Жұмыс оқу бағдарламасыныңтитулдық парағы

НысанПМУ ҰС Н 7.18.3/30

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Қазақ филологиясы кафедрасы

«Шетел әдебиеті» пәні бойынша 5В011700 « Қазақ тілі менәдебиеті» мамандығының студенттеріне арналған

ЖҰМЫС ОҚУБАҒДАРЛАМАСЫ

Павлодар

Мамандықтың мемлекеттік жалпығаміндетті білім беру стандарты және типтікбағдарлама негізінде әзірленген жұмыс оқу

бағдарламасын бекіту парағы

НысанПМУ ҰС Н 7.18.3/31

БЕКІТЕМІН ОІ жөніндегі проректор___________ Н.Э.Пфейфер 20__ж. «___»____________

Құрастырушы: _________ ф.ғ.к.,доцент Қадырова Б.М.

Қазақ филологиясы кафедрасы

«Шетел әдебиеті пәні» бойынша - қазақ тілі мен әдебиеті 5В011700 мамандық (тарының) сыртқы бөлім студенттеріне арналған

ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ

Жұмыс бағдарламасы мамандықтың Мемлекеттік жалпыға міндетті білім берустандарты __________________________________және типтік бағдарлама негізіндеәзірленген (стандарт шифрі)____________________________________________________________________________________ (типтік бағдарламаның толық атауы, бекітілген күні және бекіткен ұйымныңатауы)

20_ж. «___»____________кафедра отырысында ұсынылған №_____ Хаттама.Кафедра меңгерушісі ____________ Н.Қ.Жүсіпов 20__ж. «____» ________

Факультеттің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданған ____________________________________________ 20_ж. «_____»____________ №____Хаттама ОӘК төрағасы ________________ Е.Н.Жұманқұлова 20_ж. «_____»___________

КЕЛІСІЛГЕН Факультет деканы ФЖжӨ ________ Ж.Т.Сарбалаев _________ 20_ж. «_____»________

МАҚҰЛДАНДЫ:ОҮЖжӘҚБ бастығы ____________ А.А.Варакута 20_ж. «_____»_______

Университеттің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданған20__ж. «___»______________ №____ Хаттама

1 Пәннің мақсаты Ұлттық рухани құндылықтарымызды тереңдете

меңгерту үшін әлем халықтарының сөз өнері шығармаларынсалыстыру, шығармашылық, ғылыми ізденістергесабақтастыру мұраттары игеріледі.

«Шет елдер әдебиетінің тарихы» пәнін оқыту барысындақазіргі заманғы әдебиеттану ғылымындағы жекехалықтардың әдебиеттерін дүниежүзілік әдеби-мәдени дамуаясында қарастыруды басты назарымызға аламыз. Пәннің міндеті

Осы пәнді меңгеру нәтижесінде студенттердің: антикалық әдебиет кезеңдеріне тарихи-нақты талдау,

тұңғыш әдеби жанрлардың қалыптасуына, даму жолына талдау, көрнекті авторлар шығармашылығының көркемдік шеберлік үлгілерін ашу жөнінде түсініктері болуы;

- ежелгі үнді әдебиетінің жанрлық ерекшеліктерін ;- ежелгі иран әдебиетінің қалыптасу ерекшеліктерін ;

орта ғасырдағы әдебиеттердің жанрлық ерекшеліктерін ;- Қайта Өрлеу дәуіріндегі әдебиеттің даму бағыттарын ;

ХҮІІ-ХҮІІІ ғғ. әлем әдебиетінің дамуына шолу жасауды ХІХ-ХХ ғғ. әлем әдебиетіне шолу жасауды;

- шетел әдебиетінің классикалық шығармаларыныңмазмұнын ;

- шет елдер әдебиетінің даму кезеңдерін, әдебибағыттарын ;

- әлем әдебиетінің қалыптасып, дамуындағы жанрлықерекшеліктерді білуі;

- жекелеген автордың шығармашылық ерекшеліктерінтанытуда икемді болуы;- шығармалар мазмұнын детальмен дәлелдей білу;

- шығармаларды көркемдік-идеялық тұрғыдан талдайбілу;

- образдар жүйесіне талдау жасай білу;- шығарманың көркемдік ерекшелігін айқындай білу;- қазақ әдебиеті туындыларымен салыстыру жасауда

практикалық машықтарды иемдену қажет;. 2 Пререквезиттер: - Қазақ әдебиетінің тарихы - Қазақ халық ауыз әдебиеті - Әдебиеттануға кіріспе.

3 Постреквизиттер - Орыс әдебиеті - Қазіргі дәуірдегі қазақ әдебиеті.

4 Пәннің мазмұны4.1 Пәннің тақырыптық жоспары

№ Тақырып Сабақ түрлері бойынша қарым-қатынастық сағаттар саны

дәріс-тер

Прак. Зерт Студ жеке СӨЖ

1 Антикалық әдебиет2 Өте ежелгі замандық поэзия3 Аттикалық кезең4 Рим әдебиетінің ежелгі

дәуірі5 Ежелгі қытай әдебиеті 6 Ежелгі үнді әдебиеті7 Ежелгі иран әдебиеті8 Классикалық үнді әдебиеті.

Орта ғасырлық үнді әдебиеті9 Таяу Шығыс пен Орта Азия

әдебиеттері10

Орта ғасырдағы арабәдебиеті. Андалусиядағыараб әдебиеті

11

Орта ғасырлық Еуропаәдебиеті

12

Қайта өрлеу дәуіріндегіәдебиет

13

17ғ. Батыс Еуропалықәдебиет

14

18ғ. Батыс Еуропалықәдебиет

15

19ғ. Батыс Еуропалықәдебиет

16

20ғ. Батыс Еуропалықәдебиет

17

Азия елдерінің әдебиеті

Барлығы:

4.2 Пәннің тақырыптарының мазмұны

1-тақырып. Грек әдебиеті (Архаикалық кезең) 8ғ.-б.д.д.7ғ. ортасы

Әдебиетке дейінгі кезең. Шығыс Жерорта теңізініңмаңындағы грек тайпалары, олардың көші-қон (миграция)жағдайларының негізгі кезеңдері. Ауызша сөз өнері,орындаушылары, әдеби-мәдени ескерткіштердегі поэзияулгілері.

Мифтік шығармашылық және мифология. Крит- микендікмәдениет және оның грек мифологиясындағы орны.Құдайлар мен жеңімпаздардың ерліктері жайлы өлеңдер,аңыздар. Аэдтар мен рапсодтар, мәтінге қарым-қатынас,орындаушылық шеберлігі және тыңдаушылар ортасы.Гомер эпостары. Қаһармандары, жанрлық, көркемдікерекшеліктері. Троя соғысындағы тарихи, мифологиялықэлементтер. Лирика түрлері. Драманың дамуы. «Илиаданың»мазмұны; әскери-батырлық эпопея. Поэма композициясыныңерекшеліктері, сюжетті құрайтын екі желі- Ахиллдің қайратыжәне Зевстің қаһары.

Батырлар мен құдайлар образдары (Ахилл мен Гектор).«Одиссеяның» мазмұны. Ертегілік, шым-шытырық оқиғалыэпопея. Одиссей және оның достары мен жаулары. Поэманыңтілі, стилі. Эпопеядағы авторлық позиция. Гомерлік дәстүрдіигеру тарихы және оның қазіргі жағдайы. Ауызша шығарудәстүрі және жеке шығармашылық ерекшелік.ҚұрлықтықГрецияның шығу текке байланысты шежірелік жәнедидактикалық эпосы.

Гесиод. Тұңғыш өмірбаян. Халық шығармашылығымұраларындағы өсиетнамалар және ақылнамалар жанрлары.«Теогония» және мифологиялық дәстүрлерді жүйелеу,қоршаған ортаның қалыптасуы мен тыныс-тіршілігініңбейнеленуі. «Жұмыстар мен күндер», «еңбек»және«әділеттілік» идеялары.

2-тақырып. Өте ежелгі замандық поэзияның басқа датүрлері

Алғашқы қауымдық құрылыстың грек әлеміндегі ішкіөзгерістері. Тектік-тұқымдық артықшылығы бар атақтыларарасындағы тартыс және олардың саяси, экономикалық,мәдени артықшылықтар үшін күрес.

Элегиялық, ямбылық, меликалық(хорлық не жекелік)және эпиграмматикалық поэзия, оның сақталуы менжергілікті колорит туралы мәселелер; халық әндерімен,әуезбен, ал кейбір түрлерінің бимен байланысыныңсипаттары; негізгі өлшемдері. Поэзияның бұл түрлерінің бәріүшін «лирика» терминінің тарихи шектеулілігі жәнешарттылығы.

Архилок (б.д.д. 7ғ. ортасы). Ақынның өз уақытышындығымен байланысы. Элегия мен ямбының негізгіәуендері. Каллин Эфенский және Тиртей (б.д.д. 7ғ. ортасы)шығармашылығындағы Отанды қорғауға шақыру сарыны барэлегиялар, өсиетнамалар мен нақылнамалар, арнаулар;Мимнерм (б.д.д.7ғ.) элегияларының тақырыптары(махаббатты, жастықты мадақтау). Солон- афиналық тұңғышақын(б.э.д. 6ғ. басы), оның шығармашылығындағыдүниетаным, бейнелілік пен поэтикалық тіл мәселелері.

Меликалық поэзия; Алкейдің өлеңдері – еркектің достықжырлары (аристократиялық гетерия); қарсыластармен күресутақырыбы(жеңістер, жеңілістер, қуылу,үндеу-шақырулар).

Сапороның өлеңдері (б.д.д. 600ж.) - әйелдің достастықпоэзиясы,оның халық мерекелерімен,үйлену,салт-жоралғыларымен байланысы.

Хор меликасы: оның негізгітүрлері(әнұрандар,паэндар,дифирамбылар)Алкман: композиция ерекшеліктері,миф және моральдықпайымдаулар,жеке желілі әуендер,сарындар.

Стесихор және батырлық-эпикалық тақырыптар;жекелік-хорлық орындаушылық; триада(шумақ,антишумақ,эпод).

Ивик пен Анакреонт (б.д.д. 6ғ.) махаббаттық-сүйіспеншілік және үстелбасылық әуендер.Анакреонтөлеңдеріндегі архаикалық өлеңдік-поэтикалық стильдіңшарықтау шегі, жеке бейнені ашу өнері, сезім мен нақтыжағдайдың қарама-қарсы сипаты; махаббатты суреттеу,оныңжеткізушілері мен бағытталған жері. Элинистикалық жәнекенже ежелгілік анакреонтика, оның 18-19 ғғ. әлемдікпоэзияға әсері.

Симонид Кеоский – грек-парсы соғысының тұңғышақыны. Эпиграммалары мен эпитафиялары.Ержүректілік,ерлік және даңқ туралы тақырыптар. Пиндар: сайыстардың,эпиникилер жеңімпаздарының құрметіне арналғанмадақтаулар.

Гректер тұрмысындағы сайыстардың орны мен маңызы.Эпиникилер стилі мен композициясының ерекшеліктері,ойлардың поэтикалық айшықтауларға қарым-

қатынастарының сипаты, «пиндаризм».Вакхилид: эпиникилермен дифирамбылар, мифтерді драмаландыру.Меликалықпоэзияның құлдырауы.

Әдеби прозаның пайда болуы(б.д.д. 6ғ екіншіжартысы). Ауызша прозалық шығармашылықтыңтүрлері(мақал-мәтелдер, жаңылтпаштар,мысалдар,ертегілер, новеллалар).

Пәлсапалық және тарихи –жағрафиялық прозаның(логографтар)ең алғашқы үлгілері.

3-тақырып. Классикалық кезең (б.д.д.5-6ғғ) Аттикалықкезең

Драма,оның пайда болу тегі,негізгітүрлері(трагедия,сатиралық драма,комедия). Аристотельдіңдраманың шығу тегі, дамуы туралы ойлары. Дифирамбжәнеоның орындаушылары. Дионис культінің маңызы.Драмалық сайыстар. Афины театры.Хор және актерлер.Театрлық реквизит,декорациялар.Драманың құрылымы.

Эсхил – «трагедия атасы». «Парсылар», «БұғауланғанПрометей», «Орестея» трилогиясы.

Софокл шығармашылығы: «Аянт», «Антигона»,«Трахинянкалар», «Эдип патша», «Колондағы Эдип»,«Электра», «Филоктат» трагедияларындағы трагедиялыққақтығыс пен перипетия, трагедиялық ирония сындыкөркемдік шеберлік мәселелері. Еврипид трагедиялары. «Медея», «Ипполит», «Геракл».Аристофан. «Құрбақалар», «Байлық».

Ежелгі аттикалық комедия және оның фольклорлықнегізі.

Комедиялық өнердің негізі - әлеуметтік және дербеснысаналы сатира, әжуа, пародия, карикатура,фантастика.

