Özel Radyoterapi Teknikleri

Stereotaktik ışınlamalarStereotaktik ışınlamalarStereotaktik ışınlamalarStereotaktik ışınlamalar

Dr. Fadime AkmanDr. Fadime AkmanDEÜTF Radyasyon Onkolojisi ADDEÜTF Radyasyon Onkolojisi AD

2010201020102010

• Tanım• Tanım

Radyolojik olarak saptanmış (BT, MRG,

Anjiyo) küçük hacimli bir hedef dokuya,

te eot ktik ol k od kl n k ok stereotaktik olarak odaklanarak çok

sayıda radyoaktif ışın ile (gamma ışını X-sayıda radyoaktif ışın ile (gamma ışını, X

ışını, yüklü partiküler ışın) çok yüksek tek ş , y p ş ) ç y

bir dozun yönlendirilmesi (kolimasyonu).

Eşmerkez (Eşmerkez (IIzosentır) temelli zosentır) temelli ş (ş ( ))tedavilertedaviler

•• Tüm ışınlar eşmerkezde birleştirilirTüm ışınlar eşmerkezde birleştirilir

•• Sonuçta: Küresel yoğun doz alanı oluşur Sonuçta: Küresel yoğun doz alanı oluşur

Radyocerrahinin TarihiRadyocerrahinin TarihiRadyocerrahinin TarihiRadyocerrahinin Tarihi

• 1968 Larson/Leksell: Gamma Knife’ı 968 a so / e se Ga a egeliştirdi

• 1983 Betti: LİNAK radyocerrahiyi geliştirdi

• 1990: Fraksiyone radyocerrahi / SRC LİNAK’ların gelişimiLİNAK ların gelişimi

Kullanılan EnerjilerKullanılan EnerjilerKullanılan EnerjilerKullanılan EnerjilerYük k jili X l–Yüksek enerjili X-ışınları•Lineer hızlandırıcı sistemler

G d–Gamma radyasyon•Cobalt-60 kaynaklarıy

P t–Proton•Partikül ışınları veya siklotronş y•Sınırlı kullanım

Kullanılan aygıtlarKullanılan aygıtlarKullanılan aygıtlarKullanılan aygıtlar• Gamma Knife• Gamma Knife

–Co 60 kaynaklarından, Gamma radyasyon radyasyon

–Multipl ışınlar kullanılır

• LINAK-temelli sistemler (X-Knife)–Yüksek enerjili X ışınları lineer

hızlandırıcıdan

• CyberKnifey–LINAK + robotik sistem

TerminolojiTerminoloji• Stereotaktik radyocerrahi: Üç

b tl k t l d t i i boyutlu eksternal radyoterapinin küçük bir hedefe tek fraksiyonda ç yyüksek dozda verilmesi

• Stereotaktik radyoterapi: benzer • Stereotaktik radyoterapi: benzer tedavinin çoklu fraksiyonla verilmesi

Gamma KnifeGamma Knife• 201 adet Co 60 kaynağı

1 mm çapta Co 60 ka nakla ile 4 8 14 • 1 mm çapta Co 60 kaynakları ile 4, 8, 14, 18 mm çapta hedef doku ışınlayacak ç p ş ykolimasyon (birkaç odakla RT)

• Toplam aktivitesi: 6000 Ci• Eşmerkezde doz hızı: 300 400 cGy• Eşmerkezde doz hızı: 300-400 cGy• Yüksek aktivite nedeniyle kalın koruma y

gerekli

LINALINAKK SSististeemlerimleriLINALINAKK -- SSististeemlerimleri

CyberCyberKnifeKnifeCyberCyberKnifeKnife

Işın şekillendiricilerIşın şekillendiricilerIşın şekillendiricilerIşın şekillendiriciler• Daha uyumlu (konformal) doz dağılımı ğ• Sağlam dokuyu dışlamak ve korumak

Daha iyi doz homojenitesi • Daha iyi doz homojenitesi

Konvansiyonel YöntemlermMLC Konvansiyonel YöntemlermMLC

Planlama basamaklarıPlanlama basamakları

Planlama basamaklarıPlanlama basamaklarıPlanlama basamaklarıPlanlama basamakları• Stereotaksik başlığın yerleştirilmesi ş ğ y ş

(Cyberknife’da maske)• BT /MRG görüntülerinin alınması (MRG uyumlu / g ( y

başlık)• Planlama sistemine aktarılması• Planlama sisteminde başlığa ait işaretlerin

izlenmesi (x,y,z koordinatları)• MRG görüntüleri ile BT görüntülerinin

birleştirilmesi• Tedavi volümünün çizilmesi• Tedavi planının, doz dağılımının BT üzerinde

görülmesi• Multipl nonkoplanar ark / multipl eşmerkez

Laserler ve Sabitleyici Laserler ve Sabitleyici TemplatlerTemplatlerTemplatlerTemplatler

Planlamada ProblemPlanlamada ProblemPlanlamada ProblemPlanlamada Problem

Tümör•Hedef tümörün

t li d Tümör yeterli dozu alması

Kritik yapılar •Kritik organların korunmasıo u as•Radyobiyolojik özellikler

Beyinözellikler nedeniyle hedef komşuluğundaki komşuluğundaki normal doku dozlarına dikkat!

http://virtualtrials.com/jhrs.cfm

Sterotaktik radyocerrahi Sterotaktik radyocerrahi dik kl kldik kl klendikasyon ve sıklıklarıendikasyon ve sıklıkları

4 cm ve altındaki hedeflerde

• Selim Tümörler (%30) • Fonksiyonel hastalıklar

4 cm ve altındaki hedeflerde

– Menenjiom (%45)– Akustik nörinom (%30)

(%10)– Trigeminal nevralji (%90)

ğ– Hipofiz adenomu (%15)– Diğer bening tm (%10)

– Diğer fonk.hst.(%10)

M li tü ö l (%65)• Vasküler lezyonlar

(%15)

• Malign tümörler (%65)– Metastazlar (%65)

Gli l (%30)(%15) – AVM (%95)

Diğer vasküler lez (%5)

– Gliomlar (%30)– Diğer malign tümörler

(%5)– Diğer vasküler lez (%5) (%5)

Khuntia D ve ark, Clin Radiat Oncol Gunderson&Tepper 2007:331