Özgür Gündem Davasi II

8/14/2019 zgr Gndem Davasi II

1/47

AHM KARARLARI IIINDA FADE ZGRL

ZGR GNDEM DAVASI

KOMSYON RAPORU

Yaynlar GD


2/47

ADA GAZETECLER DERNE YAYINLARI NO: 27/1

BR NC BASKITemmuz 2001

Ankara

Kapak Aydn ET N

ISBN: 975-7866-21-0

Basm yeri:Dumat Ofset Matbaaclk San. Tic. Ltd.ti.Tel : (312) 2320905 06Faks : (312) 2320907

2


3/47

ZGR GNDEM DAVASININ ZET

zgr Gndem davas Avrupa nsan Haklar Szle mesinin 10.maddesi nda ifade zgrl hakk yla ilgilidir. Ba vuru sahipleri Trk hkmetinin bir dizi iddet ierikli sald r sndan sorumlu oldu unu iddia ettiler. Bu sald r lar aras nda yarg s zinfazlar ve gazeteyle ilgili ki ilere ynelik tehditler de yer al yordu.zgr Gndem ayr ca baz yasal kovu turmalara tabitutulmu tu. Bu kovu turmalar n gazetenin yaynna son verdirmeamal oldu u tart l yordu.

16 mart 2000de A HM davayla ilgili karar n yaynlad vehkmetin Szle menin 10. maddesinin gvence alt na al nmas konusunda sorumlulu u oldu unu duyurdu. Mahkeme hkmetinbu sorumlulu u yerine getiremedi ini tespit etti. Ayr ca hkmetinba vuru sahiplerinin ifade zgrlklerine ynelik baz ciddiengellemelere ba vurdu u tespit edildi. Bu engellemelerin yasa ileemredilmi olsa da orant s z ve adil olmad kanaatine var ld .

3


4/47

4


5/47

AVRUPA NSAN HAKLARI KOMSYONU

Ba vuru Numaras: 23144/93

Gurbetelli Ersz ve Di erleri

Trkiyeye kar

5


6/47

6


7/47

KOMSYON RAPORU(29 Ekim 1998de yaymlanmtr)

7


8/47

8


9/47

1. GR

1 Aadaki davann Avrupa nsan Haklar Komisyonununasunulmu zeti ve Komisyondan nceki prosedrdr.

A. Bavuru2 lk bavuru sahibi, Gurbetelli Ersz 1965te dodu. Trk

vatandayd, stanbulda yayordu ve 1997 sonbahar nda ld.kinci bavuru sahibi 1960 doumlu Fahri Ferda etin ile nc bavuran 1938 doumlu Yaar Kaya de Trk vatandadr vestanbulda yaamaktadr. Drdnc bavuru sahibi ynetimi yinestanbulda olan lkem Basn ve yaynclk Sanayi Ticaret Limitedirketidir. Bavuru sahipleri Komisyon ncesinde ikisi dengilteredeki Essex niversitesinde retmen olan Sayn K. Boyleve Sayn F. Hampson taraf ndan temsil edilmekteydi.

3 Bavuru Sahipleri Trkiyeye kar ydlar. Muhatap lke, Trkiye,ajan Sayn B. alar taraf ndan temsil edildi.

4 Bavuru sahipleri ifade zgrlklerine kar topyekn ve kastl bir saldr yapldn, bu kapsamda gazetecileri ve zgr Gndem ileilgili kiileri hedef alan kampanyalar, cinayetler, adam karma,kay plar, tehdit veiddet kullanma, kovuturma, gazete bask lar nael koyma ile ar cezalara bavurulduunu iddia ettiler. Konular AHSnin 10 ve 14. maddeleri ile 1 numaral Protokolun 1.maddesi kapsamndayd.

B. Gelime

5 Bavuru 9 Aralk 1993te yapld ve 21 Aralk 1993te onayland.6 6 Temmuz 1994te Komisyon muhatap lkeye duyurmak ve

taraflar yazl grlerini iletmeye davet etmek amacyla tzn 48. maddesinin 2. paragraf nn b f kras gereince karar verdi.

7 Muhatap lke grleri 12 Kasm 1994te verilmesi istenmesinekar 5 Aralk 1994te teslim edildi.

8 Bavuru sahipleri 20 ve 21 Nisan 1994, 2 ve 22 Austos 1994,Ekim 1994, 23 ve 25 Kasm 1994 ve 7 Aralk 1994te detayl

bilgileri salad

.

9


10/47

9 11 Nisan 1995te Komisyon taraflar 20 Ekim 1995te yaplacak oturum ve bavuru hakk nda szl ifade iin davet etmeye karar verdi.

10 20 Ekim 1995te yaplan oturumda hkmet adna Sayn B. alar ajan olarak, Sayn M. zmen, Sayn D. Akay Sayn T. zkarol,

Sayn A. Kurudal, Sayn A. Kaya ve Sayn S. Eminaaolu dadanman olarak katld. Bavuru sahipleri ise dava vekili Sayn W.Browring, avukat Sayn O. Ergin ve yasal danman Sayn M.Ylds taraf ndan temsil edildi.

11 20 Ekim 1995te Komisyon bavuruyu geerli saydn aklad.Komisyon taraflardan 19 Kasm 1993e kadar zgr Gndemdekimakaeler ile yasa ve emirlerle ilgili detayl bilgi istedi. Hkmettenzgr Gndemde ya da datmda alan kiilerin korunmas iinalnan nlemlerin tanmlanmas istendi.

12 15 Kasm 1995 tarihli mektupla hkmet zgr Politika ile ilgili bilgi verdi. 21 Kasm, 6 Aralk ve 12 Aralk 1995te hkmetmahkeme kararlar ve yasal deiikliklerle ilgili bilgi salad.

13 Geerlilik konusundaki Komisyon karar nn metni 13 Aralk 1995te taraflara gnderildi ve daha detayl bilgi, gr ve delillerisunmalar istendi.

14 15 Aralk 1995te bavuru sahipleri gazetenin seilmi bask lar n ve kovuturmalar teslim etti.

15 Takip eden uzatma iinde hkmet de 10 Nisan 1996dagrlerini sundu.

16 30 Kasm 1996da komisyon davadaki gelimeleri ele ald.17 16 Mart 1998de Sekreterlik bavuranlardan kovuturma konusu

olan makaleleri istedi.18 17 Austos 1998de bavuranlar materyalleri salamak iin ek sre

istediler.19 Komisyonun karar n takiben 23 Nisan 1998deki mektupla

Sekreterlik hkmetten baka bir dava kapsamnda (zgr Gndemmuhabirinin ldrlmesini konu alan K l Trkiyeye kar davas No. 22492/93) Susurluk Raporunun yaynlanmam sayfa veeklerini istedi.

20 28 Mays 1998de bavuru sahipleri istenen belgelerle kapsaml bilgiyi teslim etti.

21 5 Haziran 1998 tarihli mektupla hkmet Susurluk Raporunun

olmayan blmlerini ve eklerini vermeyi reddetti.

10


11/47

22 29 Ekim 1998de Komisyon Szlemenin 29. maddesi uyar nca bavuruya zemin olmadna karar verdi.

23 Davann kabul edilebilir bulunduunun ilan edilmesinin ardndanKomisyon 28 maddenin ilk paragraf nn (b) f kras gereincehareket ederek taraflara dosta zm nerdi. Taraflar n tepkisinda Komisyon dosta zmn etkili olmayacan grd.

C. Mevcut Rapor

24 Mevcut rapor Komisyon taraf ndan 31. madde iletilerek yazld veoylamalar n ardndan aadaki yeler belirlendi:

MM S.TRECHSEL, BakanJ.-C. GEUSE.BUSUTTILG.JORUNDSSONA.S.GZBYK A.WETZELJ.-C. SOYER H.DANELIUSBayan G.H. THUNEMM. F. MARTINEZL.LOUCAIDESB.MARXER I. CABRAL BARETTOB.CONFOROTTID.SVABYC.BIRSANP.LORENZEN

25 Bu raporun metni 29 Ekim 1998de Komisyon taraf ndan onayland ve Szlemenin 31. maddesinin ikinci paragraf gereince AvrupaKonseyi Bakanlar Komitesine iletildi.

26 Raporun amac 31. madde gereince:(i) Olgular n kurgusu ve(ii) Hkmetin Szleme kapsamndaki ykmllklerini yerine

getirme konusunda eksik kaldn aklamakt.

11


12/47

27 Komisyonun bavurunun kabul edilebilirlii ile ilgili raporu buradaek olarak sunulmaktadr.

II. OLGULARIN KURGUSU

A. Davann zel koullar a. Bavuru sahibi taraf ndan sunulanlar28 Bavuru sahipleri davayla ilgili aadaki olaylar n yaandn

iddia ettiler:29 zgr Gndem 30 Mays 1992den beristanbulda yaynlanan ve

ulusal tiraj binlerce olan gnlk bir gazeteydi ve uluslar aras satlar vard. Trke yaynlanyordu ve Krtlerin grleriniTrklere yanstmay amalyordu. 1990dan 1992ye kadar yaynlanan haftalk Yeni lke zgr Gndemin selefiydi. Aadasralanacak eylemler nedeniyle zgr Gndem Nisan 1994teyaynna son vermek zorunda brak ld ve bir dizi saldr ya maruzkalan zgr lke adl baka bir gazete araclyla yaynna devametti.

30 Bavuru sahipleri Trkiye hkmetinin direk ya da dolayl bir biimde zgr Gndemin basmn ve datmn imkansz halegetirecek nlemler almak kaydyla gazetenin geliiminiengellediini ileri srdler. Bu aadaki nlemlerlegerekletirildi:

- Yasad katliamlara gz yumarak, cesaretlendirerek vekay plara neden olarak,

- Gazetecilere ve datclara gzda verip yldrmayaalarak

- Gazetecilere ve datclara hayatlar tehlikedeykenyeterince koruma salamayarak

- Adil olmayan sreler izleyerek,- Belirsiz bir alan olan ve 10. maddenin ihlali potansiyeli

tayan Anti terr yasasn kar p uygulayarak 31 5 Ocak 1993ten 26 Nisan 1993e kadar zgr Gndem yayna son

vermeye zorland. 26 Nisan 1993ten itibaren 68 gn boyuncazgr Gndemin 41 says toplatld. 1993n balar nda zgr Gndem Gazetesinden bir heyetileri Bakan smet Sezgini ve

Hkmet Szcs Ak

n Gneni ziyaret etti ve gazetenin kar

12


13/47

kar ya olduu durumu btn aklyla anlatt. Yine de butoplantnn ardndan gazeteyle balantl ikisi datc kii dahaldrld.