Аристофан (б.д.д. 445- 385) және оныңшығармашылығының үш кезеңі. Соғыс және бейбітшіліктақырыбы («Ахарнян», «Салтатты», «Лисистрата»); қоғамөміріндегі тәлім-тәрбие,білім беру тақырыбы ( «Бұлт», «Той-томалақтағы әйел», «Құрбақалар»). Әлеуметтік қайта құружәне тұңғыш утопия («Құстар», «Халық жиналысындағыәйелдер», «Байлық»). Аристофан комедиясыныңдүниежүзілік маңызы.

Б.д.д 5-6 ғғ. проза. Прозаның ежелгі замандықклассификациясы: историография, шешендік сөздер,пәлсапа.

Геродот (б.д.д. 490-480жж): грек тарихшысы,прозашысы, «тарихтың атасы». Грек-рапсы соғыстарын,

Ахименидтерді, Египет және басқа мемлекеттер тарихынұштастыра жазуы.

«Тарих» атты әйгілі еңбегі: новеллалық әңгімелеуөнері,фольклорлық материалға жүгіну,түпнұсқа дереккеқатынас. Прозалық әңгімелеу мен ғылыми стильдің қарым-қатынасы. Геродот – скифтердің өмірінің, тұрмыс-салтыныңтолық сипаттамасын тұңғыш жазушы.

Шешендік өнердің негізгі түрлері.Шешендік өнер туралығылым-риториканың қалыптасуы.

Демосфен (б.д.д. 384-322ж.) – көрнекті мемлекетқайраткері және ұлы шешен. Оның шешендік өнеріндегінегізгі көркемдік стиль ерекшеліктері. Демосфен мұрасыныңдәстүрлі жалғастығы.

Пәлсапалық проза. Демокрит (б.д.д 5ғ)шығармашылығындағы табиғатты танудан (макросм)адамды тануға (крокосм) көшу.

Сократ (б.д.д. 5ғ соңы) шығармаларындағы этикалықмәселелер, моральдық ар-ұждан бағасын түсіндіру. Платоншығармаларындағы шынайы идеализм («Мемлекет»,«Заңдар»).Диалогтар және драма өнерімен байланыстыруы(«Фэдон», «Пир», «Фэдр»). Платон баяндауларындағытұрмыс, портреттік мінездеу, мифология, ирония мен юмор.Платонның өнер туралы ілімі. Аристотель еңбектеріндегіәдебиет пен өнер мәселелері.(«Поэтика», «Риторика»).Платонмен полемика.

4-тақырып. Эллинистикалық кезең (б.д.д. ІІІ- І ғ.ғ.)

Эллинизм заманы – Жерорта теңізінің шығысындағыелдер тарихының біздің заманымыздан бұрын 334 жылдан 30жылға дейінгі Александр Македонский жорықтарынанбастап, римдіктер Египетті жаулап алғанға дейінгі кезеңініңшартты түрде атауы.

Эллинизм заманының идеологиясы,мәдениеті.Эмпирикалық ғылымдар дамуы, ғылым мен көркемәдебиеттің араласуы; беллетристика; Александрия. Мұражаймен кітапхана, филологияның тууы (мәтін туралы ғылым).Грек тілінің таралуы (койнэ). Әдеби өнімдер, жаңапапирустық жазбалар.

Афины – пәлсапа мен комедиографияның орталығы.Эллинистикалық поэзияның дамуы. Ғалым-ақындар.

Прозаның дамуы. Шешендік мектептер. Тарихи, пәлсапалықпроза. Рим әдебиетінің ежелгі дәуірі

Рим әдебиетінің тарихи маңызы және оның антикалыққоғамдағы орны.Римдегі қоғамдық өмір мазмұныныңәдебиетте суреттелуі. Әдебиетке дейінгі кезең (б.д.д ІІІ ғ.ортасына дейін). Рим фольклоры: әдет-ғұрыптық істер,фольклорлық драма, халықтық ойындар. Поэзия, проза(жазбалар, заңдар), шешендік сөздер.

1. Ерте дәуірлік кезең (б.э.д. ІІІғ. Ортасынан – ІІ ғ.ортасына дейін).Римдік тұңғыш ақындар (ЛивийАндроник, Гней Невий); римдік эпос, трагедия,комедия,римдік театр.

2. Республиканың соңғы ғасырының әдебиеті (б.э.д. ІІ ғ.ортасы- Іғ. ортасы).

Гректік риторика мен пәлсапа – римдік қоғамдағы құрал.Шешендік сөз – саяси күрестегі әрекетшіл құрал жәнекөсемсөзсөздік пішін.Цицерон Марк Тулий (б.э.д. 106-43ж.) және оныңәдебиеттің дамуындағы орны. Сотта сөйлеуге арналғансөздері, шешендік және пәлсапалық трактаттары,хаттары. Оның шығармашылығындағы қиялдағыдайүлгілі мемлекет қайраткері мен саяси соттың тұлғалышешеннің бейнесі. Цицерон – шешендік сөз өнерініңтеоретигі, әлемдік мәдениет үшін маңызы.3. Империя кезінің әдебиеті – рим әдебиетінің алтын

ғасыры. (август принципатының дәуірі).Бэ.д. І ғ.екінші жартысы – б.э.д. І ғ. басы). Принципат –республикалықтан империяға өтудің түрі. Жаңакезеңдегі әдебиет пен римдік классикалық стильдіңқалыптасуы.

Вергилий Марон Публий (б.э.д. Іғ. Екінші жартысы * Іғ.басы) өмірі, шығармашылығының негізгі кезеңдері.«Буколики»(«Бақташылық жырлары») жинағы;«Георгики»(«Жер өңдеу туралы жырлар») дидактикалықпоэмасы.»Энеида» батырлық эпосының мазмұны,композициясы,көркемдігі.Гораций Квинт Флокк (Бэ.д.Іғ екінші жартысы- Іғ,басы) -өмірі мен шығармашылығының негізгікезеңдері.Пәлсапалық көзқарастар. «Эподтар»: жанрдәстүрі және оның римдік шындыққа қатынасы.«Сатиралары»: мазмұны, көркемдік әдіс, стильерекшеліктері.«Одалары»:кітаптар, хронологиясы, грек лирикасыменбайланысы, құрылым мен өлшемдік ерекшелік; тақырып

(саясат, нақыл-өсиет,пәлсапа, достық, махаббат).Ақынбейнесі.Гораций - әдебиеттің теоретигі, сыншысы. Горацийдің«Арнаунамасы», «Поэзия ғылымы» және Аристотельдің«Поэтикасы».Латын тіліндегі жазба әдебиет және оның ерте

замандық орта ғасыр мәдениетіндегі орны.

5-тақырып. Ежелгі дүниенің классикалық әдебиетіЕжелгі Қытай әдебиеті.Б.э.д.ІІ мың жылдықтан б.з. ІІІ ғ.

дейінгі үш кезеңі: Шань-индік тайпалық одақ (б.д.д. 18-12ғ.);қала—мемлекеттік Үжбулық дәуір.(б.з.д. 12-8ғ.);Импуниялық дәуір (б.з.д. 7-3ғ.

«Шан-шу»(«Ежелгілік туралы жазу») – декларациялар,указдар және мемлекеттік істер туралы тарихи аңыздықмазмұнды мәдени ескерткіш. Ескерткіштегі риторикалықсөздер.Сыма Цянының «Тарихи жазбалары».Б.з.д. Қытай патшалығының тарихи өркениеттің тездамуының тарихы. Конфуций (551-479жж.), Мо Ди (479-400жж.) – адамды сүю гуманизмінің өкілдері.«Луньюй»(тұжырымдар мен сұхбаттар) – қытайойшылдығындағы адамды ардақтау туралы.«Дао-цзы»(Дао және табиғаттың болмысы туралы) –метрикалық ырғақтық өлшемдегі сөйлеу мазмұны.Хань империясы тұсындағы Қытай әдебиеті.Дун- Чжун-шу(120-122) – Хань филологиясының негізін салушы. Ханьфилологиясындағы «Бескітаптық» ірі шығармалар:«Шицаин»(«Өлеңдер кітабы»), «Шуцзин», («Тарих кітабы»),«Ицзин» («Өзгерістер кітабы»), «Лицзи» («әдет-ғұрыптаркітабы»), «Чунь-цю» («Көктемдер мен күздер»). Лупатшалығының шежіресі. Конфуций жоғары бағалаған«Юэцзин»(«Әуез кітабы»).

Лю Сян – ескі жазбаларды жинаушы, зерттеуші,жариялаушы, әдебиетші-тарихшы жазушы. Шығармалары :(«Үш заң туралы кітап және табиғаттың бес құбылысытуралы», «Басқарудың ұлы заңы»)

Сыма-Сян-жу (б.з.д. 179-117жж.) – Империя дәуірінің«алтын ғасырының» өкілі. Шығармалары: «Цзы – сю туралыдастан» -«Императорлық аңшылық»- прозалық әрі поэзиялықдастандар, шығармалардан қытайдың табиғатының,аңшылық салттың, халықтық көңіл-күйдің шынайы суреттері.«Алтын ғасырдың» өзге өкілдері: Дун- Чжун-шу- оқымыстыфилолог,Ли-янь-нянь- әуезші, Цоя И- көсемсөзші.

Сыма Цянь (145-87ж) – тайшы(немесе тайшилин). «Тай»«аға», «бас» ұғымында ежелгі Египетте перғауындарсарайларындағы шенеуніктерге қолданылған сөз.

Сыма Цянь - әкесі Сыма Тяньның ісін жалғастырушы.Тайшылық қызмет – мемлекеттік архивтегі бүкіл құжаттысақтаушы, күнтізбені құрушы, уақытты – бақытсыз күндердібелгілеуші, елдегі оқиғалар мен істерді жинаушы,жазушы.

Сыма Цяньның «Тайшицзи» («Тайшы жазбалары») аттыеңбегі. Сыма Цяньның осы «Тарихи жазбаларындағы» бесбөлім: біріншісі- қытайдың ежелгі заманынан ханьдық дәуіргедейінгі уақыт; екіншісі –(бяо) – Чжоу заманынан империяғадейінгі жекелеген билеушілер туралы таблица; үшіншісі (шу)- әр түрлі әдет-ғұрыптар, жағрапиялық, шаруашылықмәселелер; төртіншісі (ишцзя) - Конфуциймен деңгейлесиеленуші ерекшелікті өмірбаянды баяндау; бесіншісі(лечжуань) – жеке тұлғалардың өмірін сипаттау; бұл бөлімгеҚытаймен шекаралас халықтар туралы да очерктер енген.

6-тақырып. Ежелгі үнді әдебиетіБ.з. І мыңжылдығындағы ежелгі үнді әдебиетіндегідрамалық, лирикалық поэзияның, прозаның дамуы.Жаңа үндітіліндегіәдебиетке көне әдеби үлгілердің әсері.Б.з.д. ІІІмыңжылдықтағы Инд жазығындағы арий, дравидий, мундатты тайпалар мен халықтар араласуының әдебиеттері.Ежелгі үнді әдебиеті – қазіргі Пәкістан, Бангладешхалықтарына ортақ ұлттық мұра. Ежелгі үнді әдебиетіндегітайпалық тілдер веда тілі – ритуальдық әнұрандар тілі;Санскрит, палибуддистер, тілі; джайндар – пракриттер.

Ежелгі үнді әдебиетіндегі поэзия мен проза арасындағыайырманың болмауы. Кез-келген тақырыптың –діни,ғылыми,ертегілік, эпикалық, тарихи –бәрінің деөлеңмен,прозалық пішінде де жазылабергені.Пәлсапа,дәрігерлік,грамматика,астрономия,сәулеттуралы бәрі де өлеңмен жазылған. Ежелгі үнділік романныңнақыш,өрнек, қолөнері араласқан поэзия түрінде дежазылғаны.

Веда әдебиеті («веда»- білім) ұғымын береді. «Ригведа»веда әдебиеті (әнұрандары ведасы) негізін құрайды. «Риг»сөзі «әнұран» ұғымын береді.«Самведа» - салтанатты өлең айту ведасы («Саман» - әуен).

«Махабхарата» немесе «Ұлы Бахараттар»- зор көлемдішығарма. Жүз мың екі тармақтық блоктан тұрады.(«Илиада»,«Одиссеяны» қосқандағыдан сегіз есе үлкен.)

Үндінің классикалық эпосы – «Рамаяна» («Деяния Рамы, екітармақтық 24 мың жолдық шығарма.7 кітапқа бөлінгенсюжет сипаты.Кейіпкерлері: Айодьхи елінің патшасыДашардатхидің 4 ұлы: Каушалья ханымнан Рама, КайкениденБхарата, Сумитра атты үшінші әйелден Лакшмана менШадрухна. Патшалық тақтан туыстықты жоғары қою.«Рамаян» дастанындағы мифологиялық кейіпкерлер: көпбасты демон Раван,сиқыршылар, көпір салушылар, көпірсалушы маймыл Нала және т.б. Вальмики –дастанныңкейіпкері болып көрінген автор. Вальмики – дастанныңауызша жырланып келе жатқан көп ғасырлық үлгілерінөзіндік даралық,авторлық стиьмен жаңарта жырлаушы.

