervolg) :– Urines : 1.865 (+22,5%)

• Hormonen : 1.786 (+23,7%)

• Chlooramphenicol : 79 (=%)

– Feces : 39.616 (-3,0%)• Hormonen : 23.408 (-4,7%)

• Salmonella, Campylobacter, Aviaire Influenza : 16.138 (-0,6%)

• Chlooramphenicol : 70 (+40,0%)

• …


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Staalnameprogramma 2009 :vlees : 18.372 (+19,1%)• Microbiologie (Yersinia, Samonella, Listeria, E coli,

EcO157, Campylobacter, …) : 15.266 (+23,0%)– Orgaanvlees, vlees, vleesproducten en -bereidingen,

gelatine, slakken

• Traceerbaarheid (DNA) : 705 (-1,4%)– Vlees

• Radioactiviteit (Cs134, Cs137, K40) : 645 (-4,3%)– Orgaanvlees, vlees, vleesbereidingen, slakken

• Hormonen : 637 (+102,2%)– Vlees


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Staalnameprogramma 2009 :vlees (vervolg)

• PCB’s/Dioxines : 288 (-14,2%)– Vet, vlees

• Geneesmiddelenresidu’s : 254 (+0,8%)– Vlees

• Bewaarmiddelen, kleurstoffen, sulfiet : 412 (-3,8%)– Vlees, vleesbereidingen en -producten

• …


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Staalnameprogramma 2009 :vis, weekdieren, schaaldieren : 6.468 (+0,5%) • Microbiologie (Vibrio, Samonella, Listeria, E. coli,

EcO157, Campylobacter,…) : 2.932 (+28,6%)– Schaaldieren, weekdieren, vis

• Virus (hepatitis A, Noro- en Rotavirus) : 365 (-16,3%)– Tweekleppige weekdieren

• Phycotoxines (ASP,DSP, PSP) : 273 (=%)– Tweekleppige weekdieren

• Geneesmiddelenresidu’s (nitrofuranen, chlooramphenicol, tetracyclines, …) : 600 (+12,1%)– Vis, schaaldieren


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Staalnameprogramma 2009 :vis, weekdieren, schaaldieren (vervolg)

• PCB’s/Dioxines : 503 (+8,6%)– Vis, schaaldieren, inktvis

• Zware metalen (Cd, Hg, Pb) : 943 (+2,6%)– Vis, schaaldieren, weekdieren, inktvis, …

• Radioactiviteit (Cs134, Cs137, K40) : 192 (=%)– Vis, schaaldieren, weekdieren

• Histamine : 245 (=%)– Vis

• …


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Staalnameprogramma 2009 :melkproducten : 107.611 (-18.6%)• Microbiologie (Bacillus, Entero, E coli, Ec O157,…) :

5061 (+23,9%)– Melk, melkproducten, room, boter, ijsroom, soft-ice, kaas, …)

• Geneesmiddelenresidu’s (chlooramphenicol, nitrofuranen, nitro-imidazolen, … ) : 858 (+30,6%)– Melk, melkpoeder, yoghurt, kaas, …

• PCB’s/dioxines : 516 (-16,1%)– Melk, melkpoeder, yoghurt, kaas, boter


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Staalnameprogramma 2009 :melkproducten (vervolg)

• Kwaliteit (VG, proteïnen, enzymen, boter, …) : 416 (-11,1%)– Melk, melkpoeder, yoghurt, kaas, boter, ijsroom,…

• Zware metalen (As, Cd, Hg, Pb) : 295 (-1,0%)– Melk, melkpoeder, yoghurt, kaas

• Bestrijdingsmiddelenresidu’s (OC, OP) : 141 (+11,9%)– Melk, melkpoeder, boter, kaas, …

• Aflatoxine M1: 125 (=%)– Melk, melkpoeder, boter, kaas, …

• …


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Staalnameprogramma 2009 :eieren en eiproducten : 2.165 (+2,1%)

• Microbiologie (Salmonella, Listeria, Entero, Ecoli, totaal kiemgetal, …) : 1.281 (+6,9%)– Eieren, eiproducten (poeder, vloeibare), bereidingen op basis van rauwe

eieren

• Geneesmiddelenresidu’s (antibiotica, coccidiostatica, sulfonamides, …) : 461 (-1,7%)– Eieren