32 zgr Gndemle ilgili 7 kii faili mehul cinayetlere kurban gittiler.ldrlenlerin isimleriyle: a)Muhabir Yahya Orhan 31 Temmuz

1992de vurularak ldrld, b) zgr Gndem personeli HseyinDeniz 8 Austos 1992de vurularak ldrld, c) zgr Gndemindzenli ke yazarlar ndan Musa Anter, 20 Eyll 1992de vurularak ldrld, d) zgr Gndem Personeli Haf z Akdemir 8 Haziran1992de vurularak ldrld, e) Yeni lke Muhabiri Cengiz Altun24 ubat 1992de vurularak ldrld, f) zgr GndemanlurfaTemsilcisi Kemal k l 18 ubat 1992de ldrld, g) zgr Gndemin Bitlis Muhabiri Ferhat Tepe kar ldktan sonra 4Austos 1993te Elaza bal Sivricede l bulundu.

33 Ayr ca zgr Gndemin datm adam ldrme, kundaklama, vetehditlerle engelenmeye devam etti.

34 Bu erevedeu olaylara referans yapld:

a) Diyarbak rda:(i) 15 kasm 1992de bilinmeyen kiiler gazete bfesini kundaklad.(ii) 16 Kasm 1992de mehul kiiler gazete bfesini kundaklad.(iii) 19 Kasm 1992de daha nce zgr Gndem sat konusunda

tehdit edilen bir k rtasiye yak ld.(iv) 20 kasm 1992de riskler gereke gsterilerek 22 muhabirin

gazeteyi satmas engellendi.(v) 23 kasm 1992de 3 silahl adam zgr Gndem brosuna saldrd.(vi) 29 Kasm 1992de bir muhabir mehul kiilerin saldr sna urad.(vii) 16 Aralk 1992de Muhabir Kemal Ekinci bilinmeyen kiilerce

ldrld.(viii) Kasm 1992de bir polis zgr lke ve Yeni lkenin satlmamas

ynnde uyar da bulundu.(ix) 1993 balar nda Enver Yakut adl haberci zgr Gndem satarken

polis taraf ndan engellendi.(x) 15 Haziran 1993te daha nce zgr Gndem satma konusunda

tehdit edilen bir gazete bfesi sahibi vurularak ldrld.(xi) 26 Eyll 1993te bir datc ocuk zgr Gndem datrken

kimlii belirsiz birinin bakl saldr sna urad.

(xii) 27 Eyll 1993te Zlfkar Akkaya ldrld.

13


14/47

(xiii) Eyll 1993te zgr Gndem datcs Abdulkadir Altan poliskarakoluna yak n bir yerde iki kimlii mehul kiinin satrl saldr sna maruz kald ve ar yaraland. Saldr srasnda polisinhibir mdahalesi olmad.

(b) Bismilde: Aralk 1992de brahim Sava kimlii belirsiz kiilerce zgr Gndem satmaya son vermedike ldrlecei eklinde tehditedildi. zgr Gndem satn durdurdu.

(c) Silvanda:18 Kasm 1992de Gani Ama kimlii bilinmeyen kiilerce tehditedilince gazete satn durdurdu.

(d) Batmanda:(i) 13 Kasm 1992de Muharremdman adl temsilci kimlii belirsiz

kiilerden tehdit ald ve gazete satna son verdi.(ii) 21 Kasm 1992de bir taksi ofr olan Halil Adanr zgr

Gndem datrken aracnda diri diri yak ld.(iii) 2 Ocak 1993te zgr Gndem satan 6 kii durdurularak dvld,

gazetelerine el konuldu. Fakat olay btn plaklyla gren polismdahale etmedi.

(e) Erganide:(i) 1993 balar nda ana datc mehul kiilerce tehdit edildi ve zgr

Gndem satn durdurdu.(ii) 1993 balar nda bir minibs ile Erganiye getirilen zgr

Gndemin tm kopyalar na polis taraf ndan el konuldu.(iii) Daha sonra bir zgr Gndem satcs ocuk, blge valisinin ve

polis efinin verdii gvenceye ramen satrl saldr ya urad.

(f) Adyamanda: Ana bayi tehdit edildi ve polis taraf ndan yldr ld.

(g) Mardinde:K zltepe, Mazda ve Mardin merkezdeki temsilciler tehdit edildi.Mazdandaki datc kundakland.

14


15/47

(h) Elazda:(i) Ana bayi Ali doan tehdit edildi, k rtasiye kundakland (ii) Yerel savcla bavuran ana bayi saldr lara kar koruma istedi.

Kendisinden zgr Gndem sattn dorulayan bir katimzalamas istendi.Bu imzayla grlerini yanstmas salanacakt.

(h) Binglde:(i) 17 Kasm 1992de Ana bayiye ait bir ara yak larak imha edildi.(ii) zgr Gndemde alan bir gazeteci tutukland ve tehdit edildi.(iii) 24 Kasm 1992de zgr Gndemin satld bir dkkan

kundakland.

35 Bavuru sahipleri gazeteye ve ilgili kiilere ynelik saldr larayetkililerin dikkatini ekmek iin yazdklar ok sayda dilekeyeve bavuruya gnderme yaptlar.(a) 6 Austos 1992: Avukat Arzu ahin stanbulda yerel

ynetime bavurarak zgr Gndem korumalar na silah ruh-sat izni verilmesini istedi.

(b) 21 Ekim 1992: Bavuru sahibi Yaar Kaya ileri Bakan smet Sezgine yazd mektupta Musa Anterin ldrlmesive bu konudaki bavurular n yantsz kalmasna ilikin g-rlerine yerverdi.

(c) 5 Kasm 1992: Yaar Kaya Vali OHAL Valisi nal Erkanayazd mektupta Kulptaki bayiye i braktr ldn haber verdi. Nusaybindeki bayi de ayn ekilde tehditlere maruzkalyordu. Kaya hkmetin olay aratrmasn ve nlemalnmasn talep etti. Hibir cevap alamad.

(d) 5 Kasm 1992: Yaar Kaya smet Sezgine mektup yazarak zgr Gndeme ynelik saldr lar anlatt ve soruturmayapl p sonular nn bildirilmesini istedi. Sonu alamad.

(e) 6 Kasm 1992: Yaar Kaya Ba bakan Sleyman Demirelemektup yazarak gazeteye ynelik saldr lar , OHAL blgesindeki bayilere yaplan gazete sattrmama bask lar n haber verdi ve yaplanlar n yayn hakk ve ifade zgrlnnihlali olduunu vurgulad. Cevap alamad.

(f) 12 kasm 1992: Yaar Kaya Ba bakan Yardmcs Erdalnnye yazarak ayn grleri dile getirdi. Sonu alamad.

15


16/47

(g) 12 Kasm 1992: Yaar Kaya Basndan Sorumlu Devlet Bakan Gkberk Ergenekona yazarak ayn grleri iletti. Yinesonu alamad.

(h) 12 Kasm 1992:Yaar Kaya TBMM Bakan HsamettinCindoruka yazarak bask lar anlatt. Cevap alamad.

(i) 12 Kasm 1992: Yaar Kaya Kltr Bakan Fikri Salara ayn ierikte bir mektup gnderdi ve yant alamad.(j) 19 Kasm 1992: Avukat Arzu ahin Valilie bavurarak

zgr Gndemin ok sayda telefon tehdidi aldn haber verdi ve saldr olabilecei uyar snda bulundu. Acil nlemalnmasn talep etti. Yant alnamad.

(k) 4 Aralk 1992: zgr Gndemin avukat Osman ErginBatman Valiliine yazd mektupta Batman ofisialanlar nn sabah ve ak am pheli k yafetli kiilerce takipedildiini ve ldrlmekten korktuklar bilgisini verdi. nlemalnmasn ve kendilerine resmi grevlilerin elik edilmesiniistedi. Sonu alamad.

(l) 24 Aralk 1992: Osman Ergin. anlurfa Valisine yazd mektupta Birleik Basn Datm irketi datcs FatihBilurcunun tehditler almasnn ardndan zgr Gndemin bro alanlar nca datlmaya balandn haber veripKemal K l, Bayram Balc, Nazm Babaolu ve ofr HasanYektan gvenliklerinin salanmasn istedi. Dilekeye 686say numaras verildi. 30 Aralk 1992de Vali Yardmcs ZiyaCokun, Kemal K la yant verdi ve hibir koruma nlemialnmadn nk hibir tehdit ya da saldr olmadn savundu. Bavuru yersiz bulundu. 1 Ocak 1993teanlurfadaki datc ve satclar ortak bir aklama imza-layarak tehdit edildiklerinden zgr Gndemsatmayacaklar n duyurdular. Kemal K ln 11 Ocak 1993teki gazetece datclar na ynelik saldr larla ilgiliaklamas Vali Yardmcs taraf ndan savcla sevk edildi.Kemal K l 18 ubat 1992de mehul kiilerce ldrld.

(m) 1 Mart 1993: Bayram Balc anlurfa Valisine yazd dilekesinde Kemal K ln ldrlmesi olaynda 63 EC 443 plakal beyaz bir Renault ara taraf ndan takip edildiklerini belirtti. Gvenlik birimleri plakann sahte olduunu

a

klad

lar. 28 ubat 1993te telefonda yak

nda ldrlecei

16


17/47


18/47

dilekeye atfta bulunularak Balcnn 8 Ekim 1993tetelefonla lm tehdidi ald anlatld. Beinci kez nlemalnmas istendi.

36 zgr Gndem yasal srecin gazetenin kapatlmas ya da satnnengellenmesi gibi gizli bir ama uruna balatldn iddia etti.