7-тақырып. Ежелгі Иран әдебиетіБ.з.д. екінші мыңжылдықтағы Евразия

кеңістігіндегі/Гиндукуштан Еділге және Оралдан Парсышығанағына дейін/ иран тайпаларының мәдениеті. ОртаАзиядағы Шығыс ирандары /қазіргі Ауғаныстанның Гиндукушүстіртінің біраз бөлігі/. Шығыс ирандарының басыморналасқан жерлері: Ферғана, Хорезм, Соғда, Бактрия,дрингиан/кейіннен Сеистан/, Памир, Хорасан.

Батыс ирандары: Месопотамия. Жерорта теңізі, Мидия,Фарс.

«Гаттар» /»Жыр жырлау»/ - он жеті мүнажатдұғаларының жинағынан тұратын «Авестаның» көне бірбөлігі.

Қасиетті кітап. «Авеста» - ежелгі иран жазбаескерткіштерінің озық үлгісі, оның бірнеше бөлімдердентұратыны.

Геродот, Ктесия және т.б. антикалық авторлардыңжазбаларындағы ежелгі ирандардың, оның әсіресекөшпелерінің салт-санасы туралы /атап айтқанда ежелгіирандардың, оның әсіресе көшпелілерінің салт-санасытуралы /атап айтқанда, скифтердің/ мәліметтер. «Гаттар»/жыр жырлау/ мінәжат дұғаларының жинағы/. Авторы –ежелгі иран дінінің негізін салушы Заратуштра /немесегрекше берілуінде Зороастру/.

Б.з.д. мыңжылдықтың бірінші ғасырларындағыотырықшы, бақташылық, жер өңдеу жұмыстарыныңқалыптасуы. Көшпелі және отырықшы ирандар.

Заратуштра есіміне қатысты бақсылық, арбау, жрецтікәнұрандар, шшендік өнер дәстүрлерінің қалыптасуы.Жрецтер орындайтын кейбір жазбаға түсірілген Гатжанрының ерекшеліктері, тұрмыс-салт, мінез-құлық,

дағдылары. Гат шығармаларындағы образдардыңтабиғаттағы, қоғадағы қарама-қарсы күштерді бейнелеуі.Жердегі «Заттық әлем» және руханилық әлемтуралыЗаратуштраның шақырулары. Гат мазмұнындағыотырықшы бақташылық, байлыққа кенелу,басқарудағыәділдік туралы. Гат түйіні – төрт түлік малдықырып-жоюға қарсылық. Гаттардағы үш топ /отырықшы,бақташы – жер иеленушілер, көшпелі – тнаушылар, өздерідұрыс санаған ауытқушылар. Өгіз рухының мінәжаты.Заратуштраның үш қиысыны: ой, сөз іс. ЗаратуштарныңГаттардағы екі қызметі. Гаттардың жанрлық бөліністері.«Авестаның» басқа кітаптары: «Вендидат» (дию-перілергеқарсы қағидалар) зұлым дию, перілерді жек көру мен әділдікорнату туралы заңдар мен ұйғарымдардың жинағы.Заратуштар мен Ахура Мазданың әдет-ғұрыптық, тазалық,қайғы-қасіретке ұрынбау, мифологиялық ұғымдар жәнебасқа диалогтарынан құралатыны, 22 тараудан тұратыны.

2. «Висперед» (барлық жоғары тірі жәндіктер туралыкітап) салт-жоралары туралы 24 тараулық еңбек.

3. «Ясна» (салттық жора) – қырғыншылықты санамалау,мадақтау, литургиялық тәңірге табыну дұғасы.

4. «Яшты» (әнұрандар кітабы) – зорастралық әртүрлітәңірлікті мадақтаудан көптеген мифологиялықэлементтерден құралатын 22 діни өлеңнен тұратын мадақтауәнұрандары.

5. «КішіАвеста» - қысқаша дұғалық тектерінің жинағы.Авестаның поэтикасының иран фольклорына тәнжақындықты танытуы.

8-тақырып. Классикалық Үнді әдебиеті.1. Б.з.д. 1 ғасырдағы санскрит әдебиеті. Әдеби эпостың,

драманың, лириканың өкілдері. «Ашвакхоши» 2 ғасыр Бхасы(3-4 ғасыр және Халы (3-4 ғасыр). Ведалар мен эпостағылирикалық тармақтар, оқиға баяндаушы эпизодттар мендиалогтар, гномикалық өлеңдер мен сезімдік көңіл-күйліксипаттаулар.

Ежелгі Үнді драмасы. Жоғары Тәңрі Брахмаға драманыжасау туралы жазылған «Натияшастра» (драма ғылымы)атты тұңыш санскриттік трактат. Трактаттағы Брахманытеатр өнерін жерге жібергені. Натияшастраның 36 тараудантұратын қойылымының бөлшегінен барлық мәселелерін,костюмнің түсінен бастап театр ғимаратының пішініне,сюжеттің вариацияларынан актерлердің бет қимылдарынадейінгі қамтитын еңбек екендігі.

2. Б.з.д. 4-8ғғ. Санскрит әдебиеті. Үнділік Ортағасырдағы Гуттар әулеті билеген империя. Әдебиет пенөнердің дамуы. Буддизм мен джайнизмді брахмандық дінибағыттың түпкілікті жеңуі.

400 мыңдық өлеңдерден құралған 18 үлкен, 18 шағынкөлемдерден тұратын пурандар.Ең бастылары: «Маркендея-пурана» (3-5ғ). «Ваю-пурана»(3-5ғ), «Вишну -пурана» (3-5ғ.),«Маться-пурана» (6-7ғ.), «Бхагавата пурана» (6-10ғ.). Бұлшығармалардағы индуизмнің вишнуиттік, шивиаттық аттыбасты екі құдайларына сыйыну.

Ежелгі үнді әдебиеті үшін пурандық этикалық ілімніңмаңыздылығы. Пурандардың адамды азат етудегі мынадайүш жолды білетіндігі: әрекет жолы,жеке міндет – борыштымүлтіксіз орындаушылық; білім жолы, махаббат- Бхактитәңірін қадірлеу жолы.

Калидастың «Шакунтала» драмасы – ежелгі үндіәдебиетінің, бүкіл үнді мәдениетінің үздік табысы.Калидастың өмірі, тұрмысы туралы аңыздар, шындықмаөмұны. Калидас (санскритше «Калидің ұлы»), аңызбойынша Кали атты тәңірінің храмында түнеп, бүкілғылымдарды меңгерген ақындық дарынына қойылса керек.Калидасқа нақты телінетін шығармалар: 6 лирикалық поэма«Мегхадута»(Бұлт хабаршысы), эпикалық поэмалар«Кумарасамбхава» (Кумардың соғыс құдайының тууы) және«Рагхуванша» (Шежіре Рагху) және үш драма :Маявика жәнеАгнимитра», «Абхиджняна - Шакунтала» (Танылған сақинабойынша Шакунтала) және«Викраморваши»(Ержүректілікпен танылған урваши).

Менту және Бхарави атты ақындар. Бхаравидің«Киратар -джуния»(Арджуна мен Кирата) поэмасыныңсақталғаны.

Бхарави поэмасының «Махабхаратаның» үшіншікітабындағы Арджунаның Шино тәңірімен жекпе-жегінқайталап жырлауы.

Бхати (7ғ. екінші жартысы) - әдебиет тарихындағығылыми поэманың негізін салушы. Оның «Ранававадхасы»(Раваның өлтірілуі) поэмасында Раманың ерліктері, оныңРаваны жеңгені жырлана отырып, шығарма грамматика менриториканың ережелерін түсіндірушілік қызмет атқарады.Бұл дәстүрді ақындар Бхаумакидің «Рамаян» сюжетінжырлау кезінде Панини грамматикасын, ақын Магханың«Махабхаратаның екінші кітабындағыжанама эпизодтардыжырлайтын «Шишупалавадхада» (Шишупаланың өлуі)эпосында саясат, әскери өнер, әсіресе, махаббат ғылымы

(камашастра) туралы терең білімдік трактаттық мазмұндажырлауы.

Шудрак пен оның атақты драмасы «Мричхакатика» («Сазбалшықтан істелген арба»). Шудрак – аты аңызға айналғанпатшаның есімі, драма авторының псевдонимі.

Санскриттік романдар. Әдеби эпостық прозалықнұсқаулар. Дандиннің «Дашакумарачарита»(«Онпатшазаданың басынан кешкендері»). Субандухудың«Васавадатта»романы. Бананың «Харшарита» («Харшудыңөмірі») және «Кадамбери» атты романдары.

9-тақырып Орта ғасырлар, қайта өрлеу дәуірі әдебиетіОрта ғасырлық үнді әдебиеті.

ҮІІІ-Х ғғ. үнді халықтарының негізгі әдеби бағыттары.Санскрит әдебиетінің дәстүрлі жанрларындағы көрнектішығармалар.Санскрит драматургы Бхавабхутидің дәстүрімен«Рамаян» сюжетіне жазылған драматург Шактибхадрының(9ғ) «Ашчарья» («Керемет огрет»), Мураридің«Анаргхарагхана» («Рагхудың тең келмес ұрпағы»),Раджашекхараның «Беларамаяна» («Жасөспірімдер үшінРамаян») пьесалары.

Драмалық шағын жанрлар – бхана (пьеса-монолог). Эпикалық поэзияның дамуы.8 ғасырдағы фольклорлық және белгілі сюжеттер

бойынша жырланатын немесе прозалық-өлеңдік пішіндегішағын эпикалық жанрлар.

7-12 ғасырдағы санскрит әдебиетіндегі лирикалықшағын пішінді муктака түріндегі лирикалық поэзия.

Таяу Шығыс пен Орта Азия әдебиеттері

8ғ. соңына дейін Пиреней және Орта Азияны, Солтүстік Африка мен Солтүстік Батыс Европаны иеленген араб шапқыншылығы.

Ежелгі ауызша араб поэзиясы.(Өсиет, мақал-мәтел, шешендік өнер).

7 ғ. араб жазба әдебиетінің пайда болуы, 3 кезеңнен өтуі. Біріншісі – ерте орта ғасырлық (7ғ,ортасынан – 8ғ. ортасына дейін), екіншісі – классикалық (8-12ғғ), үшіншісі – кейінгі орта ғасырлық(13-17). Араб прозасындағы дәстүрлік, шешендік- риторикалық мазмұнды иелену.

Ежелгі арабтардың сөз өнері (6-7ғ.). Б.з.д 1 мыңжылдықтың бірінші ғасырындағы Сабей мемлекетінің жоғары мәдениеті. «Муаллақ» атанған үздік өлеңдерін жазған ақындар: Имрулькайс, Тарафы,Зухайра, Аль-Хариса,

Амра ибн Кульсума, антары, Лабида шығармаларын 8ғ. Хаммадтың «аль- Муаллакат» атты ерекше жинақта жинауы. Муаллақ өлеңінің өзге де авторлары:аль-Муфалдалем ад- Даббидың (8ғ. екінші жартысы), аль-Асманидың (740-825) және ақындар Әбу Таммам мен аль-Бухтурилар жинағы.

Әл Мухалхил 531 ж. шамасындағы бәдәуилердің таглиб тайпасының ақыны. Бәйіттерінің мпзмұны.

Имру -л-Кайс. Исламға дейінгі поэзия патшасы атанған бәдәуи ақыны, бәйіттеріндегі элегия. Сарай шайырларының поэзиясы.

«Құран» - араб әдебиетінің классикалық ұлы ескерткіші.Ислам дінінің пайда болуы. Мұхаммед пайғамбар (с.а.с.) .Құранның 114 сүреден тұратындығы, Құранның ең ұзақ(екінші сүре 286 аят), ең қысқа сүрелері (103,109,110).

«Құран» кітабының ішіндегі тарихи естелік тәріздіоқиғалы көркем әңгімелер. Осы көркем әңгімелердегі АдамАта мен Хауа анадан бастап, ең соңғы Мұхаммедпайғамбарға (с.а.у.) дейінгі адамзат тарихының елеуліоқиғаларының суреттелуі.

10-тақырып. Орта ғасырдағы араб әдебиеті (7ғ. соңымен 12ғ.)

Мұхаммед (с.а.у.) қайтыс болғаннан кейінгі Халифадеген лауазымдық басқару.

Умайтиадтық сарай ақындары, Хиджалдың махаббатлирикасы. Бәдәуи ақындарының лирикасы. Классикалық арабәдебиетінің гүлденуі.