• PCB’s, Dioxines : 126 (+10,5%)– Eieren

• Zware metalen (As, Cd, Hg, Pb) : 38 (-13,6%)– Eieren

• Kwaliteit (schaalresten, bewaarmiddelen, …) : 203 (-17,1%)– Eieren, eiproducten (poeder, vloeibare)

• …


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Staalnameprogramma 2009 :bijenteelt : 1.525 (-2,4%)

• Bijen :– Amerikaans vuilbroed : 300 (=%)

• Honing :– Geneesmiddelenresidu’s : 507 (-2,5%)– Bestrijdingsmiddelenresidu’s : 84 (-2,4%)– Zware metalen (Cd, Pb) : 134 (-16,3%)


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08 Staalnameprogramma 2009 :

dranken : 3.013 (+4,1%)• Zware metalen (As, Sb, Cd, Hg, Pb, …) : 763 (- 6,7%)

– Waters, limonades, sappen, thee, wijnen

• Microbiologie (E coli, totaal kiemgetal, Salmonella, …) : 379 (+8,0%)– Waters, ijsblokjes, fruitsappen, …

• Additieven (bewaarmiddelen, zuurvormers, kleurstoffen, …) : 271 (+22,0%)– Bieren, fruitsappen, limonades

• Nitraten,… : 267 (=%)– Waters

• Benzeen : 181 (+ 43,7%)– Koffie, limonades, fruitsappen,…

• Bestrijdingsmiddelenresidu’s : 131 (+14,9%)– waters, infusies…

• Mycotoxines (DON, OA, Pat, …) : 59 (+51,3%)– Koffie, bier, fruitsappen, wijnen, …

• …


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08 Staalnameprogramma 2009 :

de overige voedingsmiddelen : 12.016 (+9,1%)

• Microbiologie (E coli, EcO157, Enterobacter, Salmonella, Listeria, Staphylococcus GT, …) : 7.009 (+27,5%)– Specerijen, babyvoeding, chocolade-, bakkerij- en

banketbakkerijproducten, bereide maaltijden …

• Mycotoxines (AF, DON, FUM, OA, ZEA …) : 884 (-4,0%)– Graanproducten, babyvoeding, …

• Zware metalen (Al, As, Cd, Cu, Hg, …) : 772 (+10,8%)– Additieven, granen, babyvoeding, graan-, chocolade- en

bakkerijproducten, …

• Bestrijdingsmiddelenresidu’s : 364 (-13,3%)– Granen, plantaardige olieën, margarine, babyvoeding, …

• PCB’s/dioxines : 250 (=%)– Plantaardige olieën, babyvoeding, voedingssupplementen, …


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Staalnameprogramma 2009 :de overige voedingsmiddelen (vervolg)

• Kwaliteitsparameters– Additieven (vitaminen, kleurstoffen, zoetmiddelen, …) 1.023

(-29,3%)• Specerijen, babyvoeding, voedingsmiddelen, gebakjes, …

– Zout : 120 (+103,4%)• Brood

– Allergenen (arachides, melk, eieren, gluten) : 120 (=%)• Bepaalde voedingsmiddelen

– GGO’s : 158 (+13,7%)• Pâtes alimentaires, graanproducten

• Migratietesten 156 (+30,0%)– Babymaaltijden, sauzen


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

• Semicarbazide (SEM) : 39 (+30,0%)– Babymaaltijden, sauzen

• Pentachloorfenol : 30 (-14,3%)– Guargom

• …

Staalnameprogramma 2009 :de overige voedingsmiddelen (vervolg)


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Staalnameprogramma 2009 :PCB’s/dioxines in de melkkolom

Fab

rica

nte

n (

feed

)

Han

del

aars

(fe

ed)

Imp

ort

(fe

ed)