Aadaki olaylar anlatld:(a) 31 Mays 1992den Nisan 1993e kadar 228 saydan 39ugerek yerel kararlarla gerekse terrle mcadele yasasnn 6,7ve 8. maddeleri gereke gsterilerek toplatld.

(b) Nisan ve Temmuz 1993 tarihleri arasnda 41 say dahatoplatld. stanbul DGM zgr Gndemin Trk vatan-dalar n Krt olarak resmettiini ileri srerek bunun blclk olduu grn benimsedi. Mahkeme ayr ca Krtve Krdistan szcklerinin kullanlmasn Trkiyenin niter bir devlet olarak tanmland Anayasann ihlal olarak nitelendirdi.

(c) Davalar stanbul DGMde aadaki gibi yrd:(i) 7 Temmuz 1992de Yaar Kaya hakk nda Terrle Mcadele

Yasasnn 7. maddesi (ii) 14 Austos 1992de Yaar Kaya vedier iki kii hakk nda TMY ve Trk Ceza Kanununun 36.maddesi, (iii) 24 Austos 1992 ve 25 Austos 1992de Yaar Kaya ve baka biri iin TMYnin 8 ve TCKnn 36. maddesi,(iv) 15 Eyll 1992de Yaar Kaya ve iki arkadana TMYnin2 ve 8. maddeleri, (v) 18 Eyll 1992de Yaar Kaya ve dier iki kiiye TMYnin 3 ve 8. maddeleri, (vi) 24 Eyll 1992deYaar Kaya ve bir baka kii iin TMYnin 7. maddesi, (vii)27 Eyll 1992de Yaar Kaya ve bir baka kii iin TMYnin8. maddesi ile TCKnn 36. maddesi gereince...

(d) zgr Gndemin Yaz ileri ynetimi 3 Temmuz 1993tde bir basn aklamas yaparak gazeteye 736 bin 500 dolar cezakesildii ve 155 yldan 493 yla kadar cezaevi dnemi olaca duyuruldu.

(e) 12 Temmuz 1993te stanbul mahkemesi Yayn mdrDavut Karadan ev adresini stanbul valisine vermediinigereke gsterek gazetenin kapanmasn kararlatrd.15Temmuz 1993te Bay Karada DGMye zgr Gndemde

12, 13, 14 ve 15 Temmuz 1993da yay

nlanan ve Ayr

l

k

18


19/47

propaganday yayd iddia edilen 30 makale ile ilgilidelilleri sunmak zere bavurduunda tutukland. 15 Eyll1993te Yaar Kaya tutukland ve Irakta yapt iddia edilen bir yasad konumadan sorumlu tutuldu. BavuruKomisyona yapldnda Yaar Kaya hala gzetim altndayd.

(f) Bavuru sahipleri zgr Gndem ve alanlar yla ilgiliolarak devam etmekte olan 179 yarglamaya atfta bulundular.

(g) nsan Haklar alannda hizmet veren baz sivil toplumkurulular taraf ndan da izlenen bir dava ise Ahmet Alkann24 Eyll 1992de yaymlanan Silahlar n diyalogundan siyasi propagandaya balkl yazsyla ilgiliydi. Bu makaleyle ilgilizgr Gndem Ayr lk propaganda yapmak ve PKKy vmek gerekeleriyle TMYnin 7 ve 8. maddelerierevesinde yargland. Savc Basn Yasasnn ikincimaddesi gereince daha kapsaml sulamalarda bulundu.

(h) Ayr ca Yeni lkenin 114 saysndan 48iyle ilgili toplatmaya da yarglama karar kt. 1990da 13 say TCKnn 148.maddesi, 6 says ise TMYnin 8. maddesi gereincetoplatld. 1991de 20 say ve 1992de 9 say TMYninhkmlerince toplatld. Yeni lke 21 davada yargland vehibir davada sulu bulunmad. ok sayda dava Yeni lkeyii dnda kalmaya srkledi.

(i) Sonuta, polis 10 Aralk 1993te binadaki 100 ak n alanngzaltna alnd operasyonda zgr Gndemin btn ynetim belgelerine, ar ivlerine ve ktphanesine el koydu. Gaz maskesi,kan enjeksiyon cihazlar , ERNKya ait faturalar ile len askerlerinlistesinin bulunduu belgelerin gazetenin sulu olduunu gsterenmateryallar olarak akland. Bavuru sahipleri hayli yanc materyallerin bulunduu bir binada gaz maskelerinin pheuyandrmamas gerektiini savundular. T bbi malzemelerin ise binada alan doktora ait olduu belirtildi. Belgeler ise haber koleksiyonlar nn paralar olarak sakland ileri srld. Sonuolarak, bu nlemler bask nn iki gn durmasna neden oldu.

37 Bavuru sahipleri ok sayda zgr Gndem alanlar nnalkoyulmas ve kar lmas vakasnn gazetenin aktivitelerinidurma noktasna getirdiini belirttiler.u olaylara atfta bulundular:

19


20/47

(a) Gzaltnda tutma:(i) Yaar Kaya, 15 Eyll 1993te gzaltna alnd ve bavuru

yapldnda hala gzaltnda tutuluyordu.(ii) Nezahat zem 17 Temmuz 14 Eyll tarihleri arasnda gzaltnda

kald.

(iii) Mehmet Yazc 20 Temmuzdan 16 Eyll 1993e kadar tutuldu.(iv) Salih Tekin 19 Austos 1993te gzaltna alnd.(v) Diyarbak r muhabirleri Haydar Geilmez ve Mehmetenol

srasyla 11 ve 13 Mart 1993 tarihlerinde tutukland.(vi) Cizre muhabirleri Serdar Uzun ve Beir Ant 12 ve 14 Mart 1993te

tutukland.(vii) zgr Gndemin haber editr Ahmet Akkaya 25 Mays 1993te

tutukland.(viii) Diyadin muhabiri Tacettin Demir 13 Temmuz 1993te alkonuldu.(ix) Editr Davut Karada, 15 Temmuz 1993te DGMye ifade vermeye

gittiinde gzaltna alnd.(x) Muhabir Nezahat zmen 7 aylk hamile olmasna kar n 16

Temmuz 1993te gzaltna alnd (xi) Mehmetah Yldz 12 Eyll 1993te gzaltna alnd.(xii) Cevdet Birkay 12 Eyll 1993te gzaltna alnd.(xiii) stanbul brosunun tm elamanlar avukatlarla birlikte 10 Aralk

1993te gzaltna alnd.

(b) Karma:(i) stanbul muhabirlerinden Aysel Malka, 7 Austos 1993te zgr

Gndem binasndan ayr ldktan sonra sivil k yafetli polisler taraf ndan kar ld. Bavuru yapldnda yeri bilinmiyordu.

38 zgr Gndem yaynn durdurduktan sonra Nisan 1994te zgr lke kt ve u eylemlerle kar lat.

(a) 3 Aralk 1994te stanbuldaki bask merkezi, ynetim yeri veAnkara brosu bombaland. Bir kii ld 18 kii yaraland.

(b) Ocak 1995in ilk haftas DGM gazetenin basmnn yasal bir ekilde engellenmesi gerektiini kararlatrd.

(c) 6 Ocak 1995ten itibaren polis bask yaplr yaplmaz gazetelere elkoymak iin matbaann kapsnda beklemeye balad.

(d) 2 ubat 1995testanbul Mahkemesi Basn yasasna gre gazetenin btn nshalar nn toplatlmasna karar verdi.

20


21/47

39 Bavuranlar hkmet d kurulular n Trkiyenin genelde basn,zelde ise zgr Gndem ile ilgili politikalar n eletiren ok sayda aklamaya atfta bulundular. rnein, Bar a aranyalnzlk TBMMnin nsan Haklar Grubu raporu, TrkiyedeSansr ve Yasann ynetimi: Basn zgrlnn ihlali ve zgr

Gndem Madde 19 raporu, 1993te bar a ne oldu zgr Gndem Raporu, 1993te Trkiyede zgr ifade: Katliamlar,mahkumiyet ve el koymalar Helsinki Watch 5. blm17. say

40 Bavuranlar sonuta rtl yasad faaliyetleri ortaya karmak iin yaplan resmi aratrmalarla ortaya kan Susurluk Raporunagvendiler. Bu raporun 8. sayfasnda stanbulda zgr Gndemin bombalanmas devlet ajanlar nn da kar t ya da i birlii yapt kontrolsuz, yasad aktiviteler kapsamnda grld. Raporun 74.sayfasnda Musa Anterin ldrlmesi hata olarak kabul edildi.(Raporun 75. sayfas ve eki yaynlanmad)

Hkmet taraf ndan sunulanlar41 Hkmet aadakileri bavuru sahiplerinin iddialar na kar lk

ortaya koydu.

ddia edilen saldr ve kazalara ilikin42 zgr Gndem alanlar na ynelik olaylar hkmetin yaama

hakk n korumak amacyla mcadele ettii oklu terristfaaliyetlerin sonucudur. Hibir hkmet grevlisi ya da ajan herhangi bir gvenlik operasyonunu ya da silahl atmay iermeyen bu olaylarda yer almamtr. Bu olaylar bilinmeyeneylemcilerin iidir.

a. lmlere ilikin iddialar43 Yahya Orhann lmne ilikin; hkmet Orhann gazeteci deil

bfeci olduunu aklad. Diyarbak r DGM savcs taraf ndanolayla ilgili soruturma yaplmtr. Deliller kapsaml adm atmak asndan yetersizdir.

44 Hseyin Denizin 2 Austos 1992de ldrlmesine ilikin; phelieylemci Hizbullah rgtndendir. Yakaland ve 1 Nisan 1996danitibaren yarglanmasna baland.

45 Musa Anterin lmne ilikin; egali savc ve Diyarbak r DGM

taraf

ndan arat

r

lan mehul bir kii taraf

ndan vuruldu. Btn

21


22/47

abara kar n kimlii belirlenemeyen eylemci yakalanamad.Hkmet Musa Anterin zgr Gndemde dzenli ke yazar olduunu kabul etmemektedir.