Андалусиядағы араб әдебиеті13-15ғғ. араб әдебиеті.Моңғол ханы Хулагу тұсындағы

араб мәдениеті.Аль- Закир ад-дин Бейбарыс сұлтан басқарған

мамлюктер мемлекеті тұсындағы араб мәдениеті. Халықтық әдебиеттің шарықтауы.

Осман түріктері жаулап алған кездегі араб әдебиеті.Софылық поэзияның концепциясы. Софылық

поэзиясындағы өзіндік символикалық стиль. Көрнекті өкілдері. Ибн-әл-Фарид (Абу Хафс Умар ибн Али ас-Сағади), оның әнге арналған жырлары.

«Мың бір түн» - араб тілінде жинақталған әлемәдебиетінің үздік үлгісі. «Мың бір түн» - араб, үнді, түркі,парсы халықтарының әр ғасырда туған ертегілер жиынтығы.

Халық романдары(«Сираттар»). Қыпшақ ұланы, Отыраржерінің перзенті сұлтан Бейбарыс туралы аңыздар,қиссалар,әңгімелер.

11-тақырып. Орта ғасырлық Еуропа әдебиетіОрта ғасырлардағы антикалық мәдени мұраның

ролі.Христиандық және антикалық мұра.Орта ғасырлық мәдениеттің қалыптасуы мен

дамуындағы халықтық шығармашылықтың маңызы.Ортағасырлық әдебиеттің дамуындағы әртүрлі кезеңдердегіфольклор мен әдебиеттің өзара қатынасы.

Орта ғасыр мәдениетінің алғашқы кезеңіндегі дамудыңекі сатысы:

1.Латын тіліндегі жазба әдебиет.Оның діншілдік жәнежоғары зиялы қауымдық сипаты. Дидактикалық мазмұн.Ваганттар мен голиардтар шығармашылығы.

2.Халықтың ауызша шығармашылығы. Ежелгі Еуропахалықтарының лирикалық поэзиясының сілемдері.Мифологиялық эпос, қиял-ғажайыптық және батырлықертегілер, батырлық эпос- халықтардың эпикалықшығармашылығы дамуының негізгі кезеңдері.

Кельттік (ирландтық) эрос, оның көркемдік қырлары.Ирландық сагтардың қиял-ғажайыптық және батырлықертегілермен байланысы.

Скандинавтық эпос және лирикалық поэзия. Скальдтарпоэзиясы. «Үлкен Эдда» және «кіші Эдда» - скандинавиялықхалықтық мифология мен поэзияның білімдік түпнұсқасы.Скандинавиялық саг-өмірдің, тұрмыстың,тарихтың, халықтықкөркем ойлау негізі.

Дамыған орта ғасырдағы батырлық эпос. Эпикалықпоэмалардың ауызша дәстүрде пайда болып, жазба үлгігеайнала бастауы. Жонглерлер және батырлық эпостағытұтастануды (циклизация) өңдеп, таратушы, көшіріпжазушылар.

Франциядағы батырлық эпос. «Роланд туралы жыр» -француздық батырлық эпостың ұлы ескерткіші, дастандағыкейіпкер арқылы берілген ұлы идеал.

Испандық батырлық эпостың пайда болуы. «Сид туралыжыр» - испандық батырлық эпостың үлкен үлгісі. Поэмадағытарихи шындық, шынайы прототиптің типтендірілуі.

Немістің батырлық эпосыжәне оның үлгісі. «Нибелунгатуралы жыр».

Орта ғасырдағы рыцарлық (куртуаздық) әдебиет

Шығысқа аттанған крест жорықтары және рыцарлықмәдениеттің жаңа идеалдары.

Прованстағы рыцарлық поэзияның пайда болуы.Трубадурлардың сүйіспеншілік және саяси поэзиясыныңнегізгі сарындары мен жанрлары. Вальтер фон дерФегельфейденің саяси жәнесүйіспеншілік лирикасы.

Рыцарлық романның пайда болуы, оның жанрлықсипаты. Романдардың «антикалық топтамасы». Артур корльмен Дөңгелек стол рыцары туралы романдар. «Тристан менИзольда» туралы роман және оның көркемдік сипаты.Кретьен де Труаның шығармашылығы.

Орта ғасырдағы қалалық әдебиетҚалалық әдебиеттің халық шығармашылығымен генетикалықбайланысы.

Қалалық әдебиеттің негізгі жанрлары. Фаблио, Шванк және олардың халықтық шығармашылықпен байланысы. Штриккердің «Поп Амис» атты повесі. Қалалық дидактикалықәдебиет. «Роза туралы романдағы» рыцарлық идеология. Қалалық лирика. Вийон поэзиясы – жаңа гуманистік дүниетанымның көрінісі.

Джеффи Чосер – Англиядағы Ренессанстық әдебиет өкілі. Оның «Кентеберийлік әңгімелеріндегі» реалистік әдіс.

14-15ғғ. шаруалар поэзиясы. Лонглендтің «Петр Диханның көрінуі» поэмасындағы шаруалар бейнесінің сомдалуы. Робин Гуд және Вильгелм Телл туралыхалықтық балладалардағы халық күресі, композиция мен стиль.

Орта ғасырлық драма

Орта ғасырлық драма мен театрдың дамуындағы екі бағыт. Діни театрдың дамуындағы негізгі кезеңдер. Моралитенің діни-жоғары қауымдық жанры. Халық театрының дамуы. Адам де ля Али шығармашылығы. Халық шығармашылығы – соти мен фарстар: «Адвокат Патлен» фарсы. Немістік фастнах-шпилдер.

12-тақырып. Қайта өрлеу дәуірінің әдебиетіҚайта өрлеу мәдениетінің көп құрамдылығы жәнеқайшылықты жақтары.Оның орта ғасырлық мәдениетпенбайланысы. Орта ғасырлық дәстүрді жалғастырудағыфольклор мен қалалық мәдениеттің ролі. Табиғат, антикалықпәссапа, риторика, поэтика және поэзия туралы гуманистікантикалық ілімдердің қайта жандануы.

Итальян әдебиеті

Қайта өрлеудің алғашқы кезеңіндегі әдебиет (Треяенто).Қайта өрлеу қозғалысының Италияда пайда болуының

жағдайлары мен себептері. Қайта өрлеу ренессанстықмәдениеттің әдебиетке ықпалы.

Ф.Петрарканың өмірі мен шығармашылығы. Петрарка –тұңғыш еуропалық гуманист. Римдік поэзияны, риториканынасихаттауы. Латын тілін мәдениет тілі ретінде бағалауы.Петрарканың өзіндік бағасы және оның әдеби танымы(«Ұрпаққа хат», «Христ пен Цицерон арасындағы күрес»,«Әлемдік көзқарас»). Петрарка лирикасының орта ғасырлықжаңалықтары. Лаура бейнесі және сомдалуындағы көркемдіктәсілдер. Сонеттеріндегі лирикалық кейіпкер бейнесі.Шендестіру тәсілі. «Петраркалық стиль» және оныңеуропалық ренессанстық поэзияның дамуына ықпалы.

Дж. Боккачоның өмірі, шығармашылығы.«Неопалитандық кезеңдегі» шығармаларындағы махаббатсарыны. «Амето». Боккачо шығармаларындағы пастораль.«Фьяметта мадоннаның элегиясындағы» автобиографизм,риторикалық психологизм. «Декамеронның» италян көркемпрозасының дамуына ықпалы. Боккачоның италиян жәнееуропалық новеллистикаға әсері.

Толысқан қайта өрлеудің әдебиеті. Антикалық әдебижанрлардың қайта түлеуі және жаңа латын поэзиясыныңгүлденуі.

Флоренция Кватрочентаның көрнекті мәдени орталығы.Феррара куртуаздық және гуманистік дәстүрлер орталығы.Ренессанстық рыцарлық поэмалардың пайда болуы. «Ғашықболған Роланд».

Ренессанс дәуірінің кейінгі кезіндегі әдебиет.(Чинквекенто) Бембо – ұлттық әдеби тілдің теоретигі.Ренессанстық әдебиеттегі аристократтық бағыт. Тастрало –жалпы еуропалық ренессанстық жанр.Маньеризмнің пайдаболуы және оның негізгі белгілері. Тассо шығармашылығы.«Азат етілген Иерусалим» - діни-батырлық эпостың пайдаболу үлгісі.

Италияның ренессанстық драматургия мен театрдыңқалыптасуындағы ролі.Аристоның, Макиабеллидің,Аретиноның, Бруноның және т.б. драматургиялықшығармашылығы. Макиабеллидің «Мандрагорасы»- ғылымикомедияның үлгісі.

Драманың антикалық теориясының қайта түлеуі.Аристотель мен Гораций поэтикасы және антикалық-

мифологиялық тарихи сюжеттердегі ренессанстрагедияларының тууы. Трагикомедия жанрыныңқалыптасуы.

Неміс әдебиеті

Қайта өрлеу дәуіріндегі неміс әдебиетін дәуірлеу. 17-5ғ. соңында неміс гуманистерінің риторикалық мәдениеті және жаңа латындық әдебиеті (Цельтис және т.б.)

16ғ. бірінші жартысындағы халықтық көпшілік әдебиет, олардың түп көздері(орта ғасырлық аңыз, христиандық әфсана,қалалық фольклор,рыцарлық роман). «Тиль Эйленшпигель» - авантюралық халықтық роман. Доктор Фауст туралы «Халық кітаптарындағы» мифтік-поэтикалық және натурпәлсапалық көріністер.

Бюргерлік әдебиет, оның орта ғасырлық, сатиралық, дидактикалық түрлермен байланысы.

Француз әдебиеті

Қайта өрлеу дәуіріндегі Франциядағы тарихи-әдеби процесті дәуірлеу.

16ғ. бірінші жартысындағы поэзияның дамуы. Маро шығармаларындағы орта ғасырлық дәстүр, лирикасының жанрлық құрамы. Лиондық мектеп өкілдеріндегі пераркизм мен жаңа платондық көзқарас.

Рабленің өмірі мен шығармашылығы. «Гаргантюа мен Пантагрюэль» романының әдеби генезисі мен жанрлық негізі.Бес кітаптық роман желісіндегі тақырып, идея, композиция,тіл, стиль мәселелерінің шешілуі.

Испан әдебиеті

Испаниядағы әдеби дамуды дәуірлеу. Ауызша лиро-эпикалық поэзияның дамуы. Романстар, олардың тақырыптық, пішіндік ерекшеліктері, жазба әдебиетке әсері.

Испан әдебиетіндегі роман жанрының түрлері. Рыцарлықроманның генезисі, орта ғасырлық куртуаздық романдармен,италияндық, рыцарлық дастандармен байланыстары. Сервантестің өмірі мен шығармашылығы. Пасторальдықроманы «Галатея». Драматургиясы, сүйіспеншілік- батырлықсюжеттегі новеллалары (Өсиет- өнегелік новеллалары).

«Дон Кихот» романындағы пародиялық астар,стилистикасы.

Лопе де Веганың өмірі мен шығармашылығы. «біздіңзаманымыздағы комедия жазудың жаңа өнері»трататындағы ұлттық драманың мәселелері.

Траихи драмаларындағы халық пен билеушілербейнелері, сюжеттік коллизияның сипаты.

«Севильдің жұлдызы» халықтық-батырлық драмасы.«Шалғындағы ит» комедиясы.

Ағылшын әдебиеті

Қайта өрлеу дәуіріндегі ағылшын әдебиетін дәуірлеу.Поэзияның, прозаның, драматургияның дамуы. В. Шекспир(1564-1616) шығармашылығы. Оның шығармашылықкезеңдері. Бірінші кезең. «Сонеттеріндегі» әлемніңмифопоэтикалық суреттері: уақыт пен мәңгілік; петраркизммен неоплатонизм; Дос пен Қараторы бикеш образдпры;лирикалық кейіпкер бейнесі. Бірінші кезеңдегі драматургия.«Қанды трагедия», «Ричард ІІІ» және Шекспиршығармашылығындағы зұлымдықты суреттеу мәселесі.«Генрих ІV» пьесасындағы шынайы дана билеушіні тәрбиелеумәселесі. «Венециандық көпес», «Он екінші түн»пьесаларының өзекті мәселелері.«Ромео мен Джульеттағы»трагедиялық қақтығыстардың шешімі.

Шекспир шығармашылығының екінші кезеңіндегідраматургия. «Гамлет», «Отелло», «Король Лир», «Макбет»трагедияларындағы өзекті мәселелер.

Шекспир шығармашылығының үшінші кезеңіндегідраматургия. Трагикомедияларындағы мейірімділік пензұлымдылық күштерінің қақтығысы және оның шешілуі.Трагикомедияларындағы аңыздық-әпсаналық орта.

Шекспирдің әлемдік драматургиядағы орны жәнеоның мұраларының жаңа дәуір мәдениетіндегі маңызы.