Pri

mai

re p

rod

uct

ie

Tra

nsp

ort

Tra

nsf

orm

atie

Dis

trib

uti

e

Imp

ort

To

taal

Grondstoffen, additieven, voormengs. 626 104 103 833Mengvoeders 193 74 267Rauwe melk 102 30 132Melk UHT 25 25 50Melkpoeder 30 66 96Boter 36 30 66Kaas 56 30 86Yoghurt 66 20 86

Total 819 178 103 102 30 213 105 66 1616


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Diervoeders : rekening houdend met het sectoraal Diervoeders : rekening houdend met het sectoraal bemonsteringsplanbemonsteringsplan (nieuwe benadering)

• de geviseerde contaminanten :– moeten deel uitmaken van het sectoraal bemonsterinsplan 2008 – moeten weerhouden worden in het plan 2009 (voor de betreffende matrices)

• de resultaten van de sector :– worden verschaft aan het FAVV– zijn gelijkaardig aan deze van de officiële controles

• de sector past dezelfde actielimieten toe als het FAVV• de reducties houden rekening met :

– de resultaten (weinig of geen vastgestelde non-conformiteiten)– het effect en de blootstelling en dit volgens onderstaande tabel

4 -10% -10% -5% -5%3 -15% -10% -5% -5%2 -20% -15% -10% -5%1 -20% -20% -15% -5%

1 - 4 5 - 8 9 - 12 13 - 16Effect

Blootstelling (aandeel * optreden)


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08 Salmonellabemonstering in de

voedselketen

• Diervoeder: 752 (+0,7%)• Dieren: Salmonellabestrijdingsprogramma

Parameter Monstername door Matrix Aantal

Salmonella gallinarum DGZ/ARSIA bloed 15.420

FOKPLUIMVEE Salmonella pullorum DGZ/ARSIA bloed 15.420

Salmonella spp. DGZ/ARSIA feces 2.214

Salmonella spp. D’arts/pluimveehouder feces 10.040

Salmonella spp. D’arts/pluimveehouder feces 2.376

LEGHENNEN Salmonella spp. FAVV feces 351

Salmonella spp. FAVV stof 351

BRAADKIPPEN Salmonella spp FAVV feces 104

VLEESVARKENS Salmonella antistoffen D’arts bloed 210.000


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

• Slachthuizen/uitsnijderijen:– Runderen: 850 (=%), varkens: 1.577 (+46%)– Gevogelte: 900 (=%) en caecale feces: 363 (-23%)

• Voedingsmiddelen: 8.316 (+19,5%)– Bereide producten (kant-en-klare maaltijden, chocolade, babyvoeding,…)

en dranken: 1.363 (+11%)– Eieren en eiproducten: 480 (-14%)– Groenten en fruit: 319 (-3,3%)– Melk, melkproducten en –bereidingen: 965 (+3%)– Producten/bereidingen van vissen/week- en schaaldieren: 883 (+56%)– Producten slakkenteelt (GIP’s): 10 (=%)– Specerijen: 118 (=%)– Verwerkte dierlijke producten: 51 (+70%)– Vlees, vleesproducten en –bereidingen: 4.127 (+29%)

• Verwerkte dierlijke producten NHC (bloedproducten, dierlijke eiwitten, hondenkluiven, …): 308 (-13%)

Salmonellabemonstering in de voedselketen


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

Voorbeeld resultaten : bemonsterings- en salmonellabestrijdingsprogramma

• Uitgangscontrole in het kader van de gezondheidskwalificatie bij leghennen (1998 t.e.m. 2007)

• Salmonellabestrijdingsprogramma bij leghennen

2004 2005 2006 2007

Aantal analyses 532 753 844 340

% positief 13,5 5,4 4,0 5,0

S.E. S.T. overige serotypes

07-12/2007 12 2 12


Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

• Evolutie humane Salmonellosis Humane Salmonella

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december

200320042005200620072008



Ra

ad

ge

ven

d C

om

ité v

an

22

okt

ob

er

20

08

• Evolutie humane Salmonellosis– Duidelijke daling S.E. sinds vaccinatie leghennen– S.T. blijft nagenoeg constant– Daling naast monitorings- en bestrijdingsprogramma ook te

wijten aan veranderingen in consumentengedrag (cfr. infocampagnes FAVV)


Documents

Officieel controleprogramma 2009: Analyses