46 Haf z Akdemirin lmne dair; Aratrma Diyarbak r DGMtaraf ndan srdrlyor. phelinin Hizbullahtan olduundan

kukulanlmaktadr.47 Cengiz Altunun lmne ilikin; bu olay 1993/576 numaral dosyakapsamnda inceleniyor. Bir pheli gzaltna alnd. phelideCengiz Altunun ldrlmesinde kullanlan tabanca bulundu.

48 Kemal K ln lmne ilikin; pheli eylemci Hizbullahyesidir.

49 Ferhat Tepenin ldrlmesine ilikin; Aratrma BitlisSavclndan nce balatld.

b. Kundaklama ve tehditlere ilikin50 Eref Yaann bfesine ynelik kundaklama iddiasna ilikin;

ileri Bakanlnn 16 ubat 1996 tarihli raporu bu olayngereklemediini aklyor.

51 Kadir Sakann gazete bayiine ynelik kundaklamaya ilikin;ileri Bakanlnn 50. paragrafta sz edilen raporunda Sakann20 Eyll 1992de Hizbullah terristlerinin saldr sna urad aklanyor ve sonradan ortaya kan zanlnn yakaland belirtiliyor.

52 Sleyman Sunaln gazete bayiine ynelik kundaklamaya ilikin;50. paragraftaki rapor bu olayn gereklemediini belirtiyor.

53 Bayii Cokun Baloluya ynelik saldr nn da gereklemediiifade ediliyor.

54 Haim yaaya ynelik saldr da gereklemedi.55 Mehmet Balamire ynelik saldr konusundaki aratrma sryor.56 Hkmet yetkililerden aadakilere ilikin bilgi ve itirazlar

geldiini aklad:- 20 Kasm 1992de 22 bayii gazeteyi satmama karar ald

iddias - 23 Kasm 1992deki olayla ilgili iddia- Kemal Ekincinin ldrlmesine ilikin iddia- Enver Yakutun gazeteyi satarken engellendiine ilikin iddia- Zlkf Akkayann ldrlmesine ilikin iddia

-

Abdulkadir Altan

n sald

r

ya uramas

na ilikin iddia

22


23/47

- Bismilde brahim Savan tehdit edildiine ilikin iddia- Batmanda ba bayii Muhammer dmann tehdit edildiine

ilikin iddia. Hi kimse taksi ofr Halil Adanrnldrldne dair ikayette bulunmad.

- Elazda ba bayii Ali doann tehditler ald ve

k rtasiyesinde kundaklama gerekletirildii iddias,57 Silvan ba bayisi Gani Aman tehditler nedeniyle gazete satn durdurduuna ilikin iddiaya ilikin, aratrmalar ba bayiininMehmet zkan olduunu ve hibir zaman tehdit edilmediiniortaya koydu.

58 Erganide ana datmcnn tehdit edildiine dair iddia konusundaAna bayii Yaar ztrkn aklamas zgr Gndem satmad iin kundakland ve tehdit aldn ortaya koyuyor. Gazete satanocuun ldrlmesine ilikin olarak da hkmet eylemcininyakalandn ve Ergani mahkemelerinde yarglanmaya balandn vurgulad.

59 Adyaman, Mardin, K zltepe ve Mazda ba bayilerinin tehditedilip sk tr ldna dair iddialara ilikin aratrmalar bayiilerintehdit edilmediini ortaya koyuyor.

60 Mazdandaki kundaklama olayyla ilgili yasal soruturma devamediyor.

61 Binglde Ana bayi Abdulrezzak Aydemirin sahip olduu aracnyak larak tahrip edilmesine dair ileri Bakanl raporuna greara Mehmet Akdemire aitti vepheli eylemciler hizbullahajanyd. Yakalandlar ve Diyarbak r DGMde yarglanmalar na baland. Zeki Buluta ait ayevinin yak lmas konusunda daaratrma balatld. Ancak deliller burann gazeteyle ilgili olarak yak lmadn gsteriyor. nk burada gazete satlmyordu.

62 Yksekovada Ferhat Altana ait haber ajansnn bombalanmas konusunda bir yasal soruturma devam ediyor. Soruturmagsteriyor ki patlayc bir madde ok sayda dkkann bulunduuar ya atld. Aralar nda haber ajans brosunun da bulunduu ok sayda blm zarar grd.

zgr Gndemin korunmas na ilikin talaplerinreddedildii iddias

23


24/47

63 Hkmet Ankara vestanbul polis yneticilerinin hibir koruma bavurusu almadn aklad.

64 Diyarbak rda polis yneticileri 2 Aralk 1992de zgr Gndemeditr ve Yaar Kayann temsilcisi Merdan Yanardadan bir faksmesaj aldlar. Mesajda gvenlik nlemleri alnmas isteniyordu.

Polis ile Diyarbak rda gazetenin datmndan sorumlu olan kiiarasnda yaplan grmelerde Birleik Basn Datm A. ileGameda A.nin alanlar na anlurfa il snr ndan itibarendkkanlara kadar gvenlik grevlilerinin elik etmesi kararlatr ld.Gvenlik nlemleri gazeteler bayilere datlrken de alnd. Bunundnda hibir kiisel bavuru olmad.

65 zgr lke brosunda 2 Araltk 1994te meydana gelen patlamay takiben Osman Erginin yazl istei devriye gezmek gibi gerekligvenlik nlemlerinin alnmasyd.

Gazeteye ve alanlar na ynelik yasal yollara bavurulmas

66 9 Aralk 1993teki bavuru zamannda bavuru sahipleri zgr Gndeme kar yrtlen yasal sreler konusunda 69 olaydan szediyorlard. 20 Ekim 1995te ise Komisyondan nceki oturumgn ilgili mahkeme 39 olay dorulamt. Bir karar ileriyeertelenmiti ve 29 dava sryordu. Savcnn istei Basn Yasasnnikinci maddesi gereince ele alnmas beklenen 38 dava henz elealnmamt. 9 davada mahkemeler taraf ndan geri evrilmilerdi,20 davada geici kapatma cezalar verilmiti. Bu 20 kapamakarar ndan bir aylk 15i 15 gn ve ikisi 10 gnlkt.

67 stanbul 2 nolu DGM 14 Mart tarihli karar nda Krtler ve Krdistanszcklerinin bir gazete makalesinde yalnz bana kullanlmasn ceza yasasnn ihlali olarak kabul etmedi. Mahkeme karar nda Her ne kadar iki makalede de Krt ve Krdistan szckleri ok sk kullanlm olsa da makalelerin bir btn olarak ierii ve konusuaka gsteriyor ki kamuyu bilgilendirmek amacyla yazlmlarve bu nedenle Ayr lk propaganda elementleri mevcut deildirifadeleri yer ald. Mahkeme daha sonra Gazeteci Kaya veKaradan aklanmas ynnde karar verdi.

68 stanbul 2 nolu DGM 1 Eyll 1994te zgr Gndemde 25Temmuz 1993te yaynlanm bir makaleyle ilgili ald karar nda

Szlemenin 10. maddesini tart

t

ve Trkiyenin AHSni ulusal

24


25/47

yasasnn bir erstruman olarak kabul etmesine kar nGneydoudaki durumun mahkemelere tehlikeleri akadnme ykmll verdii yorumunu yapt. Bu yoruma gredava konusu yayn toplumda tahrik ve kin duygular yaratarak TMYnin 8. maddesinin ihlal edilmesine neden oluyor. Mahkeme

10 maddenin ikinci f krasndaki k stlayc ifadelerin ak ldankar lmamasn istedi.69 stanbul DGM Savcs 11 Kasm 1994te Adalet Bakanna

gnderdii mektupta zgr Gndeme ynelik hibir ilan edilenyarglamann gereklemediini aklad.

PKK ile zgr Gndem arasndaki iliki

70 Hkmet zgr Gndem gazetesinin PKKnn direktifleridorultusunda rgtn propaganda arac olduunu savundu. BununPKKya yardm edildiini itiraf eden gazete alanlar nn vemuhabirlerinin aklamalar yla kantland belirtildi.

71 Hkmet Gurbetelli Ersz ve Fahri Ferda etinin zgr Gndem binasna yaplan 25 gaz maskesi, 2 uyku tulumu, bir srt antas, 9Mart 1993te rnakta PKK taraf ndan ldrlen Jandarma Er Muzaffer Ulutaa ait kan lekeli, mermi delikli iki kimlik kart bir referans mektubu ve dizst bilgisayar, ok sayda enjektr, deiik ilalar ve ERNKnn kulland faturalar n ele geirildiioperasyondan sonra tutuklandklar nda yaptklar bir aklamayaatfta bulundu.

72 Polis taraf ndan 21 Aralk 1993te alnan bir aklamada GurbetelliErszyle diyordu:

...PKK aktivitelerine katlmaktan sulu bulundum ve 10 yllacezalandr ldm. 1992de artl salverildim...Gvenlik nedeniyle broda ruhsatsz silah vard...Bu gaz maskeleri uyku tulumlar srtantalar enjektrler 400 milyon lira ERNKnin vergi makbuzu velen askerin kimlikleri kim taraf ndan neden getirildi bilmiyorum.Gazetemizin alanlar nn ou yargland ve PKK aktivitelerinekatlmaktan cezalar aldlar. Bu nedenle baka yerde i bulamyorlar, burada alyorlar

25


26/47

73 23 Aralk 1990da polis taraf ndan alnan bir ifadede yarglanmancesinde Suriye ve baka yerlerdeki kamplarda Zozan kod adylanasl renci olduunu anlatt.

74 Tarihi belli olmayan Aralk 1993teki tutuklanndan nce polistaraf ndan alnan ifadesinde Fahri Ferda etin PKKyla ilikisi olan

muhabirlerin ARGK ve ERNK taraf ndan imzalanan belgelerin velen askerlerle ilgili materyalleri aldklar n belirtti. GurbetelliErszn 140 bin mark nn banka hesabnda bekletildii bilgisinesahip olmadn syledi.

75 Hkmet zgr Gndem bask nnda Gurbetelli Ersz Ferda etinve dierlerinin tutuklanmasyla ilgili balatlan srele ilgiliherhangi bir detayl bilgi vermedi.