13-тақырып ХVІІ – ХVІІІ ғасырлардағы әлем әдебиетіХVІІ ғасырдағы батыс еуропалық әдебиет

ХV ғ. ренессанстық гуманизмнің дағдарыстары.Монтень, Шекспир, Сервантес және қайта өрлеу дәстүрлері.ХVІІғ. әдебиетіндегі үш бағыт және оның көрнекті өкілдері.

ХVІІғ. Ренессанстық реализм (Лопе де Вега, Бен ДжонСон). Олардың шығармашылықтарындағы демократиялықбағыттар, негізгі тақырыптар, гуманистік көзқарастар,

классицизм мен Барокко өкілдерімен полемика. Авантюралықромандар. Қайта өрлеу дәуіріндегі сатиралық әдеби дәстүр.

Барокко. Ренессанстық және орта ғасырлық бароккомәдениетінің күрделілігі және ішкі қайшылықтары.негізгітақырыптары. Аристократиялық бағыт. Мәселелердіңкосмостық кеңістігі (Адам және аспан әлемі) және бейнелеужүйесі.Бейнелеу мен сәулет өнеріндегі барокко.

Класссицизм. Классицизмнің эстетикалық теориясыныңбастау көздері: кереметтік идеалы туралы түсінік.Біртұтастық теориясы (орын, уақыт, әрекет).

Көркемдік әсер алу бірлігінің ұғымы. «Жоғары» трагедиямен «Жоғары» комедия туралы түсінік.

Классицизм әдебиетінің тақырыбы мен кейіпкері.«Мәңгілік типтер» секілді кейіпкерлер.

Шекспир дәстүріндегі театрдан классицизм театрыныңайырмашылықтары. ХVІІғ.француз классицизмінің екі кезеңі.(Корнель классицизмі және Расин классицизмі.)

ХVІІғ итальян әдебиетіИталиядағы экономикалық және саяси жағдайды

нығайтудағы Папа үкіметінің маңызы. Әдебиеттегібостандық, азаттық сүйгіш ойлар (кампанелла, Күнқаласы).Әдебиеттегі аристократиялық гадонизм. Мариношығармашылығындағы Барокко.

ХVІІғ. неміс әдебиеті

Он үш жылдық соғыстың экономикалық, саясизардаптары. Неміс жазушыларының соғысқа қарсылықтақырыбындағы шығармалары. Грифиустың «Отанның көзжасы» туындысы.

Гиммелсхаузеннің «Симплиции симплициссумус»романы.Оның соғысқа, феодализмге қарсылық бағыты.Романдағы демократиялық, бостандық сүю ойлары.Романның көркемдік ерекшеліктері, пәлсапалық ирония,авторлық шешіміндегі фантастикалық нышандар.

ХVІІғ. испан әдебиеті

Әдебиеттегі ренессанстық реализм. Ұлттық драматеориясы.Лопе де Веганың шығармашылығы, демократиялық

көзқарастары. «Қой қайнары» батырлық драмасы. «Севильжұлдызы» драмасындағы дворяндыққа қарсылық сыны. Лопеде Вега поэзиясындағы оптимизм. Испан прозасындағы саясисатира, консептизм. Гонгор және гонгоризм.

Кальдерон шығармашылығы – испандраматургиясындағы барокконың саяси және көркемдікпринциптерінң басты билеушісі. Кальдеронның «Өмір дегентүс» атты пәлсапалық драмасы. Кальдерондраматургиясының кейіакерлер жүйесі, аллегориялықпернелеу. Пәссапалық пайымдау. Оқиға және кейіпкер.Кейіпкерлер тілі.

ХVІІғ. ғасырдағы француз әдебиеті.Классицизм - ХVІІғ. француз әдебиетінің ең басты

көркемдік-стильдік бағыты, оның тарихи себептері. Французклассицизмі теориясы мен практикасының жалпы еуропалықмаңызы. Француз классицизмі тарихының екі кезеңі.

Корнель трагедиялары. «Бақ», «Гораций». «Цинна»,«Помсевкт».

Расин трагедиялары. «Андромаха», «Британик»,«Федра», «Авлидадағы ифигения». Расинтрагедияларындағы адамгершілік мәселелері. Расинтеатрындағы драмалық қақтығыстар (конфликт). «Аталия»трагедиясы.

Мольердің «Тартюф», «Дон Жуан», «Сараң»комедиялары.

Буалоның «Поэтикалық өнер» атты теориялық трактаты.ХVІІғ. француз поэзиясындағы мысал жанры (Лафонтен),француз прозасындағы афоризм жанры (Ларошфуко).Сатиралық проза (Шарль Сорель).

ХVІІғ. ғасырдағы ағылшын әдебиеті. Бен Джонсон шығармашылығындағы ренессанстық

реализм.Мильтон шығармашылығы. «Жоғалған жұмақ»,

«Оралған жұмақ» поэмалары.Ақын шығармаларындағыпуритандық дүниетаным менгуманистік ойлары арасындағықайшылықтар.

Жаңғырту (реставрация) дәуірінің әдебиеті (Уичерлижәне Конгрива комедиялары)

Англиядағы классицизм, Драйден шығармашылығы.

14-тақырып ХVІІІғ. Батысеуропалық әдебиет

Әдебиеттегі ағартушылық бағыт, оның эстетикалықмазмұнының негізгі сипаттары.Ағартушылық классицизм(Корнельдің «Эдипі» мен Вольтердің «Эдипі»), оныңХVІІғ.классицизмінен айырмашылығы. Ағартушылықреализмнің мәселелері.

Ағартушылық эстетикасының басты принципі -әдебиеттің саяси бағыттылығы. Ағартушылық әдебиеттегібатырлық және әсерлілік, ұнамды кейіпкер,сентиментальдық, сатиралық бағыттар. Ағартушылықәдебиеттің басты жанры – пәлсапалық роман мен повесть.Пәлсапалық повестердегі аллегориялық нышандар.Трагедиялардағы ағартушылық классицизм. Драма жанрыжәне драматургиялық реформа. (Дидро, Лессинг, Бомарше).

ХVІІІ ғасырдағы ағылшын әдебиеті

Даниель Дефоның «Робинзон Крузо» романы. Джонатан Свифттің «Гулливердің саяхаттары» памфлеттік-аллегориялық романы.Самюэль Ричардсон – жанұялық- тұрмыстық романның негізінқалаушы. Қарапайым адамдардың адамгершілік жан-дүниесін ашу. Ричардсонның оқиғалы, баяншы көркем қарасөзді дамытуы.Баяндаудағы оқиғалықтан бас тарту,кейіпкердің рухани өмірін тәптіштей, тереңдей ашу.Генри Филдинг (1707- 1754)- ағылшынның реалистік романжанрын жасаушы. «Джозеф Эндрюс» романы. «Қолбала ТомДжонстың тарихы» романы ХVІІІ ғасырдағы Англиядағыәлеуметтік шындықтың реалистік бейнесі.Тобайас Смоллет және оның романдары. «Перигрин Пиклдыңбасынан кешкендері», «Родрик Рэндмның басынанкешкендері».Сентиментализм бағыты. Сезім мен табиғатқа табыну. Ауылмен ескі замандық дәстүрлерді дәріптеу. «ТристрамШендидің өмірі мен пікірлері» психологиялық романының19ғ. психологиялық романға дайындық болғаны. Бернс –шотландтық ірі ақын. Оның лирикасындағы шаруаларөмірінің суреттелуі. Сатиралық өлеңдері («Екі ит», «Көңілдіқайыршылар», «Освальд бикештің өліміне мадақтау»), ода,«Тэм О Шантер» атты күлдіргі поэмасындағысентименталистердің қабірлік поэзиясын келекелеу.Бернслирикасының негізгі әуені – Отанға деген махаббат. Азаттық,әлеуметтік теңдік – Бернстің саяси мұраты.

ХVІІІ ғасырдағы француз әдебиеті

ХVІІІ ғасырдағы француз ағартушылық әдебиетініңтарихи маңызы. Вольтер – Руссо, Андро, Даламбер,Гельвецкий, Гольбах және т.б. ағартушылар жас буыныныңдем берушісі, тәрбиешісі. «Энциклопедияның » жарияланабастауы – француз ағартушылық әдебиеті тарихындағы жаңакезең.

Монтескье – француз ағартушылық әдебиетініңбастаушысы. «Парсылық хаттар» пәлсапалық романы.Романның эпистолярлық пішіні.

Вольтер «Кандида», «Ақкөңіл» повестері. «Брут»,«Заира», «Магомет» трагедиялары. Дени Дидро жәнеэнциклопедистер(Гельвецкий, Гольбах, Даламбер).Дидро -өнер теоретигі. «Салондар», «Драмалық әдебиет туралы»,«Актер туралы парадокс».

Жан Жак Руссо – сентиментализм әдебиетінің көрнектіөкілі. Дворяндық өркениетке сын және «табиғи жағдай»теориясы («Ғылым мен өнер туралы ой», «Теңсіздіктің тегімен негізі туралы ой») – қоғамның экономикалық негізінсынауға арналған тұңғыш еңбектердің бірі. «Эмиль»педагогикалық романындағы жаңа адам бейнесі. Руссоның«Сыр» романының әлемдік мемуарлық әдебиеттегі орны,француз әдебиетіндегі роман-өмірбаян жанрының дамуынаәсері. «Жаңа Элоиза» және сентименталдық роман жанры.«Табиғи адам» теориясы және оны романның көркемдіксипатымен ашу. Сезімді айшықтау. Табиғатқа табыну.Руссоның ХІХ ғ. романтикалық әдебиет тарихындағы орны.

Бомаршенің Фигаро туралы трилогиясы.Фигаро образы –саяси үстемдік үшін күрес кезіндегі буржуазияның ұнамдықаһарманы. Альманива бейнесі – француз дворяндықортасының 1789ж. революция қарсаңындағы ыдырауыныңкейпі. «Фигароның үйленуі» туралы Пушкиннің,Белинскийдің, Герценнің пікірлері. Бомарше комедияларынаМоцарттың, Россинидің жақындығы.

ХVІІІ ғасырдағы итальян әдебиеті

Карло Гольдони – итальян театрының реформаторы.«Екі қожаға бір қызметші», «Есерсоқтар», «Деревнялықтрактирщица» комедияларындағы қызметші бейнесі.

Карло Гоццидің «Үш апельсингесүйіспеншілік»,«Турандот ханшайым», «Король бұғы»комедиялары.

ХVІІІ ғасырдағы АҚШ әдебиеті

Тәуелсіздік және АҚШ-тың құрылуы үшін соғыстар, оныңәдебиетте бейнеленуі (көсемсөз, поэзия).

Аборигендер мәдениеті. Ұлттық әдебиеттің қалыптасуы.АҚШ әдебиеті үшін еуропалық дәстүрлер мен ағартушылықпәлсапасының мәні. В.Франклин, Т.Пейн,Т.Джефферсон аттысолтүстік америкалық ағартушылардың қызметі, көсемсөздікшығармашылығы. Ф.Френо (1752- 1832) шығармашылығы.-АҚШ-тың тұңғыш ұлттық ақыны екені. Ф.Френо поэзиясыамерикан революциясына ағартушылық ойларды қосудыңсипаты, оның шығармаларына классицистік жәнеромантикалық бағыттардың қатынасы.

ХVІІІ ғасырдағы неміс әдебиеті

Лессинг Готхольд Эфраим (1729-1781) – немістіңкөрнекті ағартушысы. Лессинг - өнердің теоретигі(«Лаокоон», «Гамбургтік драматургия»). Лессингэстетикасының материалистік мазмұны.Лессингдраматургиясы. «Минно фон Барихелм» пьесасындағы жетіжылдық соғыс дәуіріндегі неміс өмірінің шынайы суреті,халық бейнесі. «Эмилия Галотти»- немістік абсолютизмніңозбырлығына қарсылық. «Дана Натан» драмасыныңағартушылық бағыты.

Лессингтің өлең танудағы реформалары. Неміс тіліндамытудағы Лессинг шығармаларының мәні.

«Дауыл мен тегеурін» әдебиеті, штюмерлер бүлігініңкертартпалыққа, тоқыраушылыққа қарсылық мазмұны.

Гете Иоганн Вольфганг (1749-1832) – неміс халқының іріақыны. «Жас Вертердің азап шегуі» және неміссентиментализмі. Гетенің алғашқы эстетикалық ойлары.(«Шекспир күніне»). «Гец фон Берлихинген» тарихидрамасындағы бүлікшіл қайшылықтар. Гете Италияда.«Вильгелм Мейстер» - философиялық роман,ондағыәлеуметтік қиялшылдық. «Фауст» трагедиясы.Трагедияның тууы және көркемдігі. Композиция.

Фаусттың іздену жолы.. Мефистофель және танымдиалектикасы. Фауст және Маргарита трагедиясы.