76 5 Temmuz 1993te Ankara DGM Savcs taraf ndan alnan bir ifadeye gre Zagros Basm irketi Genel Yayn Mdr, HEP yesive DEP kurucular ndan Abdulcabbar Geziciunlar syledi:

HEP ve Yeni lke gibi kurumlar PKKnn amalar ve emirleridorultusunda hareket eder. Personelleri finansal destekleri veyaklamlar PKK taraf ndan belirlenir. ..Bir sre sonra Yeni lke,zgr Gndem etiketiyle PKK taraf ndan eitilmi kiilercekar lmaya balad. Gurbetelli Ersz, Fahri Ferda etin...PKKnnszcs gibi davranrlar..Bu zamanda Yaar Kaya zgr Gndemin sahibidir. HEP ve DEPin de yneticilerindendir.

77 5 Temmuz 1993 tarihli bir protokol Abdulcabbar Gezicinin PKK,siyasi partiler (HEP,DEP, ZDEP ve HADEP) ile gazeteler (Yenilke, zgr Gndem ve zgr lke) ve bas basm merkezleriarasndaki balant nedeniyle tank olarak korunuyor.

B. Komisyondan nceki deliller

zgr Gndem ve ilgili kiiler hakk ndakisoruturma belgeleri

78 Hkmet zgr Gndem ile ilgili alan 75 kovuturmanndurumunu bildirdi. Buna gre davlar n 73nde gazete sulu bulundu, iki davada zgr Gndem tamamen, 8 davada da k smenakland. Bavuru sahibi Yaar Kaya 70 davada sulu bulundu.

26


27/47

79 Hkmet ayr ca bu 75 kovuturmann neredeyse tamamn yrtenstanbul 1,2,3 numaral DGMlerinin nceki kovuturmalar nn, ek olarak aklamayla sonulanan , yarglama sren 4 davann listesinide aklad.

80 Bavuru sahipleri yryen ve karar alnm davalar n listesini

sundu. Fakat onlar n listesi ok sayda kovuturmay da ierdi.81 Komisyonun bavuruya dair almalar yla ilgili Yarglamametniraporun Gr blmnde zetlendi.

zgr Gndemin kovuturmaya tabi tutulan makaleleri

82 Bavuru sahipleri 1992-1994 yllar arasnda kovuturmaya tabitutulan 29 makale sundular. Bu makalelerin metinleri Komisyonun bavuruya dair almalar yla ilgili blmleri Gr blmndezetlendi.

83 Bavuru sahipleri zgr Gndemin 50 bask sndan kapsaml makaleler sundu. Komisyon raporunda bunlara yer vermeyigereksiz buldu.

Susurluk Raporu

84 Bu rapor Ba bakann istei zerine Kutlu Sava taraf ndanhazrland. 1998de yaynland. Ba bakan baz sayfalar ve ekleriaklamasa da raporu kamuoyuna duyurdu.

85 Rapor Kasm 1996da Susurluk ilesi yak nlar nda meydana gelenkazann ardndan ykselen kayglarla ilgiliydi. Kaza srasnda bir Mercedes otomobil iinde TBMM yesi Krt airet reisi SedatBucak, st dzey Emniyet grevlisi Hseyin Kocada ve 7 TPlirencinin ldrlmesiyle sulanan ve bir kere Fransadauyuturucu kaaklndan yakalanan ar sac militan Abdullahatl yeralyordu.

86 Raporun giriinde aratrma raporu olmad belirtilerek,hazrlayann bu kapsamda teknik ve yasal bir yetkisi olmad vurgulanyordu. Raporun Ba bakan iin hazrland eksiklikleri,yetersizlikleri Ba bakanlk ofisi taraf ndan deerlendirilecekti.

87 lk blmde genel olaylar tanmland ve durumun genel grnanlatld. unlara yer verildi:

27


28/47

stanbulda zgr Gndemin bombalanmas, Behet Cantrknldrlmesi, Diyarsak rda yazar Musa Anterin ldrlmesistanbulda Tar k mitle ilgili eylemler...Ankarada ortaya kanolaylarla ilgili grnen gerekler bankalardaki trilyonlarcakrediydi.(Sayfa 8)

Blgedeki savan devam ve PKKnn saldr lar nn yurt apnayaylmas, tepkiler, PKKyla savaan devlet glerinin ve OHAL blgesinde yaayanlar n gerginlii durumun anlalmasn olanakl k lyordu.(sayfa 9)

88 10-23 sayfalar arasnda zel Harekatn operasyonlar ve personelietraf nda ykselen deiik kayglara ve gelimelere yerverildi.

89 24-43 sayfalar arasnda MTle ilgili gelimelere yer verildi.Mahmut Yldr m ya da Ahmet Demir ve en sk kullanlan adylaYeil en ok atfta bulunulan isim oldu. 26. sayfada Yeilinikence, gasp hrszlk gibi eylemleri ile karekteri anlatlrken MTgibi kurulularca kullanlm olma olaslna yer verildi.27. Sayfada Yeilin Jandarma tekilatnda kurulan JTEM ile ilgiliolduu vurguland.34 ile 40. sayfalar arasnda Yeilin Nazimiye ve OvacktaJandarma Blge Komutanlnn operasyonlar nda kullanld anlatld.Muta PKKl olduklar ndan phe edilen 5 kiininldrlmesi gibi eylemlere katld. Diyarbak rda faaliyetlerigzlendi. 1994te Yzba Cem Erseverin ldrlmesi, Mu yak nlar nda l bulunan Zeynep Baba vekran Mizgininkar l p ikence edilmesini, Mehmet Sincar cinayetini planlad.Vedat Aydn ile Musa Anterin ldrlmesini de planlad. MTleilikisinin 30 Kasm 1993te sona erdii akland.

90 44 ile 58. sayfalar arasnda Mafya lideri diye tanmlanan mer Ltf Topaln aktivitelerine, i balantlar na, Abdullah atl ile balantl bir ekilde ldrlmesine yer verildi.

91 59 ile 66. sayfalar arasnda Abdullah atlnn da adnn kar t Mehmet Ali Yaprakn kar lmas olayna yer verildi.

92 71 ile 73 sayfalarda Behet Cantrkn ldrlmesi ile ilgili bilgiler yer ald. zgr Gndemin finansrlerinden biri olarak tanmland.Uyuturucu kaakl ve terr eylemleriyle suland.

28


29/47

93 Yorum blmnde ortaya kan kaos sisteminden szedildi ve Yeilile Abdullah atlnn devlet adna srdrdkleri faaliyetlerdekorku saarak bireysel karlar da salad vurguland.

94 75. sayfada (74 ve 76-79 yaynlanmad) ad aklanmayan bir kiinin aklamasna yer verildi:

..JTEM ats altnda yasad bir oluum ortaya kt. PKK ileilikisi olduunu dndmz herkesi yok etmek yetkimiz vard.Onlar yargya teslim etmek yerine kendimiz cezalandr yorduk. Bu bizden isteniyordu.

95 80 ile 85. sayfalarda Abdullah atlnn eylemlerine ve devletleilikilerine yer verildi.

96 82 ile 87. sayfalar arasnda Sedat Bucakn ynettii yapdan bahsedildi. Bucaka bal 1000 ky korucusu vard ve devlet ilei birlii iindeydiler. Baar l oldular ve PKK destekisi HasanTakayann ldrlmesi gibi bir ok eylemi gerekletirdiler.

97 88-95 sayfalarda Kocaelindeki Sylemez ve Yksekova gibieteler anlatld. Polis ve gvenlik glerinin isimleri bir ok eyleme dahil oldu.

98 96-99. sayfalarda Kamu bankalar ndaki baz gruplara krediverilmesi gibi kayg verici gelimeler anlatld. Baz bankalar n baz irketlere aitmi gibi alt ifade edildi.

99 Sondaki deerlendirme sayfalar olan 100 ile 109 arasnda yasad unsurlar ile gvenlik gleri arasndaki balar anlatlmaya alld.JTEMin nasl byd ve gneydoudaki durumla ilikisitanmland. JTEM taraf ndan kullanlan itiraflar ve dier yerelunsurlar serbest kald ya da kaybedildi.Yzba Cem Ersever gibiistihbarat iinde alan subaylar askeri hiyerar inin dndatutuldular.

100 110-118 arasnda ok sayda neri gndeme getirildi.tiraflar nkullanlmasnn snrlandr lmas, ky korucular nn saysnnazaltlmas, zel Harekat Dairesinin Gneydou dndakullanlmasna son verilmesi bu nlemlerden bazlar yd.

101 23 Nisan 1998de Komisyon hkmetten Susurluk Raporununaklanmayan sayfa ve eklerini talep etti. 5 Haziran 1998 tarihlimektupta hkmet bu talebi geri evirdi.

102 Bavuranlar Trk gazetelerinden (Hrriyet, Milliyet ve Gndem) 75sayfada isimleri yer alan gazetecilerle ilgili haberlerin rneklerini

salad

lar. Hkmet raporun kesinliini reddettmedi.

29


30/47

103 Bavuranlar lkede Gndem Gazetesinde 29 Ocak 1998de yer alan bir makale sundular. Makale Susurluk Raporunun zgr Gndem, Yeni lke, Yeni Politika ve Demokrasinin kontrgerilla,itiraflar, ky korucular ve zel glerin eylemleriyle ilgilihaberlerinin doruluunun gstergesi olarak gsterildi. Bu rapora

gre, muhabirler, datclar sistematik bir ekilde ldrld. DevletBakan Eyp Ak da blgedeki gazetecilerin devlet grevlileritaraf ndan ldrldn kamuoyuna itiraf etti.Devlet bakann buaklamay yaptn inkar etti.

C. lgili ulusal yasalar ve uygulamalar

Anayasa

Madde 28 Basn hrdr, sansr edilemez. Basmevi kurmak izin almave mali teminat yatrma artna balanamaz.

...Devlet, basn ve haber alma hrriyetlerini salayacak tedbirleri alr.

...Devletin i ve d gvenliini, lkesi ve milletiyle blnmez btnln tehdit eden veya su ilemeye ya da ayaklanma veyaisyana tevik eder nitelikte olan veya devlete ait gizli bilgilereilikin bulunan her trl haber veya yazy, yazanlar veya bastranlar veya ayn amala, basanlar, bakasna verenler, busulara ait kanun hkmleri uyar nca sorumlu olurlar. Tedbir yoluile datm hakim karar yla; gecikmesinde sak nca bulunan hallerdede kanunun aka yetkili k ld merciin emriyle nlenebilir.Datm nleyen yetkili merci, bu karar n en ge yirmidrt saatiinde yetkili hakime bildirir. Yetkili hakim bu karar en gek rksekiz saat iinde onaylamazsa, datm nleme karar hkmsz saylr.Yarglama grevinin amacna uygun olarak yerine getirilmesi iin,kanunla belirtilecek snrlar iinde, hakim taraf ndan verilenkararlar sakl kalmak zere, olaylar hakk nda yaym yasa konamaz.Sreli veya sresiz yaynlar, kanunun gsterdii sular n

soruturma veya kovuturmas

na geilmi olmas

hallerinde hakim

30


31/47

karar yla; Devletin lkesi ve Milletiyle blnmez btnlnn,milli gvenliin, kamu dzeninin, genel ahlak n korunmas vesular n nlenmesi bak mndan gecikmesinde sak nca bulunanhallerde de kanunun aka yetkili k ld merciin emriyletoplatlabilir. Toplatma karar veren yetkili merci, bu karar n en

ge yirmidrt saat iinde yetkili hakime bildirir; hakim bu karar enge k rksekiz saat iinde onaylamazsa, toplat-ma karar hkmsz saylr. Sreli veya sresiz yaynlar n su soruturmaveya kovuturmas sebebiy-le zapt veya msaderesinde genelhkmler uygulanr. Trkiyede yaymlanan sreli yaynlar,Devletin lkesi ve milletiyle blnmez btnlne, Cumhuriyetintemel ilkelerine, milli gvenlie ve genel ahlaka ayk r yaymlardanmahkum olma halinde, mahkeme karar yla geici olarak kapatlabilir. Kapatlan sreli yaynn aka devam niteliinitayan her trl yayn yasaktr; bunlar hakim karar yla toplatlr.

Madde 29 Sreli veya sresiz yayn nceden izin alma ve mali teminatyatrma artna balanamaz. Sreli yayn karabilmek iin kanunungsterdii bilgi ve belgelerin, kanunda belirtilen yetkili mercieverilmesi yeterlidir. Bu bilgi ve belgelerin kanuna ayk r lnn tespitihalinde yetkili merci, yaynn durdurulmas iin mahkemeye bavurur.Sreli yaynlar n kar lmas, yaym artlar , mali kaynaklar vegazetecilik meslei ile ilgili esaslar kanunla dzenlenir. Kanun,haber, dnce ve kanaatlerin serbeste yaymlanmasn engelleyiciveya zorlatr c siyasal, ekonomik, mali ve teknik artlar koyamaz.Sreli yaynlar, devletin ve dier kamu tzel kiilerinin veya bunlara bal kurumlar n ara ve imkanlar ndan eitlik esasna greyararlanr.

Terrle Mcadele Yasas 104 3713 sayl 12 Nisan 1991 Tarihli Terrle Mcadele Yasas Madde 6sim ve kimlik belirterek veya belirtmeyerek kime ynelik olduunun anlalmasn salayacak surette kiilere kar terr rgtleri taraf ndan su ileneceini veya terrle mcadelede grevalm kamu grevlilerinin hviyetlerini aklayanlar veyayaynlayanlar veya bu yolla kiileri hedef gsterenler be milyon

liradan on milyon liraya kadar a

r para cezas

ile cezaland

r

l

r.

31


32/47

Terr rgtlerinin bildiri veya aklamalar n basanlara veyayaynlayanlara be milyon liradan on milyon liraya kadar ar paracezas verilir.Bu Kanunun 14 nc maddesine ayk r olarak muhbirlerinhviyetlerini aklayanlar veya yaynlayanlar be milyon liradan on

milyon liraya kadar ar para cezas ile cezalandr lr. Yukar dakif kralarda belirtilen fiillerin 5680 sayl Basn Kanununun 3 ncmaddesindeki mevkuteler vastasyla ilenmesi halinde, ayr casahiplerine de; mevkute bir aydan az sreli ise bir nceki ayortalama fiili sat miktar nn, aylk veya bir aydan fazla sreli ise bir nceki fiili sat miktar nn, yzde doksan kadar ar paracezas verilir. Ancak, bu ceza elli milyon liradan az olamaz. Bumevkutelerin sorumlu mdrlerine, sahiplerine verilecek cezannyar s uygulanr.105 Madde 8 paragraf 1 (27 Ekim 1995teki deiiklik ncesi)Hangi Yntemle olursa olsun Trkiye Cumhuriyeti Devletininlkesi ve milletiyle blnmez btnln bozmay hedef alanyazl ve szl propaganda ile toplant, gsteri ve yry yaplamaz. Yapanlar hakk nda iki yldan be yla kadar ar hapisve elli milyon liradan yz milyon liraya kadar ar para cezas hkmolunur.

106 Madde 8 Paragraf 2Yukardaki f krada belirtilen propaganda suunun 5680 sayl BasnKanunu`nun 3 nc maddesinde belirtilen mevkuteler vastas ileilenmesi halinde, ayr ca sahiplerine de mevkute bir aydan az sreliise, bir nceki ay ortalama sat miktar nn yzde doksan kadar ar para cezas verilir. Ancak bu para cezalar yz milyon liradan azolamaz. Bu mevkutelerin sorumlu mdrlerine, sahiplerine verilecek para cezasnn yar s uygulanr ve alt aydan iki yla kadar hapiscezas hkmolunur.

107 Madde 3 Gazetelere, haber ajanslar neriyatna ve belli aralklarlayaynlanan dier btn baslm eserlere bu kanunda mevkute denir.Baslm eserlerin herkesin grebilecei veya girebilecei yerlerdegsterilmesi veya aslmas veya datlmas veya dinletilmesi veyasatlmas veya sata arz neir saylr...

32


33/47


34/47


35/47


36/47

sadece zarar verici olmayan, tehlikeli dnce ve bilgileri deil ayn zamanda rahatszlk verici fikirleri de kapsar. Bunlar oulculuun,hogrnn ve akfikirliliin gerekleridir ve bu unsurlar olmadanDemokratik toplum olmaz. 10. maddede belirtildii gibi,zgrlk, dikkatli bir ekilde yorumlanmas gereken istisnalara

tabidir ve herhangi bir snrlama gereklilii ikna edici bir ekildetespit edilmelidir.

(ii) 10. maddenin 2. paragraf nn anlam, dahilindeki gerekli kelimesiacil bir sosyal ihtiyacn varln uygulamaktadr. Szlemecidevletlerin byle bir ihtiyacn var olup olmadn deerlendirirken belirli bir takdir snr vardr. Bu snr yasamay ve hatta ulusal bir mahkeme taraf ndan verilen kararlar da ierecek ekilde Avrupadenetimiyle uyum iindedir. Bylece Bir snrlamann 10. maddeile korunan ifade zgrl ile uyum iinde olup olmad konusunda son karar vermekte mahkeme yetkilidir.

(iii) Mahkeme, tefti yetkisini kullanrken szkonusu beyanlar nieriini ve hangi kapsam iinde olduunu da dikkate alarak,mdahaleyi davann btnnn nda incelemelidir. zellikle demdahalenin takip edilen meru amalara denk olup olmadn vesavunma yapmak iin ulusal yetkililer taraf ndan belirlenensebeplerin, ilgili ve yeterli olup olmadna karar vermelidir.Mahkeme ulusal yetkililerin 10. maddede belirtilen prensiplerleuyumlu bir standart uygulad konusunda ve ayr ca ilgiligereklerin kabul edilebilir bir deerlendirmesinin yapld konusunda ikna olmaldr.

122 Komisyon siyasi tartmalar n demokratik toplumun temelindeolduu bir ortamda zgrlk tanmnn kesin olmadn not etti.Szlemeci bir devlet baz k stlama ve cezalar uygulamahakk na sahiptir ancak Szleme organlar bu haklar n 10 maddetaraf ndan koruma altna alnan ifade zgrl ile elimesihalinde son karar almakla yetkilenmitir. (AHM The Observer veGuardian UKa kar , 26 Kasm 1991 tarihli mahkeme karar Seri Anumara 216, paragraf 30, paragraf 59). Bylece Szleme organlar milli iradelerin 10 madde ile uyumlu standartlar uygulamas

konusunda tatmin olmal

d

r. Bununla birlikte bu gerekler

36


37/47

szkonusu organlar iin kabul edilebilir bir zemin oluturur.(AHM Jersild Danimarkaya kar Mahkeme Karar , Seri A no:284 paragraf 24, paragraf 31)

123 fade zgrlnn k stlanmasnn ulusal gvenlik ve kamu

gvenlii ile devletin terrizme kar mcadelesi gibi unsurlaradayandr ld durumlarda k stlama ancak amaca hizmet eder nitelikte olmaldr. Bundan dolay Komisyon bireylerin ifadezgrlne ilikin temel haklar ile demokratik toplumun kendini bir terrist faaliyetten korumak iin sahip olduu yasal haklar arasnda adil bir denge kurmaldr.

124 Komisyon 10. maddenin ikinci paragraf nn grevler vesorumluluklara da iaret ettiini gzlemledi. Bu nedenle insanlar iin hassas siyasi konularda aklama yapmak nemlidir. Dier taraftan ifade zgrl zor problemlerin de aka tartlabilmesiolarak dnlmelidir.

(a) Taraflar n uyumu

125 Bavuru sahipleri 30 Mays 1992de zgr Gndem kapanncayadek srecek yayn hayatna balad. Gazeteye sonular kapanmayavaran insan haklar ihlalleri uyguland. Ayn saldr larda zgr Gndemin halefi zgr lke de nasibini ald. Editr ve gazeteninsahibi olarak gazeteye ynelik nlemlerin kurban olduklar n iddiaedebileceklerini belirttiler.Bu hakszlklar n bir ouyla dorudanya da dolayl olarak mahkemelerdeki kovuturmalar srasndakar latklar n anlattlar.