«Фаусттың екінші бөлімі». Фауст жәнешығармашылық белсенділік. Фауст - ғылымдағы арттақалушылық пен кертартпалыққа қарсы бүлікші-күрескер.Фауст және әдемілік туралы ежелгі дәстүрлі табыну.Фауст- ойдағыдай қоғамды құрушы. Фауст пенМефистофель – трагедияның пәлсапалық келбетіндегіқарама-қайшылықтардың тұтастығының бейнесі.Фаусттың, Мефистофельдің, Маргаританың көркемпортреттері. Фауст туралы аңызды Пушкиннің өзіндікшешіммен жазуы. Т.Манн және И.Бехер Гете туралы. Шиллер Иоганн Фридрих (1759-1805). Шиллердіңалғашқы драмалары және «Дауыл мен тегеурін»қозғалысы. «Қарақшылар», «Зұлымдық және махаббат»драмалары. Республикашыл Верина бейнесі.Өлеңменжазылған «Дон Карлос» драмасы. Эстетикалық тәрбиетуралы теориялық еңбектері. Шиллер трагедиялары: «Валленштейн»,«МарияСтюарт», «Вильгелм Тиль» трагедиясындағы бостандықтуралы ойлар. Шиллердің көркемдік әдісі.. Жуковскийдіңаудармалары.

15-тақырып ХІХ –ХХ ғасырлардағы әлем әдебиетіХІХ ғ. Батыс Еуропалық шетел әдебиеті

Кіріспе. ХІХ ғ. әдебиетін шартты түрде кезеңдерге бөлу:1) 1789-1830 жж. романтизм әдісінің қалыптасуы мен әсер-ықпалы;2) 1830-1871жж. реализм әдісінің қалыптасуы мен үстем болабастауы;3) 1848-1871жж. романтизм мен сыншыл реализм әдістерініңбелсенді қолданыла бастауы.

Романтизм.Романтизмнің Батысеуропалық және АҚШәдебиетінде ХІХ ғасырдың басында пайда болуы. Романтизм –шығармашылық әдіс.Суреттеулер шындықтың қиялғанегізделіп,қияли шындық арқылы бұрынғы және болашақуақытты бейнелеу. Романтизм әдісіндегі шығармалардыңкөркемдік желісіндегі арманшылдық, азаматтық әуен, автортілінің әсерлі сезімге толы бояуы қанық ойлары.

Романтизм әдісінің көркемдік тұрғыдағы жеңісініңкөріністері. Лирикалық жанрлардың дамуы, тарихи романжанрының тууы, адамдық дербес, өзіне ғана тән қарама-қайшылықты ашу.

Германиядағы романтизм. Гофман романтизмініңмазмұныдворяндық орта мен тоғышарлар әлемін сатиратілімен сынау. Кейіпкерлерінің ерекшелігі – екіжүзділікәлемінен қашып, монастырға кету, фантастикалықкүштермен одақтасу. «Скюдери бикеш», «Мартин шебержәне оның көмекші шебері» шығармалары. «Муррамысықтың тұрмыстық орныққан пікіолері» романы – немістіккняздік дворяндық қоғамның жексұрындық келбетінсатиралық сынау туындысы. «Құртақандай Цахес» - бөтенеңбекті иелену идеясының фантастикалық бейнеленуі.Гофманның романтикалық әдісіндегі ирония, сарказм, юмор.Автор сөздерінің әуезділігі.

Англиядағы романтизм. Дж.Г.Байрон (1788-1824)шығармашылығы - әлемдік әдебиеттегі романтикалық өміртанушылықты бейнелеудің озық үлгісі. Байронныңпоэтикалық жаңашылдығы. (романтикалық кейіпкер бейнесі,лиро-эпикалық поэма жанры, өлеңдік өлшемдер).ЧайльГарольд бейнесі арқылы еуропалық елдердегі озбырбилеушілерді әшкерелеуі. Байронның лиро-эпикалықромантикалық-бүлікшілік, шығыстық поэмалары. «Корсар»,«Гяур». Пәлсапалық драмалық дастандары «Манфред»,«Шильон тұтқыны», «Чайль Гарольдтың сапары»шығармаларындағы озбырлыққа қарсылық, бостандық сүйгішәуендер. Байрон шығармашылығының итальяндық кезеңі.Шығармаларының көп жанрлылығы. Поэма, сатира, драма,өлеңмен жазылған роман. Кайн және Байрондықромантикалық кейіпкердің өсу эволюциясы. «Қола ғасыр» -Байрон шеберлігінің саяси сатирадағы шыңы.

«Дон Жуан» - өлеңмен жазылған роман. Романдағыкейіпкер сомдауда реалистік бағыттың күшеюі, тарихи-әлеуметтік шындықтың кеңдігі, уақыт шындығынбейнелеудегі энциклопедиялық сипат.

Байронның Грециядағы кезі. Оның грек халқыныңазаттық күресіне қатысуының әсерінен туған лирикалықөлеңдері. («Кефалониидегі күнделіктерден», «Менің отызалтыдағы күніме»).

Байрон және чартистік поэзия. Байрон және дүние жүзіәдебиеті. Байрон шығармашылығының идеялық-эстетикалықжәне тарихи маңызы.

П.Б.Шелли (1792-1832). Өмірі, шығармашылығы. Лиро-эпикалық, дидактикалық поэмалары. «Королева Маб»,«Исламның көтерілісі». Шелли лирикасының түрлері: саяси-әлеуметтік («Англияның еркектеріне», «Англия»,«Мемлекеттік айбындылық»); пәлсапалық («Батыстық желге

ода», «Бұлт», «Ой әдемілігінің әнұраны»); махаббат (МериУолстон – крафт Годвин, «Джейнге»); табиғат тақырыбынжырлауы және оның Шеллидің пәлсапалық көзқарастарынабайланысы. «Азат етілген Прометей» поэмасындағы баскейіпкерлер, жинақтаушылық, сиволикалық, аллегориялықтақырып ерекшелігі. Беатриче бейнесі. Шеллидіңэстетикалық көзқарастары. «Поэзияны қорғау» аттытрактаты.

В.Скотт (1771-1832). Скотт – тарихи роман жанрынжасаушы. Баяндаудағы екі бағытты композициялық сипат:ұнамды кейіпкердің махаббаттық-романтикалық тарихынсипаттау, әлеуметтік қайшылықтарды, тарихи бейнелердішыншылдықпен бейнелеу. Жергілікті және тарихиерекшеліктерді, фольклорлық элементтерді пайдалануы,стильдік ерекшеліктері. Англия мен франция тарихынабайланысты «Айвенго» романы.

А.Дюма (1803-1870). Тарихи-шытырман оқиғалыромандары. Оқыс оқиғаларды баяндау, суреттеу шеберлігі.

Жорж Санд (1804-1876). Романтикалық бүлікшілердіңбейнесі(«Лелия», «Орас» романы). Кейіпкердің халықтықкүресте романтикалық сипатта қайта жаңғыру қалпынсуреттеуі.

В.Гюго (1802-1885)- францияның ұлттық ақыны,француз романтизмінің ірі тұлғасы. Ол – ақын, драматург,прозашы. Гюго – француз поэзиясының жаңашылы. Мысалы,«Бур-графтың аңшылығы». «Париждік әулие ананыңсоборы», «Жергілікті ерекшелік» романындағы әлеуметтіктақырып кейіпкерлері: Клод Фролло, Эсмеральдо.«Шеттетілгендер» романындағы тарихи кеңдік, халықөмірінің панорамасы: еркектің,әйелдің, бүлдіршінтағдырларының жан Бальжан, Фантин, Козетта, Гаврошбейнелері арқылы суреттеуі. «Тоқсан үшінші жыл»романындағы Говэн, Лантенак, Симурден бейнелері.

Ж.Верн (1828-1905) – ғылыми-фантастикалық романжанрын қалыптастырушы. «Он бес жасар капитан» романы.

Польшадағы романтизм. ХVІІІғ. Соңы мен ХІХғ.біріншіжартысындағы Польшадағы ұлт-азаттық күрес. Полякәдебиетіндегі романтизмнің қалыптасуындағы ағартушылықәдебиеттің орны.

А.Мицкевич (1798-1855) – поляк романтизмінің негізінқалаушы. Оның шығармашылығындағы алғашқы кезең.(«Филареттер жыры», «Жастыққа ода» ) . «Балладалар менроманстар» - романтизмнің поэтикалық манифесі.Мицкевичтің классицизм эпигондары мен қайшылықты

көзқарастары. «Гражина» поэмасындағы азаматтық әуен.«Дзядтар» поэмасындағы бүлікші мен қайғы. МицкевичРесейде. «Қырым сонеттеріндегі» лиризм. «КонрадВалленрод» поэмасының поляк көтерілісін дайындаудағымаңызы. Мицкевич Батыс Еуропада. Эмиграциядағы өмір.«Пан Тадеуш» поэмасы – поляк халқының ұлттық эпопеясы.Мицкевичтің көсемсөздік және педагогикалық қызметі.

Ю.Словацкий – А.Мицкевич дәстүріндегі романтизмніңкөрнекті өкілі. Романтикалық драмадағы еңбектері: тарихидрама, драма-ертегі, ұлт-азаттық күресіне арналғандрамалары («Кордиан»).

АҚШ әдебиетіндегі романтизм. АҚШ әдебиетіндегідемократиялық а демократиялық ағымның күшеюі жәнеоның құл иеленушілікке қарсы күреске байланысты дамуы.

В.Ирвинг (1783-1859) – американ әдебиетіндегі новеллажанрының негізін салушы. «Эскиздер кітабы».Шығармашылығының түп негізі.

Дж.Купер (1789-1851) – американдық роман жанрынжасаушы. Тарихи, шытырман оқиғалы, теңіз туралы,тұрмыстық және әр түрлі романдар жазуы.. Купеншығармашылығындағы үндістер тақырыбы.

Г.У. Лонгфелло (1807-1882). «Еріксіздік жырлары» аттыөлеңдер топтамасындағы құл иеленушілікке қарсы әуендер.Лонгфелло шығармашылығының «Гайавата туралы жыр»поэмасындағы үндістің халықтық шығармашылығынанегізделген фольклорлық бейнелілік.

Э.По (1809-1849) – американ әдебиетіндегі көрнектітұлға шығармаларының көркемдік ерекшеліктері жәнепоэтикалық жаңашылдығы («Құзғын», «Қоңыраулар»,«Анабель Ли» және т.б.) . Эстетикалық- теориялық еңбегі –«Композиция пәлсапасы». Новеллалық еңбектері – «Эшерлерүйінің құлауы», «Мальстремдеп төмен түсу» .Детективжанрын қалыптастыруы: «Морг көшесіндегі кісі өлтірушілік».Ғылыми фантастиканы қалыптастыруы: «Ганс Пфал дегенбіреудің әдеттен тыс бастан кешкендері».

Г.Бичер Стоу (1811-1896) – аблициондық әдебиеттегі еңәйгілі жазушы әйел. «Том ағайдың лашығы» романыныңқұлдыққа қарсы күрестегі маңызы.

Уйтмен –көрнекті американ ақыны. «Шөптердіңжапырақтары» жинағы. Композициясы, стиль ерекшеліктері.

ХІХ ғасырдағы сыншыл реализм.Реализмнің қалыптасуындағы қоғамдық, пәлсапалық

және эстетикалық алғы шарттар. Жартылыстануғылымдарының дамуы және олардың материалистік

түсініктің қалыптасуы үшін маңызы. Реалистік теориялыққұжаттары. О.Бальзак (1799-1850) «Адамдық комедияғакіріспе» және «Бейл туралы этюд».

ХІХғ. Реализм және ағартушылық реализмніңдәстүрлерінің айырмашылықтары. Әлеуметтік қалып пенортаны бейнелеудегі жаңа көзқарас, типтендіру мендаралаудың дамуы, психологиялық талдаудың тереңдетілуі.Прозалық жанрлардың , романның дамуы. Очерк және оныңреализмінің қалыптасуындағы орны.

16-тақырып ХХ ғасырдағы әлем әдебиеті

Франция әдебиетіСыншыл реализм әдебиетінің ерекшеліктері. Француз

өнеріндегі импрессионизм және әдебиетке ықпалы. Французәдебиетіндегі натурализм мен символизм. Декаданттықәдебиет. Париж коммунасының әдебиеті.

Эжен Потье – француздың пролетарлық поэзиясыныңөкілі. Пролетарлық революциялық өлеңдері: «Халық»,«Бұзылған ескі үй», «1870 жылғы 31 қыркүйек»,«Интернационал», «Халық жолы», «Американың жұмысшысы– Францияның жұмысшысына».

Натурализм – 1848 жылғы революциядан кейін пайдаболған бағыт. Натурализм эстетикасының негізі – позитивизмпәлсапасы. Золя – натурализм теоретигі.«Экспериментальдық роман», «Романистер - натуралистер»,«Театрдағы натурализм» мақалалары. Шынайылық талабы,табиғатқа, шын фактіге адалдық. Типтендірудің реалистікпринциптеріне қарсы фактіге ғана табыну. Биологизм. Тұқымқуалаушылық теориясы. Бейнелеудегі документтілік пендәлдік. Ағайынды Гонкурлардың, Золяның, медандық топжазушылардың шығармаларындағы натурализм.

Эмиль Золя (1840- 1902). 19 ғасырдағы романтикалықжәне реалистік өнерді игерген суреткер. «Жерминаль»,«Жер», «Тас-талқан» романдары. «Ругон Маккары» (20томдық романдар сериясы), «Үш қала» трилогия, «Төртевангелия» (романдар сериясы).

Сыншыл реализм. Ги де Мопассан (1850-1924). Мопассан-Флобердің шәкірті. Шығармалары: «Тоқаш нан», «Телье

орны», «Милон ағатай», «Мадемуазель Фифи» новеллалары,«Өмір», «Қымбатты дос» романдары.

Анатоль Франс (1844-1924). Жазушышығармашылығының пәлсапалық және эстетикалық негізі.Ағартушылық дәстүрлер. Христиандық догматизмді сынауы.Франстың сатирасы. Шығармалары: «Сильвестер Боннардыңқылмысы, «Танс», «Қаздың табандары королевасыныңасханасы», «Жером Куаньяр мырзаның пайымдаулары»,«Қазіргі тарих» романындағы Үшінші Республикадағыбуржуазиялық қоғамға сатиралық сын. Профессор Бержерибейнесі. «Кренке Биль» әңгімесіндегі халық өкілі адамыныңбейнесі. «Пингвиндер аралы» роман-памфлетіндегі қоғамдық–саяси мәселе, жинақтаушылық аллегориялық формалары.«Құдайлар аңсайды» романындағы якобиндік диктатураныбейнелеу.

Ромен Роллан (1866-1944). Әдебиеттегі, мәдениеттегіреализм мен демократия үшін күресуге арналғандемократиялық көзқарастары. Музыка танушылықеңбектері.Бетховен туралы алты томдық кітабы. «Бетховен.Ұлы шығармашылық дәуірлер (1927-1945)», «Біздіңуақытымыздағы музыканттар», «Өткен уақыттағымузыканттар», «Гендель». Драматургиясы: «Сенімніңтрагедиясы» циклында «Қасиетті Людовиг», «Уақытыкеледі», «Революция театры» циклында «Қасқырлар», «Ақыл-ой салтанаты», «Дантон», «14 шілде». Романдары : «ЖанКристоф». Кристоф – автор идеяларының жарқын көзқарасы.Көсемсөздік мақалалары: «Жекпе-жек үстінде», «Нышан»,«Әскери жылдар күнделігі». Ролланның шығармашылық әдісерекшеліктері.

Луи Арагон. Шығармашылығындағы тақырыптық жәнепоэтикалық жаңашылдығы. «Құштарлыққа толы апта»,«Шындап опат болу».

Германия әдебиетіНеміс әдебиетіндегі сыншыл реализм және натурализм.

Сыншыл реалимнің германия әдебиетіндегі жаңа кезеңіндамытуда натурализмнің маңызы.

Томас Манн (1875-1955). Пәлсапалық роман шебері.«Будденброктар» романындағы психологиялық иірімдер,көркемдік жинақтаулар. «Тристан», «Тонио Крегер»,«Венециядағы өлім» новеллаларындағы өнер мәселесініңтақырыбы.

Генрих Манн (1871-1950) ХХ ғ. көрнекті неміс сатиригі.Г.Манн шығармашылығындағы буржуазиялық-юнкерлікмонархияға және пруссакшылдықтың реакциялық

идеологиясына сын. Романдары : «Арманды жер»,«махаббатқа ықылас», «Әйел құдайлар». «Мұғалім Унрат»,«Шын ықыласпен қол астына қараушы». Көсемсөздері: «Рухжәне әрекет», «Вольтер мен Гете», «Рейхстаг» памфлеті –милитаризмді айыптау. Г.Манн шығармашылығындағыкарикатура, гротеск әдістерінің қолданылу ерекшеліктері.

Скандинавия елдерінің әдебиеті

Сыншыл реализмнің қалыптасуы мен дамуы. Декаденттік ағымдар. Натуралистік, символдық эстетика.

Генрих Ибсен (1828-1906) – Норвегия әдебиетіндегіәлеуметтік- психологиялық драманы қалыптастырушы.Шығармалары: өлеңмен жазылған пьесасы «Махаббаткомедиясы», қарасөзбен жазылған ұлттық-тарихи драма «Тақүшін күрес» немесе «Тәжге үміткерлер». Драмалықпоэмалары : «Бранд» және «Пер Гюнт», әлеуметтік-психологиялық реалистік драмалары : «Қоғамныңсандақтары», «Қуыршақ үй», «Елестер», «Халық жауы».Реалистік типтендіру, аналитикалық композиция мәселелері.Ибсен шығармашылығындағы романтикалық драма менсатиралық комедияжазу ерекшеліктері.

Мартин Андерсон Нексе (1869-1954) – дат әдебиетіндегіжаңа реалистік бағыттың негізін салушы. Алғашқыәңгімелер. «Көлеңкелер» жинағы. Повестері: «Өмірбағасымен», «Ана», «Франк жанұясы», «Шаң», «Пеллежаулап алушы» романы – Данияның тарихы, әлеуметтікөмірінің кең суреті.Нексе шығармашылығындағы халықөкілдері, фольклор дәстүрлері.

Англия әдебиетіСыншыл реализм – ағылшын әдебиетіндегі негізгі бағыт.

«Неоромантизм», натурализм, эстетизм жәнет.б.ағымдардың пайда болуы. Оскар Уайльд (эстетизмніңтеоретигі), Р.Стивенсон(неоромантизм өкілі), Конан Дойль(детектив жанрын жазушы) шығармашылық ерекшеліктері.Р.Киплинг, Т.Гарди, Дж.Голсуорси, Г.Уэллс шығармалары.

Бернард Шоу (1856-1950) – ағылшын драмасындағыжаңа кезең өкілі. Ағылшынның әлеуметтік драмасын,интеллектуалдық «дискуссиялық драмалар» жасаудағы ролі.«Ыңғайсыз пьесалар» «жаңа пуритандар» үшін пьесалар.Тарихи тақырыптарды интерпретациялау («перінің шәкірті»,«Цезарь мен Клеопатра»). Қорғансыздарды қорғау тақырыбы(«Майор Барбара»). «Пигмалион» комедиясы. Империалистіксоғысқа қарсылық. «Жүректі жарақаттайтын үй» пьесасы.Шоудың әлемдік драматургияға ықпалы.

АҚШ әдебиетіСыншыл реализмнің американ әдебиетіндегі ерекшелігі.

Спенсер позивитизмнінің сыншыл реалистердіңшығармашылығына әсері.

Марк Твен (1835-1910) – АҚШ-тың көрнекті юморисі менсатиригі. Балалар туралы романдары: «Том Сойердің басынанкешкендері», «Геклберри Финнің басынан кешкендері».Тарихи романдары: «Ханзада мен қайыршы», «Король Артурқорасының жанындағы янкилер». Твен памфлеттері.

Джек Лондон (1876-1916) әңгімелеріндегі бақыт, өмірүшін күрес тақырыбы. Солтүстікті романтикаландыруы :«Солтүстік әңгімелері», «Темір табан» романындағыреволюционерлер бейнесі. Лондонның Спенсердің, Ницшеніңтеорияларымен шұғылдануы, оларды игеруі мен айыптауы.(«Мартин Иден», «Теңіз қасқыры» романдары). «Ақ азу»анималистік повесі.

Теодор Драйзер (1817-1946) – американ реалистікәдебиетінің басты тұлғасы. Жазушы, көсемсөзші, қоғамдыққайраткер. Драйзердің «Нәзік реализм» бағытына қарсыкүресі. «Керри қарындас» романындағы Американыңәлеуметтік тынысының шынайылықпен суреттелуі.Романдағы даралық пен эгоизмді сынаушылық. «ДженниГерхард» романында әйелдің моральдық тазалығындәріптеуі.Драйзерге Спенсер теориясының жәненатурализмнің ықпалы. «Талек ықыластардың трилогиясы».Каупервуд бейнесі. «Данышпан» романындағы суреткертрагедиясы. Драйзер реализмнінің өзіндік ерекшеліктері.

Эрнест Хемингуэй (1899-1961). Шығармаларындағысоғысқа қарсылық тақырыбы. «Қош бол, қару жарақ» романы.Испаниядағы антифашистік антифашистік күрес туралы«Қоңырау кім туралы соғып тұр» романы. Хемингуэй –новеллист («Жаңбыр астындағы мысық», «Килиманджероқары»). «Шал мен теңіз» повесі. Өмірбаяндық очеркі «Сеніменмәңгі бірге мейрам». Антифашистік романы «Мұхиттағыарал» романындағы шығармашылық тұлға және адамдықпарыз. Хэмингуэйдің әлемдік әдебиетке әсері.

17-тақырып Азия елдерінің әдебиеті

19 ғасырдың соңы мен 20 ғасырдағы Азия елдерініңәдебиеттеріндегі ағартушылық ерекшеліктер. Түркия, Иран,Қытай,Үнді,Корея,Жапония, Араб елдері әдебиеттерініңдамуы. Азия-Африка елдері жазушыларыныңконференциялары (Ташкент, 1958), Алматы (1973).

Шығыс елдері әдебиеттеріндегі ұлттық, халықтықшығармашылық дәстүрлердің сақталуы. Әлемдік әдеби-шығармашылық байланыстар аясында прозалық, поэзиялық,драмалық жанрлардың дамуы.

Түрік әдебиетіХІХ ғ. соңындағы түрік әдебиетіндегі серпілістер,

әлемдік әдебиеттегі озық дәстүрлермен байланысы. 90жылдардағы «Сервети - Фюнун» («Білім қазынасы») журналытөңірегіндегі шығармашылық ортаның табиғат,романтикалық, махаббат, пәлсапалық, мистикалық,лирикалық өлеңдер жазуы. «Сервети - Фюнун» журналыныңкөрнекті ақыны Тевфик Фикрет (1867- 1915). Оның «БұзылғанЛютия» (1890) лотия – ескі замандық шекті музыка аспабы)кітабы.

19ғ.70-80жж. Романтизм.Жаңа түрік прозасыныңқалыптасуы. Халид Зия(1866-1945) психологиялықновеллистиканың негізін салушы. «Тыйым салынғанмахаббат» , «Көгілдір және қара» романдарындағыромантикалық портреттер, сентиментальды-мелодрамалықсуреттемелер, зиялылар ортасындағы әлеуметтік-тұрмыстықмәселелер.

Халық шығармашылығы байлығы негізінде қалыптасқанталантты жас ақындар тобы: Фарук Нафыз, Орхан Сейфи,Юсуф Зия.

«Хедже» - түрік фольклорында сақталған буындықөлшем. Хеджистердің өлеңмен жазылған пьесаларындахалық ертегілерінің әуендері. Халықтық ән-күйлік фольклорәсерімен көркем образдардағы өлеңде тармақтық, ырғақтық,лексикалық жаңғырулар.

Яхья Кемаль (18841859) – аруз өлшемінің көрнекті өкілі.Омер Сейфиддин (1884-1920) –түрік сатирасын, жаңареалистік түрік новелласын қалыптастырушы.Шығармаларындағы реализм, пәссапа, сатира, гротеск,памфлеттік әуен.

Назым Хикмет Ран (1902-1963) – жазушы, қоғамқайраткері. Түрік революциялық поэзиясының негізін салушы.Түрік поэзиясына жаңа ырғақтар, еркін өлең түрін енгізуі.Өлеңдер жинақтары : «Күннің жыры», «835 қатар жол», «Үнінжоғалтқан қала», «Адамдық панорама» эпопеясы.Пьесалары: «Бәрі де ұмытылған», «Дарақы» - қоғамдағыжеке адамдар туралы шығармалар.

Әзиз Несин (1915) – түрік жазушысы,сатирик жәнеюморист, драматург, көптеген әңгімелер жинақтарының

авторы. Мысалы: «Хамди атты піл», «Ер азамат», «Отанымызжасасын».Сатиралық романдары: «Футбол королі», «Зюбюк»(1916).

Иран әдебиетіХІХ ғ. соңынан бастап Ирандағы мәдениеттің өрлеуі.

Парсы газетінің шыға бастауы, ондағы прозалық жанр,ұлттық, фольклорлық және әдеби жанрлардың байдәстүрлерін жаңғырта қолдану(ертегілер, монозаре – екі неодан да көп кісілердің дауласуы не әңгімелесуі; Сафар-наме –жолжазба, шығыстық, юмор мен сатира). Парсы прозасыныңдамуы. Батыс еуропалық (әсіресе француздық) көркемшығармаларды парсы тіліне аудару.