126 Bavuru sahipleri devletin kendilerine ynelik kampanyann iindeolduunu iddia ettiler. 22 Austos 1994te 580 bask dan 486s toplatlmt. 328 kovuturma vard ve Yaar Kayaya 9 milyar liraceza kesilmesiyle sonuland.

127 Bavuru sahipleri szlemenin amac dorultusunda tek banaterrizm kar tlnn yasal veya gerekli ama olmadn savundular. Krt sorunu Trkiyenin gneydousu iin halk n en

byk ilgi alanlar

ndan ve kayg

lar

ndan biridir ve Trkiyenin

37


38/47

btnnde yaam bundan etkilenmektedir. Bavuru sahipleridemokratik ynetimin sadece yasama meclisini ve yarglar deilayn zamanda basn ve kamuoyunu da dikkate almas gerektii prensibine atfta bulundular. Sz edilen engellemeler doal olarak tehlikelidir ve daha dikkatli deerlendirme gerektirir.

128 Bavuru Sahipleri Su Sorunlar Avrupa Komitesinin Extortionsunder terrist threats(Strazburg 1986 Ortak Pazar Yasas Bildirisi paragraf 836) balkl raporuna atfta bulundular. Rapordahkmetin terrist ierikli yayn zgrl nndeki engellemeleriiki durumda yapmas gerektii neriliyordu: Medya terristlerintutuklanmasn engelliyorsa, rnein polisin planlar n yaynlamak ya da terrist eylemleri krkleyip, vmek. Bavuru sahiplerizgr Gndemin bunlar n hibirini yapmadn belirttiler.

129 Hkmet Trkiye yasalar na gre yaplan aratrmalar ya da yeterlikoruma salanmas konusunda eksik kalnmas gazetelerindatlmas ya da yaynlanmas srasnda herhangi bir devlet bask snn olduu iddialar n destekleyen kant olmadn savundu.ddialar n dorulanmam ve dzmece olduunu belirtti. Her olaydaHizbullah gibi hkmetin kontrol dndaki bir grubun terristfaaliyetlerine atfta bulunulmutur. Susurluk raporunun bavurusahiplerinin iddialar n desteklediini reddettiler.

130 Hkmet 10. maddeyle ilgili herhangi bir k stlamann yasa ileemredildii, yasamann demokrasiyi koruma amac, toprak btnl, anayasal dzen ve tekilerin yaamas koulu altndadnlebileceini ifade etti. Gereklilikle ilgili olarak terrizminyaylmasn ve terrizm propagandasna kar acil nlemler alnmas ihtiyac vardr. Bu ayn zamanda PKKnn basnaraclyla ajite ettii sosyal srtnmeyi de drmeyeyarayacaktr.

131 Hkmet PKKnn youn eylemleri nedeniyle ortaya kanOlaanst Hale atfta bulundu. zgr Gndemin AnayasaMahkemesi taraf ndan kapatlan bir partinin szcs olduunu ilerisrd. Hkmetin grne gre gazetenin arkasndaki ideolojik

ama Trkiye s

n

rlar

nda bir Krt devletinin kurulmas

d

r.

38


39/47

Hkmet insanlar n terrizmin neden olduu sosyal gerginlik vekt ekonomik koullar altnda yaadna iaret ettiler. zgr Gndem PKK adna faaliyet gsteriyordu ve ajite edilmi gruplar cesaretlendirmek iin kin duygular n ve iddeti tahrik edecek mesajlar gnderiyordu. nlemler toprak btnln ve ulusal

gvenlii tehdit eden ifadelerin zgrln k stlamaya yneliktive yasal srelerle belirlenmiti. Basn Kanunu 10. maddede belirtilen k stlamalar ieriyordu. Hkmet zgr Gndemdekihibir makalenin bar siyasi grler yayd iin mahkemelik olmadn, tam tersine yasal takibat yaplan makalelerin terrizminavukatln yapan, iddet olaylar n k k rtan ve ayr lkl venmakaleler olduunu iddia etti.

132 Hkmet 10. maddenin bu durum iin kullanlamayacan savundu. Szlemenin 17. maddesini isteyerek terrizminengellenmesinin Szlemeyle getirilen haklar ve zgrlklerink smen ihlaline neden olabilir.

133 Hkmet ayr ca Bavuru sahibi Yaar Kayann sunulankovuturma listelerine gre sank statsnde olduunun altn izdi.Kesin verilere gre Yaar Kaya 70 davada sulu bulundu. Onlar bunedenle Kayann kurban olduunu iddia edebilir. nk Kaya hicezas infaz edilmedi. Gurbetelli Ersz ve Fahri Ferda etin hibir davann listesinde yer almad. Bavuran irketle ilgili olarak sadecegeici kapatmalar n etkili olabileceini kabul ettiler. Ticarifaaliyetlerin srdrlmesinin de 10. madde kapsamnda olmadn belirttiler.

(b) Bavuru sahiplerinin kurban stats

134 Komisyon ikinci bavuru sahibi Ferda etini zgr GndeminGenel Yayn Mdr, nc ve drdnc bavuru sahipleri Yaar Kaya ile lkem Basn Yaynclk Sanayi Ticaret Limitedi degazetenin sahibi olduunu anmsatt. Ayr ca kinci ve nc bavuru sahiplerinin 5 Nisan 1994 tarihinde gzaltna alnarak PKKya destek vermekle sulandklar na dikkat ekildi. nc bavuru sahibinin yaync olduu iin sank olduu ve 70 davada

DGM taraf

ndan deiik cezalara arpt

r

ld

vurguland

,

39


40/47

Komisyon nc bavuru sahibinin kovuturmalardan dorudanetkilenebileceini tespit etti. Ayr ca gazetenin ok sayda bask snntoplatld ve kapatma kararlar kt aka ortadadr. 4. Bavurusahibi bir irket olduundan Komisyon, gazeteye sahiplik konusunda bir i birlii olduunu not ederek bylece yaynclk

bak mndan 10. maddenin altr lmasn gerektirebilir.135 Komisyon bavuru sahibinin devlet taraf ndan zgr Gndeme

ynelik gerekletirilen kampanyann kurbanlar olduuna dair iddialar konusunda ikna oldu.

(c ) Komisyonun almalar nn anlalmas

136 Komisyon kendisini gazetecilere, gazete satclar na, datmclaraynelik saysz yargsz infaz, kundaklamay ve cinayetleriaratrmakla ykml grmyor. Ya da her ayr kapatmayla,davadaki iddialarla ilgili, ayr bir sonuca ulamas ynndegereklilik yoktur. Kabul edilebilirlik karar nda belirtildii gibiKomisyon bireylere ynelik eylemleri deil uzun vadeli ve zgr Gndemin basmnn engellenmesini amalayan eylemlerleilgilenmektedir.

137 Komisyon almalar bavuru sahiplerinin ifade zgrl ile ilgiliikayetleri zerinde younlat.

138 Komisyon zgr Gndeme ynelik ifade zgrlnn ihlaledildii deiik eylemleri analiz edecektir. rneyin Kiilere saldr ,gazete brosunun aranmas, personelin tutuklanmas ve bunlar nyansra toplatma kararlar ..

(d) Breysel saldr lar

139 Bavuru sahipleri zgr Gndemde alanlarla ilgili ok saydaolaya atfta bulundular. Bu olaylar, cinayetleri, kundaklamalar ,tehditleri ve deiik iddet eylemlerini ieriyordu. Hkmet bunlardan bazlar n reddetti ve genellikle devletin sorumluluuolmadn savundu.

40


41/47

140 Hkmet baz saldr lar redderken Komisyon ileri Bakan-lnn 16 ubat 1996 tarihli raporunda hkmetin Haim Yaannldrlmesini reddetmesine de yerverdiini gzlemledi. Halbuki bukiinin ldrlmesi komisyonun bilgisi dahilindeki polisraporlar nda yeralmaktayd. (Dosya no: 1993/2248)

141 Gerekli ya da mmkn olmasa da komisyon bavuranlar n atfta bulunduu hkmetin zgr Gndeme ynelik sistematik kampanyasndaki her olay analiz ederek tatmin oldu. Sunulanmateryaller zerinde yaplan almalar zgr Gndem ile ilgilikiilere ayn yntemle saldr ldn ortaya koyuyordu. zgr Gndem ve alanlar yasad bir saldr nn hedefiydiler ve zgr lkenin bombalanmasna deinilen Susurluk raporu bunukantlyordu.

142 Yine de baz saldr larda devlet balantl kiilerin izinerastlanmasna ramen Komisyon Susurluk Raporu ile ulalan dier materyalleri olaylarla hkmet arasnda tam bir balant kurmak iin yeterli grmedi.

143 10. Madde bireylerin ve rgtlerin korunmasyla ilgili olduundanKomisyon sadece hkmetin bu tr engellemelerden kanmayamecbur olduunu dnmyor. Bu negatif yaklama ek olarak Madde 1 ile ilgili olarak hkmetin haklar n korunmas konusunda pozitif bir sorumluluu olduu ortadadr.

144 Komisyon bu davada hkmetin zgr Gndemin ifadezgrln korumak iin olumlu sorumluluu gerei atmas gereken admlar atmad.

145 Komisyon zgr Gndeme ve ilgili kiilere ynelik saldr lar nciddiyetini anmsatt. zgr Gndemin datmnn ve retimininayn kal ptaki yntemlerle engellendiini dnmektedir. Gazeteninkar lat zorluklar yetkililerin dikkatine getirildi. Ayr cagazetenin szcleriyle ileri Bakan arasnda bir grmegerekleti ve bu grmede zorluklar anlatld. Bu temasta dakoruma taleplerine yer verildi.

41


42/47

146 Bu koullarda Komisyon hkmeti gazetenin ifade zgrlnkoruyacak admlar atma konusunda olumlu sorumlulua sahip buldu. Bu sorumluluun genilii dikkate alnarak 10. maddeyegre iddetten koruma konusunda kesin bir grev istenemez.Komisyon Trkiyede Olaanst Hal Yasas gibi zorluklar

nedeniyle yaananlar anmsatt. Blgede ok sayda gvenlik grevlisi bulunduuna ounun atmalarda yaamlar n yitirdiine bu nedenle ortaya kan kamuoyu bask sna dikkat ekti.