Парсы әдебиетінің көрнекті өкілдері: Мирза Мальком хан(1833-1903). Зейн оль-Абедин Мараген (1837- 1910),Абдоррахим Әбу Талеб Надджаб Табризи – Талибов(1837-1910).

Зейн оль-Абедин Марагеннің көсемсөздік(публицистикалық) романы «Ибрагим бектің саяхаты немесеоны азапқа салған бақытсыздық». Романдағы халықөкілдері:жүкшілер, шаруалар.

Абдоррахим Талибовтың үш көркем шығармасы.Біріншісі - «Білімділер жинағы және Ахмедтің кітабы»

ағартушылық мазмұндағы еңбегі.Екіншісі - «Өмірдің мәселелері» - қайыршылық пен

қараңғылық, мемлекеттің артта қалушылығы туралы кітап.Үшіншісі - «Тақуалардың жолы» кітабында қоғамдық

теңсіздікті сынауы.Парсы әдебиетіндегі қасыда, газел жанрларының

жаңғыра қолданылуы. Халықтық лирикалық жыр – теснифтің(әр түрлі өлшемді тармақтары, қайталамайтын қайырмасықысқа жыр) саяси-әлеуметтік мазмұнда кең қолданылуы.Ареф Казвини(1882-1926) теснифтерінің көркемдік қуаты.

Сатиралық прозаның дамуы. Сатиралық прозаныңкөрнекті өкілі – Мирза Әли Акбар-хан Дехход (1880-1956) -жазушы, ақын, ғалым, қоғамдық қайраткер. Сұрақ-жауаптүріндегі әңгімелеріндегі халықтық тіл қолданыстары.Дехход шығармаларының журналдарда «Чарндпараннд» (әртүрлі әр нәрселер) рубрикасымен жариялануының парсыәдебиетіндегі жаңа прозалық жанрлардың қалыптасуынаәсері.

Әбілқасым Лахути (1887-1957) – парсы әдебиетінің ірітұлғасы, ақын. Шығармалары: «Ираным менің жұтады»(1909) өлеңінің классикалық газел түрінде жазылуы, халықтағдырының анық суреттелуі.

Күрделі редиф пен екі тармақтың қайырмаға құрылған«Халық айқайы» өлеңінің дәстүрлі пішінінің қуаттылығы.«Иран үндеу» өлеңіндегі иран елін қанаушылардан азат етуойлары.

Әбілқасым Лахутидің 1905-1911 ж. Ирандағыреволюцияға қатысуы. 1922 жылдан бастап Тәжікстандаболуы. Тәжік ССР-інің әнұранының мәтінін жазуы.

Үнді әдебиетіҮнді халқының ағылшын отаршылдығына қарсы күресі.

Үнді әдебиетіндегі дәстүрлі тақырыптарды жаңғырту.Аңыздық және мифологиялық кейіпкерлерді қазіргі адамбейнесімен ұштастыра бейнелеу. Жаңа үнді прозасындағыромантизм, ағартушылық сыншыл реализм сипаттары.Бенгалия мен басқа да аудандар әдебиетіндегі реалистікбағыттар. ХІХғ- ХХ ғ. көрнекті өкілдері. Бон кимчондрыЧоттападхайн (1838-1894)- бенгал әдебиетіндегі тарихироманның негізін салушы. («Қуаныш тұрағы», «ДебиЧоудхурани» т.б. романдар).

Бхаратенду харшичандра (1850-1885) – хинди реалистікдрамасының негізін салушы («Индияның бақытсыздығы»).Хари Нараян Апте (1864-1919) – қазіргі Маратх прозасыныңнегізін салушы.

Майтхилишаран Гупты (1886-1964) – үнді прозасындағыпатриоттық тақырыптың шебері. Ақынның «Индия дауысы»(1912) поэмасы.

Урду әдебиетіндегі патриоттық поэзияның көрнекті өкілі– Мұхаммед Икбал (1853-1938), «Біздің Индия» өлеңінің –бүкіл елге кең тарауы, халықтық өлеңге айналуы.

Рабиндранат Тагор (1816-1941) – үнді әдебиетінің ірітұлғасы,ақын,прозашы, драматург, көсемсөзші, философ,педагог, ағартушы, филолог, суретші, композитор, актер,режиссер. Тагор – бенгал әдебиетіндегі сыншыл реализмніңнегізін салушы. Романдары: «Гәуірмахан», «Күйреу», «Үйжәне әлем». «Менің алтын Бенгалиям» жырының БангладешХалық Республикасының әнұранына айналуы. Тагор –Халықаралық Нобель сыйлығының лауреаты.

4.3 Практикалық сабақтардың мазмұны мен тізімі

1-тақырып Кіріспе. 19-20ғ. әлемдік әдеби даму ерекшеліктері19-20ғғ. Азия, Америка, Еуропа, Африка, Австралияқұрылықтары әдебиеттері.

2-тақырыпГермания әдебиетіндегі романтизм

3-тақырыпАнглия әдебиетіндегі романтизм, сыншыл реализмДж. Ноэл Горлон Байрон шығармашылығыДж.Байронның поэмалары

4-тақырыпФранция әдебиетіндегі романтизмФранция әдебиетіндегі революциялық мазмұндағышығармалар.

5-тақырып. ГИ де Мопассан шығармашылығыО.Бальзак шығармашылығы

6-тақырып.АҚШ әдебиетіндегі романтизм, сыншыл реализмДжек Лондон шығармашылығы

7-тақырып.Эрнест Хемингуэй шығармашылығыТеодор Драйзер шығармашылығы

8-тақырып.Түркия әдебиеті. Назым Хикмет шығармашылығы .Лирикалық өлеңдеріӘзиз Несин шығармашылығы9-тақырып.Үндістан әдебиеті.

10-тақырыпР.Тагор шығармашылығы

11-тақырып.Р.Тагордың романдары

12-тақырыпИран әдебиеті

13-тақырып

Әбілқасым Лахути шығармашылығы

14-тақырыпПарсы (иран, тәжік) және қазақ әдебиетінің байланыстары

15-тақырыпҚазіргі әдеби байланыстар

16-тақырып Түрік және қазақ әдебиеті байланыстары

17-тақырыпҮнді және қазақ әдеби-фольклорлық байланыстары

4.4 Студенттің өздік жұмысының мазмұны

4.4.1 СӨЖ түрлерінің тізімі

№ СӨЖ түрі Есеп беру формасы

Бақылау түрі

Сағатқа шаққандағы көлемі

1 Дәріс сабақтарынөңдеу

Сабаққа қатысу

30 (1х30)

2 Үй тапсырмасын орындау

Жұмысдәптері

Сабаққа қатысу

30 (1х30)

3 Қосымша материалдарға дайындық

Конспект

Коллоквиум

30

4 Семестрлік тапсырманы орындау

Реферат

Семестрлік тапсырманы қорғау

26

5 Бақылау шараларына дайындық

РК1, РК2

4

Барлығы 120

4.4.2 Студенттердің өздігінен оқуына бөлінген тақырыптардыңтізімі

1. 19-20ғ. әлемдік әдебиет дамуындағы әдеби бағыттар, көркемдік әдістер¦сынылатын єдебиет: [4], 1-10 бет, [7], 1-15 беттер, [8] 1-12 беттер.

2. Түркі әдебиеті – ежелгі түркі өркениеті және дербес ұлттық мәдениетдәстүрі

¦сынылатын єдебиет: [1], 3-20 беттер; [5], 15-35 беттер.3. ХІХ ғасыр түрік әдебиетіндегі көркемдік ізденіс

¦сынылатын єдебиет: [4], 23-37 беттер; [7], 39- 47 беттер.4. Назым Хикмет поэзиясының романтикалық сипаты

¦сынылатын єдебиет: [4], 55-70 бет. [13], 32-45 бет.5. Иран әдебиетінің 19-20 ғғ. даму ерекшеліктері

¦сынылатын єдебиет: [7], 53-77 бет, [9], 102-111беттер.6. Ә. Лахути өлеңдері: классикалық үрдіс және жаңашылдық

¦сынылатын єдебиет: [3], 10-35 бет, [6], 23-42 беттер7. Р. Тагор әңгімелері

¦сынылатын єдебиет: [4], 122-131бет, [7], 108-124 беттер. 8. Р. Тагор романдары ¦сынылатын єдебиет: [2], 12-20 бет, [8], 39-60 бет, [13],19-21 бет,9. Жапон прозасындағы романтикалық, реалистік, көркемдікүрдістер сабақтастығы

¦сынылатын єдебиет: [7], 130-141бет, [10], 18-30 беттер,[11] 21-27 бет 10. Яхья Кемал, Омер Сейфиддин шығармашылығы

¦сынылатын єдебиет: [7], 145-153 бет, [12] 27-36, бет,[14] 33-42 беттер.

Бақылау жұмысының тақырыптары

1. ХҮ ғ. ренессанстық гуманизмнің дағдарысы. Монтень,Шекспир, Сервантес және Қайта өрлеу дәстүрлері. ХҮІІ ғ.әдебиетіндегі үш бағыт және оның көрнекті өкілдері.2. Классицизм. Біртұтастық теориясы (кеңістік, уақыт және

әрекет). «Мәңгілік типтер» секілді кейіпкерлер. 3. ХҮІІ ғ. француз классицизмінің екі кезеңі (Корнель

классицизмі және Расин класицизмі).4. ХҮІІ ғ. итальян әдебиеті. Кампанелла. «Күн қаласы».5. ХҮІІ ғ. неміс әдебиеті. Грифиустың «Отанның көз жасы»

туындысы. 6. ХҮІІ ғ. испан әдебиеті. Кальдерон шығармашылығы.

«Өмір деген түс» философиялық драмасы.7. ХҮІІ ғ. француз әдебиеті. Корнель трагедиялары. Мольер

шығармашылығы. «Тартюф», «Дон Жуан», «Сараң»,«Дворяндықтағы тоғышар».

8. ХҮІІ ғ. ағылшын әдебиеті. Мильтон шығармашылығы.«Жоғалған жұмақ», «Оралған жұмақ» поэмалары.

9. ХҮІІІ ғ. ағылшын әдебиеті. Даниель Дефоның «РобинзонКрузо» романы. Джонатан Свифт. «Гулливердіңсаяхатары» - әлеуметтік, шыншыл сатиралық,памфлеттік-аллегориялық роман.

10. Сентиментализм бағыты. Стерннің «ТристрамШендидің өмірі мен пікірлері» романы.

Мамандық(тардың) жұмыс оқужоспарынан көшірме

Нысан

ПМУ ҰС Н 7.18.3/32

050117 «Қазақ тілі мен әдебиеті» мамандығының(тарының) жұмыс оқужоспарынан көшірме

Шетел әдебиеті

Оқунысаны

Пәннің еңбексыйымдылығы Семестр бойынша

бақылау түрлері Семестр

Семестр бойынша студенттердіңжұмыстарының көлемі

кре-дит-тер

академиялықсағат кре

диттер

Аудиториялық сабақ (ак. сағат)

СӨЖ(ак. сағат)

Бар-лығы

ауд СӨЖ емт сынКЖ-а

КЖ-с

бар-лығы

дәр пр. зертбарлығы

ОСӨЖ

ЖОБ база-сындағы сырттай

Кафедра меңгерушісі ______ Н.Қ.Жүсіпов 2010ж. «___» ________

Қолданылатын єдебиеттерНегізгі:

1. Античная литература / под ред. А.А. Тахо-Годи. Москва,Просвещение, 1986

2. Тронский И.М. История античной литературы. Москва,Высшая школа, 1988

3. Пинский Л. Шекспир. Основные начала драматургии, М.,1971

4. Шведов Ю. Эволюция шекспирской трагедии. М., 19755. Шенбаум С. Шекспир. М., 19856. Артамонов С. История зарубежной литературы 17-18 вв.

М., 19737. Федоров Ф. «Фауст» Гете. Рига. 19768. Фрид Я. Стендаль. Очерк жизни и творчества. М., 19679. Моруа А. Прометей, или жизнь Бальзака. М., 199010. Цвейг С. Бальзак. Саранск., 198111. Ивашенко. А. Гюстав Флобер. М., 195912. Вахрушев В. Творчество Теккерея. Саратов. 198413. Проблемы развития реализма в зарубежной

литературе 19-20 вв. Киев. 197814. Г. По ту сторону мечты. Страницы американской

литературы. М., 198515. Пирсон Х. В. Скотт и его мир. М.,198016. Елистратова А. Наследие английского романтизма

и современность. М., 196017. Андреев Л. и др. История французской литературы.

М., 1987

Ќосымша: 18. Геродот. Тарих, «Қазақ әдебиеті» №10, 6 наурыз,

199219. Рашид ад-дин. «Жылнамалар жинағы». «Қазақ

әдебиеті», №1, 27.03.1992

20. Древности южного Хорезма. Москва, наука, 1991 –287 с.