147 Komisyon hkmetten gazeteyi ve ilgili kiileri hedef alansaldr lara kar ne tr tedbirler alndn sordu. Komisyonhkmetin kiisel koruma talebi yapldn inkar etti. Sadece ikikesin nlemden sz ettiler.lkinde anlurfada arabalara eskortsaland, ikincisinde zgr lkenin bombalanmasnn ardndanzel gvenlik nlemleri alnd. Hkmet temsilcileri herhangi bir yasad olayda aratrmalar n yapldn ve gerekli grldndeCumhuriyet savclar taraf ndan kovuturma balatldn ak-ladlar.

148 Komisyon gazetenin iddialar na ynelik yetkililer taraf ndaninceleme yaplmadn tespit etti. Cumhuriyet savclar nn bireyselabalar yla yaplan yerel aratrmalar tatmin edici deildi. Ko-misyon gneydouda yaanan yasad gelimelere geni yer verilen Susurluk Raporunun yasal aratrma raporu olmadn gzlemledi. Ama ok sert ifadelerin yer ald RapordaGneydouda baz devlet grevlilerinin kendi ilerini kendiyntemleriyle yaptklar vurguland. Rapor Musa Anter, Metin Can,Cengiz Altun, Hafiz Akdemir, Yahya Orhan ve etin Abubaynldrlmesine ilikin nemli deliller ortaya koydu.

149 Komisyon yetkililer taraf ndan alnmas gereken nlemleri akaortaya serdi. Fakat gazetenin ve alanlar nn iinde bulunduutehlikeli durum nedeniyle yetkililerin gazetenin ifade zgrlneilikin pozisyonunu netletirmesi gerekmedir.

150 zgr Gndemin bulunduu durumda ya da saldr larla ilgil ietkiliaratrmalar olmakszn yeterli engelleyici nlem almak zor hatta

imkans

zd

r. Devletin k

s

tlamalar

, anti terr gruplar

, itiraf

lar

n

42


43/47

kt kullanm dikkate alnd. Cumhuriyet savclar kaybolan vegvenlik glerince vurulan insanlarla ilgili iddialarla kar latlar.

151 Komisyon bu davaya ilikin gerekleri tespit etti. Buna greyetkililer yeterli aratrma yap p nlem almakta baar sz oldular.

Hkmetin gazetenin rol ile ilgili gr vurgulanmaldr. nkhkmet gazetenin ve alanlar nn PKKya destek olduunusavunuyor.

(e) Aratrmalar ve tutuklamalar

152 Komisyon bavuru sahiplerinin deklerasyonunu not etti.Deklerasyonda polisin zgr Gndemin binasnda operasyonyaptn anlatyordu. Bu operasyon nedeniyle yayna iki gn araverildi. Hkmet bu iddiay tam olarak kar lk veremedi.Yakalanan baz kiiler PKKya ye olmak, yardm ve yataklk etmek ve propagandasn yapmakla suland. kinci bavuru sahibiillegal rgt yeliini dzenleyen TCKnn 168. maddesinin 2. paragraf gereince cezalandr ld.

153 zgr Gndeme ve personeline kar bu nlemler alnrkenonlar n ifade zgrlkleri dikkate alnmalyd. Soruna ilikin olarak engellemeler 10. maddenin ikinci f krasnda bulunan ifadelerlertyorsa gazeteyle ilgili baz kiilerin st kapal bir biimdePKK ile ilikileri olduu dnlebilir. Yine de Komisyongazetenin ok sayda alannn tutuklandn veya gzaltnaalnmasnda hukuk dlk yaandndan kukulanyor.

154 Her davada, merkezi gr engellemenin gerekliliine ilikindir. Buerevede Komisyon gazetenin ynetimle ilgili belgeleriyle ar ivineel konulmasn btn alanlar nn gzaltna alnmasn not etti.Btn bunlar gazetenin yayn hayatn srdrmesi nnde ciddiengeller tekil etmektedir. Bu ifade zgrln etkileyeceindenar derecede sulayc bir savunma dnlemez. Mevcut davada byle bir savunma olmad.

(f) Genel deerlendirme

43


44/47

155 Mevcut davada komisyonun grevi,iddet ve tehditlere kar yeterlikoruma olmadndan ve devletin bavuru sahiplerinin ifadezgrln k stlad sylenebilecek genel bir yaklamla ilgilideerlendirme yapmaktr.

156 Komisyon zgr Gndem ve alanlar nn uzun vadeli bir iddetve tehditle kar kar ya kaldn not etti. Susurluk raporu vegneydoudaki genel durum bu olaylar n devletinsorumluluundaki kiilerce yaplmasn olanaksz k lmyor. zgr Gndem ve alanlar nn grevlerini yaparken yaamlar n ve ifadezgrlklerini korumak iin devletin her koulda onlar nkar laaca tehlikelere kar durmas gerekmektedir. Komisyonyetkililerin bu konuda yetersiz kaldn tespit etmitir.

157 Komisyon ek olarak yetkililerin de zgr Gndeme kar eylemler iinde olduklar n not etti. Bu gazetenin yayn hayatna devametmesini iyice zorlatrmaktayd ve phesiz bu nedenle en sonundagazete kapanmtr. Bu eylem ok sayda alann tutuklanmas, belgelere ve ar ivlere el konulmasn da kapsamaktadr. Bunlemlerin bazlar nn hakll olsa bile eylemlerin genel karakteriifade zgrlnn engellenmesieklindedir.

158 Yine de zgr Gndemin bir ok saysnn toplatlmas vesahibine ve editrlerine kesilen cezalar ifade zgrln ciddi bir ekilde engellemektedir. Fakat, Komisyon birok dier durumdaihlaller orantsz ve haksz olsa da ihlallerin baz durumlarda kabuledilebilir olacan tespit etmitir.

158 Kresel bir deerlendirme yaplrsa Komisyon, yeterli aratrma vekoruma olmay nedeniyle, bavuru sahiplerinin ifadezgrlklerinin k stlanmasna dair herhangi bir gerekegsterilemez kinci, nc ve drdnc bavuru sahiplerinin 10.madde nda haklar ihlal edilmitir. hlal ciddidir nksonucunda bir gazete yayn hayatna son vermitir.

SONU

44


45/47

159 Komisyon, oy birliiyle Szlemenin 10. maddesinin ihlaledildiine karar verdi.

F 1. Protokoln 1. Maddesine gre

160 1. Protokoln 1. maddesyle der:Her gerek ve tzel kiinin mal ve mlk dokunulmazlna sayg gsterilmesini isteme hakk vardr. Herhangi bir kimse, ancak kamuyarar sebebiyle ve yasada ngrlen koullara ve uluslararas hukukun genel ilkelerine uygun olarak mal ve mlknden yoksun brak labilir.Yukar daki hkmler, devletlerin, mlkiyetin kamu yarar na uygunolarak kullanlmasn dzenlemek veya vergilerin ya da bakakatk lar n veya para cezalar nn denmesini salamak iin gerekligrdkleri yasalar uygulama konusunda sahip olduklar hakkahalel getirmez.

161 nc ve drdnc bavuru sahipleri mlklerine el konulmas nedeniyle ac ektiklerini belirttiler.

162 Hkmet bu iddiaya dorudan deinmedi. Bunun yerine 10. maddekapsamnda gazeteye ynelik yasal nlemlerin i hukuk kurallar na,ulusal gvenlii koruma ve su ile kargaay nleme amacylaalndn savundular.

163 Komisyon zgr Gndeme ynelik yayn durdurma vetoplatmalar n kovuturmalar n ve mahkumiyetlerin 10. maddenininenmesi olarak yorumlad. Bu nedenle bu ikayetin ayr ca elealnmasna gerek grlmedi.

SONU

164 Komisyon oy birliiyle 1. protokoln 1. maddesine gre karar vermenin gereksiz olduuna karar verdi.

G. Szlemenin 14. Maddesine gre

45


46/47

165 Szlemenin 14. maddesiyle der:

Bu Szlemede tannan hak ve zgrlklerden yararlanma,cinsiyet, rk, renk, dil, din, siyasal veya dier kanaatler, ulusal veyasosyal kken, ulusal bir aznla mensupluk, servet, doum veya

herhangi baka bir durum bak mndan hibir ayr mclk yaplmadan salanr.

166 Bavuru sahipleri zgr Gndemin kar lat saldr lar n veengellemelerin hibir gazete taraf ndan yaanmadn gerekegstererek 10. madde erevesinde rk temeline dayanan bir ayr mclk olduunu belirttiler. nc ve drdnc bavurusahipleri de mlklerine el konulmasndan dolay sk nt yaa-dklar ndan 1. protokoln 1. maddesi erevesinderk temeline da-yanan bir ayr mclk olduunu savundular.

177 Hkmet bavuru sahiplerinin bu iddiasn rtt. Gazeteyeynelik herhangi bir ortak kampanya olmadn ya da korumada bir baar szlk yaanmadn iddia ettiler. Gazeteye kar atlan her admn i hukuk kuralar na bal kalnarak doru yntemlerlegerekletiini anlattlar.

178 Komisyon sunulan deliller nda bavuru sahiplerinin iddialar n inceledi ama gazeteye ynelik eylemlerinrk ya da orijin temelinedayand grnn temelsiz olduuna karar verdi.

H. SONU

179 Komisyon 15e kar 2 oyla Szlemenin 14. maddesinin ihlaledilmedii sonucuna vard.

zet

180 Komisyon oy birlii ile Gurbetelli Ersz taraf ndan yaplan bavuruyla ilgili aratrmay srdrmeme karar ald.

181 Komisyon oy birlii ile Szlemenin 10. maddesinin ihlal edildii

sonucuna vard

.

46


47/47

47

182 Komisyon oy birlii ile 1. protokoln 1. maddesinin ihlal edilip

edilmedii konusunda karar vermek gerekmedii sonucuna vard.

183 Komisyon 15e kar 2 oyla Szlemenin 14. maddesinin ihlal

edilmedii sonucuna vard.

M. DE SALVIA S. TRECHELSecretary To the commission President of the Commision

Documents

Özgür Gündem Davasi II